รายการความเข้าใจผิดที่พบบ่อย นี้แก้ความเชื่อและความเข้าใจผิด ๆ ที่แพร่หลายในปัจจุบัน ในประเด็นต่าง ๆ ที่น่าสนใจ โดยมีแหล่งอ้างอิงที่ได้กำหนดความเข้าใจผิดคู่กับความจริงแต่ละอย่างแล้ว ให้สังเกตว่า แต่ละรายการเขียนโดยเป็นการแก้ไข และอาจไม่ได้กล่าวถึงความเข้าใจผิดเองตรง ๆ
ศิลปะและวัฒนธรรม
อาหารและการปรุงอาหาร
การปรุงหุงอาหารทั่วไป
- การย่าง/การปิ้ง/เผาเนื้อด้านนอกให้เกรียมจริง ๆ อาจทำให้เสียความชื้น เทียบกับการหุงวิธีอื่น เพราะคุณค่าของการย่างโดยทั่วไปก็คือ การทำให้เกิดผิวสีน้ำตาลที่กรอบอร่อยผ่าน(ปฏิกิริยาเมล์ลาร์ด)
- งานศึกษาหนึ่งพบว่า อาหารที่หุงด้วยแอลกอฮอล์ (เหล้า) จะเหลือแอลกฮอล์เพียง 25% หลังจากการตุ๋น/เคี่ยว/ปิ้ง/ผิง/อบ/ย่าง 1 ชม. และ 10% หลัง 2 ชม. แต่ในกรณีทั้งสอง แอลกฮอล์ที่เหลืออยู่ในอาหารน้อยครั้งจะพอเป็นเหตุให้เมาแม้แต่เพียงเล็กน้อย
- ไม่มีข้อมูลคงเส้นคงวาที่สนับสนุนเรื่องว่าโมโนโซเดียมกลูตาเมต (ผงชูรส) จะจุดชนวนไมเกรนหรืออาการอื่น ๆ ที่เชื่อว่าเกิดจากผงชูรส แม้จะมีรายงานถึงกลุ่มประชากรย่อยที่ไวผลชูรส แต่ก็ไม่พบในการทดลองที่ใช้กลุ่มควบคุมและยาหลอก
- เตาอบไมโครเวฟไม่ได้หุงอาหารให้สุกจากข้างในออกมาข้างนอก เพราะความลึกที่คลื่นไมโครเวฟสามารถเจาะถึง จะขึ้นอยู่กับองค์ประกอบของอาหารและความถี่คลื่นที่ใช้ โดยคลื่นความถี่ที่ต่ำกว่าคือยาวกว่า จะหุงอาหารให้สุกได้ลึกกว่า[]
- การใส่โลหะในเตาอบไมโครเวฟไม่ได้ทำอิเล็กทรอนิกส์ของเตาให้เสียหาย แต่ก็มีปัญหาความปลอดภัยอื่น ๆ รวมทั้ง ไฟฟ้าอาจอาร์กบนโลหะที่ไม่ได้ออกแบบให้ใส่ในเตาได้ ซึ่งอาจทำให้โลหะร้อนพอเป็นอันตรายต่ออาหาร ผิวหนัง หรือวัสดุในเตา แต่ก็มีโลหะที่ออกแบบเพื่อใช้กับเตาไมโครเวฟได้โดยไม่มีปัญหา ตัวอย่างรวมทั้งผิวโลหะที่ใช้หุ้มอาหารเพื่อเปลี่ยนคลื่นไมโครเวฟให้เป็นความร้อนเพื่อทำอาหารให้กรอบ หรืออุปกรณ์ทำพิซซ่าต่าง ๆ
- เตาอบไมโครเวฟทำงานโดยทำวัสดุไดอิเล็กตริกให้ร้อน ไม่ใช่สร้างความถี่พ้อง (ความถี่เรโซแนนซ์) ของน้ำ และดังนั้น จึงสามารถสร้างเตาไมโครเวฟให้ใช้คลื่นความถี่ต่าง ๆ มากมาย อนึ่ง ความถี่พ้องของโมเลกุลน้ำที่ 22 GHz ก็มีความยาวคลื่นสั้นเกินไปที่จะอุ่นอาหารอื่น ๆ ให้ลึกพอสมควร ความถี่คลื่นของเตาปกติจะอยู่ที่ 2.45 GHz ส่วนหนึ่งก็เพราะสามารถเจาะลึกอาหารที่มีขนาดพอสมควร และส่วนหนึ่งก็เพื่อเลี่ยงรบกวนคลื่นความถี่ที่ใช้เพื่อสื่อสารเมื่อเตาเริ่มขายตอนแรก ๆ
- กาแฟสดแก้วปกติจะมีกาเฟอีนมากกว่าเอสเปรสโซหนึ่งแก้วฉ็อต ความเชื่อผิดที่กลับกันมาจากความเข้มข้นกาเฟอีนที่สูงกว่าของเอสเปรสโซ แต่ปริมาณกาเฟอีนจะแพ้กาแฟสดเพราะปริมาณกาแฟที่ไม่เท่ากัน
ชื่ออาหาร
ชื่อของอาหารหลายชนิดสามารถสร้างความสับสน เนื่องจากชื่อนั้นไม่เกี่ยวข้องกับทั้งถิ่นที่มาหรือส่วนประกอบเลย ในขณะที่อาหารอีกหลายชนิดมีชื่อเรียกชวนหัวเราะ สาเหตุที่เป็นไปได้ก็คืออาหารบางชนิดตั้งชื่อตามสถานที่มีชื่อเสียง แต่ไม่ได้เป็นอาหารดั้งเดิมของที่แห่งนั้น บางชื่อเกิดจากการแปลความหมายผิดหรือออกเสียงผิดจากชื่อในภาษาดั้งเดิม[]
ชื่ออาหารทั่วไป
ส่วนนี้ไม่มีจาก โปรดช่วยพัฒนาส่วนนี้โดยเพิ่ม เนื้อหาที่ไม่มีการอ้างอิงอาจถูกคัดค้านหรือนำออก |
- นาซีโกเรงปาตตายา (ข้าวผัดพัทยา) - เป็นอาหารมาเลเซีย ไม่ใช่อาหารท้องถิ่นของเมืองพัทยา แต่เกิดจากการลากเข้าความของคนไทยซึ่งลากเสียง ปาตตายา เป็น พัทยา
- ไข่ปลาคาเวียร์ - เป็นไข่ของปลาสเตอร์เจียนที่นำมาปรุงรส ไม่มีปลาที่ชื่อ "คาเวียร์"
- Ants Climbing a Tree (มดปีนต้นไม้) - เป็นอาหารจีนเสฉวนทำจากหมูบนและเส้นหมี่ หน้าตาของอาหารจานนี้เหมือนกับมดที่กำลังปีนต้นไม้อยู่
- Bombay Duck (เป็ดบอมเบย์) - ไม่มีเป็ดเป็นส่วนประกอบ แต่เป็นปลาแห้งต่างหาก นั่นคือปลา Bummalo ซึ่งปกติพบมากในทะเลอารีเบียนทางตะวันตกของประเทศอินเดีย ชื่อของอาหารจานนี้ไม่เกี่ยวข้องใด ๆ กับเป็ด แต่สมัยที่อังกฤษยังตั้งมั่นอยู่ในประเทศอินเดีย ชาวยุโรปไม่สามารถทนกลิ่นของปลาที่ตากแดดไว้เพราะมันเป็นกลิ่นเหม็นเดียวกัน กับรถไม้ที่ใช้ส่งจดหมายในกรุงบอมเบย์ ในภาษาฮินดู คำว่าจดหมายคือ "dak" กลายเป็น "Bombay-Dak" และเปลี่ยนเป็น Bombay-Duck ในที่สุด
- Chicken Maryland (ไก่แมริแลนด์) - เป็นไก่ทอดเนยเสิร์ฟคู่กับกล้วยหอมทอดเนยและสับปะรดหั่นเป็นแว่น บางที่จะเอาหมูแฮมพันรอบไก่ อาหารจานนี้ไม่ได้มาจากรัฐแมริแลนด์ แต่อาจมาจากเอเชียใต้โดยชาวอังกฤษเป็นผู้นำเข้ามา
- Gunpowder Tea (ชาดินปืน) - เป็นชาเขียวจีนจากมลฑลกวางตุ้งของประเทศจีน
- Hawaiian Pizza (พิซซ่าฮาวายเอี้ยน) - ถูกคิดค้นโดยชาวแคนาดา พิซซ่าชนิดนี้ไม่ได้มาจากฮาวาย ชื่อนี้น่าจะมาจากรัฐฮาวายซึ่งเป็นสถานที่ปลูกสับปะรดซึ่งเป็นส่วนประกอบหนึ่งของพิซซ่าชนิดนี้มากกว่า
- Lion's Head (หัวสิงโต) - เป็นอาหารของชาวจีนที่ทำจากเนื้อหมู
- Norwegian Omelette (ไข่เจียวนอร์เวย์) - ไม่ได้เป็นอาหารของชาวนอร์วิเจียนและไม่มีส่วนผสมของไข่ด้วย แต่เป็นของหวานของชาวฝรั่งเศสหรือที่เรียกอีกชื่อว่า Baked Alaska (อะแลสกาอบ) มีส่วนประกอบเป็นไอสกรีมแช่เย็นจัดวางบนสปอนจ์เค้ก เคลือบด้วยเมอแรงจ์
- Singapore Mai Fun (ผัดหมี่สิงคโปร์) - บะหมี่ผัดผงกะหรี่ หารับประทานได้ในหลาย ๆ ประเทศของทวีปเอเชียและในสหรัฐอเมริกา ยกเว้นที่ประเทศสิงคโปร์
- - ทำจากถั่วลิสง กุ้งแห้ง และตะไคร้ ไม่มีส่วนประกอบของเนื้อไก่เลย
- เสือร้องไห้ - ทำจากเนื้อส่วนอกของวัว ไม่ได้ทำจากเนื้อเสือ
- ลอดช่องสิงคโปร์ - เป็นของหวานทำจากในน้ำกะทิ มีลักษณะเป็นเส้นเนื่องจากการผลิต เจ้าแรกที่ขายขนมชนิดนี้ที่ร้านสิงคโปร์ โภชนา ถนนเยาวราช ไม่เกี่ยวข้องกับประเทศสิงคโปร์แต่อย่างใด อีกประการหนึ่ง เมื่อก่อนไทยนำเข้าแป้งมันจากสิงคโปร์และเรียกว่าแป้งสิงคโปร์ จึงเรียกลอดช่องที่ทำจากแป้งสิงคโปร์ว่าลอดช่องสิงคโปร์เพื่อให้ต่างจากลอดช่องอีกชนิดหนึ่ง
- - เป็นไข่ต้มแล้วทอด แล้วราดน้ำเชื่อม ไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกับลูกเขย
- ขนมจีน - ไม่เกี่ยวข้องกับประเทศจีนหรือชาวจีน แต่เป็นอาหารของชาวมอญ
- - เป็นชื่อที่นิยมใช้เรียกหนอนไม้ไผ่ทอดปรุงรส
- ผัดขี้เมา - เนื้อหมูหรือเนื้ออื่น ๆ ผัดกับเครื่องเทศรสจัด ไม่ได้ผสมสุราหรือเกี่ยวข้องกับ "ขี้เมา"
- ผ้าขี้ริ้ว - ไม่ใช่ผ้าแต่เป็นกระเพาะวัว
ชื่ออาหารอเมริกัน
ส่วนนี้ไม่มีจาก โปรดช่วยพัฒนาส่วนนี้โดยเพิ่ม เนื้อหาที่ไม่มีการอ้างอิงอาจถูกคัดค้านหรือนำออก |
- ข้าวผัดอเมริกันเป็นข้าวผัดที่ใช้เครื่องประกอบ "อเมริกัน" มีเรื่องเล่าว่าถูกประดิษฐ์ในประเทศไทยโดยคุณหญิงสุรีพันธ์ มณีวัต หรือโกเจ๊ก อาจเพื่อเป็นอาหารบริการทหารอเมริกันในช่วงสงครามเวียดนาม แต่อาหารจานข้าวที่คล้ายข้าวผัดอเมริกันนั้นมีมาก่อนนานแล้วคือ Mexican Rice และ Spanish Rice ข้าวผัดอเมริกันจึงอาจเป็น
- อิทธิพลของอาหารอเมริกันในไทยช่วงยุคสงครามเย็นจริงๆ ก็ได้ ข้าวผัดอเมริกัน
- เป็นรายการอาหารที่มักไม่มีในร้านอาหารไทยนอกประเทศไทย แต่ก็เริ่มจะมีมากขึ้นในร้านอาหารไทยที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ในประเทศสหรัฐอเมริกา
- Boston Cream Pie หรือ Washington Pie - เป็นขนมเค้ก ไม่ใช่พาย
- บัฟฟาโลวิงส์ - มีส่วนผสมของเนื้อไก่ ไม่ใช่เนื้อควาย ชื่อตั้งตามสถานที่ที่มีการปรุงเมนูนี้เป็นครั้งแรกนั่นคือที่เมืองบัฟฟาโล รัฐนิวยอร์ก
- สลัดซีซาร์ (หรือซีซาร์สลัด) - ไม่เกี่ยวกับ จูเลียส ซีซาร์ หรือ ออกุสตุส ซีซาร์ แต่ประการใด ชื่อนี้มาจากชื่อของผู้คิดค้นอาหารเมนูนี้ ซีซาร์ คาร์ดินี
- Chinese Chicken Salad - แม้แต่คนจีนก็ไม่รู้ว่าอาหารจานนี้คืออะไร
- City Chicken หรือ Chicken Fried Steak - ไม่มีส่วนผสมของเนื้อไก่ แต่เป็นเนื้อลูกวัว เนื้อหมู หรือเนื้อวัวชุบเกล็ดขนมปังแล้วนำไปทอด
- เฟรนช์ฟรายส์ - สันนิษฐานว่ามาจากประเทศเบลเยี่ยม
- French Dressing - ชนิดนี้ชาวฝรั่งเศสไม่รู้จัก
- เค้กช็อกโกแลตเยอรมัน - ไม่ใช่ของหวานที่มาจากเยอรมนี แต่เป็นของชาวอเมริกันแท้ ๆ
- แฮมเบอร์เกอร์- ไม่ได้ทำจากหมูแฮม ชื่อเรียกอาจเกี่ยวข้องกับเมืองฮัมบวร์คในประเทศเยอรมนี คิดค้นโดยคนอเมริกัน แต่ใช้ชื่อเมืองฮัมบวร์คเพราะเป็นที่มีชื่อเสียงในด้านการเลี้ยงโคเนื้อ
- ฮอตดอก - ไม่เกี่ยวกับเนื้อสุนัข แต่เป็นเพราะไส้กรอกที่สอดไส้นั้นมีรูปร่างเหมือนสุนัขพันธ์ดัชชุน
ชื่ออาหารจีน
ส่วนนี้ไม่มีจาก โปรดช่วยพัฒนาส่วนนี้โดยเพิ่ม เนื้อหาที่ไม่มีการอ้างอิงอาจถูกคัดค้านหรือนำออก |
- พระกระโดดกำแพง - เป็นซุปรวมหูฉลาม กระเพาะปลา หอยเป๋าฮื้อ และหอยอื่น ๆ สมุนไพรจีนชนิดต่าง ๆ ใส่รวมลงไปในโถดินเผาแล้วตุ๋น ขึ้นชื่อเรื่องกลิ่นหอม กระตุ้นความอยากอาหาร ไม่เกี่ยวข้องกับพระหรือแต่อย่างใด แต่มีตำนานเล่าขานว่า เมื่อปรุงอาหารชนิดนี้กลิ่นหอมของมันสามารถทำให้พระเส้าหลินที่เคร่งในการ ปฏิบัติให้ปั่นป่วนจนต้องกระโดดข้ามกำแพงออกมาเพื่อตามหาต้นตอของกลิ่นนี้
- - ส่วนประกอบหลักเป็น ไม่ได้ทำจากหิมะ
- ไข่เยี่ยวม้า - เป็นการถนอมอาหารโดยการทำไข่ไก่ ไข่เป็ด หรือไข่นกกระทา ให้เป็นด่าง ภาษาอังกฤษเรียกว่า Century egg (ไข่ศตวรรษ หรือไข่ร้อยปี)
- (ถ่างหยวน) - เป็นของหวานทำจากก้อนกลม ในน้ำกะทิหรือน้ำขิง ไม่มีส่วนประกอบของบัวหรือเม็ดบัว
- หมาล่า (麻辣 málà) - ชื่อมาจากการรวมคำจีนสองคำ คือ 麻 (má หมา) หมายถึง อาการชา กับ 辣 (là ล่า) หมายถึงรสเผ็ด เพื่อสื่อถึงรสชาติของหมาล่าที่เผ็ดและอาจทำให้รู้สึกชา ไม่ได้เกี่ยวข้องกับสุนัขหรือหมาในภาษาไทยเลย แต่เพื่อหลีกเลี่ยงคำพ้อง ในประเทศไทยจึงมักเขียนและอ่านเป็น "หม่าล่า" แทน
กฎหมายและอาชญากรรม
- ไม่มีใครเคยอ้างในศาลว่า ขนม Twinkie ทำให้ตนก่ออาชญากรรม แต่ในคดีฆาตกรรมของชาวอเมริกันคือ นายแดน ไวท์ ทนายของจำเลยอ้างอย่างได้ผลว่า จำเลยมีสมรรถภาพเสื่อมลงเนื่องจากโรคซึมเศร้าอย่างรุนแรง โดยใช้การทานขนม Twinkie เป็นหลักฐานว่ามีโรค แต่ทนายไม่เคยอ้างว่าเป็นเหตุให้ฆ่า แม้เช่นนี้ มักมีคนอ้างว่า ทนายของไวท์อ้างว่า ขนม Twinkie ทำให้จำเลยก่อฆาตกรรม
- กฎหมายลิขสิทธิ์จะคุ้มครองชิ้นงานที่สามารถมีลิขสิทธิ์ได้ตั้งแต่เริ่มสร้างชิ้นงานนั้นขึ้นทันที แม้ไม่ได้จดลิขสิทธิ์ไว้ก็ตาม ต่างจากทรัพย์สินทางปัญญาชนิดอื่นโดยมากที่ต้องไปจดทะเบียนกับรัฐก่อนจึงจะได้รับการคุ้มครองในทางกฎหมาย
- แม้ผู้ละเมิดลิขสิทธิ์ได้ให้เครดิตหรือการอ้างอิงถึงเจ้าของลิขสิทธิ์แล้วก็ตาม แต่ถ้าหากเจ้าของลิขสิทธิ์ไม่ได้อนุญาตให้ผู้นั้นนำผลงานไปใช้ในลักษณะดังกล่าว ก็ยังถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์อยู่เช่นเดิม
- การละเมิดลิขสิทธิ์แตกต่างจากการลักทรัพย์ เนื่องจากการละเมิดลิขสิทธิ์เป็นการคัดลอกชิ้นงานต้นฉบับ ไม่ได้ทำให้ชิ้นงานต้นฉบับชิ้นนั้นหายสาบสูญไป คำกล่าวที่ว่า การซื้อหรือรับเอาของละเมิดลิขสิทธิ์มาใช้ "คือ" การลักทรัพย์ นั้น เกิดจากการรณรงค์เพื่อต่อต้านการซื้อและการดาวน์โหลดสื่อที่ละเมิดลิขสิทธิ์
- โดยหลักกฎหมายไทยแล้ว เจ้าหน้าที่ตำรวจไม่สามารถจับกุมผู้กระทำการละเมิดลิขสิทธิ์ได้ถ้าหากเจ้าของลิขสิทธิ์ไม่ได้แจ้งความดำเนินคดี บุคคลทั่วไปไม่สามารถดำเนินการแจ้งความเอาผิดแทนเจ้าของลิขสิทธิ์ได้ บางครั้งจึงอาจเห็นว่าตำรวจไทยเพิกเฉยไม่จับกุมผู้จำหน่ายสินค้าละเมิดลิขสิทธิ์ เช่น ซีดีเถื่อน ทั้ง ๆ ที่เห็นอยู่ตรงหน้า แต่หากเป็นกรณีการละเมิดเครื่องหมายการค้า เช่น สินค้าปลอมเครื่องหมายการค้า ถือเป็นอาญาแผ่นดิน บุคคลทั่วไปสามารถดำเนินการแจ้งความเอาผิดได้
ดนตรี
- เพลงชาติออสเตรีย คือ ลันด์เดอร์แบร์เกอ ลันด์อัมชโตรเมอ ("แผ่นดินแห่งเทือกเขา แผ่นดินแห่งแม่น้ำ") ไม่ใช่ Edelweiss ที่เป็นเพลงแต่งสำหรับละครเพลง มนต์รักเพลงสวรรค์
ศาสนา
พุทธ
- พระพุทธเจ้าตามประวัติไม่ได้ทรงรูปอ้วน แต่รูปพระอ้วนหรือพระหัวเราะเป็นวีรบุรุษชาวจีนในคริสต์ศตวรรษที่ 10 ที่มีชื่อสะกดเป็นภาษาอังกฤษว่า Budai (จีน: 布袋) ในพุทธศาสนาของชาวจีน Budai เป็นที่เคารพนับถือในฐานะพระโพธิสัตว์ที่จะมาเป็นพระศรีอริยเมตไตรย คือจะเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหลังจากพระศาสนาของพระโคตมพุทธเจ้า
- พระพุทธเจ้าไม่ใช่พระเป็นเจ้าในศาสนาพุทธดั้งเดิม คือพระโคตมพุทธเจ้าไม่ทรงมีฤทธิ์ทำให้คนพ้นทุกข์ แต่ทรงแสดงมรรคมีองค์แปดเพื่อให้ "มีตนเป็นเกาะ มีตนเป็นสรณะ" ต่อมาศาสนาพุทธนิกายมหายานโดยเฉพาะนิกายสุขาวดีจึงได้เชื่อว่า พระอมิตาภพุทธะทรงสามารถนำพาบุคคลไปยังแดนสุขาวดีได้ เพียงแค่ต้องมีศรัทธาในพระองค์ อย่างไรก็ดี พระองค์ก็ยังไม่ใช่พระเป็นเจ้าเหมือนในศาสนาที่นับถือพระเป็นเจ้าอื่น ๆ
คริสต์และยูดาห์
- ผลไม้ต้องห้ามที่กล่าวถึงในหนังสือปฐมกาลไม่ได้กำหนดว่าเป็นแอปเปิล ซึ่งเป็นความเชื่อผิด ๆ ที่เห็นได้อย่างกว้างขวางในศิลปะชาวตะวันตก เนื้อความภาษาฮีบรูเดิมกล่าวเพียงแค่ "ต้นไม้" และ "ผลไม้" แต่คำแปลภาษาละตินใช้คำว่า mali ซึ่งแปลได้ทั้ง "ชั่วร้าย" และ "แอปเปิล" ส่วนในกลุ่มภาษาเจอร์แมนิก คำว่า "apple" และคำร่วมภาษาอื่น ๆ ก็หมายถึงเพียง "ผลไม้" เท่านั้น แต่ช่างศิลป์ชาวเยอรมันและฝรั่งเศสได้แสดงผลไม้เป็นแอปเปิลเริ่มตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 12 และผลงาน Areopagitica (พ.ศ. 2187) ของจอห์น มิลตัน ก็กล่าวถึงแอปเปิลโดยตรง ส่วนนักวิชาการทางวัฒนธรรมชาวยิวเสนอว่า ผลไม้อาจเป็น ทับทิม องุ่น มะเดื่อ ข้าวสาลี เอพริคอต หรือมะงั่ว
- ไม่มีหลักฐานว่าพระเยซูทรงประสูติในวันที่ 25 ธันวาคม เพราะคัมภีร์ไบเบิลไม่ได้กำหนดวันที่ 25 ธันวาคม แต่อาจแสดงนัยถึงวันที่ใกล้เดือนกันยายนมากกว่า การกำหนดวันที่ชัดเจนมาจาก คือในปี ค.ศ. 350 พระองค์ทรงประกาศวันที่ 25 ธันวาคมเป็นวันฉลองทางการ ซึ่งอาจจะเลือกวันให้เป็น 9 เดือนพอดีหลังจากที่พระแม่มารีย์รับสารว่า นางจะตั้งครรภ์เป็นบุตรพระเป็นเจ้า ซึ่งเป็นวันเหมายันในปฏิทินโรมัน หรือเป็นวันนักขัตฤกษ์ฤดูหนาวโบราณวันใดวันหนึ่ง
- แนวคิดว่ามารีย์ชาวมักดาลาเป็นโสเภณีก่อนได้เจอพระเยซูไม่มีในคัมภีร์ไบเบิล ในพระวรสารนักบุญลูกา เพราะมีข้อความเกี่ยวกับหญิงที่มีชื่อเสียงไม่ดี (ซึ่งอาจหมายถึงความเป็นโสเภณี) ก่อนเรื่องมารีย์ชาวมักดาลาบทแรก ดั้งนั้น พระศาสนจักรคาทอลิกเริ่มตั้งแต่สมเด็จพระสันตะปาปาเกรกอรีที่ 1 ในคริสต์ทศวรรษที่ 6 หรือไม่ก็ก่อนหน้านั้น จึงได้สมมุติว่า เรื่องสองเรื่องนี้หมายถึงหญิงคนเดียวกัน ซึ่งก็หมายความว่าก่อนจะพบกับพระเยซู มารีย์ชาวมักดาลาเป็นหญิงโสเภณีคนหนึ่ง แต่ก็ไม่มีหลักฐานโดยตรงจากคัมภีร์ว่าเป็นเช่นนี้ โดยนักวิชาการปัจจุบันยืนยันว่า เธอไม่น่าจะเป็นโสเภณี แม้แต่พระศาสนจักรคาทอลิกเองก็ไม่ได้สนับสนุนอีกต่อไปว่า ความทั้งสองหมายถึงบุคคลเดียวกัน
- คำว่า "ปฏิสนธินิรมล (Immaculate Conception)" ไม่ได้หมายถึงการประสูติของพระเยซูทั้ง ๆ ที่พระแม่มารีย์ยังเป็นหญิงพรหมจรรย์อยู่ และก็ไม่ได้หมายถึงความเชื่อว่าพระแม่มารีย์ก็ประสูติกับหญิงพรหมจรรย์เช่นกัน แต่หมายถึงความเชื่อคริสตังว่า พระแม่มารีย์ไร้ภาวะบาปกำเนิดตั้งแต่ปฏิสนธิของพระแม่เอง
- สิทธันต์ของพระศาสนจักรคาทอลิกไม่ได้กล่าวว่า สมเด็จพระสันตะปาปาไร้บาปหรือว่าไม่ผิดพลาดเสมอ คือสิทธันต์คริสตังตั้งแต่ ค.ศ. 1870 ได้กล่าวว่า คำสอนสิทธันต์ที่พระเป็นเจ้าเปิดเผยและสมเด็จพระสันตปาปาทรงประกาศ (อย่างตั้งใจ และภายใต้สถานการณ์ที่เฉพาะเจาะจงมาก) ไร้ความผิดพลาด และสมเด็จพระสันตปาปาเองก็ทรงประกาศโดยอ้างความไม่ผิดพลาดเช่นนี้ไว้น้อยมาก แต่นักศาสนศาสตร์โดยมากอ้างว่า การประกาศเป็นนักบุญจะผ่านข้อแม้ต่าง ๆ อนึ่ง สมเด็จพระสันตะปาปาพระองค์หลัง ๆ ทรงจบการปกครองโดยไม่ได้ทรงอ้างความไม่ผิดพลาดเลย ดังนั้น แม้เมื่อพระองค์จะทรงกล่าวในฐานะสมเด็จพระสันตปาปา สิทธันต์ก็ไม่ได้ถือว่า พระองค์ไม่ทรงมีข้อผิดพลาด
- คนคริสต์ชาวมอรมอนไม่ได้มีภรรยาหลายคนอีกต่อไป แม้นี่จะเคยเป็นข้อปฏิบัติในประวัติ ปัจจุบัน ศาสนจักรชาวมอรมอน (LDS Church) จะคว่ำบาตรสมาชิกที่มีภรรยาหลายคน แต่ก็ยังมีชาวมอรมอนแบบดั้งเดิม (Mormon fundamentalist) ที่ยังมีภรรยาหลายคนในกลุ่มของตนเอง
อิสลาม
- คำว่า "ญิฮาด" ไม่จำเป็นต้องหมายถึงสงครามศักดิ์สิทธิ์ ตามคำในภาษาอาหรับแล้ว นี้หมายถึง "การดิ้นรน" แม้จะมีแนวคิดเกี่ยวกับ ญิฮาด "โดยดาบ" นักวิชาการมุสลิมปัจจุบันจำนวนมากปกติจะกล่าวว่า มันหมายถึงความพยายามหรือความดิ้นรนทางจิตวิญญาณ นักวิชาการชาวซีเรีย-อเมริกันผู้หนึ่งกล่าวว่า "ความคิดความเข้าใจผิด ๆ เกี่ยวกับสงครามและสันติภาพในศาสนาอิสลาม เป็นไปอย่างกว้างขวางทั้งในสังคมคนมุสลิมและคนตะวันตก" ทั้งก่อนหลังเหตุการณ์ (9/11)
- คัมภีร์อัลกุรอานไม่ได้สัญญาผู้พลีชีพเพื่อศาสนาว่าจะได้หญิงพรหมจรรย์ 72 คนในสวรรค์ แต่กล่าวถึงคู่บุญ (حورية) ที่จะได้ในสวรรค์ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นหญิงหรือชาย ได้พลีชีพเพื่อศาสนาหรือไม่ แม้จะไม่ได้กำหนดจำนวน เรื่องหญิงพรหมจรรย์ 72 คนมาจากกลุ่มหะดีษที่เก็บสะสมโดย Al-Tirmidhi (أبو عيسى محمد بن عيسى السلمي الضرير البوغي الترمذي) เนื่องจากหะดีษเป็นคำพูดและการกระทำของนบีมุฮัมมัดดังที่รายงานโดยคนอื่น จึงไม่ใช่ส่วนของคัมภีร์อัลกุรอานเอง ดังนั้น ชาวมุสลิมจึงไม่จำเป็นต้องเชื่อหะดีษทั้งหมด โดยเฉพาะหะดีษที่มีแหล่งอ้างอิงที่ไม่หนักแน่นเช่นนี้ อนึ่ง คำแปลที่ถูกต้องของหะดีษนี้ก็ยังไม่ชัดเจน
กีฬา
- นิยามของกีฬาในภาษาไทยนั้นไม่ได้กำหนดบังคับไว้ว่าต้องเป็นกิจกรรมที่ต้องใช้พละกำลังมากหรือทำให้เหงื่อออกมากเท่านั้น นอกจากนี้ การแข่งขันบางอย่าง เช่น หมากรุกสากล, หมากรุกจีน, หมากล้อม, บริดจ์ (เกมไพ่), ปาเป้า เป็นต้น ก็ได้มีบางประเทศที่ให้การรับรองว่าเป็นกีฬา
- สายดำในศิลปะการต่อสู้ไม่จำเป็นต้องหมายถึงความเป็นผู้ชำนาญ มันใช้เป็นครั้งแรกในยูโดในคริสต์ทศวรรษ 1880 เพื่อแสดงความสามารถพื้นฐานทางเทคนิคทั้งหมดของกีฬา การได้ชั้นเหนือกว่าสายดำจะต่าง ๆ กันในศิลปะต่าง ๆ ในยูโดและศิลปะป้องกันตัวของคนเอเชีย คนที่มีชั้นเหนือกว่าจะได้สายคาดเอวเป็นแถบสีแดงสลับกับสีขาว และชั้นสูงสุดเป็นสีแดง
คำและวลี
- ภาษามือไม่ได้เหมือนกันทั่วโลก นอกจากภาษามือสากลที่เป็นภาษาพิดจิน/ภาษาแก้ขัดแล้ว แต่ละประเทศยังมีภาษามือของตนเอง โดยบางประเทศมีมากกว่าหนึ่ง แม้ภาษามือต่าง ๆ จะมีอะไรที่คล้ายคลึงกันพอสมควร
คำและวลีในภาษาอังกฤษ
- คำไม่มาตรฐาน คำสแลง หรือคำภาษาปากที่ใช้บางครั้งอ้างว่า ไม่ใช่คำจริง ๆ แม้จะปรากฏในพจนานุกรมมากมาย แต่คำภาษาอังกฤษทั้งหมดจะยอมรับเป็นคำหลังจากได้ใช้อย่างสามัญเป็นระยะเวลาหนึ่ง ดังนั้น ปัจจุบัน อาจจะมีการใช้คำ "ไม่เป็นทางการ" ที่มองว่า "ไม่ถูก" ในการเขียนการพูดแบบรูปนัย แต่ความคิดว่ามันไม่ใช่คำเป็นเรื่องเข้าใจผิด ตัวอย่างของคำที่เรียกว่าไม่ใช่คำรวมทั้ง "irregardless" (แปลว่า "โดยไม่คำนึงถึง" โดยบางครั้งใช้เน้นความหมาย เหมือน "regardless" ) "conversate" ("สนทนา, พูดคุย" เหมือน "converse") "funnest" ("สนุกที่สุด" เหมือน "most fun") "mentee" ("น้องเลี้ยง" คู่กับ mentor "พี่เลี้ยง") "impactful" ("มีผลกระทบ" เป็นคำคุณศัพท์), และ "thusly" ("ดังนั้น" เหมือน "thus") ซึ่งปรากฏในพจนานุกรมจำนวนมากว่าเป็นคำอังกฤษ
- คำว่า "Xmas" ไม่ใช่แผนของฆราวาสเพื่อ "นำ (พระ) คริสต์ออกจากคริสต์มาส"X เป็นอักษรกรีก ไค ( χ) ซึ่งเป็นอักษรแรกของคำว่า Χριστός (Christos) คือ "พระคริสต์" ในภาษากรีก การใช้คำนี้ในภาษาอังกฤษสาวรอยไปถึงปี ค.ศ. 1021 เมื่อ "นักบวชในอังกฤษ...ใช้ X เป็นตัวย่อเมื่อลอก หนังสือที่เขียนด้วยมือยุคคลาสสิกไปเป็นภาษาอังกฤษเก่า" แทนที่คำว่า "คริสต์" ส่วนพจนานุกรมอังกฤษอ๊อกซฟอร์ดกล่าวว่า "การใช้ 'Xmas' แทน 'Christmas' มีตั้งแต่ ค.ศ. 1551"
คำและวลีในภาษาไทย
- ราชบัณฑิตยสถานไม่เคยบัญญัติให้ใช้คำว่า "กระด้างภัณฑ์", "ละมุนภัณฑ์" และ "แท่งหรรษา" แต่อย่างใด แท้จริงแล้วราชบัณฑิตยสถานกำหนดให้ใช้ดังนี้
- hardware ใช้ทับศัพท์ว่า "ฮาร์ดแวร์" หรือคำไทยว่า "ส่วนเครื่อง" หรือ "ส่วนอุปกรณ์"
- software ใช้ทับศัพท์ว่า "ซอฟต์แวร์" หรือคำไทยว่า "ส่วนชุดคำสั่ง"
- joystick ราชบัณฑิตยสถานบัญญัติว่า "ก้านควบคุม"
- ลูกของหลานคือ "เหลน" และลูกของเหลนคือ "ลื่อ" ส่วนคำว่า "โหลน" นั้นไม่ได้มีในลำดับญาติ ความเข้าใจผิดอาจมีที่มาจากการใช้คำคล้องจองกันในเนื้อเพลงปลุกใจเพลงหนึ่ง
- ชื่อเรียกพยัญชนะตัวที่ 12 ของอักษรไทยคือ "ฌ เฌอ" ส่วนคำว่ากระเชอหมายถึงภาชนะสานแบบหนึ่ง การที่มักนิยมเรียกหรือท่องว่า "ฌ กะเฌอ" อาจเป็นไปเพื่อความสะดวกในการออกเสียง หรืออาจเกิดจากคำว่ากระเชอนั้นเป็นที่คุ้นเคยมากกว่า เช่นในสำนวน "กระเชอก้นรั่ว"
ประวัติศาสตร์
โบราณจนถึงต้นปัจจุบัน
- การอาเจียน (Vomiting) ไม่ใช่ธรรมเนียมการรับประทานอาหารของชาวโรมัน แต่ในโรมโบราณ มีโครงสร้างทางสถาปัตย์ที่เรียกว่า Vomitorium ซึ่งเป็นทางเข้าออกของผู้มาชมการแสดงในที่แสดงกลางแจ้ง ซึ่งไม่ใช่เป็นห้องพิเศษเพื่ออาเจียนอาหารออกในระหว่างการรับประทานอาหาร
- ห้องสมุดแห่งอะเล็กซานเดรียไม่ได้ถูกทำลายโดยกองทัพมุสลิมเมื่อเข้ายึดเมืองในปี ค.ศ. 641 ความเข้าใจผิดที่สำคัญและสามัญก็คือ เคาะลีฟะฮ์อุมัรสั่งให้ทำลายด้วยเหตุผลว่า "ถ้าหนังสือเหล่านั้นเข้ากับคัมภีร์อัลกุรอานได้ เราไม่จำเป็นต้องใช้มัน และถ้าเข้ากันไม่ได้ ให้ทำลายมัน" (หรือในคำอื่น ๆ) เรื่องนี้ไม่ได้ปรากฏในความเขียนจนหลายร้อยปีหลังเหตุการณ์ (ที่ดังที่สุดเป็นงานของ Bar Hebraeus ในคริสต์ทศวรรษที่ 13) แม้แต่ความในยุคเดียวกันก็ไม่ได้กล่าวถึงการทำลายห้องสมุด นักวิชาการปัจจุบันมีมติร่วมกันว่า ห้องสมุดน่าจะถูกทำลายเป็นศตวรรษ ๆ ก่อนการเข้ายึดอะเล็กซานเดรียของมุสลิม (เชื่อว่า เป็นห้องสมุดที่ไกเซรี ซึ่งเป็นแหล่งสะสมวรรณกรรมศาสนาคริสต์สำคัญ ที่ถูกทำลายใกล้เวลานี้)
- แม้จะจริงว่า การคาดหมายคงชีพในยุคกลางและก่อนหน้านั้นต่ำ แต่ก็ไม่ควรอนุมานว่ามนุษย์ในยุคนั้นปกติจะเสียชีวิตราว ๆ อายุ 30 ปี จริง ๆ แล้ว การคาดหมายคงชีพที่ต่ำได้อิทธิพลที่มีกำลังจากการตายของทารกที่สูงมาก แต่การคาดหมายคงชีพของคนที่รอดชีวิตจนถึงวัยผู้ใหญ่สูงกว่ามาก เช่น ชายอายุ 21 ปีในประเทศอังกฤษสมัยกลางคาดได้ว่าจะมีอายุถึง 64 ปี
- ไม่มีหลักฐานว่าคนไวกิงใส่หมวกมีเขา จริง ๆ แล้ว ภาพคนไวกิงใส่หมวกมีเขามาจากภาพมิติ (scenography) ที่ผลิตเพื่อโปรโหมตอุปรากรปกรณัมแหวนแห่งนิเบลุงเกน (Der Ring des Nibelungen) ของริชาร์ด วากเนอร์ในปี ค.ศ. 2419
- พระเจ้าคนุตมหาราชไม่ได้ทรงมีพระราชบัญชาให้น้ำลงตามความอหังการแบบหลงผิดของพระองค์ ถ้ามีเหตุการณ์นี้จริง ๆ ก็น่าจะทรงกล่าวเพื่อชี้ให้สภาองคมนตรีของพระองค์เห็นว่า ไม่มีมนุษย์ใดที่มีอำนาจไม่สิ้นสุด และต่างก็ต้องอ่อนข้อต่อปัจจัยที่อยู่นอกเหนือการควบคุมของตน เช่น น้ำขึ้นน้ำลง
- เกราะแบบแผ่น (plate armor) ของทหารยุโรปในอดีต ไม่ได้ทำให้ไม่สามารถเคลื่อนที่ไปมาได้ หรือต้องใช้ปั้นจั่นเพื่อยกขึ้นบนอานม้า ทหารจะสามารถสู้รบบนพื้นดินและสามารถขึ้นลงม้าโดยไม่ต้องช่วย จริง ๆ แล้ว ทหารที่ใช้เกราะแผ่นจะเคลื่อนไหวได้ง่ายกว่าที่ใช้เกราะลูกโซ่ (mail armor) เพราะเกราะลูกโซ่หนักกว่า และต้องใช้อะไรอย่างหนารองเพราะมันยืดหยุ่นได้ง่าย แต่ก็จริงว่า เกราะที่ใช้ในการแข่งขันประลองยุทธ์ในปลายสมัยกลางจะหนักกว่าที่ใช้ในสงครามมาก ซึ่งอาจทำให้เข้าใจผิดแบบนี้
- นักประวัติศาสตร์ปัจจุบันไม่เห็นด้วยว่า เข็มขัดพรหมจรรย์ซึ่งห้ามไม่ให้หญิงมีเพศสัมพันธ์ได้ประดิษฐ์ขึ้นจริง ๆ ในสมัยกลาง (คริสต์ทศวรรษที่ 5 จนถึง 15) เข็มขัดพรหมจรรย์ที่มีอยู่เชื่อว่า เป็นของปลอมหรืออุปกรณ์ป้องกันการสำเร็จความใคร่ด้วยตนเองจากคริสต์ทศวรรษที่ 19 และ 20 โดยมาจากความเชื่อผิด ๆ ที่แพร่หลายว่า การสำเร็จความใคร่ด้วยตนเองทำให้บ้า และผู้ปกครองมักจะซื้อให้กับลูกวัยรุ่นของตน
- คนยุโรปยุคกลางไม่ได้เชื่อว่าโลกแบน จริง ๆ แล้วตั้งแต่ยุคนักปรัชญาชาวกรีกโบราณเพลโตและอาริสโตเติล ปัญญาชนชาวยุโรปเกือบทั้งหมดเชื่อว่าโลกกลม ดังนั้น อุปสรรคในการได้การสนับสนุนการเดินทางของคริสโตเฟอร์ โคลัมบัส จึงไม่ใช่ความเชื่อว่าโลกแบน แต่เป็นความกังวลว่า อินเดียตะวันออกไกลกว่าที่เขาคิด เพราะถ้าทวีปอเมริกาไม่มี เขาก็จะหมดเสบียงก่อนที่จะถึงเอเชีย
- คริสโตเฟอร์ โคลัมบัส ไม่เคยไปถึงแผ่นดินใหญ่ของสหรัฐอเมริกา สถานที่ซึ่งเขาจอดเรือในการเดินทาง 4 ครั้งของเขา รวมทั้งครั้งแรกเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม ค.ศ. 1492 (ซึ่งปัจจุบันกำหนดเป็นวันโคลัมบัส) อยู่ในหมู่เกาะแคริบเบียนซึ่งปัจจุบันเป็นประเทศอิสระต่าง ๆ และโคลัมบัสก็ไม่ใช่ชาวยุโรปคนแรกที่ไปถึงทวีปอเมริกา มีนักสำรวจอย่างน้อยคนหนึ่งคือเลฟ เอริกสัน ที่ได้เดินทางไปถึงส่วนที่เชื่อว่าเป็นเกาะนิวฟันด์แลนด์ในอาณาเขตของแคนาดา แม้ก็ไปไม่ถึงแผ่นดินใหญ่เช่นกัน
- มาร์โก โปโล ไม่ได้นำพาสตามาจากเมืองจีน เป็นความเข้าใจผิดที่เริ่มจากบทความ บันทึกมักกะโรนี (Macaroni Journal) ซึ่งสมาคมอุตสาหกรรมอาหารได้ตีพิมพ์เพื่อโปรโหมตพาสตาในสหรัฐอเมริกา แต่มาร์โก โปโล ได้พรรณนาถึงอาหารคล้ายกับขนมปังกรีก "lagana" ในหนังสือของเขาโดยใช้คำที่เขาคุ้นเคย ส่วนตามจดหมายข่าวของสมาคมผู้ผลิตมักกะโรนีแห่งชาติ (สหรัฐอเมริกา) ชาวอาหรับจากลิเบียที่พิชิตเกาะซิซิลีในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 7 ได้ เป็นผู้นำแป้งสาลีของข้าว Triticum durum มา และดังนั้นจึงเป็นผู้นำพาสตาที่ทำจากแป้งมาด้วย ซึ่งเกิดขึ้นก่อนการเดินทางของมาร์โก โปโล ราว ๆ 6 ศตวรรษ
- มารี อ็องตัวแน็ต ผู้ทรงเป็นพระอัครมเหสีของพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 แห่งฝรั่งเศส ไม่ได้ทรงตรัสว่า "ให้พวกเขาทานขนมเค้ก" เมื่อทรงสดับว่า คนจนชาวฝรั่งเศสกำลังอดอยากเพราะขาดแคลนขนมปัง วลีนี้ตีพิมพ์เป็นครั้งแรกในผลงานของฌ็อง-ฌัก รูโซ (Confessions) เมื่อพระองค์ทรงมีพระชนมายุเพียงแค่ 9 พรรษา และนักวิชาการโดยมากก็เชื่อว่า รูโซบัญญัติ์วลีนี้เอง หรือว่าเป็นพระดำรัสของมาเรีย เทเรสแห่งสเปน ผู้เป็นพระราชมเหสีของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส แม้แต่ รูโซเอง (และแน่นอนว่า ไม่ใช่มารี อ็องตัวแน็ต) ก็ไม่ได้ใช้วลีเช่นนี้โดยตรง แต่ใช้อีกวลีว่า "Qu'ils mangent de la brioche" คือ "ให้พวกเขาทานขนมปังบริโยช" (ซึ่งเป็นขนมปังอร่อย) แต่พระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ที่ประชาชนไม่นิยม และดังนั้น คนจึงยกวลี "ให้พวกเขาทานขนมเค้ก" ว่ามาจากพระองค์ เพื่อให้เข้ากับชื่อเสียงว่ามีพระหฤทัยดำและไม่ทรงเข้าพระหฤทัยประชาชน
- จอร์จ วอชิงตัน ไม่ได้มีฟันไม้ ฟันปลอมของเขาทำจากทอง ฟันของฮิปโปโปเตมัส ตะกั่ว ฟันสัตว์อื่น ๆ รวมทั้งม้าและลา และอาจฟันมนุษย์ที่ซื้อมาจากทาส
- การลงนามคำประกาศอิสรภาพสหรัฐอเมริกา ไม่ได้เกิดเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม ค.ศ. 1776 คือ หลังจาก Second Continental Congress ได้ลงคะแนนออกเสียงให้ประกาศอิสรภาพเมื่อวันที่ 2 ก.ค. ร่างคำประกาศก็ได้อนุมัติใช้ในวันที่ 4 ก.ค. แล้วจึงพิมพ์แจกจ่ายในวันที่ 4-5 แต่ได้ลงรายนามจริง ๆ ในวันที่ 2 สิงหาคม ค.ศ. 1776
- เบนจามิน แฟรงคลิน ไม่ได้เสนอใช้ไก่งวงป่าเป็นสัญลักษณ์ประเทศสหรัฐอเมริกาแทนอินทรีหัวขาว แต่เมื่อเขาเป็นสมาชิกคณะกรรมการที่พยายามออกแบบตราหลังจากการประกาศอิสรภาพสหรัฐอเมริกา เขาได้เสนอใช้ภาพของโมเสส ส่วนการคัดค้านใช้อินทรีหัวขาวเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติ และการแสดงความชอบใจใช้ไก่งวง อยู่ในจดหมายที่เขียนให้ลูกสาวในปี ค.ศ. 1784 แม้เขาไม่เคยแสดงความเห็นเช่นนี้ต่อหน้าธารกำนัล
- ไม่เคยมีร่างกฎหมายเพื่อใช้ภาษาเยอรมันเป็นภาษาทางการของสหรัฐอเมริกา ที่พ่ายการลงคะแนนเพียงแค่แต้มเดียวในรัฐสภาสหรัฐ และก็ไม่เคยมีในระดับรัฐด้วย แต่ในปี ค.ศ. 1794 มีคำร้องจากผู้อพยพชาวเยอรมันให้พิมพ์กฎหมายบางส่วนเป็นภาษาเยอรมันที่พ่ายคะแนนเสียงโดย 42-41 ซึ่งเป็นมูลฐานของตำนาน (ไม่จริง) นี้ซึ่งมีชื่อว่า Muhlenberg legend ตามประธานสภาผู้แทนราษฎรเชื้อสายชาวเยอรมันที่งดไม่ออกเสียงในการนี้
ปัจจุบัน
- นโปเลียน โบนาปาร์ตไม่ได้เตี้ย เพราะเขาสูงกว่าคนฝรั่งเศสโดยเฉลี่ยในเวลานั้น หลังจากการเสียชีวิตในปี ค.ศ. 1821 ความสูงเขาเขาวัดได้ 5 ฟุต 2 นิ้ว (ฝรั่งเศส) ซึ่งเท่ากับ 169 ซม. บางคนเชื่อว่าเขาได้ชื่อเล่นว่า le Petit Caporal (นายสิบโทน้อย) โดยเป็นคำเสน่หา อนึ่ง เขามักจะมีทหารรักษาความปลอดภัยที่เลือกเพราะความสูง ซึ่งอาจจะช่วยสร้างความคิดว่าเขาค่อนข้างเตี้ย
- หมวกคาวบอยตอนแรกไม่ได้นิยมในรัฐชายแดนอเมริกัน เพราะปกตินิยมหมวกที่เรียกว่า derby หรือ bowler จนกระทั่งบริษัทจอห์น บี. สเต็ตสัน วางตลาดหมวกรุ่น "นายแห่งทุ่ง (Boss of the Plains)" อย่างเข้ม (ค.ศ. 1865) หลังจากสงครามกลางเมืองอเมริกัน (ค.ศ. 1861-1865) ขับให้หมวกคาวบอยกลายเป็นที่นิยม แม้ลักษณะเฉพาะคือรอยบุบข้าง ๆ ก็ไม่ได้เป็นมาตรฐานจนกระทั่งปลายคริสต์ทศวรรษที่ 19
- ชื่อสกุลของผู้อพยพไปยังสหรัฐอเมริกาไม่ได้เปลี่ยนสะกดเป็นคำอเมริกัน ไม่ว่าจะโดยสมัครใจหรือโดยผิดพลาดไป เป็นต้น เมื่อเดินทางไปถึงเกาะเอ็ลลิส เพราะเจ้าหน้าที่ไม่ได้บันทึกข้อมูลอะไรนอกเหนือไปจากบัญชีสินค้าที่มาจากต้นทาง และไม่มีเอกสารอะไรที่บันทึกแล้วทำให้เกิดผลเช่นนั้น โดยไม่ต้องถามถึงกฎหมายว่ามีหรือไม่ ในช่วงนั้นในนครนิวยอร์ก ทุกคนสามารถเปลี่ยนการสะกดชื่อของตนโดยเพียงแต่ใช้คำสะกดใหม่
- ภาพสามัญของซานตาคลอสที่เป็นชายแก่อารมณ์ดีในชุดสีแดงไม่ได้สร้างโดยบริษัทโคคา-โคลาเพื่อใช้โฆษณา แม้โดยประวัติจะมีลักษณะอื่น ๆ และอยู่ในชุดสีต่าง ๆ แต่ซานตาคลอสก็ได้มีรูปในสื่อมวลชนดังที่เห็นในปัจจุบัน และได้ใช้อย่างกว้างขวางในการโฆษณาของบริษัทอื่น ๆ อยู่แล้ว เมื่อบริษัทโคคาโคล่าเริ่มใช้รูปในคริสต์ทศวรรษ 1930
- จอมเผด็จการอิตาลีเบนิโต มุสโสลินี ไม่ได้ "ทำให้รถไฟวิ่งตรงเวลา" งานบูรณะรถไฟได้ทำเสร็จแล้วก่อนที่มุสโสลินีและพรรคฟาสซิสต์จะขึ้นสู่อำนาจในปี ค.ศ. 1922 บันทึกจากช่วงนั้นแสดงว่า การวิ่งตามตารางที่เป็นตำนานของรถไฟอิตาลีเป็นการโฆษณาชวนเชื่อ ไม่ใช่เรื่องจริง
- ผู้ฟังจำนวนมากในสหรัฐอเมริกา ไม่ได้ตื่นตระหนกเพราะการออกวิทยุรายการเดอะวอร์ออฟเดอะเวิลด์ส ที่ปรับมาจากนิยายชื่อเดียวกันของเอช. จี. เวลส์ คือมีคนน้อยมากที่ฟังรายการนี้ ถึงกระนั้น หนังสือพิมพ์ต่าง ๆ ก็ได้โจมตีตำหนิรายการเพราะการหนีแตกกระเจิงที่มีน้อยและเพราะจำนวนการโทรเรียกเบอร์ฉุกเฉิน เพื่อดิสเครดิตวิทยุในฐานะคู่แข่งการโฆษณา แม้ทั้งนักเขียนและสถานีซีบีเอสตอนแรกจะขอโทษผู้ฟัง แต่เมื่อต่อมาตระหนักว่าตำนานนี้ให้ประโยชน์แก่พวกตน ภายหลังจึงนำมากล่าวถึงอย่างจริง ๆ จัง ๆ
- ไม่มีหลักฐานว่ากองทัพม้าของโปแลนด์ได้เข้าต่อสู้อย่างไร้ผลกับรถถังเยอรมันด้วยหลาวและดาบโค้ง ในการบุกครองโปแลนด์ของเยอรมนีในปี ค.ศ. 1939 เรื่องนี้อาจมาจากการโฆษณาชวนเชื่อของฝ่ายเยอรมันหลังจากการบุกประชิดที่หมู่บ้านโครยานตี ที่กองพลทหารม้าโปแลนด์จู่โจมทหารราบของเยอรมันในที่โล่ง คือได้วิ่งรุกแล้วไล่ทหารให้กระจัดกระจายไปอย่างสำเร็จ จนกระทั่งถูกไล่ไปด้วยรถเกราะ เพราะแม้ทหารม้าโปแลนด์จะยังถือดาบโค้งเพื่อใช้ แต่ก็ได้ฝึกเป็นทหารราบ (dragoon) ที่สามารถเคลื่อนไปได้อย่างรวดเร็ว และก็มีอาวุธต่อต้านรถถังแบบเบาใช้ด้วย
- ในช่วงระหว่างการยึดครองเดนมาร์กของนาซีเยอรมนีในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 พระเจ้าคริสเตียนที่ 10 แห่งเดนมาร์ก ไม่ได้ทรงขัดขวางความพยายามของนาซีเพื่อระบุคนยิวโดยทรงดาราแห่งดาวิดเอง เพราะคนยิวในเดนมาร์กไม่ได้ถูกบังคับให้ใส่ดาว แต่ขบวนการต่อต้านเดนมาร์กก็ได้ช่วยคนยิวหนีออกจากประเทศก่อนจะสิ้นสุดสงคราม
- อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ ไม่ได้ตกวิชาคณิตศาสตร์ในโรงเรียน เมื่อเห็นบทความที่อ้างเช่นนี้ เขาได้กล่าวว่า "ผมไม่เคยตกเลข... ก่อนอายุ 15 ปี ผมได้เรียนรู้แคลคูลัสทั้งเชิงอนุพันธ์และเชิงปริพันธ์อย่างชำนาญแล้ว" แม้ไอน์สไตน์จะได้ตกการสอบเอ็นทรานซ์เข้าสถาบันเทคโนโลยีแห่งสหพันธ์สวิส ซือริช ในปี ค.ศ. 1895 เมื่อเขาอายุ 2 ปีน้อยกว่าเพื่อน แต่ก็ได้คะแนนดีมากในวิชาคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ แล้วต่อมาจึงผ่านการสอบครั้งที่สอง
- นักแสดงโรนัลด์ เรแกน (และต่อมาประธานาธิบดีสหรัฐ) ไม่ได้รับพิจารณาอย่างจริงจังให้แสดงบทบาทของพระเอกในภาพยนตร์คลาสสิกเรื่อง คาซาบลังกา ซึ่งฮัมฟรีย์ โบการ์ต เป็นผู้แสดง ความเชื่อนี้มาจากการแถลงข่าวในตอนต้นของกองถ่าย ที่ประกาศการสร้างหนังซึ่งใช้ชื่อของเขาเพื่อสร้างความสนใจ แต่ต่อมาบริษัทวอร์เนอร์บราเธอร์สก็รู้ชัดว่า เรแกนไม่สามารถรับบทอะไร ๆ ในอนาคตที่มองเห็นได้ เพราะไม่สามารถผลัดการเป็นทหารอีกต่อไป และบันทึกของกองถ่ายก็แสดงว่า ผู้อำนวยการสร้างต้องการโบการ์ตให้เป็นผู้แสดงตั้งแต่ต้น
- คำของประธานาธิบดีสหรัฐจอห์น เอฟ. เคนเนดี ว่า "Ich bin ein Berliner" เป็นภาษาเยอรมันมาตรฐานที่แปลว่า "ผมเป็นคนเบอร์ลินคนหนึ่ง" มีแต่ตำนานพื้นบ้านว่า เนื่องจากการใช้คำกำกับนาม ein ที่ไม่ได้หมายถึงคำที่ได้กล่าวมาก่อน ดังนั้นคำว่า Berliner จึงควรแปลว่า โดนัทเจลลี และตำนานว่า ประชาชนชาวเบอร์ลินรู้สึกตลกเพราะการใช้คำผิดนั้น คือจริง ๆ คำว่า Berliner ไม่ได้ใช้เป็นคำสามัญในเบอร์ลินเพื่อหมายถึง ขนม Berliner Pfannkuchen เพราะปกติจะเรียกขนมว่า ein Pfannkuchen
- เมื่อบาร์เทนเดอร์ น.ส. คิตตี้ เจโนวีส ถูกฆาตกรรมนอกห้องพักของเธอในควีนส์ รัฐนิวยอร์กในปี ค.ศ. 1964 เพื่อนบ้าน 37 คนไม่ได้ยืนดูเฉย ๆ โดยไม่โทรเรียกตำรวจจนกระทั่งเธอได้เสียชีวิต ตามที่หนังสือพิมพ์ เดอะนิวยอร์กไทมส์ ได้รายงานในเบื้องต้น ซึ่งทำให้สาธารณชนเกิดความเดือดดาลอย่างกว้างขวางเป็นปี ๆ รายงานภายหลังแสดงว่า รายงานตำรวจที่ เดอะนิวยอร์กไทมส์ ใช้ในเบื้องต้นไม่ถูกต้อง ว่าเจโนวีสถูกทำร้ายสองครั้งในที่ต่าง ๆ และว่า แม้จะมีพยานที่ได้ยินเสียงการทำร้าย แต่ก็ได้ยินแค่สั้น ๆ โดยไม่รู้ว่าอะไรกำลังเกิดขึ้น โดยมีแค่ 6-7 คนที่รายงานว่าเห็นอะไรบ้าง และบางคนก็ได้โทรเรียกเจ้าหน้าที่ตำรวจ มีคนเดียวที่กล่าวว่า "ผมไม่อยากยุ่งด้วย" ซึ่งภายหลังยกเป็นความรู้สึกของคนที่เห็นและได้ยินการทำร้ายแม้เพียงแค่บางส่วนอย่างรวบยอด
- เดอะโรลลิงสโตนส์ไม่ได้กำลังเล่นเพลง "ซิมพาทีฟอร์เดอะเดวิล" (แปลว่า ความเห็นใจให้กับซาตาน) ในปี ค.ศ. 1969 เมื่อนายเมเรดิธ ฮันเตอร์ถูกแทงจนเสียชีวิตโดยสมาชิกแก๊งมอเตอร์ไซค์ Hells Angels ที่ทำหน้าที่เป็นเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย แม้จะเป็นเพลงที่จุดชนวนเริ่มเหตุการณ์ ที่นายฮันเตอร์ก่อแล้วทำให้วงต้องหยุดเล่นชั่วขณะก่อนที่จะร้องจนจบ แต่การเสียชีวิตเกิดขึ้นภายหลังอีกหลายเพลงเมื่อวงกำลังเล่นเพลง "Under My Thumb" ความเข้าใจผิดนี้มาจากรายงานในนิตยสารโรลลิงสโตน
- แม้จะรู้จักกันว่า "โทรศัพท์แดง" สายตรงระหว่างมอสโก-วอชิงตัน ดี.ซี. แต่ความจริงก็ไม่ใช่เป็นสายโทรศัพท์ และก็ไม่ได้ใช้โทรศัพท์สีแดง โดยรุ่นแรกของสายตรงใช้เครื่องโทรพิมพ์ แล้วต่อมาปี พ.ศ. 2531 จึงเริ่มใช้เครื่องโทรสาร และตั้งแต่ปี 2551 จึงใช้ต่อคอมพิวเตอร์เพื่อแลกเปลี่ยนอีเมล อนึ่ง สายตรงเชื่อมระหว่างเคล็มลินกับเดอะเพนตากอน ไม่ใช่กับทำเนียบขาว
- ในประเทศไทย คำกล่าวที่ว่า "แพร่แห่ระเบิด" หรือ "เมืองแป้แห่ระเบิด" ไม่ได้มีที่มามาจากประชาชนชาวจังหวัดแพร่ในขณะนั้นไม่รู้จักระเบิดแล้วนำไปแห่แหนจนเกิดระเบิดขึ้นแต่อย่างใด แต่เกิดจากมีผู้ไปพบระเบิดในสมัยสงครามโลกครั้งที่สองที่ไม่ทำงาน จึงถอดชนวนระเบิดออกแล้วนำเปลือกหรือตัวถังของลูกระเบิดไปถวายวัดให้ทำเป็นระฆัง นอกจากนี้การนำเปลือกของลูกระเบิดไปทำเป็นระฆังก็ไม่ได้มีแต่เฉพาะในแพร่ ยังมีในจังหวัดอื่นทางภาคเหนือด้วย
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ดาราศาสตร์
- กำแพงเมืองจีนไม่ใช่สิ่งประดิษฐ์ของมนุษย์เดียวที่เห็นได้จากดวงจันทร์หรือจากอวกาศ ไม่มีนักบินอวกาศจากโครงการอะพอลโลสักคนหนึ่ง ที่ได้รายงานว่าเห็นสิ่งประดิษฐ์มนุษย์สักอย่างเดียวจากดวงจันทร์ แม้แต่นักบินที่โคจรรอบโลกก็ยังแทบไม่เห็น แต่แสงไฟจากเมืองสามารถเห็นได้ง่ายในด้านกลางคืนของโลกจากวิถีโคจร นักบินกระสวยอวกาศคนหนึ่งกล่าวว่า "กำแพงเมืองจีนเกือบมองไม่เห็นเริ่มตั้งแต่ความสูง 288 กิโลเมตร (180 ไมล์) ขึ้นไป" ผู้บัญชาการสถานีอวกาศนานาชาติคนหนึ่ง ได้พยายามหามันจากสถานี และกล่าวว่า "ยากเพราะแคบและมีสีมน"
- หลุมดำจะมีความโน้มถ่วงเท่ากับวัตถุอื่นที่มีมวลเท่า ๆ กัน ซึ่งก็จะดึงดูดวัตถุที่อยู่ใกล้ให้เข้าไปหาเหมือนกับดาวเคราะห์อื่น ๆ ยกเว้นว่าจะดึงเข้าไปใกล้มาก ยกตัวอย่างเช่น ถ้าแทนดวงอาทิตย์ด้วยหลุมดำที่มีมวลเท่ากัน โคจรของดาวเคราะห์ต่าง ๆ ก็จะไม่มีผลอะไร หลุมดำ "อาจ" มีฤทธิ์เป็น "เครื่องดูดฝุ่นระดับคอสมิก" ที่สามารถดูดสสารเข้าไปได้อย่างพอสมควร แต่จะเกิดก็ต่อเมื่อดาวฤกษ์ที่เป็นเหตุมีผลอย่างนี้อยู่แล้วต่อสสารรอบ ๆ ตัว
- ฤดูไม่ได้มีเหตุจากโลกอยู่ใกล้กับดวงอาทิตย์ในฤดูร้อนมากกว่าในฤดูหนาว จริง ๆ แล้ว โลกอยู่ไกลดวงอาทิตย์ที่สุดระหว่างฤดูร้อนในซีกโลกเหนือ ฤดูมีเหตุจากแกนโลกที่เอียง 23.4 องศา คือในเดือนกรกฎาคม ซีกโลกเหนือจะเอียงไปทางพระอาทิตย์ แล้วทำให้กลางวันยาวกว่าและได้แสงอาทิตย์โดยตรงมากกว่า ส่วนในเดือนมกราคม มันจะเอียงออกไปจากพระอาทิตย์ ฤดูจะกลับกันในซีกโลกใต้ ซึ่งเอียงไปทางดวงอาทิตย์ในเดือนมกราคม และออกไปจากดวงอาทิตย์ในเดือนกรกฎาคม
- อุกกาบาตไม่จำเป็นต้องร้อนเมื่อตกมาถึงเปลือกโลก จริง ๆ แล้วมีอุกกาบาตมากมายที่พบพร้อมกับน้ำค้างแข็ง คือตอนที่เริ่มเข้าสู่ชั้นบรรยากาศโลก ซึ่งดวงอาทิตย์เท่านั้นทำให้ร้อน อุกกาบาตจะมีอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง จากนั้น ความร้อนจัดที่เกิดขึ้นช่วงผ่านเข้ามาในชั้นบรรยากาศเบื้องบนด้วยความเร็วสูง ก็จะละลายชั้นนอกของอุกกาบาต โดยวัสดุที่หลอมละลายจะกระเด็นออกไป และด้านในก็ยังไม่มีเวลาจะเพิ่มอุณหภูมิพอจนเห็นได้ อนึ่ง อุกกาบาตโดยมากจะตกผ่านชั้นบรรยากาศเบื้องล่างที่ค่อนข้างเย็นเป็นเวลาหลายนาทีด้วยความเร็วต่ำกว่าเสียงก่อนจะถึงพื้นโลก ซึ่งเป็นเวลาพอให้ผิวด้านนอกเย็นลงอีก
- เมื่ออุกกาบาตหรือยานอวกาศเข้ามาในบรรยากาศโลก ความร้อนที่เกิดขึ้นไม่ได้มีเหตุจากแรงเสียดทานเป็นหลัก แต่เกิดจากแรงอัดแอเดียแบติก ที่เกิดด้านหน้า
- การตั้งไข่ทำได้ทุกวัน ไม่ใช่แค่วันวสันตวิษุวัต โดยปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ไม่ได้สัมพันธ์อะไรกับการตั้งไข่ได้ ธรรมเนียมวันตั้งไข่มาจากเมืองจีน ซึ่งมีรายงานในนิตยสาร Life ในปี ค.ศ. 1945 แต่ก็มีข่าวในปี ค.ศ. 1987 ด้วยว่า มีคนตั้งไข่ได้ทุกวันตั้งแต่ 27 กุมภาพันธ์จนถึง 3 เมษายน โดยคนตั้งยังพบด้วยว่า "...ไข่บางลูกไม่มีทางตั้งได้ ไม่ว่าจะเป็นวันวิษุวัตหรือไม่"
- ดวงอาทิตย์มีสีขาว โดยมีดัชนี CIE color-space ใกล้ (0.3, 0.3) เมื่อมองจากอวกาศหรือที่สูงในบรรยากาศ แต่ในที่ต่ำ การกระจัดกระจายแสงของบรรยากาศจะทำให้ดวงอาทิตย์ปรากฏเป็นสีเหลือง แดง ส้ม หรือสีแดงม่วง และแม้จะมีสีขาว แต่คนโดยมากก็นึกถึงดวงอาทิตย์ว่ามีสีเหลือง โดยเหตุผลเรื่องนี้ยังไม่ชัดเจน
- แม้อำเภอโขงเจียมจะตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกสุดของประเทศไทย แต่ในฤดูหนาว รวมถึงวันปีใหม่ ดวงอาทิตย์ขึ้นเป็นแห่งแรกในประเทศไทยที่บ้านตาบา ตำบลเจ๊ะเห อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส
ชีววิทยา
สัตว์มีกระดูกสันหลัง
- ช้างชราใกล้ตายไม่ได้ออกจากฝูงแล้วไปยังสถานที่พิเศษที่เรียกว่า สุสานช้าง เพื่อจะตายโดยสัญชาตญาณ
- วัวตัวผู้ไม่ได้ดุเพราะสีแดงในผ้าคลุมไหล่ของมาธาดอร์มืออาชีพ เพราะวัวควายเห็นสีแบบทวิรงค์ (คือมีเซลล์รูปกรวยสองแบบที่รับสีได้ในตา เทียบกับสามแบบในมนุษย์) ดังนั้น สีแดงจึงไม่ได้เด่นเป็นพิเศษ และจึงไม่ใช่สีของผ้า แต่เป็นภัยที่รู้สึกจากมาธาดอร์ที่ยุให้วิ่งพุ่ง
- สุนัขไม่ได้ออกเหงื่อโดยน้ำลายไหล สุนัขจริง ๆ ก็มีต่อมเหงื่อและไม่ใช่ที่ลิ้นเท่านั้น แต่จะเหงื่อออกโดยมากที่เยื่อบุเท้า อย่างไรก็ดี สุนัขจะควบคุมอุณหภูมิร่างกายโดยหลักผ่านการหายใจกระหืดกระหอบ
- หนูทุ่งในเผ่า Lemmini ไม่ได้ฆ่าตัวตายหมู่โดยกระโดดลงจากหน้าผาเมื่ออพยพ นี่เป็นความเข้าใจผิดที่ทำให้นิยมโดยภาพยนตร์ของวอลต์ดิสนีย์ เรื่อง White Wilderness ซึ่งถ่ายซีนอพยพต่าง ๆ บนแป้นหมุนขนาดใหญ่อันคลุมด้วยหิมะในโรงถ่าย โดยบางครั้งใช้ซีนที่ถ่ายกับหนูหลายกลุ่มรวมเป็นซีนเดียวกัน ช่วงถ่ายตอนหลังยังผลักหนูให้ตกจาก "หน้าผา" อีกด้วย แต่ความเข้าใจผิดเองก็เก่าแก่ยิ่งกว่านี้ โดยกลับไปอย่างน้อยในคริสต์ทศวรรษที่ 19
- ค้างคาวไม่ได้ตาบอด แม้ค้างคาวประมาณ 70% โดยหลักจากอันดับย่อย Microchiroptera (microbat) จะใช้เสียงสะท้อนเพื่อกำหนดวัตถุและทิศทาง แต่ค้างคาวทั้งหมดก็มีตาและสามารถมองเห็นได้ นอกจากนั้นแล้ว ค้างคาวผลไม้ (วงศ์ Pteropodidae) เกือบทั้งหมดไม่ได้ใช้เสียงสะท้อนเพื่อกำหนดวัตถุกับทิศทาง และมีตาเห็นเวลากลางคืนที่ดีมาก
- นกกระจอกเทศไม่ได้ปักหัวลงในทรายเพื่อซ่อนจากศัตรู ความเข้าใจผิดนี้น่าจะมาจากพลินีผู้อาวุโส (ค.ศ. 23-79) ที่เขียนว่า นกกระจอกเทศ "จะจินตนาการว่า เมื่อพวกมันปักหัวและคอเข้าไปในพุ่มไม้ ว่าตัวทั้งหมดของมันจะมองไม่เห็น"
- เสียงร้องของเป็ดจริง ๆ จะสะท้อน แม้มนุษย์อาจได้ยินยากในบางกรณี
- กบจะตายทันทีถ้าโยนลงน้ำที่กำลังเดือดโดยไม่สามารถกระโดดออก นอกจากนั้นแล้ว กบจะพยายามหนีจากน้ำเย็นที่ค่อย ๆ ร้อนหลังจากผ่านขีดอุณหภูมิสูงสุดของมันไปแล้ว
- แนวคิดว่า ปลาทองมีความจำสั้นเป็นวินาที ไม่เป็นจริง เพราะความจำมันยาวเป็นเดือน ๆ
- ปลาฉลามสามารถเป็นมะเร็งได้ ความเข้าใจผิดว่าฉลามไม่เป็นมะเร็งมาจากหนังสือ ฉลามไม่เป็นมะเร็ง (Sharks Don't Get Cancer) ของผู้เขียนที่ใช้หนังสือขายกระดูกอ่อนของปลาเพื่อป้องกันโรค รายงานเกี่ยวกับมะเร็งเยื่อบุในฉลามมีอยู่ แต่ข้อมูลปัจจุบันยังไม่สามารถใช้ประมาณความชุกเนื้องอกในฉลามได้
- ปลาฉลามขาวไม่ได้เห็นมนุษย์ที่ดำ/ว่ายน้ำอยู่อย่างผิด ๆ ว่าเป็นสัตว์ตีนครีบ (เช่นแมวน้ำ) เพราะพฤติกรรมโจมตีของฉลามต่อมนุษย์และสัตว์ตีนครีบต่างกันมาก คือ เมื่อโจมตีแมวน้ำ ฉลามจะโผล่จากน้ำอย่างรวดเร็วและโจมตีอย่างดุเดือด เทียบกับการโจมตีมนุษย์ ที่สบาย ๆ และช้ากว่า คือฉลามจะวิ่งใส่โดยเร็วอย่างธรรมดา ๆ กัด แล้วก็ว่ายออกไป ปลาฉลามขาวมีตาดีและสามารถมองเห็นสี มันกัดมนุษย์ไม่ใช่เพื่อล่าเหยื่อ แต่เพื่อระบุวัตถุที่ไม่คุ้นเคย
- ไม่มีมีหมา "อัลฟา" ในฝูงหมาป่า งานศึกษาเบื้องต้นที่บัญญัติคำว่า "หมาป่าอัลฟา" ได้แต่สังเกตการณ์หมาป่าที่โตแล้ว ที่ไม่ได้เป็นญาติกัน และถูกขังไว้ ในธรรมชาติ ฝูงสุนัขจะปฏิบัติคล้ายกับครอบครัวมนุษย์มากกว่า คือไม่มีการแบ่งชั้นที่ชัดเจน แต่พ่อแม่จะเป็นใหญ่จนกระทั่งลูกโตและมีครอบครัวของตนเอง หมาอายุน้อยจะไม่โค่นล้มหมาอัลฟาเพื่อจะเป็นผู้นำฝูงตัวใหม่ และการต่อสู้เพื่อลำดับทางสังคมมักจะเป็นไปตามสถานการณ์
สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง
- ไส้เดือนดินโดยมากไม่ได้แบ่งเป็นสองตัวเมื่อถูกตัดเป็นสองส่วน เพราะมีไส้เดือนดินไม่กี่สปีชีส์ ที่สามารถงอกใหม่ได้ทางด้านหน้า (anterior regeneration) เมื่อผ่าไส้เดือนที่ไม่สามารถงอกใหม่ทางด้านหน้า ครึ่งด้านหน้าที่มีปากจะสามารถกินและรอดชีวิตได้ ส่วนครึ่งหลังจะตาย มีหนอนตัวแบนบางชนิดที่สามารถกลายเป็นสองตัวเมื่อผ่ากลาง
- แมลงวันบ้าน (Musca domestica) มีช่วงอายุเฉลี่ยที่ 20-30 วัน ไม่ใช่แค่ 24 ชม.แมลงชีปะขาวบางสปีชีส์จะมีระยะชีวิตแค่ 24 ชม และตัวอ่อนของแมลงวันบ้าน (เป็นหนอนไร้ขา) ก็จะออกจากไข่ภายใน 24 ชม. หลังจากวาง
- แมงมุมขายาววงศ์ Pholcidae (daddy longlegs) ไม่ใช่แมงมุมมีพิษร้ายที่สุดในโลก แม้จะสามารถกัดทะลุหนังของมนุษย์ได้จริง ๆ แต่พิษจำนวนน้อยที่มีก็เพียงแค่ทำให้รู้สึกแสบ ๆ เพียงไม่กี่วินาที อนึ่ง ยังมีความสับสนในชื่อภาษาอังกฤษอีกด้วย เพราะแมง "harvestmen" (อันดับ Opiliones เป็นแมง [arachnid] เหมือนกันแม้จะไม่ใช่แมงมุม) และแมลง "crane fly" (วงศ์ Tipulidae) ต่างก็มีชื่อภาษาอังกฤษว่า "daddy longlegs" และเข้าใจผิดเหมือน ๆ กันในเรื่องพิษร้าย
- ทั้งกลไกและอากาศพลภาพในการบินของบัมเบิลบี (และแมลง ๆ อื่น) เป็นเรื่องที่เข้าใจดีแล้ว แม้จะมีตำนานพื้นบ้านว่า การคำนวณแสดงว่า มันไม่ควรจะบินได้ คือในคริสต์ทศวรรษ 1930 นักกีฏวิทยาชาวฝรั่งเศสคนหนึ่งจริง ๆ ก็ได้คาดตามทฤษฎีว่า บัมเบิลบีไม่ควรจะบินได้ในหนังสือของเขาชื่อว่า Le Vol des Insectes (การบินของบัมเบิลบี) ซึ่งต่อมาเมื่อเขารู้ว่าผิดพลาดก็ได้ถอนคำพูด แต่สมมติฐานนี้ก็กลายเป็นเรื่องไม่จริงโดยทั่วไปว่า "นักวิทยาศาสตร์คิดว่า บัมเบิลบีไม่ควรจะบินได้"
- ตำนานพื้นบ้านทั่วไปอีกอย่างหนึ่งเกี่ยวกับการกลืนแมงมุมเข้าไปเป็นจำนวนมากระหว่างหลับในช่วงชีวิต ไม่มีมูลฐานความจริง เพราะคนหลับจะเป็นเหตุให้เกิดเสียงและแรงสั่นสะเทือนเพราะการหายใจ หัวใจเต้น กรน เป็นต้น ซึ่งล้วนแต่เป็นเครื่องเตือนภัยให้แก่แมงมุม
พืช
- ใบต้นคริสต์มาสไม่เป็นพิษอย่างแรงต่อมนุษย์หรือว่าแมว แม้จะจริงว่ามันอาจทำให้ผิวหนังหรือทางเดินอาหารระคายเคือง และอาจเป็นเหตุให้ท้องร่วงหรืออาเจียนถ้ากิน โดยงานวิจัยหนึ่งที่ศึกษากรณีคนไข้ 22,793 รายที่รายงานไปยังสมาคมศูนย์ควบคุมพิษอเมริกัน (ASPCA) แสดงว่า ไม่เคยมีคนตายและมีน้อยรายที่จำเป็นต้องรักษา ตาม ASPCA ใบต้นคริสต์มาสอาจทำให้แมวไม่สบายท้องแบบอ่อนจนถึงกลาง โดยการท้องร่วงและอาเจียนจะเป็นอาการหนักที่สุด
- ดอกทานตะวันที่กำลังบานจะชี้ไปในทิศทางเดียว (บ่อยครั้งทิศตะวันออก) ตลอดวัน แต่ในระยะพัฒนาการก่อนดอกจะบาน ดอกตูมจะตามดวงอาทิตย์ (เป็นปรากฏการณ์ที่เรียกว่าการเบนตามแสง - heliotropism) อย่างไรก็ดี ดอกที่โตเต็มที่แล้วจะตรึงหันหน้าไปทางทิศใดทิศหนึ่ง
วิวัฒนาการและบรรพชีวินวิทยา
- คำว่า ทฤษฎี ของ "ทฤษฎีวิวัฒนาการ" ไม่ได้แสดงความสงสัยความสมเหตุสมผลของทฤษฎีนี้โดยนักวิทยาศาสตร์ส่วนมาก เพราะคำว่า "ทฤษฎี" และ "สมมติฐาน" ต่างก็มีความหมายโดยเฉพาะในวิทยาศาสตร์ เทียบกับ "ทฤษฎี" ในภาษาปากที่อาจหมายถึงลางสังหรณ์หรือการคาดเดา "ทฤษฎีวิทยาศาสตร์" นั้นหมายถึงหลักต่าง ๆ ที่สามารถอธิบาย "ปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่สังเกตได้" โดยใช้แนวคิดที่เป็นไปตามธรรมชาติ คือ "ความจริงทางวิทยาศาสตร์" และ "ทฤษฎี" ไม่ได้เป็นอะไรที่ต่างกัน และวิวัฒนาการก็เป็น "ทฤษฎี" เหมือนกับทฤษฎีว่าโรคบางอย่างเกิดจากเชื้อโรค (germ theory) หรือทฤษฎีความโน้มถ่วง
- ทฤษฎีวิวัฒนาการไม่ได้พยายามอธิบายกำเนิดชีวิต หรือกำเนิดและพัฒนาการของเอกภพ วิวัฒนาการทางชีวภาพเป็นทฤษฎีที่อธิบายกระบวนการที่สปีชีส์และระเบียบของระบบชีวภาพระดับอื่น ๆ ได้เกิดขึ้น ซึ่งในที่สุดก็ชี้ว่า สิ่งมีชีวิตทุกรูปแบบมาจากบรรพบุรุษร่วมกัน แต่ก็ไม่ได้เพ่งเรื่องกำเนิดชีวิตเองเป็นหลัก และก็ไม่เกี่ยวกับกำเนิดและวิวัฒนาการของเอกภพกับองค์ประกอบของมันโดยประการทั้งปวง ทฤษฎีวิวัฒนาการโดยหลักสนใจเรื่องความเปลี่ยนแปลงของกลุ่มประชากรรุ่นต่าง ๆ ตามกาลเวลาซึ่งเกิดหลังจากที่สิ่งมีชีวิตเกิดขึ้นแล้ว ส่วนแบบจำลองทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับกำเนิดของสิ่งมีชีวิตแรกสุดจากโมเลกุลอินทรีย์หรืออนินทรีย์เรียกว่า กำเนิดชีวิตจากสิ่งไร้ชีวิต (abiogenesis) และทฤษฎีหลักที่ใช้อธิบายพัฒนาการต้น ๆ ของเอกภพก็คือ บิกแบง
- มนุษย์ไม่ได้วิวัฒนาการมาจากลิงชิมแปนซีที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ทั้งมนุษย์และชิมแปนซีต่างก็วิวัฒนาการมาจากบรรพบุรุษร่วมกัน ดังนั้น สปีชีส์ 2 ชนิดของชิมแปนซี (คือ ชิมแปนซีสามัญและโบโนโบ) จึงเป็นญาติใกล้ชิดกับมนุษย์มากที่สุด จนกระทั่งนักมานุษยวิทยาและนักไพรเมตวิทยาบางท่านเรียกมนุษย์ว่า เป็นสปีชีส์หนึ่งของชิมแปนซี บรรพบุรุษร่วมกันล่าสุดของมนุษย์และชิมแปนซีได้มีชีวิตอยู่ประมาณ 5-8 ล้านปีก่อนซากดึกดำบรรพ์สายพันธุ์มนุษย์อายุ 4.4 ล้านปีสกุล Ardipithecus แสดงว่า เป็นสัตว์ที่เดินด้วยสองเท้าได้เก่งพอสมควรโดยไม่ได้ใช้ข้อนิ้วมือช่วยเดิน มีขนาดเล็ก มีแขนขายาวกว่า และมีจมูกปากยื่นออกน้อยกว่าชิมแปนซี ตรงข้ามกับแนวคิดว่าชิมแปนซีมีลักษณะที่ดั้งเดิม/เก่าแก่ ความจริงลิงได้วิวัฒนาการเพิ่มขึ้นหลังจากแยกออกจากสายพันธุ์มนุษย์แล้ว คือตัวใหญ่ขึ้น ดุขึ้น ปีนต้นไม้เก่งขึ้น และมีนิ้วที่ยาวกว่า มนุษย์ ชิมแปนซี กับลิงใหญ่อื่น ๆ รวมกันเป็นวงศ์ Hominidae เป็นกลุ่มที่วิวัฒนาการมาจากบรรพบุรุษเดียวกันกับลิงโลกเก่าประมาณ 40 ล้านปีก่อน
- วิวัฒนาการไม่ใช่เป็นการก้าวหน้าจากสิ่งมีชีวิตที่ด้อยกว่าเป็นสิ่งมีชีวิตที่เหนือกว่า และไม่จำเป็นต้องเกิดความซับซ้อนเพิ่มขึ้น กลุ่มประชากรหนึ่งสามารถวิวัฒนาการเป็นสิ่งมีชีวิตที่ง่ายกว่าและมีจีโนมเล็กลง ดังนั้นคำภาษาอังกฤษว่า "devolution" (วิวัฒนาการย้อนกลับ) จึงเป็นคำเรียกที่ไม่เหมาะสม
- วิวัฒนาการไม่ได้ "วางแผน" (หรือมีจุดประสงค์) เพื่อเพิ่มความเหมาะสมของสิ่งมีชีวิตเพื่อให้รอดชีวิต ยกตัวอย่างเช่น การพูดถึงวิวัฒนาการของยีราฟอย่างผิด ๆ ก็คือบอกว่า คอของยีราฟยาวขึ้นตามกาลเพราะยีราฟจำเป็นต้องเอื้อมให้ถึงต้นไม้สูง ๆ เพราะวิวัฒนาการไม่ได้เห็นความจำเป็นแล้วตอบสนอง มันเป็นกระบวนการที่ไร้จุดหมาย แต่การกลายพันธุ์ของยีราฟที่มีผลเป็นคอยาว มีโอกาสเป็นประโยชน์ต่อสัตว์ในบริเวณต้นไม้สูง มากกว่าต่อสัตว์ในบริเวณต้นไม้เตี้ย และดังนั้น จึงเพิ่มโอกาสรอดชีวิตของสัตว์เพื่อสืบทอดยีนคอยาวไปยังรุ่นต่อไป ต้นไม้สูงไม่ได้เป็นเหตุให้กลายพันธุ์ และก็จะไม่เป็นเหตุให้สัตว์ต่าง ๆ มีคอยาวเป็นเปอร์เซ็นต์สูงขึ้น และแม้ในตัวอย่างยีราฟ จริง ๆ แล้ว การคัดเลือกอาศัยเพศก็อาจผลักดันให้วิวัฒนาการมีคอยาวได้โดยเท่า ๆ กัน คือคอยาวกลายเป็นลักษณะทางเพศทุติยภูมิ ที่ให้ความได้เปรียบแก่ยีราฟตัวผู้ที่ต่อสู้แย่งตัวเมียด้วยคอ แต่ความเข้าใจผิดในแนวนี้ก็มักทำอย่างจงใจ เพราะมันเป็นวิธีพูดสั้น ๆ (ชวเลข) ที่สามัญของบุคคลที่เข้าใจการทำงานของวิวัฒนาการอย่างถูกต้องอยู่แล้ว ผู้กล่าวถึง "จุดหมาย" โดยเป็นวิธีการกล่าวสั้น ๆ เช่น การกล่าวเหมือนกับมีเป้าหมายว่า "ไดโนเสาร์อาจวิวัฒนาการขนนกขึ้นเพื่อหาคู่" คล่องกว่าเมื่อเทียบกับ "ขนนกอาจได้การคัดเลือกเมื่อเกิด เพราะให้ความได้เปรียบในการคัดเลือกทางเพศเหนือกว่าไดโนเสาร์ที่ไม่มีขนนก"
- มนุษย์และไดโนเสาร์ (นอกเหนือจากนก) ไม่ได้มีชีวิตในช่วงเวลาเดียวกัน ไดโนเสาร์ที่ไม่ใช่นกสุดท้ายตายในช่วงเหตุการณ์การสูญพันธุ์ในยุคครีเทเชียส-พาลิโอจีนประมาณ 65 ล้านปีก่อน เทียบกับมนุษย์สกุล Homo แรกสุดที่วิวัฒนาการขึ้นประมาณ 2.3-2.4 ล้านปีก่อน ทำให้มีช่วงเว้นเป็น 63 ล้านปีระหว่างไดโนเสาร์สุดท้ายที่ไม่ใช่นกกับมนุษย์แรกสุด แต่มนุษย์ก็ได้อยู่ร่วมกับช้างแมมมอธและเสือเขี้ยวดาบ ซึ่งเป็นสัตว์ที่มักแสดงในภาพเดียวกันกับมนุษย์และไดโนเสาร์
- ไดโนเสาร์ไม่ได้สูญพันธุ์เพราะปรับตัวได้ไม่ดีหรือไม่สามารถรับมือกับการเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศปกติได้ ซึ่งเป็นมุมมองในตำราเก่า ๆ จริง ๆ แล้ว ไดโนเสาร์เป็นกลุ่มสัตว์ที่ปรับตัวได้ดีและประสบความสำเร็จอย่างสูง ที่อวสานของมันเกิดจากเหตุการณ์พิเศษที่ทำลายล้างกลุ่มพืช สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม และสัตว์น้ำเป็นจำนวนมากด้วย เหตุที่อ้างมากที่สุดในการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่เช่นนี้ก็คือการวิ่งชนโลกของดาวเคราะห์น้อยที่แหลมยูกาตัง (ปัจจุบันประเทศเม็กซิโก) ซึ่งจุดชนวนเหตุการณ์การสูญพันธุ์ในยุคครีเทเชียส-พาลิโอจีน อนึ่ง ไดโนเสาร์ทั้งหมดก็ไม่ได้สูญพันธุ์ คือนกได้วิวัฒนาการมาจากเทอโรพอดซึ่งมีขนนกที่อยู่ในยุคจูแรสซิก เทียบกับสายพันธุ์ของไดโนเสาร์โดยมากที่หายไปท้ายยุคครีเทเชียส นกบางชนิดได้รอดชีวิตมาได้ และดังนั้น สัตว์ปัจจุบันบางอย่างจึงเป็นลูกหลานของไดโนเสาร์
- สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมไม่ได้วิวัฒนาการมาจากกลุ่มสัตว์เลื้อยคลานปัจจุบันกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง แต่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและสัตว์เลื้อยคลานต่างก็วิวัฒนาการมาจากบรรพบุรุษร่วมกัน คือไม่นานหลังจากที่สัตว์คล้ายสัตว์เลื้อยคลานปรากฏขึ้น พวกมันก็แบ่งออกเป็นสองสาขา คือ sauropsid และ synapsid สายพันธุ์ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (synapsid) เบนออกจากสายพันธุ์ของสัตว์เลื้อยคลานปัจจุบัน (sauropsid) เมื่อประมาณ 320 ล้านปีก่อนกลางยุคคาร์บอนิเฟอรัส ต่อมาภายหลัง (ท้ายยุคคาร์บอนิเฟอรัสหรือต้นยุคเพอร์เมียน) กลุ่มสัตว์เลื้อยคลานต่าง ๆ ในปัจจุบัน (รวมทั้ง lepidosaur, เต่า, และจระเข้) จึงแยกออกจากกัน ส่วนสัตว์เลื้ยงลูกด้วยนมเป็นลูกหลานเดียวของ synapsid ที่ยังรอดชีวิต
คอมพิวเตอร์
- คอมพิวเตอร์ที่ใช้ macOS หรือ GNU/ลินุกซ์ ไม่ได้ปลอดภัยจากมัลแวร์ เช่น ม้าโทรจันหรือไวรัสคอมพิวเตอร์ แต่มีมัลแวร์น้อยกว่าสำหรับระบบปฏิบัติการเหล่านี้ เพราะมัลแวร์ต้องสร้างเพื่อระบบปฏิบัติการโดยเฉพาะ และคอมพิวเตอร์ที่ใช้ไมโครซอฟท์ วินโดวส์ก็มีมากกว่า
ร่างกายและสุขภาพมนุษย์
- ยาฆ่าเชื้อ (Anti-Biotic) กับยาแก้อักเสบ (NSAID) คือยาคนละตัวกัน โดยที่ยาฆ่าเชื้อจะฆ่าเฉพาะเชื้อแบคทีเรียดังนั้นเมื่อเป็นไข้หวัดที่เกิดจากเชื้อไวรัส การกินยาฆ่าเชื้อจึงไม่มีผลในทางการรักษาแต่อย่างใด ยาฆ่าเชื้อไม่ควรกินบ่อย ๆ อย่างพร่ำเพรื่อเพราะอาจจะทำให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยาได้ และอาจจะไปทำลายเชื้อแบคทีเรียเจ้าถิ่นที่อยู่ในร่างกายด้วย[]
- คนที่กำลังตื่นจากการละเมอเดินไม่ทำให้เกิดอันตราย แต่อาจสับสนและงงเป็นระยะสั้น ๆ หลังจากตื่น และนี่ก็ไม่เป็นอันตราย แต่การละเมอเดินเองก็อาจทำให้เจ็บตัวถ้าสะดุดอะไรหรือล้มลงเมื่อกำลังเดินละเมอ โดยการบาดเจ็บเช่นนี้สามัญในบรรดาคนละเมอเดินทั้งหลาย
- ในเกาหลีใต้ มีความเชื่อผิด ๆ ที่สามัญว่า ในห้องมิดชิดที่เปิดพัดลม สามารถเป็นเหตุให้ตายได้ (fan death) ตามรัฐบาลเกาหลี "ในบางกรณี พัดลมที่เปิดนานเกินสามารถเป็นเหตุการเสียชีวิตเนื่องจากหายใจไม่ออก ตัวเย็นเกิน หรือไฟไหม้เนื่องจากเครื่องร้อนเกิน" คณะกรรมการป้องกันผู้บริโภคเกาหลี ได้ออกคำเตือนเพื่อความปลอดภัย และแนะนำให้ใช้เครื่องควบคุมเวลากับพัดลม ให้ปรับส่ายพัดลม และให้เปิดประตูทิ้งไว้ ความเชื่อในการตายเยี่ยงนี้ สามัญแม้ในบรรดาผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ที่มีความรู้ดี เช่น ตามคณบดีแพทย์แห่งมหาวิทยาลัยควันดง "ถ้าห้องปิดมิดชิด เมื่อมีลมพัดจากพัดลม อุณหภูมิสามารถลดลงต่ำพอเป็นเหตุให้เสียชีวิตเพราะภาวะตัวเย็นเกิน" จริง ๆ แล้ว พัดลมขับลมโดยไม่ได้เปลี่ยนอุณหภูมิของมันอย่างสำคัญ เพื่อเพิ่มการระเหยตัวของเหงื่อ การเปิดพัดลมทิ้งไว้ในห้องที่ไม่มีคนจะไม่ทำให้ห้องเย็นลง จริง ๆ แล้ว เนื่องจากประสิทธิภาพการแปลงพลังงานของมอเตอร์ และการเสียพลังงานเนื่องจากความหนืด พัดลมจะทำให้ห้องร้อนขึ้นเล็กน้อย
- การทานอาหารน้อยกว่าหนึ่ง ชม. ก่อนว่ายน้ำไม่ได้เพิ่มความเสี่ยงการเป็นตะคริวหรือการจมน้ำ มีงานศึกษาที่แสดงว่า การดื่มสุราสัมพันธ์กับการจมน้ำ แต่ก็ไม่มีหลักฐานอะไรในเรื่องตะคริวท้องกับการทานอาหาร
- การจมน้ำมักไม่ค่อยเตะตาคนอื่น ในกรณีโดยมาก การยกมือส่งเสียงร้องก็เป็นไปไม่ได้ เนื่องจากการตอบสนองต่อการจมน้ำตามสัญชาตญาณ (คือไม่มีอากาศให้ส่งเสียงร้องหรือแรงให้ยกมือ) แม้การยกโบกมือตะโกนในน้ำจะเป็นสัญญาณแสดงว่าต้องการความช่วยเหลือ แต่สัญญาณนี่ทำได้อย่างไม่แน่นอน คนจมน้ำที่ตอบสนองต่อการจมน้ำตามสัญชาตญาณ จะไม่สามารถแสดงความต้องการความช่วยเหลือ
- เลือดมนุษย์ในเส้นเลือดดำไม่ใช่มีสีดำ จริง ๆ แล้วเลือดจะมีสีแสดงเสมอเนื่องจากส่วนประกอบคือเฮโมโกลบิน เลือดที่หมดออกซิเจนจะมีสีแดงคล้ำกว่า และเลือดที่สมบูรณ์ด้วยออกซิเจนจะมีสีแดงคล้ายเชอร์รี ความเข้าใจผิดอาจเกิดเพราะสาเหตุ 2 อย่าง คือ (1) เส้นเลือดใต้ผิวหนังปรากฏเป็นสีดำ นี่เกิดจากเหตุผลต่าง ๆ ซึ่งมีเหตุเพียงเล็กน้อยจากสีของเลือด รวมทั้งการกระเจิงใต้ผิวหนังของแสงที่วิ่งผ่านผิว และการเห็นสีของมนุษย์ (2) ภาพต่าง ๆ ใช้สีเพื่อแสดงความแตกต่างระหว่างเส้นเลือดดำ (มักแสดงเป็นสีน้ำเงิน) และเส้นเลือดแดง (มักแสดงในภาพเป็นสีแดง)
- การตกอยู่ในสุญญากาศหรือประสบกับความดันที่ลดลงอย่างไม่ได้ควบคุม จะไม่ทำให้ร่างกายระเบิด หรือน้ำในตัวเดือด (แม้น้ำในปากหรือปอดจะเดือดที่ระดับความสูงเหนือ ขีดจำกัดอาร์มสตรอง (Armstrong limit) แต่มันจะทำให้หมดสติเมื่อเลือดในร่างกายหมดออกซิเจนแล้ว ตามด้วยการเสียชีวิตเพราะขาดออกซิเจนภายในไม่กี่นาที
- อาหารมีอิทธิพลน้อยมากต่อการดีท๊อกซ์ของร่างกาย ถึงกระนั้น ก็ยังมีความเข้าใจผิดว่าอาหารบางอย่างช่วยกระบวนการนี้ และสามารถขจัดสิ่งที่ร่างกายไม่สามารถกำจัดได้ด้วยตนเอง จริง ๆ แล้ว ตับและไตเป็นตัวกำจัดพิษจากร่างกาย
ประสาทสัมผัส
- รสต่าง ๆ ทั้งหมดสามารถรู้ได้ตามลิ้นทั้งหมดอาศัยตุ่มรับรส แม้บุคคลจะไวรสต่าง ๆ ที่ตำแหน่งต่าง ๆ กัน และความจริงนี้ไม่ตรงกับความเชื่อทั่วไปว่า รสบางอย่างสามารถรู้ได้ตรงตำแหน่งโดยเฉพาะ ๆ บนลิ้นแผนที่ลิ้นผิดดั้งเดิมมาจากการแปลวิทยานิพนธ์ปี ค.ศ. 1901 ของชาวเยอรมันผิด อนึ่ง รสที่มนุษย์รู้ได้ปัจจุบันจัดเป็น 5 อย่าง ไม่ใช่ 4 คือนอกจากรสขม เปรี้ยว เค็ม และหวานแล้ว มนุษย์ยังสามารถรับรสอุมะมิ ที่ใกล้กับคำภาษาไทยว่า "รสหวานน้ำต้มกระดูก" หรือ "รสกลมกล่อม"
- มนุษย์มีประสาทสัมผัสมากกว่า 5 ทางที่มักอ้างกัน โดยวิธีการจัดหมวดต่าง ๆ กำหนดตั้งแต่ 5 จนเกินกว่า 20 นอกจากการเห็น การได้กลิ่น การรับรู้รส การถูกต้องสัมผัส และการได้ยิน ซึ่งเป็นประสาทสัมผัสที่ระบุโดยอาริสโตเติลแล้ว มนุษย์ยังสามารถรู้สึกถึงความสมดุลและความเร่ง ความเจ็บปวด ตำแหน่งร่างกายและแขนขา และอุณหภูมิ (thermoception) เป็นต้น ประสาทสัมผัสอื่น ๆ บางครั้งระบุว่าการรู้เวลา คัน แรงดัน หิวข้าว หิวน้ำ ท้องเต็ม ปวดปัสสาวะ ปวดอุจจาระ และระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือด
ผิวหนังและผม
- ผิวหนังที่เหี่ยวเนื่องจากเปียกน้ำ ไม่ได้มีเหตุจากผิวหนังดูดน้ำแล้วบวมขึ้น แต่เกิดจากระบบประสาทอิสระ ที่ลดการส่งเลือดโดยการตีบหลอดเลือด ตอบสนองต่อผิวหนังที่เปียกทำให้หนังย่น ซึ่งสันนิษฐานว่า วิวัฒนาการเกิดขึ้นเพื่อให้บรรพบุรุษไพรเมตจับได้แน่นขึ้นในที่ ๆ เปียกและลื่น แม้งานศึกษาปี 2557 จะไม่พบการจับของเปียกได้ดีขึ้นด้วยนิ้วมือที่ย่น
- การโกนไม่ได้เป็นเหตุให้ผม/ขนที่งอกกลับดกขึ้นหรือดำขึ้น แต่ผม/ขนแต่ละเส้นอาจกว้างขึ้น ความเชื่อนี้อาจมาจากผม/ขนที่ไม่เคยตัด/โกนซึ่งมีปลายเรียว เทียบกับที่เพิ่งตัด/โกนซึ่งมีปลายทื่อ และดังนั้น จึงหนากว่าปลายเรียว ผม/ขนที่ตัด/โกนดูเหมือนจะหนาและหยาบกว่า เพราะมีปลายคมที่ยังไม่สึก อนึ่ง ผม/ขนที่สั้นกว่าจะ "แข็งกว่า" (คืองอได้น้อยกว่า) ผม/ขนที่ยาวกว่า ซึ่งมีส่วนในความเข้าใจผิดในเรื่องนี้
- ผม ขนและเล็บของบุคคลไม่ได้งอกขึ้นเรื่อย ๆ หลังจากเสียชีวิตแล้ว แต่เป็นเพราะผิวหนังแห้งและหดไปจากฐานของผม ของขน และของเล็บจากเดิม จึงทำให้ดูเหมือนงอกออก
- ผลิตภัณฑ์บำรุงผมไม่ได้ "ซ่อม" ปลายแตกหรือผมที่เสียหาย แต่สามารถป้องกันไม่ให้เสียหายตั้งแต่ต้น และช่วยทำให้เปลือกนอกของผม (cuticle) เรียบขึ้นคล้ายกับพอกกาวทำให้เหมือนกับได้ซ่อมผม คือทำให้ผมดูดีกว่าทั่วไป
- ยีนผมแดงไม่ได้กำลังสูญพันธุ์ไป ในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 2007 มีสำนักข่าวจำนวนมากที่รายงานว่า คนผมแดงกำลังจะหมดไป อาจเร็วที่สุดในปี ค.ศ. 2060 เนื่องจากยีนผมแดง (MC1R) เป็นแบบด้อย (recessive) คือถึงแม้คนผมแดงอาจจะน้อยลงได้ (เช่น การแต่งงานข้ามผิวพันธุ์ที่พ่อหรือแม่มาจากกลุ่มที่ไม่มียีนผมแดง ก็จะทำให้ไม่มีลูกผมแดง แต่ก็ยังอาจมีหลานผมแดง) แต่คนผมแดงจะไม่หายไปทั้งหมดนอกจากทุกคนที่มียีนผมแดงจะเสียชีวิตทั้งหมดหรือไม่มีลูก ความเข้าใจผิดนี้มีอย่างช้าก็ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1865 และมักจะออกข่าวในหนังสือพิมพ์อเมริกัน
โภชนาการ อาหาร และเครื่องดื่ม
- น้ำ 8 แก้ว หรือ 2-3 ลิตรต่อวันไม่จำเป็นต้องได้เพื่อดำรงสุขภาพ เพราะแต่ละคนจำเป็นต้องได้น้ำต่างกันขึ้นอยู่กับน้ำหนัก การออกกำลัง เสื้อผ้า และสิ่งแวดล้อม (เช่น ความร้อนและความชื้น) อนึ่ง ไม่จำเป็นต้องได้จากน้ำเปล่า เพราะสามารถได้จากแหล่งอื่น ๆ รวมทั้งน้ำผลไม้ ชา นม น้ำแกง เป็นต้น และจากอาหารรวมทั้งผักผลไม้
- น้ำตาลไม่ได้เป็นเหตุให้เด็กตื่นตัวเกินหรือซนการทดลองแบบอำพรางสองฝ่ายแสดงว่า เด็กที่ได้อาหารมีน้ำตาลหรือไม่มีไม่ได้ประพฤติต่างกัน แม้ในงานศึกษาที่ตรวจเด็กโรคสมาธิสั้นหรือเด็กที่พิจารณาว่าไวน้ำตาลโดยเฉพาะ
- เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไม่ได้ทำให้ร่างกายทั้งหมดรู้สึกอุ่น มันทำให้รู้สึกอุ่นโดยขยายหลอดเลือดแล้วกระตุ้นปลายประสาทใกล้ ๆ ผิวหนังด้วยเลือดที่เพิ่มขึ้น ซึ่งจริง ๆ แล้วอาจทำให้อุณหภูมิของลำตัวต่ำลง เพราะร่างกายสามารถแลกเปลี่ยนความร้อนกับสิ่งแวดล้อมภายนอกที่เย็นกว่าได้ง่ายขึ้น
- แอลกอฮอล์ไม่จำเป็นต้องฆ่าเซลล์สมอง แต่สามารถทำให้เซลล์ตาย "โดยอ้อม" ได้โดยสองวิธี คือ
- ในคนติดเหล้าหนักผู้มีสมองชินกับผลของแอลกอฮอล์แล้ว การหยุดทานกะทันหันอาจเป็นเหตุแห่งภาวะเอ็กไซโททอกซิก (excitotoxicity) คือมีการปล่อยสารสื่อประสาทบางอย่างเช่นกลูตาเมตมากเกิน มีผลให้เซลล์ในสมองหลาย ๆ เขตตาย
- ในคนติดเหล้าที่ได้พลังงานโดยมากจากแอลกอฮอล์ การขาดไทอามีน (วิตามินบี1) อาจทำให้เกิดกลุ่มอาการคอร์ซาคอฟ (Korsakoff's syndrome) ซึ่งสัมพันธ์กับความเสียหายอย่างรุนแรงต่อสมอง
- อาหารเจหรือวีแกน (เจแบบเคร่ง) มีโปรตีนพอสำหรับร่างกาย จริง ๆ แล้ว โปรตีนที่ได้จากอาหารเจแบบมีนมมีไข่และอาหารวีแกน มีโปรตีนที่จำเป็นต้องได้ต่อวันพอหรือเกินเกณฑ์ แต่อาหารวีแกนก็จำเป็นต้องเสริมด้วยวิตามินบี12เพื่อสุขภาพที่ดี
- หมากฝรั่งที่กลืนเข้าไปไม่ได้ใช้เวลา 7 ปีเพื่อย่อย จริง ๆ แล้ว หมากฝรั่งโดยมากไม่สามารถย่อยได้ และจะผ่านทางเดินอาหารไปเร็วเท่ากับอาหารอื่น ๆ
- หลักฐานไม่สนับสนุนว่า กาแฟหรืออาหารเผ็ดมีบทบาทสำคัญต่อการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร (peptic ulcers)
- แม้บีตา-แคโรทีนในแคร์รอตอาจช่วยการเห็นเวลากลางคืนของผู้ที่ขาดวิตามินเอให้ดีขึ้น แต่มันไม่ได้เพิ่มให้เห็นดีกว่าปกติสำหรับคนที่ได้วิตามินพอ ความเชื่อว่ามันช่วยมาจากสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งเป็นข่าวเท็จที่อังกฤษได้สร้างขึ้น เพื่ออธิบายการสู้รบเวลากลางคืนที่ดีขึ้นของกองทัพอากาศอังกฤษ ซึ่งความจริงมาจากการใช้เรดาร์และการใช้ไฟสีแดงบนหน้าปัดอุปกรณ์
- ไม่มีหลักฐานว่า โรคอ้วนสัมพันธ์กับเมแทบอลิซึมช่วงพักที่ต่ำกว่า เพราะอัตราเมแทบอลิซึมไม่ต่างกันมากในระหว่างบุคคล น้ำหนักที่เพิ่มหรือลดมีเหตุโดยตรงจากอาหารและการใช้กำลัง คนน้ำหนักเกินมักจะประเมินอาหารที่ตนทานต่ำกว่าจริง และคนน้ำหนักน้อยมักจะประเมินเกิน
เพศสภาพของมนุษย์
- ไม่มีเหตุผลทางสรีรภาพที่จะเชื่อว่า เพศสัมพันธ์ในวันก่อน ๆ การแข่งขันกีฬาหรือการแข่งขันอื่น ๆ จะมีผลลบต่อสมรรถภาพการแข่งขัน จริง ๆ แล้วมีคนเสนอว่า เพศสัมพันธ์ก่อนการเล่นกีฬาจะเพิ่มระดับเทสโทสเตอโรนในผู้ชาย ซึ่งอาจเพิ่มสมรรถภาพการเล่น
- การตั้งครรภ์เนื่องจากเพศสัมพันธ์ระหว่างลูกพี่ลูกน้อง ไม่จำเป็นต้องเสี่ยงมีความผิดปกติแต่กำเนิดที่สำคัญ คือความเสี่ยงจะอยู่ที่ 5-6% คล้ายกับของหญิงอายุ 40 ปี เทียบกับความเสี่ยงพื้นฐานที่ 3-4%
สมอง
- สมรรถภาพต่าง ๆ ทางใจไม่ได้แยกออกเป็นของสมองซีกซ้ายหรือซีกขวาโดยส่วนเดียว หน้าที่บางอย่างเช่น การพูดและภาษา (ซึ่งอยู่ที่ , Wernicke's area) มักจะทำให้สมองซีกหนึ่งทำงานมากกว่าอีกซีกหนึ่งในงานบางชนิด ถ้าซีกใดซีกหนึ่งเสียหายตั้งแต่อายุน้อย ๆ สมองอีกข้างหนึ่งก็จะรับหน้าที่เหล่านั้นไปโดยทั้งหมดหรือโดยบางส่วน สำหรับหน้าที่อื่น ๆ รวมทั้งการควบคุมการเคลื่อนไหว ความจำ และการคิดหาเหตุผลทั่วไป สมองทั้งสองข้างจะทำงานเท่า ๆ กัน
- ไม่จริงว่า โดยอายุ 2 ขวบ มนุษย์จะได้สร้างเซลล์สมองทั้งหมดเท่าที่จะมี ซึ่งเป็นความเชื่อของผู้ชำนาญทางการแพทย์จนกระทั่งถึงปี ค.ศ. 1998 ปัจจุบันเข้าใจแล้วว่า นิวรอนใหม่ ๆ สามารถเกิดขึ้นในบางส่วนของสมองหลังเกิด เพราะนักวิจัยได้สังเกตเห็นการเกิดเซลล์ประสาทใหม่ในสัตว์ที่โตแล้วรวมทั้งนกลิงโลกเก่า และมนุษย์ คือสัตว์ที่โตแล้วในสปีชีส์ที่ว่า มีเซลล์ต้นกำเนิดที่สามารถเปลี่ยนเป็นเซลล์โดยเฉพาะต่าง ๆ ในบริเวณ subventricular zone ของโพรงสมองข้าง และบริเวณ subgranular zone ของ dentate gyrus นิวรอนที่เกิดใหม่ในเขตเหล่านี้จะย้ายไปอยู่ที่ olfactory bulb (ป่องการได้กลิ่น ซึ่งเป็นส่วนของระบบการได้กลิ่น) และ dentate gyrus (ซึ่งเป็นส่วนของฮิปโปแคมปัส) ตามลำดับ และเชื่อว่าจะรวมเข้ากับวงจรประสาทที่มีอยู่แล้ว แต่หน้าที่และความสำคัญทางสรีรภาพของนิวรอนใหม่ในผู้ใหญ่ยังไม่ชัดเจน โดยงานบางงานแสดงว่า มีเซลล์ประสาทที่เกิดใหม่ใน neocortex ด้วย ซึ่งมีนักวิชาการที่ไม่เห็นด้วย
- วัคซีนไม่ได้ก่อโรคออทิซึมหรือ autism spectrum disorder แม้จะมีงานวิจัยฉ้อฉลที่อ้างว่ามีความสัมพันธ์ แต่การพยายามทำซ้ำเพื่อให้ผลดังที่ว่าอย่างซ้ำ ๆ ก็ไม่สำเร็จ จนในที่สุดจึงมีผู้แสดงว่า งานวิจัยฉ้อฉลนั้น มีการปรับแต่งสร้างข้อมูลที่ได้
- มนุษย์ไม่ได้ใช้สมองเพียงแค่ 10% แม้จะจริงว่า นิวรอนในสมองเพียงแค่ส่วนน้อยกำลังทำงานอยู่ ณ ขณะใดขณะหนึ่ง แต่นิวรอนที่ไม่ได้ทำงานตอนนั้นก็สำคัญด้วย ความเข้าใจผิดเช่นนี้สามัญในวัฒนธรรมอเมริกันโดยอาจเริ่มตั้งแต่ต้นคริสต์ทศวรรษที่ 20 โดยมากเนื่องจาก นพ. วิลเลียม เจมส์ ผู้ปรากฏว่าใช้คำนี้ในเชิงอุปมาอุปไมย
- มนุษย์ทั้งหมดเรียนรู้โดยวิธีการเดียวกันหลัก ๆ โดยเฉพาะก็คือ ไม่มีหลักฐานว่ามนุษย์มีสไตล์การเรียนรู้ต่าง ๆ กัน และวิธีการสอนอย่างเฉพาะเจาะจงสำหรับสไตล์การเรียนรู้นั้น ๆ ก็ไม่ได้ทำให้เรียนได้ง่ายขึ้น
โรค
- การจัดท่าเทรนเดเลนเบิร์ก (นอนราบยกขาสูงเป็นมุม 15-30 องศา) ในผู้ป่วยความดันเลือดต่ำหรือช็อกนั้นไม่มีหลักฐานใดสนับสนุน และอาจเป็นอันตรายได้
- เอดส์ไม่ใช่ชื่อเชื้อไวรัส แต่เป็นชื่อภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง และเอชไอวีก็ไม่ใช่ชื่อโรค แต่เป็นชื่อไวรัส[]
- การดื่มนมหรือการบริโภคผลิตภัณฑ์นมอื่น ๆ ไม่ได้ทำให้เกิดเมือกมากขึ้น ดังนั้น คนเป็นหวัดหรือคัดจมูกจึงไม่จำเป็นต้องหลีกเลี่ยง
- มนุษย์ไม่สามารถติดหูด/ไฝมาจากคางคกหรือสัตว์อื่น ๆ และตุ่มของคางคกก็ไม่ใช่หูด/ไฝ หูดที่ผิวหนังมนุษย์เกิดจากไวรัสที่ติดเฉพาะมนุษย์ (human papillomavirus)
- การหักนิ้วให้เกิดเสียงดัง หรือการออกกำลังกายเมื่อมีสุขภาพดี ไม่ได้เป็นเหตุให้ข้อเสื่อม (osteoarthritis)
- การทานเมล็ดถั่ว ข้าวโพดคั่ว หรือเมล็ดพืชอื่น ๆ ไม่ได้เพิ่มความเสี่ยงภาวะ diverticulitis คือถุงยื่นในลำไส้ใหญ่อักเสบ จริง ๆ แล้วอาหารเหล่านี้อาจช่วยป้องกันด้วยซ้ำ
- ความเครียดมีบทบาทค่อนข้างน้อยต่อภาวะความดันโลหิตสูง ดังนั้น จึงไม่มีหลักฐานสนับสนุนให้ใช้การบำบัดด้วยการผ่อนคลายแบบเฉพาะ ๆ แต่ความเครียด "ฉับพลัน" ก็มีหลักฐานว่าเพิ่มความดันโลหิตอย่าง "ชั่วคราว" และหลักฐานจากงานศึกษาแบบสังเกตก็แสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเครียดเรื้อรังกับความดันเลือดสูงที่คงยืน แต่จากมุมมองของแพทย์ ความเครียดก็ยังมีบทบาทน้อย เทียบกับมุมมองของคนทั่วไปที่มักเห็นว่า ความเครียดมีบทบาทสำคัญ
- ในคนที่มีโรคหวัดธรรมดา สีของเสมหะหรือน้ำมูกอาจเป็นตั้งแต่สีเหลืองใส ๆ จนถึงสีเขียว ซึ่งไม่ได้บ่งเชื้อโรค/ไวรัสที่ทำให้เกิดโรค
- โดยทั่วไป วิตามินซีไม่ได้ช่วยป้องกันโรคหวัด แม้อาจจะมีฤทธิ์ป้องกันเมื่อออกกำลังกายในอากาศหนาว และอาจลดระยะและความรุนแรงของโรคเมื่อติดแล้ว
- สำหรับคนที่มีผิวหนังอักเสบ (eczema) การอาบน้ำไม่ได้ทำให้ผิวแห้งและจริง ๆ อาจมีประโยชน์
- ไม่มีและไม่เคยมี โครงการอะไร ๆ ที่ให้การฟอกเลือด เพื่อแลกเปลี่ยนกับแถบเหล็กเปิดกระป๋องเครื่องดื่ม ข่าวลือนี้มีอย่างช้าตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1970 โดยอ้างว่าเป็นโปรแกรมของมูลนิธิไตแห่งชาติ (สหรัฐ) แต่มูลนิธิปฏิเสธว่ามีโปรแกรมนี้ โดยให้ข้อสังเกตว่าค่าใช้จ่ายการฟอกไต 80% ในสหรัฐมาจากโปรแกรม Medicare ของรัฐบาลกลาง แต่ก็มีองค์กรการกุศลในสหรัฐที่รับแถบเปิดกระป๋อง แล้วขายเศษโลหะให้กับบริษัทรีไซเคิล
- นอแรดผงไม่ได้ใช้ในยาจีน (犀角, "นอแรด") เพื่อกระตุ้นอารมณ์ทางเพศ แต่ใช้เพื่อลดไข้และการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ ซึ่งเป็นการรักษาที่ไม่มีหลักฐานทางเวชปฏิบัติอิงหลักฐาน
- สนิมไม่ได้ทำให้เป็นบาดทะยัก แม้สนิมอาจจะพบในที่ต่าง ๆ ร่วมกับแบคทีเรีย Clostridium tetani ซึ่งเป็นเหตุของโรค แต่ตัวสนิมเองก็ไม่ได้เป็นเหตุ
สิ่งประดิษฐ์
- ทอมัส เอดิสันไม่ได้ประดิษฐ์หลอดไฟ แต่เขาได้พัฒนาหลอดไฟที่ "ใช้การได้" แรกในปี ค.ศ. 1880 ซึ่งใช้ใยไม้ไผ่ที่ผ่านกระบวนการคาร์บอไนเซชัน ก่อนการประดิษฐ์หลอดไฟที่มีประสิทธิภาพยิ่งกว่าในปี 1881 ซึ่งใช้ใยเซลลูโลส
- เฮนรี ฟอร์ด ไม่ได้ประดิษฐ์รถยนต์หรือการผลิตแบบสายการประกอบ แต่เขาปรับปรุงกระบวนการผลิตแบบสายการประกอบอย่างสำคัญ บางครั้งด้วยความคิดของตัวเองแต่บ่อยครั้งด้วยความคิดลูกจ้างที่เขาสนับสนุน จริง ๆ เป็นคาร์ล เบนซ์ (ผู้ร่วมตั้งบริษัทเมอร์เซเดส-เบนซ์) ที่ได้เครดิตว่าประดิษฐ์รถยนต์ปัจจุบันรุ่นแรก และการผลิตแบบสายการประกอบก็มีมาตั้งนานแล้ว เช่น โรงงานสรรพาวุธของเวนิส (Venetian Arsenal) ที่เริ่มตั้งแต่ปี ค.ศ. 1104
- เบนจามิน แฟรงคลิน ไม่ได้ประดิษฐ์หรือเสนอการใช้เวลาออมแสง จริง ๆ แล้ว ยุโรปในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 18 ไม่ได้ใช้ที่แม่นยำขนาดนั้น
- กูลเยลโม มาร์โกนี ไม่ได้ประดิษฐ์วิทยุ แต่ได้ปรับปรุงให้ทันสมัยเพื่อกระจายเสียงต่อสาธารณชนและเพื่อการสื่อสาร
- อดีตรองประธานาธิบดีสหรัฐอัล กอร์ ไม่ได้กล่าวว่า เขา "ประดิษฐ์" อินเทอร์เน็ต แต่เขาได้พูดว่า "ในช่วงการรับใช้ในรัฐสภาสหรัฐของผม ผมได้ริเริ่มสร้างอินเทอร์เน็ต" ซึ่งหมายถึงงานทางการเมืองของเขาเพื่อพัฒนาอินเทอร์เน็ตเพื่อให้มวลชนได้ใช้อย่างกว้างขวาง คือ กอร์เป็นผู้ร่าง "กฎหมายคอมพิวเตอร์และการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพสูง ค.ศ. 1991 (High Performance Computing and Communication Act of 1991)" ดั้งเดิม ซึ่งได้ให้งบประมาณอย่างสำคัญแก่ศูนย์ซูเปอร์คอมพิวเตอร์ต่าง ๆ ทำให้สามารถอั๊ปเกรตแกนหลักของอินเทอร์เน็ตที่มีอยู่แล้ว คือ NSFNet และพัฒนาเว็บเบราว์เซอร์ NCSA Mosaic ซึ่งสร้างความนิยมต่อเวิลด์ไวด์เว็บ
- เจมส์ วัตต์ ไม่ได้ประดิษฐ์เครื่องจักรไอน้ำ และไอเดียของเขาเกี่ยวกับพลังเครื่องจักรไอน้ำ ก็ไม่ได้แรงดลใจจากฝากาน้ำที่เปิดเองเพราะแรงดันไอน้ำ แต่วัตต์ได้พัฒนาเครื่องจักรไอน้ำแบบ Newcomen แรก ที่ประสบความสำเร็จทางการตลาดในคริสต์ทศวรรษ 1760 และ 1770 โดยทำการปรับปรุงที่สำคัญยิ่งในการวางตลาด ซึ่งก็คือเพิ่มประสิทธิภาพของคอนเด็นเซอร์ตัวนอก และประดิษฐ์กลไกที่เปลี่ยนการเคลื่อนไหวแบบลูกสูบให้เป็นแบบหมุน เครื่องจักรใหม่ของเขาจึงได้ชื่อเสียงอันโด่งดังต่อมา
วัสดุศาสตร์
- แก้วจะไม่ไหลที่อุณหภูมิห้องโดยเป็นของเหลวที่มีความหนืดสูง แม้แก้วจะมีลักษณะระดับโมเลกุลบางอย่างคล้ายกับของเหลว แต่ที่อุณหภูมิห้อง มันเป็น "ของแข็งอสัณฐาน" (amorphous solid) ที่จะเริ่มไหลก็ต่อเมื่อถึงขีดอุณหภูมิที่เริ่มเปลี่ยนเป็นของเหลว (glass transition) ถึงกระนั้น ธรรมชาติการเปลี่ยนเป็นของเหลวของแก้ว ก็ยังไม่ขัดเจนทางวิทยาศาสตร์ แม้งานกระจกสีบ่อยครั้งจะหนาที่ด้านล่างมากกว่าด้านบน ซึ่งอ้างเป็นตัวอย่างของการไหลของแก้วอย่างช้า ๆ โดยใช้เวลาเป็นศตวรรษ ๆ แต่ความไม่เท่ากันนี้จริง ๆ เป็นผลของกระบวนการผลิตกระจกในเวลานั้น และช่างก็มักจะติดกระจกให้ส่วนหนากว่าอยู่ด้านล่าง แต่ก็มีกระจกเก่า ๆ ที่มีส่วนหนาอยู่ด้านบนที่พบแล้วอย่างสามัญอีกด้วย อนึ่ง ความบิดเบี้ยวเช่นนี้ก็ไม่พบในวัสดุแก้วอื่น ๆ รวมทั้งประติมากรรมหรือเครื่องมือซึ่งใช้ในการมองเห็นที่มีอายุราวเดียวกันหรือแม้แต่มากกว่า นักวิจัยคนหนึ่งประเมินในปี ค.ศ. 1998 ว่า เพื่อจะให้แก้วไหลที่อุณหภูมิห้อง มันจะต้องใช้เวลาเป็นหลายเท่าของอายุโลก
- เพชรโดยมากไม่ได้เกิดจากถ่านภายใต้แรงดันสูง เพชรที่ขุดได้จากเหมืองแร่กว่า 99% เกิดในความร้อนและแรงดันสูงใต้ผิวโลกประมาณ 144 กม. ส่วนถ่านเกิดจากพืชยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่ฝังอยู่ใต้ผิวโลกตื้นกว่ามาก และมีโอกาสน้อยที่จะเคลื่อนลงลึกกว่า 3.2 กม. ผ่านกระบวนการธรณีวิทยาที่สามัญ อนึ่ง เพชรโดยมากที่ได้หาอายุจะเก่าแก่กว่าพืชบนบกแรกสุด และดังนั้น จึงเก่ากว่าถ่าน แต่ก็เป็นไปได้ว่า เพชรอาจเกิดขึ้นจากถ่านใน เขตมุดตัวของเปลือกโลก (subduction zone) และในที่สะเก็ดดาววิ่งกระทบโลก แต่เพชรเช่นนี้มีน้อยและแหล่งคาร์บอนที่สร้างเพชร ก็มีโอกาสเป็นหินคาร์บอเนตและคาร์บอนอินทรีย์ในตะกอนมากกว่าถ่าน
คณิตศาสตร์
- ไม่มีหลักฐานว่าคนกรีกโบราณได้ออกแบบพาร์เธนอนให้เข้ากับอัตราส่วนทอง พาร์เธนอนได้สร้างเสร็จเมื่อปี 438 ก่อน ค.ศ. ซึ่งเกิดก่อนยุคลิดผู้กล่าวถึงอัตราเป็นครั้งแรกในบันทึกโดย 1 ศตวรรษ และเช่นกัน ผลงาน Vitruvian Man ของเลโอนาร์โด ดา วินชี ก็ไม่ได้กล่าวถึงอัตรานี้ แม้งานจะอธิบายถึงอัตราอื่น ๆ
ฟิสิกส์
- เป็นเรื่องไม่จริงว่า อากาศใช้เวลาเท่ากันในการวิ่งผ่านด้านบนและด้านล่างปีกเครื่องบิน ความเข้าใจผิดนี้ ซึ่งบางครั้งเรียกว่า equal transit-time fallacy/theory มีอยู่ในทั้งตำรา หนังสืออ้างอิงไม่เฉพาะทาง และแม้แต่คู่มือฝึกนักบินทั่วไป จริง ๆ แล้ว อากาศผ่านด้านบนของปีกที่สร้างแรงยก จะวิ่งเร็วกว่าที่ทฤษฎีนี้แสดง ดังนั้น การเป่าลมเหนือกระดาษงอจริง ๆ จึงไม่ได้แสดงหลักแบร์นูลลี (Bernoulli's principle) แม้นี่จะใช้เป็นการทดลองเพื่อแสดงหลักนี้อย่างสามัญในห้องเรียน การเชื่อมการไหลของอากาศที่ด้านทั้งสองของกระดาษกับสมการของแบร์นูลลีไม่ถูกต้อง เนื่องจากอากาศที่อยู่ด้านบนและด้านล่างเป็นสนามการไหลคนละอัน และหลักของแบร์นูลลีใช้ได้กับสนามการไหลอันเดียวกันเท่านั้น กระดาษยกขึ้นก็เพราะอากาศวิ่งผ่านแนวโค้งของกระดาษ และกระแสการไหลที่เป็นเส้นโค้งจะทำให้เกิดความแตกต่างของความดันโดยเป็นแนวตั้งฉากกับแนวการไหล ส่วนหลักของแบร์นูลลีพยากรณ์ว่า การลดความดันจะสัมพันธ์กับการเพิ่มความเร็ว คือ เมื่ออากาศวิ่งผ่านเหนือกระดาษ มันจะวิ่งเร็วกว่าเมื่อออกจากปากคนเป่า แต่นี่ก็ไม่ใช่สิ่งที่ปรากฏในการแสดงเช่นนี้
- อาศัยปรากฏการณ์โคริออลิส น้ำไม่ได้ไหลลงท่อโดยหมุนทวนเข็มนาฬิกาในซีกโลกเหนือ และหมุนตามเข็มนาฬิกาเท่านั้นในซีกโลกใต้ แต่คำอ้างว่า ปรากฏการณ์โคริออลิสมีแรงน้อยเกินที่จะมีอิทธิพลต่อการหมุนไหลลงของน้ำก็ผิดเหมือนกัน เพราะปรากฏการณ์โคริออลิสมีจริง และก็มีผลต่อการไหลออกของน้ำด้วย แต่น้อยเมื่อเทียบกับปัจจัยอื่น ๆ มากมายรวมทั้งกระแสน้ำที่มีอยู่แล้ว เศษอะไรที่อยู่ในน้ำ และรูปร่างสัณฐานของอ่างน้ำเป็นต้น และจะสามารถเห็นการไหลลงของน้ำทั้งตามเข็มและทวนเข็มนาฬิกา ไม่ว่าจะซีกโลกเหนือหรือใต้ อย่างไรก็ดี ทีมนักวิจัยที่เอ็มไอทีได้ใส่น้ำลงในแท็งค์ทรงกระบอกพิเศษ (ในซีกโลกเหนือ) ปิดผนึกแล้ว ปล่อยให้ลงตัววันหนึ่ง เมื่อปล่อยให้ไหลออก มันก็จะไหลวนทวนเข็มนาฬิกา ซึ่งยืนยันสมมติฐานว่า ปรากฏการณ์โคริออลิสมีผลต่อการไหลออกของน้ำแม้ในถังเล็ก ๆ โดยการทดลองนี้สามารถทำซ้ำเหมือนกันในที่ต่าง ๆ ของซีกโลกเหนือ และเมื่อทำที่นครซิดนีย์อันอยู่ในซีกโลกใต้ ก็เกิดผลตรงกันข้ามกัน
- ความคิดว่า ฟ้าจะไม่ผ่าลงที่เดิมสองครั้งเป็นความเชื่อที่ไร้เหตุผล ซึ่งเก่าแก่ที่สุด รู้จักดีที่สุดในเรื่องฟ้าผ่า เพราะไม่มีเหตุผลอะไรที่ฟ้าจะไม่ผ่าที่เดียวกันสองครั้งหรือมากกว่า คือหากมีพายุฝนฟ้าคะนอง ณ ที่ใดที่หนึ่ง มีวัตถุที่อยู่สูงหรือนำไฟฟ้าได้ดีที่สุด (คือมีระยะทางสั้นที่สุดจากแหล่งกระแสไฟฟ้า) ก็จะมีโอกาสถูกฟ้าผ่ามากที่สุด ยกตัวอย่างเช่น ฟ้าผ่าตึกเอ็มไพร์สเตตในนครนิวยอร์กถึงประมาณ 100 ครั้งต่อปี
- เหรียญเพนนี (ของสหรัฐปัจจุบันหนักประมาณ 2.5 ก. มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 19.05 มม. หนา 1.52 มม. เป็นสังกะสีชุบทองแดง) ที่ปล่อยให้ตกลงจากตึกเอ็มไพร์สเตต (สูง 102 ชั้น โดยชั้นยอดสูงที่ 373 ม.) จะไม่ฆ่าคนที่ตกใส่หรือทำให้ทางเดินถนนแตก เพราะความเร็วปลาย (terminal velocity) ของเหรียญที่ตกจะอยู่ที่ประมาณ 50-80 กม./ชม. โดยเหรียญจะไม่ตกลงเร็วกว่านั้นไม่ว่าจะปล่อยจากที่สูงเท่าไร เหรียญที่ตกลงเร็วเท่านั้น จะไม่พอเจาะถึงสมองมนุษย์หรือทำให้คอนกรีตแตก ดังที่รายการ "นักพิสูจน์ท้าทดลอง" ให้ข้อสังเกต ตึกนี้ไม่สมกับความเข้าใจผิดนี้เลย เพราะรูปเรียวของตึกทำให้เป็นไปไม่ได้ที่จะปล่อยอะไรจากยอดตึกให้ตกลงที่ถนนข้างตึก แต่รายการก็ได้ชี้ว่า นี่ไม่ได้หมายความว่าการปล่อยเหรียญลงจากที่สูงจะปลอดภัย เพราะก็ยังสามารถเป็นอันตรายได้
จิตวิทยา
- ภาวะเสียการอ่านเข้าใจ (Dyslexia) ไม่ใช่โรคทางประชานที่เห็นตัวอักษรกลับลำดับ หรือคำกลับลำดับ หรือตัวอักษรเหมือนสะท้อนในกระจก แต่เป็นโรคของบุคคลที่มีเชาวน์ปัญญาอย่างน้อยในระดับเฉลี่ย ที่มีปัญหาสะกดคำ อ่านให้เร็ว เขียนคำ ออกเสียงของคำในใจ อ่านออกเสียงคำต่าง ๆ และเข้าใจสิ่งที่อ่าน แม้คนไข้อาจมีปัญหาเกี่ยวกับอักษรกลับลำดับได้ด้วย แต่นี่ก็ไม่ใช่ลักษณะเฉพาะของภาวะเสียการอ่านเข้าใจ
- ไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ว่ามีผู้ใหญ่ที่จำได้เหมือน "ถ่ายรูป" (คือจำอะไรได้แม่นยำจนเหมือนเลียนกล้องถ่ายรูป) แต่ก็มีเด็กเล็ก ๆ ที่จำได้แม่นยำมาก (คือมี eidetic memory) อย่างน้อยก็ช่วงระยะสั้น ๆ แม้มีคนที่อ้างว่าจำได้เหมือนถ่ายภาพ แต่คนเหล่านี้จำได้ดีก็โดยอาศัยเทคนิคการจำแบบนีโมนิค แต่ก็ไม่ใช่สมรรถภาพตามธรรมชาติที่เก็บความจำได้อย่างละเอียด และก็มีคนน้อยมากที่มีความจำเยี่ยมมาก (exceptional memory) ด้วย ถึงกระนั้น ก็ไม่มีใครจำได้เหมือนบันทึกด้วยกล้อง
- โรคจิตเภท (schizophrenia) ไม่ใช่โรคเดียวกับ "ความผิดปกติของเอกลักษณ์แบบดิสโซสิเอทีฟ" (dissociative identity disorder) คือการมีบุคลิกภาพหลายบุคลิก โดยรากศัพท์แล้ว คำว่า "schizophrenia" มาจากคำภาษากรีก คือ skhizein (σχίζειν, แปลว่า "แยก" ) และ phrēn, phren- (φρήν, φρεν- แปลว่า "จิต") และเป็นการวางติดกันที่เสนอโดยจิตแพทย์ชาวสวิสออยเกน บลอยเลอร์ ซึ่งอาจเป็นมูลเหตุของความเข้าใจผิดนี้
การขนส่ง
- ของเสียจากส้วมจะไม่ปล่อยทิ้งจากเครื่องบินอย่างไม่จำเป็น โดยจะเก็บไว้ในแท็งค์ที่รถดูดส้วมที่สนามบินจะจัดการ แต่ก็มีน้ำแข็งสีน้ำเงินซึ่งมาจากแท็งค์ส้วมรั่วโดยอุบัติเหตุของเครื่องบิน อย่างไรก็ดี รถไฟโดยสารในอดีตก็เคยชักโครกปล่อยลงตามราง แต่รถไฟปัจจุบันปกติจะมีแท็งค์ส้วมและดังนั้นก็จะไม่ปล่อยของเสียทิ้งเช่นกัน
- แบตเตอรี่รถยนต์ที่เก็บไว้บนพื้นคอนกรีต ไม่ได้เสียไฟเร็วกว่าเทียบกับเมื่อเก็บไว้บนวัสดุอย่างอื่นชาวอเมริกันบางพวกกังวลว่าคอนกรีตเป็นอันตรายต่อแบตเตอรี่ เพราะแบตเตอรี่ในยุคต้น ๆ อาจมีปัญหาเรื่องความชื้นจากพื้นเนื่องกับตัวหุ้มแบตเตอรี่มีรูพรุนรั่วได้ แต่หลายปีแล้วที่แบตเตอรี่แบบตะกั่ว-กรดมีตัวหุ้มทำจากพอลิโพรพิลีนที่ซึมผ่านไม่ได้ และบางชนิดก็ไม่ต้องบริหารจัดการ ดังนั้น จึงไม่มีจุดให้กรดแบตเตอรีไหลออกได้
- ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิไม่ได้อยู่ในเขตพื้นที่กรุงเทพมหานคร แต่ตั้งอยู่ในเขตอำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ อย่างไรก็ตามท่าอากาศยานสุวรรณภูมิอยู่ใกล้กับเขตลาดกระบังและเขตประเวศ กรุงเทพมหานคร นอกจากนี้ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิยังมักถูกเรียกว่า "Bangkok Airport"
ดูเพิ่ม
เชิงอรรถ
- พระวรสาร 4 เล่มของพันธสัญญาใหม่กล่าวถึงมารีย์ชาวมักดาลา แต่ไม่มีสักครั้งที่แสดงว่าเธอเป็นโสเภณีหรือเป็นคนบาป
- Irregardless เป็นคำภาษาปากเฉพาะถิ่นอเมริกันในต้นคริสต์ทศวรรษที่ 20... ข้อคิดเห็นบ่อยที่สุดเกี่ยวกับคำก็คือ "ไม่มีคำเช่นนี้" แต่ก็มีคำเช่นนี้
- ห้องสมุดขนาดใหญ่ที่มีหนังสือ 30,000 เล่มในปี 630 ก่อน ค.ศ. {O'Connor 1980:161} ก็ดำรงอยู่ที่ไกเซรีจนกระทั่งถูกทำลายโดยคนอาหรับในคริสต์ทศวรรษที่ 7
- ในอุณหพลศาสตร์ กระบวนการแอเดียแบติก (adiabatic process) คือกระบวนการที่เกิดขึ้นโดยไม่มีการโอนความร้อนหรือสสาร ระหว่างระบบอุณหพลวัต (Thermodynamic system) กับสิ่งแวดล้อม เพราะในกระบวนการนี้ พลังงานจะโอนผ่านงานเท่านั้น กระบวนการแอเดียแบติกเป็นแนวคิดหลักของทฤษฎีที่ใช้ชี้แจงกฎข้อที่หนึ่งของอุณหพลศาสตร์ และดังนั้นจึงเป็นแนวคิดกุญแจสำคัญในอุณหพลศาสตร์
- เรื่องนี้ก็ยังสามารถสาวไปยังหนังสือปี ค.ศ. 1934 ของนักกีฏวิทยา Antoine Magnan อีกด้วย ที่อ้างการคำนวณของลูกมือ คือ André Sainte-Laguë ผู้เป็นวิศวกร ข้อสรุปนี้อาจจะมาจากความจริงว่า แรงยกสูงสุดที่เป็นไปได้สำหรับปีกเครื่องบินเล็กเท่ากับของบัมเบิลบีและบินไปช้า ๆ เหมือนกัน จะน้อยกว่าน้ำหนักของผึ้ง (คือผึ้งก็ไม่ควรจะบินได้เหมือนกับเครื่องบินที่มีปีกขนาดเดียวกัน หนักเท่ากัน จะบินไม่ได้)
- "มีคนหลายคนที่อยู่ใต้ความเข้าใจผิดว่าหัวดอกทานตะวันที่ปลูก (Helianthus annuus) จะหันไปตามดวงอาทิตย์ (แม้) ดอกไม้ตูมที่ยังไม่เจริญเต็มที่ของทานตะวันจะตามดวงอาทิตย์จริง ๆ และในวันที่แดดดี ดอกตูมจะตามดวงอาทิตย์ข้ามท้องฟ้าจากทิศตะวันออกไปยังตะวันตก แต่เมื่อดอกไม้เจริญและบานแล้ว ก้านก็จะแข็งตัวและดอกก็จะตรึงหันหน้าไปทางทิศตะวันออก"
-
ขีดจำกัดอาร์มสตรอง (อังกฤษ: Armstrong limit, Armstrong's line) เป็นระดับความสูงที่มีความดันบรรยากาศต่ำ (0.0618 บรรยากาศ หรือ 44 mmHg) จนกระทั่งน้ำสามารถเดือดได้ที่อุณหภูมิปกติของร่างกาย คือ 37 °C ส่วนชื่อของปรากฏการณ์มาจาก นพ. พลตรีแฮร์รี่ จอร์จ อาร์มสตรอง ผู้เข้าใจถึงเหตุการณ์นี้เป็นคนแรก เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นที่ระดับความสูง 18-19 กม. ที่เกินกว่านี้มนุษย์ไม่สามารถรอดชีวิตได้โดยไม่ใช้ชุดความดัน
- "มีหลักฐานน้อยมากว่า อาหารดีท๊อกซ์กำจัดพิษจากร่างกายได้จริง ๆ (และ) จริง ๆ แล้ว ไตและตับโดยทั่วไปมีประสิทธิภาพดีในการกลั่นกรองและกำจัดพิษที่กลืนเข้าไปโดยมาก"
- การมุดตัวของเปลือกโลก (Subduction) เป็นกระบวนการทางธรณีวิทยาที่เกิดขึ้นที่รอยต่อซึ่งแผ่นเปลือกโลกวิ่งเข้าหากัน คือแผ่นหนึ่งมุดเข้าใต้อีกแผ่นหนึ่งแล้วจึงถูกทับกดลงเข้าไปในเนื้อโลก บริเวณที่กระบวนการนี้เกิดขึ้นเรียกว่า เขตมุดตัวของเปลือกโลก (subduction zone) อัตราการมุดตัวปกติจะเป็นเซนติเมตร ๆ ต่อปี โดยเฉลี่ยที่ประมาณ 2-8 ซม. สำหรับรอยต่อแผ่นเปลือกโลกโดยมาก
- "มีความเชื่อสองอย่างอื่นเกี่ยวกับอัตราส่วนทองที่มักจะกล่าวถึงในนิตยสารและหนังสือ คือคนกรีกโบราณเชื่อว่ามันเป็นอัตราของสี่เหลี่ยมมุมฉากที่ดูงามที่สุด และดังนั้น พวกเขาจึงใส่สี่เหลี่ยมมุมฉากเช่นนั้นในอาคารต่าง ๆ รวมทั้งพาร์เธนอนที่มีชื่อเสียง ความเชื่อที่คงยืนเท่า ๆ กันสองอย่างนี้แน่นอนว่าเป็นเท็จเหมือน ๆ กัน และอย่างไรก็ตาม ก็ไม่มีหลักฐานอะไรเลย"
- "ดูเหมือนว่า ส่วนหนึ่งของการศึกษาการเป็นนักเขียนทางคณิตศาสตร์ก็คือว่า คุณจะไม่สามารถกล่าวถึงอัตราส่วนทองโดยไม่กล่าวถึงวลีอะไรบางอย่างก่อนว่า 'ที่คนกรีกโบราณและอื่น ๆ เชื่อว่าศักดิ์สิทธิ์หรือขลัง' และเกือบพอ ๆ กันก็คือความรู้สึกต้องเพิ่มข่าวลือที่สองตามนัยว่า 'เลโอนาร์โด ดา วินชี เชื่อว่า ร่างกายมนุษย์มีอัตราส่วนทอง' มันไม่มีหลักฐานสักนิดหนึ่งที่สนับสนุนข้ออ้างทั้งสอง มีแต่เหตุผลที่ควรสมมุติว่าทั้งสองเป็นเรื่องเท็จ แต่ข้ออ้างทั้งสอง รวมทั้งอะไรที่คล้ายกันอื่น ๆ ก็ยังคงดำรงอยู่ต่อไป"
อ้างอิง
- . Cookthink.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-12-14. สืบค้นเมื่อ 2009-08-29.
- McGee, Harold (2004). On Food and Cooking (Revised ed.). Scribner. p. 161. ISBN . "The Searing Question".
- . Ochef.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-12-15. สืบค้นเมื่อ 2009-08-29.
- Weil. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-27. สืบค้นเมื่อ 2011-08-20.
- Tarasoff, L. (1993-12). "Monosodium L-glutamate: A double-blind study and review". Food and Chemical Toxicology. 31: 1019–1035. doi:10.1016/0278-6915(93)90012-N. PMID 8282275. สืบค้นเมื่อ 2012-03-24.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - Freeman, M. (2006-10). . Journal of the American Academy of Nurse Practitioners. 18: 482–486. doi:10.1111/j.1745-7599.2006.00160.x. PMID 16999713. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-27. สืบค้นเมื่อ 2012-03-24.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-10-10.
- Bloomfield, Louis. . How Everything Works. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-17. สืบค้นเมื่อ 2012-02-09.
- . Mr. Coffee. 2014-10-24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-05-22. สืบค้นเมื่อ 2015-06-21.
- เจ้าแรก “ลอดช่องสิงคโปร์”ตำนานความอร่อยยาวนาน 60 ปี
- ณัฎฐา ชื่นวัฒนา. 2563. แกะรอยสาแหรกรสชาติจากเทคนิคการปรุง: จาก ‘ข้าวเม็กซิกัน’ สู่ ‘ข้าวผัดอเมริกัน’. https://www.the101.world/american-fried-rice/
- "Fried Rice, USA Style". new Stratis Times. 2007-03-01.
- ไพลิน รุ้งรัตน์ (อังคาร 14 พฤศจิกายน 2549). . สกุลไทย. No. 2171. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-02-19. สืบค้นเมื่อ 2017-08-15.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - Pogash, Carol (2003-11-23). "Myth of the 'Twinkie defense'". San Francisco Chronicle. p. D-1. สืบค้นเมื่อ 2007-03-20.
- อธิป จิตตฤกษ์ (2013-01-08). "12 ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับลิขสิทธิ์ของคนไทย". ประชาไท. สืบค้นเมื่อ 2017-12-01.
- Kal Raustiala and Chris Sprigman (2012-04-02). "Copying Is Not Theft". Freakonomics.com. สืบค้นเมื่อ 2017-12-10.
- Sophia Harris (March 28, 2017). "Netflix's anti-piracy team aims to make stealing content uncool - Business - CBC News". Cbc.ca. สืบค้นเมื่อ July 6, 2017.
- Poon, Christopher. . Pique Newsmagazine. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-07-29. สืบค้นเมื่อ July 6, 2017.
- Vilain, Robert (2010). Words and Music. MHRA. pp. 24, 28. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2017-05-13.
- . BBC. 2006-11-07. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-27.
- . about.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-12. สืบค้นเมื่อ 2011-01-06.
- . Buddhanet.net. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-17. สืบค้นเมื่อ 2011-01-06.
- "พระไตรปิฎกฉบับมหามกุฏฯ (ภาษาไทย) เล่มที่ 13 พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค มหาปรินิพพานสูตร", E-Tipitaka 2.1.2 (2010), p. 274 (อรรถกถา)
- . Buddhanet.net. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-12-14. สืบค้นเมื่อ 2011-01-06.
- Szpek, Heidi. Voices from the University: The Legacy of the Hebrew Bible. p. 92. ISBN .
- Adams, Cecil. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-01. สืบค้นเมื่อ 2010-01-15.
-
- Babylonian Talmud, Berakhot, 40a
- Genesis Rabba 15 7
- Adams, Cecil (2006-11-24). . The Straight Dope. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-01. สืบค้นเมื่อ 2012-02-09.
- "Biblical Evidence Shows Jesus Christ Wasn't Born on Dec. 25". gnmagazine.org. United Church of God. สืบค้นเมื่อ 2014-11-24.
- . History.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-03-07. สืบค้นเมื่อ 2012-12-23.
- . Whychristmas.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-16. สืบค้นเมื่อ 2012-12-23.
- McGowan, Andrew. . Bible Review & Bible History Daily. Biblical Archaeology Society. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-14.
- Tighe, William J. (2003). "Calculating Christmas". Touchstone. 16 (10).
- Newton, Isaac, . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-09-18. (1733). Ch. XI. "A sun connection is possible because Christians consider Jesus to be the "sun of righteousness" prophesied in Malachi 4:2."
- Roll, Susan K. (1995). Toward the Origins of Christmas. Peeters. p. 130. ISBN .
- . BBC. 2011-07-20. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-04-07.
Mary Magdalene is mentioned in each of the four gospels in the New Testament, but not once does it mention that she was a prostitute or a sinner.
- Haskins, Susan (2003). Mary Magdalen: The Essential History. Pimlico. p. 96. ISBN .
- Lester, Meera (2011-08-22). . Netplaces. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-27.
- . BBC. 2009. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-01-24. สืบค้นเมื่อ 2011-01-05.
- * Rafe, Simon. . Saint Michael's Basic Training: Apologetics. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-27. สืบค้นเมื่อ 2011-06-17.
- MacDonald, David; Bonocore, Mark. . The Pope, Bishop of Rome Catholic and Orthodox relations. CatholicBridge.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-06-15. สืบค้นเมื่อ 2011-06-17.
- Beccari, Camillo (1907). "Beatification and Canonization". Catholic Encyclopedia. New York.
- "Utah Local News - Salt Lake City News, Sports, Archive - The Salt Lake Tribune". สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- "BBC - Religions - Mormon: Polygamy". สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- . The Big Story. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-10-06. สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- "Mormon Polygamy Misconceptions about Mormon Polygamy". Mormon Polygamy. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-01-13. สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- "Do Mormons practice polygamy?". The Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints. สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- "Current practice of polygamy in the Mormon movement". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-06-29. สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- "Modern Polygamy: Arizona Mormon Fundamentalists Seek to Shed Stereotypes". ABC News. สืบค้นเมื่อ 2014-10-01.
- Khadduri, Majid (1955). War and Peace in the Law of Islam. Johns Hopkins Press. pp. 74–80. ISBN .
- Buckles, Luke (2004). The Complete Idiot's Guide to World Religions (3rd ed.). Alpha. p. 157. ISBN .
- . Kuwait News Agency (KUNA). 2007-03-29. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-10-15.
- Safi, Louay M. (2003). Peace and the Limits of War: Transcending the Classical Conception of Jihad. International Institute of Islamic Thought. p. preface. ISBN .
- Warraq, Ibn (2002-01-12). . The Guardian. London. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-06-22.
- Nirmal, Anjali (2009). Urban Terrorism: Myths and Realities. Pointer Publishers. p. 33. ISBN .
- Yusuf, Salahuddin; Salihin, Riyadhus (1999). "372". commentary on Nawawi. Dar-us-Salam Publications. ISBN .
- "[eSports] ลองมามองอีกมุมกันดีกว่า เพราะอะไรถึงยังมีคนบางส่วนที่ยังไม่ยอมรับว่า eSports เป็น กีฬา". Notebookspec.com. 2 สิงหาคม 2560. สืบค้นเมื่อ 15 ธันวาคม 2560.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help))[] - Prepanod Nainapat (2 สิงหาคม 2560). "เล่นกีฬายังไงไม่ให้เสียเหงื่อ 7 กีฬาที่ใช้ทักษะ แต่ไม่(ค่อย)ออกกำลัง". The MATTER. สืบค้นเมื่อ 15 ธันวาคม 2560.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help)) - "柔道帯の最高位は、何と紅!? "紅帯"所持者に投げられてきた!" [What is the highest rank of the judo band, Kure!?] (ภาษาญี่ปุ่น). R25.jp. 2008-05-15. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-19. สืบค้นเมื่อ 2008-11-11.
- Lewis, M. Paul; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., บ.ก. (2013), "Deaf sign language", Ethnologue: Languages of the World (17th ed.), SIL International, สืบค้นเมื่อ 2013-12-03
- Supalla, Ted; Webb, Rebecca (2013-06-17). "The grammar of international sign: A new look at pidgin languages.". ใน Reilly, Judy Snitzer; Emmorey, Karen (บ.ก.). Language, Gesture, and Space. Psychology Press. pp. 333–352. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2017-02-16.
- Omar, Hasuria Che (2009). The Sustainability of the Translation Field. ITBM. p. 293. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2017-02-21.
- "irregardless".
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
{{}}
: แหล่งข้อมูลอื่นใน
((help))|quote=
-
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-27.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
raykarkhwamekhaicphidthiphbbxy niaekkhwamechuxaelakhwamekhaicphid thiaephrhlayinpccubn inpraedntang thinasnic odymiaehlngxangxingthiidkahndkhwamekhaicphidkhukbkhwamcringaetlaxyangaelw ihsngektwa aetlaraykarekhiynodyepnkaraekikh aelaxacimidklawthungkhwamekhaicphidexngtrng silpaaelawthnthrrmxaharaelakarprungxahar karprunghungxaharthwip karyang karping ephaenuxdannxkihekriymcring xacthaihesiykhwamchun ethiybkbkarhungwithixun ephraakhunkhakhxngkaryangodythwipkkhux karthaihekidphiwsinatalthikrxbxrxyphanptikiriyaemllard ngansuksahnungphbwa xaharthihungdwyaexlkxhxl ehla caehluxaexlkhxlephiyng 25 hlngcakkartun ekhiyw ping phing xb yang 1 chm aela 10 hlng 2 chm aetinkrnithngsxng aexlkhxlthiehluxxyuinxaharnxykhrngcaphxepnehtuihemaaemaetephiyngelknxy immikhxmulkhngesnkhngwathisnbsnuneruxngwaomonosediymklutaemt phngchurs cacudchnwnimekrnhruxxakarxun thiechuxwaekidcakphngchurs aemcamiraynganthungklumprachakryxythiiwphlchurs aetkimphbinkarthdlxngthiichklumkhwbkhumaelayahlxk etaxbimokhrewfimidhungxaharihsukcakkhanginxxkmakhangnxk ephraakhwamlukthikhlunimokhrewfsamarthecaathung cakhunxyukbxngkhprakxbkhxngxaharaelakhwamthikhlunthiich odykhlunkhwamthithitakwakhuxyawkwa cahungxaharihsukidlukkwa txngkarxangxing karisolhainetaxbimokhrewfimidthaxielkthrxnikskhxngetaihesiyhay aetkmipyhakhwamplxdphyxun rwmthng iffaxacxarkbnolhathiimidxxkaebbihisinetaid sungxacthaiholharxnphxepnxntraytxxahar phiwhnng hruxwsduineta aetkmiolhathixxkaebbephuxichkbetaimokhrewfidodyimmipyha twxyangrwmthngphiwolhathiichhumxaharephuxepliynkhlunimokhrewfihepnkhwamrxnephuxthaxaharihkrxb hruxxupkrnthaphissatang etaxbimokhrewfthanganodythawsduidxielktrikihrxn imichsrangkhwamthiphxng khwamthierosaenns khxngna aeladngnn cungsamarthsrangetaimokhrewfihichkhlunkhwamthitang makmay xnung khwamthiphxngkhxngomelkulnathi 22 GHz kmikhwamyawkhlunsnekinipthicaxunxaharxun ihlukphxsmkhwr khwamthikhlunkhxngetapkticaxyuthi 2 45 GHz swnhnungkephraasamarthecaalukxaharthimikhnadphxsmkhwr aelaswnhnungkephuxeliyngrbkwnkhlunkhwamthithiichephuxsuxsaremuxetaerimkhaytxnaerk kaaefsdaekwpkticamikaefxinmakkwaexseprsoshnungaekwchxt khwamechuxphidthiklbknmacakkhwamekhmkhnkaefxinthisungkwakhxngexseprsos aetprimankaefxincaaephkaaefsdephraaprimankaaefthiimethaknchuxxahar chuxkhxngxaharhlaychnidsamarthsrangkhwamsbsn enuxngcakchuxnnimekiywkhxngkbthngthinthimahruxswnprakxbely inkhnathixaharxikhlaychnidmichuxeriykchwnhweraa saehtuthiepnipidkkhuxxaharbangchnidtngchuxtamsthanthimichuxesiyng aetimidepnxahardngedimkhxngthiaehngnn bangchuxekidcakkaraeplkhwamhmayphidhruxxxkesiyngphidcakchuxinphasadngedim txngkarxangxing chuxxaharthwip swnniimmikarxangxingcakexksarxangxinghruxaehlngkhxmul oprdchwyphthnaswnniodyephimaehlngkhxmulnaechuxthux enuxhathiimmikarxangxingxacthukkhdkhanhruxnaxxknasiokerngpattaya khawphdphthya epnxaharmaelesiy imichxaharthxngthinkhxngemuxngphthya aetekidcakkarlakekhakhwamkhxngkhnithysunglakesiyng pattaya epn phthya ikhplakhaewiyr epnikhkhxngplasetxreciynthinamaprungrs immiplathichux khaewiyr Ants Climbing a Tree mdpintnim epnxaharcineschwnthacakhmubnaelaesnhmi hnatakhxngxaharcanniehmuxnkbmdthikalngpintnimxyu Bombay Duck epdbxmeby immiepdepnswnprakxb aetepnplaaehngtanghak nnkhuxpla Bummalo sungpktiphbmakinthaelxariebiynthangtawntkkhxngpraethsxinediy chuxkhxngxaharcanniimekiywkhxngid kbepd aetsmythixngkvsyngtngmnxyuinpraethsxinediy chawyuorpimsamarththnklinkhxngplathitakaeddiwephraamnepnklinehmnediywkn kbrthimthiichsngcdhmayinkrungbxmeby inphasahindu khawacdhmaykhux dak klayepn Bombay Dak aelaepliynepn Bombay Duck inthisud Chicken Maryland ikaemriaelnd epnikthxdenyesirfkhukbklwyhxmthxdenyaelasbpardhnepnaewn bangthicaexahmuaehmphnrxbik xaharcanniimidmacakrthaemriaelnd aetxacmacakexechiyitodychawxngkvsepnphunaekhama Gunpowder Tea chadinpun epnchaekhiywcincakmlthlkwangtungkhxngpraethscin Hawaiian Pizza phissahawayexiyn thukkhidkhnodychawaekhnada phissachnidniimidmacakhaway chuxninacamacakrthhawaysungepnsthanthipluksbpardsungepnswnprakxbhnungkhxngphissachnidnimakkwa Lion s Head hwsingot epnxaharkhxngchawcinthithacakenuxhmu Norwegian Omelette ikheciywnxrewy imidepnxaharkhxngchawnxrwieciynaelaimmiswnphsmkhxngikhdwy aetepnkhxnghwankhxngchawfrngesshruxthieriykxikchuxwa Baked Alaska xaaelskaxb miswnprakxbepnixskrimaecheyncdwangbnspxncekhk ekhluxbdwyemxaerngc Singapore Mai Fun phdhmisingkhopr bahmiphdphngkahri harbprathanidinhlay praethskhxngthwipexechiyaelainshrthxemrika ykewnthipraethssingkhopr thacakthwlisng kungaehng aelataikhr immiswnprakxbkhxngenuxikely esuxrxngih thacakenuxswnxkkhxngww imidthacakenuxesux lxdchxngsingkhopr epnkhxnghwanthacakinnakathi milksnaepnesnenuxngcakkarphlit ecaaerkthikhaykhnmchnidnithiransingkhopr ophchna thnneyawrach imekiywkhxngkbpraethssingkhopraetxyangid xikprakarhnung emuxkxnithynaekhaaepngmncaksingkhopraelaeriykwaaepngsingkhopr cungeriyklxdchxngthithacakaepngsingkhoprwalxdchxngsingkhoprephuxihtangcaklxdchxngxikchnidhnung epnikhtmaelwthxd aelwradnaechuxm immixairekiywkhxngkblukekhy khnmcin imekiywkhxngkbpraethscinhruxchawcin aetepnxaharkhxngchawmxy epnchuxthiniymicheriykhnxnimiphthxdprungrs phdkhiema enuxhmuhruxenuxxun phdkbekhruxngethsrscd imidphsmsurahruxekiywkhxngkb khiema phakhiriw imichphaaetepnkraephaawwchuxxaharxemrikn swnniimmikarxangxingcakexksarxangxinghruxaehlngkhxmul oprdchwyphthnaswnniodyephimaehlngkhxmulnaechuxthux enuxhathiimmikarxangxingxacthukkhdkhanhruxnaxxkkhawphdxemriknepnkhawphdthiichekhruxngprakxb xemrikn mieruxngelawathukpradisthinpraethsithyodykhunhyingsuriphnth mniwt hruxokeck xacephuxepnxaharbrikarthharxemrikninchwngsngkhramewiydnam aetxaharcankhawthikhlaykhawphdxemriknnnmimakxnnanaelwkhux Mexican Rice aela Spanish Rice khawphdxemrikncungxacepn xiththiphlkhxngxaharxemrikninithychwngyukhsngkhrameyncring k id khawphdxemrik n epnraykarxaharthimkimmiinranxaharithynxkpraethsithy aetkerimcamimakkhuninranxaharithythiephimkhuneruxy inpraethsshrthxemrika Boston Cream Pie hrux Washington Pie epnkhnmekhk imichphay bffaolwings miswnphsmkhxngenuxik imichenuxkhway chuxtngtamsthanthithimikarprungemnuniepnkhrngaerknnkhuxthiemuxngbffaol rthniwyxrk sldsisar hruxsisarsld imekiywkb cueliys sisar hrux xxkustus sisar aetprakarid chuxnimacakchuxkhxngphukhidkhnxaharemnuni sisar khardini Chinese Chicken Salad aemaetkhncinkimruwaxaharcannikhuxxair City Chicken hrux Chicken Fried Steak immiswnphsmkhxngenuxik aetepnenuxlukww enuxhmu hruxenuxwwchubekldkhnmpngaelwnaipthxd efrnchfrays snnisthanwamacakpraethsebleyiym French Dressing chnidnichawfrngessimruck ekhkchxkokaelteyxrmn imichkhxnghwanthimacakeyxrmni aetepnkhxngchawxemriknaeth aehmebxrekxr imidthacakhmuaehm chuxeriykxacekiywkhxngkbemuxnghmbwrkhinpraethseyxrmni khidkhnodykhnxemrikn aetichchuxemuxnghmbwrkhephraaepnthimichuxesiyngindankareliyngokhenux hxtdxk imekiywkbenuxsunkh aetepnephraaiskrxkthisxdisnnmiruprangehmuxnsunkhphnthdchchunchuxxaharcin swnniimmikarxangxingcakexksarxangxinghruxaehlngkhxmul oprdchwyphthnaswnniodyephimaehlngkhxmulnaechuxthux enuxhathiimmikarxangxingxacthukkhdkhanhruxnaxxkphrakraoddkaaephng epnsuprwmhuchlam kraephaapla hxyepahux aelahxyxun smuniphrcinchnidtang isrwmlngipinothdinephaaelwtun khunchuxeruxngklinhxm kratunkhwamxyakxahar imekiywkhxngkbphrahruxaetxyangid aetmitananelakhanwa emuxprungxaharchnidniklinhxmkhxngmnsamarththaihphraesahlinthiekhrnginkar ptibtiihpnpwncntxngkraoddkhamkaaephngxxkmaephuxtamhatntxkhxngklinni swnprakxbhlkepn imidthacakhima ikheyiywma epnkarthnxmxaharodykarthaikhik ikhepd hruxikhnkkratha ihepndang phasaxngkvseriykwa Century egg ikhstwrrs hruxikhrxypi thanghywn epnkhxnghwanthacakkxnklm innakathihruxnakhing immiswnprakxbkhxngbwhruxemdbw hmala 麻辣 ma la chuxmacakkarrwmkhacinsxngkha khux 麻 ma hma hmaythung xakarcha kb 辣 la la hmaythungrsephd ephuxsuxthungrschatikhxnghmalathiephdaelaxacthaihrusukcha imidekiywkhxngkbsunkhhruxhmainphasaithyely aetephuxhlikeliyngkhaphxng inpraethsithycungmkekhiynaelaxanepn hmala aethnimekhymiikhrxanginsalwakhnmekhkyihx Twinkie thaihkxkhatkrrmkdhmayaelaxachyakrrm immiikhrekhyxanginsalwa khnm Twinkie thaihtnkxxachyakrrm aetinkhdikhatkrrmkhxngchawxemriknkhux nayaedn iwth thnaykhxngcaelyxangxyangidphlwa caelymismrrthphaphesuxmlngenuxngcakorkhsumesraxyangrunaerng odyichkarthankhnm Twinkie epnhlkthanwamiorkh aetthnayimekhyxangwaepnehtuihkha aemechnni mkmikhnxangwa thnaykhxngiwthxangwa khnm Twinkie thaihcaelykxkhatkrrm kdhmaylikhsiththicakhumkhrxngchinnganthisamarthmilikhsiththiidtngaeterimsrangchinngannnkhunthnthi aemimidcdlikhsiththiiwktam tangcakthrphysinthangpyyachnidxunodymakthitxngipcdthaebiynkbrthkxncungcaidrbkarkhumkhrxnginthangkdhmay aemphulaemidlikhsiththiidihekhrdithruxkarxangxingthungecakhxnglikhsiththiaelwktam aetthahakecakhxnglikhsiththiimidxnuyatihphunnnaphlnganipichinlksnadngklaw kyngthuxwaepnkarlaemidlikhsiththixyuechnedim karlaemidlikhsiththiaetktangcakkarlkthrphy enuxngcakkarlaemidlikhsiththiepnkarkhdlxkchinngantnchbb imidthaihchinngantnchbbchinnnhaysabsuyip khaklawthiwa karsuxhruxrbexakhxnglaemidlikhsiththimaich khux karlkthrphy nn ekidcakkarrnrngkhephuxtxtankarsuxaelakardawnohldsuxthilaemidlikhsiththi odyhlkkdhmayithyaelw ecahnathitarwcimsamarthcbkumphukrathakarlaemidlikhsiththiidthahakecakhxnglikhsiththiimidaecngkhwamdaeninkhdi bukhkhlthwipimsamarthdaeninkaraecngkhwamexaphidaethnecakhxnglikhsiththiid bangkhrngcungxacehnwatarwcithyephikechyimcbkumphucahnaysinkhalaemidlikhsiththi echn sidiethuxn thng thiehnxyutrnghna aethakepnkrnikarlaemidekhruxnghmaykarkha echn sinkhaplxmekhruxnghmaykarkha thuxepnxayaaephndin bukhkhlthwipsamarthdaeninkaraecngkhwamexaphididdntri ephlngchatixxsetriy khux lndedxraebrekx lndxmchotremx aephndinaehngethuxkekha aephndinaehngaemna imich Edelweiss thiepnephlngaetngsahrblakhrephlng mntrkephlngswrrkhsasna phuthth phraphuththecatamprawtiimidthrngrupxwn aetrupphraxwnhruxphrahweraaepnwirburuschawcininkhriststwrrsthi 10 thimichuxsakdepnphasaxngkvswa Budai cin 布袋 inphuththsasnakhxngchawcin Budai epnthiekharphnbthuxinthanaphraophthistwthicamaepnphrasrixriyemtitry khuxcaepnphrasmmasmphuththecahlngcakphrasasnakhxngphraokhtmphuththeca phraphuththecaimichphraepnecainsasnaphuththdngedim khuxphraokhtmphuththecaimthrngmivththithaihkhnphnthukkh aetthrngaesdngmrrkhmixngkhaepdephuxih mitnepnekaa mitnepnsrna txmasasnaphuththnikaymhayanodyechphaanikaysukhawdicungidechuxwa phraxmitaphphuththathrngsamarthnaphabukhkhlipyngaednsukhawdiid ephiyngaekhtxngmisrththainphraxngkh xyangirkdi phraxngkhkyngimichphraepnecaehmuxninsasnathinbthuxphraepnecaxun khristaelayudah phlimtxnghamthiklawthunginhnngsuxpthmkalimidkahndwaepnaexpepil sungepnkhwamechuxphid thiehnidxyangkwangkhwanginsilpachawtawntk enuxkhwamphasahibruedimklawephiyngaekh tnim aela phlim aetkhaaeplphasalatinichkhawa mali sungaeplidthng chwray aela aexpepil swninklumphasaecxraemnik khawa apple aelakharwmphasaxun khmaythungephiyng phlim ethann aetchangsilpchaweyxrmnaelafrngessidaesdngphlimepnaexpepilerimtngaetkhriststwrrsthi 12 aelaphlngan Areopagitica ph s 2187 khxngcxhn miltn kklawthungaexpepilodytrng swnnkwichakarthangwthnthrrmchawyiwesnxwa phlimxacepn thbthim xngun maedux khawsali exphrikhxt hruxmangw immihlkthanwaphraeysuthrngprasutiinwnthi 25 thnwakhm ephraakhmphiribebilimidkahndwnthi 25 thnwakhm aetxacaesdngnythungwnthiikleduxnknyaynmakkwa karkahndwnthichdecnmacak khuxinpi kh s 350 phraxngkhthrngprakaswnthi 25 thnwakhmepnwnchlxngthangkar sungxaccaeluxkwnihepn 9 eduxnphxdihlngcakthiphraaemmariyrbsarwa nangcatngkhrrphepnbutrphraepneca sungepnwnehmayninptithinormn hruxepnwnnkkhtvksvduhnawobranwnidwnhnungimmiswnihnkhxngkhmphiribebilthiklawthungmariychawmkdalawaepnhyingosephniaenwkhidwamariychawmkdalaepnosephnikxnidecxphraeysuimmiinkhmphiribebil inphrawrsarnkbuyluka ephraamikhxkhwamekiywkbhyingthimichuxesiyngimdi sungxachmaythungkhwamepnosephni kxneruxngmariychawmkdalabthaerk dngnn phrasasnckrkhathxlikerimtngaetsmedcphrasntapapaekrkxrithi 1 inkhristthswrrsthi 6 hruximkkxnhnann cungidsmmutiwa eruxngsxngeruxngnihmaythunghyingkhnediywkn sungkhmaykhwamwakxncaphbkbphraeysu mariychawmkdalaepnhyingosephnikhnhnung aetkimmihlkthanodytrngcakkhmphirwaepnechnni odynkwichakarpccubnyunynwa ethximnacaepnosephni aemaetphrasasnckrkhathxlikexngkimidsnbsnunxiktxipwa khwamthngsxnghmaythungbukhkhlediywkn khawa ptisnthinirml Immaculate Conception imidhmaythungkarprasutikhxngphraeysuthng thiphraaemmariyyngepnhyingphrhmcrryxyu aelakimidhmaythungkhwamechuxwaphraaemmariykprasutikbhyingphrhmcrryechnkn aethmaythungkhwamechuxkhristngwa phraaemmariyirphawabapkaenidtngaetptisnthikhxngphraaemexng siththntkhxngphrasasnckrkhathxlikimidklawwa smedcphrasntapapairbaphruxwaimphidphladesmx khuxsiththntkhristngtngaet kh s 1870 idklawwa khasxnsiththntthiphraepnecaepidephyaelasmedcphrasntpapathrngprakas xyangtngic aelaphayitsthankarnthiechphaaecaacngmak irkhwamphidphlad aelasmedcphrasntpapaexngkthrngprakasodyxangkhwamimphidphladechnniiwnxymak aetnksasnsastrodymakxangwa karprakasepnnkbuycaphankhxaemtang xnung smedcphrasntapapaphraxngkhhlng thrngcbkarpkkhrxngodyimidthrngxangkhwamimphidphladely dngnn aememuxphraxngkhcathrngklawinthanasmedcphrasntpapa siththntkimidthuxwa phraxngkhimthrngmikhxphidphlad khnkhristchawmxrmxnimidmiphrryahlaykhnxiktxip aemnicaekhyepnkhxptibtiinprawti pccubn sasnckrchawmxrmxn LDS Church cakhwabatrsmachikthimiphrryahlaykhn aetkyngmichawmxrmxnaebbdngedim Mormon fundamentalist thiyngmiphrryahlaykhninklumkhxngtnexngxislam khawa yihad imcaepntxnghmaythungsngkhramskdisiththi tamkhainphasaxahrbaelw nihmaythung kardinrn aemcamiaenwkhidekiywkb yihad odydab nkwichakarmuslimpccubncanwnmakpkticaklawwa mnhmaythungkhwamphyayamhruxkhwamdinrnthangcitwiyyan nkwichakarchawsieriy xemriknphuhnungklawwa khwamkhidkhwamekhaicphid ekiywkbsngkhramaelasntiphaphinsasnaxislam epnipxyangkwangkhwangthnginsngkhmkhnmuslimaelakhntawntk thngkxnhlngehtukarn 9 11 khmphirxlkurxanimidsyyaphuphlichiphephuxsasnawacaidhyingphrhmcrry 72 khninswrrkh aetklawthungkhubuy حورية thicaidinswrrkhthukkhn imwacaepnhyinghruxchay idphlichiphephuxsasnahruxim aemcaimidkahndcanwn eruxnghyingphrhmcrry 72 khnmacakklumhadisthiekbsasmody Al Tirmidhi أبو عيسى محمد بن عيسى السلمي الضرير البوغي الترمذي enuxngcakhadisepnkhaphudaelakarkrathakhxngnbimuhmmddngthiraynganodykhnxun cungimichswnkhxngkhmphirxlkurxanexng dngnn chawmuslimcungimcaepntxngechuxhadisthnghmd odyechphaahadisthimiaehlngxangxingthiimhnkaennechnni xnung khaaeplthithuktxngkhxnghadisnikyngimchdecnaechmpyiwyitsubrasilphuissaykhadexwsidaaethbaedng insilpakartxsubangxyang echnyiwyitsubrasil aelayuod saykhadexwsiaedngcaehnuxchnkwasayda inbangkrni phukxtngsastrethanncaichsaykhadexwsiaednglwn aelainsilpaxun sayda thiehnuxchnkwacamiaethbsiaedngtang kila niyamkhxngkilainphasaithynnimidkahndbngkhbiwwatxngepnkickrrmthitxngichphlakalngmakhruxthaihehnguxxxkmakethann nxkcakni karaekhngkhnbangxyang echn hmakruksakl hmakrukcin hmaklxm bridc ekmiph paepa epntn kidmibangpraethsthiihkarrbrxngwaepnkila saydainsilpakartxsuimcaepntxnghmaythungkhwamepnphuchanay mnichepnkhrngaerkinyuodinkhristthswrrs 1880 ephuxaesdngkhwamsamarthphunthanthangethkhnikhthnghmdkhxngkila karidchnehnuxkwasaydacatang kninsilpatang inyuodaelasilpapxngkntwkhxngkhnexechiy khnthimichnehnuxkwacaidsaykhadexwepnaethbsiaedngslbkbsikhaw aelachnsungsudepnsiaedngkhaaelawli phasamuximidehmuxnknthwolk nxkcakphasamuxsaklthiepnphasaphidcin phasaaekkhdaelw aetlapraethsyngmiphasamuxkhxngtnexng odybangpraethsmimakkwahnung aemphasamuxtang camixairthikhlaykhlungknphxsmkhwrkhaaelawliinphasaxngkvs khaimmatrthan khasaelng hruxkhaphasapakthiichbangkhrngxangwa imichkhacring aemcapraktinphcnanukrmmakmay aetkhaphasaxngkvsthnghmdcayxmrbepnkhahlngcakidichxyangsamyepnrayaewlahnung dngnn pccubn xaccamikarichkha imepnthangkar thimxngwa imthuk inkarekhiynkarphudaebbrupny aetkhwamkhidwamnimichkhaepneruxngekhaicphid twxyangkhxngkhathieriykwaimichkharwmthng irregardless aeplwa odyimkhanungthung odybangkhrngichennkhwamhmay ehmuxn regardless conversate snthna phudkhuy ehmuxn converse funnest snukthisud ehmuxn most fun mentee nxngeliyng khukb mentor phieliyng impactful miphlkrathb epnkhakhunsphth aela thusly dngnn ehmuxn thus sungpraktinphcnanukrmcanwnmakwaepnkhaxngkvs khawa Xmas imichaephnkhxngkhrawasephux na phra khristxxkcakkhristmas X epnxksrkrik ikh x sungepnxksraerkkhxngkhawa Xristos Christos khux phrakhrist inphasakrik karichkhaniinphasaxngkvssawrxyipthungpi kh s 1021 emux nkbwchinxngkvs ich X epntwyxemuxlxk hnngsuxthiekhiyndwymuxyukhkhlassikipepnphasaxngkvseka aethnthikhawa khrist swnphcnanukrmxngkvsxxksfxrdklawwa karich Xmas aethn Christmas mitngaet kh s 1551 khaaelawliinphasaithy rachbnthitysthanimekhybyytiihichkhawa kradangphnth lamunphnth aela aethnghrrsa aetxyangid aethcringaelwrachbnthitysthankahndihichdngnihardware ichthbsphthwa hardaewr hruxkhaithywa swnekhruxng hrux swnxupkrn software ichthbsphthwa sxftaewr hruxkhaithywa swnchudkhasng joystick rachbnthitysthanbyytiwa kankhwbkhum lukkhxnghlankhux ehln aelalukkhxngehlnkhux lux swnkhawa ohln nnimidmiinladbyati khwamekhaicphidxacmithimacakkarichkhakhlxngcxngkninenuxephlngplukicephlnghnung chuxeriykphyychnatwthi 12 khxngxksrithykhux ch echx swnkhawakraechxhmaythungphachnasanaebbhnung karthimkniymeriykhruxthxngwa ch kaechx xacepnipephuxkhwamsadwkinkarxxkesiyng hruxxacekidcakkhawakraechxnnepnthikhunekhymakkwa echninsanwn kraechxknrw prawtisastrVomitorium hruxthangxxkkhxngthiaesdngklangaecngsmyormninethsbaltulusobrancnthungtnpccubn karxaeciyn Vomiting imichthrrmeniymkarrbprathanxaharkhxngchawormn aetinormobran miokhrngsrangthangsthaptythieriykwa Vomitorium sungepnthangekhaxxkkhxngphumachmkaraesdnginthiaesdngklangaecng sungimichepnhxngphiessephuxxaeciynxaharxxkinrahwangkarrbprathanxahar hxngsmudaehngxaelksanedriyimidthukthalayodykxngthphmuslimemuxekhayudemuxnginpi kh s 641 khwamekhaicphidthisakhyaelasamykkhux ekhaalifahxumrsngihthalaydwyehtuphlwa thahnngsuxehlannekhakbkhmphirxlkurxanid eraimcaepntxngichmn aelathaekhaknimid ihthalaymn hruxinkhaxun eruxngniimidpraktinkhwamekhiyncnhlayrxypihlngehtukarn thidngthisudepnngankhxng Bar Hebraeus inkhristthswrrsthi 13 aemaetkhwaminyukhediywknkimidklawthungkarthalayhxngsmud nkwichakarpccubnmimtirwmknwa hxngsmudnacathukthalayepnstwrrs kxnkarekhayudxaelksanedriykhxngmuslim echuxwa epnhxngsmudthiikesri sungepnaehlngsasmwrrnkrrmsasnakhristsakhy thithukthalayiklewlani aemcacringwa karkhadhmaykhngchiphinyukhklangaelakxnhnannta aetkimkhwrxnumanwamnusyinyukhnnpkticaesiychiwitraw xayu 30 pi cring aelw karkhadhmaykhngchiphthitaidxiththiphlthimikalngcakkartaykhxngtharkthisungmak aetkarkhadhmaykhngchiphkhxngkhnthirxdchiwitcnthungwyphuihysungkwamak echn chayxayu 21 piinpraethsxngkvssmyklangkhadidwacamixayuthung 64 pi immihlkthanwakhniwkingishmwkmiekha cring aelw phaphkhniwkingishmwkmiekhamacakphaphmiti scenography thiphlitephuxoprohmtxuprakrpkrnmaehwnaehngnieblungekn Der Ring des Nibelungen khxngrichard wakenxrinpi kh s 2419 phraecakhnutmharachimidthrngmiphrarachbychaihnalngtamkhwamxhngkaraebbhlngphidkhxngphraxngkh thamiehtukarnnicring knacathrngklawephuxchiihsphaxngkhmntrikhxngphraxngkhehnwa immimnusyidthimixanacimsinsud aelatangktxngxxnkhxtxpccythixyunxkehnuxkarkhwbkhumkhxngtn echn nakhunnalng ekraaaebbaephn plate armor khxngthharyuorpinxdit imidthaihimsamarthekhluxnthiipmaid hruxtxngichpncnephuxykkhunbnxanma thharcasamarthsurbbnphundinaelasamarthkhunlngmaodyimtxngchwy cring aelw thharthiichekraaaephncaekhluxnihwidngaykwathiichekraalukos mail armor ephraaekraalukoshnkkwa aelatxngichxairxyanghnarxngephraamnyudhyunidngay aetkcringwa ekraathiichinkaraekhngkhnpralxngyuththinplaysmyklangcahnkkwathiichinsngkhrammak sungxacthaihekhaicphidaebbni nkprawtisastrpccubnimehndwywa ekhmkhdphrhmcrrysunghamimihhyingmiephssmphnthidpradisthkhuncring insmyklang khristthswrrsthi 5 cnthung 15 ekhmkhdphrhmcrrythimixyuechuxwa epnkhxngplxmhruxxupkrnpxngknkarsaerckhwamikhrdwytnexngcakkhristthswrrsthi 19 aela 20 odymacakkhwamechuxphid thiaephrhlaywa karsaerckhwamikhrdwytnexngthaihba aelaphupkkhrxngmkcasuxihkblukwyrunkhxngtnphaphaesdngolkklminsmyklangkhnyuorpyukhklangimidechuxwaolkaebn cring aelwtngaetyukhnkprchyachawkrikobranephlotaelaxarisotetil pyyachnchawyuorpekuxbthnghmdechuxwaolkklm dngnn xupsrrkhinkaridkarsnbsnunkaredinthangkhxngkhrisotefxr okhlmbs cungimichkhwamechuxwaolkaebn aetepnkhwamkngwlwa xinediytawnxxkiklkwathiekhakhid ephraathathwipxemrikaimmi ekhakcahmdesbiyngkxnthicathungexechiy khrisotefxr okhlmbs imekhyipthungaephndinihykhxngshrthxemrika sthanthisungekhacxderuxinkaredinthang 4 khrngkhxngekha rwmthngkhrngaerkemuxwnthi 12 tulakhm kh s 1492 sungpccubnkahndepnwnokhlmbs xyuinhmuekaaaekhribebiynsungpccubnepnpraethsxisratang aelaokhlmbskimichchawyuorpkhnaerkthiipthungthwipxemrika minksarwcxyangnxykhnhnungkhuxelf exriksn thiidedinthangipthungswnthiechuxwaepnekaaniwfndaelndinxanaekhtkhxngaekhnada aemkipimthungaephndinihyechnkn marok opol imidnaphastamacakemuxngcin epnkhwamekhaicphidthierimcakbthkhwam bnthukmkkaorni Macaroni Journal sungsmakhmxutsahkrrmxaharidtiphimphephuxoprohmtphastainshrthxemrika aetmarok opol idphrrnnathungxaharkhlaykbkhnmpngkrik lagana inhnngsuxkhxngekhaodyichkhathiekhakhunekhy swntamcdhmaykhawkhxngsmakhmphuphlitmkkaorniaehngchati shrthxemrika chawxahrbcakliebiythiphichitekaasisiliinplaykhriststwrrsthi 7 id epnphunaaepngsalikhxngkhaw Triticum durum ma aeladngnncungepnphunaphastathithacakaepngmadwy sungekidkhunkxnkaredinthangkhxngmarok opol raw 6 stwrrs mari xxngtwaent phuthrngepnphraxkhrmehsikhxngphraecahluysthi 16 aehngfrngess imidthrngtrswa ihphwkekhathankhnmekhk emuxthrngsdbwa khncnchawfrngesskalngxdxyakephraakhadaekhlnkhnmpng wlinitiphimphepnkhrngaerkinphlngankhxngchxng chk ruos Confessions emuxphraxngkhthrngmiphrachnmayuephiyngaekh 9 phrrsa aelankwichakarodymakkechuxwa ruosbyytiwliniexng hruxwaepnphradarskhxngmaeriy ethersaehngsepn phuepnphrarachmehsikhxngphraecahluysthi 14 aehngfrngess aemaet ruosexng aelaaennxnwa imichmari xxngtwaent kimidichwliechnniodytrng aetichxikwliwa Qu ils mangent de la brioche khux ihphwkekhathankhnmpngbrioych sungepnkhnmpngxrxy aetphraxngkhthrngepnkstriythiprachachnimniym aeladngnn khncungykwli ihphwkekhathankhnmekhk wamacakphraxngkh ephuxihekhakbchuxesiyngwamiphrahvthydaaelaimthrngekhaphrahvthyprachachn cxrc wxchingtn imidmifnim fnplxmkhxngekhathacakthxng fnkhxnghipopopetms takw fnstwxun rwmthngmaaelala aelaxacfnmnusythisuxmacakthas karlngnamkhaprakasxisrphaphshrthxemrika imidekidemuxwnthi 4 krkdakhm kh s 1776 khux hlngcak Second Continental Congress idlngkhaaennxxkesiyngihprakasxisrphaphemuxwnthi 2 k kh rangkhaprakaskidxnumtiichinwnthi 4 k kh aelwcungphimphaeckcayinwnthi 4 5 aetidlngraynamcring inwnthi 2 singhakhm kh s 1776 ebncamin aefrngkhlin imidesnxichikngwngpaepnsylksnpraethsshrthxemrikaaethnxinthrihwkhaw aetemuxekhaepnsmachikkhnakrrmkarthiphyayamxxkaebbtrahlngcakkarprakasxisrphaphshrthxemrika ekhaidesnxichphaphkhxngomess swnkarkhdkhanichxinthrihwkhawepnsylksnpracachati aelakaraesdngkhwamchxbicichikngwng xyuincdhmaythiekhiynihluksawinpi kh s 1784 aemekhaimekhyaesdngkhwamehnechnnitxhnatharkanl imekhymirangkdhmayephuxichphasaeyxrmnepnphasathangkarkhxngshrthxemrika thiphaykarlngkhaaennephiyngaekhaetmediywinrthsphashrth aelakimekhymiinradbrthdwy aetinpi kh s 1794 mikharxngcakphuxphyphchaweyxrmnihphimphkdhmaybangswnepnphasaeyxrmnthiphaykhaaennesiyngody 42 41 sungepnmulthankhxngtanan imcring nisungmichuxwa Muhlenberg legend tamprathansphaphuaethnrasdrechuxsaychaweyxrmnthingdimxxkesiynginkarniphaph Napoleon on the Bellerophon khxngnopeliyn obnapart odychals lxk xistelkh ekhasungkwathichuxelnkhxngekhaxacaesdng khux naysibothnxy The Little Corporal pccubn nopeliyn obnapartimidetiy ephraaekhasungkwakhnfrngessodyechliyinewlann hlngcakkaresiychiwitinpi kh s 1821 khwamsungekhaekhawdid 5 fut 2 niw frngess sungethakb 169 sm bangkhnechuxwaekhaidchuxelnwa le Petit Caporal naysibothnxy odyepnkhaesnha xnung ekhamkcamithharrksakhwamplxdphythieluxkephraakhwamsung sungxaccachwysrangkhwamkhidwaekhakhxnkhangetiyhmwk bowler klangkhristwrrsthi 20hmwkkhawbxythacakkhnstw hmwkkhawbxytxnaerkimidniyminrthchayaednxemrikn ephraapktiniymhmwkthieriykwa derby hrux bowler cnkrathngbristhcxhn bi settsn wangtladhmwkrun nayaehngthung Boss of the Plains xyangekhm kh s 1865 hlngcaksngkhramklangemuxngxemrikn kh s 1861 1865 khbihhmwkkhawbxyklayepnthiniym aemlksnaechphaakhuxrxybubkhang kimidepnmatrthancnkrathngplaykhristthswrrsthi 19 chuxskulkhxngphuxphyphipyngshrthxemrikaimidepliynsakdepnkhaxemrikn imwacaodysmkhrichruxodyphidphladip epntn emuxedinthangipthungekaaexllis ephraaecahnathiimidbnthukkhxmulxairnxkehnuxipcakbychisinkhathimacaktnthang aelaimmiexksarxairthibnthukaelwthaihekidphlechnnn odyimtxngthamthungkdhmaywamihruxim inchwngnninnkhrniwyxrk thukkhnsamarthepliynkarsakdchuxkhxngtnodyephiyngaetichkhasakdihm phaphsamykhxngsantakhlxsthiepnchayaekxarmndiinchudsiaedngimidsrangodybristhokhkha okhlaephuxichokhsna aemodyprawticamilksnaxun aelaxyuinchudsitang aetsantakhlxskidmirupinsuxmwlchndngthiehninpccubn aelaidichxyangkwangkhwanginkarokhsnakhxngbristhxun xyuaelw emuxbristhokhkhaokhlaerimichrupinkhristthswrrs 1930 cxmephdckarxitaliebniot musoslini imid thaihrthifwingtrngewla nganburnarthifidthaesrcaelwkxnthimusosliniaelaphrrkhfassistcakhunsuxanacinpi kh s 1922 bnthukcakchwngnnaesdngwa karwingtamtarangthiepntanankhxngrthifxitaliepnkarokhsnachwnechux imicheruxngcring phufngcanwnmakinshrthxemrika imidtuntrahnkephraakarxxkwithyuraykaredxawxrxxfedxaewilds thiprbmacakniyaychuxediywknkhxngexch ci ewls khuxmikhnnxymakthifngraykarni thungkrann hnngsuxphimphtang kidocmtitahniraykarephraakarhniaetkkraecingthiminxyaelaephraacanwnkarothreriykebxrchukechin ephuxdisekhrditwithyuinthanakhuaekhngkarokhsna aemthngnkekhiynaelasthanisibiexstxnaerkcakhxothsphufng aetemuxtxmatrahnkwatananniihpraoychnaekphwktn phayhlngcungnamaklawthungxyangcring cng immihlkthanwakxngthphmakhxngopaelndidekhatxsuxyangirphlkbrththngeyxrmndwyhlawaeladabokhng inkarbukkhrxngopaelndkhxngeyxrmniinpi kh s 1939 eruxngnixacmacakkarokhsnachwnechuxkhxngfayeyxrmnhlngcakkarbukprachidthihmubanokhryanti thikxngphlthharmaopaelndcuocmthharrabkhxngeyxrmninthiolng khuxidwingrukaelwilthharihkracdkracayipxyangsaerc cnkrathngthukilipdwyrthekraa ephraaaemthharmaopaelndcayngthuxdabokhngephuxich aetkidfukepnthharrab dragoon thisamarthekhluxnipidxyangrwderw aelakmixawuthtxtanrththngaebbebaichdwy inchwngrahwangkaryudkhrxngednmarkkhxngnasieyxrmniinchwngsngkhramolkkhrngthi 2 phraecakhrisetiynthi 10 aehngednmark imidthrngkhdkhwangkhwamphyayamkhxngnasiephuxrabukhnyiwodythrngdaraaehngdawidexng ephraakhnyiwinednmarkimidthukbngkhbihisdaw aetkhbwnkartxtanednmarkkidchwykhnyiwhnixxkcakpraethskxncasinsudsngkhramxlebirt ixnsitn emuxxayuid 14 pi imidtkwichakhnitsastrthiorngeriynxlebirt ixnsitn imidtkwichakhnitsastrinorngeriyn emuxehnbthkhwamthixangechnni ekhaidklawwa phmimekhytkelkh kxnxayu 15 pi phmideriynruaekhlkhulsthngechingxnuphnthaelaechingpriphnthxyangchanayaelw aemixnsitncaidtkkarsxbexnthransekhasthabnethkhonolyiaehngshphnthswis suxrich inpi kh s 1895 emuxekhaxayu 2 pinxykwaephuxn aetkidkhaaenndimakinwichakhnitsastraelawithyasastr aelwtxmacungphankarsxbkhrngthisxng nkaesdngornld eraekn aelatxmaprathanathibdishrth imidrbphicarnaxyangcringcngihaesdngbthbathkhxngphraexkinphaphyntrkhlassikeruxng khasablngka sunghmfriy obkart epnphuaesdng khwamechuxnimacakkaraethlngkhawintxntnkhxngkxngthay thiprakaskarsranghnngsungichchuxkhxngekhaephuxsrangkhwamsnic aettxmabristhwxrenxrbraethxrskruchdwa eraeknimsamarthrbbthxair inxnakhtthimxngehnid ephraaimsamarthphldkarepnthharxiktxip aelabnthukkhxngkxngthaykaesdngwa phuxanwykarsrangtxngkarobkartihepnphuaesdngtngaettn khakhxngprathanathibdishrthcxhn exf ekhnendi wa Ich bin ein Berliner epnphasaeyxrmnmatrthanthiaeplwa phmepnkhnebxrlinkhnhnung miaettananphunbanwa enuxngcakkarichkhakakbnam ein thiimidhmaythungkhathiidklawmakxn dngnnkhawa Berliner cungkhwraeplwa odntheclli aelatananwa prachachnchawebxrlinrusuktlkephraakarichkhaphidnn khuxcring khawa Berliner imidichepnkhasamyinebxrlinephuxhmaythung khnm Berliner Pfannkuchen ephraapkticaeriykkhnmwa ein Pfannkuchen emuxbarethnedxr n s khitti econwis thukkhatkrrmnxkhxngphkkhxngethxinkhwins rthniwyxrkinpi kh s 1964 ephuxnban 37 khnimidyunduechy odyimothreriyktarwccnkrathngethxidesiychiwit tamthihnngsuxphimph edxaniwyxrkithms idraynganinebuxngtn sungthaihsatharnchnekidkhwameduxddalxyangkwangkhwangepnpi raynganphayhlngaesdngwa rayngantarwcthi edxaniwyxrkithms ichinebuxngtnimthuktxng waeconwisthuktharaysxngkhrnginthitang aelawa aemcamiphyanthiidyinesiyngkartharay aetkidyinaekhsn odyimruwaxairkalngekidkhun odymiaekh 6 7 khnthiraynganwaehnxairbang aelabangkhnkidothreriykecahnathitarwc mikhnediywthiklawwa phmimxyakyungdwy sungphayhlngykepnkhwamrusukkhxngkhnthiehnaelaidyinkartharayaemephiyngaekhbangswnxyangrwbyxd edxaorllingsotnsimidkalngelnephlng simphathifxredxaedwil aeplwa khwamehnicihkbsatan inpi kh s 1969 emuxnayemerdith hnetxrthukaethngcnesiychiwitodysmachikaekngmxetxriskh Hells Angels thithahnathiepnecahnathirksakhwamplxdphy aemcaepnephlngthicudchnwnerimehtukarn thinayhnetxrkxaelwthaihwngtxnghyudelnchwkhnakxnthicarxngcncb aetkaresiychiwitekidkhunphayhlngxikhlayephlngemuxwngkalngelnephlng Under My Thumb khwamekhaicphidnimacakraynganinnitysarorllingsotn aemcaruckknwa othrsphthaedng saytrngrahwangmxsok wxchingtn di si aetkhwamcringkimichepnsayothrsphth aelakimidichothrsphthsiaedng odyrunaerkkhxngsaytrngichekhruxngothrphimph aelwtxmapi ph s 2531 cungerimichekhruxngothrsar aelatngaetpi 2551 cungichtxkhxmphiwetxrephuxaelkepliynxieml xnung saytrngechuxmrahwangekhlmlinkbedxaephntakxn imichkbthaeniybkhaw inpraethsithy khaklawthiwa aephraehraebid hrux emuxngaepaehraebid imidmithimamacakprachachnchawcnghwdaephrinkhnannimruckraebidaelwnaipaehaehncnekidraebidkhunaetxyangid aetekidcakmiphuipphbraebidinsmysngkhramolkkhrngthisxngthiimthangan cungthxdchnwnraebidxxkaelwnaepluxkhruxtwthngkhxnglukraebidipthwaywdihthaepnrakhng nxkcaknikarnaepluxkkhxnglukraebidipthaepnrakhngkimidmiaetechphaainaephr yngmiincnghwdxunthangphakhehnuxdwywithyasastraelaethkhonolyiphaphdawethiymaesdngswnhnungkhxngkaaephngemuxngcin wingechiyngcaksaylangipkhwabn odymiaemnathiehnchdkwasungwingechiyngcakbnsayiplangkhwa phaphthiehnmikhnadcring 12x12 km darasastr kaaephngemuxngcinimichsingpradisthkhxngmnusyediywthiehnidcakdwngcnthrhruxcakxwkas imminkbinxwkascakokhrngkarxaphxlolskkhnhnung thiidraynganwaehnsingpradisthmnusyskxyangediywcakdwngcnthr aemaetnkbinthiokhcrrxbolkkyngaethbimehn aetaesngifcakemuxngsamarthehnidngayindanklangkhunkhxngolkcakwithiokhcr nkbinkraswyxwkaskhnhnungklawwa kaaephngemuxngcinekuxbmxngimehnerimtngaetkhwamsung 288 kiolemtr 180 iml khunip phubychakarsthanixwkasnanachatikhnhnung idphyayamhamncaksthani aelaklawwa yakephraaaekhbaelamisimn hlumdacamikhwamonmthwngethakbwtthuxunthimimwletha kn sungkcadungdudwtthuthixyuiklihekhaiphaehmuxnkbdawekhraahxun ykewnwacadungekhaipiklmak yktwxyangechn thaaethndwngxathitydwyhlumdathimimwlethakn okhcrkhxngdawekhraahtang kcaimmiphlxair hlumda xac mivththiepn ekhruxngdudfunradbkhxsmik thisamarthdudssarekhaipidxyangphxsmkhwr aetcaekidktxemuxdawvksthiepnehtumiphlxyangnixyuaelwtxssarrxb tw vduimidmiehtucakolkxyuiklkbdwngxathityinvdurxnmakkwainvduhnaw cring aelw olkxyuikldwngxathitythisudrahwangvdurxninsikolkehnux vdumiehtucakaeknolkthiexiyng 23 4 xngsa khuxineduxnkrkdakhm sikolkehnuxcaexiyngipthangphraxathity aelwthaihklangwnyawkwaaelaidaesngxathityodytrngmakkwa swnineduxnmkrakhm mncaexiyngxxkipcakphraxathity vducaklbkninsikolkit sungexiyngipthangdwngxathityineduxnmkrakhm aelaxxkipcakdwngxathityineduxnkrkdakhm xukkabatimcaepntxngrxnemuxtkmathungepluxkolk cring aelwmixukkabatmakmaythiphbphrxmkbnakhangaekhng khuxtxnthierimekhasuchnbrryakasolk sungdwngxathityethannthaihrxn xukkabatcamixunhphumitakwacudeyuxkaekhng caknn khwamrxncdthiekidkhunchwngphanekhamainchnbrryakasebuxngbndwykhwamerwsung kcalalaychnnxkkhxngxukkabat odywsduthihlxmlalaycakraednxxkip aeladaninkyngimmiewlacaephimxunhphumiphxcnehnid xnung xukkabatodymakcatkphanchnbrryakasebuxnglangthikhxnkhangeynepnewlahlaynathidwykhwamerwtakwaesiyngkxncathungphunolk sungepnewlaphxihphiwdannxkeynlngxik emuxxukkabathruxyanxwkasekhamainbrryakasolk khwamrxnthiekidkhunimidmiehtucakaerngesiydthanepnhlk aetekidcakaerngxdaexediyaebtik thiekiddanhna kartngikhthaidthukwn imichaekhwnwsntwisuwt odypraktkarnthangdarasastrimidsmphnthxairkbkartngikhid thrrmeniymwntngikhmacakemuxngcin sungmiraynganinnitysar Life inpi kh s 1945 aetkmikhawinpi kh s 1987 dwywa mikhntngikhidthukwntngaet 27 kumphaphnthcnthung 3 emsayn odykhntngyngphbdwywa ikhbanglukimmithangtngid imwacaepnwnwisuwthruxim dwngxathitymisikhaw odymidchni CIE color space ikl 0 3 0 3 emuxmxngcakxwkashruxthisunginbrryakas aetinthita karkracdkracayaesngkhxngbrryakascathaihdwngxathitypraktepnsiehluxng aedng sm hruxsiaedngmwng aelaaemcamisikhaw aetkhnodymakknukthungdwngxathitywamisiehluxng odyehtuphleruxngniyngimchdecn aemxaephxokhngeciymcatngxyuthangthistawnxxksudkhxngpraethsithy aetinvduhnaw rwmthungwnpiihm dwngxathitykhunepnaehngaerkinpraethsithythibantaba tablecaeh xaephxtakib cnghwdnrathiwaschiwwithya siaedngkhxngphakhlumihlimidthaihwwtwphudustwmikraduksnhlng changchraikltayimidxxkcakfungaelwipyngsthanthiphiessthieriykwa susanchang ephuxcatayodysychatyan wwtwphuimidduephraasiaednginphakhlumihlkhxngmathadxrmuxxachiph ephraawwkhwayehnsiaebbthwirngkh khuxmiesllrupkrwysxngaebbthirbsiidinta ethiybkbsamaebbinmnusy dngnn siaedngcungimidednepnphiess aelacungimichsikhxngpha aetepnphythirusukcakmathadxrthiyuihwingphung sunkhimidxxkehnguxodynalayihl sunkhcring kmitxmehnguxaelaimichthilinethann aetcaehnguxxxkodymakthieyuxbuetha xyangirkdi sunkhcakhwbkhumxunhphumirangkayodyhlkphankarhayickrahudkrahxb hnuthunginepha Lemmini imidkhatwtayhmuodykraoddlngcakhnaphaemuxxphyph niepnkhwamekhaicphidthithaihniymodyphaphyntrkhxngwxltdisniy eruxng White Wilderness sungthaysinxphyphtang bnaepnhmunkhnadihyxnkhlumdwyhimainorngthay odybangkhrngichsinthithaykbhnuhlayklumrwmepnsinediywkn chwngthaytxnhlngyngphlkhnuihtkcak hnapha xikdwy aetkhwamekhaicphidexngkekaaekyingkwani odyklbipxyangnxyinkhristthswrrsthi 19 khangkhawimidtabxd aemkhangkhawpraman 70 odyhlkcakxndbyxy Microchiroptera microbat caichesiyngsathxnephuxkahndwtthuaelathisthang aetkhangkhawthnghmdkmitaaelasamarthmxngehnid nxkcaknnaelw khangkhawphlim wngs Pteropodidae ekuxbthnghmdimidichesiyngsathxnephuxkahndwtthukbthisthang aelamitaehnewlaklangkhunthidimak nkkracxkethsimidpkhwlnginthrayephuxsxncakstru khwamekhaicphidninacamacakphliniphuxawuos kh s 23 79 thiekhiynwa nkkracxkeths cacintnakarwa emuxphwkmnpkhwaelakhxekhaipinphumim watwthnghmdkhxngmncamxngimehn esiyngrxngkhxngepdcring casathxn aemmnusyxacidyinyakinbangkrni kbcataythnthithaoynlngnathikalngeduxdodyimsamarthkraoddxxk nxkcaknnaelw kbcaphyayamhnicaknaeynthikhxy rxnhlngcakphankhidxunhphumisungsudkhxngmnipaelw aenwkhidwa plathxngmikhwamcasnepnwinathi imepncring ephraakhwamcamnyawepneduxn plachlamsamarthepnmaerngid khwamekhaicphidwachlamimepnmaerngmacakhnngsux chlamimepnmaerng Sharks Don t Get Cancer khxngphuekhiynthiichhnngsuxkhaykradukxxnkhxngplaephuxpxngknorkh raynganekiywkbmaerngeyuxbuinchlammixyu aetkhxmulpccubnyngimsamarthichpramankhwamchukenuxngxkinchlamid plachlamkhawimidehnmnusythida waynaxyuxyangphid waepnstwtinkhrib echnaemwna ephraaphvtikrrmocmtikhxngchlamtxmnusyaelastwtinkhribtangknmak khux emuxocmtiaemwna chlamcaophlcaknaxyangrwderwaelaocmtixyangdueduxd ethiybkbkarocmtimnusy thisbay aelachakwa khuxchlamcawingisodyerwxyangthrrmda kd aelwkwayxxkip plachlamkhawmitadiaelasamarthmxngehnsi mnkdmnusyimichephuxlaehyux aetephuxrabuwtthuthiimkhunekhy immimihma xlfa infunghmapa ngansuksaebuxngtnthibyytikhawa hmapaxlfa idaetsngektkarnhmapathiotaelw thiimidepnyatikn aelathukkhngiw inthrrmchati fungsunkhcaptibtikhlaykbkhrxbkhrwmnusymakkwa khuximmikaraebngchnthichdecn aetphxaemcaepnihycnkrathnglukotaelamikhrxbkhrwkhxngtnexng hmaxayunxycaimokhnlmhmaxlfaephuxcaepnphunafungtwihm aelakartxsuephuxladbthangsngkhmmkcaepniptamsthankarnaemngmum daddy longleg phnthu Smeringopus pallidus twemiykbthungikh miphisxyangmakkphxihaesb phungbmebilbibinxyuehnuxchxdxkimwngsthantawn Echinacea purpurea mikhwamekhaicphidxyangkwangkhwangwa bmebilbiimkhwrcabinidstwimmikraduksnhlng iseduxndinodymakimidaebngepnsxngtwemuxthuktdepnsxngswn ephraamiiseduxndinimkispichis thisamarthngxkihmidthangdanhna anterior regeneration emuxphaiseduxnthiimsamarthngxkihmthangdanhna khrungdanhnathimipakcasamarthkinaelarxdchiwitid swnkhrunghlngcatay mihnxntwaebnbangchnidthisamarthklayepnsxngtwemuxphaklang aemlngwnban Musca domestica michwngxayuechliythi 20 30 wn imichaekh 24 chm aemlngchipakhawbangspichiscamirayachiwitaekh 24 chm aelatwxxnkhxngaemlngwnban epnhnxnirkha kcaxxkcakikhphayin 24 chm hlngcakwang aemngmumkhayawwngs Pholcidae daddy longlegs imichaemngmummiphisraythisudinolk aemcasamarthkdthaluhnngkhxngmnusyidcring aetphiscanwnnxythimikephiyngaekhthaihrusukaesb ephiyngimkiwinathi xnung yngmikhwamsbsninchuxphasaxngkvsxikdwy ephraaaemng harvestmen xndb Opiliones epnaemng arachnid ehmuxnknaemcaimichaemngmum aelaaemlng crane fly wngs Tipulidae tangkmichuxphasaxngkvswa daddy longlegs aelaekhaicphidehmuxn knineruxngphisray thngklikaelaxakasphlphaphinkarbinkhxngbmebilbi aelaaemlng xun epneruxngthiekhaicdiaelw aemcamitananphunbanwa karkhanwnaesdngwa mnimkhwrcabinid khuxinkhristthswrrs 1930 nkkitwithyachawfrngesskhnhnungcring kidkhadtamthvsdiwa bmebilbiimkhwrcabinidinhnngsuxkhxngekhachuxwa Le Vol des Insectes karbinkhxngbmebilbi sungtxmaemuxekharuwaphidphladkidthxnkhaphud aetsmmtithannikklayepneruxngimcringodythwipwa nkwithyasastrkhidwa bmebilbiimkhwrcabinid tananphunbanthwipxikxyanghnungekiywkbkarklunaemngmumekhaipepncanwnmakrahwanghlbinchwngchiwit immimulthankhwamcring ephraakhnhlbcaepnehtuihekidesiyngaelaaerngsnsaethuxnephraakarhayic hwicetn krn epntn sunglwnaetepnekhruxngetuxnphyihaekaemngmumdxkthantawnthimidwngxathitypraktxyangchdecnwa xyukhanghlng phuch ibtnkhristmasimepnphisxyangaerngtxmnusyhruxwaaemw aemcacringwamnxacthaihphiwhnnghruxthangedinxaharrakhayekhuxng aelaxacepnehtuihthxngrwnghruxxaeciynthakin odynganwicyhnungthisuksakrnikhnikh 22 793 raythiraynganipyngsmakhmsunykhwbkhumphisxemrikn ASPCA aesdngwa imekhymikhntayaelaminxyraythicaepntxngrksa tam ASPCA ibtnkhristmasxacthaihaemwimsbaythxngaebbxxncnthungklang odykarthxngrwngaelaxaeciyncaepnxakarhnkthisud dxkthantawnthikalngbancachiipinthisthangediyw bxykhrngthistawnxxk tlxdwn aetinrayaphthnakarkxndxkcaban dxktumcatamdwngxathity epnpraktkarnthieriykwakarebntamaesng heliotropism xyangirkdi dxkthiotetmthiaelwcatrunghnhnaipthangthisidthishnungwiwthnakaraelabrrphchiwinwithya khawa thvsdi khxng thvsdiwiwthnakar imidaesdngkhwamsngsykhwamsmehtusmphlkhxngthvsdiniodynkwithyasastrswnmak ephraakhawa thvsdi aela smmtithan tangkmikhwamhmayodyechphaainwithyasastr ethiybkb thvsdi inphasapakthixachmaythunglangsnghrnhruxkarkhadeda thvsdiwithyasastr nnhmaythunghlktang thisamarthxthibay praktkarntang thisngektid odyichaenwkhidthiepniptamthrrmchati khux khwamcringthangwithyasastr aela thvsdi imidepnxairthitangkn aelawiwthnakarkepn thvsdi ehmuxnkbthvsdiwaorkhbangxyangekidcakechuxorkh germ theory hruxthvsdikhwamonmthwng thvsdiwiwthnakarimidphyayamxthibaykaenidchiwit hruxkaenidaelaphthnakarkhxngexkphph wiwthnakarthangchiwphaphepnthvsdithixthibaykrabwnkarthispichisaelaraebiybkhxngrabbchiwphaphradbxun idekidkhun sunginthisudkchiwa singmichiwitthukrupaebbmacakbrrphburusrwmkn aetkimidephngeruxngkaenidchiwitexngepnhlk aelakimekiywkbkaenidaelawiwthnakarkhxngexkphphkbxngkhprakxbkhxngmnodyprakarthngpwng thvsdiwiwthnakarodyhlksniceruxngkhwamepliynaeplngkhxngklumprachakrruntang tamkalewlasungekidhlngcakthisingmichiwitekidkhunaelw swnaebbcalxngthangwithyasastrekiywkbkaenidkhxngsingmichiwitaerksudcakomelkulxinthriyhruxxninthriyeriykwa kaenidchiwitcaksingirchiwit abiogenesis aelathvsdihlkthiichxthibayphthnakartn khxngexkphphkkhux bikaebngaebbcalxngkhxngstwskul Aegyptopithecus sungepniphremtkxnkaraeykxxkcakknrahwangsayphnthumnusykblingolkekaxnepnswnkhxngwiwthnakarmnusymnusyimidwiwthnakarmacaklingchimaepnsithiyngmichiwitxyu aetthngmnusyaelachimaepnsitangkwiwthnakarmacakbrrphburusrwmkn dngnn spichis 2 chnidkhxngchimaepnsi khux chimaepnsisamyaelaobonob cungepnyatiiklchidkbmnusymakthisud cnkrathngnkmanusywithyaaelankiphremtwithyabangthaneriykmnusywa epnspichishnungkhxngchimaepnsi brrphburusrwmknlasudkhxngmnusyaelachimaepnsiidmichiwitxyupraman 5 8 lanpikxnsakdukdabrrphsayphnthumnusyxayu 4 4 lanpiskul Ardipithecus aesdngwa epnstwthiedindwysxngethaidekngphxsmkhwrodyimidichkhxniwmuxchwyedin mikhnadelk miaekhnkhayawkwa aelamicmukpakyunxxknxykwachimaepnsi trngkhamkbaenwkhidwachimaepnsimilksnathidngedim ekaaek khwamcringlingidwiwthnakarephimkhunhlngcakaeykxxkcaksayphnthumnusyaelw khuxtwihykhun dukhun pintnimekngkhun aelaminiwthiyawkwa mnusy chimaepnsi kblingihyxun rwmknepnwngs Hominidae epnklumthiwiwthnakarmacakbrrphburusediywknkblingolkekapraman 40 lanpikxn wiwthnakarimichepnkarkawhnacaksingmichiwitthidxykwaepnsingmichiwitthiehnuxkwa aelaimcaepntxngekidkhwamsbsxnephimkhun klumprachakrhnungsamarthwiwthnakarepnsingmichiwitthingaykwaaelamicionmelklng dngnnkhaphasaxngkvswa devolution wiwthnakaryxnklb cungepnkhaeriykthiimehmaasm wiwthnakarimid wangaephn hruxmicudprasngkh ephuxephimkhwamehmaasmkhxngsingmichiwitephuxihrxdchiwit yktwxyangechn karphudthungwiwthnakarkhxngyirafxyangphid kkhuxbxkwa khxkhxngyirafyawkhuntamkalephraayirafcaepntxngexuxmihthungtnimsung ephraawiwthnakarimidehnkhwamcaepnaelwtxbsnxng mnepnkrabwnkarthiircudhmay aetkarklayphnthukhxngyirafthimiphlepnkhxyaw mioxkasepnpraoychntxstwinbriewntnimsung makkwatxstwinbriewntnimetiy aeladngnn cungephimoxkasrxdchiwitkhxngstwephuxsubthxdyinkhxyawipyngruntxip tnimsungimidepnehtuihklayphnthu aelakcaimepnehtuihstwtang mikhxyawepnepxresntsungkhun aelaaemintwxyangyiraf cring aelw karkhdeluxkxasyephskxacphlkdnihwiwthnakarmikhxyawidodyetha kn khuxkhxyawklayepnlksnathangephsthutiyphumi thiihkhwamidepriybaekyiraftwphuthitxsuaeyngtwemiydwykhx aetkhwamekhaicphidinaenwnikmkthaxyangcngic ephraamnepnwithiphudsn chwelkh thisamykhxngbukhkhlthiekhaickarthangankhxngwiwthnakarxyangthuktxngxyuaelw phuklawthung cudhmay odyepnwithikarklawsn echn karklawehmuxnkbmiepahmaywa idonesarxacwiwthnakarkhnnkkhunephuxhakhu khlxngkwaemuxethiybkb khnnkxacidkarkhdeluxkemuxekid ephraaihkhwamidepriybinkarkhdeluxkthangephsehnuxkwaidonesarthiimmikhnnk idonesarthiimichnktayhmdinchwngehtukarnkarsuyphnthuinyukhkhriethechiys phalioxcinthayyukhkhriethechiysmnusyaelaidonesar nxkehnuxcaknk imidmichiwitinchwngewlaediywkn idonesarthiimichnksudthaytayinchwngehtukarnkarsuyphnthuinyukhkhriethechiys phalioxcinpraman 65 lanpikxn ethiybkbmnusyskul Homo aerksudthiwiwthnakarkhunpraman 2 3 2 4 lanpikxn thaihmichwngewnepn 63 lanpirahwangidonesarsudthaythiimichnkkbmnusyaerksud aetmnusykidxyurwmkbchangaemmmxthaelaesuxekhiywdab sungepnstwthimkaesdnginphaphediywknkbmnusyaelaidonesar idonesarimidsuyphnthuephraaprbtwidimdihruximsamarthrbmuxkbkarepliynaeplngthangphumixakaspktiid sungepnmummxngintaraeka cring aelw idonesarepnklumstwthiprbtwiddiaelaprasbkhwamsaercxyangsung thixwsankhxngmnekidcakehtukarnphiessthithalaylangklumphuch stweliynglukdwynm aelastwnaepncanwnmakdwy ehtuthixangmakthisudinkarsuyphnthukhrngihyechnnikkhuxkarwingchnolkkhxngdawekhraahnxythiaehlmyukatng pccubnpraethsemksiok sungcudchnwnehtukarnkarsuyphnthuinyukhkhriethechiys phalioxcin xnung idonesarthnghmdkimidsuyphnthu khuxnkidwiwthnakarmacakethxorphxdsungmikhnnkthixyuinyukhcuaerssik ethiybkbsayphnthukhxngidonesarodymakthihayipthayyukhkhriethechiys nkbangchnididrxdchiwitmaid aeladngnn stwpccubnbangxyangcungepnlukhlankhxngidonesar stweliynglukdwynmimidwiwthnakarmacakklumstweluxykhlanpccubnklumidklumhnung aetstweliynglukdwynmaelastweluxykhlantangkwiwthnakarmacakbrrphburusrwmkn khuximnanhlngcakthistwkhlaystweluxykhlanpraktkhun phwkmnkaebngxxkepnsxngsakha khux sauropsid aela synapsid sayphnthukhxngstweliynglukdwynm synapsid ebnxxkcaksayphnthukhxngstweluxykhlanpccubn sauropsid emuxpraman 320 lanpikxnklangyukhkharbxniefxrs txmaphayhlng thayyukhkharbxniefxrshruxtnyukhephxremiyn klumstweluxykhlantang inpccubn rwmthng lepidosaur eta aelacraekh cungaeykxxkcakkn swnstweluynglukdwynmepnlukhlanediywkhxng synapsid thiyngrxdchiwitkhxmphiwetxr khxmphiwetxrthiich macOS hrux GNU linuks imidplxdphycakmlaewr echn maothrcnhruxiwrskhxmphiwetxr aetmimlaewrnxykwasahrbrabbptibtikarehlani ephraamlaewrtxngsrangephuxrabbptibtikarodyechphaa aelakhxmphiwetxrthiichimokhrsxfth winodwskmimakkwaphdlminekahliitmitwkhwbkhumewlaxyangsamy ephraakhwamekhaicphidxyangkwangkhwangwa karepidphdlmthingiwemuxhlbxacthaihthungtayrangkayaelasukhphaphmnusy yakhaechux Anti Biotic kbyaaekxkesb NSAID khuxyakhnlatwkn odythiyakhaechuxcakhaechphaaechuxaebkhthieriydngnnemuxepnikhhwdthiekidcakechuxiwrs karkinyakhaechuxcungimmiphlinthangkarrksaaetxyangid yakhaechuximkhwrkinbxy xyangphraephruxephraaxaccathaihechuxaebkhthieriyduxyaid aelaxaccaipthalayechuxaebkhthieriyecathinthixyuinrangkaydwy txngkarxangxing khnthikalngtuncakkarlaemxedinimthaihekidxntray aetxacsbsnaelangngepnrayasn hlngcaktun aelanikimepnxntray aetkarlaemxedinexngkxacthaihecbtwthasadudxairhruxlmlngemuxkalngedinlaemx odykarbadecbechnnisamyinbrrdakhnlaemxedinthnghlay inekahliit mikhwamechuxphid thisamywa inhxngmidchidthiepidphdlm samarthepnehtuihtayid fan death tamrthbalekahli inbangkrni phdlmthiepidnanekinsamarthepnehtukaresiychiwitenuxngcakhayicimxxk tweynekin hruxifihmenuxngcakekhruxngrxnekin khnakrrmkarpxngknphubriophkhekahli idxxkkhaetuxnephuxkhwamplxdphy aelaaenanaihichekhruxngkhwbkhumewlakbphdlm ihprbsayphdlm aelaihepidpratuthingiw khwamechuxinkartayeyiyngni samyaeminbrrdaphuechiywchaythangkaraephthythimikhwamrudi echn tamkhnbdiaephthyaehngmhawithyalykhwndng thahxngpidmidchid emuxmilmphdcakphdlm xunhphumisamarthldlngtaphxepnehtuihesiychiwitephraaphawatweynekin cring aelw phdlmkhblmodyimidepliynxunhphumikhxngmnxyangsakhy ephuxephimkarraehytwkhxngehngux karepidphdlmthingiwinhxngthiimmikhncaimthaihhxngeynlng cring aelw enuxngcakprasiththiphaphkaraeplngphlngngankhxngmxetxr aelakaresiyphlngnganenuxngcakkhwamhnud phdlmcathaihhxngrxnkhunelknxy karthanxaharnxykwahnung chm kxnwaynaimidephimkhwamesiyngkarepntakhriwhruxkarcmna mingansuksathiaesdngwa kardumsurasmphnthkbkarcmna aetkimmihlkthanxairineruxngtakhriwthxngkbkarthanxahar karcmnamkimkhxyetatakhnxun inkrniodymak karykmuxsngesiyngrxngkepnipimid enuxngcakkartxbsnxngtxkarcmnatamsychatyan khuximmixakasihsngesiyngrxnghruxaerngihykmux aemkarykobkmuxtaokninnacaepnsyyanaesdngwatxngkarkhwamchwyehlux aetsyyannithaidxyangimaennxn khncmnathitxbsnxngtxkarcmnatamsychatyan caimsamarthaesdngkhwamtxngkarkhwamchwyehlux eluxdmnusyinesneluxddaimichmisida cring aelweluxdcamisiaesdngesmxenuxngcakswnprakxbkhuxehomoklbin eluxdthihmdxxksiecncamisiaedngkhlakwa aelaeluxdthismburndwyxxksiecncamisiaedngkhlayechxrri khwamekhaicphidxacekidephraasaehtu 2 xyang khux 1 esneluxditphiwhnngpraktepnsida niekidcakehtuphltang sungmiehtuephiyngelknxycaksikhxngeluxd rwmthngkarkraecingitphiwhnngkhxngaesngthiwingphanphiw aelakarehnsikhxngmnusy 2 phaphtang ichsiephuxaesdngkhwamaetktangrahwangesneluxdda mkaesdngepnsinaengin aelaesneluxdaedng mkaesdnginphaphepnsiaedng kartkxyuinsuyyakashruxprasbkbkhwamdnthildlngxyangimidkhwbkhum caimthaihrangkayraebid hruxnaintweduxd aemnainpakhruxpxdcaeduxdthiradbkhwamsungehnux khidcakdxarmstrxng Armstrong limit aetmncathaihhmdstiemuxeluxdinrangkayhmdxxksiecnaelw tamdwykaresiychiwitephraakhadxxksiecnphayinimkinathi xaharmixiththiphlnxymaktxkardithxkskhxngrangkay thungkrann kyngmikhwamekhaicphidwaxaharbangxyangchwykrabwnkarni aelasamarthkhcdsingthirangkayimsamarthkacdiddwytnexng cring aelw tbaelaitepntwkacdphiscakrangkayaephnthilinxnphidphladsungaesdngbriewnthisamarthrbrstang odyechphaa 1 khm 2 epriyw 3 ekhm 4 hwan cring aelw briewnthnghmdsamarthrbrsthng 3 xyangprasathsmphs rstang thnghmdsamarthruidtamlinthnghmdxasytumrbrs aembukhkhlcaiwrstang thitaaehnngtang kn aelakhwamcringniimtrngkbkhwamechuxthwipwa rsbangxyangsamarthruidtrngtaaehnngodyechphaa bnlinaephnthilinphiddngedimmacakkaraeplwithyaniphnthpi kh s 1901 khxngchaweyxrmnphid xnung rsthimnusyruidpccubncdepn 5 xyang imich 4 khuxnxkcakrskhm epriyw ekhm aelahwanaelw mnusyyngsamarthrbrsxumami thiiklkbkhaphasaithywa rshwannatmkraduk hrux rsklmklxm mnusymiprasathsmphsmakkwa 5 thangthimkxangkn odywithikarcdhmwdtang kahndtngaet 5 cnekinkwa 20 nxkcakkarehn karidklin karrbrurs karthuktxngsmphs aelakaridyin sungepnprasathsmphsthirabuodyxarisotetilaelw mnusyyngsamarthrusukthungkhwamsmdulaelakhwamerng khwamecbpwd taaehnngrangkayaelaaekhnkha aelaxunhphumi thermoception epntn prasathsmphsxun bangkhrngrabuwakarruewla khn aerngdn hiwkhaw hiwna thxngetm pwdpssawa pwdxuccara aelaradbkharbxnidxxkisdineluxdphiwhnngaelaphm phiwhnngthiehiywenuxngcakepiykna imidmiehtucakphiwhnngdudnaaelwbwmkhun aetekidcakrabbprasathxisra thildkarsngeluxdodykartibhlxdeluxd txbsnxngtxphiwhnngthiepiykthaihhnngyn sungsnnisthanwa wiwthnakarekidkhunephuxihbrrphburusiphremtcbidaennkhuninthi epiykaelalun aemngansuksapi 2557 caimphbkarcbkhxngepiykiddikhundwyniwmuxthiyn karoknimidepnehtuihphm khnthingxkklbdkkhunhruxdakhun aetphm khnaetlaesnxackwangkhun khwamechuxnixacmacakphm khnthiimekhytd oknsungmiplayeriyw ethiybkbthiephingtd oknsungmiplaythux aeladngnn cunghnakwaplayeriyw phm khnthitd oknduehmuxncahnaaelahyabkwa ephraamiplaykhmthiyngimsuk xnung phm khnthisnkwaca aekhngkwa khuxngxidnxykwa phm khnthiyawkwa sungmiswninkhwamekhaicphidineruxngni phm khnaelaelbkhxngbukhkhlimidngxkkhuneruxy hlngcakesiychiwitaelw aetepnephraaphiwhnngaehngaelahdipcakthankhxngphm khxngkhn aelakhxngelbcakedim cungthaihduehmuxnngxkxxk phlitphnthbarungphmimid sxm playaetkhruxphmthiesiyhay aetsamarthpxngknimihesiyhaytngaettn aelachwythaihepluxknxkkhxngphm cuticle eriybkhunkhlaykbphxkkawthaihehmuxnkbidsxmphm khuxthaihphmdudikwathwip yinphmaedngimidkalngsuyphnthuip ineduxnsinghakhm kh s 2007 misankkhawcanwnmakthiraynganwa khnphmaedngkalngcahmdip xacerwthisudinpi kh s 2060 enuxngcakyinphmaedng MC1R epnaebbdxy recessive khuxthungaemkhnphmaedngxaccanxylngid echn karaetngngankhamphiwphnthuthiphxhruxaemmacakklumthiimmiyinphmaedng kcathaihimmilukphmaedng aetkyngxacmihlanphmaedng aetkhnphmaedngcaimhayipthnghmdnxkcakthukkhnthimiyinphmaedngcaesiychiwitthnghmdhruximmiluk khwamekhaicphidnimixyangchaktngaetpi kh s 1865 aelamkcaxxkkhawinhnngsuxphimphxemriknophchnakar xahar aelaekhruxngdum na 8 aekw hrux 2 3 litrtxwnimcaepntxngidephuxdarngsukhphaph ephraaaetlakhncaepntxngidnatangknkhunxyukbnahnk karxxkkalng esuxpha aelasingaewdlxm echn khwamrxnaelakhwamchun xnung imcaepntxngidcaknaepla ephraasamarthidcakaehlngxun rwmthngnaphlim cha nm naaekng epntn aelacakxaharrwmthngphkphlim natalimidepnehtuihedktuntwekinhruxsnkarthdlxngaebbxaphrangsxngfayaesdngwa edkthiidxaharminatalhruximmiimidpraphvtitangkn aeminngansuksathitrwcedkorkhsmathisnhruxedkthiphicarnawaiwnatalodyechphaa ekhruxngdumaexlkxhxlimidthaihrangkaythnghmdrusukxun mnthaihrusukxunodykhyayhlxdeluxdaelwkratunplayprasathikl phiwhnngdwyeluxdthiephimkhun sungcring aelwxacthaihxunhphumikhxnglatwtalng ephraarangkaysamarthaelkepliynkhwamrxnkbsingaewdlxmphaynxkthieynkwaidngaykhun aexlkxhxlimcaepntxngkhaesllsmxng aetsamarththaiheslltay odyxxm idodysxngwithi khux inkhntidehlahnkphumismxngchinkbphlkhxngaexlkxhxlaelw karhyudthankathnhnxacepnehtuaehngphawaexkisoththxksik excitotoxicity khuxmikarplxysarsuxprasathbangxyangechnklutaemtmakekin miphlihesllinsmxnghlay ekhttay inkhntidehlathiidphlngnganodymakcakaexlkxhxl karkhadithxamin witaminbi1 xacthaihekidklumxakarkhxrsakhxf Korsakoff s syndrome sungsmphnthkbkhwamesiyhayxyangrunaerngtxsmxng xaharechruxwiaekn ecaebbekhrng mioprtinphxsahrbrangkay cring aelw oprtinthiidcakxaharecaebbminmmiikhaelaxaharwiaekn mioprtinthicaepntxngidtxwnphxhruxekineknth aetxaharwiaeknkcaepntxngesrimdwywitaminbi12ephuxsukhphaphthidi hmakfrngthiklunekhaipimidichewla 7 piephuxyxy cring aelw hmakfrngodymakimsamarthyxyid aelacaphanthangedinxahariperwethakbxaharxun hlkthanimsnbsnunwa kaaefhruxxaharephdmibthbathsakhytxkarekidaephlinkraephaaxahar peptic ulcers aembita aekhorthininaekhrrxtxacchwykarehnewlaklangkhunkhxngphuthikhadwitaminexihdikhun aetmnimidephimihehndikwapktisahrbkhnthiidwitaminphx khwamechuxwamnchwymacaksngkhramolkkhrngthi 2 sungepnkhawethcthixngkvsidsrangkhun ephuxxthibaykarsurbewlaklangkhunthidikhunkhxngkxngthphxakasxngkvs sungkhwamcringmacakkaricherdaraelakarichifsiaedngbnhnapdxupkrn immihlkthanwa orkhxwnsmphnthkbemaethbxlisumchwngphkthitakwa ephraaxtraemaethbxlisumimtangknmakinrahwangbukhkhl nahnkthiephimhruxldmiehtuodytrngcakxaharaelakarichkalng khnnahnkekinmkcapraeminxaharthitnthantakwacring aelakhnnahnknxymkcapraeminekinephssphaphkhxngmnusy immiehtuphlthangsrirphaphthicaechuxwa ephssmphnthinwnkxn karaekhngkhnkilahruxkaraekhngkhnxun camiphllbtxsmrrthphaphkaraekhngkhn cring aelwmikhnesnxwa ephssmphnthkxnkarelnkilacaephimradbethsothsetxorninphuchay sungxacephimsmrrthphaphkareln kartngkhrrphenuxngcakephssmphnthrahwanglukphiluknxng imcaepntxngesiyngmikhwamphidpktiaetkaenidthisakhy khuxkhwamesiyngcaxyuthi 5 6 khlaykbkhxnghyingxayu 40 pi ethiybkbkhwamesiyngphunthanthi 3 4 niwrxninhipopaekhmps rabaysiaebb Golgi echuxknthwipwa mnusycaimekidesllsmxngihm aetnganwicyaesdngwa miesllprasathbangchnidthiekidihmidsmxng smrrthphaphtang thangicimidaeykxxkepnkhxngsmxngsiksayhruxsikkhwaodyswnediyw hnathibangxyangechn karphudaelaphasa sungxyuthi Wernicke s area mkcathaihsmxngsikhnungthanganmakkwaxiksikhnunginnganbangchnid thasikidsikhnungesiyhaytngaetxayunxy smxngxikkhanghnungkcarbhnathiehlannipodythnghmdhruxodybangswn sahrbhnathixun rwmthngkarkhwbkhumkarekhluxnihw khwamca aelakarkhidhaehtuphlthwip smxngthngsxngkhangcathanganetha kn imcringwa odyxayu 2 khwb mnusycaidsrangesllsmxngthnghmdethathicami sungepnkhwamechuxkhxngphuchanaythangkaraephthycnkrathngthungpi kh s 1998 pccubnekhaicaelwwa niwrxnihm samarthekidkhuninbangswnkhxngsmxnghlngekid ephraankwicyidsngektehnkarekidesllprasathihminstwthiotaelwrwmthngnklingolkeka aelamnusy khuxstwthiotaelwinspichisthiwa mieslltnkaenidthisamarthepliynepnesllodyechphaatang inbriewn subventricular zone khxngophrngsmxngkhang aelabriewn subgranular zone khxng dentate gyrus niwrxnthiekidihminekhtehlanicayayipxyuthi olfactory bulb pxngkaridklin sungepnswnkhxngrabbkaridklin aela dentate gyrus sungepnswnkhxnghipopaekhmps tamladb aelaechuxwacarwmekhakbwngcrprasaththimixyuaelw aethnathiaelakhwamsakhythangsrirphaphkhxngniwrxnihminphuihyyngimchdecn odynganbangnganaesdngwa miesllprasaththiekidihmin neocortex dwy sungminkwichakarthiimehndwy wkhsinimidkxorkhxxthisumhrux autism spectrum disorder aemcaminganwicychxchlthixangwamikhwamsmphnth aetkarphyayamthasaephuxihphldngthiwaxyangsa kimsaerc cninthisudcungmiphuaesdngwa nganwicychxchlnn mikarprbaetngsrangkhxmulthiid mnusyimidichsmxngephiyngaekh 10 aemcacringwa niwrxninsmxngephiyngaekhswnnxykalngthanganxyu n khnaidkhnahnung aetniwrxnthiimidthangantxnnnksakhydwy khwamekhaicphidechnnisamyinwthnthrrmxemriknodyxacerimtngaettnkhristthswrrsthi 20 odymakenuxngcak nph wileliym ecms phupraktwaichkhaniinechingxupmaxupimy mnusythnghmderiynruodywithikarediywknhlk odyechphaakkhux immihlkthanwamnusymisitlkareriynrutang kn aelawithikarsxnxyangechphaaecaacngsahrbsitlkareriynrunn kimidthaiheriynidngaykhuntumkhxngkhangkhkimichhud if aelaimmnusykimsamarthtidexamaidorkh karcdthaethrnedelnebirk nxnrabykkhasungepnmum 15 30 xngsa inphupwykhwamdneluxdtahruxchxknnimmihlkthanidsnbsnun aelaxacepnxntrayid exdsimichchuxechuxiwrs aetepnchuxphawaphumikhumknbkphrxng aelaexchixwikimichchuxorkh aetepnchuxiwrs txngkarxangxing kardumnmhruxkarbriophkhphlitphnthnmxun imidthaihekidemuxkmakkhun dngnn khnepnhwdhruxkhdcmukcungimcaepntxnghlikeliyng mnusyimsamarthtidhud ifmacakkhangkhkhruxstwxun aelatumkhxngkhangkhkkimichhud if hudthiphiwhnngmnusyekidcakiwrsthitidechphaamnusy human papillomavirus karhkniwihekidesiyngdng hruxkarxxkkalngkayemuxmisukhphaphdi imidepnehtuihkhxesuxm osteoarthritis karthanemldthw khawophdkhw hruxemldphuchxun imidephimkhwamesiyngphawa diverticulitis khuxthungyuninlaisihyxkesb cring aelwxaharehlanixacchwypxngkndwysa khwamekhriydmibthbathkhxnkhangnxytxphawakhwamdnolhitsung dngnn cungimmihlkthansnbsnunihichkarbabddwykarphxnkhlayaebbechphaa aetkhwamekhriyd chbphln kmihlkthanwaephimkhwamdnolhitxyang chwkhraw aelahlkthancakngansuksaaebbsngektkaesdngkhwamsmphnthrahwangkhwamekhriyderuxrngkbkhwamdneluxdsungthikhngyun aetcakmummxngkhxngaephthy khwamekhriydkyngmibthbathnxy ethiybkbmummxngkhxngkhnthwipthimkehnwa khwamekhriydmibthbathsakhy inkhnthimiorkhhwdthrrmda sikhxngesmhahruxnamukxacepntngaetsiehluxngis cnthungsiekhiyw sungimidbngechuxorkh iwrsthithaihekidorkh odythwip witaminsiimidchwypxngknorkhhwd aemxaccamivththipxngknemuxxxkkalngkayinxakashnaw aelaxacldrayaaelakhwamrunaerngkhxngorkhemuxtidaelw sahrbkhnthimiphiwhnngxkesb eczema karxabnaimidthaihphiwaehngaelacring xacmipraoychn immiaelaimekhymi okhrngkarxair thiihkarfxkeluxd ephuxaelkepliynkbaethbehlkepidkrapxngekhruxngdum khawluxnimixyangchatngaetkhristthswrrs 1970 odyxangwaepnopraekrmkhxngmulnithiitaehngchati shrth aetmulnithiptiesthwamiopraekrmni odyihkhxsngektwakhaichcaykarfxkit 80 inshrthmacakopraekrm Medicare khxngrthbalklang aetkmixngkhkrkarkuslinshrththirbaethbepidkrapxng aelwkhayessolhaihkbbristhriisekhil nxaerdphngimidichinyacin 犀角 nxaerd ephuxkratunxarmnthangephs aetichephuxldikhaelakarhdekrngkhxngklamenux sungepnkarrksathiimmihlkthanthangewchptibtixinghlkthan snimimidthaihepnbadthayk aemsnimxaccaphbinthitang rwmkbaebkhthieriy Clostridium tetani sungepnehtukhxngorkh aettwsnimexngkimidepnehtusingpradisth thxms exdisnimidpradisthhlxdif aetekhaidphthnahlxdifthi ichkarid aerkinpi kh s 1880 sungichiyimiphthiphankrabwnkarkharbxineschn kxnkarpradisthhlxdifthimiprasiththiphaphyingkwainpi 1881 sungichiyeslluols ehnri fxrd imidpradisthrthynthruxkarphlitaebbsaykarprakxb aetekhaprbprungkrabwnkarphlitaebbsaykarprakxbxyangsakhy bangkhrngdwykhwamkhidkhxngtwexngaetbxykhrngdwykhwamkhidlukcangthiekhasnbsnun cring epnkharl ebns phurwmtngbristhemxreseds ebns thiidekhrditwapradisthrthyntpccubnrunaerk aelakarphlitaebbsaykarprakxbkmimatngnanaelw echn orngngansrrphawuthkhxngewnis Venetian Arsenal thierimtngaetpi kh s 1104 ebncamin aefrngkhlin imidpradisthhruxesnxkarichewlaxxmaesng cring aelw yuorpinyukhkhriststwrrsthi 18 imidichthiaemnyakhnadnn kuleylom marokni imidpradisthwithyu aetidprbprungihthnsmyephuxkracayesiyngtxsatharnchnaelaephuxkarsuxsar xditrxngprathanathibdishrthxl kxr imidklawwa ekha pradisth xinethxrent aetekhaidphudwa inchwngkarrbichinrthsphashrthkhxngphm phmidrierimsrangxinethxrent sunghmaythungnganthangkaremuxngkhxngekhaephuxphthnaxinethxrentephuxihmwlchnidichxyangkwangkhwang khux kxrepnphurang kdhmaykhxmphiwetxraelakarsuxsarthimiprasiththiphaphsung kh s 1991 High Performance Computing and Communication Act of 1991 dngedim sungidihngbpramanxyangsakhyaeksunysuepxrkhxmphiwetxrtang thaihsamarthxpekrtaeknhlkkhxngxinethxrentthimixyuaelw khux NSFNet aelaphthnaewbebrawesxr NCSA Mosaic sungsrangkhwamniymtxewildiwdewb ecms wtt imidpradisthekhruxngckrixna aelaixediykhxngekhaekiywkbphlngekhruxngckrixna kimidaerngdliccakfakanathiepidexngephraaaerngdnixna aetwttidphthnaekhruxngckrixnaaebb Newcomen aerk thiprasbkhwamsaercthangkartladinkhristthswrrs 1760 aela 1770 odythakarprbprungthisakhyyinginkarwangtlad sungkkhuxephimprasiththiphaphkhxngkhxnednesxrtwnxk aelapradisthklikthiepliynkarekhluxnihwaebbluksubihepnaebbhmun ekhruxngckrihmkhxngekhacungidchuxesiyngxnodngdngtxmawsdusastr aekwcaimihlthixunhphumihxngodyepnkhxngehlwthimikhwamhnudsung aemaekwcamilksnaradbomelkulbangxyangkhlaykbkhxngehlw aetthixunhphumihxng mnepn khxngaekhngxsnthan amorphous solid thicaerimihlktxemuxthungkhidxunhphumithierimepliynepnkhxngehlw glass transition thungkrann thrrmchatikarepliynepnkhxngehlwkhxngaekw kyngimkhdecnthangwithyasastr aemngankracksibxykhrngcahnathidanlangmakkwadanbn sungxangepntwxyangkhxngkarihlkhxngaekwxyangcha odyichewlaepnstwrrs aetkhwamimethaknnicring epnphlkhxngkrabwnkarphlitkrackinewlann aelachangkmkcatidkrackihswnhnakwaxyudanlang aetkmikrackeka thimiswnhnaxyudanbnthiphbaelwxyangsamyxikdwy xnung khwambidebiywechnnikimphbinwsduaekwxun rwmthngpratimakrrmhruxekhruxngmuxsungichinkarmxngehnthimixayurawediywknhruxaemaetmakkwa nkwicykhnhnungpraemininpi kh s 1998 wa ephuxcaihaekwihlthixunhphumihxng mncatxngichewlaepnhlayethakhxngxayuolk ephchrodymakimidekidcakthanphayitaerngdnsung ephchrthikhudidcakehmuxngaerkwa 99 ekidinkhwamrxnaelaaerngdnsungitphiwolkpraman 144 km swnthanekidcakphuchyukhkxnprawtisastrthifngxyuitphiwolktunkwamak aelamioxkasnxythicaekhluxnlnglukkwa 3 2 km phankrabwnkarthrniwithyathisamy xnung ephchrodymakthiidhaxayucaekaaekkwaphuchbnbkaerksud aeladngnn cungekakwathan aetkepnipidwa ephchrxacekidkhuncakthanin ekhtmudtwkhxngepluxkolk subduction zone aelainthisaekddawwingkrathbolk aetephchrechnniminxyaelaaehlngkharbxnthisrangephchr kmioxkasepnhinkharbxentaelakharbxnxinthriyintakxnmakkwathankhnitsastr immihlkthanwakhnkrikobranidxxkaebbpharethnxnihekhakbxtraswnthxng pharethnxnidsrangesrcemuxpi 438 kxn kh s sungekidkxnyukhlidphuklawthungxtraepnkhrngaerkinbnthukody 1 stwrrs aelaechnkn phlngan Vitruvian Man khxngeloxnarod da winchi kimidklawthungxtrani aemngancaxthibaythungxtraxun phaphxthibaythiimthuktxng eruxngxakasthiwingphanpikodyichewlaethaknsungepnehtuykekhruxngbinthaihbinidfisiks epneruxngimcringwa xakasichewlaethakninkarwingphandanbnaeladanlangpikekhruxngbin khwamekhaicphidni sungbangkhrngeriykwa equal transit time fallacy theory mixyuinthngtara hnngsuxxangxingimechphaathang aelaaemaetkhumuxfuknkbinthwip cring aelw xakasphandanbnkhxngpikthisrangaerngyk cawingerwkwathithvsdiniaesdng dngnn karepalmehnuxkradasngxcring cungimidaesdnghlkaebrnulli Bernoulli s principle aemnicaichepnkarthdlxngephuxaesdnghlknixyangsamyinhxngeriyn karechuxmkarihlkhxngxakasthidanthngsxngkhxngkradaskbsmkarkhxngaebrnulliimthuktxng enuxngcakxakasthixyudanbnaeladanlangepnsnamkarihlkhnlaxn aelahlkkhxngaebrnulliichidkbsnamkarihlxnediywknethann kradasykkhunkephraaxakaswingphanaenwokhngkhxngkradas aelakraaeskarihlthiepnesnokhngcathaihekidkhwamaetktangkhxngkhwamdnodyepnaenwtngchakkbaenwkarihl swnhlkkhxngaebrnulliphyakrnwa karldkhwamdncasmphnthkbkarephimkhwamerw khux emuxxakaswingphanehnuxkradas mncawingerwkwaemuxxxkcakpakkhnepa aetnikimichsingthipraktinkaraesdngechnni xasypraktkarnokhrixxlis naimidihllngthxodyhmunthwnekhmnalikainsikolkehnux aelahmuntamekhmnalikaethanninsikolkit aetkhaxangwa praktkarnokhrixxlismiaerngnxyekinthicamixiththiphltxkarhmunihllngkhxngnakphidehmuxnkn ephraapraktkarnokhrixxlismicring aelakmiphltxkarihlxxkkhxngnadwy aetnxyemuxethiybkbpccyxun makmayrwmthngkraaesnathimixyuaelw essxairthixyuinna aelaruprangsnthankhxngxangnaepntn aelacasamarthehnkarihllngkhxngnathngtamekhmaelathwnekhmnalika imwacasikolkehnuxhruxit xyangirkdi thimnkwicythiexmixthiidisnalnginaethngkhthrngkrabxkphiess insikolkehnux pidphnukaelw plxyihlngtwwnhnung emuxplxyihihlxxk mnkcaihlwnthwnekhmnalika sungyunynsmmtithanwa praktkarnokhrixxlismiphltxkarihlxxkkhxngnaaeminthngelk odykarthdlxngnisamarththasaehmuxnkninthitang khxngsikolkehnux aelaemuxthathinkhrsidniyxnxyuinsikolkit kekidphltrngknkhamkn khwamkhidwa facaimphalngthiedimsxngkhrngepnkhwamechuxthiirehtuphl sungekaaekthisud ruckdithisudineruxngfapha ephraaimmiehtuphlxairthifacaimphathiediywknsxngkhrnghruxmakkwa khuxhakmiphayufnfakhanxng n thiidthihnung miwtthuthixyusunghruxnaiffaiddithisud khuxmirayathangsnthisudcakaehlngkraaesiffa kcamioxkasthukfaphamakthisud yktwxyangechn faphatukexmiphrsettinnkhrniwyxrkthungpraman 100 khrngtxpi ehriyyephnni khxngshrthpccubnhnkpraman 2 5 k miesnphasunyklang 19 05 mm hna 1 52 mm epnsngkasichubthxngaedng thiplxyihtklngcaktukexmiphrsett sung 102 chn odychnyxdsungthi 373 m caimkhakhnthitkishruxthaihthangedinthnnaetk ephraakhwamerwplay terminal velocity khxngehriyythitkcaxyuthipraman 50 80 km chm odyehriyycaimtklngerwkwannimwacaplxycakthisungethair ehriyythitklngerwethann caimphxecaathungsmxngmnusyhruxthaihkhxnkritaetk dngthiraykar nkphisucnthathdlxng ihkhxsngekt tukniimsmkbkhwamekhaicphidniely ephraaruperiywkhxngtukthaihepnipimidthicaplxyxaircakyxdtukihtklngthithnnkhangtuk aetraykarkidchiwa niimidhmaykhwamwakarplxyehriyylngcakthisungcaplxdphy ephraakyngsamarthepnxntrayidcitwithya phawaesiykarxanekhaic Dyslexia imichorkhthangprachanthiehntwxksrklbladb hruxkhaklbladb hruxtwxksrehmuxnsathxninkrack aetepnorkhkhxngbukhkhlthimiechawnpyyaxyangnxyinradbechliy thimipyhasakdkha xaniherw ekhiynkha xxkesiyngkhxngkhainic xanxxkesiyngkhatang aelaekhaicsingthixan aemkhnikhxacmipyhaekiywkbxksrklbladbiddwy aetnikimichlksnaechphaakhxngphawaesiykarxanekhaic immihlkthanthangwithyasastrwamiphuihythicaidehmuxn thayrup khuxcaxairidaemnyacnehmuxneliynklxngthayrup aetkmiedkelk thicaidaemnyamak khuxmi eidetic memory xyangnxykchwngrayasn aemmikhnthixangwacaidehmuxnthayphaph aetkhnehlanicaiddikodyxasyethkhnikhkarcaaebbniomnikh aetkimichsmrrthphaphtamthrrmchatithiekbkhwamcaidxyanglaexiyd aelakmikhnnxymakthimikhwamcaeyiymmak exceptional memory dwy thungkrann kimmiikhrcaidehmuxnbnthukdwyklxng orkhcitephth schizophrenia imichorkhediywkb khwamphidpktikhxngexklksnaebbdisossiexthif dissociative identity disorder khuxkarmibukhlikphaphhlaybukhlik odyraksphthaelw khawa schizophrenia macakkhaphasakrik khux skhizein sxizein aeplwa aeyk aela phren phren frhn fren aeplwa cit aelaepnkarwangtidknthiesnxodycitaephthychawswisxxyekn blxyelxr sungxacepnmulehtukhxngkhwamekhaicphidnikarkhnsng khxngesiycakswmcaimplxythingcakekhruxngbinxyangimcaepn odycaekbiwinaethngkhthirthdudswmthisnambincacdkar aetkminaaekhngsinaenginsungmacakaethngkhswmrwodyxubtiehtukhxngekhruxngbin xyangirkdi rthifodysarinxditkekhychkokhrkplxylngtamrang aetrthifpccubnpkticamiaethngkhswmaeladngnnkcaimplxykhxngesiythingechnkn aebtetxrirthyntthiekbiwbnphunkhxnkrit imidesiyiferwkwaethiybkbemuxekbiwbnwsduxyangxunchawxemriknbangphwkkngwlwakhxnkritepnxntraytxaebtetxri ephraaaebtetxriinyukhtn xacmipyhaeruxngkhwamchuncakphunenuxngkbtwhumaebtetxrimiruphrunrwid aethlaypiaelwthiaebtetxriaebbtakw krdmitwhumthacakphxliophrphilinthisumphanimid aelabangchnidkimtxngbriharcdkar dngnn cungimmicudihkrdaebtetxriihlxxkid thaxakasyansuwrrnphumiimidxyuinekhtphunthikrungethphmhankhr aettngxyuinekhtxaephxbangphli cnghwdsmuthrprakar xyangirktamthaxakasyansuwrrnphumixyuiklkbekhtladkrabngaelaekhtpraews krungethphmhankhr nxkcaknithaxakasyansuwrrnphumiyngmkthukeriykwa Bangkok Airport duephimkarehmarwm tananphunban thvsdismkhbkhid nkphisucnthathdlxng raychuxkhwamexnexiyngthangprachan withyasastrethiym ehtuphlwibtiechingxrrthphrawrsar 4 elmkhxngphnthsyyaihmklawthungmariychawmkdala aetimmiskkhrngthiaesdngwaethxepnosephnihruxepnkhnbap Irregardless epnkhaphasapakechphaathinxemriknintnkhristthswrrsthi 20 khxkhidehnbxythisudekiywkbkhakkhux immikhaechnni aetkmikhaechnni hxngsmudkhnadihythimihnngsux 30 000 elminpi 630 kxn kh s O Connor 1980 161 kdarngxyuthiikesricnkrathngthukthalayodykhnxahrbinkhristthswrrsthi 7 inxunhphlsastr krabwnkaraexediyaebtik adiabatic process khuxkrabwnkarthiekidkhunodyimmikaroxnkhwamrxnhruxssar rahwangrabbxunhphlwt Thermodynamic system kbsingaewdlxm ephraainkrabwnkarni phlngngancaoxnphannganethann krabwnkaraexediyaebtikepnaenwkhidhlkkhxngthvsdithiichchiaecngkdkhxthihnungkhxngxunhphlsastr aeladngnncungepnaenwkhidkuyaecsakhyinxunhphlsastr eruxngnikyngsamarthsawipynghnngsuxpi kh s 1934 khxngnkkitwithya Antoine Magnan xikdwy thixangkarkhanwnkhxnglukmux khux Andre Sainte Lague phuepnwiswkr khxsrupnixaccamacakkhwamcringwa aerngyksungsudthiepnipidsahrbpikekhruxngbinelkethakbkhxngbmebilbiaelabinipcha ehmuxnkn canxykwanahnkkhxngphung khuxphungkimkhwrcabinidehmuxnkbekhruxngbinthimipikkhnadediywkn hnkethakn cabinimid mikhnhlaykhnthixyuitkhwamekhaicphidwahwdxkthantawnthipluk Helianthus annuus cahniptamdwngxathity aem dxkimtumthiyngimecriyetmthikhxngthantawncatamdwngxathitycring aelainwnthiaedddi dxktumcatamdwngxathitykhamthxngfacakthistawnxxkipyngtawntk aetemuxdxkimecriyaelabanaelw kankcaaekhngtwaeladxkkcatrunghnhnaipthangthistawnxxk thankbinbinsungkwakhidcakdxarmstrxngodyichephiyngaethnakakxxksiecnaelaimichhnakakkhwamdn nathichabpxdxyukcaeduxdehmuxnkbnalayinpak khidcakdxarmstrxng xngkvs Armstrong limit Armstrong s line epnradbkhwamsungthimikhwamdnbrryakasta 0 0618 brryakas hrux 44 mmHg cnkrathngnasamartheduxdidthixunhphumipktikhxngrangkay khux 37 C swnchuxkhxngpraktkarnmacak nph phltriaehrri cxrc xarmstrxng phuekhaicthungehtukarnniepnkhnaerk epnsingthiekidkhunthiradbkhwamsung 18 19 km thiekinkwanimnusyimsamarthrxdchiwitidodyimichchudkhwamdn mihlkthannxymakwa xahardithxkskacdphiscakrangkayidcring aela cring aelw itaelatbodythwipmiprasiththiphaphdiinkarklnkrxngaelakacdphisthiklunekhaipodymak karmudtwkhxngepluxkolk Subduction epnkrabwnkarthangthrniwithyathiekidkhunthirxytxsungaephnepluxkolkwingekhahakn khuxaephnhnungmudekhaitxikaephnhnungaelwcungthukthbkdlngekhaipinenuxolk briewnthikrabwnkarniekidkhuneriykwa ekhtmudtwkhxngepluxkolk subduction zone xtrakarmudtwpkticaepnesntiemtr txpi odyechliythipraman 2 8 sm sahrbrxytxaephnepluxkolkodymak mikhwamechuxsxngxyangxunekiywkbxtraswnthxngthimkcaklawthunginnitysaraelahnngsux khuxkhnkrikobranechuxwamnepnxtrakhxngsiehliymmumchakthidungamthisud aeladngnn phwkekhacungissiehliymmumchakechnnninxakhartang rwmthngpharethnxnthimichuxesiyng khwamechuxthikhngyunetha knsxngxyangniaennxnwaepnethcehmuxn kn aelaxyangirktam kimmihlkthanxairely duehmuxnwa swnhnungkhxngkarsuksakarepnnkekhiynthangkhnitsastrkkhuxwa khuncaimsamarthklawthungxtraswnthxngodyimklawthungwlixairbangxyangkxnwa thikhnkrikobranaelaxun echuxwaskdisiththihruxkhlng aelaekuxbphx knkkhuxkhwamrusuktxngephimkhawluxthisxngtamnywa eloxnarod da winchi echuxwa rangkaymnusymixtraswnthxng mnimmihlkthansknidhnungthisnbsnunkhxxangthngsxng miaetehtuphlthikhwrsmmutiwathngsxngepneruxngethc aetkhxxangthngsxng rwmthngxairthikhlayknxun kyngkhngdarngxyutxip xangxing Cookthink com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 12 14 subkhnemux 2009 08 29 McGee Harold 2004 On Food and Cooking Revised ed Scribner p 161 ISBN 978 0 684 80001 1 The Searing Question Ochef com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2010 12 15 subkhnemux 2009 08 29 Weil khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 27 subkhnemux 2011 08 20 Tarasoff L 1993 12 Monosodium L glutamate A double blind study and review Food and Chemical Toxicology 31 1019 1035 doi 10 1016 0278 6915 93 90012 N PMID 8282275 subkhnemux 2012 03 24 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin date help Freeman M 2006 10 Journal of the American Academy of Nurse Practitioners 18 482 486 doi 10 1111 j 1745 7599 2006 00160 x PMID 16999713 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 27 subkhnemux 2012 03 24 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin date help khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 10 10 Bloomfield Louis How Everything Works khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 10 17 subkhnemux 2012 02 09 Mr Coffee 2014 10 24 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2019 05 22 subkhnemux 2015 06 21 ecaaerk lxdchxngsingkhopr tanankhwamxrxyyawnan 60 pi ndtha chunwthna 2563 aekarxysaaehrkrschaticakethkhnikhkarprung cak khawemksikn su khawphdxemrikn https www the101 world american fried rice Fried Rice USA Style new Stratis Times 2007 03 01 iphlin rungrtn xngkhar 14 phvscikayn 2549 skulithy No 2171 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2008 02 19 subkhnemux 2017 08 15 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite magazine title aemaebb Cite magazine cite magazine a trwcsxbkhawnthiin date help Pogash Carol 2003 11 23 Myth of the Twinkie defense San Francisco Chronicle p D 1 subkhnemux 2007 03 20 xthip cittvks 2013 01 08 12 khwamekhaicphidekiywkblikhsiththikhxngkhnithy prachaith subkhnemux 2017 12 01 Kal Raustiala and Chris Sprigman 2012 04 02 Copying Is Not Theft Freakonomics com subkhnemux 2017 12 10 Sophia Harris March 28 2017 Netflix s anti piracy team aims to make stealing content uncool Business CBC News Cbc ca subkhnemux July 6 2017 Poon Christopher Pique Newsmagazine khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2017 07 29 subkhnemux July 6 2017 Vilain Robert 2010 Words and Music MHRA pp 24 28 ISBN 978 1 907322 08 2 subkhnemux 2017 05 13 BBC 2006 11 07 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 27 about com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 12 subkhnemux 2011 01 06 Buddhanet net khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 10 17 subkhnemux 2011 01 06 phraitrpidkchbbmhamkut phasaithy elmthi 13 phrasuttntpidk thikhnikay mhawrrkh mhapriniphphansutr E Tipitaka 2 1 2 2010 p 274 xrrthktha Buddhanet net khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 12 14 subkhnemux 2011 01 06 Szpek Heidi Voices from the University The Legacy of the Hebrew Bible p 92 ISBN 978 0 595 25619 8 Adams Cecil khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 01 subkhnemux 2010 01 15 Babylonian Talmud Berakhot 40a Genesis Rabba 15 7 Adams Cecil 2006 11 24 The Straight Dope khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 01 subkhnemux 2012 02 09 Biblical Evidence Shows Jesus Christ Wasn t Born on Dec 25 gnmagazine org United Church of God subkhnemux 2014 11 24 History com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 03 07 subkhnemux 2012 12 23 Whychristmas com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 10 16 subkhnemux 2012 12 23 McGowan Andrew Bible Review amp Bible History Daily Biblical Archaeology Society khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 12 14 Tighe William J 2003 Calculating Christmas Touchstone 16 10 Newton Isaac khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 09 18 1733 Ch XI A sun connection is possible because Christians consider Jesus to be the sun of righteousness prophesied in Malachi 4 2 Roll Susan K 1995 Toward the Origins of Christmas Peeters p 130 ISBN 978 90 390 0531 6 BBC 2011 07 20 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 04 07 Mary Magdalene is mentioned in each of the four gospels in the New Testament but not once does it mention that she was a prostitute or a sinner Haskins Susan 2003 Mary Magdalen The Essential History Pimlico p 96 ISBN 978 1 84595 004 0 Lester Meera 2011 08 22 Netplaces khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 27 BBC 2009 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 01 24 subkhnemux 2011 01 05 Rafe Simon Saint Michael s Basic Training Apologetics khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 27 subkhnemux 2011 06 17 MacDonald David Bonocore Mark The Pope Bishop of Rome Catholic and Orthodox relations CatholicBridge com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 06 15 subkhnemux 2011 06 17 Beccari Camillo 1907 Beatification and Canonization Catholic Encyclopedia New York Utah Local News Salt Lake City News Sports Archive The Salt Lake Tribune subkhnemux 2014 10 01 BBC Religions Mormon Polygamy subkhnemux 2014 10 01 The Big Story khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 10 06 subkhnemux 2014 10 01 Mormon Polygamy Misconceptions about Mormon Polygamy Mormon Polygamy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 01 13 subkhnemux 2014 10 01 Do Mormons practice polygamy The Church of Jesus Christ of Latter Day Saints subkhnemux 2014 10 01 Current practice of polygamy in the Mormon movement khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2009 06 29 subkhnemux 2014 10 01 Modern Polygamy Arizona Mormon Fundamentalists Seek to Shed Stereotypes ABC News subkhnemux 2014 10 01 Khadduri Majid 1955 War and Peace in the Law of Islam Johns Hopkins Press pp 74 80 ISBN 978 1 58477 695 6 Buckles Luke 2004 The Complete Idiot s Guide to World Religions 3rd ed Alpha p 157 ISBN 978 1 59257 222 9 Kuwait News Agency KUNA 2007 03 29 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 10 15 Safi Louay M 2003 Peace and the Limits of War Transcending the Classical Conception of Jihad International Institute of Islamic Thought p preface ISBN 978 1 56564 402 1 Warraq Ibn 2002 01 12 The Guardian London khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 06 22 Nirmal Anjali 2009 Urban Terrorism Myths and Realities Pointer Publishers p 33 ISBN 978 81 7132 598 6 Yusuf Salahuddin Salihin Riyadhus 1999 372 commentary on Nawawi Dar us Salam Publications ISBN 978 1 59144 053 6 eSports lxngmamxngxikmumkndikwa ephraaxairthungyngmikhnbangswnthiyngimyxmrbwa eSports epn kila Notebookspec com 2 singhakhm 2560 subkhnemux 15 thnwakhm 2560 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help lingkesiy Prepanod Nainapat 2 singhakhm 2560 elnkilayngingimihesiyehngux 7 kilathiichthksa aetim khxy xxkkalng The MATTER subkhnemux 15 thnwakhm 2560 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help 柔道帯の最高位は 何と紅 紅帯 所持者に投げられてきた What is the highest rank of the judo band Kure phasayipun R25 jp 2008 05 15 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2008 05 19 subkhnemux 2008 11 11 Lewis M Paul Simons Gary F Fennig Charles D b k 2013 Deaf sign language Ethnologue Languages of the World 17th ed SIL International subkhnemux 2013 12 03 Supalla Ted Webb Rebecca 2013 06 17 The grammar of international sign A new look at pidgin languages in Reilly Judy Snitzer Emmorey Karen b k Language Gesture and Space Psychology Press pp 333 352 ISBN 978 1 134 77966 6 subkhnemux 2017 02 16 Omar Hasuria Che 2009 The Sustainability of the Translation Field ITBM p 293 ISBN 978 983 42179 6 9 subkhnemux 2017 02 21 irregardless 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a aehlngkhxmulxunin code class cs1 code quote code help khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 04 27