สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ (ลาว) | |
---|---|
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด | เวียงจันทน์ 17°58′N 102°36′E / 17.967°N 102.600°E |
ภาษาราชการ | ภาษาลาว |
ภาษาพูด | |
กลุ่มชาติพันธุ์ (2015) | |
ศาสนา | |
เดมะนิม | ชาวลาว |
การปกครอง | รัฐเดี่ยว ลัทธิมากซ์–เลนิน พรรคเดียว สาธารณรัฐสังคมนิยม |
ทองลุน สีสุลิด | |
สอนไซ สีพันดอน | |
บุนทอง จิดมะนี ปานี ยาท่อตู้ | |
• | ไซสมพอน พมวิหาน |
สภานิติบัญญัติ | สภาแห่งชาติ |
ก่อตั้ง | |
ค.ศ. 1354–1707 | |
ค.ศ. 1707–1778 | |
• รัฐบรรณาการของสยาม | ค.ศ. 1778–1893 |
ค.ศ. 1893–1953 | |
• รวมราชอาณาจักร | 11 พฤษภาคม ค.ศ. 1947 |
22 ตุลาคม ค.ศ. 1953 | |
2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 | |
14 สิงหาคม ค.ศ. 1991 | |
พื้นที่ | |
• รวม | 237,955 ตารางกิโลเมตร (91,875 ตารางไมล์) (อันดับที่ 82) |
2 | |
ประชากร | |
• ค.ศ. 2022 ประมาณ | 7,749,595 (อันดับที่ 103) |
26.7 ต่อตารางกิโลเมตร (69.2 ต่อตารางไมล์) | |
จีดีพี (อำนาจซื้อ) | ค.ศ. 2023 (ประมาณ) |
• รวม | 74.309 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 106) |
• ต่อหัว | 9,800 ดอลลาร์สหรัฐ () |
จีดีพี (ราคาตลาด) | ค.ศ. 2023 (ประมาณ) |
• รวม | 14.091 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 145) |
• ต่อหัว | 1,858 ดอลลาร์สหรัฐ () |
จีนี (ค.ศ. 2012) | 36.4 ปานกลาง |
เอชดีไอ (ค.ศ. 2021) | 0.607 ปานกลาง · อันดับที่ 140 |
สกุลเงิน | กีบ (₭) (LAK) |
เขตเวลา | UTC+7 () |
วดป | |
ขับรถด้าน | ขวา |
รหัสโทรศัพท์ | |
รหัส ISO 3166 | LA |
โดเมนบนสุด | .la |
ลาว (ลาว: ລາວ) หรือชื่ออย่างเป็นทางการคือ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (ลาว: ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ, อักษรย่อ: ສປປ ລາວ) เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีพื้นที่ 236,800 ตารางกิโลเมตร มีพรมแดนติดกับจีน ทางทิศเหนือ ติดกับพม่าทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ติดกับเวียดนามทางทิศตะวันออก ติดกับกัมพูชาทางทิศใต้ และติดกับไทยทางทิศตะวันตก กั้นด้วยแม่น้ำโขงเป็นบางช่วง มีเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดคือเวียงจันทน์
ลาวเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 14 โดยเคยเป็นหนึ่งในอาณาจักรที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เนื่องจากที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ซึ่งอยู่ในศูนย์กลางของภูมิภาค จึงกลายเป็นศูนย์กลางการค้าทางบกและร่ำรวยทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรม หลังจากช่วงเวลาแห่งความขัดแย้งภายในอาณาจักรล้านช้างได้แยกออกเป็นสามส่วนได้แก่ หลวงพระบาง, เวียงจันทน์ และจำปาศักดิ์ ก่อนจะตกเป็นประเทศราชของสยามในปี ค.ศ. 1778 ยาวนานนับศตวรรษจนเกิดวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 ใน ค.ศ. 1893 ทำให้ดินแดนลาวทั้งหมดได้ตกอยู่ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศสและได้รวมตัวกันเป็นประเทศลาวใน ค.ศ. 1949 หลังจากการยึดครองของญี่ปุ่น แต่ถูกฝรั่งเศสยึดครองอีกครั้งกระทั่งได้รับเอกราชใน ค.ศ. 1953ราชอาณาจักรลาวได้กำเนิดขึ้นโดยปกครองแบบราชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญภายใต้การปกครองของสมเด็จพระเจ้าศรีสว่างวงศ์ ต่อมาลาวได้เผชิญกับสงครามกลางเมืองระหว่างฝ่ายคอมมิวนิสต์ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหภาพโซเวียต ต่อสู้กับรัฐบาลฝ่ายประชาธิปไตยซึ่งสนับสนุนสถาบันพระมหากษัตริย์และได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐอเมริกา ภายใต้การปกครองของราชอาณาจักรลาวทำให้ลาวต้องเข้าไปเป็นพันธมิตรกับสหรัฐ มีการก่อรัฐประหารและการปกครองภายใต้ระบอบเผด็จการทหารอยู่หลายครั้งเช่น การรัฐประหารของและกองแล วีระสาน การที่ราชอาณาจักรลาวเข้าไปพัวพันกับยาเสพติดของซีไอเอและการเพิ่มอำนาจทางการเมืองให้กับกลุ่มทหารและสถาบันพระมหากษัตริย์จนขัดกับหลักการประชาธิปไตยที่มีกษัตริย์อยู่ใต้รัฐธรรมนูญอย่างร้ายแรง ในวันที่ 21 พฤศจิกายน ค.ศ. 1975 ขบวนการนักศึกษา 21 องค์กรที่ไม่พอใจการปกครองของราชอาณาจักรลาวได้จัดชุมนุมในเวียงจันทน์เพื่อเรียกร้องให้ล้มเลิกสถาบันกษัตริย์
หลังสงครามเวียดนามยุติลงใน ค.ศ. 1975 เหล่าขบวนการนักศึกษา 21 องค์กรได้หันไปร่วมมือกับ"ปะเทดลาว" ขบวนการปฏิวัติของฝ่ายคอมมิวนิสต์ที่ได้ครองอำนาจอย่างเบ็ดเสร็จและสงครามกลางเมืองได้ยุติลง ประกอบกับกระแสเรียกร้องของเหล่าประชาชนและนักศึกษาได้มีการลงมติล้มเลิกระบอบกษัตริย์อย่างถาวร สมเด็จพระเจ้าศรีสว่างวัฒนาในฐานะพระมหากษัตริย์องค์สุดท้ายถูกเชิญเข้าค่ายกักกันในเวียงไซ และสวรรคตอย่างเป็นปริศนา มีการเปลี่ยนระบอบการปกครองมาเป็นระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์และสถาปนาประเทศเป็น "สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว" ซึ่งในช่วงแรกลาวต้องพึ่งพาความช่วยเหลือทางเศรษฐกิจจากสหภาพโซเวียตจนกระทั่งล่มสลายใน ค.ศ. 1991
ประเทศลาวมีส่วนร่วมในข้อตกลงการค้าเอเชียแปซิฟิก การประชุมสุดยอดอาเซียน การประชุมเอเชียตะวันออก และสมัครเป็นสมาชิกองค์การการค้าโลกตั้งแต่ ค.ศ. 1997 ก่อนจะได้รับการตอบรับใน ค.ศ. 2013 ลาวเป็นประเทศที่สามารถผลิตไฟฟ้าได้เอง มีการสร้างเขื่อนโดยผลิตจากพลังงานน้ำและส่งขายไปยังประเทศเพื่อนบ้านเช่น ไทย, จีน และเวียดนาม ในด้านเทคโนโลยีนั้น ลาวได้เปิดให้บริการ 4 จี เป็นประเทศที่ 2 ของอาเซียนต่อจากสิงคโปร์ มาตั้งแต่ ค.ศ. 2012 ลาวยังเป็นประเทศที่เป็นจุดเชื่อมต่อของการคมนาคมโดยรถไฟไปสู่ประเทศเพื่อนบ้านจากการมีทางรถไฟสายสำคัญ 4 แห่ง ซึ่งล่าสุดได้มีการเปิดใช้ทางรถไฟสายเวียงจันทน์–บ่อเต็น ใน ค.ศ. 2021 ลาวยังถือเป็นประเทศที่มีอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจสูงที่สุดชาติหนึ่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และเอเชียแปซิฟิค โดยมีอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (จีดีพี) เฉลี่ย 7.4% นับตั้งแต่ ค.ศ. 2009 เป็นต้นมา
แม้ปัจจุบันลาวจะเป็นประเทศที่มีการพัฒนาและความเจริญก้าวหน้าอย่างรวดเร็วแต่การปกครองแบบสาธารณรัฐสังคมนิยมพรรคเดียวตามอุดมการณ์ของลัทธิมากซ์-เลนิน นำโดยพรรคประชาชนปฏิวัติลาว ทำให้ยังคงได้รับการวิจารณ์จากนานาชาติในด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศอันนำไปสู่ความยากจน, ความเหลื่อมล้ำทางสังคม, การจำกัดเสรีภาพพลเมือง และการกดขี่ชนกลุ่มน้อยซึ่งยังเป็นปัญหาสำคัญ กว่า 53% ของประชากรลาวอาศัยอยู่ในเขตพื้นที่ราบลุ่ม ลาวถือเป็นประเทศที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์มากที่สุดแห่งหนึ่ง โดยมีทั้งชาวมอญ, กัมพูชา และเผ่าม้งอาศัยอยู่ตามหุบเขาทั่วประเทศ
ศัพทมูลวิทยา
คำว่า (Laos) ในภาษาอังกฤษ ได้รับการบัญญัติโดยฝรั่งเศสซึ่งรวมราชอาณาจักรลาวทั้งสามในอินโดจีนของฝรั่งเศสใน ค.ศ. 1893 และตั้งชื่อประเทศเป็นรูปพหุพจน์ตามกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีมากที่สุดคือชาวลาว ในภาษาอังกฤษ อักษร 's' เป็นอักษรที่ต้องออกเสียงและไม่ใช่อักษรเงียบ ในภาษาลาว ชื่อประเทศคือเมืองลาว (ເມືອງລາວ) หรือ ปะเทดลาว (ປະເທດລາວ) ทั้งสองคำหมายถึง 'ประเทศลาว'
ประวัติศาสตร์
ยุคก่อนประวัติศาสตร์และประวัติศาสตร์ช่วงต้น
มีการค้นพบกะโหลกศีรษะมนุษย์ยุคโบราณในปี 2009 ที่ถ้ำผาลิงในเทือกเขาอันนัมทางตอนเหนือของลาว โดยกะโหลกศีรษะนี้มีอายุราว 46,000 ปี จึงกลายเป็นซากดึกดำบรรพ์มนุษย์สมัยใหม่ที่เก่าแก่ที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีการค้นพบโบราณวัตถุจากหินที่สันนิษฐานว่าร่วมสมัยเดียวกับช่วงปลายสมัยไพลสโตซีนทางตอนเหนือของลาว หลักฐานทางโบราณคดีชี้ให้เห็นถึงสภาพสังคมเกษตรกรรมที่พัฒนาขึ้นในช่วงสหัสวรรษที่ 4 ก่อนคริสตกาล หลุมศพและสุสานประเภทอื่น ๆ บ่งบอกถึงสภาพสังคมอันซับซ้อน มีการค้นพบเครื่องสัมฤทธิ์ในช่วง 1500 ปีก่อนคริสตกาล และเครื่องมือเหล็กในช่วง 700 ปีก่อนคริสตกาล ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ของลาวได้มีการติดต่อกับอารยธรรมอื่น ๆ เช่น อารยธรรมจีนและอินเดีย เป็นต้น ตามหลักฐานทางภาษาและประวัติศาสตร์อื่น ๆ กลุ่มชนเผ่าที่พูดภาษาไทได้อพยพจากกว่างซีไปยังดินแดนทางตะวันตกเฉียงใต้หรือดินแดนสมัยใหม่ของลาวและไทยในช่วงระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 8 และ 10
ยุคล้านช้าง
ประเทศลาวมีประวัติศาสตร์ความเป็นมาอันยาวนานจนถึงสมัยอาณาจักรล้านช้าง ซึ่งสถาปนาขึ้นในช่วงคริสต์ศวรรษ 14 โดยเจ้าชายฟ้างุ้ม: 223 ซึ่งพระองค์ถูกเนรเทศออกจากจักรวรรดิเขมร เจ้าชายฟ้างุ่มพร้อมทหารเขมร 10,000 นาย พิชิตดินแดนของลาวหลายแห่งในแถบลุ่มแม่น้ำโขง จนในที่สุดก็สามารถยึดครองเวียงจันทน์ได้ พระเจ้าฟ้างุ้มสืบสายมาจากกษัตริย์ลาวที่สืบสายอันยาวนานจากขุนบรม พระองค์ทำให้พระพุทธศาสนาเถรวาทเป็นศาสนาประจำอาณาจักร และเป็นรัชสมัยของพระองค์เป็นยุคที่ล้านช้างเจริญรุ่งเรือง ในเวลาต่อมา เสนาอำมาตย์ใหญ่ไม่สามารถทานทนต่อการประพฤติตนของพระองค์ จึงเป็นเหตุให้พระองค์ถูกขับออกจากเวียงจันทน์ และเสด็จลี้ภัยไปอยู่บริเวณจังหวัดน่านของไทยในปัจจุบันในปี 1373 ซึ่งเมื่อพระองค์เสด็จสวรรคต พระราชบุตรองค์โตของพระองค์ ท้าวอุ่นเฮือน เสด็จขึ้นครองราชย์ภายใต้พระนาม "พระเจ้าสามแสนไท" และครองราชย์ยาวนานถึง 43 ปี อาณาจักรล้านช้างกลายเป็นศูนย์กลางทางการค้าที่สำคัญในรัชสมัยของพระเจ้าสามแสนไท แต่ภายหลังจากพระองค์เสด็จสวรรคตในปี 1421 ล้านช้างก็เริ่มเสื่อมอำนาจลงและเกิดความวุ่นวายยาวนานเป็นศตวรรษ
ในปี 1520 พระยาโพธิสาลราชขึ้นครองราชย์และทรงย้ายราชธานีจากเชียงทองมายังเวียงจันทน์เพื่อหลีกเลี่ยงการรุกรานของพม่า ต่อมาสมเด็จพระไชยเชษฐาธิราชขึ้นครองราชย์ในปี 1548 ภายหลังจากการสวรรคตของพระราชบิดาของพระองค์ โดยพระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างธาตุหลวง ซึ่งต่อมาจะกลายเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ประจำชาติลาว พระไชยเชษฐาธิราชเสด็จสวรรคตระหว่างที่พระองค์ทรงเดินทัพไปปราบกบฏในกัมพูชา และล้านช้างก็เกิดการโกลาหลไม่มั่นคงกว่าเจ็ดสิบปี ซึ่งเกี่ยวข้องกับการรุกรานของพม่าและสงครามกลางเมือง
ในปี 1637 เมื่อพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราชขึ้นครองราชย์ อาณาจักรล้านช้างได้ขยายอาณาเขตได้อย่างกว้างขวาง ทำให้รัชสมัยของพระองค์จึงถูกมองว่าเป็นยุคทองของประเทศลาว อย่างไรก็ตาม พระองค์เสด็จสวรรคตโดยไม่มีรัชทายาทสืบราชสมบัติ จึงทำให้อาณาจักรถูกแบ่งออกเป็นสามส่วนในช่วงระหว่างปี 1763 จนถึง 1769 เมื่อกองทัพพม่าได้เข้ารุกรานทางตอนเหนือของลาวและหลวงพระบาง ในขณะที่จำปาศักดิ์ตกเป็นภายใต้การปกครองของสยาม
เจ้าอนุวงศ์ได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระมหากษัตริย์แห่งเวียงจันทน์โดยสยาม พระองค์ทรงสนับสนุนการฟื้นฟูศิลปกรรมและวรรณคดีลาว และได้ฟื้นฟูความสัมพันธ์อันดีกับหลวงพระบาง อย่างไรก็ตาม เนื่องด้วยแรงผลักดันของเวียดนาม จึงทำให้พระองค์กระทำการกบฏต่อสยามในปี 1826 แต่กบฏครั้งนี้ไม่ประสบความสำเร็จ และเวียงจันทน์ถูกทำลายอย่างย่อยยับ เจ้าอนุวงศ์ถูกคุมตัวมายังกรุงเทพในฐานะนักโทษ จนในที่สุดพระองค์ก็สิ้นพระชนม์ที่นั่น
การทัพทางทหารของสยามในลาวเมื่อปี 1876 ได้รับการอธิบายโดยชาวอังกฤษที่อาศัยอยู่ในสยามว่า "เป็นการขนานใหญ่"
พรรคประชาชนสมัยอาณานิคม การประกาศเอกราช และสงครามกลางเมือง
ในปี ค.ศ. 1893 สยามได้เกิดข้อขัดแย้งกับฝรั่งเศสในเรื่องอำนาจเหนือดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงจนเกิดวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 จากการใช้เล่ห์เหลี่ยมของโอกุสต์ ปาวีกงสุลฝรั่งเศส โดยการใช้เรือรบมาปิดอ่าวไทยเพื่อบังคับให้ยกดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง รวมทั้งดินแดนอื่น ๆ ดินแดนลาวเกือบทั้งหมดก็เปลี่ยนไปตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของประเทศฝรั่งเศสในปีนั้นและถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของอินโดจีนฝรั่งเศส ต่อมาภายหลังดินแดนลาวส่วนอื่นที่อยู่ฝั่งขวาของแม่น้ำโขงก็ตกเป็นของฝรั่งเศสอีกในปี ค.ศ. 1907
ราชอาณาจักรลาว
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นได้รุกเข้ามาในลาวและดินแดนอินโดจีนฝรั่งเศสอื่น ๆ เมื่อญี่ปุ่นใกล้แพ้สงคราม ขบวนการลาวอิสระซึ่งเคลื่อนไหวทางการเมืองเพื่อกู้เอกราชลาวในเวลานั้นประกาศเอกราชให้ประเทศลาวเป็นประเทศ ราชอาณาจักรลาว หลังญี่ปุ่นแพ้สงคราม ฝรั่งเศสก็กลับเข้ามามีอำนาจในอินโดจีนอีกครั้งหนึ่ง แต่เนื่องจากการที่ เวียดมินห์ปลดปล่อยเวียดนามได้ จึงเป็นการสั่นคลอนอำนาจฝรั่งเศสจนยอมให้ลาวประกาศเอกราชบางส่วนในปี ค.ศ. 1949 และได้เอกราชสมบูรณ์ในปี ค.ศ. 1953 ภายหลังฝรั่งเศสรบแพ้เวียดนามที่เดียนเบียนฟู ผู้ที่มีบทบาทในการประกาศเอกราชคือ เจ้าสุวรรณภูมา เจ้าเพชรราช และ เจ้าสุภานุวงศ์ โดยมี เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์ ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้ามหาชีวิต (พระมหากษัตริย์) จากอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบางเดิม และได้รวมทั้ง 3 อาณาจักรคือ ล้านช้างหลวงพระบาง ล้านช้างเวียงจันทน์ และ ล้านช้างจำปาศักดิ์ เข้าด้วยกันเป็นราชอาณาจักรลาว
ค.ศ. 1959 เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวงศ์เสด็จสวรรคต เจ้าสว่างวัฒนาจึงขึ้นครองราชย์เป็นเจ้ามหาชีวิตแทน เหตุการณ์ในลาวยุ่งยากมาก เจ้าสุภานุวงศ์ 1 ในคณะลาวอิสระประกาศตนว่าเป็นพวกฝ่ายซ้ายนิยมคอมมิวนิสต์ และเป็นหัวหน้าขบวนการประเทศลาว ได้ออกไปเคลื่อนไหวทางการเมืองในป่า เนื่องจากถูกฝ่ายขวาในลาวคุกคามอย่างหนัก ถึงปี ค.ศ. 1961 ร้อยเอกกองแลทำการรัฐประหารรัฐบาลเจ้าสุวรรณภูมา แต่ถูกกองทัพฝ่ายขวาและฝ่ายซ้ายรุมจนพ่ายแพ้ กองแลต้องลี้ภัยไปสหรัฐจนถึงปัจจุบัน
เหตุการณ์ทางการเมืองในระยะเวลาไม่นานหลังจากนั้นบังคับให้ลาวต้องกลายเป็นสมรภูมิลับของสงครามเวียดนาม และเป็นปัจจัยก่อให้เกิดการรัฐประหารและสงครามกลางเมืองที่ยืดเยื้อ ภายใต้การแทรกแซงของชาติต่าง ๆ ทั้งฝ่ายคอมมิวนิสต์และฝ่ายโลกเสรี จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1975 พรรคประชาชนปฏิวัติลาว ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหภาพโซเวียตและเวียดนามเหนือ โดยการนำของเจ้าสุภานุวงศ์ ก็ยึดอำนาจรัฐจากรัฐบาลประชาธิปไตยโดยมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขของ เจ้าสุวรรณภูมา พระเชษฐา ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลฝรั่งเศสและสหรัฐอเมริกาสำเร็จ และได้เรียกร้องให้เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวัฒนาทรงยินยอมสละราชสมบัติ เจ้ามหาชีวิตศรีสว่างวัฒนาจึงทรงยินยอมสละราชสมบัติ คณะปฏิวัติลาวจึงประกาศสถาปนาประเทศลาวเป็น "สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว" อย่างเป็นทางการในวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 โดยยังคงแต่ตั้งให้อดีตเจ้ามหาชีวิตเป็นที่ปรึกษาของรัฐบาลระบอบใหม่
สมัยสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
ในวันที่ 1 ธันวาคม ค.ศ. 1975 กองประชุมผู้แทนทั่วประเทศที่นครหลวงเวียงจันทน์ มีผู้แทนเข้าร่วม 264 คน พิจารณารับรองประกาศยุบรัฐบาลชั่วคราวแห่งชาติ และพิจารณาเรื่องต่าง ๆ กองประชุมมีมติเอาธงดวงเดือนของขบวนการลาวอิสระเป็นธงชาติลาว เปลี่ยนเนื้อร้องเพลงชาติใหม่ ยกเลิกระบอบราชาธิปไตยและสถาปนาเป็นสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ยกเลิกบรรดาศักดิ์และฐานันดรศักดิ์ของเหล่าเชื้อพระวงศ์ เลิกการใช้คำราชาศัพท์ที่แย่งแยกชนชั้น แต่งตั้งเจ้าสุภานุวงศ์เป็นประธานประเทศ, ท่านไกสอน พมวิหาน เป็นนายกรัฐมนตรี, เจ้าศรีสว่างวัฒนา เป็นที่ปรึกษาสูงสุดของประธานประเทศ, เจ้าสุวรรณภูมา เป็นที่ปรึกษาสูงสุดของรัฐบาล และมีมติอื่น ๆ ในวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 และปิดกองประชุมด้วยผลสำเร็จ แต่ภายหลังพรรคประชาชนปฏิวัติลาวก็ได้กุมตัวอดีตเจ้ามหาชีวิต,พระมเหสีและอดีตพระบรมวงศานุวงศ์ราชวงศ์ล้านช้าง ไปคุมขังในค่ายกักกัน เนื่องจากความขัดแย้งทางการเมือง และต่อมาทุกพระองค์ต่างสิ้นพระชนม์ด้วยโรคมาลาเรีย และยังมีการจับกุมนักการเมือง ข้าราชการในระบอบเก่า รวมทั้งประชาชนลาวจำนวนมากเข้าค่ายกักกัน ส่วนใหญ่เสียชีวิตด้วยโรคขาดสารอาหารและถูกยิงทิ้ง ระหว่างสงครามกลางเมืองมีผู้เสียชีวิตระหว่าง 20,000 ถึง 62,000 คน ฝ่ายนิยมเจ้าที่ยังจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ต่างลี้ภัยออกนอกประเทศไปตั้งรัฐบาลราชอาณาจักรลาวพลัดถิ่นในสหรัฐ เพื่อหวังฟื้นฟูระบอบกษัตริย์อีกครั้ง แต่ไม่มีประเทศใดรับรอง
ประเทศลาวลงนามความตกลงยกสิทธิประจำกองทัพและแต่งตั้งที่ปรึกษาเพื่อสนับสนุนในการบริหารประเทศแก่เวียดนาม ความสัมพันธ์อันใกล้ชิดนี้มีการลงนามเป็นสนธิสัญญาอย่างเป็นทางการใน ค.ศ. 1977 ซึ่งเวียดนามไม่เพียงแต่ชี้นำนโยบายต่างประเทศของลาวเท่านั้น แต่ยังให้เวียดนามเข้ามาข้องแวะในชีวิตการเมืองและเศรษฐกิจทุกส่วนของลาว ใน ค.ศ. 1979 เวียดนามขอให้ทางการลาวยุติความสัมพันธ์กับสาธารณรัฐประชาชนจีน ทำให้ถูกโดดเดี่ยวทางการค้าทั้งจากจีน สหรัฐและประเทศอื่น ในปีนั้น เวียดนามีทหารประจำการในลาว 50,000 นาย และมีข้าราชการพลเรือนเวียดนาม 6,000 คน
ความขัดแย้งระหว่างกบฏม้งและ สปป.ลาว ดำเนินไปในพื้นที่สำคัญของลาว รวมทั้งเขตทหารปิด Saysaboune, เขตทหารปิด Xaisamboune และแขวงเชียงขวาง ระหว่าง ค.ศ. 1975 ถึง 1996 สหรัฐย้ายถิ่นผู้ลี้ภัยชาวลาวประมาณ 250,000 คน และม้ง 130,000 คนในประเทศไทย
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งและอาณาเขต
ประเทศลาวเป็นประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งตั้งอยู่บนใจกลางของคาบสมุทรอินโดจีน ระหว่างละติจูดที่ 14 - 23 องศาเหนือ ลองจิจูดที่ 100 - 108 องศาตะวันออก มีพื้นที่โดยรวมประมาณ 236,800 ตารางกิโลเมตร แบ่งเป็นภาคพื้นดิน 230,800 ตารางกิโลเมตร ภาคพื้นน้ำ 6,000 ตารางกิโลเมตร โดยลาวเป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล เนื่องด้วยตลอดแนวชายแดนของประเทศลาว ซึ่งมีความยาวรวม 5,083 กิโลเมตร ล้อมรอบด้วยชายแดนของประเทศเพื่อนบ้าน 5 ประเทศ เรียงตามเข็มนาฬิกา ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดกับประเทศจีน (423 กิโลเมตร)
- ทิศตะวันออก ติดกับประเทศเวียดนาม (2,130 กิโลเมตร)
- ทิศใต้ ติดกับประเทศไทย (1,754 กิโลเมตร) และประเทศกัมพูชา (541 กิโลเมตร)
- ทิศตะวันตก ติดกับประเทศไทย (1,754 กิโลเมตร) และประเทศพม่า (235 กิโลเมตร)
ความยาวพื้นที่ประเทศลาวตั้งแต่เหนือจรดใต้ยาวประมาณ 1,700 กิโลเมตร ส่วนที่กว้างที่สุดกว้าง 500 กิโลเมตร และที่แคบที่สุด 140 กิโลเมตร เนื้อที่ทั้งหมด 236,800 ตารางกิโลเมตร
ลักษณะภูมิประเทศ
ภูมิประเทศของลาวอาจแบ่งได้เป็น 3 เขต คือ
- เขตภูเขาสูง เป็นพื้นที่ที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลโดยเฉลี่ย 1,500 เมตรขึ้นไป พื้นที่นี้อยู่ในเขตภาคเหนือของประเทศ
- เขตที่ราบสูง คือพื้นที่ซึ่งสูงกว่าระดับน้ำทะเลเฉลี่ย 1,000 เมตร ปรากฏตั้งแต่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของที่ราบสูงเมืองพวนไปจนถึงชายแดนกัมพูชา เขตที่ราบสูงนี้มีที่ราบสูงขนาดใหญ่อยู่ 3 แห่ง ได้แก่ ที่ราบสูงเมืองพวน (แขวงเชียงขวาง), ที่ราบสูงนากาย (แขวงคำม่วน) และที่ราบสูงบริเวณ (ภาคใต้)
- เขต เป็นเขตที่ราบตามแนวฝั่งแม่น้ำโขงและแม่น้ำต่าง ๆ เป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์มากที่สุดในเขตพื้นที่ทั้ง 3 เขต นับเป็นพื้นที่อู่ข้าวอู่น้ำที่สำคัญของประเทศ แนวที่ราบลุ่มเหล่านี้เริ่มปรากฏตั้งแต่บริเวณตอนใต้ของแม่น้ำงึม เรียกว่า ที่ราบลุ่มเวียงจันทน์ ผ่านที่ราบลุ่มสุวรรณเขต ซึ่งอยู่ตอนใต้เซบั้งไฟและ และที่ราบจำปาศักดิ์ทางภาคใต้ของลาว ซึ่งปรากฏตามแนวแม่น้ำโขงเรื่อยไปจนจดชายแดนประเทศกัมพูชา
ทั้งนี้ เมื่อนำเอาพื้นที่ของเขตภูเขาสูงและเขตที่ราบสูงมารวมกันแล้ว จะมากถึง 3 ใน 4 ของพื้นที่ประเทศลาวทั้งหมด โดยจุดที่สูงที่สุดของประเทศลาวอยู่ที่ภูเบี้ย ในแขวงเชียงขวาง วัดความสูงได้ 2,817 เมตร (9,242 ฟุต)
ประเทศลาวมีแม่น้ำสายสำคัญอยู่หลายสาย โดยแม่น้ำซึ่งเป็นสายหัวใจหลักของประเทศ คือ แม่น้ำโขง ซึ่งไหลผ่านประเทศลาวเป็นระยะทาง 1,835 กิโลเมตร แม่น้ำสายนี้เป็นแม่น้ำสำคัญทั้งในด้านเกษตรกรรม การประมง การผลิตพลังงานไฟฟ้า การคมนาคมจากลาวเหนือไปจนถึงลาวใต้ และการใช้เป็นพรมแดนธรรมชาติระหว่างประเทศลาวกับประเทศเพื่อนบ้าน นอกจากนี้ แม่น้ำสายสำคัญของลาวแห่งอื่น ๆ ยังได้แก่
- แม่น้ำอู (พงสาลี-หลวงพระบาง) ยาว 448 กิโลเมตร
- แม่น้ำงึม (เชียงขวาง-เวียงจันทน์) ยาว 353 กิโลเมตร
- แม่น้ำเซบั้งเหียง (สุวรรณเขต) ยาว 338 กิโลเมตร
- แม่น้ำทา (หลวงน้ำทา-บ่อแก้ว) ยาว 523กิโลเมตร
- แม่น้ำเซกอง (สาละวัน-เซกอง-อัตตะปือ) ยาว 320 กิโลเมตร
- แม่น้ำเซบั้งไฟ (คำม่วน-สุวรรณเขต) ยาว 239 กิโลเมตร
- แม่น้ำแบ่ง (อุดมไซ) ยาว 215 กิโลเมตร
- แม่น้ำเซโดน (สาละวัน-จำปาศักดิ์) ยาว 192 กิโลเมตร
- แม่น้ำเซละนอง (สุวรรณเขต) ยาว 115 กิโลเมตร
- แม่น้ำกะดิ่ง (บอลิคำไซ) ยาว 103 กิโลเมตร
- แม่น้ำคาน (หัวพัน-หลวงพระบาง) ยาว 90 กิโลเมตร
ลักษณะภูมิอากาศ
ประเทศลาวอยู่ในภูมิอากาศเขตร้อน มีลมมรสุมแต่ไม่มีลมพายุ สำหรับเขตภูเขาภาคเหนือและเขตเทือกเขา อากาศมีลักษณะกึ่งร้อนกึ่งหนาว อุณหภูมิสะสมเฉลี่ยประจำปีสูงถึง 15-30 องศาเซลเซียส และความแตกต่างของอุณหภูมิระหว่างกลางวันกับกลางคืนมีประมาณ 10 องศาเซลเซียส จำนวนชั่วโมงที่มีแสงแดดต่อปีประมาณ 2,300-2,400 ชั่วโมง (ประมาณ 6.3-6.5 ชั่วโมงต่อวัน) ความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศมีประมาณร้อยละ 70-85 ปริมาณน้ำฝนในฤดูฝน (ตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงตุลาคม) มีร้อยละ 75 - 90 ส่วนในฤดูแล้ง (ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน ถึงเมษายน) ปริมาณน้ำฝนมีเพียงร้อยละ 10-25 และปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยต่อปีของแต่เขตก็แตกต่างกันอย่างมากมาย เช่น เขตเทือกเขาบริเวณทางใต้ได้รับน้ำฝนเฉลี่ยปีละ 300 เซนติเมตร ขณะที่บริเวณแขวงเชียงขวาง แขวงหลวงพระบาง แขวงไชยบุรี ได้รับเพียงแค่ 100-150 เซนติเมตร ส่วนแขวงเวียงจันทน์และแขวงสุวรรณเขตในช่วง 150-200 เซนติเมตร เช่นเดียวกับแขวงพงสาลี แขวงหลวงน้ำทา และแขวงบ่อแก้ว
การเมืองการปกครอง
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวมีระบบการปกครองแบบสังคมนิยมคอมมิวนิสต์ (ทางการลาวใช้คำว่า ระบอบประชาธิปไตยประชาชน) โดยมีพรรคประชาชนปฏิวัติลาวเป็นองค์กรชี้นำประเทศ ซึ่งพรรคนี้เริ่มมีอำนาจสูงสุดตั้งแต่ลาวเริ่มปกครองในระบอบสังคมนิยมเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 ประธานประเทศ (ประธานาธิบดี) ของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวคนปัจจุบัน ซึ่งมีวาระการดำรงตำแหน่ง 5 ปี คือ ดร.ทองลุน สีสุลิด (ดำรงตำแหน่งเลขาธิการใหญ่คณะบริหารงานศูนย์กลางพรรคประชาชนปฏิวัติลาวอีกตำแหน่งหนึ่ง) ส่วนนายกรัฐมนตรีคนปัจจุบันคือนาย สอนไซ สีพันดอน
บริหาร
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว มีนายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าฝ่ายบริหาร ซึ่งนายกรัฐมนตรีมาจากการแต่งตั้งของประธานประเทศโดยผ่านการอนุมัติจากสภาแห่งชาติ
นิติบัญญัติ
สภาแห่งชาติลาว เป็นองค์กรนิติบัญญัติสูงสุดของลาว มีอำนาจในการเห็นชอบตำแหน่งสำคัญต่าง ๆ อาทิ ประธานประเทศ นายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรี และยังถือเป็นองค์กรตัวแทนของประชาชน เป็นองค์การตัวแทนแห่งสิทธิ อำนาจ และ ผลประโยชน์ของประชาชน เป็นองค์การอำนาจแห่งรัฐ และเป็นองค์การนิติบัญญัติที่มี สิทธิพิจารณาข้อตัดสินใจหรือปัญหาสำคัญของชาติ รวมทั้ง ติดตามตรวจสอบการดำเนินงานของคณะรัฐบาล ศาลประชาชน และ องค์การอัยการประชาชน
ตุลาการ
ศาลประชาชนของลาวเป็นองค์กรตุลาการ ที่ได้รับการแต่งตั้งและเห็นชอบจากสภาแห่งชาติลาว
สถาบันการเมืองที่สำคัญ
- องค์กรจัดตั้ง เช่น (สหพันธ์เยาวชน) (สมาคมสตรี) (สหพันธ์กรรมกร) ซึ่งได้รับการสนับสนุนโดยพรรคประชาชนปฏิวัติลาว
การจัดตั้งและการบริหาร
- หลายหมู่บ้านรวมกันเป็น เมือง (ก่อนหน้านี้จัดให้หลายหมู่บ้านรวมกันเป็น ตาแสง มีตาแสงเป็นผู้ปกครอง หลายตาแสงรวมกันจึงเรียกว่า เมือง)
- หลายเมืองรวมกันเป็น แขวง
- "คณะกรรมการปกครองหมู่บ้าน" มี นายบ้าน เป็นหัวหน้า เป็นผู้บริหารของหมู่บ้าน
- "คณะกรรมการปกครองเมือง" มี เจ้าเมือง เป็นหัวหน้า เป็นผู้บริหารเมือง
- "คณะกรรมการปกครองแขวง" มี เจ้าแขวง เป็นหัวหน้า เป็นผู้บริหารแขวง
- "คณะกรรมการปกครองนครหลวง" มี เจ้าครองนครหลวง เป็นหัวหน้า เป็นผู้บริหารนครหลวง
กระทรวง
ประเทศลาวมีทั้งหมด 17 กระทรวง และ 4 องค์กรเทียบเท่า ได้แก่
ลำดับ | กระทรวง | ชื่อภาษาลาว | ชื่อภาษาอังกฤษ |
---|---|---|---|
1 | ห้องว่าการประธานประเทศ | ຫ້ອງວ່າການປະທານປະເທດ | Presidential Office |
2 | ห้องว่าการรัฐบาล | ຫ້ອງວ່າການລັດຖະບານ | Government's Office |
3 | กระทรวงกสิกรรมและป่าไม้ | ກະຊວງກະສິກຳແລະປ່າໄມ້ | Ministry of Agricultural and Forestry |
4 | กระทรวงศึกษาธิการและกีฬา | ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ | Ministry of Education and Sports |
5 | กระทรวงพลังงานและบ่อแร่ | ກະຊວງພະລັງງານແລະບໍ່ແຮ່ | Ministry of Energy and Mine |
6 | กระทรวงการเงิน | ກະຊວງການເງິນ | Ministry of Finance |
7 | กระทรวงการต่างประเทศ | ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ | Ministry of Foreign Affairs |
8 | กระทรวงอุตสาหกรรมและการค้า | ກະຊວງອຸດສະຫະກຳແລະການຄ້າ | Ministry of Industry and Commerce |
9 | กระทรวงแถลงข่าว วัฒนธรรม และท่องเที่ยว | ກະຊວງຖະແຫລງຂ່າວ ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ | Ministry of Information, Culture and Tourism |
10 | กระทรวงยุติธรรม | ກະຊວງຍຸຕິທຳ | Ministry of Justice |
11 | กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม | ກະຊວງແຮງງານແລະສະຫວັດດີການສັງຄົມ | Ministry of Labour and Social Welfare |
12 | กระทรวงป้องกันประเทศ | ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ | Ministry of Defence |
13 | กระทรวงแผนการและการลงทุน | ກະຊວງແຜນການແລະການລົງທຶນ | Ministry of Planning and Investment |
14 | กระทรวงสาธารณสุข | ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ | Ministry of Health |
15 | กระทรวงป้องกันความสงบ | ກະຊວງປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ | Ministry of Public Security |
16 | กระทรวงโยธาธิการและขนส่ง | ກະຊວງໂຍທາທິການແລະຂົນສົ່ງ | Ministry of Public Work and Transportation |
17 | กระทรวงภายใน | ກະຊວງພາຍໃນ | Ministry of Home Affaire |
18 | กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม | ກະຊວງຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ | Ministry of Natural Resource and Environment |
19 | กระทรวงเทคโนโลยี และ การสื่อสาร | ກະຊວງເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ການສື່ສານ | Ministry of Technology and Communication |
20 | องค์การตรวจตรารัฐบาล | ອົງການກວດກາລັດຖະບານ | Government Inspection Authority |
21 | ธนาคารแห่ง สปป.ลาว | ທະນາຄານແຫ່ງ ສປປ.ລາວ | Bank of Lao PDR |
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
ในปัจจุบัน ลาวมีความสัมพันธ์ที่แนบแน่นกับรัสเซียจากการที่สหภาพโซเวียตเคยให้ความช่วยเหลือลาวตั้งแต่สงครามกลางเมือง โดยลาวพึ่งพาโซเวียตในแง่เศรษฐกิจมายาวนานจนกระทั่งการล่มสลายของจักรวรรดิ ลาวยังมีความสัมพันธ์ที่ดีกับเวียดนามในแง่การทูต การเมือง การทหาร และการค้า โดยเวียดนามเป็นหนึ่งในชาติในภูมิภาคอาเซียนที่นำเข้ากระแสไฟฟ้าจากลาว โดยทั้งสองประเทศมีการลงนามในสนธิสัญญามิตรภาพในปี 1977
ลาวยังมีความสัมพันธ์ทางการค้ากับสหรัฐอเมริกาตั้งแต่ช่วงหลังสงครามกลางเมือง และได้มีการอนุมัติอย่างเป็นทางการผ่านกฎหมายของสภาคองเกรส ในสมัยของประธานาธิบดี จอร์จ ดับเบิลยู. บุช ลาวเข้าเป็นสมาชิกสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ในเดือนกรกฎาคม 1997 และเข้ากับองค์การการค้าโลกในปี 2016 และในปี 2005 ลาวได้เข้าร่วมการประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออกครั้งแรก
กองทัพ
กองทัพประชาชนลาว (ลาว: ກອງທັບປະຊາຊົນລາວ) เป็นกองทัพของประเทศลาว โดยแบ่งออกเป็น 3 เหล่าทัพหลัก คือ กองทัพบก กองทัพอากาศ และกองทัพเรือ กองทัพประชาชนลาวอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของกระทรวงป้องกันประเทศ มีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงป้องกันประเทศเป็นผู้สั่งการ และมีประธานาธิบดีดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุด ในปี 2563 กองทัพประชาชนลาวมีกำลังทหารประมาณร่วม 30,000 นาย โดยเป็นทหารบก 26,000 นาย และทหารอากาศ 4,000 นาย
ปัญหาด้านสิทธิมนุษยชน
การละเมิดสิทธิมนุษยชนยังคงเป็นปัญหาสำคัญในลาว ในดัชนีประชาธิปไตยของนักเศรษฐศาสตร์ปี 2016 ลาวจัดเป็นประเทศที่มี "ระบอบเผด็จการ" ซึ่งจัดอยู่ในอันดับที่ต่ำที่สุดในบรรดาประเทศอาเซียนที่อยู่ในการศึกษานี้ ผู้สนับสนุนภาคประชาสังคมที่มีชื่อเสียง นักปกป้องสิทธิมนุษยชน ผู้คัดค้านทางการเมืองและศาสนา และผู้ลี้ภัยชาวม้งหายตัวไปจากฝีมือกองกำลังทหารและความมั่นคงของลาว แต่เห็นได้ชัดว่ารัฐธรรมนูญของลาวที่ประกาศใช้ในปี 1991 และแก้ไขในปี 2003 มีมาตรการป้องกันสำหรับสิทธิมนุษยชน ตัวอย่างเช่น มาตรา 8 ทำให้ต่างชาติเริ่มเชื่อมั่นว่าลาวเป็นรัฐข้ามชาติและมุ่งมั่นที่จะสร้างความเท่าเทียมกันระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ รัฐธรรมนูญยังมีบทบัญญัติเพื่อความเท่าเทียมทางเพศ เสรีภาพในการนับถือศาสนา เสรีภาพในการพูด และเสรีภาพในการกดและการชุมนุม เมื่อวันที่ 25 กันยายน 2009 ลาวให้สัตยาบันในกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองในการมุ่งเน้นไปที่การบรรลุการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน และการลดความยากจน
อย่างไรก็ตาม รัฐบาลลาวมักฝ่าฝืนรัฐธรรมนูญของตนเองและหลักนิติธรรมที่เคยให้ไว้ เนื่องจากฝ่ายตุลาการและผู้พิพากษาได้รับการแต่งตั้งจากพรรคคอมมิวนิสต์ที่ปกครองประเทศและมีอำนาจเบ็ดเสร็จในการบริหาร อ้างอิงจากองค์กรอิสระที่ไม่แสวงหากำไร/องค์กรนอกภาครัฐ (เอ็นจีโอ) เช่น แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล ฮิวแมนไรตส์วอตช์ และกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ สิทธิมนุษยชนในลาวยังเป็นปัญหาที่ร้ายแรง การละเมิดต่าง ๆ เช่น การกักขังหน่วงเหนี่ยว การหายตัวไปของสตรี การจำกัดเสรีภาพในการพูด การล่วงละเมิดในเรือนจำ และการละเมิดอื่น ๆ ยังคงเป็นปัญหาอย่างต่อเนื่อง แอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล แสดงความกังวลเกี่ยวกับบันทึกการให้สัตยาบันของรัฐบาลลาวเกี่ยวกับมาตรฐานสิทธิมนุษยชนและการขาดความร่วมมือกับกลไกและมาตรการด้านกฎหมายด้านสิทธิมนุษยชนของสหประชาชาติ ทั้งส่งผลกระทบในทางลบต่อสิทธิมนุษยชน องค์กรยังแสดงความกังวลเกี่ยวกับเสรีภาพในการแสดงออก สภาพเรือนจำที่ย่ำแย่ การจำกัดเสรีภาพในการนับถือศาสนา การคุ้มครองผู้ลี้ภัยและผู้ขอลี้ภัย และโทษประหารชีวิตที่ทารุณ
ในเดือนตุลาคม 1999 เยาวชน 30 คนถูกจับในข้อหาพยายามแสดงโปสเตอร์เรียกร้องการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง และสังคมอย่างสันติในประเทศลาว พวกเขา 5 คนถูกจับกุมและถูกตัดสินจำคุกสูงสุด 10 ปีในข้อหากบฏ ก่อนจะได้รับการปล่อยตัวในเดือนตุลาคม 2009 โดยยังไม่ทราบที่อยู่ที่แน่ชัดของพวกเขาในปัจจุบันและหลายคนถูกระบุเป็นบุคคลหายสาบสูญนับตั้งแต่พ้นโทษจากเรือนจำ แต่รัฐบาลได้มีการรายงานในภายหลังซึ่งขัดแย้งกับเรื่องนี้ โดยอ้างว่าพวกเขาถูกตัดสินจำคุก 20 ปี ต่อมา ในปลายเดือนกุมภาพันธ์ 2017 ผู้ต้องขังสองคนได้รับการปล่อยตัวในที่สุดหลังจากจำคุกเป็นเวลา 17 ปี ในขณะที่คนที่เหลือยังไม่ทราบชะตากรรม
ตามการประมาณการ ผู้คนประมาณ 300,000 คนหลบหนีมาที่ประเทศไทยอันเป็นผลมาจากการปราบปรามของรัฐบาล โดยมีชาวม้ง 100,000 คน คิดเป็น 30% ของประชากรม้งทั้งหมด ยิ่งไปกว่านั้น มีผู้เสียชีวิตกว่า 130,000 ราย จากการทำสงครามกลางเมือง ลาวเป็นประเทศต้นทางของผู้ถูกค้ามนุษย์ทางเพศ พลเมืองจำนวนหนึ่งซึ่งส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงและเด็กหญิงจากทุกกลุ่มชาติพันธุ์และชาวต่างชาติตกเป็นเหยื่อของการค้ามนุษย์ในลาว
การแบ่งเขตการปกครอง
ประเทศลาวแบ่งเป็น 17 แขวง และ 1 นครหลวง (ได้แก่ นครหลวงเวียงจันทน์) แขวงแต่ละแขวงจะแบ่งเป็นเมือง ซึ่งจะมีหนึ่งเมืองเป็นเมืองหลวงของแขวงเรียกว่า เมืองเอก
ในวันที่ 27 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1995 ได้มีการยุบเขตพิเศษไชยสมบูรณ์อย่างเป็นทางการตามดำรัสนายกรัฐมนตรี (คำสั่งนายกรัฐมนตรี) เลขที่ 10/ນຍ. ลงวันที่ 13 มกราคม ค.ศ. 1995 โดยเมืองท่าโทมถูกรวมกับแขวงเชียงขวาง และถูกรวมกับแขวงเวียงจันทน์
ต่อมาในวันที่ 31 ธันวาคม ค.ศ. 2013 ทางการลาวได้จัดตั้งแขวงใหม่ในบริเวณที่เคยเป็นเขตพิเศษไชยสมบูรณ์เดิมกับ 2 หมู่บ้านจากเมืองวังเวียงในแขวงเวียงจันทน์ โดยใช้ชื่อว่า "แขวงไชยสมบูรณ์" แบ่งเขตปกครองย่อยออกเป็น 5 เมือง ได้แก่ เมืองอะนุวง (เดิมชื่อเมืองไชยสมบูรณ์) เมืองห่ม เมืองท่าทูม เมืองล่องสาน และเมืองล่องแจ้ง
ตารางข้อมูลประชากรลาว ค.ศ. 2018
| เขตการปกครองระดับบนสุดของประเทศลาว |
---|
เศรษฐกิจ
ภาวะเศรษฐกิจของประเทศลาวมีพัฒนาการที่ดีตามลำดับ โดยในช่วง 20 ปีนับตั้งแต่ปรับเปลี่ยนระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยมสู่ระบบเศรษฐกิจเสรีการตลาดเมื่อปี 1986 ประเทศลาวมีการขยายตัวทางเศรษฐกิจอย่างต่อเนื่องในอัตราเฉลี่ยร้อยละ 6.2 ต่อปี ประชากรมีรายได้เพิ่มขึ้นจากประมาณ 200 ดอลลาร์สหรัฐเมื่อปี 1986 เป็น 491 ดอลลาร์สหรัฐในปี 2005 ภาคอุตสาหกรรมขยายตัวในอัตราไม่ต่ำกว่า ร้อยละ 10 ต่อปี โดยอุตสาหกรรมพลังงานไฟฟ้าเป็นสาขาหลักที่สร้างรายได้ให้แก่ประเทศ
อย่างไรก็ดี ลาวยังคงประสบปัญหาที่ต้องเร่งแก้ไขที่สำคัญได้แก่ ปัญหาราคาน้ำมัน ที่เพิ่มสูงขึ้น ปัญหาการขาดดุลการค้าในอัตราสูง ค่าเงินกีบไม่มีเสถียรภาพ การจัดเก็บรายได้ต่ำกว่าเป้าหมาย และปัญหาการฉ้อราษฎร์บังหลวง
ทรัพยากรสำคัญของลาว ได้แก่ ไม้ ดีบุก ยิปซัม ตะกั่ว หินเกลือ เหล็ก ถ่านหินลิกไนต์ สังกะสี ทองคำ อัญมณี หินอ่อน น้ำมัน และแหล่งน้ำผลิตไฟฟ้า
การลงทุน
การลงทุน รัฐบาลได้ปรับปรุงกฎระเบียบเพื่อสร้างบรรยากาศให้เอื้ออำนวยต่อการลงทุนมากยิ่งขึ้น อาทิ มาตรการด้านภาษี อนุญาตให้นครหลวงเวียงจันทน์ แขวงจำปาศักดิ์ และแขวงหลวงพระบาง มีอำนาจอนุมัติโครงการลงทุนที่มีมูลค่าไม่เกิน 2 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ส่วนแขวงอื่น ๆ สามารถอนุมัติโครงการลงทุนที่มีมูลค่าลงทุนไม่เกิน 1 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ทำให้การลงทุนจากต่างประเทศในลาวมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยในปี 2003 มีมูลค่า 465 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ปี 2004 มีมูลค่า 533 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และปี 2005 มีมูลค่า 1.6 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ นักลงทุนที่สำคัญ ได้แก่ ไทย เวียดนาม ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย จีน ฯลฯ
ตลาดหลักทรัพย์
ลาวกำหนดให้วันที่ 10 ตุลาคม ค.ศ. 2010 (10-10-10) เป็นวันเปิดดำเนินการของตลาดหลักทรัพย์ลาว โดยมีที่ปรึกษาทางการเงินจากประเทศไทย และได้ช่วยเหลือ5บริษัทจากประเทศเกาหลี เปิดทำการจริงในวันที่ 10 มกราคม ค.ศ. 2011 จะมีบริษัทแรกเข้าจดทะเบียนประมาณ 5 บริษัท
โครงการความร่วมมือในภูมิภาคใกล้เคียง
- อาเซียน ลาวเข้าเป็นสมาชิกอาเซียนเมื่อเดือนกรกฎาคม 1997 ได้เป็นประธาน คณะกรรมการประจำอาเซียนเมื่อกรกฎาคม 2004
- ยุทธศาสตร์ความร่วมมือทางเศรษฐกิจอิรวดี-เจ้าพระยา-แม่โขง (Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy - ACMECS)
- ความร่วมมือในกรอบสามเหลี่ยมมรกต
การนำเข้าและการส่งออก
สินค้าส่งออกที่สำคัญของลาวได้แก่ เสื้อผ้าสำเร็จรูป ไม้ซุง ไม้แปรรูป ผลิตภัณฑ์ไม้ สินแร่ เศษโลหะ ถ่านหิน หนังดิบ และหนังฟอก ข้าวโพด ใบยาสูบ กาแฟ โดยส่งออกไปยังประเทศไทย เวียดนาม ฝรั่งเศส ญี่ปุ่น สหราชอาณาจักร สหรัฐ เนเธอร์แลนด์ และเยอรมนี ส่วนการนำเข้าสินค้า ประเทศลาวได้นำเข้าสินค้าจากไทย จีน เวียดนาม สิงคโปร์ ญี่ปุ่น ออสเตรเลีย เยอรมนี โดยสินค้าที่สำคัญได้แก่ รถจักรยานยนต์และส่วนประกอบ เครื่องจักรกล เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้ความร้อน อาหาร ผ้าผืน สารเคมี และเครื่องอุปโภคบริโภค
การท่องเที่ยว
การท่องเที่ยวมีการเติบโตอย่างรวดเร็วจาก 80,000 คนในปี ค.ศ. 1990 เป็นจำนวน 1.876 ล้านคนในปี 2010 การท่องเที่ยวคาดว่าจะมีมูลค่าถึง 679.1 ล้านเหรียญสหรัฐต่อผลผลิตมวลรวมภายในประเทศในปี 2010 และจะเพิ่มขึ้นเป็น 1.5857 พันล้านเหรียญสหรัฐภายในปี ค.ศ. 2020 รายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติและสินค้าเพื่อการท่องเที่ยวคาดว่าจะเติบโต 15.5% ของยอดการส่งออกหรือ 270.3 ล้านเหรียญสหรัฐในปี 2010 และจะมีมูลค่าเพิ่มขึ้นถึง 484.2 ล้านเหรียญสหรัฐ (12.5 เปอร์เซ็นต์ของทั้งหมด) ในปี 2020
หลวงพระบางและปราสาทหินวัดพูเป็นทั้งมรดกโลกโดยองค์การยูเนสโก เทศกาลที่สำคัญ ได้แก่ วันขึ้นปีใหม่ลาวซึ่งจัดขึ้นในช่วงวันที่ 13-15 เมษายน สำนักงานการท่องเที่ยวแห่งชาติลาว หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง และภาคเอกชนกำลังทำงานร่วมกันเพื่อให้เกิดวิสัยทัศน์ที่วางไว้ในแผนยุทธศาสตร์และปฏิบัติการการท่องเที่ยวเชิงนิเวศแห่งชาติของประเทศ ซึ่งรวมถึงการลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมของการท่องเที่ยว เพิ่มความตระหนักในความสำคัญของกลุ่มชาติพันธุ์และความหลากหลายทางชีวภาพ จัดหาแหล่งรายได้เพื่อการอนุรักษ์ รักษา และจัดการเครือข่ายพื้นที่คุ้มครองของลาวและแหล่งมรดกทางวัฒนธรรม และเน้นความจำเป็นในการกำหนดเขตท่องเที่ยวและแผนการจัดการสถานที่ที่จะพัฒนาเป็นจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
โครงสร้างพื้นฐาน
ท่ากาศยานหลักของประเทศ คือ ท่าอากาศยานนานาชาติวัตไตของเวียงจันทน์ และท่าอากาศยานนานาชาติหลวงพระบาง ส่วนท่าอากาศยานนานาชาติปากเซมีเที่ยวบินระหว่างประเทศจำนวนน้อย สายการบินประจำชาติ คือ การบินลาว สายการบินอื่น ๆ ไดแก่ บางกอกแอร์เวย์ เวียดนามแอร์ไลน์ แอร์เอเชีย การบินไทย และไชนาอีสเทิร์นแอร์ไลน์
ประเทศลาวมีทางรถไฟระยะสั้น ซึ่งเชื่อมต่อเวียงจันทน์กับประเทศไทยด้วยสะพานมิตรภาพไทย-ลาว 1 (หนองคาย-เวียงจันทน์) ถนนสายหลักในประเทศลาวมีการเชื่อมต่อไปยังเมืองสำคัญต่าง ๆ โดยเฉพาะทางหลวงหมายเลข 13 ซึ่งได้รับการปรับปรุงในไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่หมู่บ้านที่อยู่ห่างไกลจากถนนสายหลักยังเดินทางด้วยถนนลูกรัง ซึ่งไม่สามารถเข้าถึงได้ตลอดทั้งปี
ในปี ค.ศ. 2021 ประเทศลาวได้เปิดทางรถไฟสายจีน–ลาว หรือ "ทางรถไฟสายเวียงจันทน์–บ่อเต็น" โดยเชื่อมทางรถไฟลาวกับทางรถไฟของประเทศจีน ทางรถไฟมีเส้นทางเวียงจันทน์ไปถึงหลวงพระบาง ใช้เวลาเดินทาง 2 ชั่วโมง
สื่อสารมวลชน
สื่อในประเทศลาวล้วนอยู่ในความดูแลของรัฐโดยตรง รัฐบาลลาวมีสำนักข่าวสารประเทศลาว (ขปล.) เป็นสำนักข่าวแห่งชาติที่เผยแพร่ข่าวของรัฐ ส่วนหนังสือพิมพ์ภาษาลาวที่สำคัญในประเทศได้แก่ หนังสือพิมพ์ประชาชนซึ่งเป็นกระบอกเสียงของพรรคประชาชนปฏิวัติลาว และหนังสือพิมพ์เวียงจันทน์ใหม่ นอกจากนี้ยังมีหนังสือพิมพ์ภาษาต่างประเทศอีก 2 ฉบับ คือ หนังสือพิมพ์เวียงจันทน์ไทมส์ (Vientiane Times) ซึ่งเป็นหนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษ และหนังสือพิมพ์ "เลอเรนอวาเตอร์" (Le Rénovateur) ซึ่งเป็นหนังสือพิมพ์ภาษาฝรั่งเศส
ในประเทศลาวยังไม่มีสถานีโทรทัศน์อย่างเป็นทางการ โดยปัจจุบันนี้มีสถานีโทรทัศน์ที่กำลังทดลองออกอากาศ คือ สถานีโทรทัศน์แห่งประเทศลาว (ທຊລ.) ซี่งเป็นสถานีโทรทัศน์ของรัฐ ออกอากาศผ่านเครือข่ายสถานีในประเทศ มีสถานีส่งต่อในประเทศไทยในชุมชนลาว และออกอากาศทางดาวเทียมไทยคม 5 นอกจากนี้ยังมี ที่ออกอากาศผ่านดาวเทียมจากประเทศไทย[]
ด้านการใช้อินเทอร์เน็ต ตามหัวเมืองใหญ่และนครหลวงมีการเปิดให้บริการอินเทอร์เน็ตคาเฟโดยทั่วไป และได้รับความนิยมอย่างยิ่งในหมู่เยาวชนรุ่นใหม่ อย่างไรก็ตาม รัฐบาลลาวก็ได้มีการตรวจพิจารณาเนื้อหาและการเข้าถึงข้อมูลอินเทอร์เน็ตอย่างเข้มงวด เนื่องจากเป็นประเทศที่ปกครองโดยรัฐบาลคอมมิวนิสต์[]
ทรัพยากรน้ำ
ลาวสามารถผลิตกระแสไฟฟ้าได้เอง โดยใช้พลังงานน้ำ ตามข้อมูลของธนาคารโลกที่ดำเนินการในปี 2014 ลาวได้บรรลุเป้าหมายการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ (MDG) ในด้านน้ำและการสุขาภิบาลเกี่ยวกับโครงการติดตามตรวจสอบร่วมของยูนิเซฟ/WHO อย่างไรก็ตาม ณ ปี 2018 มีประชากรลาวประมาณ 1.9 ล้านคนที่ไม่สามารถเข้าถึงแหล่งน้ำที่ได้รับการปรับปรุง และ 2.4 ล้านคนที่ไม่สามารถเข้าถึงระบบสุขาภิบาลที่ดีขึ้น
ลาวมีความก้าวหน้าในการเพิ่มการเข้าถึงการสุขาภิบาล ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวชนบท ทำให้การลงทุนด้านสุขอนามัยทำได้ยาก ในปี 1990 มีเพียง 8% ของประชากรในชนบทเท่านั้นที่สามารถเข้าถึงการสุขาภิบาลที่ดีขึ้น การเข้าถึงเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจาก 10 เปอร์เซ็นต์ในปี 1995 เป็น 38 เปอร์เซ็นต์ในปี 2008 ระหว่างปี 1995 ถึง 2008 ผู้คนอีกประมาณ 1,232,900 คนเข้าถึงการสุขาภิบาลที่ดีขึ้นในพื้นที่ชนบท ความก้าวหน้าของลาวมีความโดดเด่นเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศกำลังพัฒนาที่คล้ายคลึงกัน ทางการลาวได้พัฒนากรอบการกำกับดูแลที่เป็นนวัตกรรมใหม่สำหรับสัญญาความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนที่ลงนามกับวิสาหกิจขนาดเล็ก ควบคู่ไปกับกฎระเบียบทั่วไปของรัฐวิสาหกิจด้านน้ำ
ประชากรศาสตร์
ประชากรลาวประมาณ 7.57 ล้านคนในปี 2021 กระจายไปทั่วประเทศอย่างไม่เท่าเทียมกัน คนส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในหุบเขาของแม่น้ำโขงและแม่น้ำสาขา แขวงเวียงจันทน์ เมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุด มีประชากรประมาณ 706,000 คนในปี 2022
เชื้อชาติ
ประเทศลาวเป็นประเทศที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ แต่กลุ่มชาติพันธุ์ลาวเป็นประชากรกลุ่มใหญ่ ส่วนที่เหลือเป็นพวกไทขาว ไทดำ และกลุ่มที่อาศัยอยู่ในบริเวณภูเขา ได้แก่ ม้ง เย้า และข่า[]
ศาสนา
จากการสำรวจในปี ค.ศ. 2010 ประเทศลาวมีผู้นับถือศาสนา 7.2 ล้านคน โดยแบ่งได้ดังนี้ ศาสนาพุทธ 66% ศาสนาผี 30.7% ศาสนาคริสต์ 1.5% และศาสนาอื่น ๆ 1.8%
ภาษา
ภาษาประจำชาติ คือ ภาษาลาว อย่างไรก็ตาม มีประชากรเพียงครึ่งเดียวเท่านั้นที่พูดภาษาลาวเป็นภาษาแม่ ส่วนที่เหลือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ชนบท พูดภาษาชนกลุ่มน้อย ตัวอักษรลาวซึ่งมีวิวัฒนาการในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 13 ถึง 14 ได้มาจากอักษรเขมรโบราณและมีความคล้ายคลึงกับอักษรไทยมาก ภาษาต่าง ๆ เช่น ขมุ (ออสโตรเอเชียติก) และม้ง (ม้ง-เมี้ยน) เป็นภาษาพูดของชนกลุ่มน้อย โดยเฉพาะในพื้นที่ภาคกลางและที่ราบสูง ภาษามือลาวจำนวนหนึ่งถูกนำมาใช้ในพื้นที่ที่มีอัตราการหูหนวกพิการแต่กำเนิดสูง
มีการใช้ภาษาฝรั่งเศสเป็นครั้งคราวในกิจกรรมของรัฐบาล ลาวเป็นสมาชิกขององค์กรที่พูดภาษาฝรั่งเศสของ La Francophonie องค์กรประมาณการว่ามีผู้พูดภาษาฝรั่งเศส 173,800 คนในลาว (ประมาณ พ.ศ. 2010) นอกจากนี้รัฐบาลลาวได้มีการส่งเสริมการเรียนการสอนภาษาอังกฤษมากขึ้นในทุกโรงเรียน
การศึกษา
หลังประเทศลาวได้ล้มล้างราชอาณาจักรอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขมาเป็นสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ในปี ค.ศ. 1975 เป็นต้นมา ประเทศลาวได้เกิดมหาวิทยาลัยแห่งชาติที่สำคัญ 2 แห่งได้แก่ มหาวิทยาลัยแห่งชาติลาวในกรุงเวียงจันทร์และมหาวิทยาลัยสุภานุวงศ์ในนครหลวงพระบาง
สำหรับอัตราการรู้หนังสือของผู้ใหญ่เพศหญิงในปี 2017 อยู่ที่ 62.9%; สำหรับเพศชายที่เป็นผู้ใหญ่อยู่ที่ 78.1%. ในปี 2004 อัตราการเข้าเรียนหนังสืออยู่ที่ 84% ในฐานะประเทศที่มีรายได้ต่ำ ลาวต้องเผชิญกับปัญหาสมองไหลเนื่องจากผู้ที่มีการศึกษาจำนวนมากอพยพไปยังประเทศที่พัฒนาแล้ว คาดว่าประมาณ 37% ของชาวลาวที่มีการศึกษาอาศัยอยู่นอกประเทศลาว ลาวอยู่ในอันดับที่ 113 ในดัชนีนวัตกรรมโลกในปี 2020
สุขภาพ
อายุขัยเฉลี่ยของประชากรลาวในปี 2017 คือ 62.6 ปี ในเพศชาย และ 66.7 ปีในเพศหญิง ซึ่งถือว่าเป็นตัวเลขที่ต่ำหากเทียบกับกลุ่มประเทศในเอเชีย ปัญหาหลักมาจากการขาดแคลนระบบสาธารณสุขที่มีประสิทธิภาพในแถบชนบท สาเหตุการเสียชีวิตมาจากโรคติดต่อเช่น ไข้รากสาดใหญ่, ไข้รากสาดน้อย, มาลาเรีย และ ประเทศลาวมีศูนย์กลางทางการแพทย์เพียงแห่งเดียวคือ โรงพยาบาลมโหสถ ในกรุงเวียงจันทร์
วัฒนธรรม
พุทธศาสนานิกายเถรวาทมีอิทธิพลเหนือวัฒนธรรมลาว เป็นที่ประจักษ์ชัดทั่วประเทศ ทั้งในภาษา วัด และศิลปะและวรรณคดี องค์ประกอบหลายอย่างของวัฒนธรรมลาวเกิดขึ้นก่อนพุทธศาสนา ตัวอย่างเช่น ดนตรีลาวถูกครอบงำด้วยเครื่องดนตรีประจำชาติคือแคน ซึ่งเป็นออร์แกนปากไม้ไผ่ชนิดหนึ่งที่มีต้นกำเนิดมาจากยุคก่อนประวัติศาสตร์
ข้าวเหนียวเป็นอาหารหลักและมีความสำคัญทางวัฒนธรรมและศาสนาของชาวลาว โดยทั่วไปแล้วจะนิยมทานข้าวเหนียวมากกว่าข้าวหอมมะลิ และมีหลักฐานบางประการว่าการปลูกและการผลิตข้าวเหนียวมีถิ่นกำเนิดในประเทศลาว มีประเพณีและพิธีกรรมมากมายที่เกี่ยวข้องกับการผลิตข้าวในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกันและในกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ตัวอย่างเช่น ชาวนาคำมูในหลวงพระบางปลูกข้าวพันธุ์เขาคำในปริมาณเล็กน้อยใกล้บ้านไร่เพื่อระลึกถึงพ่อแม่ที่เสียชีวิต หรือที่ริมนาเพื่อแสดงว่าพ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่
อาหารลาวเป็นเอกลักษณ์ที่แสดงออกถึงวัฒนธรรมของชาวลาวได้เป็นอย่างดี คนไทยมักเข้าใจว่าอาหารลาวคืออาหารไทยภาคอีสาน แต่แท้จริงแล้วอาหารลาวมักไม่มีรสชาติจัดจ้าน แม้จะมีส่วนประกอบหลักคือข้าวเหนียวเหมือนอาหารไทยอีสาน แต่อาหารลาวจะมีเกลือเป็นเครื่องปรุงหลักเพียงอย่างเดียว อาหารลาวที่มีชื่อเสียงได้แก่ ซุปไก่ สลัดหลวงพระบาง เฝอ บาแกตต์ (ข้าวจี่, แป้งจี่) ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากฝรั่งเศส ลาบ ส้มตำ ข้าวเปียก
ผ้าซิ่น เป็นเสื้อผ้าแบบดั้งเดิมที่ผู้หญิงลาวสวมใส่ในชีวิตประจำวัน เป็นกระโปรงผ้าไหมทอมือที่สามารถระบุผู้หญิงที่สวมใส่ได้หลากหลายรูปแบบ
กีฬา
ศิลปะการป้องกันตัวมวยลาวเป็นกีฬาประจำชาติ เป็นรูปแบบหนึ่งของคิกบ็อกซิ่งที่คล้ายกับมวยไทยของไทย เลทเว่ยของพม่า และปราดาลกัมพูชา
ฟุตบอลเป็นกีฬาที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในลาว ลีกลาวเป็นลีกอาชีพชั้นนำสำหรับสโมสรฟุตบอลในประเทศ ตั้งแต่เริ่มลีก ลาว อาร์มี่ เอฟซี เป็นสโมสรที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดด้วย 8 ถ้วยรางวัล แม้ฟุตบอลทีมชาติจะยังไม่มีผลงานโดดเด่นและยังอยู่ในอันดับโลกท้าย ๆ ของการจัดอันดับฟีฟ่า แต่ยังคงได้รับการสนับสนุนจากคนทั้งชาติ ทีมชาติลาวยังไม่เคยร่วมแข่งขันในรายการสำคัญ เช่น ฟุตบอลโลกรอบสุดท้าย เอเชียนคัพ แต่มีส่วนร่วมในรายการ ฟุตบอลชิงแชมป์แห่งชาติอาเซียน โดยยังไม่เคยผ่านรอบแบ่งกลุ่ม
อันดับในเวทีระหว่างประเทศ
องค์กร | หัวข้อสำรวจ | อันดับที่ |
---|---|---|
/ The Wall Street Journal | ดัชนีเสรีภาพทางเศรษฐกิจ (Index of Economic Freedom) | 150 จาก 178 |
(Reporters Without Borders) | ดัชนีเสรีภาพสื่อทั่วโลก (Worldwide Press Freedom Index) | 171 จาก 180 |
องค์กรความโปร่งใสนานาชาติ () | ดัชนีความตระหนักในการทุจริตคอร์รัปชั่น (Corruption Perceptions Index) | 145 จาก 175 |
United Nations Development Programme | ดัชนีการพัฒนามนุษย์ (Human Development Index) | 139 จาก 187 |
ดูเพิ่ม
หมายเหตุ
- รวม
- รัฐให้เกียรติและปกป้องทุกกิจกรรมของศาสนาพุทธและผู้ที่นับถือศาสนาอื่น [และ]รวมตัวกับให้กำลังใจแก่พระสงฆ์กับสามเณร เช่นเดียวกันกับนักบวชศาสนาอื่นในการมีส่วนร่วมที่ก่อให้เกิดผลประโยชน์ต่อประเทศและประชาชน
- ประเทศลาวเป็นรัฐเดี่ยวที่เป็นรัฐคอมมิวนิสต์แบบลัทธิมากซ์-เลนิน ตำแหน่งที่ทรงอำนาจมากที่สุดคือ ไม่ใช่ประธานาธิบดี เลขาธิการใหญ่ควบคุมและเลขาธิการ ทำให้ผู้ดำรงตำแหน่งกลายเป็นผู้นำลาวโดยพฤตินัย
อ้างอิง
- "The Languages spoken in Laos". Studycountry. สืบค้นเมื่อ 16 September 2018.
- "Results of Population and Housing Census 2015" (PDF). Lao Statistics Bureau. สืบค้นเมื่อ 1 May 2020.
- "Lao People's Democratic Republic's Constitution of 1991 with Amendments through 2003" (PDF). constituteproject.org. สืบค้นเมื่อ 29 October 2017.
Article 9: The State respects and protects all lawful activities of Buddhists and of followers of other religions, [and] mobilises and encourages Buddhist monks and novices as well as the priests of other religions to participate in activities that are beneficial to the country and people.
- https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2012/12/globalReligion-tables.pdf
- "Laos". The World Factbook (2024 ed.). Central Intelligence Agency. สืบค้นเมื่อ 24 September 2022. (Archived 2022 edition)
- "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 23 April 2023.
- "Gini Index". World Bank. สืบค้นเมื่อ 2 March 2011.
- "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (ภาษาอังกฤษ). United Nations Development Programme. 8 September 2022. สืบค้นเมื่อ 8 September 2022.
- "Biggest Cities In Laos". WorldAtlas (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2017-04-25.
- Lockhart, Bruce M. (1999-03). "Laos - Buddhist Kingdom, Marxist State: The Making of Modern Laos. By Martin Stuart-Fox. Bangkok: White Lotus, 1996. Pp. xv, 295. Index. - A History of Laos. By Martin Stuart-Fox. Cambridge: Cambridge University Press, 1997. Pp. xiii, 253. Bibliography, Index. - The Lao Kingdom of Lan Xang: Rise and Decline. By Martin Stuart-Fox. Bangkok: White Lotus, 1998. Pp. xvi, 234. Bibliography, Index". Journal of Southeast Asian Studies. 30 (1): 187–190. doi:10.1017/s0022463400008250. ISSN 0022-4634.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - Stuart-Fox, Martin (1998). The Lao Kingdom of Lan Xang : rise and decline. Bangkok, Thailand: White Lotus Press. ISBN . OCLC 40643686.
- "Laos - Under foreign rule". Encyclopedia Britannica (ภาษาอังกฤษ).
- . www.asia-discovery.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-04-16. สืบค้นเมื่อ 2021-07-07.
- "Laos profile - timeline". BBC News (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2018-01-09. สืบค้นเมื่อ 2021-07-07.
- http://www.timelinesdb.com/listevents.php?subjid=129&title=Laos
- https://www.bangkokpost.com/business/1980027/chinese-firm-to-run-lao-electric-grid
- รถไฟจีน-ลาว เปิดให้บริการวันนี้ (3 ธ.ค.) ควรรู้อะไรบ้าง? ก่อนตกขบวน
- "Overview". World Bank (ภาษาอังกฤษ).
- "WTO | Lao People's Democratic Republic - Member information". www.wto.org.
- Hays, Jeffrey. "GOVERNMENT, CONSTITUTION AND POLITICS IN LAOS | Facts and Details". factsanddetails.com (ภาษาอังกฤษ).
- "Cultural Diversity | Official Website for Tourism Luang prabang" (ภาษาอังกฤษ). 2016-09-12.
- Rodgers, Greg. "How to Say "Laos"". TripSavvy. สืบค้นเมื่อ 18 March 2020.
- Ragusa, Nina (4 April 2019). "10 Things You Need to Know Before Visiting Laos". Fodors. สืบค้นเมื่อ 18 March 2020.
- "Meaning of Laos in English". Cambridge Dictionary. สืบค้นเมื่อ 7 October 2019.
- "Laos – definition and synonyms". Macmillan Dictionary. สืบค้นเมื่อ 7 October 2019.
- "Definition of Laos by Merriam-Webster". Merriam-Webster. สืบค้นเมื่อ 27 March 2020.
- Kislenko, Arne (2009). Culture and customs of Laos. ABC-CLIO. p. 20. ISBN .
- Demeter, F; และคณะ (2012). "Anatomically modern human in Southeast Asia (Laos) by 46 ka". Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (36): 14375–14380. Bibcode:2012PNAS..10914375D. doi:10.1073/pnas.1208104109. PMC 3437904. PMID 22908291.
- White, J.C.; Lewis, H.; Bouasisengpaseuth, B.; Marwick, B.; Arrell, K (2009). "Archaeological Investigations in northern Laos: New contributions to Southeast Asian prehistory". Antiquity. 83 (319).
- Marwick, Ben; Bouasisengpaseuth, Bounheung (2017). "History and Practice of Archaeology in Laos". ใน Habu, Junko; Lape, Peter; Olsen, John (บ.ก.). Handbook of East and Southeast Asian Archaeology. Springer.
- Pittayaporn, Pittayawat [พิทยาวัฒน์ พิทยาภรณ์ (2014). Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai] 27 มิถุนายน 2015 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. MANUSYA: Journal of Humanities, Special Issue No 20: 47–64.
- Coedès, George (1968). Walter F. Vella (บ.ก.). The Indianized States of Southeast Asia. trans. Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN .
- "Fa Ngum". Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ December 23, 2019.
- . History.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 March 2010. สืบค้นเมื่อ 23 January 2011.
- Sanda Simms, ch. 3, "Through Chaos to a New Order", in The Kingdoms of Laos (London: Taylor & Francis, 2013). ISBN
- Sanda Simms, ch. 6, "Seventy Years of Anarchy", in The Kingdoms of Laos (London: Taylor & Francis, 2013). ISBN ; see also P.C. Sinha, ed., Encyclopaedia of South East and Far East Asia, vol. 3 (Anmol, 2006).
- Askew, Marc. (2010) [2007]. Vientiane : transformations of a Lao landscape. Logan, William Stewart, 1942–, Long, Colin, 1966–. London: Routledge. ISBN . OCLC 68416667.
- . Asianewsnet.net. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 November 2010. สืบค้นเมื่อ 23 January 2011.
{{}}
: CS1 maint: unfit URL () - Imperial Wars 1815–1914. Showalter, Dennis. London. 17 September 2013. ISBN . OCLC 1152285624.
{{}}
: CS1 maint: others () - . The Kyoto Review of Southeast Asia
- อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อbbc
- Obermeyer, Ziad; Murray, Christopher J. L.; Gakidou, Emmanuela (2008). "Fifty years of violent war deaths from Vietnam to Bosnia: analysis of data from the world health survey programme". BMJ. 336 (7659): 1482–1486. doi:10.1136/bmj.a137. PMC 2440905. PMID 18566045. See Table 3.
- Stuart-Fox, Martin (1980). LAOS: The Vietnamese Connection. In Suryadinata, L (Ed.), Southeast Asian Affairs 1980. Singapore: Institute of Southeast Asian Stuides, p. 191.
- Kingsbury, Damien (2016). Politics in Contemporary Southeast Asia: Authority, Democracy and Political Change. Taylor & Francis, p. 50. ISBN
- Savada, Andrea M. (1995). Laos: a country study. Federal Research Division, Library of Congress, p. 271. ISBN
- Prayaga, M. (2005). Renovation in vietnam since 1988 a study in political, economic and social change (PhD thesis). Sri Venkateswara University. Chapter IV: The Metamorphosed Foreign Relations, p. 154.
- Laos (04/09). U.S. Department of State.
- "Laos - Foreign Aid". www.country-data.com.
- . OEC - The Observatory of Economic Complexity (ภาษาอังกฤษ). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-09-26. สืบค้นเมื่อ 2021-09-26.
- https://www.trade.gov/export-solutions
- "Q+A - What is the East Asia Summit all about?". Reuters (ภาษาอังกฤษ). 2009-10-24. สืบค้นเมื่อ 2021-09-26.
- indexmundi.com. Laos Military Profile. สืบค้นเมื่อ 7 สิงหาคม 2565.
- "Everything you need to know about human rights in Laos 2017/2018". Amnesty International (ภาษาอังกฤษ).
- "Somsanga's Secrets: Arbitrary Detention, Physical Abuse, and Suicide inside a Lao Drug Detention Center" (ภาษาอังกฤษ). 2011-10-11.
{{}}
: Cite journal ต้องการ|journal=
((help)) - "Laos, Peoples Democratic Republic". Laos, Peoples Democratic Republic | Communist Crimes (ภาษาอังกฤษ).
- "Democracy Index 2020". Economist Intelligence Unit (ภาษาอังกฤษแบบบริติช).
- https://www.constituteproject.org/constitution/Laos_2003.pdf?lang=en
- "Laos: Lao People's Democratic Republic: Submission to the UN Universal Periodic Review: Eighth session of the UPR Working Group of the Human Rights Council, May 2010" (PDF). Amnesty International (ภาษาอังกฤษ).
- https://www.hrw.org/sites/default/files/supporting_resources/hrw_submission_to_the_european_union-laos_hr_dialogue_-proofed.pdf
- "Latest Posts". Sombath Somphone | ສົມບັດ ສົມພອນ (ภาษาอังกฤษแบบบริติช).
- "Free former student leaders arbitrarily detained for 17 years". International Federation for Human Rights (ภาษาอังกฤษ).
- . Thanh Nien Daily. 2014-11-04. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-06-17. สืบค้นเมื่อ 2021-09-26.
- "Nsc Lao Pdr". Nsc.gov.la. สืบค้นเมื่อ 21 January 2012.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-01-19. สืบค้นเมื่อ 2014-01-08.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-11-06. สืบค้นเมื่อ 2014-01-08.
- "ตลาดหลักทรัพย์ลาว". จากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-11-23. สืบค้นเมื่อ 2010-11-23.
- "International visitor data". World Travel & Tourism Council. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2011.
- . World Travel & Tourism Council. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-05-11. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2011.
- https://laopdr.un.org/sites/default/files/2019-08/2017%20MICS%20Social%20Indicator%20Survey%20II%20Survey_Findings%20Report_0.pdf
- "Laos", The World Factbook (ภาษาอังกฤษ), Central Intelligence Agency, 2021-09-22, สืบค้นเมื่อ 2022-03-12
- [1] Religion in Vietnam
- "Portail de l'Organisation Internationale de la Francophonie (OIF)". Organisation Internationale de la Francophonie (ภาษาฝรั่งเศส).
- "L'aménagement linguistique dans le monde: page d'accueil". www.axl.cefan.ulaval.ca.
- https://laopdr.un.org/sites/default/files/2019-08/2017%20MICS%20Social%20Indicator%20Survey%20II%20Survey_Findings%20Report_0.pdf
- Fielding, Tony (2015-07-16). Asian Migrations: Social and Geographical Mobilities in Southeast, East, and Northeast Asia (ภาษาอังกฤษ). Routledge. ISBN .
- "Release of the Global Innovation Index 2020: Who Will Finance Innovation?". www.wipo.int (ภาษาอังกฤษ).
- "Global Innovation Index 2019". www.wipo.int (ภาษาอังกฤษ).
- . INSEAD Knowledge (ภาษาอังกฤษ). 2013-10-28. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-09-02. สืบค้นเมื่อ 2021-09-25.
- "Laos", The World Factbook (ภาษาอังกฤษ), Central Intelligence Agency, 2021-10-19, สืบค้นเมื่อ 2021-10-28
- "12 อาหารขึ้นชื่อในถิ่นลาวที่ไปแล้วต้องลอง!!". www.clickstour.com.
- Beach, Regina (2017-10-19). "The Best Traditional Laos Dishes You Need To Try". Culture Trip.
- "Top 10 foods to eat in Laos". BBC Good Food (ภาษาอังกฤษ).
- https://www.beijing-visitor.com/laos/muay-lao-kick-boxing-laos
- https://www.bangkokpost.com/life/social-and-lifestyle/1863704/laos-bust-up-sparks-boxing-match-dare-pavement-spies-cash-in
- "FIFA". fifa.com (ภาษาอังกฤษ).
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-12-26. สืบค้นเมื่อ 2015-12-01.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-04-19. สืบค้นเมื่อ 2015-12-01.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-12-03. สืบค้นเมื่อ 2015-12-01.
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_Human_Development_Index
แหล่งข้อมูลอื่น
- คู่มือการท่องเที่ยว Laos จากวิกิท่องเที่ยว (ในภาษาอังกฤษ)
- ประเทศลาว ที่เว็บไซต์ Curlie
- Chief of State and Cabinet Members 2020-10-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Country Profile at BBC News
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
18 N 105 E 18 N 105 E 18 105 satharnrthprachathipityprachachnlaw ສາທາລະນະລ ດ ປະຊາທ ປະໄຕ ປະຊາຊ ນລາວ law thngchati traaephndinkhakhwy sntiphaph exkrach prachathipity exkphaph wthnathawr law ສ ນຕ ພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທ ປະໄຕ ເອກະພາບ ວ ດທະນະຖາວອນ ephlngchati ephlngchatilaw source source track track track track track track track track track aesdnglukolkaesdngaephnthixaesiynthitngkhxng praethslaw ekhiyw inxaesiyn ethaekhm khaxthibaysylksn emuxnghlwng aelaemuxngihysudewiyngcnthn 17 58 N 102 36 E 17 967 N 102 600 E 17 967 102 600phasarachkarphasalawphasaphudlawmngkhmufrngessklumchatiphnthu 2015 53 2 law11 9 2 mng3 4 3 1 ith2 5 Makong2 2 2 0 lux1 8 xakha11 6 xun sasna66 0 phuthth30 7 sasnaphi1 5 1 8 xun immiedmanimchawlawkarpkkhrxngrthediyw lththimaks elnin phrrkhediyw satharnrthsngkhmniym prathanathibdithxnglun sisulid naykrthmntrisxnis siphndxn rxngprathanathibdibunthxng cidmani pani yathxtu issmphxn phmwihansphanitibyytisphaaehngchatikxtng xanackrlanchangkh s 1354 1707 xanackrhlwngphrabang xanackrlanchangewiyngcnthn aelaxanackrlanchangcapaskdikh s 1707 1778 rthbrrnakarkhxngsyam kh s 1778 1893 tkepnxananikhmfrngesskh s 1893 1953 rwmrachxanackr11 phvsphakhm kh s 1947 prakasexkrach cakfrngess22 tulakhm kh s 1953 lmlangkstriy2 thnwakhm kh s 1975 rththrrmnuychbbpccubn14 singhakhm kh s 1991phunthi rwm237 955 tarangkiolemtr 91 875 tarangiml xndbthi 82 aehlngna 2prachakr kh s 2022 praman7 749 595 xndbthi 103 khwamhnaaenn26 7 txtarangkiolemtr 69 2 txtarangiml cidiphi xanacsux kh s 2023 praman rwm74 309 phnlandxllarshrth xndbthi 106 txhw9 800 dxllarshrth cidiphi rakhatlad kh s 2023 praman rwm14 091 phnlandxllarshrth xndbthi 145 txhw1 858 dxllarshrth cini kh s 2012 36 4 panklangexchdiix kh s 2021 0 607 panklang xndbthi 140skulenginkib LAK ekhtewlaUTC 7 wdpkhbrthdankhwarhsothrsphthrhs ISO 3166LAodemnbnsud la law law ລາວ hruxchuxxyangepnthangkarkhux satharnrthprachathipityprachachnlaw law ສາທາລະນະລ ດ ປະຊາທ ປະໄຕ ປະຊາຊ ນລາວ xksryx ສປປ ລາວ epnpraethsthiimmithangxxksuthaelinexechiytawnxxkechiyngit miphunthi 236 800 tarangkiolemtr miphrmaedntidkbcin thangthisehnux tidkbphmathangthistawntkechiyngehnux tidkbewiydnamthangthistawnxxk tidkbkmphuchathangthisit aelatidkbithythangthistawntk kndwyaemnaokhngepnbangchwng miemuxnghlwngaelaemuxngthiihythisudkhuxewiyngcnthn lawepnpraethsthimiprawtisastryawnanmatngaetkhriststwrrsthi 14 odyekhyepnhnunginxanackrthiihythisudinexechiytawnxxkechiyngit enuxngcakthitngthangphumisastrsungxyuinsunyklangkhxngphumiphakh cungklayepnsunyklangkarkhathangbkaelararwythangesrsthkicaelawthnthrrm hlngcakchwngewlaaehngkhwamkhdaeyngphayinxanackrlanchangidaeykxxkepnsamswnidaek hlwngphrabang ewiyngcnthn aelacapaskdi kxncatkepnpraethsrachkhxngsyaminpi kh s 1778 yawnannbstwrrscnekidwikvtkarn r s 112 in kh s 1893 thaihdinaednlawthnghmdidtkxyuphayitkarpkkhrxngkhxngfrngessaelaidrwmtwknepnpraethslawin kh s 1949 hlngcakkaryudkhrxngkhxngyipun aetthukfrngessyudkhrxngxikkhrngkrathngidrbexkrachin kh s 1953rachxanackrlawidkaenidkhunodypkkhrxngaebbrachathipitytamrththrrmnuyphayitkarpkkhrxngkhxngsmedcphraecasriswangwngs txmalawidephchiykbsngkhramklangemuxngrahwangfaykhxmmiwnistsungidrbkarsnbsnuncakshphaphosewiyt txsukbrthbalfayprachathipitysungsnbsnunsthabnphramhakstriyaelaidrbkarsnbsnuncakshrthxemrika phayitkarpkkhrxngkhxngrachxanackrlawthaihlawtxngekhaipepnphnthmitrkbshrth mikarkxrthpraharaelakarpkkhrxngphayitrabxbephdckarthharxyuhlaykhrngechn karrthpraharkhxngaelakxngael wirasan karthirachxanackrlawekhaipphwphnkbyaesphtidkhxngsiixexaelakarephimxanacthangkaremuxngihkbklumthharaelasthabnphramhakstriycnkhdkbhlkkarprachathipitythimikstriyxyuitrththrrmnuyxyangrayaerng inwnthi 21 phvscikayn kh s 1975 khbwnkarnksuksa 21 xngkhkrthiimphxickarpkkhrxngkhxngrachxanackrlawidcdchumnuminewiyngcnthnephuxeriykrxngihlmeliksthabnkstriy hlngsngkhramewiydnamyutilngin kh s 1975 ehlakhbwnkarnksuksa 21 xngkhkridhniprwmmuxkb paethdlaw khbwnkarptiwtikhxngfaykhxmmiwnistthiidkhrxngxanacxyangebdesrcaelasngkhramklangemuxngidyutilng prakxbkbkraaeseriykrxngkhxngehlaprachachnaelanksuksaidmikarlngmtilmelikrabxbkstriyxyangthawr smedcphraecasriswangwthnainthanaphramhakstriyxngkhsudthaythukechiyekhakhaykkkninewiyngis aelaswrrkhtxyangepnprisna mikarepliynrabxbkarpkkhrxngmaepnrabxbsngkhmniymkhxmmiwnistaelasthapnapraethsepn satharnrthprachathipityprachachnlaw sunginchwngaerklawtxngphungphakhwamchwyehluxthangesrsthkiccakshphaphosewiytcnkrathnglmslayin kh s 1991 praethslawmiswnrwminkhxtklngkarkhaexechiyaepsifik karprachumsudyxdxaesiyn karprachumexechiytawnxxk aelasmkhrepnsmachikxngkhkarkarkhaolktngaet kh s 1997 kxncaidrbkartxbrbin kh s 2013 lawepnpraethsthisamarthphlitiffaidexng mikarsrangekhuxnodyphlitcakphlngngannaaelasngkhayipyngpraethsephuxnbanechn ithy cin aelaewiydnam indanethkhonolyinn lawidepidihbrikar 4 ci epnpraethsthi 2 khxngxaesiyntxcaksingkhopr matngaet kh s 2012 lawyngepnpraethsthiepncudechuxmtxkhxngkarkhmnakhmodyrthifipsupraethsephuxnbancakkarmithangrthifsaysakhy 4 aehng sunglasudidmikarepidichthangrthifsayewiyngcnthn bxetn in kh s 2021 lawyngthuxepnpraethsthimixtrakarecriyetibotthangesrsthkicsungthisudchatihnunginphumiphakhexechiytawnxxkechiyngitaelaexechiyaepsifikh odymixtrakaretibotkhxngphlitphnthmwlrwminpraeths cidiphi echliy 7 4 nbtngaet kh s 2009 epntnma aempccubnlawcaepnpraethsthimikarphthnaaelakhwamecriykawhnaxyangrwderwaetkarpkkhrxngaebbsatharnrthsngkhmniymphrrkhediywtamxudmkarnkhxnglththimaks elnin naodyphrrkhprachachnptiwtilaw thaihyngkhngidrbkarwicarncaknanachatiindansiththimnusychnkhxngpraethsxnnaipsukhwamyakcn khwamehluxmlathangsngkhm karcakdesriphaphphlemuxng aelakarkdkhichnklumnxysungyngepnpyhasakhy kwa 53 khxngprachakrlawxasyxyuinekhtphunthirablum lawthuxepnpraethsthimikhwamhlakhlaythangchatiphnthumakthisudaehnghnung odymithngchawmxy kmphucha aelaephamngxasyxyutamhubekhathwpraethssphthmulwithyakhawa Laos inphasaxngkvs idrbkarbyytiodyfrngesssungrwmrachxanackrlawthngsaminxinodcinkhxngfrngessin kh s 1893 aelatngchuxpraethsepnrupphhuphcntamklumchatiphnthuthimimakthisudkhuxchawlaw inphasaxngkvs xksr s epnxksrthitxngxxkesiyngaelaimichxksrengiyb inphasalaw chuxpraethskhuxemuxnglaw ເມ ອງລາວ hrux paethdlaw ປະເທດລາວ thngsxngkhahmaythung praethslaw prawtisastryukhkxnprawtisastraelaprawtisastrchwngtn phrathatuhlwngthinkhrhlwngewiyngcnthn thuxepnhnunginsylksnpracachatilaw mikarkhnphbkaohlksirsamnusyyukhobraninpi 2009 thithaphalinginethuxkekhaxnnmthangtxnehnuxkhxnglaw odykaohlksirsanimixayuraw 46 000 pi cungklayepnsakdukdabrrphmnusysmyihmthiekaaekthisudinphumiphakhexechiytawnxxkechiyngit mikarkhnphbobranwtthucakhinthisnnisthanwarwmsmyediywkbchwngplaysmyiphlsotsinthangtxnehnuxkhxnglaw hlkthanthangobrankhdichiihehnthungsphaphsngkhmekstrkrrmthiphthnakhuninchwngshswrrsthi 4 kxnkhristkal hlumsphaelasusanpraephthxun bngbxkthungsphaphsngkhmxnsbsxn mikarkhnphbekhruxngsmvththiinchwng 1500 pikxnkhristkal aelaekhruxngmuxehlkinchwng 700 pikxnkhristkal insmykxnprawtisastrkhxnglawidmikartidtxkbxarythrrmxun echn xarythrrmcinaelaxinediy epntn tamhlkthanthangphasaaelaprawtisastrxun klumchnephathiphudphasaithidxphyphcakkwangsiipyngdinaednthangtawntkechiyngithruxdinaednsmyihmkhxnglawaelaithyinchwngrahwangkhriststwrrsthi 8 aela 10 yukhlanchang phraecafangum pthmkstriyaehngxanackrlanchangxanaekhtkhxngxanackrlawlanchang praethslawmiprawtisastrkhwamepnmaxnyawnancnthungsmyxanackrlanchang sungsthapnakhuninchwngkhristswrrs 14 odyecachayfangum 223 sungphraxngkhthukenrethsxxkcakckrwrrdiekhmr ecachayfangumphrxmthharekhmr 10 000 nay phichitdinaednkhxnglawhlayaehnginaethblumaemnaokhng cninthisudksamarthyudkhrxngewiyngcnthnid phraecafangumsubsaymacakkstriylawthisubsayxnyawnancakkhunbrm phraxngkhthaihphraphuththsasnaethrwathepnsasnapracaxanackr aelaepnrchsmykhxngphraxngkhepnyukhthilanchangecriyrungeruxng inewlatxma esnaxamatyihyimsamarththanthntxkarpraphvtitnkhxngphraxngkh cungepnehtuihphraxngkhthukkhbxxkcakewiyngcnthn aelaesdcliphyipxyubriewncnghwdnankhxngithyinpccubninpi 1373 sungemuxphraxngkhesdcswrrkht phrarachbutrxngkhotkhxngphraxngkh thawxunehuxn esdckhunkhrxngrachyphayitphranam phraecasamaesnith aelakhrxngrachyyawnanthung 43 pi xanackrlanchangklayepnsunyklangthangkarkhathisakhyinrchsmykhxngphraecasamaesnith aetphayhlngcakphraxngkhesdcswrrkhtinpi 1421 lanchangkerimesuxmxanaclngaelaekidkhwamwunwayyawnanepnstwrrs inpi 1520 phrayaophthisalrachkhunkhrxngrachyaelathrngyayrachthanicakechiyngthxngmayngewiyngcnthnephuxhlikeliyngkarrukrankhxngphma txmasmedcphraichyechsthathirachkhunkhrxngrachyinpi 1548 phayhlngcakkarswrrkhtkhxngphrarachbidakhxngphraxngkh odyphraxngkhoprdekla ihsrangthatuhlwng sungtxmacaklayepnhnunginsylksnpracachatilaw phraichyechsthathirachesdcswrrkhtrahwangthiphraxngkhthrngedinthphipprabkbtinkmphucha aelalanchangkekidkaroklahlimmnkhngkwaecdsibpi sungekiywkhxngkbkarrukrankhxngphmaaelasngkhramklangemuxng inpi 1637 emuxphraecasuriywngsathrrmikrachkhunkhrxngrachy xanackrlanchangidkhyayxanaekhtidxyangkwangkhwang thaihrchsmykhxngphraxngkhcungthukmxngwaepnyukhthxngkhxngpraethslaw xyangirktam phraxngkhesdcswrrkhtodyimmirchthayathsubrachsmbti cungthaihxanackrthukaebngxxkepnsamswninchwngrahwangpi 1763 cnthung 1769 emuxkxngthphphmaidekharukranthangtxnehnuxkhxnglawaelahlwngphrabang inkhnathicapaskditkepnphayitkarpkkhrxngkhxngsyam ecaxnuwngsidrbkaroprdekla ihepnphramhakstriyaehngewiyngcnthnodysyam phraxngkhthrngsnbsnunkarfunfusilpkrrmaelawrrnkhdilaw aelaidfunfukhwamsmphnthxndikbhlwngphrabang xyangirktam enuxngdwyaerngphlkdnkhxngewiydnam cungthaihphraxngkhkrathakarkbttxsyaminpi 1826 aetkbtkhrngniimprasbkhwamsaerc aelaewiyngcnthnthukthalayxyangyxyyb ecaxnuwngsthukkhumtwmayngkrungethphinthanankoths cninthisudphraxngkhksinphrachnmthinn karthphthangthharkhxngsyaminlawemuxpi 1876 idrbkarxthibayodychawxngkvsthixasyxyuinsyamwa epnkarkhnanihy phrrkhprachachnsmyxananikhm karprakasexkrach aelasngkhramklangemuxng smedcphraecasriswangwthnakbnayphlfrngessthinkhrhlwngphrabang wnthi 4 phvsphakhm kh s 1953 inpi kh s 1893 syamidekidkhxkhdaeyngkbfrngessineruxngxanacehnuxdinaednfngsaykhxngaemnaokhngcnekidwikvtkarn r s 112 cakkarichelhehliymkhxngoxkust pawikngsulfrngess odykaricheruxrbmapidxawithyephuxbngkhbihykdinaednfngsayaemnaokhng rwmthngdinaednxun dinaednlawekuxbthnghmdkepliyniptkxyuphayitxiththiphlkhxngpraethsfrngessinpinnaelathukrwmepnswnhnungkhxngxinodcinfrngess txmaphayhlngdinaednlawswnxunthixyufngkhwakhxngaemnaokhngktkepnkhxngfrngessxikinpi kh s 1907 rachxanackrlaw sakprkhkphngthiemuxngkhun xditemuxnghlwngkhxngaekhwngechiyngkhwang thukthingraebidthalayodykxngthphxakasshrthxemrikain pi kh s 1960 odykhwamyinyxmkhxngrthbalrachxanackrlawthiminoybayniymxemrika inchwngsngkhramolkkhrngthi 2 kxngthphyipunidrukekhamainlawaeladinaednxinodcinfrngessxun emuxyipuniklaephsngkhram khbwnkarlawxisrasungekhluxnihwthangkaremuxngephuxkuexkrachlawinewlannprakasexkrachihpraethslawepnpraeths rachxanackrlaw hlngyipunaephsngkhram frngesskklbekhamamixanacinxinodcinxikkhrnghnung aetenuxngcakkarthi ewiydminhpldplxyewiydnamid cungepnkarsnkhlxnxanacfrngesscnyxmihlawprakasexkrachbangswninpi kh s 1949 aelaidexkrachsmburninpi kh s 1953 phayhlngfrngessrbaephewiydnamthiediynebiynfu phuthimibthbathinkarprakasexkrachkhux ecasuwrrnphuma ecaephchrrach aela ecasuphanuwngs odymi ecamhachiwitsriswangwngs darngtaaehnngepnecamhachiwit phramhakstriy cakxanackrlanchanghlwngphrabangedim aelaidrwmthng 3 xanackrkhux lanchanghlwngphrabang lanchangewiyngcnthn aela lanchangcapaskdi ekhadwyknepnrachxanackrlaw kh s 1959 ecamhachiwitsriswangwngsesdcswrrkht ecaswangwthnacungkhunkhrxngrachyepnecamhachiwitaethn ehtukarninlawyungyakmak ecasuphanuwngs 1 inkhnalawxisraprakastnwaepnphwkfaysayniymkhxmmiwnist aelaepnhwhnakhbwnkarpraethslaw idxxkipekhluxnihwthangkaremuxnginpa enuxngcakthukfaykhwainlawkhukkhamxyanghnk thungpi kh s 1961 rxyexkkxngaelthakarrthpraharrthbalecasuwrrnphuma aetthukkxngthphfaykhwaaelafaysayrumcnphayaeph kxngaeltxngliphyipshrthcnthungpccubn ehtukarnthangkaremuxnginrayaewlaimnanhlngcaknnbngkhbihlawtxngklayepnsmrphumilbkhxngsngkhramewiydnam aelaepnpccykxihekidkarrthpraharaelasngkhramklangemuxngthiyudeyux phayitkaraethrkaesngkhxngchatitang thngfaykhxmmiwnistaelafayolkesri cnkrathnginpi kh s 1975 phrrkhprachachnptiwtilaw sungidrbkarsnbsnuncakshphaphosewiytaelaewiydnamehnux odykarnakhxngecasuphanuwngs kyudxanacrthcakrthbalprachathipityodymiphramhakstriyepnpramukhkhxng ecasuwrrnphuma phraechstha sungidrbkarsnbsnuncakrthbalfrngessaelashrthxemrikasaerc aelaideriykrxngihecamhachiwitsriswangwthnathrngyinyxmslarachsmbti ecamhachiwitsriswangwthnacungthrngyinyxmslarachsmbti khnaptiwtilawcungprakassthapnapraethslawepn satharnrthprachathipityprachachnlaw xyangepnthangkarinwnthi 2 thnwakhm kh s 1975 odyyngkhngaettngihxditecamhachiwitepnthipruksakhxngrthbalrabxbihm smysatharnrthprachathipityprachachnlaw kxngkalngprachachnkhxngkhbwnkarpaethdlaw txmaepnkxngthphprachachnlaw karlngmtilmlangrabxbkstriyaelacdtngsatharnrthprachathipityprachachnlawkhxngkarprachumsmchchaihy smachiksphaaehngchatilawchudaerk inwnthi 1 thnwakhm kh s 1975 kxngprachumphuaethnthwpraethsthinkhrhlwngewiyngcnthn miphuaethnekharwm 264 khn phicarnarbrxngprakasyubrthbalchwkhrawaehngchati aelaphicarnaeruxngtang kxngprachummimtiexathngdwngeduxnkhxngkhbwnkarlawxisraepnthngchatilaw epliynenuxrxngephlngchatiihm ykelikrabxbrachathipityaelasthapnaepnsatharnrthprachathipityprachachnlaw ykelikbrrdaskdiaelathanndrskdikhxngehlaechuxphrawngs elikkarichkharachasphththiaeyngaeykchnchn aetngtngecasuphanuwngsepnprathanpraeths thaniksxn phmwihan epnnaykrthmntri ecasriswangwthna epnthipruksasungsudkhxngprathanpraeths ecasuwrrnphuma epnthipruksasungsudkhxngrthbal aelamimtixun inwnthi 2 thnwakhm kh s 1975 aelapidkxngprachumdwyphlsaerc aetphayhlngphrrkhprachachnptiwtilawkidkumtwxditecamhachiwit phramehsiaelaxditphrabrmwngsanuwngsrachwngslanchang ipkhumkhnginkhaykkkn enuxngcakkhwamkhdaeyngthangkaremuxng aelatxmathukphraxngkhtangsinphrachnmdwyorkhmalaeriy aelayngmikarcbkumnkkaremuxng kharachkarinrabxbeka rwmthngprachachnlawcanwnmakekhakhaykkkn swnihyesiychiwitdwyorkhkhadsarxaharaelathukyingthing rahwangsngkhramklangemuxngmiphuesiychiwitrahwang 20 000 thung 62 000 khn fayniymecathiyngcngrkphkditxphramhakstriytangliphyxxknxkpraethsiptngrthbalrachxanackrlawphldthininshrth ephuxhwngfunfurabxbkstriyxikkhrng aetimmipraethsidrbrxng praethslawlngnamkhwamtklngyksiththipracakxngthphaelaaetngtngthipruksaephuxsnbsnuninkarbriharpraethsaekewiydnam khwamsmphnthxniklchidnimikarlngnamepnsnthisyyaxyangepnthangkarin kh s 1977 sungewiydnamimephiyngaetchinanoybaytangpraethskhxnglawethann aetyngihewiydnamekhamakhxngaewainchiwitkaremuxngaelaesrsthkicthukswnkhxnglaw in kh s 1979 ewiydnamkhxihthangkarlawyutikhwamsmphnthkbsatharnrthprachachncin thaihthukoddediywthangkarkhathngcakcin shrthaelapraethsxun inpinn ewiydnamithharpracakarinlaw 50 000 nay aelamikharachkarphleruxnewiydnam 6 000 khn khwamkhdaeyngrahwangkbtmngaela spp law daeninipinphunthisakhykhxnglaw rwmthngekhtthharpid Saysaboune ekhtthharpid Xaisamboune aelaaekhwngechiyngkhwang rahwang kh s 1975 thung 1996 shrthyaythinphuliphychawlawpraman 250 000 khn aelamng 130 000 khninpraethsithyphumisastraephnthipraethslawthitngaelaxanaekht praethslawepnpraethsinphumiphakhexechiytawnxxkechiyngit sungtngxyubnicklangkhxngkhabsmuthrxinodcin rahwanglaticudthi 14 23 xngsaehnux lxngcicudthi 100 108 xngsatawnxxk miphunthiodyrwmpraman 236 800 tarangkiolemtr aebngepnphakhphundin 230 800 tarangkiolemtr phakhphunna 6 000 tarangkiolemtr odylawepnpraethsthiimmithangxxksuthael enuxngdwytlxdaenwchayaednkhxngpraethslaw sungmikhwamyawrwm 5 083 kiolemtr lxmrxbdwychayaednkhxngpraethsephuxnban 5 praeths eriyngtamekhmnalika dngni thisehnux tidkbpraethscin 423 kiolemtr thistawnxxk tidkbpraethsewiydnam 2 130 kiolemtr thisit tidkbpraethsithy 1 754 kiolemtr aelapraethskmphucha 541 kiolemtr thistawntk tidkbpraethsithy 1 754 kiolemtr aelapraethsphma 235 kiolemtr khwamyawphunthipraethslawtngaetehnuxcrdityawpraman 1 700 kiolemtr swnthikwangthisudkwang 500 kiolemtr aelathiaekhbthisud 140 kiolemtr enuxthithnghmd 236 800 tarangkiolemtr lksnaphumipraeths phumipraethskhxnglawxacaebngidepn 3 ekht khux ekhtphuekhasung epnphunthithisungkwaradbnathaelodyechliy 1 500 emtrkhunip phunthinixyuinekhtphakhehnuxkhxngpraeths ekhtthirabsung khuxphunthisungsungkwaradbnathaelechliy 1 000 emtr prakttngaetthangthistawnxxkechiyngitkhxngthirabsungemuxngphwnipcnthungchayaednkmphucha ekhtthirabsungnimithirabsungkhnadihyxyu 3 aehng idaek thirabsungemuxngphwn aekhwngechiyngkhwang thirabsungnakay aekhwngkhamwn aelathirabsungbriewn phakhit ekht epnekhtthirabtamaenwfngaemnaokhngaelaaemnatang epnphunthithimikhwamxudmsmburnmakthisudinekhtphunthithng 3 ekht nbepnphunthixukhawxunathisakhykhxngpraeths aenwthirablumehlanierimprakttngaetbriewntxnitkhxngaemnangum eriykwa thirablumewiyngcnthn phanthirablumsuwrrnekht sungxyutxnitesbngifaela aelathirabcapaskdithangphakhitkhxnglaw sungprakttamaenwaemnaokhngeruxyipcncdchayaednpraethskmphucha thngni emuxnaexaphunthikhxngekhtphuekhasungaelaekhtthirabsungmarwmknaelw camakthung 3 in 4 khxngphunthipraethslawthnghmd odycudthisungthisudkhxngpraethslawxyuthiphuebiy inaekhwngechiyngkhwang wdkhwamsungid 2 817 emtr 9 242 fut praethslawmiaemnasaysakhyxyuhlaysay odyaemnasungepnsayhwichlkkhxngpraeths khux aemnaokhng sungihlphanpraethslawepnrayathang 1 835 kiolemtr aemnasayniepnaemnasakhythngindanekstrkrrm karpramng karphlitphlngnganiffa karkhmnakhmcaklawehnuxipcnthunglawit aelakarichepnphrmaednthrrmchatirahwangpraethslawkbpraethsephuxnban nxkcakni aemnasaysakhykhxnglawaehngxun yngidaek aemnaokhngihlphanhlwngphrabangaemnaokhngihlphanhlwngphrabangaemnaxu phngsali hlwngphrabang yaw 448 kiolemtr aemnangum echiyngkhwang ewiyngcnthn yaw 353 kiolemtr aemnaesbngehiyng suwrrnekht yaw 338 kiolemtr aemnatha hlwngnatha bxaekw yaw 523kiolemtr aemnaeskxng salawn eskxng xttapux yaw 320 kiolemtr aemnaesbngif khamwn suwrrnekht yaw 239 kiolemtr aemnaaebng xudmis yaw 215 kiolemtr aemnaesodn salawn capaskdi yaw 192 kiolemtr aemnaeslanxng suwrrnekht yaw 115 kiolemtr aemnakading bxlikhais yaw 103 kiolemtr aemnakhan hwphn hlwngphrabang yaw 90 kiolemtrlksnaphumixakas praethslawxyuinphumixakasekhtrxn milmmrsumaetimmilmphayu sahrbekhtphuekhaphakhehnuxaelaekhtethuxkekha xakasmilksnakungrxnkunghnaw xunhphumisasmechliypracapisungthung 15 30 xngsaeslesiys aelakhwamaetktangkhxngxunhphumirahwangklangwnkbklangkhunmipraman 10 xngsaeslesiys canwnchwomngthimiaesngaeddtxpipraman 2 300 2 400 chwomng praman 6 3 6 5 chwomngtxwn khwamchunsmphththkhxngxakasmipramanrxyla 70 85 primannafninvdufn tngaeteduxnphvsphakhmthungtulakhm mirxyla 75 90 swninvduaelng tngaeteduxnphvscikayn thungemsayn primannafnmiephiyngrxyla 10 25 aelaprimannafnechliytxpikhxngaetekhtkaetktangknxyangmakmay echn ekhtethuxkekhabriewnthangitidrbnafnechliypila 300 esntiemtr khnathibriewnaekhwngechiyngkhwang aekhwnghlwngphrabang aekhwngichyburi idrbephiyngaekh 100 150 esntiemtr swnaekhwngewiyngcnthnaelaaekhwngsuwrrnekhtinchwng 150 200 esntiemtr echnediywkbaekhwngphngsali aekhwnghlwngnatha aelaaekhwngbxaekwkaremuxngkarpkkhrxngdr thxnglun sisulid prathanpraethslaw khnpccubnsxnis siphndxn naykrthmntri kxngthphprachachnlawtxnrbdmitri emdewedf naykrthmntriaehngshphnthrthrsesiy satharnrthprachathipityprachachnlawmirabbkarpkkhrxngaebbsngkhmniymkhxmmiwnist thangkarlawichkhawa rabxbprachathipityprachachn odymiphrrkhprachachnptiwtilawepnxngkhkrchinapraeths sungphrrkhnierimmixanacsungsudtngaetlawerimpkkhrxnginrabxbsngkhmniymemuxwnthi 2 thnwakhm kh s 1975 prathanpraeths prathanathibdi khxngsatharnrthprachathipityprachachnlawkhnpccubn sungmiwarakardarngtaaehnng 5 pi khux dr thxnglun sisulid darngtaaehnngelkhathikarihykhnabriharngansunyklangphrrkhprachachnptiwtilawxiktaaehnnghnung swnnaykrthmntrikhnpccubnkhuxnay sxnis siphndxn brihar satharnrthprachathipityprachachnlaw minaykrthmntriepnhwhnafaybrihar sungnaykrthmntrimacakkaraetngtngkhxngprathanpraethsodyphankarxnumticaksphaaehngchati nitibyyti sphaaehngchatilaw epnxngkhkrnitibyytisungsudkhxnglaw mixanacinkarehnchxbtaaehnngsakhytang xathi prathanpraeths naykrthmntri aelakhnarthmntri aelayngthuxepnxngkhkrtwaethnkhxngprachachn epnxngkhkartwaethnaehngsiththi xanac aela phlpraoychnkhxngprachachn epnxngkhkarxanacaehngrth aelaepnxngkhkarnitibyytithimi siththiphicarnakhxtdsinichruxpyhasakhykhxngchati rwmthng tidtamtrwcsxbkardaeninngankhxngkhnarthbal salprachachn aela xngkhkarxykarprachachn tulakar salprachachnkhxnglawepnxngkhkrtulakar thiidrbkaraetngtngaelaehnchxbcaksphaaehngchatilaw sthabnkaremuxngthisakhy xngkhkrcdtng echn shphntheyawchn smakhmstri shphnthkrrmkr sungidrbkarsnbsnunodyphrrkhprachachnptiwtilawkarcdtngaelakarbrihar hlayhmubanrwmknepn emuxng kxnhnanicdihhlayhmubanrwmknepn taaesng mitaaesngepnphupkkhrxng hlaytaaesngrwmkncungeriykwa emuxng hlayemuxngrwmknepn aekhwng khnakrrmkarpkkhrxnghmuban mi nayban epnhwhna epnphubriharkhxnghmuban khnakrrmkarpkkhrxngemuxng mi ecaemuxng epnhwhna epnphubriharemuxng khnakrrmkarpkkhrxngaekhwng mi ecaaekhwng epnhwhna epnphubriharaekhwng khnakrrmkarpkkhrxngnkhrhlwng mi ecakhrxngnkhrhlwng epnhwhna epnphubriharnkhrhlwngkrathrwng praethslawmithnghmd 17 krathrwng aela 4 xngkhkrethiybetha idaek ladb krathrwng chuxphasalaw chuxphasaxngkvs1 hxngwakarprathanpraeths ຫ ອງວ າການປະທານປະເທດ Presidential Office2 hxngwakarrthbal ຫ ອງວ າການລ ດຖະບານ Government s Office3 krathrwngksikrrmaelapaim ກະຊວງກະສ ກຳແລະປ າໄມ Ministry of Agricultural and Forestry4 krathrwngsuksathikaraelakila ກະຊວງສ ກສາທ ການ ແລະ ກ ລາ Ministry of Education and Sports5 krathrwngphlngnganaelabxaer ກະຊວງພະລ ງງານແລະບ ແຮ Ministry of Energy and Mine6 krathrwngkarengin ກະຊວງການເງ ນ Ministry of Finance7 krathrwngkartangpraeths ກະຊວງການຕ າງປະເທດ Ministry of Foreign Affairs8 krathrwngxutsahkrrmaelakarkha ກະຊວງອ ດສະຫະກຳແລະການຄ າ Ministry of Industry and Commerce9 krathrwngaethlngkhaw wthnthrrm aelathxngethiyw ກະຊວງຖະແຫລງຂ າວ ວ ດທະນະທຳ ແລະ ທ ອງທ ຽວ Ministry of Information Culture and Tourism10 krathrwngyutithrrm ກະຊວງຍ ຕ ທຳ Ministry of Justice11 krathrwngaerngnganaelaswsdikarsngkhm ກະຊວງແຮງງານແລະສະຫວ ດດ ການສ ງຄ ມ Ministry of Labour and Social Welfare12 krathrwngpxngknpraeths ກະຊວງປ ອງກ ນປະເທດ Ministry of Defence13 krathrwngaephnkaraelakarlngthun ກະຊວງແຜນການແລະການລ ງທ ນ Ministry of Planning and Investment14 krathrwngsatharnsukh ກະຊວງສາທາລະນະສ ກ Ministry of Health15 krathrwngpxngknkhwamsngb ກະຊວງປ ອງກ ນຄວາມສະຫງ ບ Ministry of Public Security16 krathrwngoythathikaraelakhnsng ກະຊວງໂຍທາທ ການແລະຂ ນສ ງ Ministry of Public Work and Transportation17 krathrwngphayin ກະຊວງພາຍໃນ Ministry of Home Affaire18 krathrwngthrphyakrthrrmchatiaelasingaewdlxm ກະຊວງຊ ບພະຍາກອນທ າມະຊາດ ແລະ ສ ງແວດລ ອມ Ministry of Natural Resource and Environment19 krathrwngethkhonolyi aela karsuxsar ກະຊວງເຕ ກໂນໂລຊ ແລະ ການສ ສານ Ministry of Technology and Communication20 xngkhkartrwctrarthbal ອ ງການກວດກາລ ດຖະບານ Government Inspection Authority21 thnakharaehng spp law ທະນາຄານແຫ ງ ສປປ ລາວ Bank of Lao PDRkhwamsmphnthrahwangpraeths inpccubn lawmikhwamsmphnththiaenbaennkbrsesiycakkarthishphaphosewiytekhyihkhwamchwyehluxlawtngaetsngkhramklangemuxng odylawphungphaosewiytinaengesrsthkicmayawnancnkrathngkarlmslaykhxngckrwrrdi lawyngmikhwamsmphnththidikbewiydnaminaengkarthut karemuxng karthhar aelakarkha odyewiydnamepnhnunginchatiinphumiphakhxaesiynthinaekhakraaesiffacaklaw odythngsxngpraethsmikarlngnaminsnthisyyamitrphaphinpi 1977 lawyngmikhwamsmphnththangkarkhakbshrthxemrikatngaetchwnghlngsngkhramklangemuxng aelaidmikarxnumtixyangepnthangkarphankdhmaykhxngsphakhxngekrs insmykhxngprathanathibdi cxrc dbebilyu buch lawekhaepnsmachiksmakhmprachachatiaehngexechiytawnxxkechiyngit xaesiyn ineduxnkrkdakhm 1997 aelaekhakbxngkhkarkarkhaolkinpi 2016 aelainpi 2005 lawidekharwmkarprachumsudyxdexechiytawnxxkkhrngaerkcitrkrrmfaphnng khwamsmphnthrahwangpraethsithykbsatharnrthprachathipityprachachnlaw inphaphaesdngokhrngkarphrarachdariinphrabathsmedcphraprminthrmhaphumiphlxdulyedchesdcphrarachdaeninthrngepidsunyphthnaaelabrikardankarekstr hwysxn hwysw hlk 22 thibannayang emuxngnathraythxng nkhrhlwngewiyngcnthn satharnrthprachathipityprachachnlaw rwmkb phn hnuhk phumsahwn prathanpraethssatharnrthprachathipityprachachnlaw emuxwnthi 8 emsayn kh s 1994saphanmitrphaphithy law 1kxngthph kxngthphprachachnlaw law ກອງທ ບປະຊາຊ ນລາວ epnkxngthphkhxngpraethslaw odyaebngxxkepn 3 ehlathphhlk khux kxngthphbk kxngthphxakas aelakxngthpherux kxngthphprachachnlawxyuphayitkarbriharcdkarkhxngkrathrwngpxngknpraeths mirthmntriwakarkrathrwngpxngknpraethsepnphusngkar aelamiprathanathibdidarngtaaehnngphubychakarthharsungsud inpi 2563 kxngthphprachachnlawmikalngthharpramanrwm 30 000 nay odyepnthharbk 26 000 nay aelathharxakas 4 000 nay pyhadansiththimnusychn karlaemidsiththimnusychnyngkhngepnpyhasakhyinlaw indchniprachathipitykhxngnkesrsthsastrpi 2016 lawcdepnpraethsthimi rabxbephdckar sungcdxyuinxndbthitathisudinbrrdapraethsxaesiynthixyuinkarsuksani phusnbsnunphakhprachasngkhmthimichuxesiyng nkpkpxngsiththimnusychn phukhdkhanthangkaremuxngaelasasna aelaphuliphychawmnghaytwipcakfimuxkxngkalngthharaelakhwammnkhngkhxnglaw aetehnidchdwarththrrmnuykhxnglawthiprakasichinpi 1991 aelaaekikhinpi 2003 mimatrkarpxngknsahrbsiththimnusychn twxyangechn matra 8 thaihtangchatierimechuxmnwalawepnrthkhamchatiaelamungmnthicasrangkhwamethaethiymknrahwangklumchatiphnthu rththrrmnuyyngmibthbyytiephuxkhwamethaethiymthangephs esriphaphinkarnbthuxsasna esriphaphinkarphud aelaesriphaphinkarkdaelakarchumnum emuxwnthi 25 knyayn 2009 lawihstyabninktikarahwangpraethswadwysiththiphlemuxngaelasiththithangkaremuxnginkarmungennipthikarbrrlukaretibotthangesrsthkicxyangyngyun aelakarldkhwamyakcn xyangirktam rthballawmkfafunrththrrmnuykhxngtnexngaelahlknitithrrmthiekhyihiw enuxngcakfaytulakaraelaphuphiphaksaidrbkaraetngtngcakphrrkhkhxmmiwnistthipkkhrxngpraethsaelamixanacebdesrcinkarbrihar xangxingcakxngkhkrxisrathiimaeswnghakair xngkhkrnxkphakhrth exnciox echn aexmensti xinetxrenchnaenl hiwaemnirtswxtch aelakrathrwngkartangpraethsshrth siththimnusychninlawyngepnpyhathirayaerng karlaemidtang echn karkkkhnghnwngehniyw karhaytwipkhxngstri karcakdesriphaphinkarphud karlwnglaemidineruxnca aelakarlaemidxun yngkhngepnpyhaxyangtxenuxng aexmensti xinetxrenchnaenl aesdngkhwamkngwlekiywkbbnthukkarihstyabnkhxngrthballawekiywkbmatrthansiththimnusychnaelakarkhadkhwamrwmmuxkbklikaelamatrkardankdhmaydansiththimnusychnkhxngshprachachati thngsngphlkrathbinthanglbtxsiththimnusychn xngkhkryngaesdngkhwamkngwlekiywkbesriphaphinkaraesdngxxk sphapheruxncathiyaaey karcakdesriphaphinkarnbthuxsasna karkhumkhrxngphuliphyaelaphukhxliphy aelaothspraharchiwitthitharun ineduxntulakhm 1999 eyawchn 30 khnthukcbinkhxhaphyayamaesdngopsetxreriykrxngkarepliynaeplngthangesrsthkic karemuxng aelasngkhmxyangsntiinpraethslaw phwkekha 5 khnthukcbkumaelathuktdsincakhuksungsud 10 piinkhxhakbt kxncaidrbkarplxytwineduxntulakhm 2009 odyyngimthrabthixyuthiaenchdkhxngphwkekhainpccubnaelahlaykhnthukrabuepnbukhkhlhaysabsuynbtngaetphnothscakeruxnca aetrthbalidmikarraynganinphayhlngsungkhdaeyngkberuxngni odyxangwaphwkekhathuktdsincakhuk 20 pi txma inplayeduxnkumphaphnth 2017 phutxngkhngsxngkhnidrbkarplxytwinthisudhlngcakcakhukepnewla 17 pi inkhnathikhnthiehluxyngimthrabchatakrrm tamkarpramankar phukhnpraman 300 000 khnhlbhnimathipraethsithyxnepnphlmacakkarprabpramkhxngrthbal odymichawmng 100 000 khn khidepn 30 khxngprachakrmngthnghmd yingipkwann miphuesiychiwitkwa 130 000 ray cakkarthasngkhramklangemuxng lawepnpraethstnthangkhxngphuthukkhamnusythangephs phlemuxngcanwnhnungsungswnihyepnphuhyingaelaedkhyingcakthukklumchatiphnthuaelachawtangchatitkepnehyuxkhxngkarkhamnusyinlawkaraebngekhtkarpkkhrxngpraethslawaebngepn 17 aekhwng aela 1 nkhrhlwng idaek nkhrhlwngewiyngcnthn aekhwngaetlaaekhwngcaaebngepnemuxng sungcamihnungemuxngepnemuxnghlwngkhxngaekhwngeriykwa emuxngexk inwnthi 27 kumphaphnth kh s 1995 idmikaryubekhtphiessichysmburnxyangepnthangkartamdarsnaykrthmntri khasngnaykrthmntri elkhthi 10 ນຍ lngwnthi 13 mkrakhm kh s 1995 odyemuxngthaothmthukrwmkbaekhwngechiyngkhwang aelathukrwmkbaekhwngewiyngcnthn txmainwnthi 31 thnwakhm kh s 2013 thangkarlawidcdtngaekhwngihminbriewnthiekhyepnekhtphiessichysmburnedimkb 2 hmubancakemuxngwngewiynginaekhwngewiyngcnthn odyichchuxwa aekhwngichysmburn aebngekhtpkkhrxngyxyxxkepn 5 emuxng idaek emuxngxanuwng edimchuxemuxngichysmburn emuxnghm emuxngthathum emuxnglxngsan aelaemuxnglxngaecng tarangkhxmulprachakrlaw kh s 2018 chuxithy chuxlaw emuxngexk phunthi tarangkiolemtr prachakr1 aekhwngkhamwn ແຂວງຄ າມ ວນ thaaekhk 16 315 420 9502 aekhwngcapaskdi ແຂວງຈ າປາສ ກ pakes 15 415 733 5823 aekhwngechiyngkhwang ແຂວງຊຽງຂວາງ ophnsahwn 15 880 261 6864 aekhwngichyburi ແຂວງໄຊຍະບ ລ ichyburi 16 389 411 8935 aekhwngichysmburn ແຂວງໄຊສ ມບ ນ xanuwng 8 300 102 0416 aekhwngeskxng ແຂວງເຊກອງ eskxng 7 665 124 5707 aekhwngbxlikhais ແຂວງບ ລ ຄ າໄຊ paksn 14 863 303 7948 aekhwngbxaekw ແຂວງບ ແກ ວ hwythray 6 196 196 6419 aekhwngphngsali ແຂວງຜ ງສາລ phngsali 16 270 189 77710 aekhwngewiyngcnthn ແຂວງວຽງຈ ນ ophnohng 15 927 450 47511 aekhwngsalawn ແຂວງສາລະວ ນ salawn 10 691 426 99112 aekhwngsuwrrnekht ແຂວງສະຫວ ນນະເຂດ iksxn phmwihan 21 774 1 037 55313 aekhwnghlwngnatha ແຂວງຫ ວງນ ຳທາ hlwngnatha 9 325 192 39214 aekhwnghlwngphrabang ແຂວງຫ ວງພະບາງ hlwngphrabang 16 875 459 18915 aekhwnghwphn ແຂວງຫ ວພ ນ saehnux 16 500 306 24716 aekhwngxttapux ແຂວງອ ດຕະປ xttapux 10 320 153 65617 aekhwngxudmis ແຂວງອ ດ ມໄຊ emuxngis 15 370 334 70218 nkhrhlwngewiyngcnthn ນະຄອນຫ ວງວຽງຈ ນ ewiyngcnthn 3 920 906 859 ekhtkarpkkhrxngradbbnsudkhxngpraethslawesrsthkicdanphrmaednchxngemk aekhwngcapaskdi phawaesrsthkickhxngpraethslawmiphthnakarthiditamladb odyinchwng 20 pinbtngaetprbepliynrabbesrsthkicaebbsngkhmniymsurabbesrsthkicesrikartlademuxpi 1986 praethslawmikarkhyaytwthangesrsthkicxyangtxenuxnginxtraechliyrxyla 6 2 txpi prachakrmirayidephimkhuncakpraman 200 dxllarshrthemuxpi 1986 epn 491 dxllarshrthinpi 2005 phakhxutsahkrrmkhyaytwinxtraimtakwa rxyla 10 txpi odyxutsahkrrmphlngnganiffaepnsakhahlkthisrangrayidihaekpraeths xyangirkdi lawyngkhngprasbpyhathitxngerngaekikhthisakhyidaek pyharakhanamn thiephimsungkhun pyhakarkhaddulkarkhainxtrasung khaenginkibimmiesthiyrphaph karcdekbrayidtakwaepahmay aelapyhakarchxrasdrbnghlwng thrphyakrsakhykhxnglaw idaek im dibuk yipsm takw hineklux ehlk thanhinlikint sngkasi thxngkha xymni hinxxn namn aelaaehlngnaphlitiffa karlngthun karlngthun rthbalidprbprungkdraebiybephuxsrangbrryakasihexuxxanwytxkarlngthunmakyingkhun xathi matrkardanphasi xnuyatihnkhrhlwngewiyngcnthn aekhwngcapaskdi aelaaekhwnghlwngphrabang mixanacxnumtiokhrngkarlngthunthimimulkhaimekin 2 landxllarshrth swnaekhwngxun samarthxnumtiokhrngkarlngthunthimimulkhalngthunimekin 1 landxllarshrth thaihkarlngthuncaktangpraethsinlawmiaenwonmephimkhunxyangtxenuxng odyinpi 2003 mimulkha 465 landxllarshrth pi 2004 mimulkha 533 landxllarshrth aelapi 2005 mimulkha 1 6 phnlandxllarshrth nklngthunthisakhy idaek ithy ewiydnam frngess xxsetreliy cin l tladhlkthrphy lawkahndihwnthi 10 tulakhm kh s 2010 10 10 10 epnwnepiddaeninkarkhxngtladhlkthrphylaw odymithipruksathangkarengincakpraethsithy aelaidchwyehlux5bristhcakpraethsekahli epidthakarcringinwnthi 10 mkrakhm kh s 2011 camibristhaerkekhacdthaebiynpraman 5 bristh okhrngkarkhwamrwmmuxinphumiphakhiklekhiyng xaesiyn lawekhaepnsmachikxaesiynemuxeduxnkrkdakhm 1997 idepnprathan khnakrrmkarpracaxaesiynemuxkrkdakhm 2004 yuththsastrkhwamrwmmuxthangesrsthkicxirwdi ecaphraya aemokhng Ayeyawady Chao Phraya Mekong Economic Cooperation Strategy ACMECS khwamrwmmuxinkrxbsamehliymmrktkarnaekhaaelakarsngxxk sinkhasngxxkthisakhykhxnglawidaek esuxphasaercrup imsung imaeprrup phlitphnthim sinaer essolha thanhin hnngdib aelahnngfxk khawophd ibyasub kaaef odysngxxkipyngpraethsithy ewiydnam frngess yipun shrachxanackr shrth enethxraelnd aelaeyxrmni swnkarnaekhasinkha praethslawidnaekhasinkhacakithy cin ewiydnam singkhopr yipun xxsetreliy eyxrmni odysinkhathisakhyidaek rthckryanyntaelaswnprakxb ekhruxngckrkl ekhruxngichiffathiihkhwamrxn xahar phaphun sarekhmi aelaekhruxngxupophkhbriophkh karthxngethiyw karthxngethiywmikaretibotxyangrwderwcak 80 000 khninpi kh s 1990 epncanwn 1 876 lankhninpi 2010 karthxngethiywkhadwacamimulkhathung 679 1 lanehriyyshrthtxphlphlitmwlrwmphayinpraethsinpi 2010 aelacaephimkhunepn 1 5857 phnlanehriyyshrthphayinpi kh s 2020 rayidcaknkthxngethiywtangchatiaelasinkhaephuxkarthxngethiywkhadwacaetibot 15 5 khxngyxdkarsngxxkhrux 270 3 lanehriyyshrthinpi 2010 aelacamimulkhaephimkhunthung 484 2 lanehriyyshrth 12 5 epxresntkhxngthnghmd inpi 2020 hlwngphrabangaelaprasathhinwdphuepnthngmrdkolkodyxngkhkaryuensok ethskalthisakhy idaek wnkhunpiihmlawsungcdkhuninchwngwnthi 13 15 emsayn sankngankarthxngethiywaehngchatilaw hnwynganphakhrththiekiywkhxng aelaphakhexkchnkalngthanganrwmknephuxihekidwisythsnthiwangiwinaephnyuththsastraelaptibtikarkarthxngethiywechingniewsaehngchatikhxngpraeths sungrwmthungkarldphlkrathbdansingaewdlxmaelawthnthrrmkhxngkarthxngethiyw ephimkhwamtrahnkinkhwamsakhykhxngklumchatiphnthuaelakhwamhlakhlaythangchiwphaph cdhaaehlngrayidephuxkarxnurks rksa aelacdkarekhruxkhayphunthikhumkhrxngkhxnglawaelaaehlngmrdkthangwthnthrrm aelaennkhwamcaepninkarkahndekhtthxngethiywaelaaephnkarcdkarsthanthithicaphthnaepncudhmayplaythangkarthxngethiywechingniews okhrngsrangphunthan khbwnrthif khbwnlanchang khxngthangrthiflaw cin hrux thangrthifsayewiyngcnthn bxetn thangrthifsayewiyngcnthn bxetnphanthangdwnewiyngcnthn bxetn thakasyanhlkkhxngpraeths khux thaxakasyannanachatiwtitkhxngewiyngcnthn aelathaxakasyannanachatihlwngphrabang swnthaxakasyannanachatipakesmiethiywbinrahwangpraethscanwnnxy saykarbinpracachati khux karbinlaw saykarbinxun idaek bangkxkaexrewy ewiydnamaexriln aexrexechiy karbinithy aelaichnaxisethirnaexriln praethslawmithangrthifrayasn sungechuxmtxewiyngcnthnkbpraethsithydwysaphanmitrphaphithy law 1 hnxngkhay ewiyngcnthn thnnsayhlkinpraethslawmikarechuxmtxipyngemuxngsakhytang odyechphaathanghlwnghmayelkh 13 sungidrbkarprbprunginimkipithiphanma aethmubanthixyuhangiklcakthnnsayhlkyngedinthangdwythnnlukrng sungimsamarthekhathungidtlxdthngpi inpi kh s 2021 praethslawidepidthangrthifsaycin law hrux thangrthifsayewiyngcnthn bxetn odyechuxmthangrthiflawkbthangrthifkhxngpraethscin thangrthifmiesnthangewiyngcnthnipthunghlwngphrabang ichewlaedinthang 2 chwomng suxsarmwlchn trakhxngsthaniothrphaphaehngchatilaw suxinpraethslawlwnxyuinkhwamduaelkhxngrthodytrng rthballawmisankkhawsarpraethslaw khpl epnsankkhawaehngchatithiephyaephrkhawkhxngrth swnhnngsuxphimphphasalawthisakhyinpraethsidaek hnngsuxphimphprachachnsungepnkrabxkesiyngkhxngphrrkhprachachnptiwtilaw aelahnngsuxphimphewiyngcnthnihm nxkcakniyngmihnngsuxphimphphasatangpraethsxik 2 chbb khux hnngsuxphimphewiyngcnthnithms Vientiane Times sungepnhnngsuxphimphphasaxngkvs aelahnngsuxphimph elxernxwaetxr Le Renovateur sungepnhnngsuxphimphphasafrngess inpraethslawyngimmisthaniothrthsnxyangepnthangkar odypccubnnimisthaniothrthsnthikalngthdlxngxxkxakas khux sthaniothrthsnaehngpraethslaw ທຊລ singepnsthaniothrthsnkhxngrth xxkxakasphanekhruxkhaysthaniinpraeths misthanisngtxinpraethsithyinchumchnlaw aelaxxkxakasthangdawethiymithykhm 5 nxkcakniyngmi thixxkxakasphandawethiymcakpraethsithy txngkarxangxing dankarichxinethxrent tamhwemuxngihyaelankhrhlwngmikarepidihbrikarxinethxrentkhaefodythwip aelaidrbkhwamniymxyangyinginhmueyawchnrunihm xyangirktam rthballawkidmikartrwcphicarnaenuxhaaelakarekhathungkhxmulxinethxrentxyangekhmngwd enuxngcakepnpraethsthipkkhrxngodyrthbalkhxmmiwnist txngkarxangxing thrphyakrna kwa 80 khxngprachakrlawxasyxyuinphunthichnbth lawsamarthphlitkraaesiffaidexng odyichphlngnganna tamkhxmulkhxngthnakharolkthidaeninkarinpi 2014 lawidbrrluepahmaykarphthnaaehngshswrrs MDG indannaaelakarsukhaphibalekiywkbokhrngkartidtamtrwcsxbrwmkhxngyuniesf WHO xyangirktam n pi 2018 miprachakrlawpraman 1 9 lankhnthiimsamarthekhathungaehlngnathiidrbkarprbprung aela 2 4 lankhnthiimsamarthekhathungrabbsukhaphibalthidikhun lawmikhwamkawhnainkarephimkarekhathungkarsukhaphibal prachakrswnihyepnchawchnbth thaihkarlngthundansukhxnamythaidyak inpi 1990 miephiyng 8 khxngprachakrinchnbthethannthisamarthekhathungkarsukhaphibalthidikhun karekhathungephimkhunxyangrwderwcak 10 epxresntinpi 1995 epn 38 epxresntinpi 2008 rahwangpi 1995 thung 2008 phukhnxikpraman 1 232 900 khnekhathungkarsukhaphibalthidikhuninphunthichnbth khwamkawhnakhxnglawmikhwamoddednemuxepriybethiybkbpraethskalngphthnathikhlaykhlungkn thangkarlawidphthnakrxbkarkakbduaelthiepnnwtkrrmihmsahrbsyyakhwamrwmmuxrahwangphakhrthaelaexkchnthilngnamkbwisahkickhnadelk khwbkhuipkbkdraebiybthwipkhxngrthwisahkicdannaprachakrsastrprachakrlawpraman 7 57 lankhninpi 2021 kracayipthwpraethsxyangimethaethiymkn khnswnihyxasyxyuinhubekhakhxngaemnaokhngaelaaemnasakha aekhwngewiyngcnthn emuxnghlwngaelaemuxngthiihythisud miprachakrpraman 706 000 khninpi 2022 echuxchati praethslawepnpraethsthimikhwamhlakhlaythangchatiphnthu aetklumchatiphnthulawepnprachakrklumihy swnthiehluxepnphwkithkhaw ithda aelaklumthixasyxyuinbriewnphuekha idaek mng eya aelakha txngkarxangxing sasna sasnainpraethslawsasna rxylaphuthth 66 phi 30 7 khrist 1 5 xun 1 8 cakkarsarwcinpi kh s 2010 praethslawmiphunbthuxsasna 7 2 lankhn odyaebngiddngni sasnaphuthth 66 sasnaphi 30 7 sasnakhrist 1 5 aelasasnaxun 1 8 phasa hnngsuxphasalaw phasapracachati khux phasalaw xyangirktam miprachakrephiyngkhrungediywethannthiphudphasalawepnphasaaem swnthiehlux odyechphaaxyangyinginphunthichnbth phudphasachnklumnxy twxksrlawsungmiwiwthnakarinchwngkhriststwrrsthi 13 thung 14 idmacakxksrekhmrobranaelamikhwamkhlaykhlungkbxksrithymak phasatang echn khmu xxsotrexechiytik aelamng mng emiyn epnphasaphudkhxngchnklumnxy odyechphaainphunthiphakhklangaelathirabsung phasamuxlawcanwnhnungthuknamaichinphunthithimixtrakarhuhnwkphikaraetkaenidsung mikarichphasafrngessepnkhrngkhrawinkickrrmkhxngrthbal lawepnsmachikkhxngxngkhkrthiphudphasafrngesskhxng La Francophonie xngkhkrpramankarwamiphuphudphasafrngess 173 800 khninlaw praman ph s 2010 nxkcaknirthballawidmikarsngesrimkareriynkarsxnphasaxngkvsmakkhuninthukorngeriyn karsuksa mhawithyalyaehngchatilaw inkrungewiyngcnthrmhawithyalysuphanuwngs innkhrhlwngphrabang hlngpraethslawidlmlangrachxanackrxnmiphramhakstriythrngepnpramukhmaepnsatharnrthprachathipityprachachnlaw inpi kh s 1975 epntnma praethslawidekidmhawithyalyaehngchatithisakhy 2 aehngidaek mhawithyalyaehngchatilawinkrungewiyngcnthraelamhawithyalysuphanuwngsinnkhrhlwngphrabang sahrbxtrakarruhnngsuxkhxngphuihyephshyinginpi 2017 xyuthi 62 9 sahrbephschaythiepnphuihyxyuthi 78 1 inpi 2004 xtrakarekhaeriynhnngsuxxyuthi 84 inthanapraethsthimirayidta lawtxngephchiykbpyhasmxngihlenuxngcakphuthimikarsuksacanwnmakxphyphipyngpraethsthiphthnaaelw khadwapraman 37 khxngchawlawthimikarsuksaxasyxyunxkpraethslaw lawxyuinxndbthi 113 indchninwtkrrmolkinpi 2020 sukhphaph xayukhyechliykhxngprachakrlawinpi 2017 khux 62 6 pi inephschay aela 66 7 piinephshying sungthuxwaepntwelkhthitahakethiybkbklumpraethsinexechiy pyhahlkmacakkarkhadaekhlnrabbsatharnsukhthimiprasiththiphaphinaethbchnbth saehtukaresiychiwitmacakorkhtidtxechn ikhraksadihy ikhraksadnxy malaeriy aela praethslawmisunyklangthangkaraephthyephiyngaehngediywkhux orngphyabalmohsth inkrungewiyngcnthrwthnthrrmxaharlawkaraetngphasinkhxngstrichawlaw phuththsasnanikayethrwathmixiththiphlehnuxwthnthrrmlaw epnthiprackschdthwpraeths thnginphasa wd aelasilpaaelawrrnkhdi xngkhprakxbhlayxyangkhxngwthnthrrmlawekidkhunkxnphuththsasna twxyangechn dntrilawthukkhrxbngadwyekhruxngdntripracachatikhuxaekhn sungepnxxraeknpakimiphchnidhnungthimitnkaenidmacakyukhkxnprawtisastr khawehniywepnxaharhlkaelamikhwamsakhythangwthnthrrmaelasasnakhxngchawlaw odythwipaelwcaniymthankhawehniywmakkwakhawhxmmali aelamihlkthanbangprakarwakarplukaelakarphlitkhawehniywmithinkaenidinpraethslaw mipraephniaelaphithikrrmmakmaythiekiywkhxngkbkarphlitkhawinsphaphaewdlxmthiaetktangknaelainklumchatiphnthutang twxyangechn chawnakhamuinhlwngphrabangplukkhawphnthuekhakhainprimanelknxyiklbanirephuxralukthungphxaemthiesiychiwit hruxthirimnaephuxaesdngwaphxaemyngmichiwitxyu xaharlawepnexklksnthiaesdngxxkthungwthnthrrmkhxngchawlawidepnxyangdi khnithymkekhaicwaxaharlawkhuxxaharithyphakhxisan aetaethcringaelwxaharlawmkimmirschaticdcan aemcamiswnprakxbhlkkhuxkhawehniywehmuxnxaharithyxisan aetxaharlawcamiekluxepnekhruxngprunghlkephiyngxyangediyw xaharlawthimichuxesiyngidaek supik sldhlwngphrabang efx baaektt khawci aepngci sungidrbxiththiphlmacakfrngess lab smta khawepiyk phasin epnesuxphaaebbdngedimthiphuhyinglawswmisinchiwitpracawn epnkraoprngphaihmthxmuxthisamarthrabuphuhyingthiswmisidhlakhlayrupaebb kila silpakarpxngkntwmwylawepnkilapracachati epnrupaebbhnungkhxngkhikbxksingthikhlaykbmwyithykhxngithy elthewykhxngphma aelapradalkmphucha futbxlepnkilathiidrbkhwamniymmakthisudinlaw liklawepnlikxachiphchnnasahrbsomsrfutbxlinpraeths tngaeterimlik law xarmi exfsi epnsomsrthiprasbkhwamsaercmakthisuddwy 8 thwyrangwl aemfutbxlthimchaticayngimmiphlnganoddednaelayngxyuinxndbolkthay khxngkarcdxndbfifa aetyngkhngidrbkarsnbsnuncakkhnthngchati thimchatilawyngimekhyrwmaekhngkhninraykarsakhy echn futbxlolkrxbsudthay exechiynkhph aetmiswnrwminraykar futbxlchingaechmpaehngchatixaesiyn odyyngimekhyphanrxbaebngklumxndbinewthirahwangpraethsxngkhkr hwkhxsarwc xndbthi The Wall Street Journal dchniesriphaphthangesrsthkic Index of Economic Freedom 150 cak 178 Reporters Without Borders dchniesriphaphsuxthwolk Worldwide Press Freedom Index 171 cak 180xngkhkrkhwamoprngisnanachati dchnikhwamtrahnkinkarthucritkhxrrpchn Corruption Perceptions Index 145 cak 175United Nations Development Programme dchnikarphthnamnusy Human Development Index 139 cak 187duephimxanackrlanchang prawtisastrlaw sngkhramklangemuxnglaw smedcphraecasriswangwngs phasalawhmayehturwm rthihekiyrtiaelapkpxngthukkickrrmkhxngsasnaphuththaelaphuthinbthuxsasnaxun aela rwmtwkbihkalngicaekphrasngkhkbsamenr echnediywknkbnkbwchsasnaxuninkarmiswnrwmthikxihekidphlpraoychntxpraethsaelaprachachn praethslawepnrthediywthiepnrthkhxmmiwnistaebblththimaks elnin taaehnngthithrngxanacmakthisudkhux imichprathanathibdi elkhathikarihykhwbkhumaelaelkhathikar thaihphudarngtaaehnngklayepnphunalawodyphvtinyxangxing The Languages spoken in Laos Studycountry subkhnemux 16 September 2018 Results of Population and Housing Census 2015 PDF Lao Statistics Bureau subkhnemux 1 May 2020 Lao People s Democratic Republic s Constitution of 1991 with Amendments through 2003 PDF constituteproject org subkhnemux 29 October 2017 Article 9 The State respects and protects all lawful activities of Buddhists and of followers of other religions and mobilises and encourages Buddhist monks and novices as well as the priests of other religions to participate in activities that are beneficial to the country and people https assets pewresearch org wp content uploads sites 11 2012 12 globalReligion tables pdf Laos The World Factbook 2024 ed Central Intelligence Agency subkhnemux 24 September 2022 Archived 2022 edition World Economic Outlook Database April 2023 IMF org International Monetary Fund subkhnemux 23 April 2023 Gini Index World Bank subkhnemux 2 March 2011 Human Development Report 2021 2022 PDF phasaxngkvs United Nations Development Programme 8 September 2022 subkhnemux 8 September 2022 Biggest Cities In Laos WorldAtlas phasaxngkvsaebbxemrikn 2017 04 25 Lockhart Bruce M 1999 03 Laos Buddhist Kingdom Marxist State The Making of Modern Laos By Martin Stuart Fox Bangkok White Lotus 1996 Pp xv 295 Index A History of Laos By Martin Stuart Fox Cambridge Cambridge University Press 1997 Pp xiii 253 Bibliography Index The Lao Kingdom of Lan Xang Rise and Decline By Martin Stuart Fox Bangkok White Lotus 1998 Pp xvi 234 Bibliography Index Journal of Southeast Asian Studies 30 1 187 190 doi 10 1017 s0022463400008250 ISSN 0022 4634 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin date help Stuart Fox Martin 1998 The Lao Kingdom of Lan Xang rise and decline Bangkok Thailand White Lotus Press ISBN 974 8434 33 8 OCLC 40643686 Laos Under foreign rule Encyclopedia Britannica phasaxngkvs www asia discovery com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 04 16 subkhnemux 2021 07 07 Laos profile timeline BBC News phasaxngkvsaebbbritich 2018 01 09 subkhnemux 2021 07 07 http www timelinesdb com listevents php subjid 129 amp title Laos https www bangkokpost com business 1980027 chinese firm to run lao electric grid rthifcin law epidihbrikarwnni 3 th kh khwrruxairbang kxntkkhbwn Overview World Bank phasaxngkvs WTO Lao People s Democratic Republic Member information www wto org Hays Jeffrey GOVERNMENT CONSTITUTION AND POLITICS IN LAOS Facts and Details factsanddetails com phasaxngkvs Cultural Diversity Official Website for Tourism Luang prabang phasaxngkvs 2016 09 12 Rodgers Greg How to Say Laos TripSavvy subkhnemux 18 March 2020 Ragusa Nina 4 April 2019 10 Things You Need to Know Before Visiting Laos Fodors subkhnemux 18 March 2020 Meaning of Laos in English Cambridge Dictionary subkhnemux 7 October 2019 Laos definition and synonyms Macmillan Dictionary subkhnemux 7 October 2019 Definition of Laos by Merriam Webster Merriam Webster subkhnemux 27 March 2020 Kislenko Arne 2009 Culture and customs of Laos ABC CLIO p 20 ISBN 978 0 313 33977 6 Demeter F aelakhna 2012 Anatomically modern human in Southeast Asia Laos by 46 ka Proceedings of the National Academy of Sciences 109 36 14375 14380 Bibcode 2012PNAS 10914375D doi 10 1073 pnas 1208104109 PMC 3437904 PMID 22908291 White J C Lewis H Bouasisengpaseuth B Marwick B Arrell K 2009 Archaeological Investigations in northern Laos New contributions to Southeast Asian prehistory Antiquity 83 319 Marwick Ben Bouasisengpaseuth Bounheung 2017 History and Practice of Archaeology in Laos in Habu Junko Lape Peter Olsen John b k Handbook of East and Southeast Asian Archaeology Springer Pittayaporn Pittayawat phithyawthn phithyaphrn 2014 Layers of Chinese Loanwords in Proto Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai 27 mithunayn 2015 thi ewyaebkaemchchin MANUSYA Journal of Humanities Special Issue No 20 47 64 Coedes George 1968 Walter F Vella b k The Indianized States of Southeast Asia trans Susan Brown Cowing University of Hawaii Press ISBN 978 0 8248 0368 1 Fa Ngum Encyclopaedia Britannica subkhnemux December 23 2019 History com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 8 March 2010 subkhnemux 23 January 2011 Sanda Simms ch 3 Through Chaos to a New Order in The Kingdoms of Laos London Taylor amp Francis 2013 ISBN 9781136863370 Sanda Simms ch 6 Seventy Years of Anarchy in The Kingdoms of Laos London Taylor amp Francis 2013 ISBN 9781136863370 see also P C Sinha ed Encyclopaedia of South East and Far East Asia vol 3 Anmol 2006 Askew Marc 2010 2007 Vientiane transformations of a Lao landscape Logan William Stewart 1942 Long Colin 1966 London Routledge ISBN 978 0 415 59662 6 OCLC 68416667 Asianewsnet net khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 26 November 2010 subkhnemux 23 January 2011 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint unfit URL Imperial Wars 1815 1914 Showalter Dennis London 17 September 2013 ISBN 978 1 78274 125 1 OCLC 1152285624 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite book title aemaebb Cite book cite book a CS1 maint others lingk The Kyoto Review of Southeast Asia xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imthuktxng immikarkahndkhxkhwamsahrbxangxingchux bbc Obermeyer Ziad Murray Christopher J L Gakidou Emmanuela 2008 Fifty years of violent war deaths from Vietnam to Bosnia analysis of data from the world health survey programme BMJ 336 7659 1482 1486 doi 10 1136 bmj a137 PMC 2440905 PMID 18566045 See Table 3 Stuart Fox Martin 1980 LAOS The Vietnamese Connection In Suryadinata L Ed Southeast Asian Affairs 1980 Singapore Institute of Southeast Asian Stuides p 191 Kingsbury Damien 2016 Politics in Contemporary Southeast Asia Authority Democracy and Political Change Taylor amp Francis p 50 ISBN 978 1 317 49628 1 Savada Andrea M 1995 Laos a country study Federal Research Division Library of Congress p 271 ISBN 0 8444 0832 8 Prayaga M 2005 Renovation in vietnam since 1988 a study in political economic and social change PhD thesis Sri Venkateswara University Chapter IV The Metamorphosed Foreign Relations p 154 Laos 04 09 U S Department of State Laos Foreign Aid www country data com OEC The Observatory of Economic Complexity phasaxngkvs khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 09 26 subkhnemux 2021 09 26 https www trade gov export solutions Q A What is the East Asia Summit all about Reuters phasaxngkvs 2009 10 24 subkhnemux 2021 09 26 indexmundi com Laos Military Profile subkhnemux 7 singhakhm 2565 Everything you need to know about human rights in Laos 2017 2018 Amnesty International phasaxngkvs Somsanga s Secrets Arbitrary Detention Physical Abuse and Suicide inside a Lao Drug Detention Center phasaxngkvs 2011 10 11 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a Cite journal txngkar journal help Laos Peoples Democratic Republic Laos Peoples Democratic Republic Communist Crimes phasaxngkvs Democracy Index 2020 Economist Intelligence Unit phasaxngkvsaebbbritich https www constituteproject org constitution Laos 2003 pdf lang en Laos Lao People s Democratic Republic Submission to the UN Universal Periodic Review Eighth session of the UPR Working Group of the Human Rights Council May 2010 PDF Amnesty International phasaxngkvs https www hrw org sites default files supporting resources hrw submission to the european union laos hr dialogue proofed pdf Latest Posts Sombath Somphone ສ ມບ ດ ສ ມພອນ phasaxngkvsaebbbritich Free former student leaders arbitrarily detained for 17 years International Federation for Human Rights phasaxngkvs Thanh Nien Daily 2014 11 04 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 06 17 subkhnemux 2021 09 26 Nsc Lao Pdr Nsc gov la subkhnemux 21 January 2012 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 01 19 subkhnemux 2014 01 08 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2015 11 06 subkhnemux 2014 01 08 tladhlkthrphylaw cakaehlngedimemux 2010 11 23 subkhnemux 2010 11 23 International visitor data World Travel amp Tourism Council subkhnemux 20 mkrakhm 2011 World Travel amp Tourism Council khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 05 11 subkhnemux 20 mkrakhm 2011 https laopdr un org sites default files 2019 08 2017 20MICS 20Social 20Indicator 20Survey 20II 20Survey Findings 20Report 0 pdf Laos The World Factbook phasaxngkvs Central Intelligence Agency 2021 09 22 subkhnemux 2022 03 12 1 Religion in Vietnam Portail de l Organisation Internationale de la Francophonie OIF Organisation Internationale de la Francophonie phasafrngess L amenagement linguistique dans le monde page d accueil www axl cefan ulaval ca https laopdr un org sites default files 2019 08 2017 20MICS 20Social 20Indicator 20Survey 20II 20Survey Findings 20Report 0 pdf Fielding Tony 2015 07 16 Asian Migrations Social and Geographical Mobilities in Southeast East and Northeast Asia phasaxngkvs Routledge ISBN 978 1 317 95208 4 Release of the Global Innovation Index 2020 Who Will Finance Innovation www wipo int phasaxngkvs Global Innovation Index 2019 www wipo int phasaxngkvs INSEAD Knowledge phasaxngkvs 2013 10 28 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 09 02 subkhnemux 2021 09 25 Laos The World Factbook phasaxngkvs Central Intelligence Agency 2021 10 19 subkhnemux 2021 10 28 12 xaharkhunchuxinthinlawthiipaelwtxnglxng www clickstour com Beach Regina 2017 10 19 The Best Traditional Laos Dishes You Need To Try Culture Trip Top 10 foods to eat in Laos BBC Good Food phasaxngkvs https www beijing visitor com laos muay lao kick boxing laos https www bangkokpost com life social and lifestyle 1863704 laos bust up sparks boxing match dare pavement spies cash in FIFA fifa com phasaxngkvs khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2015 12 26 subkhnemux 2015 12 01 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2016 04 19 subkhnemux 2015 12 01 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2014 12 03 subkhnemux 2015 12 01 https en wikipedia org wiki List of countries by Human Development Indexaehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb praethslaw khumuxkarthxngethiyw Laos cakwikithxngethiyw inphasaxngkvs praethslaw thiewbist Curlie Chief of State and Cabinet Members 2020 10 17 thi ewyaebkaemchchin Country Profile at BBC News praethslaw thiokhrngkarphinxngkhxngwikiphiediy hakhwamhmay cak wikiphcnanukrmphaphaelasux cak khxmmxnsenuxhakhaw cak wikikhawkhakhm cak wikikhakhmkhxmultnchbb cak wikisxrshnngsux cak wikitaraaehlngeriynru cak wikiwithyalykhumuxthxngethiyw cak wikithxngethiywladbkhn cak wikispichiskhxmul cak wikisneths