หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา

หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา หรือ พระชนนีน้อย เป็นหม่อมในสมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ และเป็นพระราชชนนีในสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี เป็นพระอัยยิกาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระราชปัยยิกาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อม น้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา
คู่สมรส	สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์
บุตร	สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
บิดามารดา	บุศย์ (บิดา) แจ่ม (มารดา)
ญาติ	พระยารัตนจักร (ทวด)

หม่อมน้อยท่านนี้เป็นหม่อมคนละท่านกับหม่อมน้อย ชุมสาย ณ อยุธยา บุตรีของพระยาราชมนตรี (ภู่ ภมรมนตรี) กับท่านผู้หญิงอิน ที่เป็นอดีตหม่อมในกรมหมื่นมาตยพิทักษ์ ซึ่งต่อมาได้เป็นหม่อมในกรมขุนสีหราชวิกรม

ประวัติ

หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา เกิดในครอบครัวชาวสวนย่านบางเขน ญาติฝั่งมารดาเป็นอำมาตย์เชื้อสายมอญ เป็นธิดาคนเล็กทั้งหมดสามคนของนายบุศย์ ชาวบางเขน กับมารดาชื่อแจ่ม ซึ่งเป็นบุตรีของม่วง สุรคุปต์ ธิดาพระยารัตนจักร (หงส์ทอง สุรคุปต์) หม่อมน้อยมีพี่สาวสองคน คือ อิ่ม และเอม

ครอบครัวของหม่อมน้อยมีความสนิทสนมกับเจ้านาย เช่น สามีคนที่สองของเอม (พี่สาวของหม่อมน้อย) ที่ชื่อแตง เป็นจางวางในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอิศราพงศ์ ส่วนญาติฝั่งมารดาที่ถวายตัวรับราชการฝ่ายใน ได้แก่ เจ้าจอมมารดาป้อม ในรัชกาลที่ 1, เจ้าจอมเพ็ง ในรัชกาลที่ 2 และ เป็นพี่สาวของม่วง และมีศักดิ์เป็นยายของหม่อมน้อย ส่วนพระยารัตนจักร (หงส์ทอง สุรคุปต์) ทวดของหม่อมน้อย รับราชการเป็นเจ้ากรมอาทมาฎ (หมู่ทหารสืบข่าวข้าศึก) ในกองมอญอาสาหกเหล่า

หม่อมน้อยเข้ารับราชการเป็นหม่อมห้ามในพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าศิริวงศ์ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเจ้าจอมมารดาทรัพย์ ประสูติกาลพระธิดาเพียงพระองค์เดียวคือหม่อมเจ้ารำเพย ศิริวงศ์ ที่ต่อมารับราชการเป็นพระภรรยาเจ้าในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชโอรส-ธิดาสี่พระองค์ หนึ่งในนั้นคือพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อมน้อยถึงแก่อนิจกรรมเมื่อใดไม่ปรากฏ ทราบแต่เพียงว่าหม่อมเจ้ารำเพย พระธิดา ทรงกำพร้าพระชนกและชนนีมาแต่ทรงพระเยาว์ก่อนได้รับการอุปการะจากสมเด็จพระบรมราชมาตามหัยิกาเธอ กรมพระยาสุดารัตน์ราชประยูร ซึ่งเป็นพระปิตุจฉา

ลำดับสาแหรก

ลำดับสาแหรกของหม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา

4. ชายชาวบ้านบางเขน                             2. บุศย์                                   5. หญิงชาวบ้านบางเขน                             1. หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา                                         6. ไม่ปรากฏนาม                             3. แจ่ม                                   14. พระยารัตนจักร (หงส์ทอง สุรคุปต์)                       7. ม่วง สุรคุปต์                             15. สตรีชาวบางเขน

อ้างอิง

1. ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : บำรุงสาสน์. 2530, หน้า 41
2. เอนก นาวิกมูล. เจ้านาย ขุนนาง. กรุงเทพฯ : พิมพ์คำ. 2555, หน้า 31-32
3. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-07-14. สืบค้นเมื่อ 2012-06-27.
4. จุลลดา ภักดีภูมินทร์. เลาะวัง. กรุงเทพฯ : เจริญกิจ, 2535, หน้า 175
5. เรือนไทย - ประวัติพระยาราชมนตรี (ภู่)
6. เจ้าจอมมารดาวาดในรัชกาลที่ ๕ “หนึ่งในผู้ดีแปดสายแรก” แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
7. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ฉบับสมบูรณ์ (ภาคจบ). พิมพ์ครั้งที่ 2. นครหลวงฯ : รุ่งวัฒนา. 2515, หน้า 288-289
8. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ฉบับสมบูรณ์ (ภาคจบ). พิมพ์ครั้งที่ 2. นครหลวงฯ:รุ่งวัฒนา. 2515, หน้า 286-287
9. กิตติพงษ์ วิโรจน์ธรรมากูร. ย้อนรอยราชสกุลวงศ์ "วังหลวง". กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ดอกหญ้า, พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2549. 304 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 
10. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์. มหามกุฎราชสันตติวงศ์ พระนามพระราชโอรสธิดา พระราชนัดดา. กรุงเทพ : อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2547. หน้า หน้าที่. ISBN 
11. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN