บทความน ย งต องการเพ มแหล งอ างอ งเพ อพ ส จน ความถ กต องค ณสามารถพ ฒนาบทความน ได โดยเพ มแหล งอ างอ งตามสมควร เน อหาท ขาด

พระนคร เป็นหนึ่งในห้าสิบเขตของกรุงเทพมหานคร ถือเป็นเขตอนุรักษ์เมืองเก่า แหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมทางฝั่งพระนคร เนื่องจากมีสถานที่สำคัญทั้งทางด้านวัฒนธรรมและด้านการเมืองการปกครองตั้งอยู่เป็นจำนวนมาก โดยเขตพระนครเป็นที่ตั้งของเกาะรัตนโกสินทร์ในปัจจุบัน

เขตพระนคร
เขต
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Khet Phra Nakhon
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร เสาชิงช้า อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานครที่แยกคอกวัว
คำขวัญ: กรุงรัตนโกสินทร์วังวัดกษัตริย์สร้าง ศูนย์กลางสนามหลวงกระทรวงศาล ป้อมประตูคูคลองของโบราณ แหล่งสถาบันการศึกษาประชาธิปไตย รวมดวงใจไทยทั้งประเทศ… เขตพระนคร
แผนที่กรุงเทพมหานคร เน้นเขตพระนคร
พิกัด: 13°45′52″N 100°29′57″E / 13.76444°N 100.49917°E / 13.76444; 100.49917
ประเทศ	ไทย
เขตปกครองพิเศษ	กรุงเทพมหานคร
พื้นที่
• ทั้งหมด	5.536 ตร.กม. (2.137 ตร.ไมล์)
ประชากร (2566)
• ทั้งหมด	40,254 คน
• ความหนาแน่น	7,271.32 คน/ตร.กม. (18,832.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	10200
รหัสภูมิศาสตร์	1001
ที่อยู่ สำนักงาน	เลขที่ 78 ซอยสามเสน 3 (วัดสามพระยา) ถนนสามเสน แขวงวัดสามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200
เว็บไซต์	bangkok.go.th/pranakorn
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

เขตพระนครตั้งอยู่บนเกาะรัตนโกสินทร์ ซึ่งเป็นบริเวณตะวันตกสุดของฝั่งพระนคร มีอาณาบริเวณติดต่อกับเขตข้างเคียง ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตดุสิต มีคลองผดุงกรุงเกษมเป็นเส้นแบ่งเขต
ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตป้อมปราบศัตรูพ่ายและเขตสัมพันธวงศ์ มีถนนราชดำเนินนอกและคลองรอบกรุง (คลองโอ่งอ่าง) เป็นเส้นแบ่งเขต
ทิศใต้ ติดต่อกับเขตคลองสานและเขตธนบุรี มีแนวกึ่งกลางแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นเส้นแบ่งเขต
ทิศตะวันตก ติดต่อกับเขตบางกอกใหญ่ เขตบางกอกน้อย และเขตบางพลัด มีแนวกึ่งกลางแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นเส้นแบ่งเขต

ประวัติศาสตร์

เขตพระนครเดิมมีฐานะเป็น อำเภอชนะสงคราม ขึ้นกับกรมนครบาล มีที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่ที่ถนนจักรพงษ์ ติดกับวัดชนะสงครามด้านเหนือ

ในวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2458 ได้มีประกาศยกเลิกอำเภอชั้นในแต่เดิมและตั้งอำเภอชั้นในขึ้นใหม่ 25 อำเภอ ได้แก่ อำเภอพระราชวัง อำเภอชนะสงคราม อำเภอสำราญราษฎร์ อำเภอพาหุรัด อำเภอจักรวรรดิ อำเภอสัมพันธวงศ์ อำเภอสามแยก อำเภอป้อมปราบศัตรูพ่าย อำเภอสามยอด อำเภอนางเลิ้ง อำเภอบางขุนพรหม อำเภอสามเสน อำเภอดุสิต อำเภอพญาไท อำเภอประแจจีน อำเภอประทุมวัน อำเภอบางรัก อำเภอสาธร อำเภอบ้านทะวาย อำเภอบางพลัด อำเภออมรินทร์ อำเภอหงสาราม อำเภอราชคฤห์ อำเภอบุปผาราม และอำเภอบุคคโล

ต่อมาในวันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2471 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการรวมพื้นที่อำเภอพาหุรัด อำเภอสำราญราษฎร์ อำเภอพระราชวัง และอำเภอชนะสงครามเป็นอำเภอเดียวกัน เรียกว่า อำเภอพระนคร ตามประกาศยุบรวมอำเภอและกิ่งอำเภอในจังหวัดพระนครและธนบุรี (ภายหลังได้ยุบอำเภอสามยอดและอำเภอบางขุนพรหมเข้ามารวมด้วย) และใน พ.ศ. 2515 ได้มีประกาศคณะปฏิวัติจัดระเบียบการปกครองในเขตนครหลวงใหม่ อำเภอพระนครจึงได้รับการเปลี่ยนแปลงฐานะเป็น เขตพระนคร ขึ้นกับกรุงเทพมหานคร

การแบ่งเขตการปกครอง

เขตพระนครแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 12 แขวง ได้แก่

หมาย เลข	อักษรไทย	อักษรโรมัน	พื้นที่ (ตร.กม.)	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2566)	ความหนาแน่นประชากร (ธันวาคม 2566)
1.	พระบรมมหาราชวัง	Phra Borom Maha Ratchawang	1.647	2,896	1,758.35
2.	วังบูรพาภิรมย์	Wang Burapha Phirom	0.720	8,489	11,790.28
3.	วัดราชบพิธ	Wat Ratchabophit	0.220	2,846	12,936.36
4.	สำราญราษฎร์	Samran Rat	0.230	2,654	11,539.13
5.	ศาลเจ้าพ่อเสือ	San Chaopho Suea	0.144	2,676	18,583.33
6.	เสาชิงช้า	Sao Chingcha	0.153	1,870	12,222.22
7.	บวรนิเวศ	Bowon Niwet	0.496	3,575	7,207.66
8.	ตลาดยอด	Talat Yot	0.193	1,904	9,865.29
9.	ชนะสงคราม	Chana Songkhram	0.339	1,636	4,825.96
10.	บ้านพานถม	Ban Phan Thom	0.414	5,439	13,137.68
11.	บางขุนพรหม	Bang Khun Phrom	0.458	3,736	8,157.21
12.	วัดสามพระยา	Wat Sam Phraya	0.522	2,533	4,852.49
ทั้งหมด			5.536	40,254	7,271.32

ประชากร

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎร เขตพระนคร
ปี (พ.ศ.)	ประชากร	การเพิ่มและการลด
2535	89,103	ไม่ทราบ
2536	89,076	-27
2537	87,255	-1,821
2538	83,674	-3,581
2539	82,885	-789
2540	81,656	-1,229
2541	83,742	+2,086
2542	82,921	-821
2543	81,687	-1,234
2544	80,118	-1,569
2545	78,351	-1,767
2546	76,230	-2,121
2547	69,266	-6,964
2548	67,357	-1,909
2549	65,835	-1,522
2550	64,356	-1,479
2551	62,966	-1,390
2552	61,374	-1,592
2553	60,313	-1,061
2554	58,771	-1,542
2555	57,831	-940
2556	56,684	-1,147
2557	55,373	-1,311
2558	53,889	-1,484
2559	52,522	-1,367
2560	51,231	-1,291
2561	50,382	-849
2562	47,701	-2,681
2563	44,923	-2,778
2564	43,062	-1,861
2565	41,646	-1,416
2566	40,254	-1,392

เหตุการณ์สำคัญ

วันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2556 รัฐบาลประกาศ พระราชบัญญัติ (พรบ.) การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักรเขตพื้นที่เขตดุสิต เฉพาะแขวงดุสิต แขวงสวนจิตรลดา และแขวงสี่แยกมหานาค เขตพระนคร เฉพาะแขวงพระบรมมหาราชวัง แขวงศาลเจ้าพ่อเสือ แขวงเสาชิงช้า แขวงสำราญราษฎร์ แขวงชนะสงคราม แขวงตลาดยอด แขวงวัดบวรนิเวศ แขวงบ้านพานถม และแขวงบางขุนพรหมและเขตป้อมปราบศัตรูพ่าย เฉพาะแขวงวัดโสมนัส แขวงบ้านบาตร กรุงเทพมหานครต่อเนื่องถึง 30 พฤศจิกายน 2556
วันที่ 26 - 29 ตุลาคม พ.ศ. 2560 พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

สถานที่สำคัญในเขตพระนคร

หน่วยงานราชการ

ทำเนียบองคมนตรี
กระทรวงมหาดไทย
กระทรวงกลาโหม
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
กรมข่าวทหารบก
กรมศิลปากร
กรมแผนที่ทหาร
(ศาลทหารกรุงเทพมหานคร)
หน่วยบัญชาการรักษาดินแดน
เลขที่ 173 ถนนดินสอ แขวงเสาชิงช้า
ศาลฎีกา
สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เลขที่ 1 ถนนพระอาทิตย์ แขวงพระบรมมหาราชวัง
ธนาคารแห่งประเทศไทย
(อาคารที่ทำการสหประชาชาติประจำประเทศไทย)
กรมส่งเสริมสหกรณ์
สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
สำนักงานอัยการสูงสุด
กรมการปกครอง

วัด

มีจำนวน 23 แห่ง ได้แก่

มัสยิด

มีจำนวน 2 แห่ง ได้แก่

มัสยิดจักรพงษ์

ศาลเจ้า

พระราชวังและวัง

พระบรมราชานุสาวรีย์และอนุสาวรีย์

อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
อุทกทาน
อนุสาวรีย์ทหารอาสา
(หน้าที่ทำการกระทรวงพาณิชย์ แห่งเดิม)
(หน้าวัดมหาธาตุ ฯ)
(หน้าที่ทำการกระทรวงยุติธรรม แห่งเดิม)
(หน้ากระทรวงมหาดไทย)
อนุสาวรีย์หมู (ถนนราชินี ริมคลองคูเมืองเดิม)
(รัชกาลที่ 3)
(ภายในบริเวณวัดสุทัศน์ ฯ)
(สะพานพระพุทธยอดฟ้า)

โบราณสถานและสถานที่สำคัญต่าง ๆ

พิพิธภัณฑ์การศึกษาแห่งชาติ โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
ป้อมพระสุเมรุ
ป้อมมหากาฬ
กำแพง และ ประตูพระนคร (ตรงข้ามวัดบวรนิเวศวิหาร และหลังป้อมมหากาฬ)
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป์
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์
ศาลหลักเมืองกรุงเทพมหานคร
โรงละครแห่งชาติ
ศาลาเฉลิมกรุง
อนุสรณ์สถานวีรชน 14 ตุลาคม
สนามหลวง
เสาชิงช้า
สนามไชย
สวนสราญรมย์
คลองคูเมือง ได้แก่ คลองคูเมืองเดิม (คลองหลอดและคลองตลาด) คลองรอบกรุง (คลองบางลำพูและคลองโอ่งอ่าง) และคลองผดุงกรุงเกษม
ท่าราชวรดิฐ
ลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์
โลหะปราสาท (วัดราชนัดดาราม)
(ใกล้หน่วยบัญชาการกำลังสำรอง)
ตึกรามแบบตะวันตก เช่น หน่วยบัญชาการกำลังสำรอง ถนนหน้าพระลาน
ประตูฝรั่ง (ถนนแพร่งสรรพศาสตร์)
หอศิลป์ ถนนเจ้าฟ้า
หอศิลป์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (ธนาคารกรุงเทพ สาขาสะพานผ่านฟ้า)
ศูนย์สังคีตศิลป์ (ธนาคารกรุงเทพ สาขาถนนตะนาว)
ศาสนสถาน โบสถ์พราหมณ์
บ้านพระอาทิตย์
บ้านเจ้าพระยา
บ้านมะลิวัลย์
หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร

ในตอนเริ่มแรกนั้น สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง แต่ถูกรื้อลงเกือบหมดในสมัยต่อมา ปัจจุบันหลงเหลืออยู่เพียง 2 ป้อม ได้แก่ป้อมพระสุเมรุและป้อมมหากาฬ แต่เดิมนั้นบริเวณรอบ ๆ ป้อมพระสุเมรุ เป็นถนนธรรมดา แต่ใน พ.ศ. 2543 ได้สร้างสวนสาธารณะสวนสันติชัยปราการ

เมื่อ พ.ศ. 2548 ทางรัฐบาลได้อภิปรายพื้นที่บริเวณตั้งแต่สะพานพระพุทธยอดฟ้าจนถึง ส่งไปให้องค์การยูเนสโกเพื่อให้เป็นแหล่งมรดกโลกในอนาคต

โรงเรียน มหาวิทยาลัย และวิทยาลัยของรัฐ

ตลาดและศูนย์การค้า

การคมนาคม

เป็นเขตเดียวที่มีบริการรถรางรอบเกาะรัตนโกสินทร์ มีถนนสายหลักในเขตพระนคร ได้แก่

สะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา 4 แห่ง ได้แก่

สะพานพระราม 8 เชื่อมระหว่างเขตพระนครกับเขตบางพลัด
สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า เชื่อมระหว่างเขตพระนครกับเขตบางกอกน้อย
สะพานพระพุทธยอดฟ้า เชื่อมระหว่างเขตพระนครกับเขตธนบุรี
สะพานพระปกเกล้า เชื่อมระหว่างเขตพระนครกับเขตคลองสาน

รถไฟฟ้า (รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล) 2 สถานี ได้แก่

สถานีสามยอด บริเวณทางแยกสามยอด
สถานีสนามไชย ตั้งอยู่ใจกลางพื้นที่อนุรักษ์เกาะกรุงรัตนโกสินทร์ ในแนวถนนสนามไชย บริเวณวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร

อ้างอิง

สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "สถิติประชากรและบ้าน - จำนวนประชากรแยกรายอายุ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age.php 2020-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สืบค้น 25 มกราคม 2567.
สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "จำนวนประชากรและบ้าน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/xstat/popyear.html 2556. สืบค้น 3 เมษายน 2556.
. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-07. สืบค้นเมื่อ 2011-05-17.

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์สำนักงานเขตพระนคร 2019-07-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
แผนที่เขตพระนคร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[1] สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "สถิติประชากรและบ้าน - จำนวนประชากรแยกรายอายุ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age.php 2020-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สืบค้น 25 มกราคม 2567.

[2] สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "จำนวนประชากรและบ้าน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/xstat/popyear.html 2556. สืบค้น 3 เมษายน 2556.

[3] . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-07. สืบค้นเมื่อ 2011-05-17.