โรงเรียนวัดบวรนิเวศ

โรงเรียนวัดบวรนิเวศ เป็นโรงเรียนรัฐบาลประเภทชายล้วน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 1 สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ เปิดสอนในระดับมัธยมศึกษาทั้งตอนต้นและตอนปลายเป็น มีที่ตั้งอยู่ในบริเวณวัดบวรนิเวศวิหาร เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร โรงเรียนนี้ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2436 ตามพระดำริของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เพื่อจัดการศึกษาเล่าเรียนแก่พระภิกษุสามเณรในคณะธรรมยุติกนิกาย ต่อมาในปี พ.ศ. 2442 การจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนวัดบวรนิเวศได้ก็กลายเป็นต้นแบบของการจัดการศึกษาในโรงเรียนต่างๆ ทั่วประเทศ ตามพระราชประสงค์ที่จะขยายโอกาสทางการศึกษาแก่ประชาชนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

โรงเรียนวัดบวรนิเวศ Wat Bowonniwet School
ที่ตั้ง
250 ถนนพระสุเมรุ แขวงบวรนิเวศ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร รหัสไปรษณีย์ 10200
พิกัด	13°45′35″N 100°30′04″E / 13.759707°N 100.501106°E / 13.759707; 100.501106
ข้อมูล
ชื่ออื่น	บ.น. / B.N.
ประเภท	รัฐบาล
คำขวัญ	บาลี: ปญฺญา นรานํ รตนํ (ปัญญาเป็นรัตนะของนรชน)
สถาปนา	23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2436 (131 ปี 115 วัน)
ผู้ก่อตั้ง	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เขตการศึกษา	(เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 1) กลุ่ม 2
รหัส	1010101003
ผู้อำนวยการ	นายเขษมชาติ อารีมิตร
ระดับปีที่จัดการศึกษา	ม.1 - ม.6
สี	██ เหลือง - ██ ดำ
เพลง	มาร์ชบวรนิเวศ
ต้นไม้	ราชพฤกษ์
เว็บไซต์	http://www.bn.ac.th

วัดบวรนิเวศ

วัดบวรนิเวศ (กรุงเทพมหานคร)

โรงเรียนแห่งนี้ในปัจจุบันมีองค์สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกเป็นองค์อุปถัมภ์

ประวัติ

ตึกมนุษยนาควิทยาทาน

ตึกวชิรญาณวงศ์

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระปิยะมหาราช รัชกาลที่ ๕ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้ง วิทยาลัย ขึ้นในวัดบวรนิเวศวิหารพระราชทานนามว่า มหามกุฏราชวิทยาลัยในปีพุทธศักราช ๒๔๓๖ (ร.ศ. ๑๑๒) เพื่อให้เป็นที่ศึกษาเล่าเรียนพระปริยัติธรรมของพระภิกษุสามเณรในคณะธรรมยุตินิกาย ตามพระดำริของ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรสผู้ครองวัดบวรนิเวศวิหารในขณะนั้น โดยแบ่งเป็น ๒ แผนกคือส่วนวิทยาลัยใช้เป็นที่เล่าเรียนพระปริยัติธรรมชั้นสูง และจัดตั้งโรงเรียนตามพระอารามเป็นสาขาหนึ่งของวิทยาลัยนี้

โรงเรียนวัดบวรนิเวศเป็นส่วนหนึ่งของมหามกุฏราชวิทยาลัย โดยมีพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส ทรงเป็นผู้จัดการพระองค์แรก ต่อมาการเรียนการสอนในโรงเรียน ได้ขยายตัวกว้างขวางออกไปตามลำดับ ในปีพุทธศักราช 2442 (ร.ศ.๑๑๗) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชประสงค์ให้ขยายการศึกษาให้แพร่หลายไปทั่วประเทศ จึงโปรดเกล้าฯ ให้นำหลักสูตรและวิธีการสอนที่ใช้ในโรงเรียนวัดบวรนิเวศ ไปใช้สอนตามโรงเรียน ต่างๆ ทั่วประเทศ จึงถือได้ว่าโรงเรียนวัดบวรนิเวศเป็นโรงเรียนสาธิตในการใช้หลักสูตร เป็นแห่งแรกของประเทศไทย

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งลูกเสือขึ้น เมื่อวันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๔๕๔ ตามระเบียบปกครองลูกเสือของชาติ โดยเมื่อเดือนพฤศจิกายน ๒๔๕๔ กองลูกเสือโรงเรียนวัดบวรนิเวศตั้งขึ้นในมณฑลกรุงเทพมหานคร เป็นกองร้อยที่ ๗

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ จัดสร้างตึกมนุษยนาควิทยาทาน เพื่อเป็นที่ระลึกให้แก่ พระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นวชิรญาณวโรรส ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๗ โดยหลวงสาโรชรัตนนิมานก์ เป็นสถาปนิก โดยตึกมนุษยนาควิทยาทาน ใช้เป็นสถานที่สำหรับการเรียนการสอนของนักเรียนโรงเรียนวัดบวรนิเวศ และโรงเรียนฝึกหัดครูวัดบวรนิเวศ

สัญลักษณ์

ตราสัญลักษณ์โรงเรียนวัดบวรนิเวศ

ตราประจำโรงเรียน

ตราสัญลักษณ์ประจำโรงเรียนวัดบวรนิเวศ เป็นรูปอักษร(พระปรมาภิไธยย่อ) จ.ป.ร. ครอบจุลมงกุฎ ประดิษฐานบนพญานาคสองหัว มีชื่อโรงเรียน "บวรนิเวศ" อยู่กลางลำตัวพญานาค

รูปสัญลักษณ์ดังกล่าวมีนัยความหมายดังต่อไปนี้

• "จ.ป.ร" หมายถึงพระปรมาภิไธยย่อของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว องค์พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้งโรงเรียนวัดบวรนิเวศเป็นสาขาของมหามกุฏราชวิทยาลัย ซึ่งย่อมาจากคำว่า มหาจุฬาลงกรณ์ ปรมราชาธิราช

• "จุลมงกุฏ" หรือ"พระเกี้ยว หมายถึง สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ กรมหมื่นพิฆเนศวรสุรสังกาศ ขณะที่ผนวชและประทับที่วัดบวรนิเวศวิหาร ซึ่งยังทรงพระเยาว์ยังมิได้เป็นพระมหากษัตริย์ ต่อมาขึ้นครองราชย๋เป็นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

• "พญานาค" หมายถึง พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ ซึ่งเป็นพระนามเดิมของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ผู้ทรงวางรากฐานการศึกษาของโรงเรียนวัดบวรนิเวศพระองค์แรก

ต้นไม้ประจำโรงเรียน

ต้นราชพฤกษ์ หรือต้นคูน ออกดอกเป็นช่อสีเหลือง ต้นราชพฤกษ์ออกดอกบานในช่วงเดือนมีนาคม - เมษายน ตรงกับช่วงเวลาที่นักเรียนจบหลักสูตร มัธยมศึกษาตอนต้น (ม.3) และ มัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.6) ปัจจุบันต้นราชพฤกษ์ของโรงเรียนปลูกอยู่ด้านหน้ามุขอรพินทุ์ ตรงข้ามศาลาจตุรมุข

สีประจำโรงเรียน

• ██ สีเหลือง หมายถึง พระพุทธศาสนา ซึ่งสื่อถึงวัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร
• ██ สีดำ หมายถึง ความเข้มแข็ง เด็ดเดี่ยว ของนักเรียนบวรนิเวศ

คติพจน์

เรียนดี มีวินัย ใจสะอาด

สุภาษิต

ปญฺญา นรานํ รตนํ หมายถึง ปัญญาเป็นรัตนะของนรชน

คำขวัญ

• "คนดีสีเหลือง-ดำ "^[]
• "เรียนดี มีวินัย ใจสะอาด"^[]
• "ลูกนาคาไหว้พระ คารวะครู"^[]

ทำเนียบผู้บริหาร

ลำดับ	รายพระนามและรายนาม	ตำแหน่ง	ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง
1	พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส	ผู้จัดการ	พ.ศ. 2436 - พ.ศ. 2451
2	พระเขมาพิมุขธรรม พระครูปริตรโกศล	ผู้จัดการ อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2445 - พ.ศ. 2451
3	ขุนเพิ่มคุณสมบูรณ์ (พลอย)	ครูใหญ่	พ.ศ. 2451 - พ.ศ. 2455
4	ขุนปลูกนิสสัยเหมาะ (สนธิ์)	ครูใหญ่	พ.ศ. 2455 - พ.ศ. 2457
5	หลวงอาจวิชชาสรร (ทอง ชัยปาณี)	ครูใหญ่	พ.ศ. 2457 - พ.ศ. 2461
6	พระยาผดุงวิทยาเสริม (กำจัด พลางกูร)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2461 - พ.ศ. 2470
7	หลวงพิลาศวรรณสาร	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2470 - พ.ศ. 2474
8	หลวงวรเวทย์พิสิฐ (วรเวทย์ ศิวะศรียานนท์)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2474 - พ.ศ. 2475
9	พระสอนถูกระบอบ (เรือง หิญชีระนันทน์)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2475 - พ.ศ. 2476 (วาระที่ 1)
10	หลวงชาญพิทยกิจ (เหมียน ปรุณะปุณย์)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2476 (วาระที่ 1)
11	ขุนวิศิษฐ์จรรยา	รักษาการครูใหญ่	พ.ศ. 2476 - พ.ศ. 2477
9	พระสอนถูกระบอบ (เรือง หิญชีระนันทน์)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2477 (วาระที่ 2)
10	หลวงชาญพิทยกิจ (เหมียน ปรุณะปุณย์)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2477 - พ.ศ. 2481 (วาระที่ 2)
12	หม่อมหลวงพันธ์ ศิริวงศ์	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2481 - พ.ศ. 2482
13	ขุนจรรยาวิสัย	ครูใหญ่	พ.ศ. 2483 - พ.ศ. 2484
14	ขุนวิศาลจรรยา (วิศาล วิศาลจรรยา)	ครูใหญ่	พ.ศ. 2485 - พ.ศ. 2490
15	หลวงศรีภาษะเวทิน (ไล่เต้ก สิริสิงห)	อาจารย์ใหญ่	พ.ศ. 2490 - พ.ศ. 2504
16	นายประยุทธ ทหารแกล้ว	รักษาการอาจารย์ใหญ่ อาจารย์ใหญ่ ผู้อำนวยการโรงเรียน ชั้นพิเศษ	พ.ศ. 2505 - พ.ศ. 2507 พ.ศ. 2507 - พ.ศ. 2516 พ.ศ. 2516
17	นางสาวอุไรรัจน์ คชะสุต	รักษาการผู้อำนวยการ ชั้นพิเศษ	พ.ศ. 2516 - พ.ศ. 2517
18	นายลัยอาจ ภมะราภา	ผู้อำนวยการโรงเรียน ชั้นพิเศษ	พ.ศ. 2517 - พ.ศ. 2518
19	นางรวยรื่น ปทุมไชย	ผู้อำนวยการโรงเรียน ชั้นพิเศษ	พ.ศ. 2518
20	นายจรัญ ตาบโกสัย	ผู้อำนวยการโรงเรียน ชั้นพิเศษ	พ.ศ. 2518 - พ.ศ. 2520
21	นายสวัสดิ์ ปิ่นสุวรรณ	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2520 - พ.ศ. 2521
22	ว่าที่ ร.ต. ดร. จรัญ โสตถิพันธุ์	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2521 - พ.ศ. 2523
23	นายอนันต์ คงถาวร	รักษาการผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2523
24	นายเจริญ วงศ์พันธ์	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2523 - พ.ศ. 2526
25	นายทิม ผลภาค	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2526 - พ.ศ. 2529
26	นายนพคุณ ทรงชาติ	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2529 - พ.ศ. 2535
27	นายครรชิต ตรานุชรัตน์	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2535 - พ.ศ. 2539
28	นายบุญยัง แสงวิรุณ	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2539
29	นายวิกรม ชุมสาย ณ อยุธยา	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2539 - พ.ศ. 2540
30	นายฉลอง มีขันทอง	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2540 - พ.ศ. 2542
31	นายอำนาจ ผิวขำ	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2542 - พ.ศ. 2544
32	นายสุธน คุ้มสลุด	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2544 - พ.ศ. 2546
33	นายไพรัช กรบงกชมาศ	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2546 - พ.ศ. 2549
34	นายธวัชชัย ชัยเพชระกุล	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2549 - พ.ศ. 2554
35	นายชาญณรงค์ แก้วเล็ก	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2554 - พ.ศ. 2558
36	นางเพลินใจ พฤกษชาติรัตน์	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2559 - พ.ศ. 2562
37	นายเขษมชาติ อารีมิตร	ผู้อำนวยการ	พ.ศ. 2562 - ปัจจุบัน

ระบบการปกครองนักเรียน

นักเรียนโรงเรียนวัดบวรนิเวศ คณะวชิรญาณวงศ์

โรงเรียนวัดบวรนิเวศจัดระบบการปกครองนักเรียนออกเป็น 5 คณะ ดังนี้

• คณะวชิรญาณวงศ์ สีประจำคณะ ██ สีม่วง
• คณะดำรงธรรมี สีประจำคณะ ██ สีฟ้า
• คณะรังษีสังวร สีประจำคณะ ██ สีเขียว
• คณะบวรนาคินทร์ สีประจำคณะ ██ สีแสด
• คณะอรพินทุ์พิสุทธิ์ สีประจำคณะ ██ สีน้ำเงิน

บุคคลสำคัญของโรงเรียน

พระนามและนามอาจารย์ของโรงเรียนวัดบวรนิเวศ

• สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 10 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทรงเป็นผู้จัดการพระองค์แรกของโรงเรียนวัดบวรนิเวศวิหาร
• สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 13 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทรงเป็นเปรียญครูองค์ที่ 2 ของโรงเรียนวัดบวรนิเวศวิหาร
• สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ องค์อุปถัมถ์โรงเรียน
• หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)^[]
• คุณหญิงชิ้น ศิลปบรรเลง ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย) ประจำปีพุทธศักราช 2530 ผู้ก่อตั้งวงดนตรีโรงเรียนวัดบวรนิเวศ
• หม่อมในหม่อมเจ้าทิพยฉัตร ฉัตรชัย

รายนามบุคคลสำคัญจากโรงเรียนวัดบวรนิเวศ

• ศาสตราจารย์ ประภาศน์ อวยชัย อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
• ศาสตราจารย์ รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ เมธีวิจัยอาวุโส สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) และนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขาเศรษฐศาสตร์ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ ศาสตราจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• ศาสตราจารย์พิเศษจรัญ ภักดีธนากุล ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ อดีตและผู้พิพากษาศาลยุติธรรม
• ชัช ชลวร ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ,อดีตประธานศาลรัฐธรรมนูญ อดีตประธานแผนกคดีเยาวชนและครอบครัวในศาลฎีกา
• จารุพงศ์ เรืองสุวรรณ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย และหัวหน้าพรรคเพื่อไทย อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคม
• อดีตประธานกรรมการ บริษัท ทีโอที จำกัด (มหาชน)
• พลโท ภัทรพล รักษนคร ผู้ทรงคุณวุฒิพิเศษกองทัพบก
• รอง เค้ามูลคดี นักแสดงอาวุโส และนักพากย์
• อริสมันต์ พงศ์เรืองรอง อดีตนักร้อง, นักการเมือง เป็นอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรกรุงเทพมหานคร
• ทองภูมิ สิริพิพัฒน์ นักแสดง, พิธีกร และนายแบบไทย
• นายกสมาคมศิษย์เก่าบวรนิเวศ
• อดีตผู้ช่วยเจ้ากรมเสมียนตรา กระทรวงกลาโหม, อดีตรองผู้อำนวยการองค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก และผู้ทรงคุณวุฒิพิเศษ กระทรวงกลาโหม
• อดีตรองแม่ทัพภาคที่ 1, สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารบก และผู้บัญชาการทหารบก ปัจจุบันดำรงตำแหน่ง รองเลขาธิการพระราชวัง
• อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดนครนายก รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย
• อดีตรองอธิบดีกรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขต 10 รองปลัดกระทรวงสาธารณสุข ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี และคณะที่ปรึกษารองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข
• อดีตผู้ตรวจราชการกรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
• อดีตรองปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และอดีตอธิบดีกรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

อ้างอิง

1. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-09-19. สืบค้นเมื่อ 2013-10-23.
2. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-07-03. สืบค้นเมื่อ 2013-10-27.
3. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-09-20. สืบค้นเมื่อ 2013-10-27.
4. คุณหญิงชิ้น ศิลปบรรเลง , หอสมุดดนตรีสมเด็จพระเทพรัตน์^[]

แหล่งข้อมูลอื่น

• กลับบ้านเรารักรออยู่ | 4 ก.พ. 2560 | บิ๊ก-ทองภูมิ | HD - YouTube
• เว็บไซด์โรงเรียนวัดบวรนิเวศ
• แฟนเพจโรงเรียนวัดบวรนิเวศ
• ทวิตเตอร์โรงเรียนวัดบวรนิเวศ
• สมาคมศิษย์เก่าบวรนิเวศ 2008-03-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ชมรมศิษย์เก่าบวรนิเวศรุ่น 84 2008-04-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ชมรมเรารักบวรนิเวศ รุ่น 102^[]
• ชมรมบวรนิเวศ 102^[]
• บวรนิเวศ 115 ปี 2008-04-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• โรงเรียนรัตนโกสินทร์สมโภชบวรนิเวศศาลายา
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ โรงเรียนวัดบวรนิเวศ
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

13°45′35″N 100°30′04″E / 13.759707°N 100.501106°E / 13.759707; 100.501106{{#coordinates:}}: ไม่สามารถมีป้ายกำกับหลักมากกว่าหนึ่งป้ายต่อหน้าได้