Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
พระบาทสมเด็จปรมาธิวรเสรฐมหาเจษฎาบดินทร์ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (31 มีนาคม พ.ศ. 2331 – 2 เมษายน พ.ศ. 2394) เป็นพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์จักรีและเป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 47 ตามประวัติศาสตร์ไทย ครองราชย์ตั้งแต่วันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 ถึง 2 เมษายน พ.ศ. 2394
| พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| พระมหาเจษฎาราชเจ้า | |||||
 พระบรมสาทิสลักษณ์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประดิษฐาน ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท | |||||
| พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา | |||||
| ครองราชย์ | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 - 2 เมษายน พ.ศ. 2394 (26 ปี 255 วัน) | ||||
| ราชาภิเษก | 1 สิงหาคม พ.ศ. 2367 | ||||
| ก่อนหน้า | พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย | ||||
| ถัดไป | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | ||||
| พระมหาอุปราช | สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ | ||||
| ผู้สำเร็จราชการ | เจ้าพระยาพระคลัง | ||||
| สมุหนายก | |||||
| สมุหพระกลาโหม | |||||
| พระราชสมภพ | 31 มีนาคม พ.ศ. 2331 พระราชวังเดิม เมืองธนบุรี อาณาจักรรัตนโกสินทร์ | ||||
| สวรรคต | 2 เมษายน พ.ศ. 2394 (63 พรรษา) พระราชวังหลวง กรุงเทพพระมหานคร อาณาจักรรัตนโกสินทร์ | ||||
| ถวายพระเพลิง | พ.ศ. 2395 พระเมรุมาศ ทุ่งพระเมรุ | ||||
| บรรจุพระบรมอัฐิ | หอพระธาตุมณเฑียร | ||||
| ภรรยา | 58 ท่าน | ||||
| พระราชบุตร | 51 พระองค์ | ||||
| |||||
| ราชวงศ์ | จักรี | ||||
| พระราชบิดา | พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย | ||||
| พระราชมารดา | สมเด็จพระศรีสุลาลัย | ||||
| ศาสนา | เถรวาท | ||||
| พระราชลัญจกร |  | ||||
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และพระองค์แรกที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเรียม (ภายหลังได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระศรีสุลาลัย) เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันจันทร์ แรม 10 ค่ำ เดือน 4 ปีมะแม นพศก จ.ศ. 1149 เวลาค่ำ 10.30 น. (สี่ทุ่มครึ่ง) ตรงกับวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. พ.ศ. 2331 เสวยราชสมบัติเมื่อวันพุธ แรม 11 ค่ำ เดือน 8 ปีวอก ฉศก จ.ศ. 1186 ซึ่งตรงกับวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 สิริดำรงราชสมบัติได้ 26 ปี 255 วัน
ทรงมีเจ้าจอมมารดาและเจ้าจอม 56 ท่าน มีพระราชโอรสธิดาทั้งสิ้น 51 พระองค์ เสด็จสวรรคตเมื่อวันพุธ ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 ปีกุน โทศก จ.ศ. 1212 เวลา 7 ทุ่ม 5 บาท ตรงกับวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2394 สิริพระชนมพรรษา 64 ปี 2 วัน
พระราชประวัติ
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยประสูติแต่สมเด็จพระศรีสุลาลัย เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันจันทร์ที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2331 ณ พระราชวังเดิม ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ในขณะที่พระองค์ประสูตินั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยดำรงพระอิสริยยศที่สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร พระองค์จึงมีสกุลยศชั้นหม่อมเจ้าพระนามว่า หม่อมเจ้าชายทับ จนกระทั่ง สมเด็จพระบรมชนกนาถได้รับอุปราชาภิเษกขึ้นเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ในปี พ.ศ. 2349 พระองค์จึงมีพระอิสริยยศเป็น พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าชายทับ
เมื่อสมเด็จพระราชชนกได้เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นรัชกาลที่ 2 ใน พ.ศ. 2352 พระองค์จึงได้เลื่อนฐานันดรศักดิ์ขึ้นเป็นพระองค์เจ้าชั้นเอก ออกพระนามว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าชายทับ จนปี พ.ศ. 2356 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงกรม เป็น พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์
เมื่อกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์เสด็จเถลิงถวัลย์ครองราชสมบัติแล้ว ทรงออกพระนามเต็มตามพระสุพรรณบัฏว่า "พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธิบดี ศรีสินทรบรมมหาจักรพรรดิราชาธิบดินทร์ ธรณินทราธิราช รัตนากาศภาสกรวงศ์ องค์ปรมาธิเบศร์ ตรีภูวเนตรวรนายก ดิลกรัตนราชชาติอาชาวไสย สมุทัยดโรมน สากลจักรวาลาธิเบนทร์ สุริเยนทราธิบดินทร์ หริหรินทราธาธิบดี ศรีสุวิบูลย คุณอถพิษฐ ฤทธิราเมศวร ธรรมิกราชาธิราช เดโชชัย พรหมเทพาดิเทพนฤบดินทร์ ภูมินทรปรมาธิเบศร โลกเชษฐวิสุทธิ มงกุฏประเทศคตา มหาพุทธางกูร บรมบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่หัว" นับเป็น "สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 6"
ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เฉลิมพระปรมาภิไธยใหม่ เป็น "พระบาทสมเด็จพระปรมาธิวรเสรฐ มหาเจษฎาบดินทร สยามินทรวิโรดม บรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว" ออกพระนามโดยย่อว่า "พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว"
ในวันที่ 11 พฤศจิกายน 2459 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระบรมราชโองการให้เฉลิมพระปรมาภิไธยอย่างสังเขปว่า "พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาเจษฎาธิบดินทร์ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว" หรือ "พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 3"
เมื่อครั้งที่ทรงกำกับราชการ (ในสมัยรัชกาลที่ 2) ได้ทรงแต่งสำเภาบรรทุกสินค้าออกไปค้าขายในต่างประเทศมีรายได้เพิ่มขึ้นในท้องพระคลังเป็นอันมาก พระราชบิดาทรงเรียกพระองค์ว่า "เจ้าสัว" เมื่อรัชกาลที่ 2 เสด็จสวรรคต มิได้ตรัสมอบราชสมบัติแก่ผู้ใด ขุนนางและพระราชวงศ์ต่างมีความเห็นว่าพระองค์ (ขณะทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นกรมหมื่นเจษฏาบดินทร์) ขณะนั้นมีพระชนมายุ 37 พรรษา ทรงรอบรู้กิจการบ้านเมืองดี ทรงปราดเปรื่องในทางกฎหมาย การค้าและการปกครอง จึงพร้อมใจกันอัญเชิญครองราชย์เป็นรัชกาลที่ 3
พ.ศ. 2393 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระประชวรด้วยพระโรคมะเร็งกระดูก[] พระอาการทรุดหนักลงตามลำดับ จนกระทั่งเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2394[] หลังวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระองค์เพียง 2 วัน สิริพระชนมพรรษา 64 พรรษา ทรงครองราชย์รวม 27 ปี ได้อัญเชิญพระบรมศพไปประดิษฐาน ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท[] ต่อมาได้จัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพเมื่อ พ.ศ. 2396 ณ พระเมรุมาศ ท้องสนามหลวง[] หลังจากนั้นได้อัญเชิญพระบรมอัฐิไปประดิษฐาน ณ หอพระธาตุมณเฑียร และอัญเชิญพระบรมราชสรีรางคาร ไปประดิษฐานในพระอุโบสถ วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร[]
พระมเหสี เจ้าจอม พระราชโอรส และพระราชธิดา
- พระมเหสี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม
- พระราชโอรสและพระราชธิดา
พระราชกรณียกิจ
พระองค์ทรงปกครองประเทศด้วยพระปรีชาสามารถ ทรงเสริมสร้างกำลังป้องกันราชอาณาจักร โปรดให้สร้างป้อมปราการตามปากแม่น้ำสำคัญ และหัวเมืองชายทะเล
ด้านความมั่นคง
พระองค์ได้ทรงป้องกันราชอาณาจักรด้วยการส่งกองทัพไปสกัดทัพของเจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ ไม่ให้ยกทัพเข้ามาถึงชานพระนครและขัดขวางไม่ให้เวียงจันทน์เข้าครอบครองหัวเมืองอีสานของสยาม นอกจากนี้ พระองค์ทรงประสบความสำเร็จในการทำให้สยามกับญวนยุติการสู้รบระหว่างกันเกี่ยวกับเรื่องเขมรโดยที่สยามไม่ได้เสียเปรียบญวนแต่อย่างใด
ด้านการคมนาคม
ในรัชสมัยของพระองค์ใช้ทางน้ำเป็นสำคัญ ทั้งในการสงครามและการค้าขาย คลองจึงมีความสำคัญ มากในการย่นระยะทางจากเมืองหนึ่งไปอีกเมืองหนึ่ง จึงโปรดฯให้มีการขุดคลองขึ้น เช่น คลองบางขุนเทียน คลองบางขนาก และ
ด้านการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
พระองค์ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามาก และได้ทรงสร้างพระพุทธรูปมากมายเช่น พระประธานในอุโบสถวัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร วัดเฉลิมพระเกียรติ และวัดนางนอง ทรงสร้างวัดใหม่ขึ้น 3 วัด คือ วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร วัดเทพธิดารามวรวิหารและวัดราชนัดดารามวรวิหาร ทรงบูรณปฏิสังขรณ์ วัดเก่าอีก 35 วัด เช่น วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งสร้างมาแต่รัชกาลที่ 1 วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร เป็นต้น
ด้านการศึกษา
ทรงทำนุบำรุงและสนับสนุนการศึกษา โปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท แต่งตำราเรียนภาษาไทยขึ้นเล่มหนึ่งคือ หนังสือจินดามณี โปรดเกล้าฯ ให้ผู้รู้นำตำราต่าง ๆ มาจารึกลงในศิลาตามศาลารอบพุทธาวาสวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร ปั้นตั้งไว้ตามเขามอและเขียนไว้ตามฝาผนังต่าง ๆ มีทั้ง แพทยศาสตร์ พุทธศาสนศึกษา โบราณคดี ฯลฯ เพื่อเป็นการเผยแพร่วิชาการสาขาต่าง ๆ จึงอาจกล่าวได้ว่า วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของกรุงสยาม
ด้านสังคมสงเคราะห์
พระองค์ทรงเอาพระทัยใส่ดูแลทุกข์สุขของราษฎร ด้วยมีพระบรมราชวินิจฉัยว่า ไม่ทรงสามารถจะบำบัดทุกข์ให้ราษฎรได้ หากไม่เสด็จออกนอกพระราชวัง เพราะราษฎรจะร้องถวายฏีกาได้ต่อเมื่อพระคลังเวลาเสด็จออกนอกพระราชวังเท่านั้น จึงโปรดให้นำออกตั้ง ณ ในพระบรมมหาราชวัง เพื่อราษฎรผู้มีทุกข์จะได้ตีกลองร้องถวายฎีกาไปทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย เพื่อให้มีการชำระความกันต่อไป โดยพระองค์จะคอยซักถามอยู่เนื่อง ๆ ทำให้ตุลาการ ผู้ทำการพิพากษาไม่อาจพลิกแพลงคดีเป็นอื่นได้
ในรัชสมัยของพระองค์ได้มีมิชชันนารีชาวอเมริกันและชาวอังกฤษเดินทางเข้ามาเผยแพร่ศาสนาคริสต์เพิ่มมากขึ้น หนึ่งในจำนวนนี้คือศาสนาจารย์ นายแพทย์แดน บีช บรัดเลย์ หรือที่คนไทยรู้จักกันดีในนาม "หมอบรัดเลย์" ได้เป็นผู้ริเริ่มให้มีการปลูกฝีป้องกันไข้ทรพิษ และการฉีดวัคซีนป้องกันอหิวาตกโรคและการทำผ่าตัดขึ้นเป็นครั้งแรกในกรุงรัตนโกสินทร์ นอกจากนี้หมอบรัดเลย์ยังได้คิดตัวพิมพ์อักษรไทยขึ้น (ปี พ.ศ. 2379) ทำให้มีการพิมพ์หนังสือภาษาไทยเป็นครั้งแรกโดยพิมพ์คำสอนศาสนาคริสต์เป็นภาษาไทย เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2379 ต่อมาปี พ.ศ. 2385 หมอบรัดเลย์พิมพ์ปฏิทินภาษาไทยขึ้นเป็นครั้งแรก
ในด้านการหนังสือพิมพ์ฉบับแรกในสมัยรัชกาลที่ 3 หมอบรัดเลย์ได้ออกหนังสือพิมพ์แถลงข่าวรายปักษ์เป็นภาษาไทย ชื่อ บางกอกรีคอร์เดอร์ (Bangkok Recorder) มีเรื่องสารคดี ข่าวราชการ ข่าวการค้า ข่าวเบ็ดเตล็ด ฉบับแรกออกเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2387
หนังสือบทกลอนเล่มแรกที่พิมพ์ขายและผู้เขียนได้รับค่าลิขสิทธิ์คือ นิราศลอนดอน ของหม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์กระต่าย อิศรางกูร) โดย หมอบรัดเลย์ ซื้อกรรมสิทธิ์ไปพิมพ์ในราคา 400 บาท เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2404 และตีพิมพ์จำหน่ายครั้งแรกเมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404
ด้านการค้ากับต่างประเทศ
พระองค์ทรงสนับสนุนส่งเสริมการค้าขายกับต่างประเทศ ทั้งกับและชาวยุโรป โดยเฉพาะอย่างยิ่งการค้ากับจีนมาตั้งแต่เมื่อครั้งพระองค์ทรงดำรงพระอิสสริยศเป็นกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ส่งผลให้มีรายได้เพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้ มีการแต่งสำเภาทั้งของราชการ เจ้านาย ขุนนางชั้นผู้ใหญ่ และพ่อค้าชาวจีนไปค้าขายยังเมืองจีนและประเทศใกล้เคียง รวมถึงการเปิดค้าขายกับมหาอำนาจตะวันตกจนมีการลงนามในสนธิสัญญาระหว่างกันคือ สนธิสัญญาเบอร์นี พ.ศ. 2369 และ 6 ปีต่อมาก็ได้เปิดสัมพันธไมตรีกับสหรัฐอเมริกาและมีการทำสนธิสัญญาต่อกันใน พ.ศ. 2375 นับเป็นสนธิสัญญาฉบับแรกที่สหรัฐอเมริกาทำกับประเทศทางตะวันออก ส่งผลให้ไทยได้ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจอย่างมาก
ด้านศิลปกรรม
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะปฏิสงขรณ์พระปรางค์วัดอรุณราชวรารามจนแล้วเสร็จ และทรงมีรับสั่งให้สร้างเรือสำเภาก่อด้วยอิฐในวัดยานนาวา เพื่อให้ประชาชนได้รู้ว่าเรือสำเภานั้นมีรูปร่างลักษณะอย่างไร เพราะทรงเล็งเห็นว่าภายหน้าจะไม่มีการสร้างเรือสำเภาอีกแล้ว
สำหรับวรรณกรรม พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้นักปราชญ์ราชบัณฑิตจารึกวรรณคดีที่สำคัญ ๆ และวิชาแพทย์แผนโบราณลงบนแผ่นศิลา แล้วติดไว้ตามศาลารายรอบพระอุโบสถ รอบพระมหาเจดีย์บริเวณวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เพื่อให้ประชาชนได้ศึกษาหาความรู้
เหตุการณ์สำคัญ
- พ.ศ. 2367 มีเหตุการณ์สำคัญดังนี้
- พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เสด็จสวรรคต ขณะมีพระชนมพรรษาได้ 57 พรรษา ครองราชย์ได้ 15 ปี
- พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์องค์ที่ 3 แห่งราชวงศ์จักรี
- โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมจัดพิธีให้อุปราชาภิเษกพระองค์เจ้าอรุโณทัยขึ้นเป็นที่ "กรมพระราชวังบวรสถานมงคล"
- โปรดเกล้าฯ ให้ส่งกองทัพไทยไปช่วยอังกฤษรบพม่า
- พ.ศ. 2368 เฮนรี เบอร์นี ขอเข้ามาทำสัญญาค้าขาย
- พ.ศ. 2369 มีเหตุการณ์สำคัญดังนี้:
- ลงนามในสัญญา เบอร์นี
- เจ้าอนุวงศ์เป็นกบฏ โปรดเกล้าฯ ให้กรมพระราชวังบวรฯ เป็นแม่ทัพใหญ่ยกไปปราบ กำเนิดวีรกรรมท้าวสุรนารี (คุณหญิงโม) และโปรดเกล้าฯ ให้พระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) แม่ทัพหน้าเป็นเจ้าพระราชสุภาวดี ว่าที่สมุหนายก
- พ.ศ. 2370 เริ่มสร้างพระสมุทรเจดีย์
- พ.ศ. 2371 ร้อยเอกเจมส์โลว์ จัดพิมพ์หนังสือภาษาไทยเป็นครั้งแรก มิชชันนารีอเมริกันเดินทางมาเผยแพร่ศาสนาในเมืองไทย
- พ.ศ. 2372 เจ้าพระยาราชสุภาวดี (สิงห์ สิงหเสนี) จับเจ้าอนุวงศ์ จัดส่งลงมากรุงเทพฯ ได้โปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเป็น เจ้าพระยาบดินทรเดชา ที่สมุหนายก
- กำเนิดสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย
- โปรดเกล้าให้ทำการสังคายนาเป็นภาษาไทย
- ทรงบูรณปฏิสังขรณ์วัดวาอารามหลายแห่ง และสร้างวัดใหม่ คือวัดเทพธิดาราม วัดราชนัดดา วัดเฉลิมพระเกียรติ และวัดพระเชตุพนฯลฯได้ตั้งโรงเรียนหลวง (วัดพระเชตุพน) ขึ้นเป็นครั้งแรก เพื่อสอนหนังสือไทยแก่เด็กในสมัยนี้ และได้ถือกำเนิดนิกายธรรมยุติขึ้น โดยพระวชิรญาณเถระ (เจ้าฟ้ามงกุฏ) ขณะที่ผนวชอยู่ได้ทรงศรัทธาเลื่อมใสในจริยาวัตรของพระมอญ ชื่อ ซาย ฉายา พุทฺธวํโส จึงได้ทรงอุปสมบทใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2372 ได้ตั้งคณะธรรมยุตขึ้นในปี พ.ศ. 2376 แล้วเสด็จมาประทับที่วัดบวรนิเวศวิหาร และตั้งเป็นศูนย์กลางของคณะธรรมยุติ
- พ.ศ. 2373 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งให้เจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) เป็นว่าที่สมุหพระกลาโหม
- พ.ศ. 2374
- ทำการบูรณะวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร ใช้เวลา 16 ปีในการสร้าง
- เกิดน้ำท่วมใหญ่ในพระราชอาณาจักร
- พ.ศ. 2375 แอนดรูว์ แจ็กสัน ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา ส่งเอ็ดมันต์ โรเบิร์ต เข้ามาขอเจริญพระราชไมตรีทำการค้ากับไทย
- พ.ศ. 2376 เกิดกบฏญวน โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ผู้สำเร็จราชการเป็นแม่ทัพใหญ่ไปรบ
- พ.ศ. 2377
- ออกหวย ก.ข. เป็นครั้งแรก
- ญวนได้ส่งพระอุไทยราชามาปกครองเขมร
- พ.ศ. 2378 เกิดภาวะเงินฝืดเคือง
- พ.ศ. 2380 หมอบรัดเลย์ คิดตัวพิมพ์อักษรไทยขึ้นใหม่ โปรดเกล้าฯ ให้หมอหลวงไปหัดปลูกฝีกับหมอบรัดเลย์
- พ.ศ. 2381 เกิดกบฏหวันหมาดหลี ที่หัวเมืองไทรบุรี
- พ.ศ. 2382 ทรงประกาศห้ามสูบฝิ่น เพื่อส่งเสริมศีลธรรมในบ้านเมือง และ มีการเผาฝิ่น และ โรงยาฝิ่น พร้อม มีการปราบอั้งอั้งยี่ซึ่งค้าฝิ่น เหล่านั้น
- พ.ศ. 2386 เกิดสุริยุปราคาเต็มดวงขึ้นในวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2386 แนวคราสมืดพาดผ่านภาคใต้ตอนกลาง กรุงเทพฯเห็นเป็นชนิดบางส่วน 82%
- พ.ศ. 2389 ญวนขอหย่าทัพกับเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) โปรดเกล้าฯ ให้สร้างโลหะปราสาท วัดราชนัดดารามวรวิหาร
- พ.ศ. 2390 ทรงอภิเษกให้นักองค์ด้วงเป็นสมเด็จพระหริรักษ์รามมหาอิศราธิบดี ครองประเทศกัมพูชา
- พ.ศ. 2391 ญวนขอเจริญพระราชไมตรีดังเดิม กองทัพเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) กลับกรุงเทพฯ
- พ.ศ. 2392 มีเหตุการณ์สำคัญดังนี้
- กองทัพเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) และ เจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) ปราบอั้งยี่ ที่ ฉะเชิงเทรา
- เกิดอหิวาตกโรคระบาด มีคนตายมากกว่า 30,000 คน ซึ่งรวมถึงเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)
- พ.ศ. 2393 อังกฤษ และสหรัฐฯ ขอแก้สนธิสัญญา
วันระลึกพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาเจษฎาราชเจ้า
คณะรัฐมนตรีมีมติให้วันที่ 31 มีนาคมของทุกปีเป็น วันระลึกพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาเจษฎาราชเจ้า หรือ วันเจษฎาบดินทร์ เป็นวันสำคัญของชาติ แต่ไม่ถือเป็นวันหยุดราชการ และเห็นชอบให้ให้ถวายพระราชสมัญญาว่า “พระมหาเจษฎาราชเจ้า” แปลว่า “พระเจ้าแผ่นดินผู้เป็นใหญ่”
พระบรมราชอิสริยยศและพระเกียรติยศ
| ธรรมเนียมพระยศของ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว | |
|---|---|
 พระราชลัญจกร | |
| การทูล | ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท |
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
| การขานรับ | พระพุทธเจ้าข้าขอรับ/เพคะ |
พระบรมราชอิสริยยศ
- หม่อมเจ้าชายทับ (31 มีนาคม พ.ศ. 2330 - พ.ศ. 2349)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทับ (พ.ศ. 2349 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
- พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าทับ (7 กันยายน พ.ศ. 2352 - พ.ศ. 2356)
- พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ (พ.ศ. 2356 - 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367)
- พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธิบดี ศรีสินทรบรมมหาจักรพรรดิราชาธิบดินทร์ ธรณินทราธิราช รัตนากาศภาสกรวงศ์ องค์ปรมาธิเบศร์ ตรีภูวเนตรวรนายก ดิลกรัตนราชชาติอาชาวไสย สมุทัยดโรมน สากลจักรวาลาธิเบนทร์ สุริเยนทราธิบดินทร์ หริหรินทราธาธิบดี ศรีสุวิบูลย คุณอถพิษฐ ฤทธิราเมศวร ธรรมิกราชาธิราช เดโชชัย พรหมเทพาดิเทพนฤบดินทร์ ภูมินทรปรมาธิเบศร โลกเชษฐวิสุทธิ มงกุฏประเทศคตา มหาพุทธางกูร บรมบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่หัว (21 กรกฎาคม พ.ศ.2367-2 เมษายน พ.ศ.2394)
- ภายหลังการสวรรคต;
- ในรัชกาลที่ 4;
- พระบาทสมเด็จพระปรมาธิวรเสรฐมหาเจษฎาบดินทร สยามินทรวิโรดม บรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมัยรัชกาลที่ 4 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459)
- ในรัชกาลที่ 6;
- พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาเจษฎาธิบดินทร พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 - สมัยรัชกาลที่ 7)
- ในรัชกาลที่ 7;
- พระบาทสมเด็จพระปรมาธิวรเสรฐมหาเจษฎาบดินทร สยามินทรวิโรดม บรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมัยรัชกาลที่ 7 - พ.ศ. 2540)
- ในรัชกาลที่ 9;
- พระบาทสมเด็จพระปรมาธิวรเสรฐมหาเจษฎาบดินทร สยามินทรวิโรดม บรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตร พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาเจษฎาราชเจ้า (พ.ศ. 2540 - ปัจจุบัน)
พระราชสมัญญา
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงได้รับการถวายพระราชสมัญญาต่าง ๆ เช่น ในปี พ.ศ. 2541 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรได้ถวายพระราชสมัญญาว่าพระมหาเจษฎาราชเจ้า และได้ใช้เป็นสร้อยพระนามสืบมาจนปัจจุบัน ต่อมา พ.ศ. 2551 คณะรัฐมนตรีมีมติถวายพระราชสมัญญาว่าพระบิดาแห่งการค้าไทย, พระบิดาแห่งการพาณิชย์นาวีไทย และในปี พ.ศ. 2558 ถวายพระราชสมัญญาว่าพระบิดาแห่งการแพทย์แผนไทย (ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 16 มิถุนายน 2558)
พงศาวลี
| พงศาวลีของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
แผนผัง
อ้างอิง
- ""สยาม" ถูกใช้เรียกชื่อประเทศเป็นทางการสมัยรัชกาลที่ 4". ศิลปวัฒนธรรม. 6 กรกฎาคม 2560. สืบค้นเมื่อ 10 สิงหาคม 2560.
{{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=((help)) - ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เฉลิมพระปรมาภิไธย, เล่ม 33, ตอน 0ก, 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459, หน้า 212
- วันเจษฎาบดินทร์ 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดอุดรธานี อ้างจากบทความโดย เยาวนิศ เต็งไตรรัตน์ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม. สืบค้น 31-3-2555
- หมายกำหนดการทรงบำเพ็ญพระราชกุศลเนื่องในการถวายพระราชสมัญญา พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาเจษฎาราชเจ้า. เล่ม 115, ตอนพิเศษ 25ง, 31 มีนาคม 2541, หน้า19
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-05-20. สืบค้นเมื่อ 2018-01-12.
- พระบิดาแห่งการค้าไทย
- พระบิดาแห่งการพาณิชย์นาวีไทย
- พระบิดาแห่งการแพทย์แผนไทย
- ตามมติคณะรัฐมนตรี
- ลำดับราชินิกูลบางช้าง. พระนคร: ห้างหุ้นส่วนจำกัด ศิวพร. 2501.
- พงษาวดารราชินิกูลบางช้าง (PDF). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทย สพานยศเส. 2457.
- อ. วิโรจน์ ไตรเพียร, 9 รัชกาลแห่งราชวงศ์จักรี, สำนักพิมพ์ คลังศึกษา, 2543, หน้า 30-36
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- พระราชประวัติอย่างย่อ 2013-07-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
| ก่อนหน้า | พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย |  |  พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา (กรุงรัตนโกสินทร์) (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 - 2 เมษายน พ.ศ. 2394) |  | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พระเจ้ากรุงสยาม) |
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phrabathsmedcprmathiwresrthmhaecsdabdinthr phranngeklaecaxyuhw 31 minakhm ph s 2331 2 emsayn ph s 2394 epnphramhakstriy rchkalthi 3 aehngrachwngsckriaelaepnphramhakstriyrchkalthi 47 tamprawtisastrithy khrxngrachytngaetwnthi 21 krkdakhm ph s 2367 thung 2 emsayn ph s 2394phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwphramhaecsdarachecaphrabrmsathislksn phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw pradisthan n phrathinngckrimhaprasathphraecakrungsrixyuthyakhrxngrachy21 krkdakhm ph s 2367 2 emsayn ph s 2394 26 pi 255 wn rachaphiesk1 singhakhm ph s 2367kxnhnaphrabathsmedcphraphuththelishlanphalythdipphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwphramhaxuprachsmedcphrabwrrachecamhaskdiphlesphphusaercrachkarecaphrayaphrakhlngsmuhnaykduraychux ecaphrayaxphyphuthr nxy bunyrtphnthu ecaphrayabdinthredcha singh singhesni ecaphrayanikrbdinthr ot klyanmitr smuhphraklaohmduraychux ecaphrayamhaesna nxy ecaphrayaphrakhlng dis bunnakh phrarachsmphph31 minakhm ph s 2331 phrarachwngedim emuxngthnburi xanackrrtnoksinthrswrrkht2 emsayn ph s 2394 63 phrrsa phrarachwnghlwng krungethphphramhankhr xanackrrtnoksinthrthwayphraephlingph s 2395 phraemrumas thungphraemrubrrcuphrabrmxthihxphrathatumnethiyrphrrya58 thanphrarachbutr51 phraxngkhwdpracarchkalwdrachoxrsaramrachwrwiharrachwngsckriphrarachbidaphrabathsmedcphraphuththelishlanphalyphrarachmardasmedcphrasrisulalysasnaethrwathphrarachlyckr phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwepnphrarachoxrsphraxngkhihyinphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly aelaphraxngkhaerkthiprasutiaetecacxmmardaeriym phayhlngidrbsthapnaepnsmedcphrasrisulaly esdcphrarachsmphphemuxwncnthr aerm 10 kha eduxn 4 pimaaem nphsk c s 1149 ewlakha 10 30 n sithumkhrung trngkbwnthi 31 minakhm ph s ph s 2331 eswyrachsmbtiemuxwnphuth aerm 11 kha eduxn 8 piwxk chsk c s 1186 sungtrngkbwnthi 21 krkdakhm ph s 2367 siridarngrachsmbtiid 26 pi 255 wn thrngmiecacxmmardaaelaecacxm 56 than miphrarachoxrsthidathngsin 51 phraxngkh esdcswrrkhtemuxwnphuth khun 1 kha eduxn 5 pikun othsk c s 1212 ewla 7 thum 5 bath trngkbwnthi 2 emsayn ph s 2394 siriphrachnmphrrsa 64 pi 2 wnphrarachprawtitraphrarachlyckrpracarchkalthi 3 rupprasath sxdkhlxngkbphranamedim thb phuktranikhuninworkaskrungrtnoksinthrkhrb 100 pi phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwepnphrarachoxrsinphrabathsmedcphraphuththelishlanphalyprasutiaetsmedcphrasrisulaly esdcphrarachsmphphemuxwncnthrthi 31 minakhm ph s 2331 n phrarachwngedim trngkbrchsmyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach inkhnathiphraxngkhprasutinnphrabathsmedcphraphuththelishlanphalydarngphraxisriyysthismedcphraecalukyaethx ecafakrmhlwngxisrsunthr phraxngkhcungmiskulyschnhmxmecaphranamwa hmxmecachaythb cnkrathng smedcphrabrmchnknathidrbxuprachaphieskkhunepnkrmphrarachwngbwrsthanmngkhl inpi ph s 2349 phraxngkhcungmiphraxisriyysepn phraecahlanethx phraxngkhecachaythb emuxsmedcphrarachchnkidesdckhunkhrxngrachyepnrchkalthi 2 in ph s 2352 phraxngkhcungideluxnthanndrskdikhunepnphraxngkhecachnexk xxkphranamwa phraecalukyaethx phraxngkhecachaythb cnpi ph s 2356 idrbphrakrunaoprdekla ihthrngkrm epn phraecalukyaethx krmhmunecsdabdinthr emuxkrmhmunecsdabdinthresdcethlingthwlykhrxngrachsmbtiaelw thrngxxkphranametmtamphrasuphrrnbtwa phrabathsmedcphrabrmrachathirachramathibdi srisinthrbrmmhackrphrrdirachathibdinthr thrninthrathirach rtnakasphaskrwngs xngkhprmathiebsr triphuwentrwrnayk dilkrtnrachchatixachawisy smuthydormn saklckrwalathiebnthr surieynthrathibdinthr hrihrinthrathathibdi srisuwibuly khunxthphisth vththiraemswr thrrmikrachathirach edochchy phrhmethphadiethphnvbdinthr phuminthrprmathiebsr olkechsthwisuththi mngkutpraethskhta mhaphuththangkur brmbphitr phraphuththecaxyuhw nbepn smedcphraramathibdithi 6 txmaphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwidechlimphraprmaphiithyihm epn phrabathsmedcphraprmathiwresrth mhaecsdabdinthr syaminthrwiordm brmthrrmikmharachathirach brmnarthbphitr phranngeklaecaxyuhw xxkphranamodyyxwa phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw inwnthi 11 phvscikayn 2459 phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwmiphrabrmrachoxngkarihechlimphraprmaphiithyxyangsngekhpwa phrabathsmedcphraramathibdisrisinthrmhaecsdathibdinthr phranngeklaecaxyuhw hrux phrabathsmedcphraramathibdithi 3 phramhakstriyrachwngsckriphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachphrabathsmedcphraphuththelishlanphalyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwphrabathsmedcphrapkeklaecaxyuhwphrabathsmedcphrapremnthrmhaxannthmhidl phraxthmramathibdinthrphrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitrphrabathsmedcphrawchireklaecaxyuhwdkhk emuxkhrngthithrngkakbrachkar insmyrchkalthi 2 idthrngaetngsaephabrrthuksinkhaxxkipkhakhayintangpraethsmirayidephimkhuninthxngphrakhlngepnxnmak phrarachbidathrngeriykphraxngkhwa ecasw emuxrchkalthi 2 esdcswrrkht miidtrsmxbrachsmbtiaekphuid khunnangaelaphrarachwngstangmikhwamehnwaphraxngkh khnathrngdarngphrarachxisriyysepnkrmhmunecstabdinthr khnannmiphrachnmayu 37 phrrsa thrngrxbrukickarbanemuxngdi thrngpradepruxnginthangkdhmay karkhaaelakarpkkhrxng cungphrxmicknxyechiykhrxngrachyepnrchkalthi 3 ph s 2393 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw thrngphraprachwrdwyphraorkhmaerngkraduk txngkarxangxing phraxakarthrudhnklngtamladb cnkrathngesdcswrrkhtemuxwnthi 2 emsayn ph s 2394 txngkarxangxing hlngwnechlimphrachnmphrrsakhxngphraxngkhephiyng 2 wn siriphrachnmphrrsa 64 phrrsa thrngkhrxngrachyrwm 27 pi idxyechiyphrabrmsphippradisthan n phrathinngdusitmhaprasath txngkarxangxing txmaidcdphrarachphithithwayphraephlingphrabrmsphemux ph s 2396 n phraemrumas thxngsnamhlwng txngkarxangxing hlngcaknnidxyechiyphrabrmxthiippradisthan n hxphrathatumnethiyr aelaxyechiyphrabrmrachsrirangkhar ippradisthaninphraxuobsth wdrachoxrsaramrachwrwihar txngkarxangxing phramehsi ecacxm phrarachoxrs aelaphrarachthidaphramehsi ecacxmmarda aelaecacxm phrarachoxrsaelaphrarachthidaphrarachkrniykicphrabrmrachanusawriyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw n thiwdrachnddaramwrwihar phraxngkhthrngpkkhrxngpraethsdwyphraprichasamarth thrngesrimsrangkalngpxngknrachxanackr oprdihsrangpxmprakartampakaemnasakhy aelahwemuxngchaythael dankhwammnkhng phraxngkhidthrngpxngknrachxanackrdwykarsngkxngthphipskdthphkhxngecaxnuwngsaehngewiyngcnthn imihykthphekhamathungchanphrankhraelakhdkhwangimihewiyngcnthnekhakhrxbkhrxnghwemuxngxisankhxngsyam nxkcakni phraxngkhthrngprasbkhwamsaercinkarthaihsyamkbywnyutikarsurbrahwangknekiywkberuxngekhmrodythisyamimidesiyepriybywnaetxyangid dankarkhmnakhm inrchsmykhxngphraxngkhichthangnaepnsakhy thnginkarsngkhramaelakarkhakhay khlxngcungmikhwamsakhy makinkarynrayathangcakemuxnghnungipxikemuxnghnung cungoprdihmikarkhudkhlxngkhun echn khlxngbangkhunethiyn khlxngbangkhnak aela dankarthanubarungphraphuththsasna wdyannawaidrbkarxupthmphody phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw sungthrngsngihkhyaywdaelasrangokhrngsrangihmmakmayphayin wdmiruprangehmuxneruxsaephacinephuxralukthungkhwamsakhykhxngkarkhakhayaelaxiththiphlaenwkhidkhxngcin inrchsmykhxng phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phraxngkhthrngeluxmisinphraphuththsasnamak aelaidthrngsrangphraphuththrupmakmayechn phraprathaninxuobsthwdsuthsnethphwraramrachwrmhawihar wdechlimphraekiyrti aelawdnangnxng thrngsrangwdihmkhun 3 wd khux wdbwrniewsrachwrwihar wdethphthidaramwrwiharaelawdrachnddaramwrwihar thrngburnptisngkhrn wdekaxik 35 wd echn wdphrasrirtnsasdaram sungsrangmaaetrchkalthi 1 wdxrunrachwraramrachwrmhawihar wdrachoxrsaramrachwrwihar epntn dankarsuksa thrngthanubarungaelasnbsnunkarsuksa oprdekla ihphraecabrmwngsethx krmhlwngwngsathirachsnith aetngtaraeriynphasaithykhunelmhnungkhux hnngsuxcindamni oprdekla ihphurunataratang macaruklnginsilatamsalarxbphuththawaswdphraechtuphnwimlmngkhlaramrachwrmhawihar pntngiwtamekhamxaelaekhiyniwtamfaphnngtang mithng aephthysastr phuththsasnsuksa obrankhdi l ephuxepnkarephyaephrwichakarsakhatang cungxacklawidwa wdphraechtuphnwimlmngkhlaramepnmhawithyalyaehngaerkkhxngkrungsyam dansngkhmsngekhraah khwamepnxyukhxngchawtangchati incitrkrrmfaphnngwdbrmniwasrachwrwihar fimuxkhrwxinokhng phraxngkhthrngexaphrathyisduaelthukkhsukhkhxngrasdr dwymiphrabrmrachwinicchywa imthrngsamarthcababdthukkhihrasdrid hakimesdcxxknxkphrarachwng ephraarasdrcarxngthwaytikaidtxemuxphrakhlngewlaesdcxxknxkphrarachwngethann cungoprdihnaxxktng n inphrabrmmharachwng ephuxrasdrphumithukkhcaidtiklxngrxngthwaydikaipthuleklathulkrahmxmthway ephuxihmikarcharakhwamkntxip odyphraxngkhcakhxyskthamxyuenuxng thaihtulakar phuthakarphiphaksaimxacphlikaephlngkhdiepnxunid inrchsmykhxngphraxngkhidmimichchnnarichawxemriknaelachawxngkvsedinthangekhamaephyaephrsasnakhristephimmakkhun hnungincanwnnikhuxsasnacary nayaephthyaedn bich brdely hruxthikhnithyruckkndiinnam hmxbrdely idepnphurierimihmikarplukfipxngknikhthrphis aelakarchidwkhsinpxngknxhiwatkorkhaelakarthaphatdkhunepnkhrngaerkinkrungrtnoksinthr nxkcaknihmxbrdelyyngidkhidtwphimphxksrithykhun pi ph s 2379 thaihmikarphimphhnngsuxphasaithyepnkhrngaerkodyphimphkhasxnsasnakhristepnphasaithy emuxwnthi 26 tulakhm ph s 2379 txmapi ph s 2385 hmxbrdelyphimphptithinphasaithykhunepnkhrngaerk indankarhnngsuxphimphchbbaerkinsmyrchkalthi 3 hmxbrdelyidxxkhnngsuxphimphaethlngkhawraypksepnphasaithy chux bangkxkrikhxredxr Bangkok Recorder mieruxngsarkhdi khawrachkar khawkarkha khawebdetld chbbaerkxxkemuxwnthi 4 krkdakhm ph s 2387 hnngsuxbthklxnelmaerkthiphimphkhayaelaphuekhiynidrbkhalikhsiththikhux niraslxndxn khxnghmxmraochthy hmxmrachwngskratay xisrangkur ody hmxbrdely suxkrrmsiththiipphimphinrakha 400 bath emuxwnthi 15 mithunayn ph s 2404 aelatiphimphcahnaykhrngaerkemuxwnthi 6 phvscikayn ph s 2404 dankarkhakbtangpraeths sngkhramxngkvs phmakhrngthihnung phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw thrngchwyehluxxngkvsinchwngsngkhram phraxngkhthrngsnbsnunsngesrimkarkhakhaykbtangpraeths thngkbaelachawyuorp odyechphaaxyangyingkarkhakbcinmatngaetemuxkhrngphraxngkhthrngdarngphraxissriysepnkrmhmunecsdabdinthr sngphlihmirayidephimmakkhun nxkcakni mikaraetngsaephathngkhxngrachkar ecanay khunnangchnphuihy aelaphxkhachawcinipkhakhayyngemuxngcinaelapraethsiklekhiyng rwmthungkarepidkhakhaykbmhaxanactawntkcnmikarlngnaminsnthisyyarahwangknkhux snthisyyaebxrni ph s 2369 aela 6 pitxmakidepidsmphnthimtrikbshrthxemrikaaelamikarthasnthisyyatxknin ph s 2375 nbepnsnthisyyachbbaerkthishrthxemrikathakbpraethsthangtawnxxk sngphlihithyidphlpraoychnthangesrsthkicxyangmak dansilpkrrm eruxsaephacinthiwdyannawa phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwoprdekla ihburnaptisngkhrnphraprangkhwdxrunrachwraramcnaelwesrc aelathrngmirbsngihsrangeruxsaephakxdwyxithinwdyannawa ephuxihprachachnidruwaeruxsaephannmirupranglksnaxyangir ephraathrngelngehnwaphayhnacaimmikarsrangeruxsaephaxikaelw sahrbwrrnkrrm phraxngkhoprdekla ihnkprachyrachbnthitcarukwrrnkhdithisakhy aelawichaaephthyaephnobranlngbnaephnsila aelwtidiwtamsalarayrxbphraxuobsth rxbphramhaecdiybriewnwdphraechtuphnwimlmngkhlaram ephuxihprachachnidsuksahakhwamruehtukarnsakhyph s 2367 miehtukarnsakhydngni phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly esdcswrrkht khnamiphrachnmphrrsaid 57 phrrsa khrxngrachyid 15 pi phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwkhunkhrxngrachsmbtiepnphramhakstriyxngkhthi 3 aehngrachwngsckri oprdeklaoprdkrahmxmcdphithiihxuprachaphieskphraxngkhecaxruonthykhunepnthi krmphrarachwngbwrsthanmngkhl oprdekla ihsngkxngthphithyipchwyxngkvsrbphmaph s 2368 ehnri ebxrni khxekhamathasyyakhakhayph s 2369 miehtukarnsakhydngni lngnaminsyya ebxrni ecaxnuwngsepnkbt oprdekla ihkrmphrarachwngbwr epnaemthphihyykipprab kaenidwirkrrmthawsurnari khunhyingom aelaoprdekla ihphrayarachsuphawdi singh singhesni aemthphhnaepnecaphrarachsuphawdi wathismuhnaykph s 2370 erimsrangphrasmuthrecdiyph s 2371 rxyexkecmsolw cdphimphhnngsuxphasaithyepnkhrngaerk michchnnarixemriknedinthangmaephyaephrsasnainemuxngithyph s 2372 ecaphrayarachsuphawdi singh singhesni cbecaxnuwngs cdsnglngmakrungethph idoprdekla ihsthapnaepn ecaphrayabdinthredcha thismuhnayk kaenidsngkhthrrmyutiknikay oprdeklaihthakarsngkhaynaepnphasaithy thrngburnptisngkhrnwdwaxaramhlayaehng aelasrangwdihm khuxwdethphthidaram wdrachndda wdechlimphraekiyrti aelawdphraechtuphnlidtngorngeriynhlwng wdphraechtuphn khunepnkhrngaerk ephuxsxnhnngsuxithyaekedkinsmyni aelaidthuxkaenidnikaythrrmyutikhun odyphrawchiryanethra ecafamngkut khnathiphnwchxyuidthrngsrththaeluxmisincriyawtrkhxngphramxy chux say chaya phuth thwos cungidthrngxupsmbthihm emux ph s 2372 idtngkhnathrrmyutkhuninpi ph s 2376 aelwesdcmaprathbthiwdbwrniewswihar aelatngepnsunyklangkhxngkhnathrrmyutiph s 2373 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwthrngtngihecaphrayaphrakhlng dis bunnakh epnwathismuhphraklaohmph s 2374 thakarburnawdphraechtuphnwimlmngkhlaramrachwrmhawihar ichewla 16 piinkarsrang ekidnathwmihyinphrarachxanackrph s 2375 aexndruw aecksn prathanathibdishrthxemrika sngexdmnt orebirt ekhamakhxecriyphrarachimtrithakarkhakbithyph s 2376 ekidkbtywn oprdekla ihecaphrayabdinthredcha singh singhesni phusaercrachkarepnaemthphihyiprbph s 2377 xxkhwy k kh epnkhrngaerk ywnidsngphraxuithyrachamapkkhrxngekhmrph s 2378 ekidphawaenginfudekhuxngph s 2380 hmxbrdely khidtwphimphxksrithykhunihm oprdekla ihhmxhlwngiphdplukfikbhmxbrdelyph s 2381 ekidkbthwnhmadhli thihwemuxngithrburiph s 2382 thrngprakashamsubfin ephuxsngesrimsilthrrminbanemuxng aela mikarephafin aela orngyafin phrxm mikarprabxngxngyisungkhafin ehlannph s 2385 hmxbrdely phimphptithinphasaithykhunepnkhrngaerkph s 2386 ekidsuriyuprakhaetmdwngkhuninwnthi 21 thnwakhm ph s 2386 aenwkhrasmudphadphanphakhittxnklang krungethphehnepnchnidbangswn 82 ph s 2389 ywnkhxhyathphkbecaphrayabdinthredcha singh singhesni oprdekla ihsrangolhaprasath wdrachnddaramwrwiharph s 2390 thrngxphieskihnkxngkhdwngepnsmedcphrahrirksrammhaxisrathibdi khrxngpraethskmphuchaph s 2391 ywnkhxecriyphrarachimtridngedim kxngthphecaphrayabdinthredcha singh singhesni klbkrungethphph s 2392 miehtukarnsakhydngni kxngthphecaphrayabdinthredcha singh singhesni aela ecaphrayaphrakhlng dis bunnakh prabxngyi thi chaechingethra ekidxhiwatkorkhrabad mikhntaymakkwa 30 000 khn sungrwmthungecaphrayabdinthredcha singh singhesni ph s 2393 xngkvs aelashrth khxaeksnthisyyaph s 2394 esdcswrrkht emuxwnthi 2 emsayn ph s 2394 rwmphrachnmphrrsaid 64 phrrsa darngxyuinrachsmbti 27 piwnralukphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phramhaecsdarachecakhnarthmntrimimtiihwnthi 31 minakhmkhxngthukpiepn wnralukphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phramhaecsdaracheca hrux wnecsdabdinthr epnwnsakhykhxngchati aetimthuxepnwnhyudrachkar aelaehnchxbihihthwayphrarachsmyyawa phramhaecsdaracheca aeplwa phraecaaephndinphuepnihy phrabrmrachxisriyysaelaphraekiyrtiysthrrmeniymphrayskhxng phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwphrarachlyckrkarthulitfalaxxngthuliphrabathkaraethntnkhaphraphuththecakarkhanrbphraphuththecakhakhxrb ephkhaphrabrmrachxisriyys hmxmecachaythb 31 minakhm ph s 2330 ph s 2349 phraecahlanethx phraxngkhecathb ph s 2349 7 knyayn ph s 2352 phraecalukyaethx phraxngkhecathb 7 knyayn ph s 2352 ph s 2356 phraecalukyaethx krmhmunecsdabdinthr ph s 2356 21 krkdakhm ph s 2367 phrabathsmedcphrabrmrachathirachramathibdi srisinthrbrmmhackrphrrdirachathibdinthr thrninthrathirach rtnakasphaskrwngs xngkhprmathiebsr triphuwentrwrnayk dilkrtnrachchatixachawisy smuthydormn saklckrwalathiebnthr surieynthrathibdinthr hrihrinthrathathibdi srisuwibuly khunxthphisth vththiraemswr thrrmikrachathirach edochchy phrhmethphadiethphnvbdinthr phuminthrprmathiebsr olkechsthwisuththi mngkutpraethskhta mhaphuththangkur brmbphitr phraphuththecaxyuhw 21 krkdakhm ph s 2367 2 emsayn ph s 2394 phayhlngkarswrrkht inrchkalthi 4 phrabathsmedcphraprmathiwresrthmhaecsdabdinthr syaminthrwiordm brmthrrmikmharachathirach brmnarthbphitr phranngeklaecaxyuhw smyrchkalthi 4 11 phvscikayn ph s 2459 inrchkalthi 6 phrabathsmedcphraramathibdisrisinthrmhaecsdathibdinthr phranngeklaecaxyuhw 11 phvscikayn ph s 2459 smyrchkalthi 7 inrchkalthi 7 phrabathsmedcphraprmathiwresrthmhaecsdabdinthr syaminthrwiordm brmthrrmikmharachathirach brmnarthbphitr phranngeklaecaxyuhw phranngeklaecaxyuhw smyrchkalthi 7 ph s 2540 inrchkalthi 9 phrabathsmedcphraprmathiwresrthmhaecsdabdinthr syaminthrwiordm brmthrrmikmharachathirach brmnarthbphitr phranngeklaecaxyuhw phramhaecsdaracheca ph s 2540 pccubn phrarachsmyya phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwthrngidrbkarthwayphrarachsmyyatang echn inpi ph s 2541 phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitridthwayphrarachsmyyawaphramhaecsdaracheca aelaidichepnsrxyphranamsubmacnpccubn txma ph s 2551 khnarthmntrimimtithwayphrarachsmyyawaphrabidaaehngkarkhaithy phrabidaaehngkarphanichynawiithy aelainpi ph s 2558 thwayphrarachsmyyawaphrabidaaehngkaraephthyaephnithy tammtikhnarthmntri emuxwnthi 16 mithunayn 2558 phngsawliphngsawlikhxngphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 16 phrayarachnikul thxngkha 8 smedcphrapthmbrmmhachnk 4 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 9 phraxkhrchaya hyk 2 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 20 phr 64 10 thxng 21 chi 10 63 5 smedcphraxmrinthrabrmrachini 11 smedcphrarupsiriosphakhymhanakhnari 23 thi 63 100 1 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 12 chawithyyanbangechuxkhnng 6 phrayannthburisrimhaxuthyan buycn 3 smedcphrasrisulaly 28 ecaphrayackri hmud 14 phrayarachwngsn hwng 7 khunhyingephng 30 chawithyyanwdhnng 15 chu aephnphngsmedcphrapthmbrmmhachnk 1 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach smedcphrabwrrachecamhasursinghnath smedcphraecanxngyaethx ecafakrmhlwngckrecsda 2 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly smedcphrabwrrachecamhaesnanurks smedcphrabwrrachecamhaskdiphlesph 3 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 4 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw phrabathsmedcphrapineklaecaxyuhw smedcphraecabrmwngsethx ecafaxaphrn smedcphraecabrmwngsethx ecafamhamala krmphrayabarabprpks smedcphraecabrmwngsethx ecafapiw smedcphraecabrmwngsethx ecafaosmns 5 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw smedcphraecabrmwngsethx ecafacaturntrsmi krmphrackrphrrdiphngs smedcphrarachpitula brmphngsaphimukh ecafaphanurngsiswangwngs krmphrayaphanuphnthuwngswredch smedcphraecabrmwngsethx ecafakrmphrayanrisranuwdtiwngs krmphrarachwngbwrwiichychay smedcphrabrmoxrsathirach ecafamhawchirunhis syammkudrachkumar smedcphraecabrmwngsethx ecafaxisriyalngkrn 6 phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw smedcphraecabrmwngsethx ecafabriphtrsukhumphnthu krmphrankhrswrrkhwrphinit smedcphraecabrmwngsethx ecafatriephchrutmtharng smedcphraecabrmwngsethx ecafasmmtiwngsworthy krmkhunsrithrrmrachtharngvththi smedcphraecabrmwngsethx ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath smedcphraecabrmwngsethx ecafayukhlthikhmphr krmhlwnglphburiraemswr smedcphraecabrmwngsethx ecafasirirachkkuthphnth smedcphraxnuchathirach ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsima smedcphramhitlathiebsr xdulyedchwikrm phrabrmrachchnk smedcphraecabrmwngsethx ecafacuthathuchthradilk krmkhunephchrburnxinthraichy 7 phrabathsmedcphrapkeklaecaxyuhw 8 phrabathsmedcphrapremnthrmhaxannthmhidl phraxthmramathibdinthr 9 phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr 10 phrabathsmedcphrawchireklaecaxyuhwxangxing syam thukicheriykchuxpraethsepnthangkarsmyrchkalthi 4 silpwthnthrrm 6 krkdakhm 2560 subkhnemux 10 singhakhm 2560 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help rachkiccanuebksa phrabrmrachoxngkar prakas echlimphraprmaphiithy elm 33 txn 0k 11 phvscikayn ph s 2459 hna 212 wnecsdabdinthr 2016 03 05 thi ewyaebkaemchchin sanknganphraphuththsasnacnghwdxudrthani xangcakbthkhwamody eyawnis etngitrrtn sankngankhnakrrmkarwthnthrrmaehngchati krathrwngwthnthrrm subkhn 31 3 2555 hmaykahndkarthrngbaephyphrarachkuslenuxnginkarthwayphrarachsmyya phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phramhaecsdaracheca elm 115 txnphiess 25ng 31 minakhm 2541 hna19 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2017 05 20 subkhnemux 2018 01 12 phrabidaaehngkarkhaithy phrabidaaehngkarphanichynawiithy phrabidaaehngkaraephthyaephnithy tammtikhnarthmntri ladbrachinikulbangchang phrankhr hanghunswncakd siwphr 2501 phngsawdarrachinikulbangchang PDF krungethph orngphimphithy sphanyses 2457 x wiorcn itrephiyr 9 rchkalaehngrachwngsckri sankphimph khlngsuksa 2543 hna 30 36duephimrayphranamphramhakstriyithyaehlngkhxmulxunphrarachprawtixyangyx 2013 07 19 thi ewyaebkaemchchinsthaniyxypraethsithysthaniyxyprawtisastrwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw kxnhna phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw thdipphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly phraecakrungsrixyuthya krungrtnoksinthr 21 krkdakhm ph s 2367 2 emsayn ph s 2394 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw phraecakrungsyam