ไตรยางศ์ (มักสะกดผิดเป็น ไตรยางค์) หรือ อักษรสามหมู่ คือ ระบบการจัดหมวดหมู่อักษรไทย (เฉพาะรูปพยัญชนะ) ตามลักษณะการผันวรรณยุกต์ ของพยัญชนะแต่ละหมวด เนื่องจากพยัญชนะไทยเมื่อกำกับด้วยวรรณยุกต์หนึ่งๆแล้วจะมีเสียงวรรณยุกต์ที่แตกต่างกัน การจัดหมวดพยัญชนะทำให้การเรียนภาษาไทยง่ายขึ้น ด้วยเหตุนี้จึงเชื่อว่า ในชั้นแรกนั้นการแบ่งหมวดหมู่พยัญชนะน่าจะทำขึ้นเพื่อประโยชน์ในการแต่งตำราสอนภาษาไทยแก่นักเรียน
อักษรไทย | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
รูปพยัญชนะ | |||||||
ก | ข | ฃ | ค | ฅ | ฆ | ง | จ |
ฉ | ช | ซ | ฌ | ญ | ฎ | ฏ | ฐ |
ฑ | ฒ | ณ | ด | ต | ถ | ท | ธ |
น | บ | ป | ผ | ฝ | พ | ฟ | ภ |
ม | ย | ร | ล | ว | ศ | ษ | ส |
ห | ฬ | อ | ฮ | ||||
รูปสระ | |||||||
ะ | –ั | า | –ํ | –ิ | ' | " | |
–ุ | –ู | เ | โ | ใ | ไ | –็ | |
อ | ว | ย | ฤ | ฤๅ | ฦ | ฦๅ | |
รูปวรรณยุกต์ | |||||||
–่ | –้ | –๊ | –๋ | ||||
เครื่องหมายอื่น ๆ | |||||||
–์ | –๎ | –ฺ | |||||
เครื่องหมายวรรคตอน | |||||||
ฯ | ฯลฯ | ๆ | |||||
๏ | ๚ | ๛ | ┼ |
คำว่า ไตรยางศ์ มาจากคำในภาษาสันสกฤตว่า ตฺรย (ไตร) ซึ่งแปลว่า สาม รวมกับ อํศ (องศ์) ซึ่งแปลว่า ระดับ ดังนั้น ไตรยางศ์ จึงแปลรวมกันได้ว่า สามระดับ
การจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์
ไตรยางศ์มีการจัดหมวดหมู่เพื่อแบ่งพยัญชนะไทยออกเป็น 3 ประเภท ดังนี้
- อักษรสูง มี 11 ตัว ได้แก่ ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห
- อักษรกลาง มี 9 ตัว ได้แก่ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ
- อักษรต่ำ มี 24 ตัว ได้แก่ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ
การจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์นั้น มีหลักฐานปรากฏครั้งแรกในหนังสือจินดามณี เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา เข้าใจว่าเป็นผลงานของพระโหราธิบดีได้แต่งถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่ยังไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนในเรื่องนี้
อักษรคู่
ในการจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์ อักษรสูงและอักษรต่ำจำนวนหนึ่ง มีลักษณะเสียงอย่างเดียวกันแต่ในพื้นเสียงต่างกัน นั่นคือ พวกหนึ่งมีพื้นเสียงสูง อีกพวกหนึ่งมีพื้นเสียงต่ำ สามารถจัดเป็นคู่ได้ 7 คู่ เรียกว่า "อักษรคู่"
อักษรสูง | อักษรต่ำ |
---|---|
ข ฃ | ค ฅ ฆ |
ฉ | ช ฌ |
ฐ ถ | ฑ ฒ ท ธ |
ผ | พ ภ |
ฝ | ฟ |
ศ ษ ส | ซ |
ห | ฮ |
อักษรคู่เหล่านี้ สามารถนำมาใช้ร่วมกันเพื่อผันเสียงวรรณยุกต์ได้ครบ 5 เสียง เช่นเดียวกับอักษรกลาง เช่น
- คา - ข่า - ข้า/ค่า - ค้า - ขา
- ฮา - ห่า - ห้า/ฮ่า - ฮ้า - หา
สำหรับอักษรต่ำที่เหลือ คือ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ ซึ่งจะเรียกว่า อักษรเดี่ยว จะใช้ ห เป็นอักษรนำเพื่อให้สามารถผันเสียงวรรณยุกต์ได้ครบ เช่น
- นา - หน่า - หน้า/น่า - น้า - หนา
- วา - หว่า - หว้า/ว่า - ว้า - หวา
หมายเหตุ ปัจจุบันไม่มีคำศัพท์คำใดที่ใช้ หณ และ หฬ เป็นพยัญชนะต้น
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- พระยาอุปกิตศิลปสาร. หลักภาษาไทย. กรุงเทพมหานคร : บริษัทโรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช จำกัด, 2538.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
itryangs mksakdphidepn itryangkh hrux xksrsamhmu khux rabbkarcdhmwdhmuxksrithy echphaarupphyychna tamlksnakarphnwrrnyukt khxngphyychnaaetlahmwd enuxngcakphyychnaithyemuxkakbdwywrrnyukthnungaelwcamiesiyngwrrnyuktthiaetktangkn karcdhmwdphyychnathaihkareriynphasaithyngaykhun dwyehtunicungechuxwa inchnaerknnkaraebnghmwdhmuphyychnanacathakhunephuxpraoychninkaraetngtarasxnphasaithyaeknkeriynxksrithyrupphyychnak kh kh kh Kh kh ng cch ch s ch y d t thth th n d t th th thn b p ph f ph f phm y r l w s s sh l x hrupsraa a i u u e o i i x w y v vi l lirupwrrnyukt ekhruxnghmayxun ekhruxnghmaywrrkhtxn l khawa itryangs macakkhainphasasnskvtwa t ry itr sungaeplwa sam rwmkb xs xngs sungaeplwa radb dngnn itryangs cungaeplrwmknidwa samradbkarcdhmwdhmuitryangsitryangsmikarcdhmwdhmuephuxaebngphyychnaithyxxkepn 3 praephth dngni xksrsung mi 11 tw idaek kh kh ch th th ph f s s s h xksrklang mi 9 tw idaek k c d t d t b p x xksrta mi 24 tw idaek kh Kh kh ng ch s ch y th th n th th n ph f ph m y r l w l h karcdhmwdhmuitryangsnn mihlkthanpraktkhrngaerkinhnngsuxcindamni emuxkhrngkrungsrixyuthya ekhaicwaepnphlngankhxngphraohrathibdiidaetngthwaysmedcphranaraynmharach aetyngimprakthlkthanchdecnineruxngnixksrkhuinkarcdhmwdhmuitryangs xksrsungaelaxksrtacanwnhnung milksnaesiyngxyangediywknaetinphunesiyngtangkn nnkhux phwkhnungmiphunesiyngsung xikphwkhnungmiphunesiyngta samarthcdepnkhuid 7 khu eriykwa xksrkhu xksrsung xksrtakh kh kh Kh khch ch chth th th th th thph ph phf fs s s sh h xksrkhuehlani samarthnamaichrwmknephuxphnesiyngwrrnyuktidkhrb 5 esiyng echnediywkbxksrklang echn kha kha kha kha kha kha ha ha ha ha ha ha sahrbxksrtathiehlux khux ng y n n m y r l w l sungcaeriykwa xksrediyw caich h epnxksrnaephuxihsamarthphnesiyngwrrnyuktidkhrb echn na hna hna na na hna wa hwa hwa wa wa hwa hmayehtu pccubnimmikhasphthkhaidthiich hn aela hl epnphyychnatnduephimxksrsung xksrklang xksrta wrrnyuktxangxingphrayaxupkitsilpsar hlkphasaithy krungethphmhankhr bristhorngphimphithywthnaphanich cakd 2538 ISBN 974 08 2115 4