ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
บทความนี้อาศัยจากซึ่งเป็น มากเกินไป |
จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ (3 มีนาคม พ.ศ. 2426 – 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463) เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 43 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระองค์ที่ 5 ในสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เป็นสมเด็จพระอนุชาธิราชในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และเป็นสมเด็จพระเชษฐาธิราชในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงเข้าศึกษาในโรงเรียนนายร้อยมหาดเล็กตามพระราชประสงค์ของจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซีย หลังจากสำเร็จการศึกษา ทรงรับราชการทหารเป็นเสนาธิการทหารบก โดยทรงริเริ่มจัดตั้งโรงเรียนเสนาธิการทหารบก ทรงเป็นผู้วางรากฐานการบินในเมืองไทย
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ | |
---|---|
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น 5 เจ้าฟ้าชั้นพิเศษ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ | |
เสนาธิการทหารบก | |
ประสูติ | 3 มีนาคม พ.ศ. 2426 พระบรมมหาราชวัง จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม (ปัจจุบัน กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย) |
ทิวงคต | 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463 (37 ปี) สิงคโปร์ สเตรตส์เซตเทิลเมนต์ (ปัจจุบัน ประเทศสิงคโปร์) |
พระราชทานเพลิง | 23 กันยายน พ.ศ. 2463 พระเมรุ ท้องสนามหลวง |
หม่อม | คัทริน เดสนิตสกี (สมรส 2449; หย่า 2462) |
ชายา | หม่อมเจ้าชวลิตโอภาศ รพีพัฒน์ (เริ่ม 2462) |
พระโอรส | พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ |
ราชสกุล | จักรพงษ์ |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง |
ศาสนา | พุทธ |
อาชีพ | ทหาร |
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง | |
รับใช้ | สยาม รัสเซีย |
แผนก/ | กองทัพบกไทย กองทัพบกจักรวรรดิรัสเซีย |
ชั้นยศ | จอมพล พันเอก (พิเศษ) |
ในรัชสมัยรัชกาลที่ 6 เกิดสงครามโลกครั้งที่หนึ่งขึ้น มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระยศจากนายพลเอกเป็นจอมพล และทรงเป็นผู้ที่จัดส่งทหารอาสาเข้าทำการรบในสงครามครั้งนั้น ต่อมาเมื่อวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463 พระองค์เสด็จทิวงคตด้วยพระโรคพระปับผาสะ ขณะเสด็จไปประทับพักผ่อนพระวรกายที่สิงคโปร์ สิริพระชนมายุ 37 พรรษา
พระราชประวัติ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ประสูติในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2425 (ปฏิทินสากลคือ พ.ศ. 2426) เป็นองค์ต้นราชสกุล "จักรพงษ์" พระราชโอรสพระองค์ที่ 43 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระองค์ที่ 4 ในสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และทรงเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงเข้าศึกษาในโรงเรียนนายร้อยมหาดเล็กตามพระราชประสงค์ของจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซีย หลังจากสำเร็จการศึกษา ทรงรับราชการทหารเป็นเสนาธิการทหารบก โดยทรงริเริ่มจัดตั้งโรงเรียนเสนาธิการทหารบก ทรงเป็นผู้วางรากฐานการบินในเมืองไทย
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เกิดสงครามโลกครั้งที่หนึ่งขึ้น มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระยศจากนายพลเอกเป็นจอมพล และทรงเป็นผู้ที่จัดส่งทหารอาสาเข้าทำการรบในสงครามครั้งนั้น ต่อมาสมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เสด็จทิวงคตด้วยพระโรคพระปับผาสะ ขณะเสด็จไปประทับพักผ่อนพระวรกายที่สิงคโปร์ เมื่อวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463 สิริพระชนมายุ 37 พรรษา
พระองค์มีพระโสทรภราดา 8 พระองค์ คือ
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าพาหุรัตมณีมัย กรมพระเทพนารีรัตน์
- พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าตรีเพ็ชรุตม์ธำรง
- จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์
- พลเรือเอก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก กรมขุนเพ็ชรบูรณ์อินทราไชย
- พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
การศึกษา
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถและยังทรงพระเยาว์ได้ทรงศึกษาวิชาหนังสือไทยกับพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) และ ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งโรงเรียนราชกุมารในพระบรมมหาราชวังแล้ว จึงทรงศึกษาต่อที่นี้ทั้งวิชาภาษาไทยและภาษาอังกฤษ โดยมีครูสอนภาษาอังกฤษคือ นายวุลสเลย์ ลูวีส และนายเยคอล พิลด์เยมส์ เมื่อพระองค์มีพระชนม์ได้ 9 พรรษา ได้ทรงสถาปนาพระอิสริยยศเป็น กรมขุนพิษณุโลกประชานารถ เมื่อมีพระชนมายุได้ 14 พรรษา ได้เสด็จไปทรงศึกษาในประเทศอังกฤษเพื่อเล่าเรียนภาษาอังกฤษ ทั้งขนบธรรมเนียม ประเพณีของคนอังกฤษและชาวยุโรปชั้นสูง ในปี พ.ศ. 2439
ในปี พ.ศ. 2440 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสยุโรปครั้งแรก ก็ได้เสด็จไปเยี่ยมจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซีย ซึ่งเป็นพระสหายของพระองค์ จักรพรรดินิโคลัสที่ 2 ครั้งยังทรงเป็นมกุฎราชกุมารได้เคยเสด็จเมืองไทยเมื่อวันที่ 20-24 มีนาคม พ.ศ. 2433 และทางราชสำนักไทยได้ถวายการต้อนรับอย่างยิ่งใหญ่ จนจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 ทรงพอพระทัยอย่างสูงสุด ต่อมาได้เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซียแล้ว จักรพรรดินิโคลัส จึงได้ทรงชักชวนให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ส่งพระราชโอรสไปศึกษาที่ประเทศรัสเซีย ซึ่งพระองค์ยินดีที่จะอุปการะเสมือนพระญาติวงศ์แห่งพระราชวงศ์โรมานอฟด้วยผู้หนึ่ง ดังนั้นในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2441 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงมีพระราชกระแสรับสั่งให้ส่งสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษภูวนาถ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ ซึ่งขณะนั้นทรงศึกษาอยู่ในประเทศอังกฤษอยู่แล้ว ให้เข้าศึกษาในโรงเรียนนายร้อยมหาดเล็กตามพระราชประสงค์ของจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซียต่อไป
สมเด็จเจ้าฟ้าชายจักรพงษภูวนารถ หรือ "ทูลกระหม่อมเล็ก" ทรงเข้าศึกษาวิชาการทหารที่โรงเรียนนายร้อยมหาดเล็ก Corps de Pages ประเทศรัสเซีย เมื่อพระชนมพรรษา 16 ปี ในการไปศึกษาของพระองค์ในประเทศรัสเซียคราวนั้น มีผู้ตามเสด็จไปร่วมเรียนด้วยคือ นายพุ่ม สาคร นักเรียนทุนเล่าเรียนหลวงที่สอบชิงทุนได้เป็นครั้งแรก นายพุ่ม สาคร โดยพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้นายพุ่มฯ เข้ารับการศึกษาร่วมกับพระราชโอรสด้วย ทั้งนี้ก็ด้วยพระบรมราโชบายเพื่อต้องการให้พระราชโอรสได้มีคู่แข่ง ก่อให้เกิดขัตติยะมานะพยายามเล่าเรียนอย่างเข้มแข็งยิ่งขึ้น โดยจักรพรรดินิโคลัส ได้รับสั่งให้พลตรี ผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยมหาดเล็ก และนายร้อยเอกวัลเดมาร์ฆรูลอฟฟ์ นายทหารม้ารักษาพระองค์ เป็นผู้ดูแลแทนพระองค์อย่างกวดขัน
ครั้นในปี พ.ศ. 2442 พระองค์ได้เสด็จกลับมาเยี่ยมประเทศไทยเป็นครั้งแรก ต่อมาพระองค์เสด็จกลับไปศึกษาต่อยังประเทศรัสเซียในปี พ.ศ. 2443 จนถึงปี พ.ศ. 2445 ซึ่งเป็นปีสุดท้ายของพระองค์ แล้วด้วยพระวิริยะอุตสาหะ ผลการสอบของพระองค์ในโรงเรียนนายร้อยฯ ปรากฏว่าพระองค์ทรงสอบไล่ได้ที่ 1 นายพุ่มสอบได้เป็นที่ 2 ยิ่งกว่านั้นผลการสอบของพระองค์ในโรงเรียนนายร้อยมหาดเล็กในราชสำนักกรุงรุสเซีย ทรงทำคะแนนได้สูงสุดเป็นประวัติการณ์ของโรงเรียน ดังนั้นพระนามของพระองค์จึงได้ถูกจารึกไว้บนแผ่นศิลาอ่อนของโรงเรียน ในเวลาต่อมา ทั้งพระองค์ฯ และนายพุ่มได้รับการบรรจุเป็นนายทหารม้าประจำกรมทหารม้าฮุสซาร์ของจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 ในปีนั้นเอง
เมื่อทรงสำเร็จการศึกษา ได้เสด็จกลับมาเยี่ยมประเทศไทยอีกครั้งในปี พ.ศ. 2446 พร้อมกันนั้นพระองค์ได้รับพระราชทานเลื่อนยศเป็นนายร้อยเอกในวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2446 และในปีเดียวกันนั้นเองก็ได้เสด็จกลับเพื่อการศึกษาชั้นสูงต่อไป เข้าประจำโรงเรียนนายทหารฝ่ายเสนาธิการเป็นเวลา 2 ปี พร้อมกับนายพุ่ม พระสหายจนถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2448 ปรากฏว่าพระองค์ฯ ทรงสอบได้เป็นที่ 1 อีกครั้ง และจักรพรรดินิโคลัสที่ 2 ทรงพอพระทัยยิ่ง ได้ทรงแต่งตั้งให้เป็น นายพันเอกพิเศษในกองทัพบกรัสเซียและเป็นนายทหารพิเศษในกรมทหารม้าฮุสซาร์ของสมเด็จพระจักรพรรดิ อีกทั้งยังพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์อันเดรย์ ชั้นสายสะพาย ซึ่งเป็นตราสูงสุดของประเทศรัสเซียสมัยนั้น รวมทั้งตราเซนต์วลาดิเมียร์อีกด้วย
การรับราชการในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เมื่อเสด็จกลับประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงดำรงตำแหน่งผู้ช่วยผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ โดยได้รับพระราชทานพระยศนายพันเอกเมื่อวันที่ 23 เมษายน พ.ศ. 2449และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรี พระองค์ได้ทรงเริ่มจัดการงานต่าง ๆ ให้เป็นระเบียบเรียบร้อยเยี่ยงอารยประเทศ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระยศสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถจากนายพันเอกเป็นนายพลตรี เมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2451และต่อมาในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2452 พระองค์ได้เลื่อนตำแหน่งเป็นผู้รั้งหน้าที่ เสนาธิการทหารบก และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระองค์เป็นเสนาธิการทหารบก อันเป็นตำแหน่งสำคัญในการรบทั้งในยามปกติและในยามสงคราม กับรั้งตำแหน่งเจ้ากรมยุทธศึกษาทหารบกอีกตำแหน่งหนึ่ง และทรงจัดการวาง แนวทางหลักสูตรการศึกษาโรงเรียนเสนาธิการและการคัดเลือกนายทหารที่มีคุณสมบัติอันเหมาะสมเข้ารับการศึกษา
วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2449 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระองค์ดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยทหารบก พระภารกิจของพระองค์มีมากมายที่ต้องทรงปฏิบัติราชการทั้งกลางวันและกลางคืน ยิ่งไปกว่านั้นพระองค์ยังต้องทรงแบ่งเวลาสำหรับแต่งและแปลตำราวิชาการทหารสำหรับทำการสอบนักเรียนนายร้อย ด้วยพระวิริยะอุตสาหะเป็นอย่างยิ่ง กับทั้งได้ทรงจัดระเบียบแบบแผนโรงเรียนนายร้อยขึ้นใหม่ โดยให้มีนักเรียนนายร้อยชั้นปฐม และนักเรียนนายร้อยชั้นมัธยมขึ้น
เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบรมชนกนาถได้เสด็จสวรรคตในวันที่ 23 เดือนตุลาคม พ.ศ. 2453 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมารพระเชษฐาของพระองค์ เสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติเป็นพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 แล้ว ก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระยศ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ เป็นนายพลโท เมื่อวันที่ 11 ธันวาคม ศกเดียวกัน
การรับราชการในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ทรงถือน้ำพระพิพัฒนสัตยาตั้งเป็นองคมนตรีในวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2453
ในปี พ.ศ. 2454 ขณะที่พระองค์ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหมนั้นเอง ได้เกิดเหตุการณ์สำคัญคือข่าวการเตรียมการก่อการกบฏของ "คณะ ร.ศ. 130" โดยฝ่ายกบฏได้กำหนดจะใช้กำลังทหารในพระนครบางส่วนเข้าทำการยึดอำนาจในวันที่ 1 เมษายน อันเป็นวันขึ้นศกใหม่ ร.ศ. 131 (พ.ศ. 2455) ซึ่งกลุ่มทหารผู้ก่อการในครั้งนั้นล้วนเป็นลูกศิษย์ของพระองค์แทบทั้งสิ้น ดังนั้นพระองค์จึงได้วางแผนและทำการจับกุมในตอนเช้าตรู่ของวันพุธที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2454 (ปฏิทินสากลคือ พ.ศ. 2455) และทรงรับหน้าที่เป็นประธานอำนวยการพิจารณาโทษพวกนี้อย่างเคร่งครัด เหตุการณ์ครั้งนี้ทำให้พระองค์ขอลาออกจากตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม แต่รัชกาลที่ 6 ทรงยับยั้งไว้ ทรงให้เหตุผลว่าทรงเชื่อถือในพระราชอนุชา
ครั้นเมื่อเสร็จสิ้นการจับกุมกบฏในปีนั้นแล้ว สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ได้เสด็จไปยังกรุงลอนดอนเพื่อเป็นผู้แทนพระองค์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 แห่งสหราชอาณาจักร โดยได้เสด็จพระราชดำเนินออกจากพระนครโดยเรือโดยสารสัญชาติฝรั่งเศสชื่อ โดใน ที่หน้า สถานเอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทย เมื่อวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2454 โดยมี หม่อมเจ้าอมรทัต กฤดากร เป็นผู้ตามเสด็จนอกจากนั้นในระหว่างประทับอยู่ในยุโรป พระองค์ยังได้ปฏิบัติหน้าที่ราชการในการเชิญเจ้านายพระราชวงศ์ของเจ้าต่างประเทศในยุโรป เพื่อเสด็จมาในงานสมโภชพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของพระบาทสมเด็จพระมงกฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งจะมีขึ้นในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2454 โดยพระองค์และหม่อมเจ้าอมรทัตได้เสด็จกลับถึงพระนครด้วย เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 เวลา 10.30 น. ในการนี้โปรดเกล้าฯ พระราชทาน เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ และเจิมพระมหาสังข์แก่ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนพิศณุโลกประชานาถ ด้วยครั้นวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนพิษณุโลกประชานาถ ก็ได้ทรงรับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าให้เลื่อนพระอิสริยยศจากกรมขุนพิษณุโลกประชานาถ เป็นกรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
เมื่องานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสร็จสิ้นไปได้ด้วยดี ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ เสด็จออกไปช่วยงานนี้ต่างพระองค์เป็นอย่างดีเยี่ยม ทั้งได้เสด็จเยี่ยมราชสำนักต่างประเทศอีกหลายแห่งและได้ทรงมอบให้ตรวจงานต่าง ๆ อีกหลายแห่ง อันจะเป็นประโยชน์แก่ราชการของประเทศไทย จึงมีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งให้เลื่อนสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ ขึ้นเป็นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้ากรมหลวง มีพระนามตามจารึกพระสุพรรณบัฏว่า “สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ นริศราชมหามกุฎวงศ์ จุฬาลงกรณ์นริจทร์ สยามพิชิตินวรางกูล สมบูรณพิสุทธิชาติ วิมโลภาสอุภัยปักษ์ อรรควรรัตนขัตตยราชกุมาร กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ สิงหนาม ได้ทรงศักดินา 50,000 ตามพระราชกำหนดอย่างสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าต่างกรมในบรมราชตระกูลอันสูงศักดิ์ จงเจริญพระชนมายุ วรรณะ พละ ปฏิญาณ คุณสารสมบัติสรรพสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคล วิบูลศุภผล สากลเกียรติยศอิสริยศักดิ์มโหฬารทุกประการ” และต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระยศจากพลโทเป็นพลเอก ในเดือนธันวาคมปีเดียวกัน
พ.ศ. 2454 ขณะทรงดำรงตำแหน่งเสนาธิการทหารบก ทรงเห็นความจำเป็นที่ประเทศไทยจะต้องจัดหาอากาศยานไว้ป้องกันประเทศ จึงทรงดำริจัดตั้งกิจการการบินขึ้นเป็นแผนกหนึ่งของกองทัพบก ทรงจัดให้มีการคัดเลือกนายทหาร 3 นายไปศึกษาวิชาการบิน ณ ประเทศฝรั่งเศส จากนั้นกระทรวงกลาโหมได้สั่งซื้อเครื่องบินจากประเทศฝรั่งเศสมาด้วย จำนวน 8 เครื่อง จัดตั้งเป็นแผนกการบินที่สนามราชกรีฑาสโมสร (สนามม้าสระปทุม) อยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของพลโท พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน
ต่อมา จอมพล สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงย้ายที่ตั้งแผนกการบินมาที่อำเภอดอนเมืองตั้งแต่วันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2457 และทรงยกฐานะแผนกการบิน เป็นกองบินทหารบก ในวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2457
สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
ในปี พ.ศ. 2457 สงครามโลกครั้งที่หนึ่งอุบัติขึ้นในทวีปยุโรป พระองค์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเห็นการณ์ไกล เพราะทรงศึกษาสังเกตการณ์เคลื่อนไหวของประเทศคู่สงครามอย่างใกล้ชิด และในที่สุดพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ได้ทรงตัดสินพระทัยประกาศสงครามกับจักรวรรดิเยอรมนี หน้าที่ของเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ส่วนราชการในตำแหน่งเสนาธิการทหารบก ซึ่งต้องกระทำการสงครามร่วมกับประเทศฝ่ายสัมพันธมิตร เช่น การจัดกำลังทหารอาสาที่จะไปราชการสงครามยังทวีปยุโรป พระองค์ก็สามารถปฏิบัติหน้าที่ให้ลุล่วงไปเป็นตามที่พระองค์ทรงวางแผนการไว้เป็นอย่างดียิ่ง ได้ทำการจับกุมชาวเยอรมันและชนชาติที่เข้ากับเยอรมันและยึดทรัพย์สินเชลยศึกในพระนครก็เป็นไปโดยเรียบร้อย การส่งกำลังทหารไปทำราชการสงครามในคราวนั้นได้จัดเป็น 2 กอง คือกองบินทหารบก กองรถยนต์ทหารบกและหน่วยแพทย์อีก 1 หน่วย มีกำลังพลทั้งสิ้น 2,287 นายและในวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2460 ก็ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนพระยศจากพลเอกสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานารถเป็นจอมพลแต่แทนที่พระองค์จะทรงดีพระทัยเช่นบุคคลทั้งหลายกลับปรากฏว่าไม่สู้จะเต็มพระทัยเลย เพราะพระองค์ทรงเห็นไปอีกทัศนะหนึ่งว่า ยศอันสูงสุดนั้นได้รับโดยมิได้ออกไปทำการรบ ณ สมรภูมิใดเลย จะเป็นการง่ายเกินไปสำหรับการพระราชทานอิสริยยศจอมพล
หลังจากสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง พระองค์ทรงทำนุบำรุงส่งเสริมกิจการบิน ทั้งในกิจการทหารและกิจการพลเรือน ในปี พ.ศ. 2462 โปรดให้ทดลองใช้เครื่องบินนำถุงไปรษณีย์จากดอนเมืองไปจังหวัดจันทบุรี และในเวลาต่อมาได้ใช้กิจการบินทำการส่งเวชภัณฑ์และลำเลียง ผู้เจ็บป่วยทางอากาศ นับว่าพระองค์ทรงวางรากฐานแนวทางเสริมสร้างกำลังทางอากาศของประเทศไทยอย่างจริงจัง จนกระทั่งได้มาเป็นกองทัพอากาศในปัจจุบัน
ชีวิตในส่วนพระองค์ของสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถนั้น หลังจากที่หม่อมคัทรินพระชายาได้เสด็จไปพักผ่อนเพื่อรักษาสุขภาพที่ประเทศญี่ปุ่นและแคนาดา หลังจากกลับมาพระองค์ก็ได้ทรงหย่าขาดจากกัน และในเวลาต่อมาพระองค์ก็ได้ทูลขอพระบรมราชานุญาตจะทำการสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงชวลิตโอภาสต่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่พระองค์ก็ไม่ได้ทรงรับพระบรมราชานุญาต จึงทรงร่วมชีวิตกันเองโดยมิได้มีพิธีสมรส ด้วยเหตุเพราะขัดกับข้อบังคับสำหรับทหารบกที่พระองค์ทรงเป็นผู้ร่างเองว่า ต้องมีการพิธีเสกสมรส จึงจะอยู่กับคู่สมรสได้ ดังนั้นพระองค์จึงได้ทรงลาออกจากราชการทหาร แต่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงได้รับใบลาแล้ว ก็มิได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ลาออก และยังทรงขอแก้ไขข้อบังคับทหารข้อนั้นเป็นการผ่อนปรน แต่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ ก็ทรงยืนยันกราบถวายบังคมทูลลาออกเช่นเดิม และในปีนั้นเองสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชนนีพันปีหลวง (สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ) ได้เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2462
ครั้นเมื่อเสร็จสิ้นงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงในต้นปี พ.ศ. 2463 แล้วพระองค์จึงขอพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขอลาพักผ่อน ครั้นเมื่อได้รับพระบรมราชานุญาตแล้ว พระองค์ทรงแต่งตั้งให้พลตรีพระยาภักดีภูธร (ชื่น ภักดีกุล) เจ้ากรมแผนที่ทหารบกเป็นผู้รักษาการในตำแหน่งเสนาธิการทหารบกแทนพระองค์ ตั้งแต่วันที่ 4 มิถุนายน พ.ศ. 2463
เสด็จทิวงคต
จอมพล สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ พระองค์ตกลงพระทัยว่าจะเสด็จประภาสทะเลทางฝั่งแหลมมลายู ในครั้งนั้นพระองค์ได้ทรงพาหม่อมเจ้าหญิงชวลิตโอภาศ พระชายา, พระโอรสคือพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ และนายพันเอกพระยาสุรเสนา ปลัดกรมเสนาธิการทหารบก ตามเสด็จไปด้วย แต่ขณะที่เสด็จไปทางเรือไปตามแนวฝั่งทะเลตะวันตก เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน พ.ศ. 2463 ได้เพียงวันเดียว ก็มีพระอาการประชวรไข้ไปตลอดทาง กลายเป็นพระปับผาสะเป็นพิษ (เป็นโรคปอดบวม) ขณะที่เรือถึงเมืองสิงคโปร์เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2463 พระอาการกำเริบหนักขึ้น ครั้นความทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พันโทสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ กรมขุนสุโขทัยธรรมราชาและพันเอกพระศักดาพลรักษ์รีบออกไปสิงคโปร์โดยรถไฟพิเศษ เพื่อจัดการรักษาพยาบาลร่วมมือกันกับนายแพทย์ในเมืองสิงคโปร์ ซึ่งได้ถวายพระโอสถประคับประคองเต็มความสามารถอยู่แล้ว พระอาการมีแต่ทรงกับทรุดตลอดมา และเสด็จทิวงคตเมื่อวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463 เวลา 13 นาฬิกา 50 นาที พระอาการกำเริบหนักเหลือกำลังที่พระองค์จะทนทานได้เสด็จทิวงคตในเวลานั้น
การเสด็จทิวงคตของสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ได้นำความโศกเศร้าอาลัยต่อองค์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวและข้าราชการฝ่ายทหารอย่างสุดซึ้ง ดังปรากฏข้อความในคำนำหนังสือที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์แจกในงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ มีความตอนหนึ่งว่า
....นอกจากเธอเป็นน้องที่ข้าพเจ้ารักมากที่สุด เธอยังได้เป็นที่ปรึกษาและผู้ช่วยราชการอย่างดีที่สุดหาผู้ใดเสมอเหมือนมิได้ โดยเหตุที่ข้าพเจ้าเป็นผู้มีอายุมากกว่าเธอ ข้าพเจ้าจึงได้เคยหวังอยู่ว่าจะได้อาศัยกำลังของเธอต่อไปจนตลอดชีวิตของข้าพเจ้า ฉะนั้นเมื่อเธอได้มาสิ้นชีวิตลงโดยด่วนในเมื่อมีอายุยังน้อย ข้าพเจ้าจะมีความเศร้าโศกอาลัยปานใด ขอท่านผู้ที่ได้เคยเสียพี่น้องและศุภมิตรผู้สนิทชิดใจจงตรองเองเถิด ข้าพเจ้ากล่าวโดยย่อ ๆ แต่เพียงว่าข้าพเจ้ารู้สึกตรงกับความที่สมเด็จกรมพระยาปรมานุชิตชิโนรส ได้ทรงไว้ใน เตลงพ่ายว่า “ถนัดดั่งพาหาเหี้ยน หั่นให้ไกลองค์”
เมื่อจอมพลสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เสด็จทิวงคต สิริพระชนมายุได้ 37 พรรษา 3 เดือน 10 วัน พระองค์ได้รับการสถาปนาพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช พระราชทานเศวตฉัตร 5 ชั้น ประดับเหนือพระโกศ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินมาพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง เมื่อวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2463 พระอังคารของพระองค์ได้บรรจุไว้ที่เสาวภาประดิษฐาน ณ สุสานหลวง วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหารตราบเท่าทุกวันนี้
ในประกาศพระราชทานนามสกุลสำหรับเชื้อพระวงศ์พระบรมราชวงศ์ชั้น 5 ซึ่งประกาศ ณ วันที่ 5 มิถุนายน พ.ศ. 2472 ออกพระนามว่า สมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
พระกรณียกิจ
จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ มีพระปรีชาสามารถ ทั้งทางด้านการศึกษา และทางด้านรับราชการในบ้านเมืองและพระองค์ได้ทรงกระทำคุณประโยชน์ในการสร้างความเจริญของกองทัพไทย และส่วนราชการอื่น ๆ หลายแห่ง
เมื่อทรงรับตำแหน่ง ผู้ช่วยผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ ได้ทรงช่วย จอมพล พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช ผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการในขณะนั้น ดำริวางการงานต่าง ๆ ไว้ให้เป็นระเบียบเรียบร้อยยิ่งขึ้นแป็นอันมาก ต่อมาเมื่องทรงรบตำแหน่งเป็นผู้บัญชาการโรงเรียนทหารบกและเจ้ากรมยุทธศึกษาทหารบก ได้ทรงวางระเบียบการศึกษา ขยายรูปโครงออกให้กว้างขวางทันสมัย
ในขณะที่ทรงรับตำแหน่งเสนาธิการทหารบก ได้ทรงปรับปรุงงานเสนาธิการให้กว้างขวางเพิ่มขึ้น โดยทรงริเริ่มจัดตั้งโรงเรียนเสนาธิการ เพื่อให้การศึกษาแก่นายทหารที่จะทำหน้าที่ฝ่ายเสนาธิการบรรจุตามงานในหน้าที่เสนาธิการ ทรงวางแนวทางหลักสูตรการศึกษาโรงเรียนเสนาธิการ และการคัดเลือกนายทหารที่มีคุณสมบัติอันเหมาะสมเข้ารับการศึกษา นอกจากนี้ยังทรงเรียบเรียงตำรา เรื่อง “พงษาวดารยุทธศิลปะ” และเอกสารอื่น ๆ ที่ใช้เป็นตำราศึกษาในโรงเรียนเสนาธิการยุคต้นอีกจำนวนมาก ซึ่งยังคงใช้แนวทางในการพัฒนาของโรงเรียนเสนาธิการสืบจนถึงปัจจุบัน
จอมพลสมเด็จเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ ทรงทำนุบำรุงส่งเสริมกิจการบิน ทั้งในกิจการทหารและกิจการพลเรือน ทรงวางรากฐานแนวทางเสริมสร้างกำลังทางอากาศของประเทศไทยอย่างจริงจัง จนกระทั่งได้มาเป็นกองทัพอากาศในปัจจุบัน กองทัพอากาศไทยได้ยกย่องถวายพระเกียรติพระองค์ไว้ว่าเป็น "พระบิดาแห่งกองทัพอากาศไทย"
เมื่อ พ.ศ. 2460 ทรงจัดส่งทหารอาสาไปร่วมรบในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ในปีต่อมาได้ทรงก่อตั้งกองบินทหารบก ซึ่งต่อมา ได้ขยับขยายเป็นกองทัพอากาศ และทรงริเริ่มก่อสร้างที่จังหวัดปราจีนบุรี
ทางด้านส่วนราชการอื่น พระองค์ยังได้เป็นผู้กำกับการก่อสร้างสถานที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ซึ่งเป็นที่ตั้งสภากาชาดไทย ทรงมีส่วนริเริ่มในการก่อตั้งสภากาชาดไทย และทรงดำรงตำแหน่ง อุปนายกผู้อำนวยการสภากาชาดไทย พระองค์แรก ทรงดำริวางระเบียบการ และสร้างความเจริญให้แก่สภากาชาดโดยรอบด้าน อันเป็นประโยชน์ในการเกื้อกูลประชาชนซึ่งเจ็บไข้ได้อย่างดีต่อไป
พระชายา พระโอรส และ พระโอรสบุญธรรม
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงเสกสมรสกับพระชายาชาวรัสเซียชื่อ เอกาเทรินา (คัทริน) อิวานอฟนา เดนิตสกายา เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2449 ได้ทรงสมรสที่เมืองคอนสแตนติโนเปิล โดยที่ไม่ได้ทรงกราบทูลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวให้ทรงทราบแต่ประการใด กับได้ทรงพาหม่อมคัทริน กลับเมืองไทยในปีเดียวกันนั้นเอง ในชั้นแรกทรงให้หม่อมคัทริน พักอยู่ที่เมืองสิงคโปร์เป็นการชั่วคราวก่อน ส่วนพระองค์ฯ ได้เสด็จกลับกรุงเทพฯ แต่พระองค์เดียว โดยเสด็จประทับอยู่ที่วังปารุสกวัน ครั้นต่อมาในเดือนเมษายน พ.ศ. 2449 ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเลื่อนยศเป็นนายพันเอก และดำรงตำแหน่งเป็นผู้ช่วยผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ ในไม่นานก็มีข่าวลือมายังกรุงเทพฯ ว่ามีมาดามเดอพิษณุโลกอยู่ที่สิงคโปร์ เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชินีนารถทราบ ทรงกริ้วเป็นที่สุด โดยที่พระโอรสพระองค์นี้ทรงเป็นที่สนิทเสน่หาของสมเด็จพระราชบิดา และพระราชมารดาเป็นอย่างยิ่ง กลับทรงไปมีพระชายาเป็นชาวต่างชาติ ย่อมเป็นที่แสลงพระราชหฤทัย อันเนื่องด้วยพระราชประเพณีเป็นอย่างยิ่ง และเมื่อข่าวเป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปแล้ว พระองค์ฯ ก็จัดให้หม่อมคัทริน เดินทางมายังกรุงเทพฯ
ครั้นในปลายปี พ.ศ. 2450 นั้นเอง หม่อมคัทรินพระชายาของพระองค์ได้ประสูติโอรสเป็นชายพระองค์แรกและพระองค์เดียวคือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ ประสูติเมื่อวันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2450 ซึ่งนับเป็นพระราชนัดดาพระองค์แรกในสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ เมื่อขณะประสูติพระองค์ดำรงพระอิสริยยศเป็นหม่อมเจ้า ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าสถาปนาเป็นพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้า เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2463 พระโอรสของสมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ พระองค์นี้ได้นำความปลาบปลื้มปีติยินดีให้กับสมเด็จพระบรมราชินีนาถยิ่งนัก ในปี พ.ศ. 2462 พระองค์ก็ได้ทรงหย่าขาดจากหม่อมคัทริน ขณะที่พระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ พระโอรสมีพระชันษาได้ 12 ปี ได้อยู่กับพระบิดา
ต่อมาพระองค์ก็ได้ทูลขอพระบรมราชานุญาตจะทำการสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงชวลิตโอภาศ รพีพัฒน์ พระธิดาในพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ต่อสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่จะด้วยเหตุผลใดไม่ทราบชัด พระองค์ก็ไม่ได้ทรงรับพระบรมราชานุญาต จึงทรงร่วมชีวิตกันเองโดยมิได้มีพิธีสมรส
นอกจากพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ พระโอรสแล้วยังทรงถือลูกเลี้ยงของพระองค์หลายองค์ ได้แก่ หม่อมเจ้าทองฑีฆายุ ทองใหญ่ หรือท่านทองรอด (เป็นพระโอรสของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม) หม่อมเจ้าทองฑีฆายุได้ตามเสด็จไปเล่าเรียนที่ประเทศรัสเซีย ได้เป็นนายทหารม้า เข้าประจำกรมทหารม้ารักษาพระองค์หุ้มเกราะ และได้หม่อมชาวรัสเซียที่มีนามเดิมว่า ลุดมิลา
พระโอรสบุญธรรมองค์ถัดไปคือ หม่อมเจ้าวัลภากร วรวรรณ พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ซึ่งได้ตามเสด็จไปศึกษาวิชาแพทย์ที่ประเทศรัสเซีย
และต่อจากนั้นก็มีหม่อมเจ้าปรีดิเทพย์พงษ์ เทวกุล และหม่อมเจ้าไตรทิพเทพสุต เทวกุล พระโอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
และส่วนหม่อมเจ้าอีกองค์ที่โปรดเลี้ยงดูคือ หม่อมเจ้านิวัทธวงศ์ เกษมสันต์ พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์ แต่ไม่ปรากฏว่าเป็นพระโอรสบุญธรรม จากหนังสือเกิดวังปารุสก์ พระนิพนธ์ใน พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ ได้กล่าวว่า "พ่อทรงเลี้ยงดู หม่อมเจ้านิวัทธวงศ์ โอรสกรมหลวงพรหมฯ แต่ไม่ปรากฏว่าเป็นลูกเลี้ยงเพราะ ข้าพเจ้ามิได้ถูกสอนให้เรียกว่าพี่ แต่เรียกว่า ท่านนิวัทธ เสมอมา" ซึ่งลูกเลี้ยงของพระองค์เคยเป็นนักเรียนที่รัสเซียทุกพระองค์ นอกจากหม่อมเจ้าปรีดิเทพย์พงษ์ องค์เดียวที่ศึกษาที่เยอรมนี
พระอนุสาวรีย์และพระอนุสรณ์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถได้ทรงปฏิบัติภารกิจสำคัญน้อยใหญ่เป็นจำนวนมาก ดังนั้น จึงมีการสร้างพระอนุสาวรีย์ขึ้น และพระอนุสรณ์ต่าง ๆ เพื่อเป็นการรำลึกถึงพระองค์ตามสถานที่ต่าง ๆ เช่น
- พระอนุสาวรีย์ ณ กรมการบินพลเรือน
อันเนื่องด้วยจอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงมีพระดำริ ให้จัดตั้งแผนกการบินขึ้นและได้ทรงทำนุบำรุงส่งเสริมจนกิจการบิน ในปี พ.ศ. 2456 ต่อมากองทัพอากาศจึงได้สร้างพระอนุสาวรีย์เป็นพระรูปปั้นประทับยืนเต็มพระองค์ ประดิษฐานไว้ที่หน้ากรมการบินพลเรือน (บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน)) ทำพิธีเปิดพระอนุสาวรีย์ เมื่อวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2500
- พระอนุสาวรีย์ ณ ค่ายจักรพงษ์
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดพระอนุสาวรีย์จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ที่ค่ายจักรพงษ์ ตำบลดงพระราม อำเภอเมืองปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี ณ วันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2515
- พระอนุสาวรีย์ ณ กองบังคับการกองบิน 2
อันเนื่องด้วยจอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงเป็นพระบิดาแห่งกองทัพอากาศ ทางกองบิน 2 จึงให้มีการจัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์ของพระองค์ขึ้น บริเวณหน้ากองบังคับการกองบิน 2 เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติยศ และเป็นศูนย์รวมจิตใจในการปฏิบัติหน้าที่และภารกิจต่าง ๆ ของกองทัพอากาศ ที่ กองบังคับการกองบิน 2 อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี
- พระอนุสาวรีย์ ณ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก
พระองค์เป็นผู้ทรงก่อตั้งวางรากฐานโรงเรียนนี้มาแต่เริ่มแรก และเมื่อครั้งได้สร้าง “อาคารประภาสโยธิน” ซึ่งเป็นอาคารถาวรของโรงเรียนเสนาธิการทหารบก จึงได้ถือโอกาสสร้าง และอัญเชิญอนุสาวรีย์พระองค์ มาประดิษฐานคู่กับอาคารหลังนี้ และได้จัดพิธีเฉลิมฉลองพร้อมกับอาคารประภาสโยธิน เมื่อวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2513 ซึ่งเป็นปีที่ 60 ของการสถาปนาโรงเรียนเสนาธิการทหารบก นับตั้งแต่นั้นมา ในวันที่ 3 เมษายน ของทุกปี บรรดาศิษย์เก่าของสถาบันจะพากันมาวางพวงมาลาถวายสักการะแด่พระอนุสาวรีย์ เพื่อน้อมรำลึกถึงพระเกียรติคุณ และพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่าน
- ตึกจักรพงษ์ ณ สภากาชาด
ตึกจักรพงษ์ สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2466 ที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ด้วยเงินบริจาคของพระบรมวงศานุวงศ์ พ่อค้า ข้าราชการและประชาชน เพื่อให้เป็นอนุสรณ์เชิดชูเกียรติคุณของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ อุปนายกผู้อำนวยการสภากาชาดไทย ซึ่งได้เสด็จทิวงคต โดยมีนายฮี ลี สถาปนิกที่ปรึกษาของกรมเกียกกายทหารบก เป็นผู้ออกแบบ และนายยี อี กอลโล นายช่างในกองก่อสร้างกรมสุขาภิบาล เป็นวิศวกร ได้ทำพิธีเปิดตึกเมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2466
- ตึกจักรพงษ์ ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ ประทานเงินจำนวน 20,000 บาท ในปี พ.ศ. 2473 ก่อสร้างตึกจักรพงษ์สำหรับเป็นที่ทำการของสโมสรนิสิต เป็นอนุสรณ์แด่พระบิดาคือจอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ผู้ประทานแนวคิดองค์กรบริหารของนิสิต ตึกจักรพงษ์ ตั้งอยู่ระหว่างคณะวิศวกรรมศาสตร์และคณะวิทยาศาสตร์ ปัจจุบันเปิดเป็นหอประวัติจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2517 ผู้บัญชาการทหารบก (ในขณะนั้น) พลเอก กฤษณ์ สีวะราได้มอบอาคารเรียน อุปกรณ์ ที่ดิน และ ทรัพย์สินให้กระทรวงศึกษาธิการ โรงเรียนอาชีวศึกษาบุตรข้าราชการกองทัพบกสังกัดกรมอาชีวศึกษา และเพื่อเป็นเกียรติและระลึกถึงกองทัพบก กระทรวงศึกษาธิการ จึงได้ขอพระราชทานนาม "จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ" ซึ่งเป็นเสนาธิการกองทัพบกเป็นชื่อแทน "โรงเรียนอาชีวศึกษาบุตรข้าราชการกองทัพบก" โดยใช้ชื่อว่า "วิทยาลัยจักรพงษภูวนารถ" ซึ่งทางวิทยาเขตจะจัดให้วันที่ 13 มิถุนายน เป็นวัน "จักรพงษ์" โดยจะมีพิธีวางพวงมาลาบริเวณหน้าพระอนุสาวรีย์ และพิธีถวายตัว ซึ่งเป็นประเพณีที่นักศึกษาชั้นปีที่ 1 ของทุกสาขาวิชา จะต้องเข้าร่วมพิธี เพื่อก้าวเข้ามาเป็น ลูกเจ้าฟ้า ฯ อย่างเต็มตัว
- ถนนจักรพงษ์
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถนนจักรพงษ์ขึ้น ซึ่งตั้งมาจากพระนามของพระองค์ อยู่ในเขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ซึ่งเริ่มตั้งแต่ถึงสะพานนรรัตน์สถาน (สะพานข้ามคลองรอบกรุง) เป็นเส้นแบ่งเขตการปกครองระหว่างแขวงชนะสงครามกับแขวงตลาดยอด และถนนจักรพงษ์อีกแห่ง อยู่ในโรงพยาบาลศิริราช โดยเมื่อครั้งที่พระองค์เสด็จนิวัติกรุงเทพชั่วคราว ระหว่างทรงศึกษาวิชาทหารที่รัสเซีย ได้เสด็จมาโรงพยาบาลศิริราช และทรงเห็นว่าถนนไม่เรียบร้อย เดินลำบาก จึงประทานเงินสร้างถนนจากท่าน้ำยาวไปกลางโรงพยาบาลจนถึงตึกแพทยาลัย พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา อธิบดีกรมพยาบาลขณะนั้น จึงตั้งชื่อถนนว่า "ถนนจักรพงษ์"
พระเกียรติยศ
พระอิสริยยศ
ธรรมเนียมพระยศของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ | |
---|---|
ธงประจำพระอิสริยยศ | |
ตราประจำพระองค์ | |
การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
การขานรับ | พะย่ะค่ะ/เพคะ |
- 3 มีนาคม พ.ศ. 2426 – 15 มกราคม พ.ศ. 2435: สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ
- 15 มกราคม พ.ศ. 2435 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453: สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ
- 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454: สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ
- 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 – 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463: สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
- 13 มิถุนายน พ.ศ. 2463 – 9 ธันวาคม พ.ศ. 2468: สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
- 9 ธันวาคม พ.ศ. 2468: สมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชาถ
- ปัจจุบัน: สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย
- พ.ศ. 2434 – เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2437 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ (ป.จ.ว.)
- พ.ศ. 2454 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 1 เสนางคะบดี (ส.ร.)
- พ.ศ. 2456 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
- พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
- พ.ศ. 2446 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
- พ.ศ. 2457 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
- พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)
- พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 1 (จ.ป.ร.1)
- พ.ศ. 2453 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)
เข็มพระราชทาน
พ.ศ. 2456 - เข็มข้าหลวงเดิม
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ
- เดนมาร์ก :
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยรา
- สวีเดน :
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซราฟีม
- บริเตนใหญ่ :
- พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์รอยัลวิกตอเรียน
พระราชสมัญญานาม
- พระบิดาแห่งกองทัพอากาศไทย
- พระบิดาแห่งการบินไทย
- พระบิดาแห่งเสนาธิการทหารไทย
พระยศ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ | |
---|---|
รับใช้ | ไทย |
แผนก/ | กองทัพบกสยาม กองเสือป่า |
ชั้นยศ | จอมพล นายกองเอก |
พระยศทหาร
- 30 ธันวาคม พ.ศ. 2460: จอมพล
พระยศเสือป่า
- 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454: นายกองตรี
- นายกองเอก
ราชตระกูล
อ้างอิง
- "พระบรมราชโองการ ประกาศ พระราชทานนามสกุลสำหรับเชื้อพระวงศ์พระบรมราชวงศ์ชั้น 5" 2009-06-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 46 (0ก): 21. 9 มิถุนายน พ.ศ. 2472.
- ข่าวทิวงคต สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนารถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานารถ และเชิญพระศพสู่กรุงเทพมหานคร
- เกร็ดความรู้: 3 มีนาคม 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน sarakadee.com
- พระประวัติ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน se-ed.net
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-29. สืบค้นเมื่อ 2007-08-12.
- เจ้าชีวิต พระนิพนธ์ของ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์
- นักเรียนนอก 2007-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน maneebooks.com
- ล้อม เพ็งแก้ว,นกสองหัว 2007-07-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศิลปวัฒนธรรม
- ชีวิตเหมือนฝัน : นายพุ่มสกี้ พระสหายสนิทสมเด็จเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ ผู้จากเมืองไทยไปกว่า 33 ปี กระทู้ในพันทิป.คอม
- วัฒนะ คุ้นวงศ์, สยามสโกเย ปาโซลสตวา ณ กรุงเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก 2007-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงมอสโก
- พระราชประวัติเจ้าฟ้าฯ 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สมาคมศิษย์เก่าจักรพงษภูวนาถ
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- หน้าที่ 1 - ย้อนอดีตไปถึง พ.ศ. 2448 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เกร็ดความรู้ทั้งความรักและการเมืองของเจ้านายผู้ครองวังปารุสก์
- หน้าที่ 3 - เปลี่ยนแผ่นดินใหม่ 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เกร็ดความรู้ทั้งความรักและการเมืองของเจ้านายผู้ครองวังปารุสก์
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรี
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
- แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
- 3 เมษายน วันนี้ในอดีต 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน sarakadee.com
- แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
- (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-08-16. สืบค้นเมื่อ 2020-01-18.
- "บัญชีพระนามและนามองคมนตรี ที่พระราชทานสัญญาบัตรแล้ว" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27 (0 ง): 2273. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-03-06. สืบค้นเมื่อ 2007-08-12.
- ทหารอาชีพ (5) : จาก ร.ศ.130 สู่ 24 มิ.ย.75 คมชัดลึก.คอม
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2007-08-24.
- ข่าวสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเสด็จไปราชการต่างพระองค์ณประเทศยุโรป
- ""สยาม" ต้อนรับ "เจ้านายต่างประเทศ" ครั้งยิ่งใหญ่สมัยรัชกาลที่ 6". จากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-01-15. สืบค้นเมื่อ 2008-01-15.
- "ข่าวสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนพิศณุโลกประชานาถ เสด็จกลับกรุงเทพฯ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 28 (ตอน 0 ง): หน้า 1813. 12 พฤศจิกายน ร.ศ. 130. สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 28 (ตอน 0 ง): หน้า 1726. 11 พฤศจิกายน ร.ศ. 130. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-14. สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - ประวัติการบินของไทยเป็นอย่างไร 2007-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สารานุกรมสำหรับเยาวชนฯเล่ม 1
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-02-08. สืบค้นเมื่อ 2007-08-24.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2005-11-22. สืบค้นเมื่อ 2006-04-21.
- เล็ก พงษ์สมัครไทย, วาระสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพ จอมพล สมเด็จฯเจ้าฟ้าฯกรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ, นิตยสารต่วยตูนพิเศษ ฉบับที่ 395 เดือนมกราคม 2551 หน้า 91-98
- (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-08-16. สืบค้นเมื่อ 2020-05-07.
- พระประวัติโดยสังเขปของ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนารถ กรมหลวงพิศณุโลกประชานา 2007-08-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน วิทยาลัยกองทัพอากาศ
- สรศัลย์ แพ่งสภา, นักเรียนนายร้อยไทยในเยอรมัน ยุค ไกเซอร์ 2007-07-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ 2007-07-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เว็บไซต์กองทัพบก
- เกร็ดความรู้: 12 เมษายน 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน sarakadee.com
- วันสำคัญในอดีต 3 มี.ค.[] สำนักประชาสัมพันธ์เขต 4 พิษณุโลก
- คู่มือข้าราชการ ทอ.2548[]
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุม 2007-07-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ชมรมดนตรีไทย ส.จ.ม.
- ตึกจุลจักรพงษ์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2007-08-12.
- จุลลดา ภักดีภูมินทร์, วังสวนกุหลาบ 2007-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน sakulthai.com
- เกิดวังปารุสก์ ประพันธ์โดยพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ สำนักพิมพ์ River Books,
- ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย, ลูกท่านหลานเธอ ที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จในราชสำนัก. กรุงเทพฯ :มติชน, 2550
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-08-18. สืบค้นเมื่อ 2007-08-23.
- วันนี้ในอดีต 2007-09-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กองทัพไทย
- ตึกจักรพงษ์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาด
- ลำดับเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ของจุฬาฯ 2007-09-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-12. สืบค้นเมื่อ 2007-09-07.
- ย้อนอดีต 40 ปี รั้วฟ้าม่วง 2509-2549 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สมาคมศิษย์เก่าจักรพงษ์ภูวนาถ
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-09-14. สืบค้นเมื่อ 2007-08-23.
- ถนนจักรพงษ์ ในศิริราช[]
- "ประกาศการรับพระสุพรรณบัตร เฉลิมพระนาม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 8 (ตอน 43): หน้า 391. 24 มกราคม ร.ศ. 110. สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระบรมราชโองการ ประกาศ คำนำ พระนาม พระบรมวงศานุวงษ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 27 (ตอน 0 ก): หน้า 1. 30 ตุลาคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "ข่าวทิวงคต สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนารถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานารถ และเชิญพระศพสู่กรุงเทพมหานคร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 37 (ตอน 0 ง): หน้า 1021. 27 มิถุนายน พ.ศ. 2463. สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "ประกาศ คำนำพระนาม พระบรมวงศานุวงศ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 42 (ตอน 0 ก): หน้า 232. 13 ธันวาคม พ.ศ. 2468. สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "ประกาศกระทรวงการคลัง เรื่อง ออกใช้เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก 100 ปี โรงเรียนเสนาธิการทหารบก พ.ศ. 2555" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 23 May 2012. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
{{}}
: CS1 maint: url-status () - "ดีเอสไอ ถวายพานพุ่มสักการะพระอนุสาวรีย์ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิศณุโลกประชานาถ โอกาสครบรอบ 39 ปี ทอท". กรมสอบสวนคดีพิเศษ. 1 Jul 2018. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
{{}}
: CS1 maint: url-status () - "รฟม. ร่วมถวายพานพุ่มสักการะพระอนุเสาวรีย์จอมพลสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานารถ". MRTA Website. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
{{}}
: CS1 maint: url-status () - . acsc.rtaf.mi.th. โรงเรียนเสนาธิการทหารอากาศ. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-06-25. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
- . www.cgsc.ac.th. โรงเรียนเสนาธิการทหารบก. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-09-03. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
- วีระศิลป์ชัย, ศันสนีย์ (2022-02-09). ""ใครๆ ว่าฉันมีบุญจะได้เป็น พระเจ้าแผ่นดิน ทำไมถึงเป็นไปเช่นนี้" : กรมหลวงนครราชสีมา". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
{{}}
: CS1 maint: url-status () - "เยี่ยมบ้านจักรพงษ์ บ้านท่าเตียนของเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถฯ ในการดูแลของทายาทปัจจุบัน". The Cloud. 3 Feb 2021. สืบค้นเมื่อ 27 Jun 2022.
{{}}
: CS1 maint: url-status () - "การรับพระสุพรรณบัตร เฉลิมพระนาม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 8 (ตอน 43): หน้า 385. 24 มกราคม ร.ศ. 110. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระราชพิธีมงคลการโสกันต์ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 11 (ตอน 50): หน้า 458. 10 มีนาคม ร.ศ. 113.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายหน้าและฝ่ายใน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 17 (ตอน 35): หน้า 501. 25 พฤศจิกายน ร.ศ. 119. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 35 (เล่ม 35): หน้า 980. 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2461. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2020-03-06.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 35 ตอนที่ 17 พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ อันมีศักดิ์รามาธิบดี หน้า 980" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 35 (ตอน 0 ง): หน้า 1050. 4 สิงหาคม พ.ศ. 2461. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 30 (ตอน 0 ง): หน้า 2437. 18 มกราคม พ.ศ. 2456. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 35 (ตอน 0 ง): หน้า 2848. 30 ธันวาคม พ.ศ. 2461. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 20 (ตอน 27): หน้า 445. 21 กันยายน ร.ศ. 122. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-06-01. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 31 (ตอน 0 ง): หน้า 2404. 30 ธันวาคม พ.ศ. 2457. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-02-10. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ 4" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 25 (36): 1040. 6 ธันวาคม ร.ศ. 127. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 25 (ตอน 35): หน้า 1012. 29 พฤศจิกายน ร.ศ. 127. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 27 (ตอน 0 ง): หน้า 2409. 11 มกราคม ร.ศ. 119. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - "พระราชทานเข็มข้าหลวงเดิม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 30 (ตอน 0 ง): หน้า 304. 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2456. สืบค้นเมื่อ 16 มีนาคม พ.ศ. 2564.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-08-19. สืบค้นเมื่อ 2018-08-02.
- พระบิดาแห่งการบินไทย
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-09-03. สืบค้นเมื่อ 2018-08-02.
- ได้รับการยกย่องสัญญานาม
- (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-08-16. สืบค้นเมื่อ 2020-05-07.
- พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า
- ได้รับพระราชทานนายกองเอก
แหล่งข้อมูลอื่น
- พระประวัติสังเขป 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จอมพล สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
- พระราชประวัติเจ้าฟ้าฯ 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
lingkkhamphasa inbthkhwamni miiwihphuxanaelaphurwmaekikhbthkhwamsuksaephimetimodysadwk enuxngcakwikiphiediyphasaithyyngimmibthkhwamdngklaw krann khwrribsrangepnbthkhwamodyerwthisudbthkhwamnixasykarxangxingcakrachkiccanuebksasungepnaehlngkhxmulpthmphumi makekinipkrunaprbprungniodyephimaehlngkhxmulthutiyphumihruxttiyphumi xanpyhathi wikiphiediy rachkiccanuebksa eriynruwacanasaraemaebbnixxkidxyangiraelaemuxir cxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath 3 minakhm ph s 2426 13 mithunayn ph s 2463 epnphrarachoxrsphraxngkhthi 43 inphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw aelaphraxngkhthi 5 insmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng epnsmedcphraxnuchathirachinphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw aelaepnsmedcphraechsthathirachinphrabathsmedcphrapkeklaecaxyuhw phraxngkhthrngekhasuksainorngeriynnayrxymhadelktamphrarachprasngkhkhxngckrphrrdiniokhlsthi 2 aehngrsesiy hlngcaksaerckarsuksa thrngrbrachkarthharepnesnathikarthharbk odythrngrierimcdtngorngeriynesnathikarthharbk thrngepnphuwangrakthankarbininemuxngithysmedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnathsmedcphraecabrmwngsethxchn 5 ecafachnphiess krmhlwngphisnuolkprachanathesnathikarthharbkprasuti3 minakhm ph s 2426 phrabrmmharachwng cnghwdphrankhr praethssyam pccubn krungethphmhankhr praethsithy thiwngkht13 mithunayn ph s 2463 37 pi singkhopr setrtsestethilemnt pccubn praethssingkhopr phrarachthanephling23 knyayn ph s 2463 phraemru thxngsnamhlwnghmxmkhthrin edsnitski smrs 2449 hya 2462 chayahmxmecachwlitoxphas rphiphthn erim 2462 phraoxrsphraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngsrachskulckrphngsrachwngsckriphrabidaphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwphramardasmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwngsasnaphuththxachiphthharysthiidrbkaraetngtngrbich syam rsesiyaephnk wbr sngkdkxngthphbkithy kxngthphbkckrwrrdirsesiychnyscxmphl phnexk phiess inrchsmyrchkalthi 6 ekidsngkhramolkkhrngthihnungkhun miphrabrmrachoxngkaroprdekla iheluxnphrayscaknayphlexkepncxmphl aelathrngepnphuthicdsngthharxasaekhathakarrbinsngkhramkhrngnn txmaemuxwnthi 13 mithunayn ph s 2463 phraxngkhesdcthiwngkhtdwyphraorkhphrapbphasa khnaesdcipprathbphkphxnphrawrkaythisingkhopr siriphrachnmayu 37 phrrsaphrarachprawtismedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath prasutiinphrabrmmharachwng emuxwnthi 3 minakhm ph s 2425 ptithinsaklkhux ph s 2426 epnxngkhtnrachskul ckrphngs phrarachoxrsphraxngkhthi 43 inphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw aelaphraxngkhthi 4 insmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng aelathrngepnsmedcphraxnuchathirach inphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw phraxngkhthrngekhasuksainorngeriynnayrxymhadelktamphrarachprasngkhkhxngckrphrrdiniokhlsthi 2 aehngrsesiy hlngcaksaerckarsuksa thrngrbrachkarthharepnesnathikarthharbk odythrngrierimcdtngorngeriynesnathikarthharbk thrngepnphuwangrakthankarbininemuxngithy inrchsmyphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw ekidsngkhramolkkhrngthihnungkhun miphrabrmrachoxngkaroprdekla iheluxnphrayscaknayphlexkepncxmphl aelathrngepnphuthicdsngthharxasaekhathakarrbinsngkhramkhrngnn txmasmedcphraechsthathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath esdcthiwngkhtdwyphraorkhphrapbphasa khnaesdcipprathbphkphxnphrawrkaythisingkhopr emuxwnthi 13 mithunayn ph s 2463 siriphrachnmayu 37 phrrsa phraxngkhmiphraosthrphrada 8 phraxngkh khux caksay smedcecafa krmkhunnkhrrachsima smedcphrabrmoxrsathirach syammkudrachkumar r 6 smedcecafa krmhlwngphisnuolkprachanath smedcphrasriphchrinthrabrmrachininath smedcecafa krmkhunephchrburnxinthraichy aela smedcecafa prachathipkskdiedchn r 7 smedcphraecabrmwngsethx ecafaphahurtmnimy krmphraethphnarirtn phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw smedcphraecabrmwngsethx ecafatriephchrutmtharng cxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath smedcphraecabrmwngsethx ecafasirirachkkuthphnth phleruxexk smedcphraecabrmwngsethx ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsima smedcphraecabrmwngsethx ecafacuthathuchthradilk krmkhunephchrburnxinthraichy phrabathsmedcphrapkeklaecaxyuhwkarsuksa smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath emuxkhrngdarngphraxisriyysepnsmedcphraecalukyaethx ecafackrphngsphuwnathaelayngthrngphraeyawidthrngsuksawichahnngsuxithykbphrayasrisunthrowhar nxy xacaryangkur aela inphrabrmmharachwng txmaemuxmikarcdtngorngeriynrachkumarinphrabrmmharachwngaelw cungthrngsuksatxthinithngwichaphasaithyaelaphasaxngkvs odymikhrusxnphasaxngkvskhux naywulsely luwis aelanayeykhxl phildeyms emuxphraxngkhmiphrachnmid 9 phrrsa idthrngsthapnaphraxisriyysepn krmkhunphisnuolkprachanarth emuxmiphrachnmayuid 14 phrrsa idesdcipthrngsuksainpraethsxngkvsephuxelaeriynphasaxngkvs thngkhnbthrrmeniym praephnikhxngkhnxngkvsaelachawyuorpchnsung inpi ph s 2439 inpi ph s 2440 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwesdcpraphasyuorpkhrngaerk kidesdcipeyiymckrphrrdiniokhlsthi 2 aehngrsesiy sungepnphrashaykhxngphraxngkh ckrphrrdiniokhlsthi 2 khrngyngthrngepnmkudrachkumaridekhyesdcemuxngithyemuxwnthi 20 24 minakhm ph s 2433 aelathangrachsankithyidthwaykartxnrbxyangyingihy cnckrphrrdiniokhlsthi 2 thrngphxphrathyxyangsungsud txmaidesdckhunkhrxngrachyepnckrphrrdiniokhlsthi 2 aehngrsesiyaelw ckrphrrdiniokhls cungidthrngchkchwnihphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw sngphrarachoxrsipsuksathipraethsrsesiy sungphraxngkhyindithicaxupkaraesmuxnphrayatiwngsaehngphrarachwngsormanxfdwyphuhnung dngnnineduxnmithunayn ph s 2441 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw cungmiphrarachkraaesrbsngihsngsmedcphraecalukyaethx ecafackrphngsphuwnath krmkhunphisnuolkprachanath sungkhnannthrngsuksaxyuinpraethsxngkvsxyuaelw ihekhasuksainorngeriynnayrxymhadelktamphrarachprasngkhkhxngckrphrrdiniokhlsthi 2 aehngrsesiytxip smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath khnaprathbsuksawichakarthharinpraethsrsesiy inphaph thrngchlxngphraxngkhsahrbrwmnganeliyngthiphrarachwngvduhnawkhxngrsesiyinpi ph s 2446 smedc ecafackrphngsphuwnarthaelanayphum sakhr emuxekhapracaorngeriynesnathikar smedcecafachayckrphngsphuwnarth hrux thulkrahmxmelk thrngekhasuksawichakarthharthiorngeriynnayrxymhadelk Corps de Pages praethsrsesiy emuxphrachnmphrrsa 16 pi inkaripsuksakhxngphraxngkhinpraethsrsesiykhrawnn miphutamesdciprwmeriyndwykhux nayphum sakhr nkeriynthunelaeriynhlwngthisxbchingthunidepnkhrngaerk nayphum sakhr odyphramhakrunathikhunkhxngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw oprdihnayphum ekharbkarsuksarwmkbphrarachoxrsdwy thngnikdwyphrabrmraochbayephuxtxngkarihphrarachoxrsidmikhuaekhng kxihekidkhttiyamanaphyayamelaeriynxyangekhmaekhngyingkhun odyckrphrrdiniokhls idrbsngihphltri phubychakarorngeriynnayrxymhadelk aelanayrxyexkwledmarkhrulxff naythharmarksaphraxngkh epnphuduaelaethnphraxngkhxyangkwdkhn khrninpi ph s 2442 phraxngkhidesdcklbmaeyiympraethsithyepnkhrngaerk txmaphraxngkhesdcklbipsuksatxyngpraethsrsesiyinpi ph s 2443 cnthungpi ph s 2445 sungepnpisudthaykhxngphraxngkh aelwdwyphrawiriyaxutsaha phlkarsxbkhxngphraxngkhinorngeriynnayrxy praktwaphraxngkhthrngsxbilidthi 1 nayphumsxbidepnthi 2 yingkwannphlkarsxbkhxngphraxngkhinorngeriynnayrxymhadelkinrachsankkrungrusesiy thrngthakhaaennidsungsudepnprawtikarnkhxngorngeriyn dngnnphranamkhxngphraxngkhcungidthukcarukiwbnaephnsilaxxnkhxngorngeriyn inewlatxma thngphraxngkh aelanayphumidrbkarbrrcuepnnaythharmapracakrmthharmahussarkhxngckrphrrdiniokhlsthi 2 inpinnexng emuxthrngsaerckarsuksa idesdcklbmaeyiympraethsithyxikkhrnginpi ph s 2446 phrxmknnnphraxngkhidrbphrarachthaneluxnysepnnayrxyexkinwnthi 21 knyayn ph s 2446 aelainpiediywknnnexngkidesdcklbephuxkarsuksachnsungtxip ekhapracaorngeriynnaythharfayesnathikarepnewla 2 pi phrxmkbnayphum phrashaycnthungeduxnminakhm ph s 2448 praktwaphraxngkh thrngsxbidepnthi 1 xikkhrng aelackrphrrdiniokhlsthi 2 thrngphxphrathyying idthrngaetngtngihepn nayphnexkphiessinkxngthphbkrsesiyaelaepnnaythharphiessinkrmthharmahussarkhxngsmedcphrackrphrrdi xikthngyngphrarachthanekhruxngrachxisriyaphrnesntxnedry chnsaysaphay sungepntrasungsudkhxngpraethsrsesiysmynn rwmthngtraesntwladiemiyrxikdwy karrbrachkarinsmyphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwthrngchayrwmkbsmedcphraecalukyaethx ecafackrphngsphuwnath emuxesdcklbpraethsithy phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwthrngphrakrunaoprdekla ihthrngdarngtaaehnngphuchwyphubychakarkrmyuththnathikar odyidrbphrarachthanphraysnayphnexkemuxwnthi 23 emsayn ph s 2449aelathrngphrakrunaoprdeklaihthrngdarngtaaehnngxngkhmntri phraxngkhidthrngerimcdkarngantang ihepnraebiyberiybrxyeyiyngxarypraeths phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwidthrngphrakrunaoprdekla iheluxnphrayssmedcecafa krmkhunphisnuolkprachanathcaknayphnexkepnnayphltri emuxwnthi 11 phvsphakhm ph s 2451aelatxmainwnthi 1 mkrakhm ph s 2452 phraxngkhideluxntaaehnngepnphurnghnathi esnathikarthharbk aelathrngphrakrunaoprdekla ihphraxngkhepnesnathikarthharbk xnepntaaehnngsakhyinkarrbthnginyampktiaelainyamsngkhram kbrngtaaehnngecakrmyuththsuksathharbkxiktaaehnnghnung aelathrngcdkarwang aenwthanghlksutrkarsuksaorngeriynesnathikaraelakarkhdeluxknaythharthimikhunsmbtixnehmaasmekharbkarsuksa wnthi 20 phvscikayn ph s 2449 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwidthrngphrakrunaoprdekla ihphraxngkhdarngtaaehnngphubychakarorngeriynnayrxythharbk phrapharkickhxngphraxngkhmimakmaythitxngthrngptibtirachkarthngklangwnaelaklangkhun yingipkwannphraxngkhyngtxngthrngaebngewlasahrbaetngaelaaepltarawichakarthharsahrbthakarsxbnkeriynnayrxy dwyphrawiriyaxutsahaepnxyangying kbthngidthrngcdraebiybaebbaephnorngeriynnayrxykhunihm odyihminkeriynnayrxychnpthm aelankeriynnayrxychnmthymkhun emuxphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw phrabrmchnknathidesdcswrrkhtinwnthi 23 eduxntulakhm ph s 2453 smedcphrabrmoxrsathirach ecafamhawchirawuth syammkudrachkumarphraechsthakhxngphraxngkh esdckhunethlingthwlyrachsmbtiepnphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw rchkalthi 6 aelw kidthrngphrakrunaoprdekla iheluxnphrays smedcecafa krmkhunphisnuolkprachanath epnnayphloth emuxwnthi 11 thnwakhm skediywkn karrbrachkarinsmyphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwoprdihthrngthuxnaphraphiphthnstyatngepnxngkhmntriinwnthi 24 tulakhm ph s 2453 inpi ph s 2454 khnathiphraxngkhthrngdarngtaaehnngesnabdikrathrwngklaohmnnexng idekidehtukarnsakhykhuxkhawkaretriymkarkxkarkbtkhxng khna r s 130 odyfaykbtidkahndcaichkalngthharinphrankhrbangswnekhathakaryudxanacinwnthi 1 emsayn xnepnwnkhunskihm r s 131 ph s 2455 sungklumthharphukxkarinkhrngnnlwnepnluksisykhxngphraxngkhaethbthngsin dngnnphraxngkhcungidwangaephnaelathakarcbkumintxnechatrukhxngwnphuththi 27 kumphaphnth ph s 2454 ptithinsaklkhux ph s 2455 aelathrngrbhnathiepnprathanxanwykarphicarnaothsphwknixyangekhrngkhrd ehtukarnkhrngnithaihphraxngkhkhxlaxxkcaktaaehnngesnabdikrathrwngklaohm aetrchkalthi 6 thrngybyngiw thrngihehtuphlwathrngechuxthuxinphrarachxnucha khrnemuxesrcsinkarcbkumkbtinpinnaelw smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath idesdcipyngkrunglxndxnephuxepnphuaethnphraxngkhphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw inkarphrarachphithibrmrachaphiesksmedcphraecacxrcthi 5 aehngshrachxanackr odyidesdcphrarachdaeninxxkcakphrankhrodyeruxodysarsychatifrngesschux odin thihna sthanexkxkhrrachthutfrngesspracapraethsithy emuxwnthi 14 emsayn ph s 2454 odymi hmxmecaxmrtht kvdakr epnphutamesdcnxkcaknninrahwangprathbxyuinyuorp phraxngkhyngidptibtihnathirachkarinkarechiyecanayphrarachwngskhxngecatangpraethsinyuorp ephuxesdcmainngansmophchphrarachphithibrmrachaphieskkhxngphrabathsmedcphramngkdeklaecaxyuhw sungcamikhunineduxnthnwakhm ph s 2454 odyphraxngkhaelahmxmecaxmrthtidesdcklbthungphrankhrdwy emuxwnthi 6 phvscikayn ph s 2454 ewla 10 30 n inkarnioprdekla phrarachthan ekhruxngrachxisriyaphrnrtnwraphrn aelaecimphramhasngkhaek smedcphraecanxngyaethx ecafakrmkhunphisnuolkprachanath dwykhrnwnthi 11 phvscikayn ph s 2454 smedcphraecanxngyaethx ecafakrmkhunphisnuolkprachanath kidthrngrbphramhakrunathikhunoprdeklaiheluxnphraxisriyyscakkrmkhunphisnuolkprachanath epnkrmhlwngphisnuolkprachanath emuxnganphrarachphithibrmrachaphieskkhxngphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwesrcsinipiddwydi idthrngphrakrunaoprdekla ihsmedcphraecanxngyaethx krmkhunphisnuolkprachanath esdcxxkipchwyngannitangphraxngkhepnxyangdieyiym thngidesdceyiymrachsanktangpraethsxikhlayaehngaelaidthrngmxbihtrwcngantang xikhlayaehng xncaepnpraoychnaekrachkarkhxngpraethsithy cungmiphrabrmrachoxngkardarssngiheluxnsmedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmkhunphisnuolkprachanath khunepnsmedcphraecanxngyaethxecafakrmhlwng miphranamtamcarukphrasuphrrnbtwa smedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath nrisrachmhamkudwngs culalngkrnnricthr syamphichitinwrangkul smburnphisuththichati wimolphasxuphypks xrrkhwrrtnkhttyrachkumar krmhlwngphisnuolkprachanath singhnam idthrngskdina 50 000 tamphrarachkahndxyangsmedcphraecanxngyaethxecafatangkrminbrmrachtrakulxnsungskdi cngecriyphrachnmayu wrrna phla ptiyan khunsarsmbtisrrphsiriswsdiphiphthnmngkhl wibulsuphphl saklekiyrtiysxisriyskdimohlarthukprakar aelatxmathrngphrakrunaoprdekla iheluxnphrayscakphlothepnphlexk ineduxnthnwakhmpiediywkn ph s 2454 khnathrngdarngtaaehnngesnathikarthharbk thrngehnkhwamcaepnthipraethsithycatxngcdhaxakasyaniwpxngknpraeths cungthrngdaricdtngkickarkarbinkhunepnaephnkhnungkhxngkxngthphbk thrngcdihmikarkhdeluxknaythhar 3 nayipsuksawichakarbin n praethsfrngess caknnkrathrwngklaohmidsngsuxekhruxngbincakpraethsfrngessmadwy canwn 8 ekhruxng cdtngepnaephnkkarbinthisnamrachkrithasomsr snammasrapthum xyuphayitkarbngkhbbychakhxngphloth phraecabrmwngsethx krmkhunkaaephngephchrxkhroythin txma cxmphl smedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath thrngyaythitngaephnkkarbinmathixaephxdxnemuxngtngaetwnthi 1 minakhm ph s 2457 aelathrngykthanaaephnkkarbin epnkxngbinthharbk inwnthi 27 minakhm ph s 2457 sngkhramolkkhrngthihnung inpi ph s 2457 sngkhramolkkhrngthihnungxubtikhuninthwipyuorp phraxngkhphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwthrngehnkarnikl ephraathrngsuksasngektkarnekhluxnihwkhxngpraethskhusngkhramxyangiklchid aelainthisudphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwkidthrngtdsinphrathyprakassngkhramkbckrwrrdieyxrmni hnathikhxngecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath swnrachkarintaaehnngesnathikarthharbk sungtxngkrathakarsngkhramrwmkbpraethsfaysmphnthmitr echn karcdkalngthharxasathicaiprachkarsngkhramyngthwipyuorp phraxngkhksamarthptibtihnathiihlulwngipepntamthiphraxngkhthrngwangaephnkariwepnxyangdiying idthakarcbkumchaweyxrmnaelachnchatithiekhakbeyxrmnaelayudthrphysinechlysukinphrankhrkepnipodyeriybrxy karsngkalngthhariptharachkarsngkhraminkhrawnnidcdepn 2 kxng khuxkxngbinthharbk kxngrthyntthharbkaelahnwyaephthyxik 1 hnwy mikalngphlthngsin 2 287 nayaelainwnthi 30 thnwakhm ph s 2460 kidmiphrabrmrachoxngkaroprdekla iheluxnphrayscakphlexksmedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanarthepncxmphlaetaethnthiphraxngkhcathrngdiphrathyechnbukhkhlthnghlayklbpraktwaimsucaetmphrathyely ephraaphraxngkhthrngehnipxikthsnahnungwa ysxnsungsudnnidrbodymiidxxkipthakarrb n smrphumiidely caepnkarngayekinipsahrbkarphrarachthanxisriyyscxmphl thharithyedinswnsnamthipratuchypraethsfrngessinsngkhramolkkhrngthi 1 hlngcaksngkhramolkkhrngthihnung phraxngkhthrngthanubarungsngesrimkickarbin thnginkickarthharaelakickarphleruxn inpi ph s 2462 oprdihthdlxngichekhruxngbinnathungiprsniycakdxnemuxngipcnghwdcnthburi aelainewlatxmaidichkickarbinthakarsngewchphnthaelalaeliyng phuecbpwythangxakas nbwaphraxngkhthrngwangrakthanaenwthangesrimsrangkalngthangxakaskhxngpraethsithyxyangcringcng cnkrathngidmaepnkxngthphxakasinpccubn chiwitinswnphraxngkhkhxngsmedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanathnn hlngcakthihmxmkhthrinphrachayaidesdcipphkphxnephuxrksasukhphaphthipraethsyipunaelaaekhnada hlngcakklbmaphraxngkhkidthrnghyakhadcakkn aelainewlatxmaphraxngkhkidthulkhxphrabrmrachanuyatcathakarsmrskbhmxmecahyingchwlitoxphastxphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw aetphraxngkhkimidthrngrbphrabrmrachanuyat cungthrngrwmchiwitknexngodymiidmiphithismrs dwyehtuephraakhdkbkhxbngkhbsahrbthharbkthiphraxngkhthrngepnphurangexngwa txngmikarphithiesksmrs cungcaxyukbkhusmrsid dngnnphraxngkhcungidthrnglaxxkcakrachkarthhar aetphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwthrngidrbiblaaelw kmiidphrarachthanphrabrmrachanuyatihlaxxk aelayngthrngkhxaekikhkhxbngkhbthharkhxnnepnkarphxnprn aetsmedcphraecanxngyaethx kthrngyunynkrabthwaybngkhmthullaxxkechnedim aelainpinnexngsmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachnniphnpihlwng smedcphranangecaesawphaphxngsri phrabrmrachininath idesdcswrrkhtemuxwnthi 20 tulakhm ph s 2462 khrnemuxesrcsinnganphrarachphithithwayphraephlingphrabrmsph smedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwngintnpi ph s 2463 aelwphraxngkhcungkhxphrabrmrachanuyatcakphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw khxlaphkphxn khrnemuxidrbphrabrmrachanuyataelw phraxngkhthrngaetngtngihphltriphrayaphkdiphuthr chun phkdikul ecakrmaephnthithharbkepnphurksakarintaaehnngesnathikarthharbkaethnphraxngkh tngaetwnthi 4 mithunayn ph s 2463 esdcthiwngkht cxmphl smedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath phraxngkhtklngphrathywacaesdcpraphasthaelthangfngaehlmmlayu inkhrngnnphraxngkhidthrngphahmxmecahyingchwlitoxphas phrachaya phraoxrskhuxphraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs aelanayphnexkphrayasuresna pldkrmesnathikarthharbk tamesdcipdwy aetkhnathiesdcipthangeruxiptamaenwfngthaeltawntk emuxwnthi 4 mithunayn ph s 2463 idephiyngwnediyw kmiphraxakarprachwrikhiptlxdthang klayepnphrapbphasaepnphis epnorkhpxdbwm khnathieruxthungemuxngsingkhopremuxwnthi 8 mithunayn ph s 2463 phraxakarkaeribhnkkhun khrnkhwamthrabitfalaxxngthuliphrabathidthrngphrakrunaoprdekla ihphnothsmedcphraecanxngyaethx ecafaprachathipkskdiedchn krmkhunsuokhthythrrmrachaaelaphnexkphraskdaphlrksribxxkipsingkhoprodyrthifphiess ephuxcdkarrksaphyabalrwmmuxknkbnayaephthyinemuxngsingkhopr sungidthwayphraoxsthprakhbprakhxngetmkhwamsamarthxyuaelw phraxakarmiaetthrngkbthrudtlxdma aelaesdcthiwngkhtemuxwnthi 13 mithunayn ph s 2463 ewla 13 nalika 50 nathi phraxakarkaeribhnkehluxkalngthiphraxngkhcathnthanidesdcthiwngkhtinewlann karesdcthiwngkhtkhxngsmedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath idnakhwamoskesraxalytxxngkhphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwaelakharachkarfaythharxyangsudsung dngpraktkhxkhwaminkhanahnngsuxthiphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw thrngphrakrunaoprdekla ihphimphaeckinnganphrarachphithiphrarachthanephlingphrasph mikhwamtxnhnungwa nxkcakethxepnnxngthikhaphecarkmakthisud ethxyngidepnthipruksaaelaphuchwyrachkarxyangdithisudhaphuidesmxehmuxnmiid odyehtuthikhaphecaepnphumixayumakkwaethx khaphecacungidekhyhwngxyuwacaidxasykalngkhxngethxtxipcntlxdchiwitkhxngkhapheca channemuxethxidmasinchiwitlngodydwninemuxmixayuyngnxy khaphecacamikhwamesraoskxalypanid khxthanphuthiidekhyesiyphinxngaelasuphmitrphusnithchidiccngtrxngexngethid khaphecaklawodyyx aetephiyngwakhaphecarusuktrngkbkhwamthismedckrmphrayaprmanuchitchionrs idthrngiwin etlngphaywa thnddngphahaehiyn hnihiklxngkh emuxcxmphlsmedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath esdcthiwngkht siriphrachnmayuid 37 phrrsa 3 eduxn 10 wn phraxngkhidrbkarsthapnaphraxisriyysepnsmedcphraxnuchathirach phrarachthaneswtchtr 5 chn pradbehnuxphraoks phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw esdcphrarachdaeninmaphrarachthanephlingphrasph n phraemru thxngsnamhlwng emuxwnthi 28 knyayn ph s 2463 phraxngkharkhxngphraxngkhidbrrcuiwthiesawphapradisthan n susanhlwng wdrachbphithsthitmhasimaramrachwrwihartrabethathukwnni inprakasphrarachthannamskulsahrbechuxphrawngsphrabrmrachwngschn 5 sungprakas n wnthi 5 mithunayn ph s 2472 xxkphranamwa smedcphraechsthathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanathphrakrniykiccxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath inchlxngphraxngkhetmyskhxngkrmthharrabthi 1 mhadelkrksaphraxngkh cxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath miphraprichasamarth thngthangdankarsuksa aelathangdanrbrachkarinbanemuxngaelaphraxngkhidthrngkrathakhunpraoychninkarsrangkhwamecriykhxngkxngthphithy aelaswnrachkarxun hlayaehng emuxthrngrbtaaehnng phuchwyphubychakarkrmyuththnathikar idthrngchwy cxmphl phraecaphiyaethx krmhlwngnkhrichysrisuredch phubychakarkrmyuththnathikarinkhnann dariwangkarngantang iwihepnraebiyberiybrxyyingkhunaepnxnmak txmaemuxngthrngrbtaaehnngepnphubychakarorngeriynthharbkaelaecakrmyuththsuksathharbk idthrngwangraebiybkarsuksa khyayrupokhrngxxkihkwangkhwangthnsmy inkhnathithrngrbtaaehnngesnathikarthharbk idthrngprbprungnganesnathikarihkwangkhwangephimkhun odythrngrierimcdtngorngeriynesnathikar ephuxihkarsuksaaeknaythharthicathahnathifayesnathikarbrrcutamnganinhnathiesnathikar thrngwangaenwthanghlksutrkarsuksaorngeriynesnathikar aelakarkhdeluxknaythharthimikhunsmbtixnehmaasmekharbkarsuksa nxkcakniyngthrngeriyberiyngtara eruxng phngsawdaryuththsilpa aelaexksarxun thiichepntarasuksainorngeriynesnathikaryukhtnxikcanwnmak sungyngkhngichaenwthanginkarphthnakhxngorngeriynesnathikarsubcnthungpccubn cxmphlsmedcecafackrphngsphuwnath thrngthanubarungsngesrimkickarbin thnginkickarthharaelakickarphleruxn thrngwangrakthanaenwthangesrimsrangkalngthangxakaskhxngpraethsithyxyangcringcng cnkrathngidmaepnkxngthphxakasinpccubn kxngthphxakasithyidykyxngthwayphraekiyrtiphraxngkhiwwaepn phrabidaaehngkxngthphxakasithy emux ph s 2460 thrngcdsngthharxasaiprwmrbinsngkhramolkkhrngthihnung inpitxmaidthrngkxtngkxngbinthharbk sungtxma idkhybkhyayepnkxngthphxakas aelathrngrierimkxsrangthicnghwdpracinburi thangdanswnrachkarxun phraxngkhyngidepnphukakbkarkxsrangsthanthiorngphyabalculalngkrn sungepnthitngsphakachadithy thrngmiswnrieriminkarkxtngsphakachadithy aelathrngdarngtaaehnng xupnaykphuxanwykarsphakachadithy phraxngkhaerk thrngdariwangraebiybkar aelasrangkhwamecriyihaeksphakachadodyrxbdan xnepnpraoychninkarekuxkulprachachnsungecbikhidxyangditxipphrachaya phraoxrs aela phraoxrsbuythrrmtrarupckraelakrabxng trapracarachskulckrphngs smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath thrngesksmrskbphrachayachawrsesiychux exkaethrina khthrin xiwanxfna ednitskaya emuxwnthi 12 kumphaphnth ph s 2449 idthrngsmrsthiemuxngkhxnsaetntionepil odythiimidthrngkrabthulphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwihthrngthrabaetprakarid kbidthrngphahmxmkhthrin klbemuxngithyinpiediywknnnexng inchnaerkthrngihhmxmkhthrin phkxyuthiemuxngsingkhoprepnkarchwkhrawkxn swnphraxngkh idesdcklbkrungethph aetphraxngkhediyw odyesdcprathbxyuthiwngparuskwn khrntxmaineduxnemsayn ph s 2449 kthrngphrakrunaoprdekla phrarachthaneluxnysepnnayphnexk aeladarngtaaehnngepnphuchwyphubychakarkrmyuththnathikar inimnankmikhawluxmayngkrungethph wamimadamedxphisnuolkxyuthisingkhopr emuxphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwaelasmedcphrabrmrachininarththrab thrngkriwepnthisud odythiphraoxrsphraxngkhnithrngepnthisnithesnhakhxngsmedcphrarachbida aelaphrarachmardaepnxyangying klbthrngipmiphrachayaepnchawtangchati yxmepnthiaeslngphrarachhvthy xnenuxngdwyphrarachpraephniepnxyangying aelaemuxkhawepnthithrabknodythwipaelw phraxngkh kcdihhmxmkhthrin edinthangmayngkrungethph hmxmkhthrin phraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngsaelasmedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath khrninplaypi ph s 2450 nnexng hmxmkhthrinphrachayakhxngphraxngkhidprasutioxrsepnchayphraxngkhaerkaelaphraxngkhediywkhux phraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs prasutiemuxwnthi 28 minakhm ph s 2450 sungnbepnphrarachnddaphraxngkhaerkinsmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath emuxkhnaprasutiphraxngkhdarngphraxisriyysepnhmxmeca txmaphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw idthrngphrakrunaoprdeklasthapnaepnphraecawrwngsethxphraxngkheca emuxwnthi 21 krkdakhm ph s 2463 phraoxrskhxngsmedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath phraxngkhniidnakhwamplabplumpitiyindiihkbsmedcphrabrmrachininathyingnk inpi ph s 2462 phraxngkhkidthrnghyakhadcakhmxmkhthrin khnathiphraecawrwngsethxphraxngkhecaculckrphngs phraoxrsmiphrachnsaid 12 pi idxyukbphrabida hmxmecahyingchwlitoxphas rphiphthn txmaphraxngkhkidthulkhxphrabrmrachanuyatcathakarsmrskbhmxmecahyingchwlitoxphas rphiphthn phrathidainphraecaphiyaethx krmhlwngrachburidierkvththi txsmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng aelaphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw aetcadwyehtuphlidimthrabchd phraxngkhkimidthrngrbphrabrmrachanuyat cungthrngrwmchiwitknexngodymiidmiphithismrs nxkcakphraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs phraoxrsaelwyngthrngthuxlukeliyngkhxngphraxngkhhlayxngkh idaek hmxmecathxngthikhayu thxngihy hruxthanthxngrxd epnphraoxrskhxngphraecabrmwngsethx krmhlwngprackssilpakhm hmxmecathxngthikhayuidtamesdcipelaeriynthipraethsrsesiy idepnnaythharma ekhapracakrmthharmarksaphraxngkhhumekraa aelaidhmxmchawrsesiythiminamedimwa ludmila phraoxrsbuythrrmxngkhthdipkhux hmxmecawlphakr wrwrrn phraoxrsinphraecabrmwngsethx krmphranrathippraphnthphngs sungidtamesdcipsuksawichaaephthythipraethsrsesiy aelatxcaknnkmihmxmecapridiethphyphngs ethwkul aelahmxmecaitrthiphethphsut ethwkul phraoxrsinsmedcphraecabrmwngsethx krmphrayaethwawngsworpkar aelaswnhmxmecaxikxngkhthioprdeliyngdukhux hmxmecaniwththwngs eksmsnt phraoxrsinphraecabrmwngsethx krmhlwngphrhmwranurks aetimpraktwaepnphraoxrsbuythrrm cakhnngsuxekidwngparusk phraniphnthin phraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs idklawwa phxthrngeliyngdu hmxmecaniwththwngs oxrskrmhlwngphrhm aetimpraktwaepnlukeliyngephraa khaphecamiidthuksxniheriykwaphi aeteriykwa thanniwthth esmxma sunglukeliyngkhxngphraxngkhekhyepnnkeriynthirsesiythukphraxngkh nxkcakhmxmecapridiethphyphngs xngkhediywthisuksathieyxrmniphraxnusawriyaelaphraxnusrnsmedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanathidthrngptibtipharkicsakhynxyihyepncanwnmak dngnn cungmikarsrangphraxnusawriykhun aelaphraxnusrntang ephuxepnkarralukthungphraxngkhtamsthanthitang echn phraxnusawriy n krmkarbinphleruxn xnenuxngdwycxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath thrngmiphradari ihcdtngaephnkkarbinkhunaelaidthrngthanubarungsngesrimcnkickarbin inpi ph s 2456 txmakxngthphxakascungidsrangphraxnusawriyepnphraruppnprathbyunetmphraxngkh pradisthaniwthihnakrmkarbinphleruxn bristh thaxakasyanithy cakd mhachn thaphithiepidphraxnusawriy emuxwnthi 27 minakhm ph s 2500 phraxnusawriy n khayckrphngs phrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitresdcphrarachdaeninipthrngepidphraxnusawriycxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath thikhayckrphngs tabldngphraram xaephxemuxngpracinburi cnghwdpracinburi n wnthi 13 mithunayn ph s 2515 phraxnusawriy n kxngbngkhbkarkxngbin 2 xnenuxngdwycxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath thrngepnphrabidaaehngkxngthphxakas thangkxngbin 2 cungihmikarcdsrangphrabrmrachanusawriykhxngphraxngkhkhun briewnhnakxngbngkhbkarkxngbin 2 ephuxepnkarethidphraekiyrtiys aelaepnsunyrwmciticinkarptibtihnathiaelapharkictang khxngkxngthphxakas thi kxngbngkhbkarkxngbin 2 xaephxemuxnglphburi cnghwdlphburi phraxnusawriy n orngeriynesnathikarthharbk phraxngkhepnphuthrngkxtngwangrakthanorngeriynnimaaeterimaerk aelaemuxkhrngidsrang xakharpraphasoythin sungepnxakharthawrkhxngorngeriynesnathikarthharbk cungidthuxoxkassrang aelaxyechiyxnusawriyphraxngkh mapradisthankhukbxakharhlngni aelaidcdphithiechlimchlxngphrxmkbxakharpraphasoythin emuxwnthi 3 emsayn ph s 2513 sungepnpithi 60 khxngkarsthapnaorngeriynesnathikarthharbk nbtngaetnnma inwnthi 3 emsayn khxngthukpi brrdasisyekakhxngsthabncaphaknmawangphwngmalathwayskkaraaedphraxnusawriy ephuxnxmralukthungphraekiyrtikhun aelaphramhakrunathikhunkhxngphraxngkhthan tukckrphngs n sphakachad tukckrphngs srangkhunemuxpi ph s 2466 thiorngphyabalculalngkrn sphakachadithy dwyenginbricakhkhxngphrabrmwngsanuwngs phxkha kharachkaraelaprachachn ephuxihepnxnusrnechidchuekiyrtikhunkhxngsmedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath xupnaykphuxanwykarsphakachadithy sungidesdcthiwngkht odyminayhi li sthapnikthipruksakhxngkrmekiykkaythharbk epnphuxxkaebb aelanayyi xi kxlol naychanginkxngkxsrangkrmsukhaphibal epnwiswkr idthaphithiepidtukemuxwnthi 1 kumphaphnth ph s 2466 tukckrphngs n culalngkrnmhawithyaly phraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs prathanengincanwn 20 000 bath inpi ph s 2473 kxsrangtukckrphngssahrbepnthithakarkhxngsomsrnisit epnxnusrnaedphrabidakhuxcxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath phuprathanaenwkhidxngkhkrbriharkhxngnisit tukckrphngs tngxyurahwangkhnawiswkrrmsastraelakhnawithyasastr pccubnepidepnhxprawticulalngkrnmhawithyaly thnnckrphngs orngphyabalsirirachmhawithyalyethkhonolyirachmngkhltawnxxk withyaekhtckrphngsphuwnarth emuxwnthi 1 emsayn ph s 2517 phubychakarthharbk inkhnann phlexk kvsn siwaraidmxbxakhareriyn xupkrn thidin aela thrphysinihkrathrwngsuksathikar orngeriynxachiwsuksabutrkharachkarkxngthphbksngkdkrmxachiwsuksa aelaephuxepnekiyrtiaelaralukthungkxngthphbk krathrwngsuksathikar cungidkhxphrarachthannam cxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath sungepnesnathikarkxngthphbkepnchuxaethn orngeriynxachiwsuksabutrkharachkarkxngthphbk odyichchuxwa withyalyckrphngsphuwnarth sungthangwithyaekhtcacdihwnthi 13 mithunayn epnwn ckrphngs odycamiphithiwangphwngmalabriewnhnaphraxnusawriy aelaphithithwaytw sungepnpraephnithinksuksachnpithi 1 khxngthuksakhawicha catxngekharwmphithi ephuxkawekhamaepn lukecafa xyangetmtw thnnckrphngs phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdekla ihsrangthnnckrphngskhun sungtngmacakphranamkhxngphraxngkh xyuinekhtphrankhr krungethphmhankhr sungerimtngaetthungsaphannrrtnsthan saphankhamkhlxngrxbkrung epnesnaebngekhtkarpkkhrxngrahwangaekhwngchnasngkhramkbaekhwngtladyxd aelathnnckrphngsxikaehng xyuinorngphyabalsirirach odyemuxkhrngthiphraxngkhesdcniwtikrungethphchwkhraw rahwangthrngsuksawichathharthirsesiy idesdcmaorngphyabalsirirach aelathrngehnwathnnimeriybrxy edinlabak cungprathanenginsrangthnncakthanayawipklangorngphyabalcnthungtukaephthyaly phraecabrmwngsethx krmhmunwiwithwrrnpricha xthibdikrmphyabalkhnann cungtngchuxthnnwa thnnckrphngs phraekiyrtiysphraxisriyys thrrmeniymphrayskhxng smedcphraecabrmwngsethx ecafakrmhlwngphisnuolkprachanaththngpracaphraxisriyystrapracaphraxngkhkarthulitfaphrabathkaraethntnkhaphraphuththecakarkhanrbphayakha ephkha3 minakhm ph s 2426 15 mkrakhm ph s 2435 smedcphraecalukyaethx ecafackrphngsphuwnath 15 mkrakhm ph s 2435 23 tulakhm ph s 2453 smedcphraecalukyaethx ecafackrphngsphuwnath krmkhunphisnuolkprachanath 23 tulakhm ph s 2453 11 phvscikayn ph s 2454 smedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmkhunphisnuolkprachanath 11 phvscikayn ph s 2454 13 mithunayn ph s 2463 smedcphraecanxngyaethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath 13 mithunayn ph s 2463 9 thnwakhm ph s 2468 smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath 9 thnwakhm ph s 2468 smedcphraechsthathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachath pccubn smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanathekhruxngrachxisriyaphrnithy ph s 2434 ekhruxngkhttiyrachxisriyaphrnxnmiekiyrtikhunrungeruxngyingmhackribrmrachwngs m c k fayhna ph s 2437 ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnobranmngkhlnphrtnrachwraphrn n r fayhna ph s 2443 ekhruxngrachxisriyaphrnculcxmekla chnthi 1 pthmculcxmeklawiess p c w ph s 2454 ekhruxngrachxisriyaphrnrtnwraphrn r w fayhna fayhna ph s 2461 ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiskdiramathibdi chnthi 1 esnangkhabdi s r ph s 2456 ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnthiechidchuyingchangephuxk chnsungsud mhaprmaphrnchangephuxk m p ch ph s 2461 ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiekiyrtiysyingmngkudithy chnsungsud mhawchirmngkud m w m ph s 2446 ehriyydusdimala ekhmsilpwithya r d m s ph s 2457 ehriyyckrmala r c m ph s 2451 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 4 chnthi 2 m p r 2 ph s 2451 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 5 chnthi 1 c p r 1 ph s 2453 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 6 chnthi 1 w p r 1 ekhmphrarachthan ph s 2456 ekhmkhahlwngedim ekhruxngrachxisriyaphrntangpraeths ednmark ph s imprakt ekhruxngrachxisriyaphrnixyra swiedn ph s imprakt ekhruxngrachxisriyaphrnesrafim brietnihy ph s imprakt ekhruxngrachxisriyaphrnrxylwiktxeriynphrarachsmyyanam phrabidaaehngkxngthphxakasithy phrabidaaehngkarbinithy phrabidaaehngesnathikarthharithyphrays smedcphraecabrmwngsethx ecafakrmhlwngphisnuolkprachanathrbich ithyaephnk wbr sngkdkxngthphbksyam kxngesuxpachnyscxmphl naykxngexkphraysthhar 30 thnwakhm ph s 2460 cxmphlphraysesuxpa 4 phvscikayn ph s 2454 naykxngtri naykxngexkrachtrakulphngsawlikhxngsmedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath 16 24 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 8 12 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 17 25 smedcphraxmrinthrabrmrachini 4 6 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw 18 26 9 13 smedcphrasrisurieynthrabrmrachini 19 27 smedcphraecaphinangethx ecafakrmphrasrisudarks 2 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw 20 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 10 smedcphrabrmrachmatamhykaethx krmhmunmatyaphithks 21 ecacxmmardathrphy 5 smedcphraethphsirinthrabrmrachini 22 busy 11 hmxmnxy siriwngs n xyuthya 23 aecm 1 smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath 24 16 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 12 8 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 25 17 smedcphraxmrinthrabrmrachini 6 4 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw 26 18 engin aestn 13 9 smedcphrasrisurieynthrabrmrachini 27 19 smedcphraecaphinangethx ecafakrmphrasrisudarks 3 smedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng 14 hlwngxasasaaedng aetng 7 smedcphrapiymawdi sriphchrinthrmata 15 thawsucrittharng nakh xangxing phrabrmrachoxngkar prakas phrarachthannamskulsahrbechuxphrawngsphrabrmrachwngschn 5 2009 06 12 thi ewyaebkaemchchin PDF rachkiccanuebksa 46 0k 21 9 mithunayn ph s 2472 khawthiwngkht smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnarth krmhlwngphisnuolkprachanarth aelaechiyphrasphsukrungethphmhankhr ekrdkhwamru 3 minakhm 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin sarakadee com phraprawti smedcphrasriphchrinthrabrmrachininath 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin se ed net khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 09 29 subkhnemux 2007 08 12 ecachiwit phraniphnthkhxng phraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs nkeriynnxk 2007 10 11 thi ewyaebkaemchchin maneebooks com lxm ephngaekw nksxnghw 2007 07 09 thi ewyaebkaemchchin silpwthnthrrm chiwitehmuxnfn nayphumski phrashaysnithsmedcecafackrphngsphuwnath phucakemuxngithyipkwa 33 pi krathuinphnthip khxm wthna khunwngs syamsokey paoslstwa n krungesntpietxrsebirk 2007 08 18 thi ewyaebkaemchchin sthanexkxkhrrachthut n krungmxsok phrarachprawtiecafa 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin smakhmsisyekackrphngsphuwnath phrarachthansyyabtrthharbk hnathi 1 yxnxditipthung ph s 2448 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin ekrdkhwamruthngkhwamrkaelakaremuxngkhxngecanayphukhrxngwngparusk hnathi 3 epliynaephndinihm 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin ekrdkhwamruthngkhwamrkaelakaremuxngkhxngecanayphukhrxngwngparusk phrarachthansyyabtrthharbk thrngphrakrunaoprdeklaihthrngdarngtaaehnngxngkhmntri phrarachthansyyabtrthharbk aecngkhwamkrmyuththnathikar 3 emsayn wnniinxdit 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin sarakadee com aecngkhwamkrmyuththnathikar PDF khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2016 08 16 subkhnemux 2020 01 18 bychiphranamaelanamxngkhmntri thiphrarachthansyyabtraelw PDF rachkiccanuebksa 27 0 ng 2273 1 mkrakhm r s 129 subkhnemux 20 phvscikayn ph s 2562 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2018 03 06 subkhnemux 2007 08 12 thharxachiph 5 cak r s 130 su 24 mi y 75 khmchdluk khxm khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 09 30 subkhnemux 2007 08 24 khawsmedcphraecanxngyaethxesdciprachkartangphraxngkhnpraethsyuorp syam txnrb ecanaytangpraeths khrngyingihysmyrchkalthi 6 cakaehlngedimemux 2008 01 15 subkhnemux 2008 01 15 khawsmedcphraecanxngyaethx ecafakrmkhunphisnuolkprachanath esdcklbkrungethph PDF rachkiccanuebksa elm 28 txn 0 ng hna 1813 12 phvscikayn r s 130 subkhnemux 15 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help PDF rachkiccanuebksa elm 28 txn 0 ng hna 1726 11 phvscikayn r s 130 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2011 11 14 subkhnemux 15 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help prawtikarbinkhxngithyepnxyangir 2007 08 18 thi ewyaebkaemchchin saranukrmsahrbeyawchnelm 1 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 02 08 subkhnemux 2007 08 24 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2005 11 22 subkhnemux 2006 04 21 elk phngssmkhrithy warasudthayaehngphrachnmchiph cxmphl smedcecafakrmhlwngphisnuolkprachanath nitysartwytunphiess chbbthi 395 eduxnmkrakhm 2551 hna 91 98 PDF khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2016 08 16 subkhnemux 2020 05 07 phraprawtiodysngekhpkhxng cxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnarth krmhlwngphisnuolkprachana 2007 08 17 thi ewyaebkaemchchin withyalykxngthphxakas srsly aephngspha nkeriynnayrxyithyineyxrmn yukh ikesxr 2007 07 18 thi ewyaebkaemchchin smedcphrasriphchrinthra brmrachininath 2007 07 14 thi ewyaebkaemchchin ewbistkxngthphbk ekrdkhwamru 12 emsayn 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin sarakadee com wnsakhyinxdit 3 mi kh lingkesiy sankprachasmphnthekht 4 phisnuolk khumuxkharachkar thx 2548 lingkesiy smedcphraecabrmwngsethx ecafabriphtrsukhum 2007 07 02 thi ewyaebkaemchchin chmrmdntriithy s c m tukculckrphngs orngphyabalculalngkrn sphakachadithy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 09 27 subkhnemux 2007 08 12 cullda phkdiphuminthr wngswnkuhlab 2007 09 26 thi ewyaebkaemchchin sakulthai com ekidwngparusk praphnthodyphraecawrwngsethx phraxngkhecaculckrphngs sankphimph River Books ISBN 974 8225 22 4 snsniy wirasilpchy lukthanhlanethx thixyuebuxnghlngkhwamsaercinrachsank krungethph mtichn 2550 ISBN 974 323 989 2 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 08 18 subkhnemux 2007 08 23 wnniinxdit 2007 09 22 thi ewyaebkaemchchin kxngthphithy tukckrphngs orngphyabalculalngkrn sphakachad ladbehtukarninprawtisastrkhxngcula 2007 09 11 thi ewyaebkaemchchin culalngkrnmhawithyaly khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 09 12 subkhnemux 2007 09 07 yxnxdit 40 pi rwfamwng 2509 2549 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin smakhmsisyekackrphngsphuwnath khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2008 09 14 subkhnemux 2007 08 23 thnnckrphngs insirirach lingkesiy prakaskarrbphrasuphrrnbtr echlimphranam PDF rachkiccanuebksa elm 8 txn 43 hna 391 24 mkrakhm r s 110 subkhnemux 15 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrabrmrachoxngkar prakas khana phranam phrabrmwngsanuwngs PDF rachkiccanuebksa elm 27 txn 0 k hna 1 30 tulakhm r s 129 subkhnemux 12 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help khawthiwngkht smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnarth krmhlwngphisnuolkprachanarth aelaechiyphrasphsukrungethphmhankhr PDF rachkiccanuebksa elm 37 txn 0 ng hna 1021 27 mithunayn ph s 2463 subkhnemux 15 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help prakas khanaphranam phrabrmwngsanuwngs PDF rachkiccanuebksa elm 42 txn 0 k hna 232 13 thnwakhm ph s 2468 subkhnemux 15 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help prakaskrathrwngkarkhlng eruxng xxkichehriyyksapnthiraluk 100 pi orngeriynesnathikarthharbk ph s 2555 PDF rachkiccanuebksa 23 May 2012 subkhnemux 27 Jun 2022 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk diexsix thwayphanphumskkaraphraxnusawriy cxmphl smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath oxkaskhrbrxb 39 pi thxth krmsxbswnkhdiphiess 1 Jul 2018 subkhnemux 27 Jun 2022 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk rfm rwmthwayphanphumskkaraphraxnuesawriycxmphlsmedcphraecabrmwngsethxecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanarth MRTA Website subkhnemux 27 Jun 2022 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk acsc rtaf mi th orngeriynesnathikarthharxakas khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2022 06 25 subkhnemux 27 Jun 2022 www cgsc ac th orngeriynesnathikarthharbk khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2018 09 03 subkhnemux 27 Jun 2022 wirasilpchy snsniy 2022 02 09 ikhr wachnmibuycaidepn phraecaaephndin thaimthungepnipechnni krmhlwngnkhrrachsima silpwthnthrrm subkhnemux 27 Jun 2022 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk eyiymbanckrphngs banthaetiynkhxngecafackrphngsphuwnath inkarduaelkhxngthayathpccubn The Cloud 3 Feb 2021 subkhnemux 27 Jun 2022 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk karrbphrasuphrrnbtr echlimphranam PDF rachkiccanuebksa elm 8 txn 43 hna 385 24 mkrakhm r s 110 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrarachphithimngkhlkarosknt smedcphraecalukyaethx PDF rachkiccanuebksa elm 11 txn 50 hna 458 10 minakhm r s 113 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin date help phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrnculcxmeklafayhnaaelafayin PDF rachkiccanuebksa elm 17 txn 35 hna 501 25 phvscikayn r s 119 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help PDF rachkiccanuebksa elm 35 elm 35 hna 980 23 krkdakhm ph s 2461 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2016 03 04 subkhnemux 2020 03 06 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin date help aekkhaphid rachkiccanuebksa elm 35 txnthi 17 phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn xnmiskdiramathibdi hna 980 PDF rachkiccanuebksa elm 35 txn 0 ng hna 1050 4 singhakhm ph s 2461 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn PDF rachkiccanuebksa elm 30 txn 0 ng hna 2437 18 mkrakhm ph s 2456 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn PDF rachkiccanuebksa elm 35 txn 0 ng hna 2848 30 thnwakhm ph s 2461 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help PDF rachkiccanuebksa elm 20 txn 27 hna 445 21 knyayn r s 122 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2015 06 01 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help PDF rachkiccanuebksa elm 31 txn 0 ng hna 2404 30 thnwakhm ph s 2457 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2018 02 10 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrarachthanehriyyrtnaphrnrchkalthi 4 PDF rachkiccanuebksa 25 36 1040 6 thnwakhm r s 127 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrarachthanehriyyrtnaphrn rchkalpccubnfayhna PDF rachkiccanuebksa elm 25 txn 35 hna 1012 29 phvscikayn r s 127 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help PDF rachkiccanuebksa elm 27 txn 0 ng hna 2409 11 mkrakhm r s 119 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2015 09 27 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help phrarachthanekhmkhahlwngedim PDF rachkiccanuebksa elm 30 txn 0 ng hna 304 18 phvsphakhm ph s 2456 subkhnemux 16 minakhm ph s 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2018 08 19 subkhnemux 2018 08 02 phrabidaaehngkarbinithy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2018 09 03 subkhnemux 2018 08 02 idrbkarykyxngsyyanam PDF khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2016 08 16 subkhnemux 2020 05 07 phrarachthansyyabtresuxpa idrbphrarachthannaykxngexkaehlngkhxmulxunwikikhakhmmikhakhmekiywkb smedcphraechsthathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath wikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb smedcphraechsthathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath phraprawtisngekhp 2007 09 29 thi ewyaebkaemchchin cxmphl smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath phrarachprawtiecafa 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath