ท้าวสุจริตธำรง (นาค)

ท้าวสุจริตธำรง (นาค) (10 กันยายน พ.ศ. 2355 - 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2434) ต้นสกุล ผู้เป็นมารดาของสมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยมในรัชกาลที่ 4) และเป็นขรัวยายของพระมเหสีในรัชกาลที่ 5 ทั้งสามพระองค์คือ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี, สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า และสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เป็นพระปัยยิกาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

ท้าวสุจริตธำรง (นาค สุจริตกุล)
เกิด	นาค 10 กันยายน พ.ศ. 2355 อาณาจักรรัตนโกสินทร์
เสียชีวิต	26 กรกฎาคม พ.ศ. 2434 (78 ปี) ประเทศสยาม
มีชื่อเสียงจาก	ต้นราชินิกุลสุจริตกุล
คู่สมรส	หลวงอาสาสำแดง
บุตร	• เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี • ท้าววนิดาพิจาริณี • สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา • พระยาราชภักดี • นายรองพันธ์ • ปุก สุจริตกุล • เหมือน สุจริตกุล

ประวัติ

ท้าวสุจริตธำรง เกิดเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 10 กันยายน พ.ศ. 2355 มีนามเดิมว่า นาค ซึ่งมีบรรพบุรุษเชื้อสายจีน และรับราชการฝ่ายในมาตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นนายวิเสทกลางสำรับหวานที่ ท้าวทองพยศ รับพระราชทานเบี้ยหวัด 2 ชั่ง

ท่านได้แต่งงานกับหลวงอาสาสำแดง (แตง) มีบุตรธิดารวม 9 คน (ธิดาคนที่ 1 และ 2 ถึงแก่กรรมตั้งแต่วัยเยาว์) ได้แก่

1. ไม่ปรากฏนาม (ถึงแก่กรรมแต่ยังเยาว์)
2. ไม่ปรากฏนาม (ถึงแก่กรรมแต่ยังเยาว์)
3. เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงส์ สุจริตกุล) สมรสกับคุณหญิงตาด ศิริรัตนมนตรี มีบุตรธิดา 16 คน มีธิดาคือหม่อมใหญ่ในกรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
4. สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา เจ้าจอมมารดาในรัชกาลที่ 4 มีพระโอรส-ธิดา 6 พระองค์
5. สมรสกับคุณหญิงทองศุข ราชภักดี มีบุตรธิดา 2 คน เป็นบิดาของท้าววนิดาพิจาริณี (เจ้าจอมเพิ่ม ในรัชกาลที่ 5) และเป็นพระอัยกา (ปู่) ของสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี พระวรราชชายาในรัชกาลที่ 6 และพระสุจริตสุดา พระสนมในรัชกาลที่ 6
6. ปุก สุจริตกุล (ถึงแก่กรรมแต่ยังเยาว์)
7. เหมือน สุจริตกุล (ถึงแก่กรรมแต่ยังเยาว์)

นอกจากนี้ท้าวสุจริตธำรงยังได้อุปการะธิดาของสามีที่มิได้เกิดด้วยกัน ชื่อ สุด เปรียบประดุจบุตรแท้ ๆ ของตน และสุดได้ติดตามสมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา ซึ่งมีศักดิ์เป็นน้องสาวเข้าไปอยู่ในพระบรมมหาราชวังด้วย

ท้าวทองพยศ (นาค) ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2434 อายุ 79 ปี ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็น ท้าวสุจริตธำรง มีบรรดาศักดิ์เสมอด้วยท้าวสนองพระโอษฐ์ ถือศักดินา 1000

อ้างอิง

• เล็ก พงษ์สมัครไทย. พระญาติ ราชสกุลกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ข้าวฟ่าง, พ.ศ. 2549. 160 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 

1. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ฉบับสมบูรณ์ (ภาคจบ). พิมพ์ครั้งที่ 2. นครหลวงฯ:รุ่งวัฒนา. 2515, หน้า 305
2. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ฉบับสมบูรณ์ (ภาคจบ). พิมพ์ครั้งที่ 2. นครหลวงฯ:รุ่งวัฒนา. 2515, หน้า 306
3. ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์, 2554. หน้า 211
4. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2003-07-22. สืบค้นเมื่อ 2011-11-05.
5. ราชกิจจานุเบกษา, หมายตั้งท้าวสุจริตธำรง, เล่ม ๘, ตอน ๔๗, ๒๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๓๔, หน้า ๔๒๘