บทความน ย งต องการเพ มแหล งอ างอ งเพ อพ ส จน ความถ กต องค ณสามารถพ ฒนาบทความน ได โดยเพ มแหล งอ างอ งตามสมควร เน อหาท ขาด

อักษรไทย เป็นอักษรที่ใช้เขียนภาษาไทยและภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ เช่น คำเมือง, อีสาน, ภาษาไทยใต้, มลายูปัตตานี เป็นต้น ในประเทศไทย มีพยัญชนะ 44 รูป สระ 21 รูป วรรณยุกต์ 4 รูป และเครื่องหมายอื่น ๆ อีกจำนวนหนึ่ง พยัญชนะไทยจะเรียงตัวไปตามแนวนอน จากซ้ายไปขวา ส่วนสระจะอยู่หน้า บน ล่าง และหลังพยัญชนะประกอบคำแล้วแต่ชนิดของสระ

อักษรไทย

ชนิด	อักษรสระประกอบ
ผู้ประดิษฐ์	พ่อขุนรามคำแหงมหาราช^[]
ช่วงยุค	พ.ศ. 1826 (ค.ศ. 1283) – ปัจจุบัน
ทิศทาง	Left-to-right
ภาษาพูด	มาตรฐาน: ภาษาไทย, ภาษาไทยใต้ ไม่เป็นมาตรฐาน: คำเมือง, อีสาน, มลายูปัตตานี, และอื่นๆ
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ชุดตัวอักษรฟินิเชีย ชุดตัวอักษรแอราเมอิก พราหมี ปัลลวะ เขมร สุโขทัย อักษรไทย
ระบบลูก	อักษรไทเวียด
ระบบพี่น้อง	อักษรฝักขาม อักษรลาว
ISO 15924
	Thai (352), Thai
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง	Thai
ช่วงยูนิโคด	U+0E00–U+0E7F
บทความนี้ประกอบด้วยในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ (สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ)

อักษรไทยไม่มีการแยกอักษรตัวใหญ่หรืออักษรตัวเล็กอย่างอักษรโรมัน และไม่มีการเว้นวรรคระหว่างคำ เมื่อจบหนึ่งประโยคจะลงท้ายด้วยการเว้นวรรค กับมีเครื่องหมายวรรคตอนจำนวนหนึ่ง

ภาษาไทยมีเลขไทยเป็นของตัวเอง แต่นิยมใช้ตัวเลขอาหรับเป็นส่วนใหญ่ในชีวิตประจำวัน

ประวัติและวิวัฒนาการ

ราว พ.ศ. 400 ไทยได้อพยพจากถิ่นเดิมมาตั้งภูมิลำเนาอยู่ใกล้อาณาเขตมอญ ซึ่งกำลังเป็นชาติที่เจริญรุ่งเรืองในสมัยนั้น เริ่มแรกคงเริ่มเลียนแบบตัวอักษรมาจากมอญ ต่อมาราว พ.ศ. 1500 เมื่อขอมขยายอำนาจเข้ามาในดินแดนของคนไทยซึ่งตั้งอยู่บริเวณริมแม่น้ำยม และได้ปกครองเมืองเชลียงและเมืองสุโขทัย ไทยก็เริ่มดัดแปลงอักษรที่มีอยู่เดิมให้คล้ายกับอักษรขอมหวัด

อักษรมอญและอักษรขอมที่ไทยนำมาดัดแปลงใช้นั้นล้วนเป็นอักษรที่รับและแปลงรูปมาจากอักษรพราหมี ของพวกพราหมณ์ซึ่งแพร่หลายในอินเดียตอนเหนือ และอักษรสันสกฤตในสมัยราชวงศ์ปัลลวะ ซึ่งแพร่หลายบริเวณอินเดียตอนใต้ อักษรอินเดียทั้งคู่นี้ต่างก็รับแบบมาจากอักษรฟินิเชียนอีกชั้นหนึ่ง อักษรเฟนีเซียนับได้ว่าเป็นอักษรที่เก่าแก่ที่สุด และเป็นแม่แบบตัวอักษรของชาติต่างๆ ทั้งในเอเชียและยุโรป

ราว พ.ศ. 1826 พ่อขุนรามคำแหงทรงประดิษฐ์อักษรไทยที่เรียกกันว่า "ลายสือไทย" ขึ้น^[] ซึ่งได้เค้ารูปมาจากอักษรมอญและอักษรขอมที่มีอยู่เดิม ทำให้อักษรไทยมีลักษณะคล้ายคลึงกับอักษรทั้งสอง แม้บางตัวจะไม่คล้ายกัน แต่ก็สามารถรู้ได้ว่าดัดแปลงมาจากอักษรตัวไหน

อักษรไทยมีการปรับปรุงอยู่เรื่อยๆ ในสมัยพญาฦๅไทราว พ.ศ. 1900 มีการแก้ไขตัวอักษรให้ผิดเพี้ยนไปบ้างเล็กน้อย โดยเฉพาะการเพิ่มเชิงที่ตัว ญ ซึ่งใช้ติดต่อเรื่อยมาจนทุกวันนี้ คาดว่าน่าจะเอาอย่างมาจากเขมร ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ราว พ.ศ. 2223 ตัวอักษรเริ่มมีทรวดทรงดีขึ้นแต่ก็ไม่ทิ้งเค้าเดิม มีบางตัวเท่านั้นที่แก้ไขผิดไปจากเดิม คือตัว ฎ และ ธ ซึ่งเหมือนกับที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน นักวิชาการจำนวนหนึ่งเชื่อว่าในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ตัวอักษรและการใช้งานมีความคล้ายคลึงกับในปัจจุบันมากที่สุด

อักษรไทย

อักษรไทย
รูปพยัญชนะ
ก	ข	ฃ	ค	ฅ	ฆ	ง	จ
ฉ	ช	ซ	ฌ	ญ	ฎ	ฏ	ฐ
ฑ	ฒ	ณ	ด	ต	ถ	ท	ธ
น	บ	ป	ผ	ฝ	พ	ฟ	ภ
ม	ย	ร	ล	ว	ศ	ษ	ส
		ห	ฬ	อ	ฮ
รูปสระ
ะ	–ั	า	–ํ	–ิ	'	"
–ุ	–ู	เ	โ	ใ	ไ	–็
อ	ว	ย	ฤ	ฤๅ	ฦ	ฦๅ
รูปวรรณยุกต์
		–่	–้	–๊	–๋
เครื่องหมายอื่น ๆ
		–์	–๎	–ฺ
เครื่องหมายวรรคตอน
		ฯ	ฯลฯ		ๆ
		๏	๚	๛	┼

พยัญชนะ

พยัญชนะไทยมี 44 รูป แต่ละตัวมีชื่อเรียกโดยเฉพาะ สามารถแบ่งตามฐานที่ใช้ในการออกเสียงเป็นวรรค เสียงอ่านที่กำกับไว้คือเสียงเมื่อเป็นพยัญชนะต้น

วรรค	กัก		กักหรือ					นาสิก
วรรค กะ	ก ไก่ [k~g]		ข ไข่ [kʰ~x]	ฃ ขวด¹ [kʰ~x]	ค ควาย [kʰ~x]	ฅ คน¹ [kʰ~x]	ฆ ระฆัง [kʰ~x]	ง งู [ŋ]
วรรค จะ	จ จาน [t͡ɕ]		ฉ ฉิ่ง [t͡ɕʰ]		ช ช้าง [t͡ɕʰ]	ซ โซ่ [s~z~ɕ]	ฌ เฌอ [t͡ɕʰ]	ญ หญิง [ɲ]²
วรรค ฏะ	ฎ ชฎา [d̪]	ฏ ปฏัก [t̪]	ฐ ฐาน [tʰ]		ฑ มณโฑ [tʰ]/[d̪]		ฒ ผู้เฒ่า [tʰ]	ณ เณร [n]
วรรค ตะ	ด เด็ก [d̪]	ต เต่า [t̪]	ถ ถุง [tʰ]		ท ทหาร [tʰ]		ธ ธง [tʰ]	น หนู [n]
วรรค ปะ	บ ใบไม้ [b]	ป ปลา [p]	ผ ผึ้ง [pʰ]	ฝ ฝา [f]	พ พาน [pʰ]	ฟ ฟัน [f]	ภ สำเภา [pʰ]	ม ม้า [m]
ไตรยางศ์	กลาง		สูง		ต่ำ

วรรค	หรือ								เปิดข้างลิ้น ปุ่มเหงือก	กัก เส้นเสียง	เสียดแทรก เส้นเสียง
เศษวรรค	ย ยักษ์ [j]	ร เรือ [r~ɹ]	ล ลิง [l]	ว แหวน [ʋ~w]	ศ ศาลา [s~z~ɕ]	ษ ฤๅษี [s~z~ɕ]	ส เสือ [s~z~ɕ]	ห หีบ [h]	ฬ จุฬา [l]	อ อ่าง³ [ʔ]	ฮ นกฮูก [h]
ไตรยางศ์	ต่ำ				สูง				ต่ำ	กลาง	ต่ำ

ฃ และ ฅ เป็นอักษรที่ในปัจจุบันเลิกใช้แล้ว
ในปัจจุบันเสียงนี้ถูกแทนที่ด้วย /j/ ในภาษาไทยกลาง แต่ยังคงพบได้ในภาษาไทยถิ่นอื่นๆ เช่น ภาษาไทยอีสาน เป็นต้น
อ ถือว่าเป็นเสียงว่างให้รูปสระมาเกาะได้

พยัญชนะไทยยังแบ่งออกเป็น 3 หมู่ เรียกว่า ไตรยางศ์ ประกอบด้วย

อักษรสูง 11 ตัว ได้แก่ ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห
อักษรกลาง 9 ตัว ได้แก่ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ
อักษรต่ำ 24 ตัว ได้แก่ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ

ความถี่ของพยัญชนะไทย พยัญชนะไทยที่ใช้บ่อยที่สุดคือ น และที่ใช้น้อยที่สุดคือ ฅ ความถี่ที่แสดงในตารางอาจแตกต่างกันในทางปฏิบัติตามประเภทของข้อความ (ผู้อ่านสามารถทดลองเปิดหน้าข่าว หรือเปิดหนังสือ ebook สักเล่มแล้วลอง ค้นหา(search) อักษรโดดๆ เช่น ก ข ค ... จะพบว่าพยัญชนะไทยที่ใช้มากที่สุดในเอกสารนั้นคือ น (นอ หนู) หรืออาจจะเป็นตัวพยัญชนะ ร อ บ้างในบางเอกสารเท่านั้น)

ยูนิโคด	ชื่อตัวอักษร	พยัญชนะไทย	ความถี่ ^{TNC v.1}	ความถี่ ^{LEXiTRON Data 2.0}	ความถี่ ^{พจนานุกรมราชบัณฑิตฯ 2554}
0E19	NO NU	น	9.68%	8.61%	8.29%
0E23	RO RUA	ร	7.47%	9.17%	9.04%
0E2D	O ANG	อ	7.44%	6.61%	6.42%
0E01	KO KAI	ก	7.35%	7.54%	7.79%
0E07	NGO NGU	ง	6.90%	6.26%	5.66%
0E21	MO MA	ม	6.24%	5.77%	5.78%
0E22	YO YAK	ย	4.90%	4.90%	5.18%
0E27	WO WAEN	ว	4.80%	4.71%	4.56%
0E25	LO LING	ล	3.97%	4.26%	4.85%
0E14	DO DEK	ด	3.96%	3.89%	3.60%
0E17	THO THAHAN	ท	3.75%	2.89%	2.73%
0E2B	HO HIP	ห	3.59%	3.26%	3.67%
0E15	TO TAO	ต	3.31%	3.81%	3.93%
0E04	KHO KHWAI	ค	3.09%	3.35%	2.47%
0E2A	SO SUA	ส	3.07%	3.84%	4.13%
0E1B	PO PLA	ป	2.90%	2.60%	2.76%
0E1A	BO BAIMAI	บ	2.88%	3.06%	3.06%
0E08	CHO CHAN	จ	2.69%	2.05%	1.98%
0E02	KHO KHAI	ข	2.13%	1.78%	1.88%
0E1E	PHO PHAN	พ	1.95%	2.27%	2.43%
0E0A	CHO CHANG	ช	1.56%	1.73%	1.75%
0E1C	PHO PHUNG	ผ	0.86%	0.87%	0.72%
0E16	THO THUNG	ถ	0.79%	0.79%	0.73%
0E13	NO NEN	ณ	0.64%	0.65%	0.80%
0E28	SO SALA	ศ	0.60%	0.89%	0.90%
0E18	THO THONG	ธ	0.56%	0.63%	0.78%
0E29	SO RUSI	ษ	0.47%	0.56%	0.60%
0E0D	YO YING	ญ	0.46%	0.57%	0.57%
0E20	PHO SAMPHAO	ภ	0.44%	0.61%	0.70%
0E0B	SO SO	ซ	0.42%	0.45%	0.43%
0E09	CHO CHING	ฉ	0.25%	0.29%	0.36%
0E10	THO THAN	ฐ	0.20%	0.15%	0.20%
0E1F	FO FAN	ฟ	0.18%	0.44%	0.33%
0E1D	FO FA	ฝ	0.13%	0.24%	0.20%
0E0F	TO PATAK	ฏ	0.08%	0.08%	0.14%
0E0E	DO CHADA	ฎ	0.08%	0.08%	0.08%
0E12	THO PHUTHAO	ฒ	0.07%	0.04%	0.04%
0E2E	HO NOKHUK	ฮ	0.06%	0.10%	0.12%
0E11	THO NANGMONTHO	ฑ	0.03%	0.11%	0.14%
0E06	KHO RAKHANG	ฆ	0.03%	0.07%	0.12%
0E2C	LO CHULA	ฬ	0.02%	0.03%	0.07%
0E0C	CHO CHOE	ฌ	0.003%	0.01%	0.03%
0E03	KHO KHUAT	ฃ	0.001%	0%	0%
0E05	KHO KHON	ฅ	0.0003%	0%	0%

¹นับความถี่จาก Thai National Corpus (1st version on CQPweb) จำนวน 34,782,267 โทเค็น

²นับความถี่ จากฐานข้อมูล LEXiTRON Data 2.0 จำนวนคำศัพท์ในพจนานุกรม 32,365 คำ 2017-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

³นับความถี่จากฐานข้อมูล พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ จำนวนคำศัพท์ในพจนานุกรม 39,191 คำ (db.version 2018.07.24)

สระ

สระในภาษาไทยมี 21 รูป ซึ่งรูปสระเหล่านี้จะนำไปประกอบเป็นรูปสระที่ใช้จริงอีกต่อหนึ่ง (ดูที่ ภาษาไทย)

ะ วิสรรชนีย์ นมนางทั้งคู่
ั ไม้หันอากาศ หางกังหัน ไม้ผัด
็ ไม้ไต่คู้ ไม้ตายคู้
า ลากข้าง
ิ พินทุ์อิ พินทุอิ
่ ฝนทอง
ํ นิคหิต นฤคหิต หยาดน้ำค้าง

อ ตัวออ
ย ตัวยอ
ว ตัววอ
ฤ ตัวรึ
ฤๅ ตัวรือ
ฦ ตัวลึ
ฦๅ ตัวลือ

วรรณยุกต์

วรรณยุกต์ในภาษาไทยมี 4 รูป 5 เสียง

เสียงวรรณยุกต์ไทยตามหลักภาษาศาสตร์ แบ่งได้ดังนี้

เสียงสามัญ (ระดับเสียงกึ่งสูง-กลาง)
เสียงเอก (ระดับเสียงกึ่งต่ำ-ต่ำ)
เสียงโท (ระดับเสียงสูง-ต่ำ)
เสียงตรี (ระดับเสียงกึ่งสูง-สูง)
เสียงจัตวา (ระดับเสียงต่ำ-กึ่งสูง)

รูปวรรณยุกต์

เครื่องหมายวรรณยุกต์ในภาษาไทย มี 4 รูป ดังนี้

ไม้เอก (-่) ไม้โท (-้) ไม้ตรี (-๊) และ ไม้จัตวา (-๋)

อย่างไรก็ตาม ในจารึกสมัยโบราณ เช่น ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง มีเครื่องหมายวรรณยุกต์เพียง 2 รูป คือ ไม้เอก (-่) และไม้โท (-๋)^[] เช่น น๋อง (น้อง), ห๋า (ห้า)

การผันเสียงวรรณยุกต์

โดยทั่วไปเสียงพยางค์หนึ่งในภาษาไทย สามารถผันได้ ๕ เสียงวรรณยุกต์ แต่ในภาษาเขียน จะมีกฎเกณฑ์การผันที่ตายตัว ดังนี้

หมู่อักษร-คำเป็นคำตาย	เสียงสามัญ	เสียงเอก	เสียงโท	เสียงตรี	เสียงจัตวา
อักษรกลาง คำเป็น	กา	ก่า	ก้า	ก๊า	ก๋า
อักษรกลาง คำตาย สระสั้น	-	กะ	ก้ะ	ก๊ะ	ก๋ะ
อักษรกลาง คำตาย สระยาว	-	กาบ	ก้าบ	ก๊าบ	ก๋าบ
อักษรสูง คำเป็น	-	ข่า	ข้า	-	ขา
อักษรสูง คำตาย สระสั้น	-	ขะ	ข้ะ	-	-
อักษรสูง คำตาย สระยาว	-	ขาบ	ข้าบ	-	-
อักษรต่ำ คำเป็น	คา	-	ค่า	ค้า	-
อักษรต่ำ คำตาย สระสั้น	-	-	ค่ะ	คะ	ค๋ะ
อักษรต่ำ คำตาย สระยาว	-	-	คาบ	ค้าบ	ค๋าบ

คำตายของอักษรกลางและอักษรสูง ไม่ว่าสระจะเป็นเสียงสั้นหรือเสียงยาวก็ผันวรรณยุกต์ตามรูปแบบเดียวกัน เว้นแต่คำตายของอักษรต่ำ เมื่อเป็นสระเสียงสั้นหรือเสียงยาวจะผันคนละแบบ

อักษรต่ำและอักษรสูงไม่สามารถผันให้ครบ ๕ เสียงได้ จึงมักจะใช้อักษรเสียงเดียวกันจากอีกหมู่หนึ่งมาใช้เป็นอักษรนำ โดยมีอักษรสูงนำ (ยกเว้นอักษร อ ซึ่งเป็นอักษรกลาง สามารถนำ อักษร ย ได้) เช่น นา หน่า น่า น้า หนา, มี หมี่ มี่ มี้ หมี

ตัวเลข

ตัวเลขที่เป็นอักษรไทย เรียกว่าเลขไทย มีลักษณะดังนี้

๐ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙

วิธีการบอกจำนวนใช้ระบบประจำหลักเหมือนกับตระกูลตัวเลขอาหรับอื่น ๆ

เครื่องหมายวรรคตอน

! อัศเจรีย์
“” อัญประกาศ
... จุดไข่ปลา
_ _ _ เส้นประ
" บุพสัญญา
/ ทับ
ๆ ไม้ยมก
ฯ ไปยาลน้อย หรือ เปยยาลน้อย
ฯลฯ ไปยาลใหญ่ หรือ เปยยาลใหญ่
๏ ฟองมัน หรือ ตาไก่
๏" ฟองมันฟันหนู หรือ ฟันหนูฟองมัน

ฯ อังคั่นเดี่ยว คั่นเดี่ยว หรือ คั่น
๚ อังคั่นคู่ หรือ คั่นคู่
๚ะ อังคั่นวิสรรชนีย์
๛ โคมูตร
๎ ยามักการ
์ ทัณฑฆาต ( คือพยัญชนะที่ถูกทัณฑฆาตกำกับ เช่น ก์ เรียกว่า กอการันต์)
ฺ พินทุ
┼ ตีนครุ หรือ ตีนกา
(ย่อหน้า)
สัญประกาศ (ขีดเส้นใต้)

รหัสยูนิโคดสำหรับอักษรไทย

ช่วงรหัสยูนิโคด (Unicode) ของอักษรไทย คือ U+0E00 ถึง U+0E7F

ไทย Unicode.org chart (PDF)
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+0E0x		ก	ข	ฃ	ค	ฅ	ฆ	ง	จ	ฉ	ช	ซ	ฌ	ญ	ฎ	ฏ
U+0E1x	ฐ	ฑ	ฒ	ณ	ด	ต	ถ	ท	ธ	น	บ	ป	ผ	ฝ	พ	ฟ
U+0E2x	ภ	ม	ย	ร	ฤ	ล	ฦ	ว	ศ	ษ	ส	ห	ฬ	อ	ฮ	ฯ
U+0E3x	ะ	ั	า	ำ	ิ	ี	ึ	ื	ุ	ู	ฺ					฿
U+0E4x	เ	แ	โ	ใ	ไ	ๅ	ๆ	็	่	้	๊	๋	์	ํ	๎	๏
U+0E5x	๐	๑	๒	๓	๔	๕	๖	๗	๘	๙	๚	๛
U+0E6x
U+0E7x

ดูเพิ่ม

แหล่งข้อมูลอื่น

รูปและการออกเสียงของอักษรไทย