สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (เวียดนาม) | |
---|---|
ตรา | |
ที่ตั้งของ ประเทศเวียดนาม (เขียว) ในอาเซียน (เทาเข้ม) — [คำอธิบายสัญลักษณ์] | |
เมืองหลวง | ฮานอย 21°2′N 105°51′E / 21.033°N 105.850°E |
เมืองใหญ่สุด | นครโฮจิมินห์ 10°48′N 106°39′E / 10.800°N 106.650°E |
ภาษาประจำชาติ | เวียดนาม |
กลุ่มชาติพันธุ์ | |
ศาสนา |
|
เดมะนิม | ชาวเวียดนาม |
การปกครอง | รัฐเดี่ยว มากซ์-เลนิน พรรคเดียว สาธารณรัฐสังคมนิยม |
เหงียน ฟู้ จ่อง | |
โต เลิม | |
ฝั่ม มิญ จิ๊ญ | |
• | |
• | |
สภานิติบัญญัติ | สมัชชาแห่งชาติ |
ก่อตั้ง | |
• ราชวงศ์ห่งบ่าง (ราชวงศ์แรก) | ป. ศตวรรษที่ 7 ก่อนคริสตกาล |
• | พ.ศ. 432 |
• | พ.ศ. 1481 |
• ราชวงศ์เหงียน (ราชวงศ์สุดท้าย) | 1 มิถุนายน พ.ศ. 2345 |
• กลายเป็นอาณัติฝรั่งเศส | 6 มิถุนายน พ.ศ. 2427 |
• จากฝรั่งเศส | 2 กันยายน พ.ศ. 2488 |
• การประชุมเจนีวา (แบ่งเหนือ-ใต้) | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2497 |
30 เมษายน พ.ศ. 2518 | |
• รวมประเทศ | 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2519 |
• | 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556 |
พื้นที่ | |
• รวม | 331,699 ตารางกิโลเมตร (128,070 ตารางไมล์) (อันดับที่ 66) |
6.38 | |
ประชากร | |
• พ.ศ. 2565 ประมาณ | 99,327,643 (อันดับที่ 15) |
• สำมะโนประชากร พ.ศ. 2562 | 96,208,984 |
295.0 ต่อตารางกิโลเมตร (764.0 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 29) | |
จีดีพี (อำนาจซื้อ) | พ.ศ. 2566 (ประมาณ) |
• รวม | 1.278 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 24) |
• ต่อหัว | 12,881 ดอลลาร์สหรัฐ () |
จีดีพี (ราคาตลาด) | พ.ศ. 2566 (ประมาณ) |
• รวม | 432.7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 34) |
• ต่อหัว | 4,475 ดอลลาร์สหรัฐ () |
จีนี (พ.ศ. 2561) | 36.8 ปานกลาง · |
เอชดีไอ (พ.ศ. 2564) | 0.703 สูง · อันดับที่ 115 |
สกุลเงิน | ด่อง (₫) (VND) |
เขตเวลา | UTC+07:00 () |
วว/ดด/ปปปป | |
ไฟบ้าน | |
ขับรถด้าน | ขวา |
รหัสโทรศัพท์ | |
รหัส ISO 3166 | VN |
โดเมนบนสุด | .vn |
เวียดนาม (เวียดนาม: Việt Nam [viət˨ nam˧] เหฺวียดนาม) มีชื่ออย่างเป็นทางการคือ สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (เวียดนาม: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ก่ง ฮหว่า สา โห่ย จู๋ เหงีย เหวียต นาม) เป็นประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งอยู่ทางด้านตะวันออกสุดของคาบสมุทรอินโดจีน มีพื้นที่รวม 311,699 ตารางกิโลเมตร มีประชากรประมาณ 96 ล้านคนใน พ.ศ. 2562 จึงถือเป็นประเทศที่มีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับ 15 ของโลก และเป็นอันดับ 9 ของเอเชีย มีพรมแดนติดกับประเทศจีนทางทิศเหนือ, ประเทศลาว และประเทศกัมพูชาทางทิศตะวันตก และอ่าวตังเกี๋ย ทะเลจีนใต้ อ่าวไทย ทางทิศตะวันออกและใต้ มีเมืองหลวงคือฮานอย และเมืองที่ใหญ่ที่สุดคือนครโฮจิมินห์ (เดิมชื่อว่า ไซ่ง่อน)
ดินแดนของเวียดนามเป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ตั้งแต่ยุคหินเก่า ผู้คนเข้ามาตั้งรกรากและรวมตัวกันเป็นรัฐต่าง ๆ บริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำแดงซึ่งเป็นที่ตั้งของภูมิภาคทางเหนือของเวียดนามในปัจจุบัน ดินแดนส่วนใหญ่เคยเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิจีนกว่าพันปี ตั้งแต่ 111 ปีก่อนคริสต์ศักราชถึง ค.ศ. 939 ราชวงศ์ฮั่นผนวกดินแดนตอนเหนือและตอนกลางเข้าด้วยกัน รัฐแรกเริ่มของเวียดนามก่อตั้งขึ้นเมื่อประมาณปี 939 ภายหลังเวียดนามชนะจีน (มองโกล) ในยุทธนาวีแม่น้ำบักดั่ง เวียดนามและจักรพรรดิเวียดนามก็เจริญรุ่งเรืองและเริ่มแผ่ขยายอิทธิพลเข้าไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ราชวงศ์เหงียนถือเป็นราชวงศ์สุดท้ายที่ปกครองดินแดนนี้ จนกระทั่งตกเป็นอินโดจีนของฝรั่งเศสในช่วงกลางศตวรรษที่ 19 และภายหลังการปฏิวัติเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2488 กองทัพประชาชนในนาม เหวียตมิญ นำโดยโฮจิมินห์ มีบทบาทในการนำเวียดนามปลดแอกจากฝรั่งเศส
เวียดนามต้องเผชิญกับสงครามที่ยืดเยื้อในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 20 ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ฝรั่งเศสกลับมาเถลิงอำนาจอีกครั้งในสงครามอินโดจีนครั้งที่หนึ่ง ซึ่งจบลงด้วยชัยของเวียดนามในปี 2497 กระนั้น สงครามเวียดนามได้ปะทุขึ้นไม่นานหลังจากนั้น โดยประเทศเวียดนามถูกแยกเป็นสองส่วนคือ เวียดนามเหนือ (สาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนาม) ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหภาพโซเวียตและจีน และ เวียดนามใต้ (สาธารณรัฐเวียดนาม) ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐ การยึดกรุงไซ่ง่อนโดยเวียดนามเหนือนำไปสู่การสิ้นสุดของสงคราม กรุงไซ่ง่อนได้รับการเปลี่ยนชื่อใหม่เป็นโฮจิมินห์ ในขณะที่ฮานอยซึ่งเป็นเมืองหลวงของเวียดนามเหนือ ได้กลายเป็นเมืองหลวงของเวียดนามหลังจากการรวมประเทศในปี 2519 ซึ่งดินแดนทั้งหมดได้รวมกันกลายเป็นรัฐสังคมนิยมในชื่อ "สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม" พรรคคอมมิวนิสต์มีบทบาทนำทางการเมือง สิ่งนี้นำไปสู่การวิจารณ์จากนานาชาติรวมถึงการคว่ำบาตรจากโลกตะวันตก สงครามกัมพูชา–เวียดนาม และ สงครามจีน–เวียดนาม ทำให้ประเทศเสื่อมโทรมมากขึ้น ก่อนที่นโยบายโด๋ยเม้ยในปี 2529 โดยพรรคคอมมิวนิสต์จะช่วยให้เศรษฐกิจประเทศเริ่มฟื้นตัว โดยยึดรูปแบบตามการปฏิรูปเศรษฐกิจจีน ส่งผลให้เวียดนามกลายสภาพเป็นหนึ่งในประเทศเศรษฐกิจที่สำคัญในภูมิภาค และเริ่มเข้าร่วมกิจกรรมทางเศรษฐกิจและการเมืองในเวทีโลกมากขึ้น
ปัจจุบันเวียดนามเป็นประเทศกำลังพัฒนา โดยได้รับการจัดอันดับให้เป็นหนึ่งในประเทศที่มีอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจสูงที่สุดในคริสต์ศตวรรษที่ 21 และหากวัดตามผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ คาดว่าศักยภาพทางเศรษฐกิจของเวียดนามจะทัดเทียมกับประเทศพัฒนาแล้วภายในปี 2593 อย่างไรก็ดี ประชากรจำนวนมากยังประสบกับความยากจน และเวียดนามยังเผชิญความโดดเดี่ยวทางการเมือง ปัญหาสำคัญได้แก่ การทุจริตทางการเมือง รวมถึงการให้เสรีภาพสื่อและสิทธิมนุษยชนในระดับต่ำ ใน พ.ศ. 2543 ได้มีการสร้างความสัมพันธ์ทางการทูตกับประเทศต่าง ๆ เวียดนามเป็นสมาชิกขององค์การระหว่างประเทศหลายแห่ง เช่น สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้, ความร่วมมือทางเศรษฐกิจเอเชีย-แปซิฟิก, ข้อตกลงความครอบคลุมและความก้าวหน้าเพื่อหุ้นส่วนทางการค้าภาคพื้นเอเชียแปซิฟิก, ขบวนการไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด, องค์การระหว่างประเทศของกลุ่มประเทศที่ใช้ภาษาฝรั่งเศส และ องค์การการค้าโลก และยังเคยมีบทบาทในคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ
ชื่อ
คำว่า "เวียดนาม" หรือ "เหวียดนาม" (Việt Nam, /viə̀t naːm/, เหวียดนาม) คืออีกชื่อหนึ่งของ "นามเหวียด" (Nam Việt นามเหวียด; จีน: 南越; พินอิน: Nányuè; แปลว่า "เวียดใต้") โดยเป็นชื่อที่เริ่มใช้ตั้งแต่สมัย (Nhà Triệu; 家趙, หญ่าเจี่ยว) ในช่วงศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสตกาล หรือช่วงระหว่างปีพ.ศ. 344 ถึง 443 คำว่า "เหวียด" (Việt)' เดิมเป็นชื่อย่อของ (Bách Việt บ๊าก เหฺวียด; จีน: 百越; พินอิน: Bǎiyuè; แปลว่า "ร้อยเวียด") ซึ่งเป็นคำที่ใช้เรียกกลุ่มชนที่เคยอาศัยอยู่บริเวณทางใต้ของจีนและทางเหนือของเวียดนาม
ประวัติศาสตร์
สมัยก่อนประวัติศาสตร์
เป็นอารยธรรมก่อนประวัติศาสตร์ในเวียดนามมีชื่อเสียงมากโดยเฉพาะอารยธรรมยุคหินใหม่ ที่มีหลักฐานคือกลองมโหระทึกสำริด และชุมชนโบราณที่ เขต ทางใต้ของปากแม่น้ำแดง สันนิษฐานว่าบรรพบุรุษของชาวเวียดนามโบราณผสมผสานระหว่างชนเผ่ามองโกลอยด์เหนือจากจีนและใต้ ซึ่งเป็นชาวทะเล ดำรงชีพด้วยการปลูกข้าวแบบนาดำและจับปลา และอยู่กันเป็นเผ่า บันทึกประวัติศาสตร์ยุคหลังของเวียดนามเรียกยุคนี้ว่า มีผู้นำปกครองสืบต่อกันหลายร้อยปีเรียกว่า กษัตริย์หุ่ง แต่ถือเป็นยุคก่อนประวัติศาสตร์
สมัยประวัติศาสตร์
เวียดนามเริ่มเข้าสู่ยุคประวัติศาสตร์หลังจากตอนใต้ของจีนเข้ารุกรานและยึดครองดินแดนแถบลุ่มแม่น้ำแดง จากนั้นไม่นานจักรพรรดิจิ๋นซีซึ่งเริ่มรวมดินแดนจีนสร้างจักรวรรดิให้เป็นหนึ่งเดียว โดยได้ยกทัพลงมาและทำลายอาณาจักรของพวกได้ ก่อนผนวกดินแดนลุ่มแม่น้ำแดงทั้งหมด ให้ขึ้นตรงต่อศูนย์กลางการปกครองหนานไห่ ที่เมืองพานอวี่หรือกว่างโจวในมณฑลกวางตุ้งปัจจุบัน หลังสิ้นสุดราชวงศ์ฉิน ข้าหลวงหนานไห่คือ ประกาศตั้งหนานไห่เป็นอาณาจักรอิสระ ชื่อว่า หนานเยว่ หรือ นามเหวียต ในสำเนียงเวียดนามซึ่งเป็นที่มาของชื่อเวียดนามในปัจจุบัน ก่อนกองทัพฮั่นเข้ายึดอาณาจักรนามเหวียด ได้ในปี พ.ศ. 585 และผนวกเป็นส่วนหนึ่งของจีน ใช้ชื่อว่า ขยายอาณาเขตลงใต้ถึงบริเวณเมืองดานังในปัจจุบัน และส่งข้าหลวงปกครองระดับสูงมาประจำ เป็นช่วงเวลาที่ชาวจีนนำทางด้านต่าง ๆ ไปเผยแพร่ที่ดินแดนแห่งนี้ พร้อมเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ทรัพยากรจากชาวพื้นเมืองหรือชาวเวียดนามจนนำไปสู่การต่อต้านอย่างรุนแรงหลายครั้งเช่น:
- วีรสตรีในนาม ได้นำกองกำลังต่อต้านการปกครองของจีน แต่ปราชัยในอีก 3 ปีต่อมาและตกเป็นส่วนหนึ่งของจีน
- นักโทษปัญญาชนชาวจีนนามว่า ร่วมมือกับปัญญาชนชาวเวียดนามร่วมทำการปฏิวัติ ก่อตั้ง ขนานนามแคว้นว่า วันซวน แต่พ่ายแพ้ในที่สุด
การปกครองของจีนในเวียดนามขาดตอนเป็นระยะตามสถานการณ์ในจีนเอง ซึ่งเป็นโอกาสให้ชาวพื้นเมืองในเวียดนามตั้งตนเป็นอิสระ ในช่วงเวลาที่เวียดนามอยู่ใต้การปกครองของ พุทธศาสนาเริ่มเข้าสู่เวียดนาม เมืองต้าหลอหรือฮานอย เป็นเมืองใหญ่ที่สุดเป็นศูนย์กลางการค้าการเดินทางของชาวจีนและอินเดีย พระสงฆ์และนักบวชในลัทธิเต๋าจากจีนเดินทางเข้ามาอาศัยในดินแดนนี้ ต่อมาราชวงศ์ถางได้เปลี่ยนชื่อเขตปกครองนี้ใหม่ว่า อันหนาน (หรืออันนัม ในสำเนียงเวียดนาม) หลังปราบกบฏชาวพื้นเมืองได้ แต่ถือเป็นช่วงเวลาสุดท้ายที่จีนครอบครองดินแดนแห่งนี้
- พ.ศ. 1498 - 1510 --หลังจากการล่มสลายของราชวงศ์ถางของจีน นายพลโงเกวี่ยนผู้นำท้องถิ่นในเขตเมืองฮวาลือ ทางใต้ของลุ่มแม่น้ำแดง ขับไล่ชาวจีนได้ แล้วจึงก่อตั้งราชวงศ์โงเปลี่ยนชื่อประเทศว่า ไดเวียด หลังจากจักรพรรดิสวรรคต อาณาจักรแตกแยกออกเป็น 12 แคว้น มีผู้นำของตนไม่ขึ้นตรงต่อกัน
- พ.ศ. 1511 - 1523 --ขุนศึกดิงห์โบะหลิง แม่ทัพของราชวงศ์โง สามารถรวบรวมแคว้นต่าง ๆ เข้าด้วยกัน เปลียนชื่อประเทศเป็น
ไดโก่เวียด เริ่มสร้างระบบการปกครองแบบจีนมากกว่ายุคก่อนหน้า และตั้งตนเป็น จักรพรรดิดิงห์เตียน หรือ ดิงห์เตียนหว่าง เสมือนจักรพรรดิจิ๋นซีผู้รวบรวมจีน ถือเป็นการเริ่มใช้ตำแหน่งจักรพรรดิหรือ หว่างเด๋ ในเวียดนามเป็นครั้งแรก
- พ.ศ. 1524-1552 --มเหสีของจักรพรรดิดิงห์โบะหลิง ได้ขับไล่รัชทายาทราชวงศ์ดิงห์ สถาปนาพระสวามีใหม่คือขุนศึกเลหว่านเป็นจักรพรรดิเลด่ายแห่ง โดยพยายามสร้างความมั่นคงด้วยการฟื้นฟูความสัมพันธ์กับราชวงศ์ซ่งของจีนและปราบปรามกบฏภายใน แต่ก็ไม่รอดพ้นการรัฐประหาร สมัยนี้พุทธศาสนาและลัทธิเต๋ารุ่งเรืองมากและได้รับความเลื่อมใสศรัทธาในหมู่ชนชั้นสูงมาก
ราชวงศ์ยุคใหม่
- พ.ศ. 1552-1768 --มีอำนาจใน เมื่อขึ้นครองราชย์ ทรงย้ายเมืองหลวงไปที่ (ฮานอย) ทรงสร้างวัดขึ้น 150 แห่ง ในปี 1070 นำระบบการสอบจอหงวนมาใช้ ก่อตั้ง ให้ความรู้เกี่ยวกับวรรณคดี เพื่อสอบเข้ารับราชการใน แต่ขุนนางยังมีจำนวนน้อย ส่วนหนึ่งเป็นเชื้อสายผู้มีอิทธิพลในหัวเมือง ต่อมาทรงพระนามว่า สมัยหลีเป็นสมัยที่พระพุทธศาสนามีต่อการเมืองการปกครองและสังคมมาก ที่ปรึกษาราชการในบางสมัยเป็นพระสงฆ์ จักรพรรดิราชวงศ์หลีช่วงหลังสร้างวัดขนาดใหญ่ขึ้นหลายแห่ง และสละราชสมบัติออกผนวช เป็นสาเหตุให้การบริหารราชการเริ่มตกอยู่ในอำนาจของเครือญาติจากตระกูลที่มั่งคั่งในหัวเมือง ผู้ปกครององค์สุดท้ายเป็นเด็กหญิงที่ได้รับการตั้งเป็นจักรพรรดินี พระนามว่า การบริหารราชการตกอยู่ในอำนาจของญาติวงศ์พระชนนีซึ่งเป็นขุนศึกมีกองกำลังทหารอยู่ในมือ เช่น ซึ่งก่อรัฐประหารยึดอำนาจจากราชวงศ์หลีในที่สุด
- พ.ศ. 1768-1943 --ญาติของพระชายาจักรพรรดิก่อรัฐประหาร ยึดอำนาจท่ามกลางสถานการณ์กบฏและต่างชาติ จากนั้นได้อภิเษกสมรสกับพระนาง จักรพรรดินีองศ์สุดท้ายของแล้วยกหลานขึ้นเป็นจักรพรรดิองค์แรกของราชวงศ์เจิ่น สมัยเจิ่นเวียดนามต้องเผชิญกับศึกสงครามโดยตลอด ที่ร้ายแรงที่สุดคือการรุกรานจากพวกมองโกลและ สมัยเจิ่นก็เริ่มให้ความสำคัญกับมากกว่ายุคก่อนหน้าโดยเฉพาะด้านภูมิปัญญาและ รวมถึงการแบบจีน ในสมัยนี้มีการประมวลเป็นครั้งแรก ชื่อว่า หรือ บันทึกประวัติศาสตร์ โดยราชบัณฑิต นอกจากนี้ยังเริ่มมีการประดิษฐ์อักษรของเวียดนามที่เรียกว่า ขึ้นเป็นครั้งแรก
- พ.ศ. 1943-1971 -- ญาติของพระชายาจักรพรรดิ สร้างฐานอำนาจของตนด้วยการเป็นทำศึกกับพวก ต่อมาก่อรัฐประหารยึดอำนาจจากจักรพรรดิราชวงศ์เจิ่นและพยายามกำจัดเชื้อสายราชวงศ์ที่หลงเหลืออยู่ จากนั้นขึ้นครองราชย์ ตั้งทายาทของตนเป็นจักรพรรดิต่อมา ราชนิกูลได้ขอความช่วยเหลือไปยังจีน ทำให้จีนส่งกองทัพเข้ามาล้มล้าง แต่สุดท้ายก็ไม่มอบอำนาจให้แก่ และยึดครองเวียดนามแทนที่
- การกู้เอกราชและก่อตั้ง (ยุคหลัง) พ.ศ. 1971-2331 ชาวเมือง ทางใต้ของฮานอย ได้รวบรวมสมัครพรรคพวกตั้งตนขึ้นเป็น ขับไล่จีนออกจากเวียดนามได้สำเร็จ ต่อมาในปี พ.ศ. 1971 ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิองค์ใหม่ สถาปนา ขึ้น มีราชธานีที่ฮานอยหรือและราชธานีอีกแห่งคือที่เมือง (ทันห์ว้า) หรือ ราชธานีตะวันตก ซึ่งเป็นถิ่นฐานเดิมของเลเหล่ยและตระกูลเล ต่อมาได้รับการถวายพระนามว่า เลไถโต๋
ช่วงแรกเป็นช่วงสร้างความมั่นคงและฟื้นฟูประเทศในทุกด้าน โดยเฉพาะในสมัยเลไถโต๋หรือ เช่นการสร้างระบบราชการ จัดสอบคัดเลือกขุนนาง ตรากฎหมายใหม่ แบ่งเขตการปกครองใหม่ ฟื้นฟูการเกษตร รวมถึงการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับจีนทำให้เวียดนามเข้าสู่ยุคสงบสุขปลอดจากสงครามอีกครั้ง
หลังสมัย เริ่มเกิดความขัดแย้งระหว่างกับบรรดาขุนศึกที่ร่วมทัพกับในการสู้รบกับจีน ความขัดแย้งบานปลายจนนำไปสู่การแบ่งพรรคแบ่งพวกในหมู่ข้าราชสำนัก จนเกิดการรัฐประหารครั้งแรกของใน พ.ศ. 2002 มีการประหารและจักรพรรดิขณะนั้น ต่อมาบรรดาขุนนางจึงสนับสนุนให้ราชนิกูลอีกพระองค์หนึ่งมาเป็นจักรพรรดิแทน ต่อมาคือ (พ.ศ. 2003-2040)
รัชกาลถือว่ายาวนานและรุ่งเรืองที่สุดยุคหนึ่งในประวัติศาสตร์เวียดนาม มีการปฏิรูปประเทศหลายด้านโดยยึดรูปแบบจีนมากกว่าเดิม ทั้งระบบการที่จัดสอบครบสามระดับตั้งแต่อำเภอจนถึงราชธานี จำนวนขุนนางเพิ่มขึ้นทวีคูณและทำให้ระบบราชการขยายตัวมากกว่ายุคสมัยก่อนหน้า นอกจากนั้นยังมีการประมวลกฎหมายใหม่พระองค์ทรงสร้างเวียดนามให้เป็นมหาอำนาจและเป็นศูนย์กลางด้วยกับเพื่อนบ้านที่มักขัดแย้งกับเวียดนามคือและลาว อิทธิพลของเวียดนามรับรู้ไปจนถึงหัวเมืองเผ่าไทในจีนตอนใต้และล้านนา หลังรัชกาลนี้ราชวงศ์เลเริ่มประสบปัญหาความขัดแย้งในหมู่ขุนนาง ปัญหาเศรษฐกิจจนที่สุดก็ถูกรัฐประหารโดย ในปี พ.ศ. 2071 เชื้อพระวงศ์หลบหนีด้วยการช่วยเหลือของและ ที่มีอิทธิพลในมาแต่แรก
เริ่มการฟื้นฟูกอบกู้คืนโดยมีเป็นคนและ ทำสงครามกับจนถึงปี พ.ศ. 2136 จึงสามารถยึดเมืองคืนได้และฟื้นฟูปกครองเวียดนามต่อไป
ยุคแตกแยกเหนือ-ใต้
- หลังการฟื้นฟูขึ้นได้ ตั้งตนเป็นผู้สำเร็จราชการ และให้ไปปกครองเขตชายแดนใต้บริเวณเมืองลงไปถึงบริเวณเมืองดานังในปัจจุบัน ขุนศึกตระกูลจิ่งตั้งตนเป็น เจ้าสืบตำแหน่งผู้สำเร็จราชการ ในตระกูลของตนเอง จึงประกาศไม่ยอมรับการปกครองของจนเกิดสงครามครั้งใหม่ต่อมาอีกหลายสิบปี เวียดนามแบ่งแยกเป็นสองส่วน ส่วนเหนือ คือ เวียดนามเหนือ อยู่ในการปกครองของและเจ้า มีศูนย์กลางที่ ส่วนใต้ คือ เวียดนามใต้ มีปกครอง มีศุนย์กลางที่เมืองหรือเว้ในปัจจุบันตลอดมา
จักรวรรดิเวียดนาม
- พ.ศ. 2316 เกิดกบฏนำโดยชาวนาสามพี่น้องที่หมู่บ้านขึ้นในเขตเมือง เขตปกครองของ และสามารถยึดเมืองได้ องค์ชาย เชื้อสายตระกูลเหวียนหลบหนีลงใต้ออกจากเวียดนามไปจนถึงกรุงเทพฯ ก่อนกลับมารวบรวมกำลังเอาชนะพวกได้
องค์ชายเหงวียนแอ๋งหรือเหงวียนฟุกอ๊าน (องเชียงสือ) ผู้นำตระกูลเหงวียน ซึ่งตั้งตนเป็นจักรพรรดิองค์ใหม่แห่งราชวงศ์เหงวียน ในปี พ.ศ. 2345 สถาปนาราชธานีใหม่ที่เมืองเว้ แทนที่ทังลอง ซึ่งถูกเปลี่ยนชื่อเป็น ฮานอย
- จักรวรรดิเวียดนาม (พ.ศ. 2345 -2488)
องค์ชายเหงวียนแอ๋งหรือจักรพรรดิยาลอง จักรพรรดิพระองค์แรกของราชวงศ์เหวียนเริ่มฟื้นฟูประเทศ เวียดนามมีอาณาเขตใกล้เคียงกับปัจจุบัน ดินแดนภาคใต้ขยายไปถึงปากแม่น้ำโขงและชายฝั่งอ่าวไทย ทรงรักษาสัมพันธ์กับชาวตะวันตกโดยเฉพาะชาวฝรั่งเศสที่ช่วยรบกับพวกเตยเซิน นายช่างชาวฝรั่งเศสช่วยออกแบบพระราชวังที่เว้ และ ป้อมปราการเมืองไซ่ง่อน
ราชวงศ์เหงวียนรุ่งเรืองที่สุดในสมัย จักรพรรดิองค์ที่สอง ทรงเปลี่ยนชื่อประเทศเป็น ขยายแสนานุภาพไปยังลาวและกัมพูชา ผนวกกัมพูชาฝั่งตะวันออก ทำสงครามกับสยามต่อเนื่องเกือบยี่สิบปี แต่ภายหลังต้องถอนตัวจากกัมพูชาหลังถูกชาวกัมพูชาต่อต้านอย่างรุนแรง
สมัยนี้เวียดนามเริ่มใช้ของบาทหลวงชาวตะวันตก มีการจับกุมและประหารบาทหลวงชาวตะวันตกอย่างต่อเนื่อง รวมถึงชาวเวียดนามที่นับถือคริสต์ศาสนา จนถึงรัชกาลจักรพรรดิองค์ที่ 4 คือ ทรงต่อต้านชาวคริสต์อย่างรุนแรงต่อไป จนในที่สุดบาทหลวงชาวฝรั่งเศสขอความช่วยเหลือจากรัฐบาลของตนให้ช่วยคุ้มครอง พ.ศ. 2401 เรือรบของเข้ามาถึงน่านน้ำเมืองดานัง (หรือ) ใกล้เมืองหลวงเว้ นำไปสู่การสู้รบกันของทั้งฝ่าย
ต่อมากองกำลังฝรั่งเศสได้บุกโจมตีดินแดนภาคใต้บริเวณปากแม่น้ำโขงและยึดครองพื้นที่ได้เกือบทั้งหมด จึงต้องยอมสงบศึกและมอบดินแดนภาคใต้ให้แก่ฝรั่งเศส ชาวเวียดนามเริ่มต่อต้านการยึดครองของฝรั่งเศสแต่ไม่อาจต่อสู้กับแสนยานุภาพทหางทหารที่เหนือกว่าได้ ฝรั่งเศสจึงเข้าควบคุมเวียดนามอย่างจริงจังมากขึ้นและแบ่งเวียดนามออกเป็น 3 ส่วน คืออาณานิคม ในภาคใต้ ในตอนกลาง และ เขตอารักขาตังเกี๋ยในภาคเหนือ และเวียดนามยังมีจักรพรรดิเป็นประมุขเช่นเดิม แต่ต้องผ่านการคัดเลือกโดย และมีฐานะเป็นสัญลักษณ์ และ การทูตเป็นของฝรั่งเศส ถือว่าเวียดนามสิ้นสุดฐานะเอกราชนับแต่นั้น
ฝรั่งเศสแสวงหาผลประโยชน์จากการปกครองเวียดนามทางด้านเศรษฐกิจ เวียดนามเป็นแหล่งปลูกข้าวและใหม่ ๆ เช่นกาแฟ และยางพารา ส่งออกไปยังฝรั่งเศสและเป็นวัตถุดิบแก่โรงงานในฝรั่งเศส ที่ดินในเวียดนามถูกยึดและตกเป็นของชาวฝรั่งเศส และเริ่มอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในเวียดนาม ขณะเดียวกันก็ส่งเสริมการศึกษาและให้แพร่หลายในเวียดนาม ชาวเวียดนามส่วนหนึ่งได้รับการศึกษาแบบใหม่และเริ่มต้องการอิสระในการทำงานและมีส่วนร่วมในการปกครองประเทศ นำไปสู่การก่อตัวของกลุ่มชาตินิยมต่าง ๆ ที่เข้มแข็งที่สุดคือพรรคคอมมิวนิสต์อินโดจีนที่ตั้งขึ้นโดยโฮจิมินห์ ในปี พ.ศ. 2473 และต่อมาปรับเปลี่ยนเป็น ได้นำชาวนาก่อการต่อต้านฝรั่งเศสในชนบท
พ.ศ. 2488 โฮจิมินห์รับมอบอำนาจจากจักรพรรดิบ๋าวได่และรับตำแหน่งประธานาธิบดีคนแรกหลังประกาศเอกราช แต่หลังจากนั้นฝรั่งเศสได้กลับเข้ามาขับไล่รัฐบาลของโฮจิมินห์และไม่ยอมรับเอกราชของเวียดนาม นำไปสู่สงครามจนในที่สุดฝรั่งเศสพ่ายแพ้แก่กองกำลังเวียดมินห์ที่ ในปี พ.ศ. 2497 และมีการทำ ของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ยอมรับเอกราชของเวียดนาม แต่สหรัฐและชาวเวียดนามในภาคใต้บางส่วนไม่ต้องการรวมตัวกับรัฐบาลของโฮจิมินห์ ต่อมาได้ก่อตั้งดินแดนเวียดนามภาคใต้เป็นอีกประเทศหนึ่ง คือ สาธารณรัฐเวียดนาม (เวียดนามใต้) มีเมืองหลวงคือ ไซ่ง่อน ใช้เส้นละติจูดที่ 17 องศาเหนือแบ่งแยกกับเวียดนามส่วนเหนือใต้การปกครองของโฮจิมินห์ (เวียดนามเหนือ)
สงครามเวียดนาม
เวียดนามเหนือไม่ยอมรับสถานภาพของเวียดนามใต้ ขณะที่สหรัฐได้ให้การช่วยเหลือทางการทหารแก่เวียดนามใต้อย่างต่อเนื่อง รวมถึงการส่งทหารมาประจำในเวียดนามใต้เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เวียดนามเหนือประกาศทำสงครามเพื่อขับไล่และ ปลดปล่อย เวียดนามใต้จากสหรัฐและรวมเข้าเป็นประเทศเดียวกัน พร้อมให้การสนับสนุนกลุ่มชาวเวียดนามใต้ที่ต่อต้านสหรัฐ (เวียดกง) ในการทำสงคราม
การรบส่วนใหญ่กลายเป็นการรบระหว่างทหารสหรัฐและพันธมิตรจากต่างประเทศ กับกองกำลังเวียดกงและเวียดนามเหนือ ทั้งในชนบทและการโจมตีในเมือง แม้สหรัฐได้ทุ่มเทอย่างเต็มที่แต่ก็ไม่อาจทำให้สงครามยุติลงได้ หลังการรุกโจมตีครั้งใหญ่ของเวียดนามเหนือและเวียดกงในปี พ.ศ. 2511 ที่เมืองเว้และเมืองหลักอื่น ๆ ในเวียดนามใต้ สหรัฐเริ่มเตรียมการถอนกำลังจากเวียดนามใต้และให้เวียดนามใต้ทำสงครามโดยลำพัง
สหรัฐถอนทหารจากเวียดนามใต้อย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2516 กองกำลังเวียดนามเหนือและเวียดกงจึงสามารถรุกเข้ายึดไซ่ง่อนและเวียดนามใต้ได้ทั้งหมดในปี พ.ศ. 2518 การรวมเวียดนามทั้งสองส่วนเข้าด้วยกันเกิดขึ้นในวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2519 และเปลี่ยนชื่อประเทศเป็น สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม นับแต่นั้น
หน่วยงานราชการและการเมือง
1.การเมืองของเวียดนามมีเสถียรภาพ เนื่องจากมีพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม เป็นองค์กรที่มีอำนาจ สูงสุดเพียงพรรคการเมืองเดียว ผูกขาดการชี้นำภายใต้ระบบผู้นำร่วม (collective leadership) ที่คานอำนาจระหว่างกลุ่มผู้นำ ได้แก่
- กลุ่มปฏิรูป ที่สนับสนุนการเปิดเสรีทางเศรษฐกิจ นำโดยอดีตนายกรัฐมนตรี ฟาน วัน ขาย
- กลุ่มอนุรักษนิยม ซึ่งต่อต้านหรือชะลอการเปิดประเทศ เพราะเกรงภัยของ “วิวัฒนาการที่สันติ” (peaceful evolution) อันเนื่องมาจากการเปิดประเทศ และ
- กลุ่มที่เป็นกลาง ประนีประนอมระหว่างสองกลุ่มแรก นำโดยอดีตประธานาธิบดี เจิ่น ดึ๊ก เลือง ส่งผลให้รัฐบาลเวียดนามต้องปรับแนวทางการบริหารประเทศให้ยืดหยุ่นและเปิดกว้างมากขึ้น แต่ก็ไม่สามารถดำเนินไปได้ในย่างก้าวที่รวดเร็วนัก
2.เวียดนามได้มีการเลือกตั้งสภาแห่งชาติ สมัยที่ 11 เมื่อ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 มีผู้ได้รับการเลือกตั้งทั้งสิ้น 498 คน เป็นผู้เลือกตั้งอิสระเพียง 2 คน ที่เหลือเป็นผู้สมัครที่ได้รับการคัดเลือกจากพรรคคอมมิวนิสต์ สภาแห่งชาติมีวาระดำรงตำแหน่ง 5 ปี มีหน้าที่ตรากฎหมาย แต่งตั้งหรือถอดถอนประธานาธิบดี ประธานรัฐสภา และ นายกรัฐมนตรี
3.สภาแห่งชาติชุดใหม่ได้เปิดประชุมเมื่อ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2545 โดยสภาได้มีมติสำคัญ ๆ คือ
- รับรองผลการเลือกตั้งเมื่อ 19 พฤษภาคม
- เลือกตั้งคณะกรรมการต่าง ๆ ประจำสภา
- การเลือกตั้งให้นายเหวียน วัน อาน ดำรงตำแหน่งประธานสภาต่อไป (เมื่อ 23 กรกฎาคม)
- การเลือกตั้งให้นายเจิ่น ดึ๊ก เลือง ดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีต่อไป (เมื่อ 24 กรกฎาคม) และ
- เลือกตั้งให้นายฟาน วัน ขาย ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อไป (เมื่อ 25 กรกฎาคม) และได้มีการปรับคณะรัฐมนตรีเมื่อ 8 สิงหาคม 2545 โดยในคณะรัฐมนตรีชุดใหม่ 26 คน มีรัฐมนตรีที่ได้รับแต่งตั้งใหม่ 15 คน
ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคนรุ่นใหม่ที่มีความรู้ความสามารถ หลายคนเคยดำรงรัฐมนตรีช่วยในกระทรวงนั้น ๆ มาแล้ว นอกจากนี้ ยังมีการตั้งกระทรวงใหม่ 3 กระทรวง ได้แก่ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงไปรษณีย์และโทรคมนาคม และกระทรวงภายใน ซึ่งเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงทิศทางการปฏิรูปเศรษฐกิจและการบริหารประเทศมากขึ้น ซึ่งเมื่อพิจารณาในประเด็นนี้ ไม่น่าจะส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ไทย-เวียดนามที่ดำเนินไปด้วยดีในปัจจุบัน
4.แผนงานการปฏิรูประบบราชการสำหรับปี ค.ศ. 2001-2010 เน้น 4 ประเด็น ได้แก่ การปฏิรูประบบกฎหมาย การปฏิรูปโครงสร้างองค์กร การยกระดับความสามารถของข้าราชการ และการปฏิรูปด้านการคลัง
การทหาร
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
ตามเอกสารของสภาแห่งชาติ ครั้งที่ 10 ของพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม:พรรคคอมมิวนิสต์และรัฐบาลของสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามสนับสนุนการดำเนินการตามนโยบายต่างประเทศที่เป็นอิสระ การเปิดการกระจายความหลากหลายและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศแบบพหุภาคีการประสานงานระหว่างประเทศเชิงรุกกับคติ "เวียดนามยินดีที่จะเป็นเพื่อนและพันธมิตรที่เชื่อถือได้ของทุกประเทศในประชาคมโลกที่มุ่งมั่นเพื่อสันติภาพ สันติภาพความเป็นอิสระและการพัฒนา "
เวียดนามเข้าร่วมกับองค์การสหประชาชาติในปี พ.ศ. 2520 ในสมัยฯพณฯประธานาธิบดีเดยเหม่ยอย่างเป็นทางการเวียดนามได้ปรับความสัมพันธ์กับจีนในปี พ.ศ. 2535 และสหรัฐในปี พ.ศ. 2538 เข้าร่วมอาเซียนในปีเดียวกันนั้นเอง
ปัจจุบันเวียดนามได้สร้างความสัมพันธ์ทางการทูตกับ 180 ประเทศ (รวมถึง 43 ประเทศในเอเชีย, 47 ประเทศในยุโรป, 11 ประเทศในโอเชียเนีย, 29 ประเทศในอเมริกา, 50 ประเทศในแอฟริกา) ทุกทวีป (เอเชีย - แปซิฟิก: 33 ประเทศ, ยุโรป: 46 ประเทศ, อเมริกา: 28 ประเทศ, แอฟริกา: 47 ประเทศ,และ ตะวันออกกลาง: 16 ประเทศ), รวมถึงทุกประเทศที่สำคัญและศูนย์กลางทางการเมืองของ โลก เวียดนามยังเป็นสมาชิกขององค์กรระหว่างประเทศ 63 แห่งและมีความสัมพันธ์กับองค์กรพัฒนาเอกชนมากกว่า 650 องค์กร ในเวลาเดียวกันเวียดนามมีความสัมพันธ์ทางการค้ากับ 165 ประเทศและดินแดน ในสหประชาชาติเวียดนามทำหน้าที่เป็นคณะกรรมาธิการ ECOSOC สมาชิกคณะกรรมการบริหารของ UNDP UNFPA และ UPU
บทบาทภายนอกของเวียดนามในชีวิตทางการเมืองระหว่างประเทศได้รับการแสดงผ่านองค์กรที่ประสบความสำเร็จจากการประชุมระดับนานาชาติหลายครั้งในเมืองหลวงของกรุงฮานอย
ในปี พ.ศ. 2540 จัดประชุมสุดยอดชุมชนฝรั่งเศส
ในปี พ.ศ. 2541 มีการประชุมสุดยอดอาเซียน
ในปี พ.ศ. 2546 จัดประชุมนานาชาติเกี่ยวกับความร่วมมือและการพัฒนาในเวียดนามและแอฟริกา
ในปี พ.ศ. 2547 การประชุมสุดยอด ASEM จัดขึ้นในเดือนตุลาคม
ในปี พ.ศ. 2549 จัดประชุมสุดยอดเอเปคในเดือนพฤศจิกายน
ตั้งแต่วันที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2550 เป็นต้นมาเวียดนามได้กลายเป็นสมาชิกลำดับที่ 150 ขององค์การการค้าโลก (WTO) อย่างเป็นทางการ นี่เป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในกระบวนการของการรวมเข้ากับเศรษฐกิจระหว่างประเทศ
ในปี พ.ศ. 2550 เป็นเจ้าภาพการคณิตศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ
เมื่อวันที่ 16 ตุลาคม 2550 ที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติที่นิวยอร์กได้รับการโหวตอย่างเป็นทางการเวียดนามได้รับเลือกอย่างเป็นทางการในฐานะสมาชิกถาวรของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติในวาระปี พ.ศ. 2551-2552 .
เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2553 เวียดนามถือว่าบทบาทของประธานอาเซียนและในปีนั้นมีการประชุมระดับภูมิภาคจำนวนมาก
เมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2558 ที่ประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติที่นิวยอร์กได้ลงคะแนนในการเลือกตั้งอย่างเป็นทางการของเวียดนามเวียดนามได้เข้าเป็นสมาชิกของคณะมนตรีเศรษฐกิจและสังคมแห่งสหประชาชาติ (ECOSOC) อย่างเป็นทางการปี 2016-2018
ในปี พ.ศ. 2559 จัดโอลิมปิกสากลชีวภาพ
ในปี พ.ศ. 2560 จัดการประชุมสุดยอดเอเปคในเดือนพฤศจิกายน
การแบ่งเขตการปกครอง
| | | |
| |
| |
ภูมิศาสตร์
เวียดนามเป็นประเทศที่มีลักษณะเป็นแนวยาว และ มีภูมิประเทศเป็นภูเขาสูงกั้นระหว่างที่ราบลุ่มแม่น้ำที่อุดมสมบูรณ์ทางตอนเหนือและใต้ แต่มีภูเขาที่มีป่าหนาทึบแค่ 20% โดยมีพันธุ์ไม้ 13,000 ชนิด และพันธุ์สัตว์กว่า 15,000 สายพันธุ์
ลักษณะภูมิประเทศ
- มีที่ราบลุ่มแม่น้ำขนาดใหญ่ 2 ตอน คือ ตอนเหนือเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำแดง และตอนใต้เป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำโขง
- มีที่ราบสูงตอนเหนือของประเทศ และยังเป็นภูมิภาคที่มีเขา ซึ่งเป็นภูเขาที่สูง 3,143 เมตร (10,312 ฟุต)
ลักษณะภูมิอากาศ
- เป็นแบบมรสุมเขตร้อน ชายฝั่งทะเลด้านตะวันออกเปิดโล่งรับที่พัดผ่านทะเลจีนใต้ ทำให้มีโอกาสรับลมมรสุมและพายุหมุนเขตร้อน จึงมีฝนตกชุกในฤดูหนาว สามารถปลูกข้าวได้ปีละ 2 ครั้ง (ฝนตกตลอดปี ได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ)
- เป็นประเทศที่มีความชื้นประมาณร้อยละ 84 ตลอดปี มีอุณหภูมิเฉลี่ยตั้งแต่ 5 องศาเซลเซียส
ชายแดน
ทั้งหมด 4,638 กิโลเมตร (2,883 ไมล์) โดยติดกับประเทศกัมพูชา 1,228 กิโลเมตร (763 ไมล์) ประเทศจีน 1,281 กิโลเมตร (796 ไมล์) และประเทศลาว 2,130 กิโลเมตร (1,324 ไมล์)
เศรษฐกิจ
เกษตรกรรม
มีผลผลิตได้แก่ ข้าวเจ้า ยางพารา ชา กาแฟ ยาสูบ พริกไทย (ในปี พ.ศ. 2549 ส่งออกกว่า 116,000 ตัน) การประมง เวียดนามจับปลาได้เป็นอันดับ 4 ของสินค้าส่งออก เช่น ปลาหมึก กุ้ง ตลาดที่สำคัญ คือ ญี่ปุ่น ไต้หวัน และสิงคโปร์
อุตสาหกรรม
อุตสาหกรรมที่สำคัญ คือ อุตสาหกรรมทอผ้า ศูนย์กลางอยู่ที่โฮจิมินห์ซิตีและมีนิคมอุตสาหกรรม การทำเหมืองแร่ที่สำคัญ คือ ถ่านหิน น้ำมันปิโตรเลียม และแก๊สธรรมชาติ เวียดนามเป็นประเทศส่งออกน้ำมันดิบรายใหญ่อันดับ 3 ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รองจากอินโดนีเซียและมาเลเซีย
สถานการณ์เศรษฐกิจ
เวียดนามมีการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว และเผชิญภาวะขาดแคลนพลังงานไฟฟ้า จึงมีการซื้อพลังงานไฟฟ้าจากมณฑลยูนนาน ประเทศจีน ตั้งแต่กันยายนปี 2004 แม้ว่าเหตุผลทางเศรษฐกิจจะเป็นเหตุผลที่มีความสำคัญรองจากเหตุผลทางการเมืองและยุทธศาสตร์ในการที่อาเซียนรับเวียดนามเข้าเป็นสมาชิก แต่ก็ยังคงความสำคัญในระดับหนึ่งที่จะมองข้ามไปไม่ได้ความสัมพันธ์ทวิภาคีทางเศรษฐกิจระหว่างเวียดนามและประกาศถอนทหารออกจากกัมพูชา และเมื่อเวียดนามได้ลงนามในข้อตกลงสันติภาพที่กรุงปารีสในปี 1991
เหตุผลการเข้าเป็นสมาชิกอาเซียน
- การสนับสนุนและความช่วยเหลือในการพัฒนาทางเศรษฐกิจของเวียดนาม ทั้งโดยทางตรงและทางอ้อมจากประเทศสมาชิกอาเซียนซึ่งเวียดนามมองว่าเป็นสิ่งที่มาพร้อมกับการปรับสภาพแวดล้อมทางยุทธศาสตร์และการปรับนโยบายต่างประเทศ การเข้ารวมกลุ่มอาเซียนจะทำให้เวียดนามมีโอกาสได้เรียนรู้ประสบการณ์ในการพัฒนาประเทศจากสมาชิกต่าง ๆ อันจะมีส่วนเอื้ออำนวยและเร่งการพัฒนาของตนไปสู่ระบบเศรษฐกิจการตลาดซึ่งตั้งอยู่บนหลักการของการแข่งขันได้ในที่สุด
- เวียดนามให้ความสำคัญสูงสุดต่อการเข้าร่วมในระบบเศรษฐกิจของภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิกและระบบเศรษฐกิจของโลก การเป็นสมาชิกของอาเซียนจะนำไปสู่การมีส่วนร่วมในเขตการค้าเสรีอาเซียน และนำเวียดนามไปสู่ความคุ้นเคยกับแนวทางปฏิบัติในการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจในระดับโลก อันจะมีผลดีและเป็นปัจจัยประการหนึ่งที่จะผลักดันเวียดนามให้ก้าวไปสู้การเป็นสมาชิกของ APEC และ WTO ได้ในที่สุด
- ในฐานะของสมาชิกอาเซียน เวียดนามหวังที่จะได้รับประโยชน์จากการเพิ่มขึ้นของการค้าและการลงทุนกับประเทศอาเซียนทั้งหลาย ขณะเดียวกันในขณะที่การค้าภายในกลุ่มอาเซียนกำลังขยายตัว เวียดนามก็ได้ตระเตรียมและปรับทิศทางการส่งออกของตนที่จะไปสู่ตลาดอาเซียนนี้อย่างจริงจังมากขึ้น การนำเข้าของเวียดนามจากอาเซียนในขณะนี้เป็นครึ่งหนึ่งของการนำเข้าทั้งหมดของทั้งหมดของเวียดนาม และประมาณร้อยละ 30 ของการค้าทั้งหมดของเวียดนามที่มีกับอาเซียนนอกจากนี้ เวียดนามยังหวังว่าตนจะได้รับสิทธิพิเศษ GSP อย่างน้อย 10 ปีขึ้นไป และเวียดนามยังจะเป็นจุดส่งออกที่สำคัญสำหรับประเทศสมาชิกอาเซียนอื่น ๆ
ในด้านการลงทุน ทั้งเวียดนามและประเทศในกลุ่มอาเซียนจะได้รับผลประโยชน์ร่วมกันจากการที่ประเทศในกลุ่มอาเซียนเข้าไปลงทุนในเวียดนามโดยเวียดนามจะสามารถดูดซึมเทคนิค วิทยาการและเทคโนโลยีที่ผ่านมากับการลงทุนต่างชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรูปแบบของการร่วมทุน ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาการผลิตของเวียดนาม และขณะเดียวกัน นับตั้งแต่เวียดนามเปิดประเทศและประกาศกฎหมายว่าด้วยการลงทุนต่างชาติ ประเทศสมาชิกอาเซียนต่างก็ให้ความสนใจลพยายามแสวงหาโอกาสเข้าไปลงทุนในเวียดนาม ทั้งนี้เพราะอาเซียนก็สนใจในผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจด้วยเช่นกันทั้งด้านการค้าและการลงทุน เนื่องจากเวียดนามเป็นตลาดใหญ่มีประชากรถึง 73 ล้านคน มีความสมบูรณ์ทางทรัพยาธรรมชาติ มีแรงงานที่มีศักยภาพและมีราคาถูก การมีเวียดนามเป็นสมาชิกเพิ่มขึ้นจะทำให้อาเซียนมีประชากรเพิ่มเป็น 420 ล้านคน และจะมีผลผลิตมวลรวมภายในถึง 500 พันล้าน ดอลลาร์สหรัฐ อันจะทำให้อาเซียนมีศักยภาพในการขยายตัวกางเศรษฐกิจได้มากขึ้นไปอีก
ในปัจจุบัน ประเทศที่ได้รับการอนุมัติด้วยมูลค่าลงทุนมากที่สุดได้แก่สิงคโปร์ ซึ่งมีโครงการการลงทุนที่ได้รับการอนุมัติจำนวนโครงการ ด้วยมูลค่า 5.3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ มูลค่าการลงทุนของประเทศสมาชิกอาเซียนในเวียดนามคิดได้เป็นร้อยละ 27.69 ของมูลค่าของการลงทุนต่างชาติทั้งสิ้นในเวียดนาม กล่าวคือในมูลค่า 8.14 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ จากมูลค่าของการลงทุนต่างชาติทั้งสิน 29.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยมีโครงการทั้งสิ้น 337 โครงการ โดยมาเลเซียลงทุนเป็นอันดับ 2 รองจากสิงคโปร์ ไทยลงทุนเป็นอันดับ 3 ประเภทของการลงทุนที่สมาชิกอาเซียนดำเนินการในเวียดนาม ได้แก่ อุตสาหกรรมการผลิต การก่อสร้างสำนักงาน ที่อยู่อาศัย การผลิตสินค้าอุปโภคบริโภคและการแปรรูปอาหาร เวียดนามหวังว่าการลงทุนจากประเทศสมาชิกอาเซียนนี้จะมีส่วนช่วยถ่วงดุลการลงทุนจากเกาหลีใต้ ไต้หวัน ฮ่องกง และญี่ปุ่น
ในขณะเดียวกันในส่วนของอาเซียน เหตุผลประการหนึ่งที่ทำให้อาเซียนยินดีรับเวียดนามเข้าเป็นสมาชิกก็คือ การเข้ารวมกลุ่มอาเซียนของเวียดนามนั้นจะมีผลไปเพิ่มความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจอีกทั้งอำนาจในการต่อรองทางการเมืองทั้งหลายต่างก็มีผลประโยชน์ที่สอดคล้องกัน ทั้งทางการเมืองและทางเศรษฐกิจร่วมกันอันนำไปสู่การยอมรับในที่สุด
วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
เวียดนามมีพื้นฐานของนักปราชญ์ตั้งแต่ยุคโบราณ มีการสั่งสมความรู้ทั้งด้านคณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ จนเป็นที่เลื่องลือ โดยในปัจจุบันเวียดนามเริ่มมีการพัฒนาเทคโนโลยี ในปี 2553 เวียดนามมีงบประมาณทางด้านวิทยาศาสตร์อยู่ที่ 0.45% ของ GDP
การขนส่ง
อากาศ
เวียดนามมีท่าอากาศยานขนาดใหญ่ 6 แห่ง คือ ท่าอากาศยานนานาชาติโหน่ยบ่าย (Nội Bai) ในกรุงฮานอย, ท่าอากาศยานนานาชาติเตินเซินเญิ้ต (Tần Sơn Nhất) ในนครโฮจิมินห์, โครงการท่าอากาศยานนานาชาติล็องถั่ญ (Long Thánh) ในจังหวัดด่งนาย, (Chu Lai) ในจังหวัดกว๋างนาม และท่าอากาศยานนานาชาติดานัง (Đà Nẵng) ในนครดานัง
ถนน
ในปี 2553 ระบบถนนของเวียดนามมีความยาวรวมประมาณ 188,744 กิโลเมตร (117,280 ไมล์) โดยมี 93,535 กิโลเมตร (58,120 ไมล์) เป็นถนนลาดยาง
ทางรถไฟ
ทางรถไฟในเวียดนาม ปัจจุบันมีการเชื่อมต่อกับประเทศจีน และมีเครือข่ายในประเทศเท่านั้น ยังไม่มีทางเชื่อมต่อกับลาวและกัมพูชา ซึ่งขณะนี้กำลังวางแผนก่อสร้าง
ประชากรศาสตร์
เชื้อชาติ
มีจำนวน 84.23 ล้านคน ความหนาแน่นโดยเฉลี่ย 253 คนต่อตารางกิโลเมตร เป็นชาวญวนร้อยละ 86 (บริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงทางตอนใต้ของประเทศ) ชาวไท ฮั้ว (จีน) ชาวเขมร นุง ชาวม้ง
ภาษา
การสื่อสารใช้ภาษาเวียดนาม ซึ่งเมื่อปี พ.ศ. 2463 วงการวิชาการเวียดนามได้ลงประชามติที่จะใช้ตัวอักษรโรมัน (Quốc ngữ) แทนตัวอักษรจีน (Chữ Nôm) ในการเขียนภาษาเวียดนาม
ศาสนา
จากการสำรวจในปี พ.ศ. 2557 ประเทศเวียดนามมีประชากรนับถือศาสนา 90 ล้านคน แบ่งได้ดังนี้ และไม่มีศาสนา 24 ล้านคน (73.2%) ศาสนาพุทธ 11 ล้านคน (12.2%) ศาสนาคริสต์ 7.6 ล้านคน (8.3%) 4.4 ล้านคน (4.8%) ลัทธิฮหว่าหาว 1.3 ล้านคน (1.4%) และศาสนาอื่น ๆ (0.1%) เช่น ศาสนาอิสลาม 75,000 คน ศาสนาบาไฮ 7,000 คน ศาสนาฮินดู 1,500 คน
การศึกษา
ประวัติการศึกษาของเวียดนาม
ประเทศเวียดนามได้มีการพัฒนาการศึกษาควบคู่ไปกับพัฒนาของประเทศ ซึ่งสามารถแบ่งออกได้เป็นระยะ ๆ ย่อ ๆ ในเชิงประวัติศาสตร์ดังนี้ (Pham Minh Hac,1995, 42-61)
1. ระยะที่อยู่ภายใต้การปกครองของราชวงศ์จีน (Period of Chinese Imperial Domination) : 200 ปีก่อน ค.ศ. - ค.ศ. 938
ในระยะนี้ประเทศเวียดนามอยู่ภายใต้การปกครองของราชวงศ์จีน ดังนั้นผู้บริหารของประเทศจีน จึงเป็นผู้ก่อตั้งระบบการศึกษาในประเทศเวียดนามทั้งในแบบของรัฐและเอกชน ซึ่งในสมัยก่อนเน้นเฉพาะการศึกษาของบุตรชายและการฝึกอบรมบุคคลเพื่อเข้าไปรับราชการและบริหารประเทศ มีนโยบาย "Feudal Intelligentsia" ซึ่งจะคัดเลือกเฉพาะบุตรชายจากครอบครัวขุนนางไปรับราชการกับราชวงศ์จีน ระบบการศึกษาต่อเนื่องของชาวเวียดนามในบางศตวรรษพบว่า บุคคลชาวเวียดนามที่มีฐานะทางสังคมดีและมีสติปัญญาดีจะได้รับอนุญาตให้เข้าไปศึกษาต่อในประเทศจีน โดยมีการสอบแข่งขันหลายขั้นตอนและครั้งสุดท้ายจะสอบที่กรุงปักกิ่ง เมื่อสอบผ่านจะได้วุฒิเทียบเท่า Doctor’s Degree ระบบการศึกษาดังกล่าวสืบทอดมาจนถึง ราชวงศ์ถัง (ค.ศ. 618 - ค.ศ. 907) ระบบการศึกษาที่เลียนแบบมาจากประเทศจีนประกอบด้วย การศึกษาเบื้องต้น (Primary Education) ที่มีระยะเวลาการศึกษาน้อยกว่า 15 ปี และการศึกษาระดับอุดมศึกษา (Higher Education) ที่มีระยะเวลาการศึกษามากกว่า 15 ปีขึ้นไป
2. ระยะที่ประเทศมีอิสรภาพ (Period of National Independence) : ค.ศ. 938 - ค.ศ. 1859
ในปี ค.ศ. 938 Ngo Dinh ได้รบชนะจีนและก่อตั้งราชวงศ์ Ngo Dinh และราชวงศ์ Le ตอนต้น (ค.ศ. 939 - ค.ศ. 1009) การศึกษาส่วนใหญ่เป็นการดำเนินการโดยเอกชนและโรงเรียนพุทธศาสนา จนกระทั่งราชวงศ์ Le (ค.ศ. 1009 - ค.ศ. 1225) เริ่มให้ความสำคัญกับการศึกษาเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ ๆ เช่น เมืองหลวงทังลอง หรือฮานอยในปัจจุบัน มีการก่อตั้งสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาในประเทศเวียดนามเป็นแห่งแรก ใน ค.ศ. 1076 ที่มีชื่อเรียกว่า "Quoc Tu Gian หรือ Royal College" เพื่อเป็นแหล่งการศึกษาของบุตรชายของครอบครัวที่มีฐานะดี ในยุคนี้มีการสร้างโรงเรียนของรัฐขึ้นอีกทั้งในส่วนกลางและจังหวัดต่าง ๆ เพื่อให้บุตรชายของสามัญชนเข้ารับการศึกษา ทำให้ระบบการศึกษาในประเทศเวียดนามในยุคนี้แบ่งออกเป็น 3 แบบ คือ
- Royal College อยู่ในเมืองหลวง อยู่ภายใต้การบริหารโดยตรงของกษัตริย์
- โรงเรียนในระดับจังหวัดและอำเภอ เป็นโรงเรียนของรัฐซึ่งยังมีจำนวนไม่มากนัก
- โรงเรียนของภาคเอกชน
อาจสรุปได้ว่าการศึกษาในระยะต้น ๆ ของประเทศเวียดนามอยู่ในระบบศักดินา ที่มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อการคัดเลือกคนเข้าไปเรียนเพื่อเป็นขุนนางและข้าราชการในระดับต่าง ๆ
3. ระยะที่อยู่ภายใต้อาณานิคมของฝรั่งเศส (Period of French Colonialism): ค.ศ. 1859 - 1945
ในระยะที่ประเทศเวียดนามอยู่ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศสนี้ ระยะแรก ๆ ยังคงใช้ระบบการศึกษาตามลัทธิขงจื้ออยู่ จนกระทั่งปี ค.ศ. 1917 จึงได้มีการเริ่มระบบการศึกษาแบบฝรั่งเศส แต่ให้ความสำคัญกับการศึกษาในระดับประถมศึกษา มีโรงเรียนประถมศึกษาเกิดขึ้นในหมู่บ้านที่มีพลเมืองอาศัยอยู่หนาแน่น
การศึกษาในเบื้องต้นมีเกรด 1 - 2 มีชื่อเรียกที่แตกต่างกัน Ecole Communale ใช้เรียกการศึกษาในทางตอนเหนือ Ecole Auxilier Preparatoire ใช้เรียกการศึกษาทางตอนใต้ และ Ecole Preparatoire ใช้เรียกการศึกษาในตอนกลางของประเทศ ในบางเมืองมีการศึกษาพื้นฐาน 6 ปี ในเมืองใหญ่ ๆ เช่น ฮานอย ไฮฟอง และวิญ มีการศึกษาที่สูงกว่า ระดับประถมศึกษาเพิ่มขึ้นอีก 4 ปี และมีเฉพาะในเมืองใหญ่ ๆ เท่านั้นที่มีการศึกษาสูงกว่าระดับมัธยมศึกษา คือ Ha Noi, Hue และ Saigon
ตอนต้นศตวรรษที่ 20 ประเทศฝรั่งเศสมีการพัฒนาการศึกษาวิชาชีพ (Professional Education) ขึ้น โดยมีการก่อตั้งสถาบันการศึกษาที่มีรูปแบบตะวันตก ในปี ค.ศ. 1902 มีวิทยาลัยแพทยศาสตร์และเภสัชศาสตร์เกิดขึ้นเป็นแห่งแรกที่กรุงฮานอย และมีการก่อตั้งสถาบันการศึกษาหลายแห่งในเวลาต่อมา นอกจากนี้ยังมีสถาบันการศึกษาทางด้านเทคนิคและอุตสาหกรรมอีกหลายแห่ง ซึ่งมีระยะเวลาในการศึกษา 2 ปี เน้นการฝึกอบรมทักษะในการทำงานกับเครื่องจักรกล สถาบันการศึกษาในระดับนี้เรียกว่า โรงเรียนฝึกวิชาชีพชั้นสอง จนกระทั่ง ค.ศ. 1919 จึงมีระบบการศึกษาแบบมหาวิทยาลัยที่มีการศึกษาวิชาทางด้านวิทยาศาสตร์ ได้แก่ วิชาฟิสิกส์ เคมี จนกระทั่งถึง ค.ศ. 1923 ได้เริ่มมีการจดทะเบียนผู้ที่ศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย
โดยทั่วไปแล้วระบบการศึกษาของประเทศเวียดนามภายใต้การปกครองของประเทศฝรั่งเศส ยังมีความจำกัดอยู่มาก โดยพบว่ามีจำนวนนักศึกษาที่ลงทะเบียนประมาณรัอยละ 2.6 ของประชากรในวัยเรียนทั้งหมดของประเทศ ในขณะที่มีประชากรทั้งหมด 17,702,000 คน ในปี ค.ศ. 1931
4. ระยะหลังการปฏิวัติเดือนสิงหาคม (Period after August Revolution) : ค.ศ. 1945 - 1975
5. ระยะของการรวมประเทศ (Period of National Reunification) : ค.ศ. 1975 - ปัจจุบัน
การศึกษาของเวียดนามในปัจจุบัน
ปัจจุบันเวียดนามแบ่งลักษณะของการจัดการศึกษาไว้ 5 ลักษณะ คือ
1. การศึกษาระดับก่อนประถมศึกษา (Pre-School Education) ประกอบด้วยการเลี้ยงดูเด็ก สำหรับเด็กอายุ 6 เดือนถึง 3 ปี และอนุบาลสำหรับเด็กอายุ 3 - 5 ปี
2. การศึกษาสามัญ (5 - 4 – 3)
- ระดับประถมศึกษาเป็นการศึกษาภาคบังคับ 5 ปี ชั้น 1 - 5
- ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น คือชั้น 6 - 9
- ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย คือชั้น 10 - 12
3. การศึกษาด้านเทคนิคและอาชีพ มีเทียบเคียงทั้งระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย
4. การศึกษาระดับอุดมศึกษา แบ่งเป็นระดับอนุปริญญา (Associate degree) และระดับปริญญา
5. การศึกษาต่อเนื่อง เป็นการศึกษาสำหรับประชาชนที่พลาดโอกาสการศึกษาในระบบสายสามัญและสายอาชีพ
การศึกษาสามัญ 12 ปี (General Education) ของเวียดนามนั้นเวียดนามมีวัตถุประสงค์ที่จะ ให้ประชาชนได้มีวิญญาณในความเป็นสังคมนิยม มีเอกลักษณ์ประจำชาติ และมีความสามารถในด้านอาชีพ ในอดีตการศึกษาสามัญของเวียดนามมีเพียง 10 ปีเท่านั้น และไม่มีอนุบาลศึกษามาก่อนจนถึงปีการศึกษา 2532 - 2533 จึงมีการศึกษาถึงชั้นปีที่ 9 ทั้งประเทศ ซึ่งได้เรียกการศึกษาสามัญ 9 ปี ดังกล่าวนี้ว่าการศึกษาขั้นพื้นฐาน (Basic Education) และเมื่อได้ขยายไปถึงปีที่ 12 แล้วจึงได้เรียกการศึกษาสามัญ 3 ปีสุดท้ายว่า มัธยมชั้นสูง (Upper Secondary School) ปี 2535 - 2536 ระบบการศึกษาสามัญในเวียดนามจึงกลายเป็นระบบ 12 ชั้นเรียนทั้งประเทศ โดยเด็กที่เข้าเรียนในชั้นปีที่ 1 จะมีอายุย่างเข้าปีที่ 6
เมื่อเวียดนามได้ใช้ระบบการศึกษาเป็น 12 ปีแล้ว จำนวนนักเรียนในทุกระดับชั้นยังมีน้อย ดังนั้นปี 2534 สภาแห่งชาติของเวียดนามจึงได้ออกกฎหมายการกระจายการศึกษาระดับประถมศึกษา (Law of Universal Primary Education) ซึ่งถือเป็นกฎหมายฉบับแรกว่าด้วยการศึกษาของเวียดนาม
วัฒนธรรม
วัฒนธรรมของเวียดนามส่วนใหญ่ล้วนมีวัฒนธรรมที่มีรากฐานมาจากจีน และศาสนาพุทธและลัทธิเต๋า
สื่อสารมวลชน
สื่อของเวียดนามได้รับการควบคุม โดยรัฐบาลตามกฎหมายปี 2004 ในการเผยแพร่ โดยทั่วไปจะมองเห็นว่า ภาคสื่อของเวียดนามถูกควบคุม โดยรัฐบาลไปตามเส้นทางของพรรคคอมมิวนิสต์ แม้ว่าหนังสือพิมพ์บางฉบับจะค่อนข้างตรงไปตรงมา เสียงของเวียดนามเป็นบริการกระจายเสียงทางวิทยุแห่งชาติที่รัฐ ออกอากาศผ่านทางเอฟเอ็มโดยใช้เครื่องส่งสัญญาณให้เช่าในประเทศอื่น ๆ และการให้การออกอากาศจากเว็บไซต์ของ สถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศเวียดนาม เป็นบริษัทวิทยุโทรทัศน์แห่งชาติ
ตั้งแต่ปี 1997 เวียดนามมีการควบคุมการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตสาธารณะอย่างกว้างขวาง โดยใช้วิธีการทางกฎหมายและทางเทคนิค เพื่อล็อกผลจะเรียกกันอย่างแพร่หลายว่า "แบมบู ไฟร์วอลล์" โครงการความร่วมมือริเริ่มจัดระดับของเวียดนามการเซ็นเซอร์ทางการเมืองจะเป็นการ "แพร่หลาย" ในขณะที่ผู้สื่อข่าวไร้พรมแดนเวียดนามพิจารณาให้เป็นหนึ่งใน 15 ของโลก "ศัตรูของอินเทอร์เน็ต" แม้ว่ารัฐบาลของเวียดนามอ้างว่าเพื่อป้องกันประเทศกับเนื้อหาลามกอนาจารหรือไม่เหมาะสมทางเพศผ่านความพยายามสกัดกั้นของหลายทางการเมืองและศาสนาเว็บไซต์ที่มีความสำคัญเป็นสิ่งต้องห้ามยัง
ดนตรี
เพลงเวียดนามแบบดั้งเดิมแตกต่างระหว่างภาคเหนือและภาคใต้ของประเทศ ดนตรีคลาสสิกเหนือเป็นรูปแบบดนตรีที่เก่าแก่ที่สุดของเวียดนามและเป็นประเพณีที่เป็นทางการมากขึ้น ต้นกำเนิดของดนตรีเวียดนามสามารถโยงไปถึงการรุกรานของมองโกลในศตวรรษที่ 13 เมื่อเวียดนามจับกุม
วรรณกรรม
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
วรรณกรรมในเวียดนาม มีมาตั้งแต่ยุคราชวงศ์โง มีการกล่าวเน้นเกี่ยวกับบรรพบุรุษหรือวีรกรรมเป็นส่วนใหญ่ ปัจจุบันมีการผสมผสานวัฒนธรรมตะวันตกไปด้วย
เทศกาล
เวียดนามมีเทศกาลตามปฏิทินจันทรคติมากมาย เทศกาลที่สำคัญที่สุดคือการเฉลิมฉลองปีใหม่ตรุษญวน งานแต่งงานเวียดนามแบบดั้งเดิมยังคงเป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลายและมักจะมีการเฉลิมฉลองโดยชาวเวียดนามในประเทศตะวันตก
- เทศกาลเต๊ต (tết)
- เป็นเทศกาลทางศาสนาที่สำคัญที่สุด มีชื่อเต็มว่า "เต๊ตเงวียนด๊าน"(Tết Nguyên Đản) หมายความว่า เทศกาลแห่งรุ่งอรุณแรกของปี มีขึ้นระหว่างปลายเดือนมกราคมถึงต้นเดือนกุมภาพันธ์ เป็นการเฉลิมฉลองความเชื่อในเทพเจ้า ลัทธิเต๋า ขงจื่อ และศาสนาพุทธ และเป็นการเคารพบรรพบุรุษ
- เทศกาลกลางฤดูใบไม้ร่วง
- ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี ชาวบ้านประกวดทำขนมเปี๊ยะโก๋ญวน (บั๋นตรุงทู)(Bánh trung thu) พร้อมทั้งจัดขบวนแห่เชิดมังกร เพื่อเป็นการแสดงความเคารพต่อดวงจันทร์
การท่องเที่ยว
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
การท่องเที่ยวเป็นองค์ประกอบสำคัญของกิจกรรมทางเศรษฐกิจในประเทศคิดเป็น 7.5% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ เวียดนามต้อนรับผู้มาเยือนกว่า 12.9 ล้านคนในปี 2560 เพิ่มขึ้น 29.1% จากปีก่อนทำให้เวียดนามเป็นหนึ่งในจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวที่เติบโตเร็วที่สุดในปีที่ผ่านมา ผู้มาเยือนเวียดนามส่วนใหญ่ในปี 2560 มาจากเอเชียมีจำนวน 9.7 ล้านคน จีน (4 ล้านคน) เกาหลีใต้ (2.6 ล้านคน) และญี่ปุ่น (798,119) คิดเป็นครึ่งหนึ่งของจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติทั้งหมดในปี 2560 [285] เวียดนามยังดึงดูดนักท่องเที่ยวจำนวนมากจากยุโรปด้วยจำนวน 1.9 ล้านคนในปี 2017 รัสเซีย (574,164) ), สหราชอาณาจักร (283,537), ตามมาด้วยฝรั่งเศส (255,396) และเยอรมนี (199,872) เป็นแหล่งที่มาของนักท่องเที่ยวจากยุโรปที่ใหญ่ที่สุด จำนวนนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศที่สำคัญ ได้แก่ สหรัฐ (614,117) และออสเตรเลีย (370,438)
กีฬา
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
กีฬาที่ได้รับความนิยมมากในเวียดนามคือ กีฬาโววีนัม เป็นศิลปะการต่อสู้แบบเวียดนาม ในขณะเดียวกันกีฬาจากตะวันตกอย่างฟุตบอลก็ได้รับความนิยมอย่างสูงในเวียดนาม ฟุตบอลทีมชาติเวียดนามชนะการแข่งขันฟุตบอลชิงแชมป์แห่งชาติอาเซียนสองสมัยในปี 2551 และ 2561 แบะผ่านเข้าถึงรอบก่องรองชนะเลิศเอเชียนคัพ 2019 ทีมเยาวชนชุดอายุต่ำกว่า 23 ปี คว้ารองแชมป์ฟุตบอลเอเชียเยาวชนอายุไม่เกิน 23 ปี 2018 และคว้าอันดับสี่ในฟุตบอลเอเชียนเกมส์ 2018 ในขณะที่ทีมรุ่นอายุต่ำกว่า 20 ปี ได้มีส่วนร่วมในฟุตบอลโลกเยาวชนอายุไม่เกิน 20 ปี 2017ฟุตบอลหญิงทีมชาติเวียดนาม มีผลงานโดดเด่นเช่นกัน โดยเป็นทีมที่คว้าเหรียญทองในกีฬาซีเกมส์ได้มากที่สุดจำนวน 7 สมัย
กีฬาอื่น ๆ ที่ได้รับความนิยมได้แก่ แบดมินตัน, เทนนิส, วอลเลย์บอล, เทเบิลเทนนิส และ หมากรุกสากล ปัจจุบันเวียดนามเป็นหนึ่งในชาติที่ประสบความสำเร็จในการแข่งขันทางด้านกีฬา จากการคว้าชัยชนะจากกีฬาหลายประเภท และมีส่วนร่วมในการแข่งขันโอลิมปิกฤดูร้อน โดยเป็ยสมาชิกของคณะกรรมการโอลิมปิกสากล
อาหาร
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
อาหารในเวียดนามมีวัฒนธรรมอาหารที่มาจากจีน หรือประยุกต์มาจากอาหารแบบจีน โดยผสมผสานกับวัฒนธรรมแบบเกษตรเวียดนาม ซึ่งเฝอเป็นอาหารยอดนิยมในเวียดนาม และโด่งดังในฐานะอาหารประจำชาติของประเทศเวียดนาม
การแต่งกาย
การแต่งกายอ๊าวส่าย (Áo dài) เป็นชุดประจำชาติของประเทศเวียดนามที่ประกอบไปด้วยชุดผ้าไหมที่พอดีตัว สวมทับกางเกงขายาวซึ่งเป็นชุดที่มักสวมใส่ในงานแต่งงาน และพิธีการสำคัญของประเทศ ชุดผู้หญิงคล้ายชุดกี่เพ้าของจีน ในปัจจุบันเป็นชุดที่ได้รับความนิยมมากจากผู้หญิงเวียดนามทั่วทั้งประเทศ ส่วนผู้ชายจะสวมใส่ชุดอ๊าวส่ายด๋ในพิธีแต่งงานหรือพิธีศพ
ดูเพิ่ม
หมายเหตุ
- ทะเลจีนใต้ในเวียดนามเรียกว่าทะเลตะวันออก (Biển Đông)
- รัฐธรรมนูญสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามกล่าวว่าภาษาเวียดนามเป็น "ภาษาประจำชาติ" มากกว่า "ภาษาทางการ"; ภาษาเวียดนามเป็นภาษาเดียวโดยพฤตินัยที่ใช้ในเอกสารราชการและกฎหมาย
- มีอีกชื่อว่าชาวกิญ
- ตำแหน่งแรกก่อนเข้าดำรงตำแหน่งทางการเมืองในรัฐคอมมิวนิสต์พรรคการเมืองเดียว เป็นเลขาธิการคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม ไม่ใช่ประธานาธิบดีเวียดนาม
- มีผลตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2557
อ้างอิง
- . . 15 January 2014. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-05-01. สืบค้นเมื่อ 13 June 2019.
- Communist Party of Vietnam 2004.
- General Statistics Office of Vietnam 2019.
- "2019 Report on International Religious Freedom: Vietnam". .
- Constitution of Vietnam 2014.
- "Thông cáo báo chí về tình hình kinh tế – xã hội quý IV và năm 2022". General Statistics Office of Vietnam.
- International Monetary Fund.
- World Bank 2018c.
- "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme. 8 September 2022. สืบค้นเมื่อ 3 March 2023.
- . Vietnamnet News. 10 December 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-16. สืบค้นเมื่อ 16 February 2013.
{{}}
: ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - "Vietnam | History, Population, Map, Flag, Government, & Facts | Britannica". www.britannica.com (ภาษาอังกฤษ).
- Editors, History com. "Vietnam War". HISTORY (ภาษาอังกฤษ).
{{}}
:|last=
มีชื่อเรียกทั่วไป ((help)) - Woods 2002, p. 38
- Yue-Hashimoto 1972, p. 1
- http://www.nhandan.com.vn/english/business/050707/business_p.htm
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-28. สืบค้นเมื่อ 2007-07-02.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-08-09. สืบค้นเมื่อ 2007-08-18.
{{}}
: ระบุ|accessdate=
และ|access-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - http://thai.cri.cn/1/2007/12/05/21@114375.htm
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-08-09. สืบค้นเมื่อ 2007-07-04.
{{}}
: ระบุ|accessdate=
และ|access-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - "Under South Vietnam Rule" 2012-10-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. MHRO.org. 2010. Retrieved 21 April 2012.
- World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Vietnam: Chinese (Hoa).UNHCR Refworld. Retrieved 12 February 2013.
- Vietnam (08/08). U.S. Department of State. Retrieved 12 February 2013.
- หนังสือพิมพ์มติชน รายวัน หน้า 6 คอลัมน์ หน้าต่างความจริง วันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2550 ปีที่ 30 ฉบับที่ 10620
- [1] Religion in Vietnam
- "Background Note: Vietnam". US Department of State. สืบค้นเมื่อ 28 April 2010.
- "The Largest Buddhist Communities" 2010-07-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Adherents.com. Retrieved 9 July 2013. This source quotes a much lower figure than the 85% quoted by the US Department of State.
- "Vietnam". APEC. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-04-06. สืบค้นเมื่อ 9 July 2013.
- "Vietnam". Encyclopedia of the Nations. 14 August 2007. สืบค้นเมื่อ 28 April 2010.
- . Mertsahinoglu.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-12-13. สืบค้นเมื่อ 28 April 2010.
{{}}
: ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - "Vietnam: International Religious Freedom Report 2007". : . 14 September 2007. สืบค้นเมื่อ 21 January 2008.
- . Ministry of Justice. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-12-18. สืบค้นเมื่อ 21 September 2011.
- "Muting the Messengers: Vietnam's Press Under Pressure". The Economist. London. 15 January 2009. สืบค้นเมื่อ 17 January 2009.
- Wilkey, Robert N (2002). . John Marshall Journal of Computer and Information Law. 20 (4). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-07-19. สืบค้นเมื่อ 2013-08-20.
- OpenNet Initiative (9 May 2007). "Country Profile: Vietnam". สืบค้นเมื่อ 15 July 2008.
- Reporters Without Borders. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-03-17. สืบค้นเมื่อ 15 July 2008.
{{}}
: ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - "OpenNet Initiative Vietnam Report: University Research Team Finds an Increase in Internet Censorship in Vietnam". Berkman Center for Internet & Society at Harvard University. 5 August 2006. สืบค้นเมื่อ 15 July 2008.
- "Opera—Vietnam". Encyclopedia of Modern Asia. 2006. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-07-10. สืบค้นเมื่อ 11 August 2012 – โดยทาง BookRags.com.
- . web.archive.org. 2018-08-30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-11-19. สืบค้นเมื่อ 2022-07-18.
{{}}
: ระบุ|accessdate=
และ|access-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - Rick, August. "How Vietnamese Soccer Upset The Odds That China Is Banking On". Forbes (ภาษาอังกฤษ).
อ่านเพิ่ม
สิ่งพิมพ์
- Dror, Olga (2018). Making Two Vietnams: War and Youth Identities, 1965–1975. Cambridge University Press. ISBN .
- (2016). Vietnam: A New History. . ISBN .
- Holcombe, Alec (2020). Mass Mobilization in the Democratic Republic of Vietnam, 1945–1960. University of Hawaiʻi Press. ISBN .
- Nguyen, Lien-Hang T. (2012). Hanoi's War: An International History of the War for Peace in Vietnam. University of North Carolina Press. ISBN .
- Vu, Tuong; Fear, Sean, บ.ก. (2020). The Republic of Vietnam, 1955–1975: Vietnamese Perspectives on Nation Building. Cornell University Press. ISBN .
- Richardson, John (1876). A school manual of modern geography. Physical and political. Publisher not identified.
- Thái Nguyên, Văn; Mừng Nguyẽ̂n, Văn (1958). A Short History of Viet-Nam. Vietnamese-American Association.
- Chesneaux, Jean (1966). The Vietnamese Nations: Contribution to a History. Current Book Distributors.
- Heneghan, George Martin (1969). Nationalism, Communism and the National Liberation Front of Vietnam: Dilemma for American Foreign Policy. Department of Political Science, Stanford University.
- Gravel, Mike (1971). The Pentagon Papers: The Defense Department History of United States Decision-making on Vietnam. . ISBN .
- Peasant and Labour. 1972.
- Yue Hashimoto, Oi-kan (1972). Phonology of Cantonese. . ISBN .
- Jukes, Geoffrey (1973). The Soviet Union in Asia. . ISBN .
- Turner, Robert F. (1975). Vietnamese communism, its origins and development. , Stanford University. ISBN .
- Phan, Khoang (1976). Việt sử: xứ đàng trong, 1558–1777. Cuộc nam-tié̂n của dân-tộc Việt-Nam. Nhà Sách Khai Trí (ภาษาเวียดนาม). University of Michigan.
- Vu, Tu Lap (1979). Vietnam: Geographical Data. .
- Lewy, Guenter (1980). America in Vietnam. . ISBN .
- Holmgren, Jennifer (1980). Chinese colonisation of northern Vietnam: administrative geography and political development in the Tongking Delta, first to sixth centuries A.D. Australian National University, Faculty of Asian Studies: distributed by Australian University Press. ISBN .
- Taylor, Keith Weller (1983). The Birth of Vietnam. . ISBN .
- Leonard, Jane Kate (1984). Wei Yuan and China's Rediscovery of the Maritime World. . ISBN .
- (1985). (บ.ก.). The Red Earth: A Vietnamese Memoir of Life on a Colonial Rubber Plantation. Southeast Asia Series. แปลโดย John Spragens, Jr. Athens, OH: . ISBN .
- Khánh Huỳnh, Kim (1986). Vietnamese Communism, 1925–1945. . ISBN .
- Miller, Robert Hopkins (1990). United States and Vietnam 1787–1941. DIANE Publishing. ISBN .
- McLeod, Mark W. (1991). The Vietnamese Response to French Intervention, 1862–1874. . ISBN .
- Joes, Anthony James (1992). Modern Guerrilla Insurgency. . ISBN .
- Miettinen, Jukka O. (1992). Classical Dance and Theatre in South-East Asia. . ISBN .
- Adhikari, Ramesh; Kirkpatrick, Colin H.; Weiss, John (1992). Industrial and Trade Policy Reform in Developing Countries. . ISBN .
- Akazawa, Takeru; Aoki, Kenichi; Kimura, Tasuku (1992). The evolution and dispersal of modern humans in Asia. . ISBN .
- Cortada, James W. (1994). Spain in the Nineteenth-century World: Essays on Spanish Diplomacy, 1789–1898. . ISBN .
- Keyes, Charles F. (1995). The Golden Peninsula: Culture and Adaptation in Mainland Southeast Asia. . ISBN .
- Gettleman, Marvin E.; Franklin, Jane; Young, Marilyn B.; Franklin, H. Bruce (1995). Vietnam and America: A Documented History. . ISBN .
- Proceedings of the Regional Dialogue on Biodiversity and Natural Resources Management in Mainland Southeast Asian Economies, Kunming Institute of Botany, Yunnan, China, 21–24 February 1995. Natural Resources and Environment Program, Thailand Development Research Institute Foundation. 1995.
- Hampson, Fen Osler (1996). Nurturing Peace: Why Peace Settlements Succeed Or Fail. . ISBN .
- de Laet, Sigfried J.; Herrmann, Joachim (1996). History of Humanity: From the seventh century B.C. to the seventh century A.D. . ISBN .
- Tonnesson, Stein; Antlov, Hans (1996). Asian Forms of the Nation. . ISBN .
- Murray, Geoffrey (1997). Vietnam Dawn of a New Market. . ISBN .
- Jones, John R. (1998). Guide to Vietnam. Bradt Publications. ISBN .
- Brigham, Robert Kendall (1998). Guerrilla Diplomacy: The NLF's Foreign Relations and the Viet Nam War. . ISBN .
- Li, Tana (1998). Nguyễn Cochinchina: Southern Vietnam in the Seventeenth and Eighteenth Centuries. . ISBN .
- Vietnam: Selected Issues. International Monetary Fund. 1999. ISBN .
- Litvack, Jennie; Litvack, Jennie Ilene; Rondinelli, Dennis A. (1999). Market Reform in Vietnam: Building Institutions for Development. . ISBN .
- Đức Trần, Hồng; Thư Hà, Anh (2000). A Brief Chronology of Vietnam's History. .
- Cook, Bernard A. (2001). Europe Since 1945: An Encyclopedia. . ISBN .
- Knoblock, John; Riegel, Jeffrey (2001). The Annals of Lü Buwei. Stanford University Press. ISBN .
- Selections from Regional Press. Vol. 20. . 2001.
- Green, Thomas A. (2001). Martial Arts of the World: A-Q. . ISBN .
- Karlström, Anna; Källén, Anna (2002). Southeast Asian Archaeology. Östasiatiska Samlingarna (Stockholm, Sweden), European Association of Southeast Asian Archaeologists. International Conference. Museum of Far Eastern Antiquities, Stockholm. ISBN .
- Levinson, David; Christensen, Karen (2002). Encyclopedia of Modern Asia. . ISBN .
- Pelley, Patricia M. (2002). Postcolonial Vietnam: New Histories of the National Past. . ISBN .
- Woods, L. Shelton (2002). Vietnam: a global studies handbook. . ISBN .
- Largo, V. (2002). Vietnam: Current Issues and Historical Background. . ISBN .
- Page, Melvin Eugene; Sonnenburg, Penny M. (2003). Colonialism: An International, Social, Cultural, and Political Encyclopedia. . ISBN .
- Dodd, Jan; Lewis, Mark (2003). Vietnam. . ISBN .
- Hiẻ̂n Lê, Năng (2003). Three victories on the Bach Dang river. Nhà xuất bản Văn hóa-thông tin.
- (2003). Strange Parallels: Integration of the Mainland Southeast Asia in Global Context, c. 800-1830, Vol 1. Cambridge University Press.
- Protected Areas and Development Partnership (2003). Review of Protected Areas and Development in the Four Countries of the Lower Mekong River Region. ICEM. ISBN .
- Meggle, Georg (2004). Ethics of Humanitarian Interventions. . ISBN .
- Ooi, Keat Gin (2004). Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor. . ISBN .
- Smith, Anthony L. (2005). Southeast Asia and New Zealand: A History of Regional and Bilateral Relations. . ISBN .
- Alterman, Eric (2005). When Presidents Lie: A History of Official Deception and Its Consequences. . ISBN .
- Anderson, Wanni Wibulswasdi; Lee, Robert G. (2005). Displacements and Diasporas: Asians in the Americas. . ISBN .
- Kissi, Edward (2006). Revolution and Genocide in Ethiopia and Cambodia. . ISBN .
- Oxenham, Marc; Tayles, Nancy (2006). Bioarchaeology of Southeast Asia. . ISBN .
- Englar, Mary (2006). Vietnam: A Question and Answer Book. . ISBN .
- Tran, Nhung Tuyet; , บ.ก. (2006). Viet Nam: Borderless Histories. . ISBN .
- Hoàng, Anh Tuấn (2007). Silk for Silver: Dutch-Vietnamese Relations, 1637–1700. . ISBN .
- Jeffries, Ian (2007). Vietnam: A Guide to Economic and Political Developments. . ISBN .
- Olsen, Mari (2007). Soviet-Vietnam Relations and the Role of China 1949–64: Changing Alliances. . ISBN .
- Neville, Peter (2007). Britain in Vietnam: Prelude to Disaster, 1945–46. . ISBN .
- Smith, T. (2007). Britain and the Origins of the Vietnam War: UK Policy in Indo-China, 1943–50. . ISBN .
- Koskoff, Ellen (2008). The Concise Garland Encyclopedia of World Music: The Middle East, South Asia, East Asia, Southeast Asia. . ISBN .
- Ramsay, Jacob (2008). Mandarins and Martyrs: The Church and the Nguyen Dynasty in Early Nineteenth-century Vietnam. . ISBN .
- Calò, Ambra (2009). Trails of Bronze Drums Across Early Southeast Asia: Exchange Routes and Connected Cultural Spheres. . ISBN .
- Sharma, Gitesh (2009). Traces of Indian Culture in Vietnam. . ISBN .
- Isserman, Maurice; Bowman, John Stewart (2009). Vietnam War. . ISBN .
- Koblitz, Neal (2009). Random Curves: Journeys of a Mathematician. . ISBN .
- Cottrell, Robert C. (2009). Vietnam. . ISBN .
- Asian Development Bank (2010). Asian Development Outlook 2010 Update. . ISBN .
- Lockard, Craig A. (2010). Societies, Networks, and Transitions, Volume 2: Since 1450. Learning. ISBN .
- Elliott, Mai (2010). RAND in Southeast Asia: A History of the Vietnam War Era. . ISBN .
- Gustafsson, Mai Lan (2010). War and Shadows: The Haunting of Vietnam. . ISBN .
- Jones, Daniel (2011). Cambridge English Pronouncing Dictionary. . ISBN .
- Lewandowski, Elizabeth J. (2011). The Complete Costume Dictionary. . ISBN .
- Pike, Francis (2011). Empires at War: A Short History of Modern Asia Since World War II. . ISBN .
- Vierra, Kimberly; Vierra, Brian (2011). Vietnam Business Guide: Getting Started in Tomorrow's Market Today. . ISBN .
- Vo, Nghia M. (2011). Saigon: A History. . ISBN .
- Khoo, Nicholas (2011). Collateral Damage: Sino-Soviet Rivalry and the Termination of the Sino-Vietnamese Alliance. . ISBN .
- Cooke, Nola; Li, Tana; Anderson, James (2011). The Tongking Gulf Through History. , Incorporated. ISBN .
- Zwartjes, Otto (2011). Portuguese Missionary Grammars in Asia, Africa and Brazil, 1550–1800. . ISBN .
- Frankum Jr., Ronald B. (2011). Historical Dictionary of the War in Vietnam. . ISBN .
- Tucker, Spencer C. (2011). The Encyclopedia of the Vietnam War: A Political, Social, and Military History, 2nd Edition [4 volumes]: A Political, Social, and Military History. . ISBN .
- Tonnesson, Stein (2011). Vietnam 1946: How the War Began. . ISBN .
- Kỳ Phương, Trần; Lockhart, Bruce M. (2011). The Cham of Vietnam: History, Society and Art. . ISBN .
- Thaker, Aruna; Barton, Arlene (2012). Multicultural Handbook of Food, Nutrition and Dietetics. . ISBN .
- Keith, Charles (2012). Catholic Vietnam: A Church from Empire to Nation. . ISBN .
- Olson, Gregory A. (2012). Mansfield and Vietnam: A Study in Rhetorical Adaptation. . ISBN .
- Waite, James (2012). The End of the First Indochina War: A Global History. . ISBN .
- Vo, Nghia M. (2012). Legends of Vietnam: An Analysis and Retelling of 88 Tales. . ISBN .
- Muehlenbeck, Philip Emil; Muehlenbeck, Philip (2012). Religion and the Cold War: A Global Perspective. . ISBN .
- Rabett, Ryan J. (2012). Human Adaptation in the Asian Palaeolithic: Hominin Dispersal and Behaviour During the Late Quaternary. . ISBN .
- Li, Xiaobing (2012). China at War: An Encyclopedia. . ISBN .
- Gilbert, Adrian (2013). Encyclopedia of Warfare: From the Earliest Times to the Present Day. . ISBN .
- Chico, Beverly (2013). Hats and Headwear around the World: A Cultural Encyclopedia: A Cultural Encyclopedia. . ISBN .
- Boobbyer, Claire; Spooner, Andrew (2013). Vietnam, Cambodia & Laos Footprint Handbook. . ISBN .
- Fröhlich, Holger L.; Schreinemachers, Pepijn; Stahr, Karl; Clemens, Gerhard (2013). Sustainable Land Use and Rural Development in Southeast Asia: Innovations and Policies for Mountainous Areas. . ISBN .
- Willbanks, James H. (2013). Vietnam War Almanac: An In-Depth Guide to the Most Controversial Conflict in American History. . ISBN
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
16 N 108 E 16 N 108 E 16 108 satharnrthsngkhmniymewiydnam Cộng hoa Xa hội chủ nghĩa Việt Nam ewiydnam thngchati trakhakhwy Độc lập Tự do Hạnh phuc exkrach xisrphaph khwamsukh ephlngchati Tiến Quan Ca marchthharewiydnam source source track track track track track track track track track track track track track aesdnglukolkaesdngaephnthixaesiynthitngkhxng praethsewiydnam ekhiyw inxaesiyn ethaekhm khaxthibaysylksn emuxnghlwnghanxy 21 2 N 105 51 E 21 033 N 105 850 E 21 033 105 850emuxngihysudnkhrohciminh 10 48 N 106 39 E 10 800 N 106 650 E 10 800 106 650phasapracachatiewiydnamklumchatiphnthu85 32 ewiydnam1 92 1 89 1 51 1 45 mng1 37 ekhmr1 13 nung0 93 4 48 xun sasna73 7 immisasna 14 9 phuthth8 5 1 5 lththihhwahaw1 2 lththikawday0 2 edmanimchawewiydnamkarpkkhrxngrthediyw maks elnin phrrkhediyw satharnrthsngkhmniym elkhathikarehngiyn fu cxng prathanathibdiot elim naykrthmntrifm miy ciy sphanitibyytismchchaaehngchatikxtng rachwngshngbang rachwngsaerk p stwrrsthi 7 kxnkhristkal ph s 432 ph s 1481 rachwngsehngiyn rachwngssudthay 1 mithunayn ph s 2345 klayepnxantifrngess6 mithunayn ph s 2427 cakfrngess2 knyayn ph s 2488 karprachumecniwa aebngehnux it 21 krkdakhm ph s 2497 isngxnlmslay30 emsayn ph s 2518 rwmpraeths2 krkdakhm ph s 2519 28 phvscikayn ph s 2556phunthi rwm331 699 tarangkiolemtr 128 070 tarangiml xndbthi 66 aehlngna 6 38prachakr ph s 2565 praman99 327 643 xndbthi 15 samaonprachakr ph s 256296 208 984 khwamhnaaenn295 0 txtarangkiolemtr 764 0 txtarangiml xndbthi 29 cidiphi xanacsux ph s 2566 praman rwm1 278 lanlandxllarshrth xndbthi 24 txhw12 881 dxllarshrth cidiphi rakhatlad ph s 2566 praman rwm432 7 phnlandxllarshrth xndbthi 34 txhw4 475 dxllarshrth cini ph s 2561 36 8 panklang exchdiix ph s 2564 0 703 sung xndbthi 115skulengindxng VND ekhtewlaUTC 07 00 ewlamatrthanewiydnam ww dd ppppifbankhbrthdankhwarhsothrsphthrhs ISO 3166VNodemnbnsud vn ewiydnam ewiydnam Việt Nam viet nam eh wiydnam michuxxyangepnthangkarkhux satharnrthsngkhmniymewiydnam ewiydnam Cộng hoa xa hội chủ nghĩa Việt Nam kng hhwa sa ohy cu ehngiy ehwiyt nam epnpraethsinexechiytawnxxkechiyngit tngxyuthangdantawnxxksudkhxngkhabsmuthrxinodcin miphunthirwm 311 699 tarangkiolemtr miprachakrpraman 96 lankhnin ph s 2562 cungthuxepnpraethsthimiprachakrmakthisudepnxndb 15 khxngolk aelaepnxndb 9 khxngexechiy miphrmaedntidkbpraethscinthangthisehnux praethslaw aelapraethskmphuchathangthistawntk aelaxawtngekiy thaelcinit xawithy thangthistawnxxkaelait miemuxnghlwngkhuxhanxy aelaemuxngthiihythisudkhuxnkhrohciminh edimchuxwa isngxn dinaednkhxngewiydnamepnthixyuxasykhxngmnusytngaetyukhhineka phukhnekhamatngrkrakaelarwmtwknepnrthtang briewndindxnsamehliympakaemnaaedngsungepnthitngkhxngphumiphakhthangehnuxkhxngewiydnaminpccubn dinaednswnihyekhyepnswnhnungkhxngckrwrrdicinkwaphnpi tngaet 111 pikxnkhristskrachthung kh s 939 rachwngshnphnwkdinaedntxnehnuxaelatxnklangekhadwykn rthaerkerimkhxngewiydnamkxtngkhunemuxpramanpi 939 phayhlngewiydnamchnacin mxngokl inyuththnawiaemnabkdng ewiydnamaelackrphrrdiewiydnamkecriyrungeruxngaelaerimaephkhyayxiththiphlekhaipinexechiytawnxxkechiyngit rachwngsehngiynthuxepnrachwngssudthaythipkkhrxngdinaednni cnkrathngtkepnxinodcinkhxngfrngessinchwngklangstwrrsthi 19 aelaphayhlngkarptiwtieduxnsinghakhm ph s 2488 kxngthphprachachninnam ehwiytmiy naodyohciminh mibthbathinkarnaewiydnampldaexkcakfrngess ewiydnamtxngephchiykbsngkhramthiyudeyuxinchwngkhriststwrrsthi 20 phayhlngsngkhramolkkhrngthisxng frngessklbmaethlingxanacxikkhrnginsngkhramxinodcinkhrngthihnung sungcblngdwychykhxngewiydnaminpi 2497 krann sngkhramewiydnamidpathukhunimnanhlngcaknn odypraethsewiydnamthukaeykepnsxngswnkhux ewiydnamehnux satharnrthprachathipityewiydnam sungidrbkarsnbsnuncakshphaphosewiytaelacin aela ewiydnamit satharnrthewiydnam sungidrbkarsnbsnuncakshrth karyudkrungisngxnodyewiydnamehnuxnaipsukarsinsudkhxngsngkhram krungisngxnidrbkarepliynchuxihmepnohciminh inkhnathihanxysungepnemuxnghlwngkhxngewiydnamehnux idklayepnemuxnghlwngkhxngewiydnamhlngcakkarrwmpraethsinpi 2519 sungdinaednthnghmdidrwmknklayepnrthsngkhmniyminchux satharnrthsngkhmniymewiydnam phrrkhkhxmmiwnistmibthbathnathangkaremuxng singninaipsukarwicarncaknanachatirwmthungkarkhwabatrcakolktawntk sngkhramkmphucha ewiydnam aela sngkhramcin ewiydnam thaihpraethsesuxmothrmmakkhun kxnthinoybayodyemyinpi 2529 odyphrrkhkhxmmiwnistcachwyihesrsthkicpraethserimfuntw odyyudrupaebbtamkarptirupesrsthkiccin sngphlihewiydnamklaysphaphepnhnunginpraethsesrsthkicthisakhyinphumiphakh aelaerimekharwmkickrrmthangesrsthkicaelakaremuxnginewthiolkmakkhun pccubnewiydnamepnpraethskalngphthna odyidrbkarcdxndbihepnhnunginpraethsthimixtrakaretibotthangesrsthkicsungthisudinkhriststwrrsthi 21 aelahakwdtamphlitphnthmwlrwminpraeths khadwaskyphaphthangesrsthkickhxngewiydnamcathdethiymkbpraethsphthnaaelwphayinpi 2593 xyangirkdi prachakrcanwnmakyngprasbkbkhwamyakcn aelaewiydnamyngephchiykhwamoddediywthangkaremuxng pyhasakhyidaek karthucritthangkaremuxng rwmthungkarihesriphaphsuxaelasiththimnusychninradbta in ph s 2543 idmikarsrangkhwamsmphnththangkarthutkbpraethstang ewiydnamepnsmachikkhxngxngkhkarrahwangpraethshlayaehng echn smakhmprachachatiaehngexechiytawnxxkechiyngit khwamrwmmuxthangesrsthkicexechiy aepsifik khxtklngkhwamkhrxbkhlumaelakhwamkawhnaephuxhunswnthangkarkhaphakhphunexechiyaepsifik khbwnkarimfkiffayid xngkhkarrahwangpraethskhxngklumpraethsthiichphasafrngess aela xngkhkarkarkhaolk aelayngekhymibthbathinkhnamntrikhwammnkhngaehngshprachachatichuxkhawa ewiydnam hrux ehwiydnam Việt Nam vie t naːm ehwiydnam khuxxikchuxhnungkhxng namehwiyd Nam Việt namehwiyd cin 南越 phinxin Nanyue aeplwa ewiydit odyepnchuxthierimichtngaetsmy Nha Triệu 家趙 hyaeciyw inchwngstwrrsthi 2 kxnkhristkal hruxchwngrahwangpiph s 344 thung 443 khawa ehwiyd Việt edimepnchuxyxkhxng Bach Việt bak eh wiyd cin 百越 phinxin Bǎiyue aeplwa rxyewiyd sungepnkhathiicheriykklumchnthiekhyxasyxyubriewnthangitkhxngcinaelathangehnuxkhxngewiydnamprawtisastrsmykxnprawtisastr klxngmohrathuksarid epnxarythrrmkxnprawtisastrinewiydnammichuxesiyngmakodyechphaaxarythrrmyukhhinihm thimihlkthankhuxklxngmohrathuksarid aelachumchnobranthi ekht thangitkhxngpakaemnaaedng snnisthanwabrrphburuskhxngchawewiydnamobranphsmphsanrahwangchnephamxngoklxydehnuxcakcinaelait sungepnchawthael darngchiphdwykarplukkhawaebbnadaaelacbpla aelaxyuknepnepha bnthukprawtisastryukhhlngkhxngewiydnameriykyukhniwa miphunapkkhrxngsubtxknhlayrxypieriykwa kstriyhung aetthuxepnyukhkxnprawtisastr smyprawtisastr ewiydnamerimekhasuyukhprawtisastrhlngcaktxnitkhxngcinekharukranaelayudkhrxngdinaednaethblumaemnaaedng caknnimnanckrphrrdicinsisungerimrwmdinaedncinsrangckrwrrdiihepnhnungediyw odyidykthphlngmaaelathalayxanackrkhxngphwkid kxnphnwkdinaednlumaemnaaedngthnghmd ihkhuntrngtxsunyklangkarpkkhrxnghnanih thiemuxngphanxwihruxkwangocwinmnthlkwangtungpccubn hlngsinsudrachwngschin khahlwnghnanihkhux prakastnghnanihepnxanackrxisra chuxwa hnaneyw hrux namehwiyt insaeniyngewiydnamsungepnthimakhxngchuxewiydnaminpccubn kxnkxngthphhnekhayudxanackrnamehwiyd idinpi ph s 585 aelaphnwkepnswnhnungkhxngcin ichchuxwa khyayxanaekhtlngitthungbriewnemuxngdannginpccubn aelasngkhahlwngpkkhrxngradbsungmapraca epnchwngewlathichawcinnathangdantang ipephyaephrthidinaednaehngni phrxmekbekiywphlpraoychnthrphyakrcakchawphunemuxnghruxchawewiydnamcnnaipsukartxtanxyangrunaernghlaykhrngechn wirstriinnam idnakxngkalngtxtankarpkkhrxngkhxngcin aetprachyinxik 3 pitxmaaelatkepnswnhnungkhxngcin nkothspyyachnchawcinnamwa rwmmuxkbpyyachnchawewiydnamrwmthakarptiwti kxtng khnannamaekhwnwa wnswn aetphayaephinthisud karpkkhrxngkhxngcininewiydnamkhadtxnepnrayatamsthankarnincinexng sungepnoxkasihchawphunemuxnginewiydnamtngtnepnxisra inchwngewlathiewiydnamxyuitkarpkkhrxngkhxng phuththsasnaerimekhasuewiydnam emuxngtahlxhruxhanxy epnemuxngihythisudepnsunyklangkarkhakaredinthangkhxngchawcinaelaxinediy phrasngkhaelankbwchinlththietacakcinedinthangekhamaxasyindinaednni txmarachwngsthangidepliynchuxekhtpkkhrxngniihmwa xnhnan hruxxnnm insaeniyngewiydnam hlngprabkbtchawphunemuxngid aetthuxepnchwngewlasudthaythicinkhrxbkhrxngdinaednaehngni ph s 1498 1510 hlngcakkarlmslaykhxngrachwngsthangkhxngcin nayphlongekwiynphunathxngthininekhtemuxnghwalux thangitkhxnglumaemnaaedng khbilchawcinid aelwcungkxtngrachwngsongepliynchuxpraethswa idewiyd hlngcakckrphrrdiswrrkht xanackraetkaeykxxkepn 12 aekhwn miphunakhxngtnimkhuntrngtxkn ph s 1511 1523 khunsukdinghobahling aemthphkhxngrachwngsong samarthrwbrwmaekhwntang ekhadwykn epliynchuxpraethsepn idokewiyd erimsrangrabbkarpkkhrxngaebbcinmakkwayukhkxnhna aelatngtnepn ckrphrrdidinghetiyn hrux dinghetiynhwang esmuxnckrphrrdicinsiphurwbrwmcin thuxepnkarerimichtaaehnngckrphrrdihrux hwanged inewiydnamepnkhrngaerk ph s 1524 1552 mehsikhxngckrphrrdidinghobahling idkhbilrchthayathrachwngsdingh sthapnaphraswamiihmkhuxkhunsukelhwanepnckrphrrdieldayaehng odyphyayamsrangkhwammnkhngdwykarfunfukhwamsmphnthkbrachwngssngkhxngcinaelaprabpramkbtphayin aetkimrxdphnkarrthprahar smyniphuththsasnaaelalththietarungeruxngmakaelaidrbkhwameluxmissrththainhmuchnchnsungmakrachwngsyukhihm ph s 1552 1768 mixanacin emuxkhunkhrxngrachy thrngyayemuxnghlwngipthi hanxy thrngsrangwdkhun 150 aehng inpi 1070 narabbkarsxbcxhngwnmaich kxtng ihkhwamruekiywkbwrrnkhdi ephuxsxbekharbrachkarin aetkhunnangyngmicanwnnxy swnhnungepnechuxsayphumixiththiphlinhwemuxng txmathrngphranamwa smyhliepnsmythiphraphuththsasnamitxkaremuxngkarpkkhrxngaelasngkhmmak thipruksarachkarinbangsmyepnphrasngkh ckrphrrdirachwngshlichwnghlngsrangwdkhnadihykhunhlayaehng aelaslarachsmbtixxkphnwch epnsaehtuihkarbriharrachkarerimtkxyuinxanackhxngekhruxyaticaktrakulthimngkhnginhwemuxng phupkkhrxngxngkhsudthayepnedkhyingthiidrbkartngepnckrphrrdini phranamwa karbriharrachkartkxyuinxanackhxngyatiwngsphrachnnisungepnkhunsukmikxngkalngthharxyuinmux echn sungkxrthpraharyudxanaccakrachwngshliinthisudph s 1768 1943 yatikhxngphrachayackrphrrdikxrthprahar yudxanacthamklangsthankarnkbtaelatangchati caknnidxphiesksmrskbphranang ckrphrrdinixngssudthaykhxngaelwykhlankhunepnckrphrrdixngkhaerkkhxngrachwngsecin smyecinewiydnamtxngephchiykbsuksngkhramodytlxd thirayaerngthisudkhuxkarrukrancakphwkmxngoklaela smyecinkerimihkhwamsakhykbmakkwayukhkxnhnaodyechphaadanphumipyyaaela rwmthungkaraebbcin insmynimikarpramwlepnkhrngaerk chuxwa hrux bnthukprawtisastr odyrachbnthit nxkcakniyngerimmikarpradisthxksrkhxngewiydnamthieriykwa khunepnkhrngaerkph s 1943 1971 yatikhxngphrachayackrphrrdi srangthanxanackhxngtndwykarepnthasukkbphwk txmakxrthpraharyudxanaccakckrphrrdirachwngsecinaelaphyayamkacdechuxsayrachwngsthihlngehluxxyu caknnkhunkhrxngrachy tngthayathkhxngtnepnckrphrrditxma rachnikulidkhxkhwamchwyehluxipyngcin thaihcinsngkxngthphekhamalmlang aetsudthaykimmxbxanacihaek aelayudkhrxngewiydnamaethnthikarkuexkrachaelakxtng yukhhlng ph s 1971 2331 chawemuxng thangitkhxnghanxy idrwbrwmsmkhrphrrkhphwktngtnkhunepn khbilcinxxkcakewiydnamidsaerc txmainpi ph s 1971 khunkhrxngrachyepnckrphrrdixngkhihm sthapna khun mirachthanithihanxyhruxaelarachthanixikaehngkhuxthiemuxng thnhwa hrux rachthanitawntk sungepnthinthanedimkhxngelehlyaelatrakulel txmaidrbkarthwayphranamwa elithot chwngaerkepnchwngsrangkhwammnkhngaelafunfupraethsinthukdan odyechphaainsmyelithothrux echnkarsrangrabbrachkar cdsxbkhdeluxkkhunnang trakdhmayihm aebngekhtkarpkkhrxngihm funfukarekstr rwmthungkarsthapnakhwamsmphnththangkarthutkbcinthaihewiydnamekhasuyukhsngbsukhplxdcaksngkhramxikkhrng hlngsmy erimekidkhwamkhdaeyngrahwangkbbrrdakhunsukthirwmthphkbinkarsurbkbcin khwamkhdaeyngbanplaycnnaipsukaraebngphrrkhaebngphwkinhmukharachsank cnekidkarrthpraharkhrngaerkkhxngin ph s 2002 mikarpraharaelackrphrrdikhnann txmabrrdakhunnangcungsnbsnunihrachnikulxikphraxngkhhnungmaepnckrphrrdiaethn txmakhux ph s 2003 2040 rchkalthuxwayawnanaelarungeruxngthisudyukhhnunginprawtisastrewiydnam mikarptiruppraethshlaydanodyyudrupaebbcinmakkwaedim thngrabbkarthicdsxbkhrbsamradbtngaetxaephxcnthungrachthani canwnkhunnangephimkhunthwikhunaelathaihrabbrachkarkhyaytwmakkwayukhsmykxnhna nxkcaknnyngmikarpramwlkdhmayihmphraxngkhthrngsrangewiydnamihepnmhaxanacaelaepnsunyklangdwykbephuxnbanthimkkhdaeyngkbewiydnamkhuxaelalaw xiththiphlkhxngewiydnamrbruipcnthunghwemuxngephaithincintxnitaelalanna hlngrchkalnirachwngselerimprasbpyhakhwamkhdaeynginhmukhunnang pyhaesrsthkiccnthisudkthukrthpraharody inpi ph s 2071 echuxphrawngshlbhnidwykarchwyehluxkhxngaela thimixiththiphlinmaaetaerk erimkarfunfukxbkukhunodymiepnkhnaela thasngkhramkbcnthungpi ph s 2136 cungsamarthyudemuxngkhunidaelafunfupkkhrxngewiydnamtxip yukhaetkaeykehnux it hlngkarfunfukhunid tngtnepnphusaercrachkar aelaihippkkhrxngekhtchayaednitbriewnemuxnglngipthungbriewnemuxngdannginpccubn khunsuktrakulcingtngtnepn ecasubtaaehnngphusaercrachkar intrakulkhxngtnexng cungprakasimyxmrbkarpkkhrxngkhxngcnekidsngkhramkhrngihmtxmaxikhlaysibpi ewiydnamaebngaeykepnsxngswn swnehnux khux ewiydnamehnux xyuinkarpkkhrxngkhxngaelaeca misunyklangthi swnit khux ewiydnamit mipkkhrxng misunyklangthiemuxnghruxewinpccubntlxdmackrwrrdiewiydnam ph s 2316 ekidkbtnaodychawnasamphinxngthihmubankhuninekhtemuxng ekhtpkkhrxngkhxng aelasamarthyudemuxngid xngkhchay echuxsaytrakulehwiynhlbhnilngitxxkcakewiydnamipcnthungkrungethph kxnklbmarwbrwmkalngexachnaphwkid xngkhchayehngwiynaexnghruxehngwiynfukxan xngechiyngsux phunatrakulehngwiyn sungtngtnepnckrphrrdixngkhihmaehngrachwngsehngwiyn inpi ph s 2345 sthapnarachthaniihmthiemuxngew aethnthithnglxng sungthukepliynchuxepn hanxy ckrwrrdiewiydnam ph s 2345 2488 xngkhchayehngwiynaexnghruxckrphrrdiyalxng ckrphrrdiphraxngkhaerkkhxngrachwngsehwiynerimfunfupraeths ewiydnammixanaekhtiklekhiyngkbpccubn dinaednphakhitkhyayipthungpakaemnaokhngaelachayfngxawithy thrngrksasmphnthkbchawtawntkodyechphaachawfrngessthichwyrbkbphwketyesin naychangchawfrngesschwyxxkaebbphrarachwngthiew aela pxmprakaremuxngisngxn rachwngsehngwiynrungeruxngthisudinsmy ckrphrrdixngkhthisxng thrngepliynchuxpraethsepn khyayaesnanuphaphipynglawaelakmphucha phnwkkmphuchafngtawnxxk thasngkhramkbsyamtxenuxngekuxbyisibpi aetphayhlngtxngthxntwcakkmphuchahlngthukchawkmphuchatxtanxyangrunaerng smyniewiydnamerimichkhxngbathhlwngchawtawntk mikarcbkumaelapraharbathhlwngchawtawntkxyangtxenuxng rwmthungchawewiydnamthinbthuxkhristsasna cnthungrchkalckrphrrdixngkhthi 4 khux thrngtxtanchawkhristxyangrunaerngtxip cninthisudbathhlwngchawfrngesskhxkhwamchwyehluxcakrthbalkhxngtnihchwykhumkhrxng ph s 2401 eruxrbkhxngekhamathungnannaemuxngdanng hrux iklemuxnghlwngew naipsukarsurbknkhxngthngfay txmakxngkalngfrngessidbukocmtidinaednphakhitbriewnpakaemnaokhngaelayudkhrxngphunthiidekuxbthnghmd cungtxngyxmsngbsukaelamxbdinaednphakhitihaekfrngess chawewiydnamerimtxtankaryudkhrxngkhxngfrngessaetimxactxsukbaesnyanuphaphthhangthharthiehnuxkwaid frngesscungekhakhwbkhumewiydnamxyangcringcngmakkhunaelaaebngewiydnamxxkepn 3 swn khuxxananikhm inphakhit intxnklang aela ekhtxarkkhatngekiyinphakhehnux aelaewiydnamyngmickrphrrdiepnpramukhechnedim aettxngphankarkhdeluxkody aelamithanaepnsylksn aela karthutepnkhxngfrngess thuxwaewiydnamsinsudthanaexkrachnbaetnn aephnthixinodcin kh s 1913 frngessaeswnghaphlpraoychncakkarpkkhrxngewiydnamthangdanesrsthkic ewiydnamepnaehlngplukkhawaelaihm echnkaaef aelayangphara sngxxkipyngfrngessaelaepnwtthudibaekorngnganinfrngess thidininewiydnamthukyudaelatkepnkhxngchawfrngess aelaerimxphyphekhamatngthinthaninewiydnam khnaediywknksngesrimkarsuksaaelaihaephrhlayinewiydnam chawewiydnamswnhnungidrbkarsuksaaebbihmaelaerimtxngkarxisrainkarthanganaelamiswnrwminkarpkkhrxngpraeths naipsukarkxtwkhxngklumchatiniymtang thiekhmaekhngthisudkhuxphrrkhkhxmmiwnistxinodcinthitngkhunodyohciminh inpi ph s 2473 aelatxmaprbepliynepn idnachawnakxkartxtanfrngessinchnbth ph s 2488 ohciminhrbmxbxanaccakckrphrrdibawidaelarbtaaehnngprathanathibdikhnaerkhlngprakasexkrach aethlngcaknnfrngessidklbekhamakhbilrthbalkhxngohciminhaelaimyxmrbexkrachkhxngewiydnam naipsusngkhramcninthisudfrngessphayaephaekkxngkalngewiydminhthi inpi ph s 2497 aelamikartha khxngpraethsswitesxraelnd yxmrbexkrachkhxngewiydnam aetshrthaelachawewiydnaminphakhitbangswnimtxngkarrwmtwkbrthbalkhxngohciminh txmaidkxtngdinaednewiydnamphakhitepnxikpraethshnung khux satharnrthewiydnam ewiydnamit miemuxnghlwngkhux isngxn ichesnlaticudthi 17 xngsaehnuxaebngaeykkbewiydnamswnehnuxitkarpkkhrxngkhxngohciminh ewiydnamehnux sngkhramewiydnam sngkhramewiydnam ewiydnamehnuximyxmrbsthanphaphkhxngewiydnamit khnathishrthidihkarchwyehluxthangkarthharaekewiydnamitxyangtxenuxng rwmthungkarsngthharmapracainewiydnamitephimkhuneruxy ewiydnamehnuxprakasthasngkhramephuxkhbilaela pldplxy ewiydnamitcakshrthaelarwmekhaepnpraethsediywkn phrxmihkarsnbsnunklumchawewiydnamitthitxtanshrth ewiydkng inkarthasngkhram karrbswnihyklayepnkarrbrahwangthharshrthaelaphnthmitrcaktangpraeths kbkxngkalngewiydkngaelaewiydnamehnux thnginchnbthaelakarocmtiinemuxng aemshrthidthumethxyangetmthiaetkimxacthaihsngkhramyutilngid hlngkarrukocmtikhrngihykhxngewiydnamehnuxaelaewiydknginpi ph s 2511 thiemuxngewaelaemuxnghlkxun inewiydnamit shrtherimetriymkarthxnkalngcakewiydnamitaelaihewiydnamitthasngkhramodylaphng shrththxnthharcakewiydnamitxyangepnthangkarinpi ph s 2516 kxngkalngewiydnamehnuxaelaewiydkngcungsamarthrukekhayudisngxnaelaewiydnamitidthnghmdinpi ph s 2518 karrwmewiydnamthngsxngswnekhadwyknekidkhuninwnthi 2 krkdakhm ph s 2519 aelaepliynchuxpraethsepn satharnrthsngkhmniymewiydnam nbaetnnhnwynganrachkaraelakaremuxng1 karemuxngkhxngewiydnammiesthiyrphaph enuxngcakmiphrrkhkhxmmiwnistewiydnam epnxngkhkrthimixanac sungsudephiyngphrrkhkaremuxngediyw phukkhadkarchinaphayitrabbphunarwm collective leadership thikhanxanacrahwangklumphuna idaek klumptirup thisnbsnunkarepidesrithangesrsthkic naodyxditnaykrthmntri fan wn khay klumxnurksniym sungtxtanhruxchalxkarepidpraeths ephraaekrngphykhxng wiwthnakarthisnti peaceful evolution xnenuxngmacakkarepidpraeths aela klumthiepnklang pranipranxmrahwangsxngklumaerk naodyxditprathanathibdi ecin duk eluxng sngphlihrthbalewiydnamtxngprbaenwthangkarbriharpraethsihyudhyunaelaepidkwangmakkhun aetkimsamarthdaeninipidinyangkawthirwderwnk 2 ewiydnamidmikareluxktngsphaaehngchati smythi 11 emux 19 phvsphakhm ph s 2545 miphuidrbkareluxktngthngsin 498 khn epnphueluxktngxisraephiyng 2 khn thiehluxepnphusmkhrthiidrbkarkhdeluxkcakphrrkhkhxmmiwnist sphaaehngchatimiwaradarngtaaehnng 5 pi mihnathitrakdhmay aetngtnghruxthxdthxnprathanathibdi prathanrthspha aela naykrthmntri 3 sphaaehngchatichudihmidepidprachumemux 19 krkdakhm ph s 2545 odysphaidmimtisakhy khux rbrxngphlkareluxktngemux 19 phvsphakhm eluxktngkhnakrrmkartang pracaspha kareluxktngihnayehwiyn wn xan darngtaaehnngprathansphatxip emux 23 krkdakhm kareluxktngihnayecin duk eluxng darngtaaehnngprathanathibditxip emux 24 krkdakhm aela eluxktngihnayfan wn khay darngtaaehnngnaykrthmntritxip emux 25 krkdakhm aelaidmikarprbkhnarthmntriemux 8 singhakhm 2545 odyinkhnarthmntrichudihm 26 khn mirthmntrithiidrbaetngtngihm 15 khn sungswnihyepnkhnrunihmthimikhwamrukhwamsamarth hlaykhnekhydarngrthmntrichwyinkrathrwngnn maaelw nxkcakni yngmikartngkrathrwngihm 3 krathrwng idaek krathrwngthrphyakrthrrmchatiaelasingaewdlxm krathrwngiprsniyaelaothrkhmnakhm aelakrathrwngphayin sungepnkarsathxnihehnthungthisthangkarptirupesrsthkicaelakarbriharpraethsmakkhun sungemuxphicarnainpraednni imnacasngphlkrathbtxkhwamsmphnthithy ewiydnamthidaeninipdwydiinpccubn 4 aephnngankarptiruprabbrachkarsahrbpi kh s 2001 2010 enn 4 praedn idaek karptiruprabbkdhmay karptirupokhrngsrangxngkhkr karykradbkhwamsamarthkhxngkharachkar aelakarptirupdankarkhlng karthhar swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidkhwamsmphnthrahwangpraeths tamexksarkhxngsphaaehngchati khrngthi 10 khxngphrrkhkhxmmiwnistewiydnam phrrkhkhxmmiwnistaelarthbalkhxngsatharnrthsngkhmniymewiydnamsnbsnunkardaeninkartamnoybaytangpraethsthiepnxisra karepidkarkracaykhwamhlakhlayaelakhwamsmphnthrahwangpraethsaebbphhuphakhikarprasannganrahwangpraethsechingrukkbkhti ewiydnamyindithicaepnephuxnaelaphnthmitrthiechuxthuxidkhxngthukpraethsinprachakhmolkthimungmnephuxsntiphaph sntiphaphkhwamepnxisraaelakarphthna ewiydnamekharwmkbxngkhkarshprachachatiinpi ph s 2520 insmyphnprathanathibdiedyehmyxyangepnthangkarewiydnamidprbkhwamsmphnthkbcininpi ph s 2535 aelashrthinpi ph s 2538 ekharwmxaesiyninpiediywknnnexng pccubnewiydnamidsrangkhwamsmphnththangkarthutkb 180 praeths rwmthung 43 praethsinexechiy 47 praethsinyuorp 11 praethsinoxechiyeniy 29 praethsinxemrika 50 praethsinaexfrika thukthwip exechiy aepsifik 33 praeths yuorp 46 praeths xemrika 28 praeths aexfrika 47 praeths aela tawnxxkklang 16 praeths rwmthungthukpraethsthisakhyaelasunyklangthangkaremuxngkhxng olk ewiydnamyngepnsmachikkhxngxngkhkrrahwangpraeths 63 aehngaelamikhwamsmphnthkbxngkhkrphthnaexkchnmakkwa 650 xngkhkr inewlaediywknewiydnammikhwamsmphnththangkarkhakb 165 praethsaeladinaedn inshprachachatiewiydnamthahnathiepnkhnakrrmathikar ECOSOC smachikkhnakrrmkarbriharkhxng UNDP UNFPA aela UPU bthbathphaynxkkhxngewiydnaminchiwitthangkaremuxngrahwangpraethsidrbkaraesdngphanxngkhkrthiprasbkhwamsaerccakkarprachumradbnanachatihlaykhrnginemuxnghlwngkhxngkrunghanxy inpi ph s 2540 cdprachumsudyxdchumchnfrngess inpi ph s 2541 mikarprachumsudyxdxaesiyn inpi ph s 2546 cdprachumnanachatiekiywkbkhwamrwmmuxaelakarphthnainewiydnamaelaaexfrika inpi ph s 2547 karprachumsudyxd ASEM cdkhunineduxntulakhm inpi ph s 2549 cdprachumsudyxdexepkhineduxnphvscikayn tngaetwnthi 11 mkrakhm ph s 2550 epntnmaewiydnamidklayepnsmachikladbthi 150 khxngxngkhkarkarkhaolk WTO xyangepnthangkar niepncudepliynsakhyinkrabwnkarkhxngkarrwmekhakbesrsthkicrahwangpraeths inpi ph s 2550 epnecaphaphkarkhnitsastroxlimpikrahwangpraeths emuxwnthi 16 tulakhm 2550 thiprachumsmchchaihyaehngshprachachatithiniwyxrkidrbkarohwtxyangepnthangkarewiydnamidrbeluxkxyangepnthangkarinthanasmachikthawrkhxngkhnamntrikhwammnkhngaehngshprachachatiinwarapi ph s 2551 2552 emuxwnthi 1 mkrakhm 2553 ewiydnamthuxwabthbathkhxngprathanxaesiynaelainpinnmikarprachumradbphumiphakhcanwnmak emuxwnthi 21 tulakhm 2558 thiprachumsmchchaihyaehngshprachachatithiniwyxrkidlngkhaaenninkareluxktngxyangepnthangkarkhxngewiydnamewiydnamidekhaepnsmachikkhxngkhnamntriesrsthkicaelasngkhmaehngshprachachati ECOSOC xyangepnthangkarpi 2016 2018 inpi ph s 2559 cdoxlimpiksaklchiwphaph inpi ph s 2560 cdkarprachumsudyxdexepkhineduxnphvscikayn karaebngekhtkarpkkhrxng layeciw hlawkay hasang kawbng hlngesin bkkn etwiynkwang exiynbay ediynebiyn esinla fuethaa thayengwiyn hanxy bksang kwangniy ihfxng thaybiy namdiy niybiy hhwabiy thyhwa ehngaxan hatiy kwangbiy kwangci ethuxethiynew danng kwangnam kxntum kwanghngay salay biydiy dklk fuexiyn dknng khyhhwa elimdng niythwn biythwn biyefuxk dngnay baesiya hwungeta biyesuxng etyniy lxngxan dngthap xansang ekiynsang kaema bkeliyw sxkcng cawiy ebnaec hwiyfuk bkniy hayesuxng hungexiyn hanam nkhrohciminh etiynsang hwiylxng ekinethx ehiwsang dindxnsamehliympakaemnaaedng bkniy hanam hayesuxng hungexiyn namdiy niybiy thaybiy hwiyfuk hanxy ethsbalnkhr ihfxng ethsbalnkhr chayfngtxnklangehnux hatiy ehngaxan kwangbiy kwangci thyhwa ethuxethiynew tawnxxkechiyngehnux bksang bkkn kawbng hasang hlngesin hlawkay fuethaa kwangniy thayengwiyn etwiynkwang exiynbay tawntkechiyngehnux ediynebiyn hhwabiy layeciw esinlathisungtxnklang dklk dknng salay kxntum elimdng chayfngtxnklangit biydiy niythwn khyhhwa biythwn fuexiyn kwangnam kwanghngay danng ethsbalnkhr tawnxxkechiyngit baesiya hwungeta biyesuxng biyefuxk dngnay etyniy ohciminh ethsbalnkhr dindxnsamehliympakaemnaokhng xansang bkeliyw ebnaec kaema dngthap ehiwsang ekiynsang lxngxan sxkcng etiynsang cawiy hwiylxng ekinethx ethsbalnkhr phumisastrxawhalxngchawewiydnamniymplukkhawaebbkhnbnid ewiydnamepnpraethsthimilksnaepnaenwyaw aela miphumipraethsepnphuekhasungknrahwangthirablumaemnathixudmsmburnthangtxnehnuxaelait aetmiphuekhathimipahnathubaekh 20 odymiphnthuim 13 000 chnid aelaphnthustwkwa 15 000 sayphnthu lksnaphumipraeths mithirablumaemnakhnadihy 2 txn khux txnehnuxepnthirablumaemnaaedng aelatxnitepnthirablumaemnaokhng mithirabsungtxnehnuxkhxngpraeths aelayngepnphumiphakhthimiekha sungepnphuekhathisung 3 143 emtr 10 312 fut lksnaphumixakas epnaebbmrsumekhtrxn chayfngthaeldantawnxxkepidolngrbthiphdphanthaelcinit thaihmioxkasrblmmrsumaelaphayuhmunekhtrxn cungmifntkchukinvduhnaw samarthplukkhawidpila 2 khrng fntktlxdpi idrbxiththiphlcaklmmrsumtawnxxkechiyngehnux epnpraethsthimikhwamchunpramanrxyla 84 tlxdpi mixunhphumiechliytngaet 5 xngsaeslesiyschayaedn thnghmd 4 638 kiolemtr 2 883 iml odytidkbpraethskmphucha 1 228 kiolemtr 763 iml praethscin 1 281 kiolemtr 796 iml aelapraethslaw 2 130 kiolemtr 1 324 iml esrsthkichanxymiekhiyngnmhanxyaelndmarkthawewxrtukthisungthisudinewiydnamekstrkrrm miphlphlitidaek khaweca yangphara cha kaaef yasub phrikithy inpi ph s 2549 sngxxkkwa 116 000 tn karpramng ewiydnamcbplaidepnxndb 4 khxngsinkhasngxxk echn plahmuk kung tladthisakhy khux yipun ithwn aelasingkhopr xutsahkrrm xutsahkrrmthisakhy khux xutsahkrrmthxpha sunyklangxyuthiohciminhsitiaelaminikhmxutsahkrrm karthaehmuxngaerthisakhy khux thanhin namnpiotreliym aelaaeksthrrmchati ewiydnamepnpraethssngxxknamndibrayihyxndb 3 inexechiytawnxxkechiyngit rxngcakxinodniesiyaelamaelesiy sthankarnesrsthkic thaeruxisngxn ewiydnammikarecriyetibotthangesrsthkicxyangrwderw aelaephchiyphawakhadaekhlnphlngnganiffa cungmikarsuxphlngnganiffacakmnthlyunnan praethscin tngaetknyaynpi 2004 aemwaehtuphlthangesrsthkiccaepnehtuphlthimikhwamsakhyrxngcakehtuphlthangkaremuxngaelayuththsastrinkarthixaesiynrbewiydnamekhaepnsmachik aetkyngkhngkhwamsakhyinradbhnungthicamxngkhamipimidkhwamsmphnththwiphakhithangesrsthkicrahwangewiydnamaelaprakasthxnthharxxkcakkmphucha aelaemuxewiydnamidlngnaminkhxtklngsntiphaphthikrungparisinpi 1991 ehtuphlkarekhaepnsmachikxaesiyn karsnbsnunaelakhwamchwyehluxinkarphthnathangesrsthkickhxngewiydnam thngodythangtrngaelathangxxmcakpraethssmachikxaesiynsungewiydnammxngwaepnsingthimaphrxmkbkarprbsphaphaewdlxmthangyuththsastraelakarprbnoybaytangpraeths karekharwmklumxaesiyncathaihewiydnammioxkasideriynruprasbkarninkarphthnapraethscaksmachiktang xncamiswnexuxxanwyaelaerngkarphthnakhxngtnipsurabbesrsthkickartladsungtngxyubnhlkkarkhxngkaraekhngkhnidinthisud ewiydnamihkhwamsakhysungsudtxkarekharwminrabbesrsthkickhxngphumiphakhexechiy aepsifikaelarabbesrsthkickhxngolk karepnsmachikkhxngxaesiyncanaipsukarmiswnrwminekhtkarkhaesrixaesiyn aelanaewiydnamipsukhwamkhunekhykbaenwthangptibtiinkarrwmklumthangesrsthkicinradbolk xncamiphldiaelaepnpccyprakarhnungthicaphlkdnewiydnamihkawipsukarepnsmachikkhxng APEC aela WTO idinthisud inthanakhxngsmachikxaesiyn ewiydnamhwngthicaidrbpraoychncakkarephimkhunkhxngkarkhaaelakarlngthunkbpraethsxaesiynthnghlay khnaediywkninkhnathikarkhaphayinklumxaesiynkalngkhyaytw ewiydnamkidtraetriymaelaprbthisthangkarsngxxkkhxngtnthicaipsutladxaesiynnixyangcringcngmakkhun karnaekhakhxngewiydnamcakxaesiyninkhnaniepnkhrunghnungkhxngkarnaekhathnghmdkhxngthnghmdkhxngewiydnam aelapramanrxyla 30 khxngkarkhathnghmdkhxngewiydnamthimikbxaesiynnxkcakni ewiydnamynghwngwatncaidrbsiththiphiess GSP xyangnxy 10 pikhunip aelaewiydnamyngcaepncudsngxxkthisakhysahrbpraethssmachikxaesiynxun indankarlngthun thngewiydnamaelapraethsinklumxaesiyncaidrbphlpraoychnrwmkncakkarthipraethsinklumxaesiynekhaiplngthuninewiydnamodyewiydnamcasamarthdudsumethkhnikh withyakaraelaethkhonolyithiphanmakbkarlngthuntangchati odyechphaaxyangyinginrupaebbkhxngkarrwmthun sungcanaipsukarphthnakarphlitkhxngewiydnam aelakhnaediywkn nbtngaetewiydnamepidpraethsaelaprakaskdhmaywadwykarlngthuntangchati praethssmachikxaesiyntangkihkhwamsniclphyayamaeswnghaoxkasekhaiplngthuninewiydnam thngniephraaxaesiynksnicinphlpraoychnthangesrsthkicdwyechnknthngdankarkhaaelakarlngthun enuxngcakewiydnamepntladihymiprachakrthung 73 lankhn mikhwamsmburnthangthrphyathrrmchati miaerngnganthimiskyphaphaelamirakhathuk karmiewiydnamepnsmachikephimkhuncathaihxaesiynmiprachakrephimepn 420 lankhn aelacamiphlphlitmwlrwmphayinthung 500 phnlan dxllarshrth xncathaihxaesiynmiskyphaphinkarkhyaytwkangesrsthkicidmakkhunipxik inpccubn praethsthiidrbkarxnumtidwymulkhalngthunmakthisudidaeksingkhopr sungmiokhrngkarkarlngthunthiidrbkarxnumticanwnokhrngkar dwymulkha 5 3 phnlandxllarshrth mulkhakarlngthunkhxngpraethssmachikxaesiyninewiydnamkhididepnrxyla 27 69 khxngmulkhakhxngkarlngthuntangchatithngsininewiydnam klawkhuxinmulkha 8 14 phnlandxllarshrth cakmulkhakhxngkarlngthuntangchatithngsin 29 4 phnlandxllarshrth odymiokhrngkarthngsin 337 okhrngkar odymaelesiylngthunepnxndb 2 rxngcaksingkhopr ithylngthunepnxndb 3 praephthkhxngkarlngthunthismachikxaesiyndaeninkarinewiydnam idaek xutsahkrrmkarphlit karkxsrangsankngan thixyuxasy karphlitsinkhaxupophkhbriophkhaelakaraeprrupxahar ewiydnamhwngwakarlngthuncakpraethssmachikxaesiynnicamiswnchwythwngdulkarlngthuncakekahliit ithwn hxngkng aelayipun inkhnaediywkninswnkhxngxaesiyn ehtuphlprakarhnungthithaihxaesiynyindirbewiydnamekhaepnsmachikkkhux karekharwmklumxaesiynkhxngewiydnamnncamiphlipephimkhwamsamarthinkaraekhngkhnthangesrsthkicxikthngxanacinkartxrxngthangkaremuxngthnghlaytangkmiphlpraoychnthisxdkhlxngkn thngthangkaremuxngaelathangesrsthkicrwmknxnnaipsukaryxmrbinthisud withyasastr aela ethkhonolyi swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniid ewiydnammiphunthankhxngnkprachytngaetyukhobran mikarsngsmkhwamruthngdankhnitsastr aelawithyasastr cnepnthieluxnglux odyinpccubnewiydnamerimmikarphthnaethkhonolyi inpi 2553 ewiydnammingbpramanthangdanwithyasastrxyuthi 0 45 khxng GDP karkhnsng xakas ekhruxngbinkhxngsaykarbinewiydnamaexriln ewiydnammithaxakasyankhnadihy 6 aehng khux thaxakasyannanachatiohnybay Nội Bai inkrunghanxy thaxakasyannanachatietinesineyit Tần Sơn Nhất innkhrohciminh okhrngkarthaxakasyannanachatilxngthy Long Thanh incnghwddngnay Chu Lai incnghwdkwangnam aelathaxakasyannanachatidanng Đa Nẵng innkhrdanng thnn inswnkhxng thangdwnehnux it karechuxmtx Cầu Giẽ aela inpi 2553 rabbthnnkhxngewiydnammikhwamyawrwmpraman 188 744 kiolemtr 117 280 iml odymi 93 535 kiolemtr 58 120 iml epnthnnladyang thangrthif thangrthifinewiydnam pccubnmikarechuxmtxkbpraethscin aelamiekhruxkhayinpraethsethann yngimmithangechuxmtxkblawaelakmphucha sungkhnanikalngwangaephnkxsrangprachakrsastrechuxchati micanwn 84 23 lankhn khwamhnaaennodyechliy 253 khntxtarangkiolemtr epnchawywnrxyla 86 briewnsamehliympakaemnaokhngthangtxnitkhxngpraeths chawith hw cin chawekhmr nung chawmng phasa karsuxsarichphasaewiydnam sungemuxpi ph s 2463 wngkarwichakarewiydnamidlngprachamtithicaichtwxksrormn Quốc ngữ aethntwxksrcin Chữ Nom inkarekhiynphasaewiydnam sasna sasnainpraethsewiydnamsasna rxylaaelaimmisasna 73 2 phuthth 12 2 khrist 8 3 xun 6 3 ecdiyesaediyw aesdngihehnthung cakkarsarwcinpi ph s 2557 praethsewiydnammiprachakrnbthuxsasna 90 lankhn aebngiddngni aelaimmisasna 24 lankhn 73 2 sasnaphuthth 11 lankhn 12 2 sasnakhrist 7 6 lankhn 8 3 4 4 lankhn 4 8 lththihhwahaw 1 3 lankhn 1 4 aelasasnaxun 0 1 echn sasnaxislam 75 000 khn sasnabaih 7 000 khn sasnahindu 1 500 khn karsuksa prawtikarsuksakhxngewiydnam praethsewiydnamidmikarphthnakarsuksakhwbkhuipkbphthnakhxngpraeths sungsamarthaebngxxkidepnraya yx inechingprawtisastrdngni Pham Minh Hac 1995 42 61 1 rayathixyuphayitkarpkkhrxngkhxngrachwngscin Period of Chinese Imperial Domination 200 pikxn kh s kh s 938 inrayanipraethsewiydnamxyuphayitkarpkkhrxngkhxngrachwngscin dngnnphubriharkhxngpraethscin cungepnphukxtngrabbkarsuksainpraethsewiydnamthnginaebbkhxngrthaelaexkchn sunginsmykxnennechphaakarsuksakhxngbutrchayaelakarfukxbrmbukhkhlephuxekhaiprbrachkaraelabriharpraeths minoybay Feudal Intelligentsia sungcakhdeluxkechphaabutrchaycakkhrxbkhrwkhunnangiprbrachkarkbrachwngscin rabbkarsuksatxenuxngkhxngchawewiydnaminbangstwrrsphbwa bukhkhlchawewiydnamthimithanathangsngkhmdiaelamistipyyadicaidrbxnuyatihekhaipsuksatxinpraethscin odymikarsxbaekhngkhnhlaykhntxnaelakhrngsudthaycasxbthikrungpkking emuxsxbphancaidwuthiethiybetha Doctor s Degree rabbkarsuksadngklawsubthxdmacnthung rachwngsthng kh s 618 kh s 907 rabbkarsuksathieliynaebbmacakpraethscinprakxbdwy karsuksaebuxngtn Primary Education thimirayaewlakarsuksanxykwa 15 pi aelakarsuksaradbxudmsuksa Higher Education thimirayaewlakarsuksamakkwa 15 pikhunip 2 rayathipraethsmixisrphaph Period of National Independence kh s 938 kh s 1859 inpi kh s 938 Ngo Dinh idrbchnacinaelakxtngrachwngs Ngo Dinh aelarachwngs Le txntn kh s 939 kh s 1009 karsuksaswnihyepnkardaeninkarodyexkchnaelaorngeriynphuththsasna cnkrathngrachwngs Le kh s 1009 kh s 1225 erimihkhwamsakhykbkarsuksaephimmakkhun odyechphaainemuxngihy echn emuxnghlwngthnglxng hruxhanxyinpccubn mikarkxtngsthabnkarsuksaradbxudmsuksainpraethsewiydnamepnaehngaerk in kh s 1076 thimichuxeriykwa Quoc Tu Gian hrux Royal College ephuxepnaehlngkarsuksakhxngbutrchaykhxngkhrxbkhrwthimithanadi inyukhnimikarsrangorngeriynkhxngrthkhunxikthnginswnklangaelacnghwdtang ephuxihbutrchaykhxngsamychnekharbkarsuksa thaihrabbkarsuksainpraethsewiydnaminyukhniaebngxxkepn 3 aebb khux Royal College xyuinemuxnghlwng xyuphayitkarbriharodytrngkhxngkstriy orngeriyninradbcnghwdaelaxaephx epnorngeriynkhxngrthsungyngmicanwnimmaknk orngeriynkhxngphakhexkchn xacsrupidwakarsuksainrayatn khxngpraethsewiydnamxyuinrabbskdina thimiwtthuprasngkhhlkephuxkarkhdeluxkkhnekhaiperiynephuxepnkhunnangaelakharachkarinradbtang 3 rayathixyuphayitxananikhmkhxngfrngess Period of French Colonialism kh s 1859 1945 inrayathipraethsewiydnamxyuphayitkarpkkhrxngkhxngfrngessni rayaaerk yngkhngichrabbkarsuksatamlththikhngcuxxyu cnkrathngpi kh s 1917 cungidmikarerimrabbkarsuksaaebbfrngess aetihkhwamsakhykbkarsuksainradbprathmsuksa miorngeriynprathmsuksaekidkhuninhmubanthimiphlemuxngxasyxyuhnaaenn karsuksainebuxngtnmiekrd 1 2 michuxeriykthiaetktangkn Ecole Communale icheriykkarsuksainthangtxnehnux Ecole Auxilier Preparatoire icheriykkarsuksathangtxnit aela Ecole Preparatoire icheriykkarsuksaintxnklangkhxngpraeths inbangemuxngmikarsuksaphunthan 6 pi inemuxngihy echn hanxy ihfxng aelawiy mikarsuksathisungkwa radbprathmsuksaephimkhunxik 4 pi aelamiechphaainemuxngihy ethannthimikarsuksasungkwaradbmthymsuksa khux Ha Noi Hue aela Saigon txntnstwrrsthi 20 praethsfrngessmikarphthnakarsuksawichachiph Professional Education khun odymikarkxtngsthabnkarsuksathimirupaebbtawntk inpi kh s 1902 miwithyalyaephthysastraelaephschsastrekidkhunepnaehngaerkthikrunghanxy aelamikarkxtngsthabnkarsuksahlayaehnginewlatxma nxkcakniyngmisthabnkarsuksathangdanethkhnikhaelaxutsahkrrmxikhlayaehng sungmirayaewlainkarsuksa 2 pi ennkarfukxbrmthksainkarthangankbekhruxngckrkl sthabnkarsuksainradbnieriykwa orngeriynfukwichachiphchnsxng cnkrathng kh s 1919 cungmirabbkarsuksaaebbmhawithyalythimikarsuksawichathangdanwithyasastr idaek wichafisiks ekhmi cnkrathngthung kh s 1923 iderimmikarcdthaebiynphuthisuksainradbmhawithyaly odythwipaelwrabbkarsuksakhxngpraethsewiydnamphayitkarpkkhrxngkhxngpraethsfrngess yngmikhwamcakdxyumak odyphbwamicanwnnksuksathilngthaebiynpramanrxyla 2 6 khxngprachakrinwyeriynthnghmdkhxngpraeths inkhnathimiprachakrthnghmd 17 702 000 khn inpi kh s 1931 4 rayahlngkarptiwtieduxnsinghakhm Period after August Revolution kh s 1945 1975 5 rayakhxngkarrwmpraeths Period of National Reunification kh s 1975 pccubn karsuksakhxngewiydnaminpccubn pccubnewiydnamaebnglksnakhxngkarcdkarsuksaiw 5 lksna khux 1 karsuksaradbkxnprathmsuksa Pre School Education prakxbdwykareliyngduedk sahrbedkxayu 6 eduxnthung 3 pi aelaxnubalsahrbedkxayu 3 5 pi 2 karsuksasamy 5 4 3 radbprathmsuksaepnkarsuksaphakhbngkhb 5 pi chn 1 5 radbmthymsuksatxntn khuxchn 6 9 radbmthymsuksatxnplay khuxchn 10 12 3 karsuksadanethkhnikhaelaxachiph miethiybekhiyngthngradbmthymsuksatxntnaelatxnplay 4 karsuksaradbxudmsuksa aebngepnradbxnupriyya Associate degree aelaradbpriyya 5 karsuksatxenuxng epnkarsuksasahrbprachachnthiphladoxkaskarsuksainrabbsaysamyaelasayxachiph karsuksasamy 12 pi General Education khxngewiydnamnnewiydnammiwtthuprasngkhthica ihprachachnidmiwiyyaninkhwamepnsngkhmniym miexklksnpracachati aelamikhwamsamarthindanxachiph inxditkarsuksasamykhxngewiydnammiephiyng 10 piethann aelaimmixnubalsuksamakxncnthungpikarsuksa 2532 2533 cungmikarsuksathungchnpithi 9 thngpraeths sungideriykkarsuksasamy 9 pi dngklawniwakarsuksakhnphunthan Basic Education aelaemuxidkhyayipthungpithi 12 aelwcungideriykkarsuksasamy 3 pisudthaywa mthymchnsung Upper Secondary School pi 2535 2536 rabbkarsuksasamyinewiydnamcungklayepnrabb 12 chneriynthngpraeths odyedkthiekhaeriyninchnpithi 1 camixayuyangekhapithi 6 emuxewiydnamidichrabbkarsuksaepn 12 piaelw canwnnkeriyninthukradbchnyngminxy dngnnpi 2534 sphaaehngchatikhxngewiydnamcungidxxkkdhmaykarkracaykarsuksaradbprathmsuksa Law of Universal Primary Education sungthuxepnkdhmaychbbaerkwadwykarsuksakhxngewiydnamwthnthrrmwthnthrrmkhxngewiydnamswnihylwnmiwthnthrrmthimirakthanmacakcin aelasasnaphuththaelalththieta suxsarmwlchn suxkhxngewiydnamidrbkarkhwbkhum odyrthbaltamkdhmaypi 2004 inkarephyaephr odythwipcamxngehnwa phakhsuxkhxngewiydnamthukkhwbkhum odyrthbaliptamesnthangkhxngphrrkhkhxmmiwnist aemwahnngsuxphimphbangchbbcakhxnkhangtrngiptrngma esiyngkhxngewiydnamepnbrikarkracayesiyngthangwithyuaehngchatithirth xxkxakasphanthangexfexmodyichekhruxngsngsyyanihechainpraethsxun aelakarihkarxxkxakascakewbistkhxng sthaniwithyuothrthsnaehngpraethsewiydnam epnbristhwithyuothrthsnaehngchati tngaetpi 1997 ewiydnammikarkhwbkhumkarekhathungxinethxrentsatharnaxyangkwangkhwang odyichwithikarthangkdhmayaelathangethkhnikh ephuxlxkphlcaeriykknxyangaephrhlaywa aebmbu ifrwxll okhrngkarkhwamrwmmuxrierimcdradbkhxngewiydnamkaresnesxrthangkaremuxngcaepnkar aephrhlay inkhnathiphusuxkhawirphrmaednewiydnamphicarnaihepnhnungin 15 khxngolk strukhxngxinethxrent aemwarthbalkhxngewiydnamxangwaephuxpxngknpraethskbenuxhalamkxnacarhruximehmaasmthangephsphankhwamphyayamskdknkhxnghlaythangkaremuxngaelasasnaewbistthimikhwamsakhyepnsingtxnghamyng dntri ephlngewiydnamaebbdngedimaetktangrahwangphakhehnuxaelaphakhitkhxngpraeths dntrikhlassikehnuxepnrupaebbdntrithiekaaekthisudkhxngewiydnamaelaepnpraephnithiepnthangkarmakkhun tnkaenidkhxngdntriewiydnamsamarthoyngipthungkarrukrankhxngmxngoklinstwrrsthi 13 emuxewiydnamcbkum wrrnkrrm swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniid wrrnkrrminewiydnam mimatngaetyukhrachwngsong mikarklawennekiywkbbrrphburushruxwirkrrmepnswnihy pccubnmikarphsmphsanwthnthrrmtawntkipdwy ethskal tnimkhxngpraephnitrusywn piihmthangcnthrkhti ewiydnammiethskaltamptithincnthrkhtimakmay ethskalthisakhythisudkhuxkarechlimchlxngpiihmtrusywn nganaetngnganewiydnamaebbdngedimyngkhngepnthiniymknxyangaephrhlayaelamkcamikarechlimchlxngodychawewiydnaminpraethstawntk ethskalett tết epnethskalthangsasnathisakhythisud michuxetmwa ettengwiyndan Tết Nguyen Đản hmaykhwamwa ethskalaehngrungxrunaerkkhxngpi mikhunrahwangplayeduxnmkrakhmthungtneduxnkumphaphnth epnkarechlimchlxngkhwamechuxinethpheca lththieta khngcux aelasasnaphuthth aelaepnkarekharphbrrphburus ethskalklangvduibimrwng trngkbwnkhun 15 kha eduxn 8 khxngthukpi chawbanprakwdthakhnmepiyaokywn bntrungthu Banh trung thu phrxmthngcdkhbwnaehechidmngkr ephuxepnkaraesdngkhwamekharphtxdwngcnthrkarthxngethiyw swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniid karthxngethiywepnxngkhprakxbsakhykhxngkickrrmthangesrsthkicinpraethskhidepn 7 5 khxngphlitphnthmwlrwmphayinpraeths ewiydnamtxnrbphumaeyuxnkwa 12 9 lankhninpi 2560 ephimkhun 29 1 cakpikxnthaihewiydnamepnhnungincudhmayplaythangkarthxngethiywthietiboterwthisudinpithiphanma phumaeyuxnewiydnamswnihyinpi 2560 macakexechiymicanwn 9 7 lankhn cin 4 lankhn ekahliit 2 6 lankhn aelayipun 798 119 khidepnkhrunghnungkhxngcanwnnkthxngethiywtangchatithnghmdinpi 2560 285 ewiydnamyngdungdudnkthxngethiywcanwnmakcakyuorpdwycanwn 1 9 lankhninpi 2017 rsesiy 574 164 shrachxanackr 283 537 tammadwyfrngess 255 396 aelaeyxrmni 199 872 epnaehlngthimakhxngnkthxngethiywcakyuorpthiihythisud canwnnkthxngethiywcaktangpraethsthisakhy idaek shrth 614 117 aelaxxsetreliy 370 438 kila owwinm silpakartxsuaebbewiydnamswnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniid kilathiidrbkhwamniymmakinewiydnamkhux kilaowwinm epnsilpakartxsuaebbewiydnam inkhnaediywknkilacaktawntkxyangfutbxlkidrbkhwamniymxyangsunginewiydnam futbxlthimchatiewiydnamchnakaraekhngkhnfutbxlchingaechmpaehngchatixaesiynsxngsmyinpi 2551 aela 2561 aebaphanekhathungrxbkxngrxngchnaelisexechiynkhph 2019 thimeyawchnchudxayutakwa 23 pi khwarxngaechmpfutbxlexechiyeyawchnxayuimekin 23 pi 2018 aelakhwaxndbsiinfutbxlexechiynekms 2018 inkhnathithimrunxayutakwa 20 pi idmiswnrwminfutbxlolkeyawchnxayuimekin 20 pi 2017futbxlhyingthimchatiewiydnam miphlnganoddednechnkn odyepnthimthikhwaehriyythxnginkilasiekmsidmakthisudcanwn 7 smy kilaxun thiidrbkhwamniymidaek aebdmintn ethnnis wxlelybxl ethebilethnnis aela hmakruksakl pccubnewiydnamepnhnunginchatithiprasbkhwamsaercinkaraekhngkhnthangdankila cakkarkhwachychnacakkilahlaypraephth aelamiswnrwminkaraekhngkhnoxlimpikvdurxn odyepysmachikkhxngkhnakrrmkaroxlimpiksakl xahar swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidefx hnunginxaharewiydnamyxdniym xaharinewiydnammiwthnthrrmxaharthimacakcin hruxprayuktmacakxaharaebbcin odyphsmphsankbwthnthrrmaebbekstrewiydnam sungefxepnxaharyxdniyminewiydnam aelaodngdnginthanaxaharpracachatikhxngpraethsewiydnam karaetngkay karaetngkayxawsay Ao dai epnchudpracachatikhxngpraethsewiydnamthiprakxbipdwychudphaihmthiphxditw swmthbkangekngkhayawsungepnchudthimkswmisinnganaetngngan aelaphithikarsakhykhxngpraeths chudphuhyingkhlaychudkiephakhxngcin inpccubnepnchudthiidrbkhwamniymmakcakphuhyingewiydnamthwthngpraeths swnphuchaycaswmischudxawsaydinphithiaetngnganhruxphithisphduephimphasaewiydnam futbxlthimchatiewiydnam wilikhmayehtuthaelcinitinewiydnameriykwathaeltawnxxk Biển Đong rththrrmnuysatharnrthsngkhmniymewiydnamklawwaphasaewiydnamepn phasapracachati makkwa phasathangkar phasaewiydnamepnphasaediywodyphvtinythiichinexksarrachkaraelakdhmay mixikchuxwachawkiy taaehnngaerkkxnekhadarngtaaehnngthangkaremuxnginrthkhxmmiwnistphrrkhkaremuxngediyw epnelkhathikarkhnakrrmkarklangphrrkhkhxmmiwnistewiydnam imichprathanathibdiewiydnam miphltngaetwnthi 1 mkrakhm ph s 2557xangxing 15 January 2014 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2019 05 01 subkhnemux 13 June 2019 Communist Party of Vietnam 2004 General Statistics Office of Vietnam 2019 2019 Report on International Religious Freedom Vietnam Constitution of Vietnam 2014 Thong cao bao chi về tinh hinh kinh tế xa hội quy IV va năm 2022 General Statistics Office of Vietnam International Monetary Fund World Bank 2018c Human Development Report 2021 2022 PDF phasaxngkvs United Nations Development Programme 8 September 2022 subkhnemux 3 March 2023 Vietnamnet News 10 December 2012 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 16 subkhnemux 16 February 2013 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Vietnam History Population Map Flag Government amp Facts Britannica www britannica com phasaxngkvs Editors History com Vietnam War HISTORY phasaxngkvs a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a last michuxeriykthwip help Woods 2002 p 38 Yue Hashimoto 1972 p 1harvnb error no target CITEREFYue Hashimoto1972 http www nhandan com vn english business 050707 business p htm khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 09 28 subkhnemux 2007 07 02 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 08 09 subkhnemux 2007 08 18 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu accessdate aela access date makkwahnungraykar help rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help http thai cri cn 1 2007 12 05 21 114375 htm khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 08 09 subkhnemux 2007 07 04 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu accessdate aela access date makkwahnungraykar help rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Under South Vietnam Rule 2012 10 06 thi ewyaebkaemchchin MHRO org 2010 Retrieved 21 April 2012 World Directory of Minorities and Indigenous Peoples Vietnam Chinese Hoa UNHCR Refworld Retrieved 12 February 2013 Vietnam 08 08 U S Department of State Retrieved 12 February 2013 hnngsuxphimphmtichn raywn hna 6 khxlmn hnatangkhwamcring wnthi 8 emsayn ph s 2550 pithi 30 chbbthi 10620 1 Religion in Vietnam Background Note Vietnam US Department of State subkhnemux 28 April 2010 The Largest Buddhist Communities 2010 07 07 thi ewyaebkaemchchin Adherents com Retrieved 9 July 2013 This source quotes a much lower figure than the 85 quoted by the US Department of State Vietnam APEC cakaehlngedimemux 2008 04 06 subkhnemux 9 July 2013 Vietnam Encyclopedia of the Nations 14 August 2007 subkhnemux 28 April 2010 Mertsahinoglu com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 12 13 subkhnemux 28 April 2010 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Vietnam International Religious Freedom Report 2007 14 September 2007 subkhnemux 21 January 2008 Ministry of Justice khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 12 18 subkhnemux 21 September 2011 Muting the Messengers Vietnam s Press Under Pressure The Economist London 15 January 2009 subkhnemux 17 January 2009 Wilkey Robert N 2002 John Marshall Journal of Computer and Information Law 20 4 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 07 19 subkhnemux 2013 08 20 OpenNet Initiative 9 May 2007 Country Profile Vietnam subkhnemux 15 July 2008 Reporters Without Borders khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 03 17 subkhnemux 15 July 2008 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help OpenNet Initiative Vietnam Report University Research Team Finds an Increase in Internet Censorship in Vietnam Berkman Center for Internet amp Society at Harvard University 5 August 2006 subkhnemux 15 July 2008 Opera Vietnam Encyclopedia of Modern Asia 2006 cakaehlngedimemux 2007 07 10 subkhnemux 11 August 2012 odythang BookRags com web archive org 2018 08 30 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2018 11 19 subkhnemux 2022 07 18 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu accessdate aela access date makkwahnungraykar help rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Rick August How Vietnamese Soccer Upset The Odds That China Is Banking On Forbes phasaxngkvs xanephimsingphimph Dror Olga 2018 Making Two Vietnams War and Youth Identities 1965 1975 Cambridge University Press ISBN 9781108470124 2016 Vietnam A New History ISBN 9780465094363 Holcombe Alec 2020 Mass Mobilization in the Democratic Republic of Vietnam 1945 1960 University of Hawaiʻi Press ISBN 9780824884475 Nguyen Lien Hang T 2012 Hanoi s War An International History of the War for Peace in Vietnam University of North Carolina Press ISBN 9780807835517 Vu Tuong Fear Sean b k 2020 The Republic of Vietnam 1955 1975 Vietnamese Perspectives on Nation Building Cornell University Press ISBN 9781501745133 Richardson John 1876 A school manual of modern geography Physical and political Publisher not identified Thai Nguyen Văn Mừng Nguyẽ n Văn 1958 A Short History of Viet Nam Vietnamese American Association Chesneaux Jean 1966 The Vietnamese Nations Contribution to a History Current Book Distributors Heneghan George Martin 1969 Nationalism Communism and the National Liberation Front of Vietnam Dilemma for American Foreign Policy Department of Political Science Stanford University Gravel Mike 1971 The Pentagon Papers The Defense Department History of United States Decision making on Vietnam ISBN 978 0 8070 0526 2 Peasant and Labour 1972 Yue Hashimoto Oi kan 1972 Phonology of Cantonese ISBN 978 0 521 08442 0 Jukes Geoffrey 1973 The Soviet Union in Asia ISBN 978 0 520 02393 2 Turner Robert F 1975 Vietnamese communism its origins and development Stanford University ISBN 978 0 8179 6431 3 Phan Khoang 1976 Việt sử xứ đang trong 1558 1777 Cuộc nam tie n của dan tộc Việt Nam Nha Sach Khai Tri phasaewiydnam University of Michigan Vu Tu Lap 1979 Vietnam Geographical Data Lewy Guenter 1980 America in Vietnam ISBN 978 0 19 991352 7 Holmgren Jennifer 1980 Chinese colonisation of northern Vietnam administrative geography and political development in the Tongking Delta first to sixth centuries A D Australian National University Faculty of Asian Studies distributed by Australian University Press ISBN 978 0 909879 12 9 Taylor Keith Weller 1983 The Birth of Vietnam ISBN 978 0 520 04428 9 Leonard Jane Kate 1984 Wei Yuan and China s Rediscovery of the Maritime World ISBN 978 0 674 94855 6 1985 b k The Red Earth A Vietnamese Memoir of Life on a Colonial Rubber Plantation Southeast Asia Series aeplody John Spragens Jr Athens OH ISBN 978 0 896 80119 6 Khanh Huỳnh Kim 1986 Vietnamese Communism 1925 1945 ISBN 978 0 8014 9397 3 Miller Robert Hopkins 1990 United States and Vietnam 1787 1941 DIANE Publishing ISBN 978 0 7881 0810 5 McLeod Mark W 1991 The Vietnamese Response to French Intervention 1862 1874 ISBN 978 0 275 93562 7 Joes Anthony James 1992 Modern Guerrilla Insurgency ISBN 978 0 275 94263 2 Miettinen Jukka O 1992 Classical Dance and Theatre in South East Asia ISBN 978 0 19 588595 8 Adhikari Ramesh Kirkpatrick Colin H Weiss John 1992 Industrial and Trade Policy Reform in Developing Countries ISBN 978 0 7190 3553 1 Akazawa Takeru Aoki Kenichi Kimura Tasuku 1992 The evolution and dispersal of modern humans in Asia ISBN 978 4 938424 41 1 Cortada James W 1994 Spain in the Nineteenth century World Essays on Spanish Diplomacy 1789 1898 ISBN 978 0 313 27655 2 Keyes Charles F 1995 The Golden Peninsula Culture and Adaptation in Mainland Southeast Asia ISBN 978 0 8248 1696 4 Gettleman Marvin E Franklin Jane Young Marilyn B Franklin H Bruce 1995 Vietnam and America A Documented History ISBN 978 0 8021 3362 5 Proceedings of the Regional Dialogue on Biodiversity and Natural Resources Management in Mainland Southeast Asian Economies Kunming Institute of Botany Yunnan China 21 24 February 1995 Natural Resources and Environment Program Thailand Development Research Institute Foundation 1995 Hampson Fen Osler 1996 Nurturing Peace Why Peace Settlements Succeed Or Fail ISBN 978 1 878379 55 9 de Laet Sigfried J Herrmann Joachim 1996 History of Humanity From the seventh century B C to the seventh century A D ISBN 978 92 3 102812 0 Tonnesson Stein Antlov Hans 1996 Asian Forms of the Nation ISBN 978 0 7007 0442 2 Murray Geoffrey 1997 Vietnam Dawn of a New Market ISBN 978 0 312 17392 0 Jones John R 1998 Guide to Vietnam Bradt Publications ISBN 978 1 898323 67 9 Brigham Robert Kendall 1998 Guerrilla Diplomacy The NLF s Foreign Relations and the Viet Nam War ISBN 978 0 8014 3317 7 Li Tana 1998 Nguyễn Cochinchina Southern Vietnam in the Seventeenth and Eighteenth Centuries ISBN 978 0 87727 722 4 Vietnam Selected Issues International Monetary Fund 1999 ISBN 978 1 4519 8721 8 Litvack Jennie Litvack Jennie Ilene Rondinelli Dennis A 1999 Market Reform in Vietnam Building Institutions for Development ISBN 978 1 56720 288 5 Đức Trần Hồng Thư Ha Anh 2000 A Brief Chronology of Vietnam s History Cook Bernard A 2001 Europe Since 1945 An Encyclopedia ISBN 978 0 8153 4057 7 Knoblock John Riegel Jeffrey 2001 The Annals of Lu Buwei Stanford University Press ISBN 978 0804733540 Selections from Regional Press Vol 20 2001 Green Thomas A 2001 Martial Arts of the World A Q ISBN 978 1 57607 150 2 Karlstrom Anna Kallen Anna 2002 Southeast Asian Archaeology Ostasiatiska Samlingarna Stockholm Sweden European Association of Southeast Asian Archaeologists International Conference Museum of Far Eastern Antiquities Stockholm ISBN 978 91 970616 0 5 Levinson David Christensen Karen 2002 Encyclopedia of Modern Asia ISBN 978 0 684 31247 7 Pelley Patricia M 2002 Postcolonial Vietnam New Histories of the National Past ISBN 978 0 8223 2966 4 Woods L Shelton 2002 Vietnam a global studies handbook ISBN 978 1 57607 416 9 Largo V 2002 Vietnam Current Issues and Historical Background ISBN 978 1 59033 368 6 Page Melvin Eugene Sonnenburg Penny M 2003 Colonialism An International Social Cultural and Political Encyclopedia ISBN 978 1 57607 335 3 Dodd Jan Lewis Mark 2003 Vietnam ISBN 978 1 84353 095 4 Hiẻ n Le Năng 2003 Three victories on the Bach Dang river Nha xuất bản Văn hoa thong tin 2003 Strange Parallels Integration of the Mainland Southeast Asia in Global Context c 800 1830 Vol 1 Cambridge University Press Protected Areas and Development Partnership 2003 Review of Protected Areas and Development in the Four Countries of the Lower Mekong River Region ICEM ISBN 978 0 9750332 4 1 Meggle Georg 2004 Ethics of Humanitarian Interventions ISBN 978 3 11 032773 1 Ooi Keat Gin 2004 Southeast Asia A Historical Encyclopedia from Angkor Wat to East Timor ISBN 978 1 57607 770 2 Smith Anthony L 2005 Southeast Asia and New Zealand A History of Regional and Bilateral Relations ISBN 978 0 86473 519 5 Alterman Eric 2005 When Presidents Lie A History of Official Deception and Its Consequences ISBN 978 0 14 303604 3 Anderson Wanni Wibulswasdi Lee Robert G 2005 Displacements and Diasporas Asians in the Americas ISBN 978 0 8135 3611 8 Kissi Edward 2006 Revolution and Genocide in Ethiopia and Cambodia ISBN 978 0 7391 1263 2 Oxenham Marc Tayles Nancy 2006 Bioarchaeology of Southeast Asia ISBN 978 0 521 82580 1 Englar Mary 2006 Vietnam A Question and Answer Book ISBN 978 0 7368 6414 5 Tran Nhung Tuyet b k 2006 Viet Nam Borderless Histories ISBN 978 0 299 21773 0 Hoang Anh Tuấn 2007 Silk for Silver Dutch Vietnamese Relations 1637 1700 ISBN 978 90 04 15601 2 Jeffries Ian 2007 Vietnam A Guide to Economic and Political Developments ISBN 978 1 134 16454 7 Olsen Mari 2007 Soviet Vietnam Relations and the Role of China 1949 64 Changing Alliances ISBN 978 1 134 17413 3 Neville Peter 2007 Britain in Vietnam Prelude to Disaster 1945 46 ISBN 978 1 134 24476 8 Smith T 2007 Britain and the Origins of the Vietnam War UK Policy in Indo China 1943 50 ISBN 978 0 230 59166 0 Koskoff Ellen 2008 The Concise Garland Encyclopedia of World Music The Middle East South Asia East Asia Southeast Asia ISBN 978 0 415 99404 0 Ramsay Jacob 2008 Mandarins and Martyrs The Church and the Nguyen Dynasty in Early Nineteenth century Vietnam ISBN 978 0 8047 7954 8 Calo Ambra 2009 Trails of Bronze Drums Across Early Southeast Asia Exchange Routes and Connected Cultural Spheres ISBN 978 1 4073 0396 3 Sharma Gitesh 2009 Traces of Indian Culture in Vietnam ISBN 978 81 905401 4 8 Isserman Maurice Bowman John Stewart 2009 Vietnam War ISBN 978 1 4381 0015 9 Koblitz Neal 2009 Random Curves Journeys of a Mathematician ISBN 978 3 540 74078 0 Cottrell Robert C 2009 Vietnam ISBN 978 1 4381 2147 5 Asian Development Bank 2010 Asian Development Outlook 2010 Update ISBN 978 92 9092 181 3 Lockard Craig A 2010 Societies Networks and Transitions Volume 2 Since 1450 Learning ISBN 978 1 4390 8536 3 Elliott Mai 2010 RAND in Southeast Asia A History of the Vietnam War Era ISBN 978 0 8330 4915 5 Gustafsson Mai Lan 2010 War and Shadows The Haunting of Vietnam ISBN 978 0 8014 5745 6 Jones Daniel 2011 Cambridge English Pronouncing Dictionary ISBN 978 0 521 76575 6 Lewandowski Elizabeth J 2011 The Complete Costume Dictionary ISBN 978 0 8108 4004 1 Pike Francis 2011 Empires at War A Short History of Modern Asia Since World War II ISBN 978 0 85773 029 9 Vierra Kimberly Vierra Brian 2011 Vietnam Business Guide Getting Started in Tomorrow s Market Today ISBN 978 1 118 17881 2 Vo Nghia M 2011 Saigon A History ISBN 978 0 7864 8634 2 Khoo Nicholas 2011 Collateral Damage Sino Soviet Rivalry and the Termination of the Sino Vietnamese Alliance ISBN 978 0 231 15078 1 Cooke Nola Li Tana Anderson James 2011 The Tongking Gulf Through History Incorporated ISBN 978 0 8122 4336 9 Zwartjes Otto 2011 Portuguese Missionary Grammars in Asia Africa and Brazil 1550 1800 ISBN 978 90 272 4608 0 Frankum Jr Ronald B 2011 Historical Dictionary of the War in Vietnam ISBN 978 0 8108 7956 0 Tucker Spencer C 2011 The Encyclopedia of the Vietnam War A Political Social and Military History 2nd Edition 4 volumes A Political Social and Military History ISBN 978 1 85109 961 0 Tonnesson Stein 2011 Vietnam 1946 How the War Began ISBN 978 0 520 26993 4 Kỳ Phương Trần Lockhart Bruce M 2011 The Cham of Vietnam History Society and Art ISBN 978 9971 69 459 3 Thaker Aruna Barton Arlene 2012 Multicultural Handbook of Food Nutrition and Dietetics ISBN 978 1 118 35046 1 Keith Charles 2012 Catholic Vietnam A Church from Empire to Nation ISBN 978 0 520 95382 6 Olson Gregory A 2012 Mansfield and Vietnam A Study in Rhetorical Adaptation ISBN 978 0 87013 941 3 Waite James 2012 The End of the First Indochina War A Global History ISBN 978 1 136 27334 6 Vo Nghia M 2012 Legends of Vietnam An Analysis and Retelling of 88 Tales ISBN 978 0 7864 9060 8 Muehlenbeck Philip Emil Muehlenbeck Philip 2012 Religion and the Cold War A Global Perspective ISBN 978 0 8265 1852 1 Rabett Ryan J 2012 Human Adaptation in the Asian Palaeolithic Hominin Dispersal and Behaviour During the Late Quaternary ISBN 978 1 107 01829 7 Li Xiaobing 2012 China at War An Encyclopedia ISBN 978 1 59884 415 3 Gilbert Adrian 2013 Encyclopedia of Warfare From the Earliest Times to the Present Day ISBN 978 1 135 95697 4 Chico Beverly 2013 Hats and Headwear around the World A Cultural Encyclopedia A Cultural Encyclopedia ISBN 978 1 61069 063 8 Boobbyer Claire Spooner Andrew 2013 Vietnam Cambodia amp Laos Footprint Handbook ISBN 978 1 907263 64 4 Frohlich Holger L Schreinemachers Pepijn Stahr Karl Clemens Gerhard 2013 Sustainable Land Use and Rural Development in Southeast Asia Innovations and Policies for Mountainous Areas ISBN 978 3 642 33377 4 Willbanks James H 2013 Vietnam War Almanac An In Depth Guide to the Most Controversial Conflict in American History ISBN 978 1 62636