ทางหลวงแผ นด นหมายเลข 12 สายกลางสะพานม ตรภาพท แม สอด เขตแดนไทย พม า ม กดาหาร เขตแดนไทย ลาว เป นทางหลวงแผ นด นสายรองประธา

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 สายกลางสะพานมิตรภาพที่แม่สอด (เขตแดนไทย/พม่า)–มุกดาหาร (เขตแดนไทย/ลาว) เป็นทางหลวงแผ่นดินสายรองประธานที่เป็นเส้นทางคมนาคมสำคัญที่เชื่อมระหว่างภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย สายทางเริ่มต้นที่สะพานมิตรภาพไทย-พม่า อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก และสิ้นสุดที่อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร มีระยะทางตลอดทั้งสายรวม 771.123 กิโลเมตร อีกทั้งรัฐบาลยังวางแผนให้เป็นหนึ่งในถนนสายเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก ที่เชื่อมระหว่างเมืองเมาะลำเลิง ประเทศพม่า และเมืองดานัง ประเทศเวียดนาม นอกจากนี้เส้นทางหลวงแผ่นดินสายนี้ยังถือเป็นทางหลวงสายเอเชีย ได้แก่ ทางหลวงเอเชียสาย 1 ทางหลวงเอเชียสาย 13 และ ทางหลวงเอเชียสาย 16 อีกด้วย

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12
ถนนสายเอเชีย, ถนนจรดวิถีถ่อง (ตาก–สุโขทัย), ถนนสิงหวัฒน์ (สุโขทัย–พิษณุโลก), ถนนมิตรภาพ (พิษณุโลก–หล่มสัก), ถนนมะลิวัลย์ (บ้านโนนหัน–ขอนแก่น; มะลิวัลย์ ใน ทน.ขอนแก่น), ถนนศรีจันทร์ (ขอนแก่น–ยางตลาด), ถนนถีนานนท์ (ยางตลาด–สมเด็จ)
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ในตัวเมืองพิษณุโลก
ข้อมูลของเส้นทาง

ส่วนหนึ่งของ (แม่สอด–ตาก) (แยกอินโดจีน–แยกบ้านคลอง) (ตาก–มุกดาหาร)

ความยาว	771.123 กิโลเมตร (479.154 ไมล์)
มีขึ้นเมื่อ	พ.ศ.2503–ปัจจุบัน
ทางแยกที่สำคัญ
ปลายทางทิศตะวันตก	สะพานมิตรภาพไทย-พม่า ใน อ.แม่สอด จ.ตาก
	105 ใน อ.แม่สอด จ.ตาก ถ.พหลโยธิน ใน อ.เมืองตาก จ.ตาก 125 ใน อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย 102 ใน อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย 101 ใน อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย 117 ใน อ.พรหมพิราม จ.พิษณุโลก 126 ใน อ.เมืองพิษณุโลก จ.พิษณุโลก 117 ใน อ.เมืองพิษณุโลก จ.พิษณุโลก 11 ใน อ.วังทอง จ.พิษณุโลก 21 ใน อ.หล่มสัก จ.เพชรบูรณ์ 201 ใน อ.ชุมแพ จ.ขอนแก่น 228 ใน อ.ชุมแพ จ.ขอนแก่น 230 ใน อ.เมืองขอนแก่น จ.ขอนแก่น ถ.มิตรภาพ ใน อ.เมืองขอนแก่น จ.ขอนแก่น 213 ใน อ.ยางตลาด จ.กาฬสินธุ์ 299 ใน อ.เมืองกาฬสินธุ์ จ.กาฬสินธุ์ 214 ใน อ.เมืองกาฬสินธุ์ จ.กาฬสินธุ์ 238 ใน อ.เมืองมุกดาหาร จ.มุกดาหาร
ปลายทางทิศตะวันออก	212 ใน อ.เมืองมุกดาหาร จ.มุกดาหาร
ตำแหน่งที่ตั้ง
ประเทศ	ไทย

ระบบทางหลวง
(ทางหลวงแผ่นดิน) รายการ

รายละเอียดของเส้นทาง

แม่สอด–ตาก

ถนนในช่วงแม่สอด–ตาก เดิมเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 105 เป็นถนนที่ก่อสร้างตามโครงข่ายทางหลวงสายเอเชีย คือ ทางหลวงเอเชียสาย 1 จุดเริ่มต้นตามหลักกิโลเมตรอยู่บริเวณเชิงสะพานมิตรภาพไทย-พม่า (สะพานข้ามแม่น้ำเมย) ซึ่งเป็นเขตแดนระหว่างประเทศไทยกับประเทศพม่า ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าสายลวด อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก จากนั้นทางลงสู่ระดับดินผ่าน ตรงไปยังทิศตะวันออก ในช่วงนี้จะเป็นทางคู่ขนาด 4 ช่องจราจร ผ่านแยกสนามบิน ซึ่งหากเลี้ยวขวาไปยังทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1355 (ถนนอินทรคีรี) จะเข้าเมืองแม่สอด ถ้าตรงไปจะเป็นเลี่ยงเมือง หลังจากนั้นมาบรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1355 ที่วงเวียนที่แยกอุ้มผาง จากนั้นขึ้นเขาผ่านเทือกเขาถนนธงชัย แต่เดิมเป็นถนนขนาด 2 ช่องจราจร ในปัจจุบันได้รับการขยายเป็น 4 ช่องจราจรทั้งหมดแล้ว มุ่งหน้าไปยังอำเภอเมืองตาก แล้วสิ้นสุดช่วงนี้บนถนนพหลโยธิน รวมระยะทาง 85.905 กิโลเมตร จากนั้นนับกิโลเมตรต่อไปตามถนนพหลโยธินไปทางทิศเหนือ จนถึงสี่แยกทางหลวงในเขตเทศบาลเมืองตาก จึงมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 แยกขวาออกไปทางทิศตะวันออก

ถนนจรดวิถีถ่อง (ตาก–สุโขทัย)

ถนนในช่วงตาก–สุโขทัย มีชื่อเรียกว่า ถนนจรดวิถีถ่อง มีระยะทางรวมในช่วงนี้ 78.802 กิโลเมตร โดยเริ่มต้นที่กิโลเมตรที่ 92.804 บริเวณสี่แยกทางหลวง ซึ่งเชื่อมต่อมาจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1400 (ถนนมหาดไทยบำรุง) ที่ตัดกับถนนพหลโยธิน เป็นทางคู่ขนาด 4 ช่องจราจร เส้นทางตรงไปทางทิศตะวันออกผ่านอำเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย แล้วเข้าเขตอำเภอเมืองสุโขทัย เมื่อมาถึงแยกวังวน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 จะเบี่ยงออกไปทางขวา ซึ่งถ้าหากตรงไปจะเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125 หรือถนนเลี่ยงเมืองสุโขทัย เมื่อเลี้ยวขวาจะเข้าอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ซึ่งเป็นทางเดี่ยว 2 ช่องจราจร เมื่อออกจากอุทยานจะผ่านแยกบ้านนา ซึ่งมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272 มาบรรจบทางซ้ายมือ ส่วนทางขวามือจะเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 จากนั้นตรงเข้าไปยังเขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี ผ่านสะพานพระร่วง ข้ามแม่น้ำยม แล้วสิ้นสุดที่แยกสุโขทัยธานี ตัดกับถนนประพันธ์บำรุงทางซ้ายมือ และถนนสิงหวัฒน์ ซึ่งแยกออกไปทางขวาตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ถ้าตรงไปจะเป็นถนนจรดวิถีถ่องอีกช่วงหนึ่ง ซึ่งใช้เรียกกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 101 ช่วงสุโขทัย–ศรีสำโรง–สวรรคโลก

ถนนสิงหวัฒน์ (สุโขทัย–พิษณุโลก)

ถนนในช่วงสุโขทัย–พิษณุโลก มีชื่อเรียกว่า ถนนสิงหวัฒน์ เริ่มต้นในเขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย มุ่งไปยังทิศตะวันออก บรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125 หรือถนนเลี่ยงเมืองสุโขทัย จากนั้นผ่านอำเภอกงไกรลาศ เข้าสู่จังหวัดพิษณุโลก ผ่านอำเภอพรหมพิราม จากนั้นเข้าสู่อำเภอเมืองพิษณุโลก ตัดกับถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลกด้านทิศเหนือ หรือทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 126 ที่แยกเลี่ยงเมือง (บ้านกร่าง) จากนั้นผ่านศูนย์การค้า ศาลหลักเมืองพิษณุโลก ศาลากลางจังหวัดพิษณุโลก สิ้นสุดที่เชิงสะพานนเรศวรริมแม่น้ำน่านฝั่งตะวันตก ภายในเขตเทศบาลนครพิษณุโลก

ถนนมิตรภาพ (พิษณุโลก–หล่มสัก)

หลักกิโลเมตรที่ 0 บริเวณสี่แยกอินโดจีน ในอำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก มองจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 ไปยังทิศตะวันตก

ถนนในช่วงพิษณุโลก–หล่มสัก มีชื่อเรียกว่า ถนนมิตรภาพ เป็นถนนสายที่สองที่ได้รับการช่วยเหลือในการก่อสร้างจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา หลังจากก่อสร้างถนนมิตรภาพสายแรก (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 ช่วงสระบุรี–นครราชสีมา) ถนนในช่วงนี้เริ่มต้นที่เชิงสะพานนเรศวร ริมแม่น้ำน่านฝั่งตะวันออก ในเขตเทศบาลนครพิษณุโลก อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก ตัดผ่านใจกลางเมืองพิษณุโลก ข้ามทางรถไฟสายเหนือ แล้วตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 11 กับถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลกด้านทิศใต้ หรือทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 126 ที่สี่แยกอินโดจีน แล้วบรรจบกับถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลกด้านทิศเหนือ ที่แยกซีพี จากนั้นมุ่งหน้าไปทางทิศตะวันออกไปยังอำเภอวังทอง เข้าสู่เขตจังหวัดเพชรบูรณ์ ผ่านอำเภอเขาค้อ จนสิ้นสุดที่สี่แยกพ่อขุนผาเมือง ซึ่งตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 ที่อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ ปัจจุบันได้รับการขยายเป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจรตลอดทั้งสาย

หล่มสัก–ชุมแพ

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ฝั่งมุ่งหน้าทิศตะวันตก ที่ทางแยกคอนสาร ในอำเภอคอนสาร จังหวัดชัยภูมิ ก่อนที่จะผ่านเทือกเขาเพชรบูรณ์

ถนนช่วงหล่มสัก–ชุมแพนี้ กรมทางหลวงได้ก่อสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ช่วงหล่มสัก–ชุมแพ เพื่อให้แล้วเสร็จตามโครงการเส้นทางยุทธศาสตร์สายเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก โดยได้รับการช่วยเหลือเงินค่าก่อสร้างจากรัฐบาลออสเตรเลีย ทางหลวงในช่วงนี้เริ่มจากสี่แยกพ่อขุนผาเมืองในอำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจรถึงด่านกักสัตว์เพชรบูรณ์ จุดหล่มสัก จากนั้นจะลดเหลือ 2 ช่องจราจร ข้ามสะพานห้วยตอง ผ่านเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว อำเภอน้ำหนาว จากนั้นเข้าสู่เขตอำเภอคอนสาร จังหวัดชัยภูมิ แล้วเข้าเขตอำเภอน้ำหนาวอีกครั้งหนึ่ง ก่อนที่จะออกจากเขตอุทยาน แล้วเข้าสู่เขตอำเภอคอนสารครั้งที่สอง โดยมีทางแยกเข้าตัวอำเภอน้ำหนาว ที่สามแยกห้วยสนามทราย ต่อมาเข้าเขตอำเภอภูผาม่าน จังหวัดขอนแก่นเป็นระยะทางประมาณ 4 กิโลเมตร แล้วเข้าสู่เขตอำเภอคอนสารครั้งที่สาม โดยถนนจะมีขนาด 4 ช่องจราจรอีกครั้งก่อนถึงตัวอำเภอคอนสาร และเข้าเขตอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น ไปสิ้นสุดที่สามแยกถนนมะลิวัลย์ ที่สามแยกโนนหัน ตำบลโนนหันและตำบลโนนสะอาด

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ช่วงหล่มสัก-ชุมแพ เป็นช่วงเดียวที่ยังไม่ได้รับการขยายถนนเป็น 4 ช่องจราจร เนื่องจากถนนผ่านเขตเทือกเขาสูงชันและอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว อันเป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์ โดยมีกลุ่มอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ออกมาต่อต้านมิให้ปรับปรุงขยายช่องจราจรบนถนนช่วงนี้ และเสนอทางเลือกอื่น ๆ เช่น มูลนิธิ สืบ นาคะเสถียร ได้เสนอให้กรมทางหลวงปรับปรุงพัฒนา (ห้วยสนามทราย - กกกะทอน) ซึ่งเป็นถนนที่ไม่ได้ผ่านเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว แต่ระยะทางจะไกลกว่าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ที่ 58 กิโลเมตร

กรมทางหลวงได้มีการศึกษาถนนแนวใหม่ขนาด 4 ช่องจราจรเพื่อลดผลกระทบต่ออุทยานแห่งชาติน้ำหนาว โดยแนวเส้นทางจะแยกจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 เดิมที่สี่แยกอาเซียน ซ้อนทับไปกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 แล้วตรงไปยังแนวเส้นทางใหม่ที่ทางแยกสักหลง (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 จะเลี้ยวซ้ายมุ่งหน้าอำเภอหล่มเก่า) จากนั้นแนวเส้นทางจะผ่านที่ราบและเส้นทางภูเขา ไปตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2216 บริเวณตำบลหลักด่าน แล้วทับซ้อนกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2216 ตลอดสายทางจนถึงทางแยกห้วยสนามทราย เลี้ยวซ้ายไปตามแนวทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 เดิมจนถึงแยกคอนสาร มีระยะทางประมาณ 121 กิโลเมตร เพิ่มระยะทางจากแนวเดิมประมาณ 23 กิโลเมตร

ถนนมลิวรรณ (ชุมแพ–ขอนแก่น)

ถนนช่วงชุมแพ–ขอนแก่น มีชื่อว่า ถนนมลิวรรณ (ถนนมะลิวัลย์ ในเขตเทศบาลนครขอนแก่น) เส้นทางเริ่มต้นจากตำบลโนนหัน อำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น จากนั้นผ่านอำเภอหนองเรือ อำเภอบ้านฝาง และอำเภอเมืองขอนแก่น ตัดผ่านถนนเลี่ยงเมืองขอนแก่นด้านตะวันตก และสิ้นสุดที่สี่แยกสามเหลี่ยม โดยตัดกับถนนมิตรภาพ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2) และถนนประชาสโมสร ในเขตเทศบาลนครขอนแก่น มีระยะทางทั้งหมด 92 กิโลเมตร

นอกจากนี้ถนนมลิวรรณยังใช้เรียกกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 201 ช่วงตำบลโนนหัน อำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น ถึงอำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย อีกด้วย

ถนนศรีจันทร์ (ขอนแก่น–ยางตลาด)

ถนนช่วงขอนแก่น–ยางตลาด มีชื่อเรียกว่า ถนนศรีจันทร์ เดิมเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 209 โดยมีเส้นทางเริ่มจากเทศบาลนครขอนแก่น อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น จากนั้น ผ่านอำเภอเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม ผ่านบางส่วนของอำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม และไปสิ้นสุดที่อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ ทางหลวงเส้นนี้มีระยะทางประมาณ 58 กิโลเมตร

นอกจากนี้ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ในเขตเทศบาลนครขอนแก่น มีชื่อเรียกว่า ถนนศรีจันทร์ เช่นกัน มีเส้นทางเริ่มจากถนนมิตรภาพ สิ้นสุดที่ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 230 (ถนนวงแหวนรอบเมืองขอนแก่น)

ยางตลาด-มุกดาหาร

ถนนในช่วงนี้บางส่วนเป็นถนนที่ก่อสร้างใหม่ ในช่วงแรกแนวเส้นทางจะทับซ้อนไปกับถนนถีนานนท์ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 213 เดิม) จากนั้นจะแยกจากถนนถีนานนท์บริเวณหน้าห้างขายวัสดุก่อสร้างโกลบอลเฮ้าส์ สาขากาฬสินธุ์ ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 214 ในอำเภอเมืองกาฬสินธุ์ เข้าเขตจังหวัดร้อยเอ็ด ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2046 ที่อำเภอกุฉินารายณ์ จากนั้นเส้นทางจะขนานกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2042 และ 12 เดิม) ที่บ้านนาไคร้ และทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 จะข้ามทางหลวงสายใหม่ที่ตำบลกุดหว้า อำเภอกุฉินารายณ์ เพื่อเข้าสู่พื้นที่อำเภอหนองสูงและอำเภอคำชะอีต่อไป จากนั้นเส้นทางจะเบี่ยงออกจากตัวอำเภอหนองสูงและอำเภอคำชะอีไปทางด้านซ้ายทางของทางหลวงสายเดิม และไปบรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 ที่ตำบลหนองเอี่ยน อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร โดยหลังจากนี้แนวเส้นทางจะตรงไปตามทางสายเดิมถึงอำเภอเมืองมุกดาหาร

ประวัติ

โครงการขยายทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ช่วงพิษณุโลก–หล่มสัก ในจังหวัดเพชรบูรณ์

ในปี พ.ศ. 2503 กรมทางหลวงได้ทำการก่อสร้างช่วงพิษณุโลก–หล่มสัก โดยกำหนดให้ทางหลวงสายดังกล่าวเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 24 โดยได้รับการสนับสนุนการก่อสร้างจากสหรัฐ โดยได้รับการตั้งชื่อว่า ถนนมิตรภาพ ต่อมาเมื่อถนนโชคชัย–เดชอุดมได้ถูกสร้างขื้น ในปี พ.ศ. 2513 กรมทางหลวงจึงได้กำหนดให้เปลี่ยนเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 โดยหมายเลข 24 ได้ถูกนำไปเรียกถนนโชคชัย–เดชอุดม (ก่อนจะกลายมาเป็นถนนสีคิ้ว–เดชอุดม หรือ สีคิ้ว–อุบลราชธานีในเวลาต่อมา)^[] พร้อมกับการก่อสร้างต่อช่วงหล่มสัก–ชุมแพ

ต่อมาในปีเดียวกันกรมทางหลวงจึงได้ก่อสร้างต่อช่วงหล่มสัก–ชุมแพ โดยได้รับการสนับสนุนเงินค่าก่อสร้างจากรัฐบาลออสเตรเลีย โดยกรมทางหลวงได้สร้างทับทางหลวงที่มีอยู่เดิมหลายสาย เช่น ทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2056 (โนนหัน–คอนสาร) และ ถนนมลิวรรณ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 201 สายเก่าเดิมเป็นทางหลวงสายเลย–ชุมแพ–ขอนแก่น) และ ถนนมะลิวัลย์ (ตัดกับถนนกลางเมือง หรือ ถนนมิตรภาพสายเก่ากับถนนประชาสโมสร (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 209 ในปัจจุบัน)

โดยกรมทางหลวงๆได้ให้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ทั้งหมดข้างต้นเฉพาะในช่วงตาก–ขอนแก่น และกำหนดกิโลเมตรที่ 0 ตั้งอยู่ในอำเภอเมืองตาก และมีระยะทางรวมในตอนนั้นประมาณ 460 กิโลเมตร ต่อมากรมทางหลวงได้ประกาศให้เส้นทางสายแม่สอด–มุกดาหาร เป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ตลอดทั้งสาย โดยเริ่มเปลี่ยนแปลงมาตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2551 ซึ่งได้เปลี่ยนหมายเลขของถนนสายอื่น ๆ ได้แก่ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 105 เฉพาะในช่วงแม่สอด–ตาก (เดิมเป็นทางหลวงสายตาก–แม่สอด–แม่สะเรียง), ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 209 ตลอดทั้งสาย, ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 213 (เฉพาะในช่วงยางตลาด–สมเด็จ) (เดิมช่วงยางตลาด–สกลนครเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2143) และทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2042 ตลอดทั้งสาย (เดิมช่วงกุฉินารายณ์–คำชะอี–มุกดาหารเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2030) พื่อให้สอดคล้องกับเส้นทางยุทธศาสตร์สายเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก เต็มทั้งโครงการ โดยให้กิโลเมตรที่ 0 ตั้งอยู่ในอำเภอแม่สอดแทน

แต่เดิมนั้น กรมทางหลวงได้กำหนดให้ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลก และทางเลี่ยงเมืองสุโขทัยเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ด้วย แต่ปัจจุบัน กำหนดให้ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลกเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 126 และทางเลี่ยงเมืองสุโขทัยเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125

แต่เดิมนั้น กรมทางหลวงได้กำหนดให้ถนนเลี่ยงเมืองขอนแก่น (ด้านใต้) เป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ด้วย แต่ปัจจุบันกำหนดให้ถนนเลี่ยงเมืองขอนแก่น (ด้านใต้) เป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 230

ปัจจุบันมีโครงการก่อสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ตอนกาฬสินธุ์–นาไคร้ มีแนวเส้นทางเริ่มต้นบนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ที่ตำบลหลุบ อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ทางทิศตะวันตกของเมืองกาฬสินธุ์ ผ่านไปทางใต้ของตัวเมือง ไปสิ้นสุดบนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ที่บ้านหนองเอี่ยน ตำบลหนองเอี่ยน อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร ซึ่งปัจจุบันทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 สายใหม่ได้ก่อสร้างแล้วเสร็จและเปิดใช้งานอย่างเป็นทางการแล้ว

รายชื่อทางแยก

รายชื่อทางแยกบน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ทิศทาง: แม่สอด−มุกดาหาร ซ้าย: ทิศเหนือ, ขวา: ทิศใต้
จังหวัด	อำเภอ	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
แม่สอด−ตาก
ตาก	แม่สอด	0.000	สะพานมิตรภาพไทย–พม่า แห่งที่ 1 ข้ามแม่น้ำเมย
		1.750	แยกภัทรวิท	ถนนพัฒนานครแม่สอด ไป อ.แม่ระมาด	ถนนพัฒนานครแม่สอด ไป อ.พบพระ, อ.อุ้มผาง
		3.367	แยกสนามบิน	ไม่มี	ทล.1355 ถนนแม่สอด-ตาก เดิม เข้าเมืองแม่สอด
		6.625	แยกแม่สอด	ทล.105 ไป อ.แม่สะเรียง, อ.แม่ระมาด	ไม่มี
		8.300	แยกโรบินสันแม่สอด	ถนนพัฒนานครแม่สอด ไป อ.แม่ระมาด	ถนนพัฒนานครแม่สอด เข้าเมืองแม่สอด
		9.957	แยกวงเวียนอุ้มผาง	ไม่มี	ทล.1090 ไป อ.พบพระ, อ.อุ้มผาง
		9.957	แยกวงเวียนอุ้มผาง	ไม่มี	ทล.1355 ถนนแม่สอด-ตาก เดิม เข้าเมืองแม่สอด
		11.000	−	ถนนเลี่ยงเมืองแม่สอด ไป สะพานมิตรภาพไทย–พม่า แห่งที่ 2, พม่า	ไม่มี
	เมืองตาก	77.905	−	ไม่มี	ทล.1108 ไป บ.นาโบสถ์
	เมืองตาก	85.905	แยกตากแม่สอด	ถนนพหลโยธิน เข้าเมืองตาก	ถนนพหลโยธิน ไปกำแพงเพชร นครสวรรค์
ตาก−สุโขทัย (ถนนจรดวิถีถ่อง)
ตาก	เมืองตาก	92.804	แยกทางหลวง	เชื่อมต่อจาก: ทล.1400 จากเมืองตาก
		92.804	แยกทางหลวง	ถนนพหลโยธิน ไปลำปาง	ถนนพหลโยธิน ไปกำแพงเพชร, นครสวรรค์
		109.680	แยกวังประจบ-โป่งแดง	ทล.1111 ไป บ.โป่งแดง	ไม่มี
		116.284	แยกวังประจบ-พรานกระต่าย	ไม่มี	ทล.1132 ไป อ.พรานกระต่าย
สุโขทัย	บ้านด่านลานหอย	147.093	แยกบ้านด่าน-ทุ่งเสลี่ยม	ทล.1327 ไป อ.ทุ่งเสลี่ยม	ไม่มี
	เมืองสุโขทัย	154.733	แยกวังวน	ไม่มี	ถนนจรดวิถีถ่อง ไป อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย, เข้าเมืองสุโขทัย
		154.733	แยกวังวน	ตรงไป: ถ.เลี่ยงเมืองสุโขทัยส่วนนอก ไป พิษณุโลก
			แยกอุทยาน ประวัติศาสตร์สุโขทัย	ทล.102 ไป อ.ทุ่งเสลี่ยม, อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย	ไม่มี
			−	ไม่มี	ทล.1272 ไป อุทยานแห่งชาติรามคำแหง, อ.คีรีมาศ
			แยกบ้านนา	ทล.1272 ไป ถ.เลี่ยงเมืองสุโขทัยส่วนนอก, อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย	ถนนจรดวิถีถ่อง ไป อุทยานแห่งชาติรามคำแหง, เมืองสุโขทัยธานี
		171.002	แยกคลองโพธิ์	ทล.101 ไป พิษณุโลก, อุตรดิตถ์	ทล.101 ไป กำแพงเพชร
		171.606	–	ตรงไป: สท.ถ 3-0001 ถนนจรดวิถีถ่อง เข้าเมืองสุโขทัย (แยกสุโขทัยธานี)
สท.ถ 3-0001 ถนนจรดวิถีถ่อง (เขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี)
สุโขทัย	เมืองสุโขทัย		–	เชื่อมต่อจาก: ถนนจรดวิถีถ่อง จาก ตาก
			สะพานพระร่วง ข้ามแม่น้ำยม
			แยกสุโขทัยธานี	ถนนประพนธ์บำรุง	สท.ถ 3-0002 ถนนสิงหวัฒน์ ไป พิษณุโลก, เชื่อมต่อ ถนนสิงหวัฒน์
			แยกสุโขทัยธานี	ตรงไป: สท.ถ 3-0001 ถนนจรดวิถีถ่อง ไป อ.สวรรคโลก, อ.ศรีสัชนาลัย, เชื่อมต่อ ทล.1413
สท.ถ 3-0002 ถนนสิงหวัฒน์ (เขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี)
สุโขทัย	เมืองสุโขทัย		แยกสุโขทัยธานี	เชื่อมต่อจาก: ถนนประพนธ์บำรุง
สุโขทัย	เมืองสุโขทัย		แยกสุโขทัยธานี	สท.ถ 3-0001 ถนนจรดวิถีถ่อง จาก ตาก, เชื่อมจาก ถนนจรดวิถีถ่อง	สท.ถ 3-0001 ถนนจรดวิถีถ่อง จาก อ.สวรรคโลก, อ.ศรีสัชนาลัย, เชื่อมจาก ทล.1413
สุโขทัย−พิษณุโลก (ถนนสิงหวัฒน์)
สุโขทัย	เมืองสุโขทัย	174.419	–	เชื่อมต่อจาก: สท.ถ 3-0002 ถนนสิงหวัฒน์ จากเมืองสุโขทัย (แยกสุโขทัยธานี)
		174.769	แยกกระชงค์	ถ.เลี่ยงเมืองสุโขทัยส่วนใน ไป ถ.เลี่ยงเมืองสุโขทัยส่วนนอก, ตาก	ถ.เลี่ยงเมืองสุโขทัยส่วนใน ไป อ.บางระกำ
		179.819	แยกบ้านสวน	ทล.1054 ไป อ.ศรีสำโรง	ทล.1053 ไป บ.หลุม
	กงไกรลาศ	186.564	แยกโค้งตานก	ถ.เลี่ยงเมืองสุโขทัยส่วนนอก ไป ตาก	ถนนสิงหวัฒน์ ไป พิษณุโลก
	กงไกรลาศ		แยกบ้านกร่าง (กงไกรลาศ)	ทางหลวงท้องถิ่น ไปบรรจบ ทล.1057, อ.พรหมพิราม	ทล.1055 ไป อ.บางระกำ
พิษณุโลก	พรหมพิราม	210.539	แยกคลองเมม (เขื่อนนเรศวร)	ทล.117 ไป อ.พรหมพิราม, อุตรดิตถ์	ไม่มี
	เมืองพิษณุโลก	224.769	แยกเลี่ยงเมือง (บ้านกร่าง)	ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลก (ด้านเหนือ) ไป จ.อุตรดิตถ์, อ.วังทอง	ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลก (ด้านเหนือ) ไป พิจิตร, นครสวรรค์
	เมืองพิษณุโลก	229.949	แยกบ้านคลอง	ถนนปราบไตรจักร	ถนนสีหราชเดโชชัย ไป พิจิตร, นครสวรรค์
พิษณุโลก−หล่มสัก (ถนนมิตรภาพ)
พิษณุโลก	เมืองพิษณุโลก		สะพานนเรศวร ข้ามแม่น้ำน่าน
			สะพานสูงข้ามทางรถไฟ หน้าท็อปแลนด์พลาซา (แยกบ้านแขก)	ถนนเอกาทศรถ ไป อ.พรหมพิราม, อ.วัดโบสถ์	ถนนเอกาทศรถ ไป สถานีรถไฟพิษณุโลก อ.บางกระทุ่ม
		234.562	แยกเรือนแพ	ไม่มี	ไป ท่าอากาศยานพิษณุโลก
		239.075	แยกอินโดจีน	ทล.11 ไป อุตรดิตถ์	ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลก (ด้านใต้) ไป พิจิตร นครสวรรค์
		243.055	แยกซีพี	ถนนวงแหวนรอบเมืองพิษณุโลก (ด้านเหนือ) ไป สุโขทัย อุตรดิตถ์	ไม่มี
	วังทอง	250.749	แยกวังทอง	ไม่มี	ทล.11 ไป อ.สากเหล็ก พิจิตร
	นครไทย	299.523	แยกบ้านแยง	ทล.2013 ไป เลย, อุดรธานี	ไม่มี
เพชรบูรณ์	เขาค้อ	331.073	แยกแคมป์สน	ไม่มี	ไป อ.เขาค้อ เพชรบูรณ์
	หล่มสัก	351.787	แยกน้ำชุน	ไป วังบาล อำเภอหล่มสัก, ภูหินร่องกล้า	ไป บุ่งคล้า จังหวัดเพชรบูรณ์
		353.392	แยกอาเซียน	ทล.21 ไป ถนนสามัคคีชัย น้ำชุน จังหวัดเพชรบูรณ์	ทล.21 ไป อำเภอหล่มเก่า, จังหวัดเลย
		355.989	แยกสามัคคีชัย (สี่แยกพ่อขุนผาเมือง)	ไป ตัวเมืองอำเภอหล่มสัก, อำเภอหล่มเก่า	ไป ตัวเมืองจังหวัดเพชรบูรณ์
หล่มสัก−ชุมแพ
เพชรบูรณ์	หล่มสัก		แยกลานบ่า	ทางหลวงท้องถิ่น ไป บ้านน้ำพุง	ทางหลวงท้องถิ่น (ทล.2347 เดิม) ไป บ้านโนนทอง บ้านไร่ จังหวัดเพชรบูรณ์
		361.086	แยกปากห้วยขอนแก่น	พช.2065 (ทล.2181 เดิม) ไป ตาลเดี่ยว อำเภอหล่มสัก	ทางหลวงท้องถิ่น ไปบ้านปลาดุก
			แยกหน้าศูนย์	พช.2057 (ทล. 2209 เดิม) ไป บ้านหวาย อำเภอหล่มสัก	ศูนย์สร้างทางหล่มสัก
		366.135	แยกน้ำดุก	ไม่มี	ไป บ้านกลาง, บ้านเพชรละคร, อำเภอบึงสามพัน
			(สะพานห้วยตอง) ข้ามห้วยตอง
	น้ำหนาว	406	แยกเข้าอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว (กิโลเมตรที่ 50)	ไป อุทยานแห่งชาติน้ำหนาว	ไม่มี
ชัยภูมิ	คอนสาร	428.865	แยกห้วยสนามทราย	ไป อ.น้ำหนาว	ไม่มี
ชัยภูมิ	คอนสาร	451.289	แยกคอนสาร	ถนนพิชิตสงคราม ไป อ.คอนสาร	ไป เขื่อนจุฬาภรณ์
ชุมแพ–ขอนแก่น (ถนนมลิวรรณ)
ขอนแก่น	ชุมแพ	458.897	แยกโนนหัน	ทล.201 ถนนมลิวรรณ ไป เลย	ไม่มี
			แยกโรงพยาบาลชุมแพ	ทล.228 ไป อ.สีชมพู, หนองบัวลำภู	ถนนราษฎร์บำรุง เขตเทศบาลเมืองชุมแพ
		472.115	แยกสามเหลี่ยมชุมแพ	ถนนสันติสุข 4 เขตเทศบาลเมืองชุมแพ	ทล.201 ไป อ.ภูเขียว, ชัยภูมิ
	หนองเรือ	505.345	แยกกุดฉิม	ทล.2038 ไป อ.ภูเวียง	ไม่มี
	หนองเรือ	508.591	แยกหนองเรือ	ไม่มี	ไป อ.บ้านแท่น, ชัยภูมิ
	เมืองขอนแก่น	539.751	แยกบ้านทุ่ม	ขก.2009 ไปบ้านม่วง, บ้านหินลาด	ไป อ.มัญจาคีรี
		545.270	แยกเลี่ยงเมืองขอนแก่น (1)	ทล.230 ไป อุดรธานี กาฬสินธุ์	ทล.230 ไป นครราชสีมา, มหาสารคาม
		547.595	แยกสนามบินขอนแก่น	2428 ทล.2428 ไป ท่าอากาศยานขอนแก่น	ไม่มี
		547.595	แยกสนามบินขอนแก่น	ตรงไป: ถนนมลิวรรณ เข้าเทศบาลนครขอนแก่น
ถนนมลิวรรณ (แยกสนามบินขอนแก่น - แยกสามเหลี่ยม)
ขอนแก่น	เมืองขอนแก่น		−	เชื่อมต่อจาก: ถนนมลิวรรณ จากอำเภอชุมแพ
				ถนนสีหราชเดโชชัย ไปค่ายสีหราชเดโชชัย	ทางหลวงท้องถิ่น ไปบึงหนองโคตร
				ถนนสีฐาน เข้ามหาวิทยาลัยขอนแก่น	ไม่มี
				ไปมหาวิทยาลัยขอนแก่น	ขก.1062 ไป ถนนมิตรภาพ, ถนนศรีจันทร์
		552.231	แยกสามเหลี่ยม (มะลิวัลย์)	ถนนมิตรภาพ ไป อุดรธานี	ถนนมิตรภาพ ไป นครราชสีมา
		552.231	แยกสามเหลี่ยม (มะลิวัลย์)	ตรงไป: ถนนประชาสโมสร เข้าเมืองขอนแก่น
ถนนศรีจันทร์ แยกประตูเมือง-บ้านดอนดู่
ขอนแก่น	เมืองขอนแก่น		แยกประตูเมือง (แยกเซ็นทรัลขอนแก่น)	เชื่อมต่อจาก: ขก.1062 ถนนศรีจันทร์ จากบ้านเป็ด, บึงหนองโคตร
			แยกประตูเมือง (แยกเซ็นทรัลขอนแก่น)	ถนนมิตรภาพ ไปจังหวัดอุดรธานี	ถนนมิตรภาพ ไปจังหวัดนครราชสีมา
			−	ถนนกลางเมือง ไปศูนย์ราชการจังหวัดขอนแก่น	ถนนกลางเมือง ไปบึงแก่นนคร, ถนนมิตรภาพ เชื่อมต่อ ทล.2424
			−	ถนนประชาสโมสร ไปอำเภอชุมแพ เชื่อมต่อ ทล.12	ไม่มี
ขอนแก่น-ยางตลาด (ถนนศรีจันทร์)
ขอนแก่น	เมืองขอนแก่น	562.629	แยกเลี่ยงเมืองขอนแก่น (2)	ทล.230 ไป อุดรธานี, หนองบัวลำภู	ทล.230 ไป นครราชสีมา, มหาสารคาม
			สะพาน ข้ามลำน้ำพอง
			−	ไปอำเภอน้ำพอง	ไม่มี
มหาสารคาม	เชียงยืน	567.918	-	ทางหลวงท้องถิ่น ไปวัดป่ากู่ทองธรรมวิเวก	ไป ตำบลหนองบัว, บ้านหนองผือ
มหาสารคาม	เชียงยืน	583.540	แยกเชียงยืน	ไป อ.อำเภอกระนวน	ไป อ.โกสุมพิสัย
กาฬสินธุ์	ยางตลาด	606.820	แยกบ้านฮ่องฮี	ไป อ.ห้วยเม็ก	ไม่มี
		613.000	แยกยางตลาด	ถนนถีนานนท์ ไป กาฬสินธุ์	ถนนถีนานนท์ ไป มหาสารคาม
		613.000	แยกยางตลาด	ตรงไป: ทล.2116 ไป ร้อยเอ็ด
ยางตลาด–มุกดาหาร
กาฬสินธุ์	ยางตลาด	620.437	แยกเขื่อนลำปาว	ไปเขื่อนลำปาว	ไม่มี
	เมืองกาฬสินธุ์	626.516	ทางแยกต่างระดับวงแหวนลำพาน	ทล.299 ไป อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ไม่มี
	เมืองกาฬสินธุ์	634.375	แยกบ้านหลุบ	ทล.214 ไป จังหวัดกาฬสินธุ์	ทล.214 ไป จังหวัดร้อยเอ็ด
	กุฉินารายณ์	695.000	แยกบ้านดงมัน	ไป อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ไป อำเภอโพนทอง จังหวัดร้อยเอ็ด
	กุฉินารายณ์	≈706.100	แยกบ้านนาไคร้	ทล.299 ไป อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ไม่มี
มุกดาหาร	หนองสูง	≈711.500	-	ทล.299 อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ทล.299 ไป อำเภอหนองสูง อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร
	คำชะอี	≈740.400	-	ไม่มี	ทล.299 ไป อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร
	คำชะอี	≈742.600	แยกหนองเอี่ยน	ถนนหนองเอี่ยน-หัวขัว ไป บ.เหล่า อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร	ไม่มี
	เมืองมุกดาหาร	≈746.100	แยกผึ่งแดด	ไป หนองแคน อำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร	ไม่มี
		≈759.400	แยกโพนทราย	มห.3019 ทางหลวงชนบท มห.3019 ไป สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 2 (มุกดาหาร–สะหวันนะเขต)	มห.3019 ทางหลวงชนบท มห.3019 ไป บ้านคำอาฮวน
		≈769.350	แยกศูนย์หม่อนไหม	ถนนเลี่ยงเมืองมุกดาหาร ไป นครพนม	ถนนเลี่ยงเมืองมุกดาหาร ไป อำนาจเจริญ
		771.123	แยกเมืองใหม่	ถนนชยางกูร ไป นครพนม	ถนนชยางกูร ไป อำนาจเจริญ
		771.123	แยกเมืองใหม่	ตรงไป: ถนนพิทักษ์พนมเขต ไป เทศบาลเมืองมุกดาหาร
สะพาน กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

เขตควบคุม

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 แบ่งเขตการควบคุมออกเป็น 26 ตอน ได้แก่

หมายเหตุ: ช่วงเขตการควบคุมของแขวงทางหลวงขอนแก่นที่ 1 ช่วงที่ 18 และ 19 ตอนที่ 0801 ตอน บ้านฝาง - ขอนแก่น จะใช้เลขตอนที่ 0801 เป็นเลขเดียวกันทั้ง 2 ช่วง เนื่องจากระยะทางของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ช่วงนั้นเป็นระยะทางยาว และอยู่ในเทศบาลนครขอนแก่น

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 สายกลางสะพานมิตรภาพที่แม่สอด (เขตแดนไทย/พม่า)-มุกดาหาร
ช่วงที่	ตอน	ชื่อตอน	หลัก กม.	ระยะทาง (กม.)	หมวดทางหลวง	แขวงทางหลวง	จังหวัด
1	0100	กลางสะพานมิตรภาพที่แม่สอด(เขตแดน ไทย / พม่า) - แม่ละเมา	0+000 - 36+405	36.405	หมวดทางหลวงแม่สอด	ตากที่ 2 (แม่สอด)	ตาก
2	0201	แม่ละเมา - ตาก	36+405 - 85+905	49.500	หมวดทางหลวงแม่ท้อ	ตากที่ 1
3	0202	ตาก - หนองเสือ	92+804 - 128+380	35.576	หมวดทางหลวงวังประจบ
4	0203	หนองเสือ - วังวน	128+380 - 153+480	25.100	หมวดทางหลวงบ้านด่านลานหอย		สุโขทัย
5	0301	วังวน - เมืองเก่า	153+480 - 157+080	3.600	หมวดทางหลวงคีรีมาศ	สุโขทัย	สุโขทัย
เข้าเขตเทศบาลตำบลเมืองเก่า
ออกเขตเทศบาลตำบลเมืองเก่า
6	0302	เมืองเก่า - สุโขทัย	162+380 - 171+606	9.226	หมวดทางหลวงคีรีมาศ	สุโขทัย	สุโขทัย
เข้าเขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี
ออกเขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี
7	0303	สุโขทัย - บ้านกร่าง	174+419 - 194+769	20.350	หมวดทางหลวงสุโขทัย	สุโขทัย	สุโขทัย
8	0401	บ้านกร่าง - พิษณุโลก	194+769 - 225+119	30.350	หมวดทางหลวงไผ่ขอดอน	พิษณุโลกที่ 1	พิษณุโลก
9	0402	พิษณุโลก - ร่องโพธิ์	225+119 - 238+855	13.736	หมวดทางหลวงพิษณุโลก	พิษณุโลกที่ 1
10	0501	ร่องโพธิ์ - วังทอง	238+855 - 251+355	12.500	หมวดทางหลวงวังทอง	พิษณุโลกที่ 2 (วังทอง)
11	0501	วังทอง - เข็กน้อย	251+355 - 321+612	70.257	หมวดทางหลวงแก่งโสภา	พิษณุโลกที่ 2 (วังทอง)
12	0601	เข็กน้อย - แยกอาเซียน	321+612 - 352+055	30.443	หมวดทางหลวงแคมป์สน	เพชรบูรณ์ที่ 1	เพชรบูรณ์
13	0602	แยกอาเซียน - น้ำดุก	352+055 - 363+989	11.934	หมวดทางหลวงหล่มสัก
14	0603	น้ำดุก - ห้วยซำมะคาว	363+989 - 420+345	56.356	หมวดทางหลวงน้ำหนาว
15	0701	ห้วยซำมะคาว - ร่องแซง	420+345 - 460+595	40.250	หมวดทางหลวงโนนหัน	ขอนแก่นที่ 2 (ชุมแพ)	ขอนแก่น
16	0702	ร่องแซง - หนองแก	460+595 - 492+269	31.674	หมวดทางหลวงหนองไผ่
17	0703	หนองแก - บ้านฝาง	492+269 - 533+608	41.339	หมวดทางหลวงหนองเรือ
18	0801	บ้านฝาง - ขอนแก่น	533+608 - 547+595	13.987	หมวดทางหลวงศิลา	ขอนแก่นที่ 1
19	0801	บ้านฝาง - ขอนแก่น	551+595 - 552+231	0.636	หมวดทางหลวงศิลา
20	0802	ขอนแก่น - พรหมนิมิตร	561+850 - 567+052	5.202	หมวดทางหลวงพระลับ
21	0803	พรหมนิมิตร - ห้วยสีดา	567+052 - 592+652	25.600	หมวดทางหลวงเชียงยืน		มหาสารคาม
22	0901	ห้วยสีดา - ลำน้ำพาน	592+652 - 626+224	33.572	หมวดทางหลวงยางตลาด	กาฬสินธุ์	กาฬสินธุ์
23	0902	ลำน้ำพาน - บ้านหลุบ	626+224 - 635+416	9.192	หมวดทางหลวงกาฬสินธุ์		กาฬสินธุ์
24	0903	บ้านหลุบ - นาไคร้	635+416 - 705+813	70.397	หมวดทางหลวงร่องคำ		กาฬสินธุ์,ร้อยเอ็ด
25	1000	นาไคร้ - ขุมขี้ยาง	705+813 - 711+616	5.803	หมวดทางหลวงห้วยผึ้ง	สกลนครที่ 1	กาฬสินธุ์
26	1100	ขุมขี้ยาง - มุกดาหาร	711+616 - 771+123	59.507	หมวดทางหลวงหนองสูง	มุกดาหาร	มุกดาหาร
รวม		26 ตอนควบคุม	รวมระยะทาง	742.492 กม.

ทางหลวงที่เกี่ยวข้อง

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272 (ช่วงสามแยกแจกัน–วงเวียนบ้านนา)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272
ที่ตั้ง	อ.คีรีมาศ ถึง อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย
ความยาว	26.791 กิโลเมตร (16.647 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272 สายสามแยกแจกัน–คีรีมาศ แบ่งออกเป็น 2 ช่วง คือ

ช่วงสามแยกแจกัน–วงเวียนบ้านนา เป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจรตลอดทั้งสาย เดิมมีชื่อว่า ทางเลี่ยงอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ที่ถูกสร้างขึ้นตามพระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ ในท้องที่ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย เพื่อสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 สายตาก - ขอนแก่น ตอนเลี่ยงอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย พ.ศ. 2540 โดยจากแผนที่แนบท้ายจะเห็นว่าแนวเส้นทางเริ่มต้นตั้งแต่ บริเวณทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ที่ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย แล้วเบี่ยงไปทางซ้ายมือซ้อนทับกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125 ในปัจจุบัน บริเวณสามแยกแจกัน จนถึงทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 อีกครั้ง ที่แยกวังวน ต่อมาหลังจากที่กรมทางหลวงได้กำหนดทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 สายแม่สอด–มุกดาหารแล้วนั้น กรมทางหลวงจึงได้กำหนดให้รวมสายทางช่วงวงเวียนบ้านนา–สามแยกแจกันเข้ากับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272 ส่วนช่วงสามแยกแจกัน–สามแยกวังวน เป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125 ในเวลาต่อมา

ช่วงแยกหน้าสำนักงานเทศบาลตำบลเมืองเก่า–คีรีมาศ เป็นถนนขนาด 2 ช่องจราจร เริ่มจากบริเวณแยกหน้าสำนักงานเทศบาลตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย ไปสิ้นสุดที่บริเวณตัวเมืองคีรีมาศ อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย

แต่เนื่องจากช่วงที่ 2 นั้นเดิมมีแค่ช่วงเดียวเท่านั้น ต่อมาในปี พ.ศ. 2551 หลังจากที่กรมทางหลวงได้กำหนดให้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 เส้นทางแม่สอด–มุกดาหารแล้วนั้น กรมทางหลวงจึงได้เพิ่มระยะทางถึงสามแยกแจกันในเวลาต่อมา โดยได้กำหนดหลักกิโลเมตรที่ 28+981 ไปสิ้นสุดที่สามแยกแจกันมาจนถึงปัจจุบัน

รายละเอียดของเส้นทาง

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272 มีจุดเริ่มต้นจากบริเวณสามแยกแจกัน ในตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย จากนั้นซ้อนทับกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 บริเวณวงเวียนบ้านนา ไปจนถึงแยกหน้าสำนักงานเทศบาลตำบลเมืองเก่า จากนั้นก็เลี้ยวไปทางซ้ายมือ ผ่านอำเภอคีรีมาศ แล้วไปสิ้นสุดที่ตัวเมืองคีรีมาศ อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย โดยช่วงที่ 1 ระยะทางทั้งสิ้น 5.595 กิโลเมตร และ ช่วงที่ 2 21.196 กิโลเมตร

เขตควบคุม

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1272 สายคีรีมาศ-สามแยกแจกัน
ช่วงที่	ตอน	ชื่อตอน	หลัก กม.	ระยะทาง (กม.)	หมวดทางหลวง	แขวงทางหลวง	จังหวัด
1	0100	คีรีมาศ - สามแยกแจกัน	0+000 - 21+196	21.196	หมวดทางหลวงคีรีมาศ	สุโขทัย	สุโขทัย
2	0100	คีรีมาศ - สามแยกแจกัน	23+386 - 28+981	5.595	หมวดทางหลวงคีรีมาศ	สุโขทัย	สุโขทัย
รวม		2 ตอนควบคุม	รวมระยะทาง	26.791 กม.

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 125

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 126

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 230 (ช่วงทางเลี่ยงเมืองขอนแก่นด้านใต้)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299
ที่ตั้ง	อ.เมืองกาฬสินธุ์ จ.กาฬสินธุ์ ถึง อ.คำชะอี จ.มุกดาหาร
ความยาว	135.464 กิโลเมตร (84.173 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 สายลำน้ำพาน–หนองบง เป็นทางหลวงแผ่นดินที่ได้รับการกำหนดหมายเลขใหม่ โดยแรกเริ่มได้รับการกำหนดเป็นทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2143 (ต่อมาได้ถูกรวมสายทางเข้ากับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 213) และ ทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2030 ( ในเวลาต่อมา) ต่อมากรมทางหลวงได้ควบรวมเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 แต่เนื่องจากทางหลวงสายนี้มีระยะทางที่ไกลและตัดผ่านเขตชุมชนจำนวนมาก กรมทางหลวงจึงตัดทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 แนวใหม่ ตั้งแต่ห้างขายวัสดุก่อสร้างโกลบอลเฮ้าส์ สาขากาฬสินธุ์ จนถึงตำบลหนองเอี่ยน อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร เมื่อเปิดใช้งานทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 แนวใหม่ กรมทางหลวงได้กำหนดทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 สายเดิมเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 มีเส้นทางเริ่มจากทางแยกต่างระดับวงแหวนลำพาน ผ่านอำเภอเมืองกาฬสินธุ์ แต่ไม่ได้เข้าเมืองกาฬสินธุ์ (เดิมทางเข้าเมืองกาฬสินธุ์เป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2143 และ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 213) แล้วไปสิ้นสุดที่สี่แยกสมเด็จ อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์ จากนั้นจะเลี้ยวขวาเข้าถนนสมเด็จ–มุกดาหาร ผ่านอำเภอห้วยผึ้ง อำเภอกุฉินารายณ์ เข้าเขตจังหวัดมุกดาหาร ผ่านอำเภอหนองสูง จากนั้นไปสิ้นสุดเส้นทางที่บ้านหนองบง ตำบลหนองเอี่ยน อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร รวมระยะทางทั้งสิ้น 135.464 กิโลเมตร

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 เป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจรตั้งแต่ทางแยกต่างระดับวงแหวนลำพานถึงอำเภอสมเด็จ จากนั้นจะเป็นถนนขนาด 2 ช่องจราจรจนถึงตัวอำเภอคำชะอี และเนื่องจากถนนสายนี้ผ่านชุมชนเป็นจำนวนมาก จึงเป็นเหตุให้มีการตัดโครงการทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 แนวใหม่

รายชื่อทางแยก

รายชื่อทางแยกบน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 299 ทิศทาง: ลำน้ำพาน - หนองบง ซ้าย: ทิศเหนือ, ขวา: ทิศใต้
จังหวัด	อำเภอ	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
กาฬสินธุ์	เมืองกาฬสินธุ์	0.000	ทางแยกต่างระดับวงแหวนลำพาน	ทล.12 ไป อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์	ทล.12 ไป อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์
		≈2.200	แยกโนนตาล	ไป กาฬสินธุ์	ไม่มี
		≈4.950	แยกสงเปลือย	ทล.214 ไป ไป กาฬสินธุ์	ทล.214 ไป ร้อยเอ็ด
		≈10.700	แยกบายพาสกาฬสินธุ์	ไป กาฬสินธุ์	ไม่มี
			แยกคำเม็ก	ไม่มี	ทางหลวงท้องถิ่น ไป อำเภอดอนจาน จังหวัดกาฬสินธุ์
	สมเด็จ	≈36.850	แยกหนองผ้าอ้อม	ไม่มี	อำเภอนามน จังหวัดกาฬสินธุ์
		≈45.300	แยกตลาดสมเด็จ	ไป อำเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ทล.299 ไป อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์
		≈45.300	แยกตลาดสมเด็จ	ตรงไป: ถนนถีนานนท์ ไป อำเภอภูพาน จังหวัดสกลนคร
	กุฉินารายณ์	≈84.500	แยกบัวขาว	ไป อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์	ไป อำเภอโพนทอง จังหวัดร้อยเอ็ด
	กุฉินารายณ์	≈99.100	แยกบ้านนาไคร้	ทล.299 ไป อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ไม่มี
มุกดาหาร	หนองสูง	≈104.500	-	ทล.299 อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์	ทล.299 ไป อำเภอหนองสูง อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร
	หนองสูง	≈116.400	แยกหนองสูง	ไม่มี	ไป อำเภอนิคมคำสร้อย จังหวัดมุกดาหาร
	คำชะอี	135.030	-	ทล.12 ไป จังหวัดกาฬสินธุ์	ทล.12 ไป อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร
สะพาน กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

เขตควบคุม

ช่วงที่	ตอน	ชื่อตอน	หลัก กม.	ระยะทาง (กม.)	หมวดทางหลวง	แขวงทางหลวง	จังหวัด
1	0101	ลำน้ำพาน - หนองผ้าอ้อม	0+000 - 33+100	33.100	หมวดทางหลวงกาฬสินธุ์	กาฬสินธุ์	กาฬสินธุ์
2	0102	หนองผ้าอ้อม - สี่แยกสมเด็จ	33+100 - 45+317	12.217	หมวดทางหลวงสมเด็จ	กาฬสินธุ์
3	0200	สี่แยกสมเด็จ - คำพอก	45+317 - 104+317	59.000	หมวดทางหลวงห้วยผึ้ง	สกลนครที่ 1
4	0300	คำพอก - หนองบง	104+317 - 135+030	30.713	หมวดทางหลวงหนองสูง	มุกดาหาร	มุกดาหาร
รวม		4 ตอนควบคุม	รวมระยะทาง	135.030 กม.

สถานที่สำคัญ

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 ผ่านสถานที่สำคัญและสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ เช่น

ถนนจรดวิถีถ่อง

ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
ค่ายวชิรปราการ
ท่าอากาศยานตาก
ที่ว่าการอำเภอบ้านด่านลานหอย
มหาวิทยาลัยรามคำแหง วิทยาเขตสุโขทัย

อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย (ถนนเหลือ 2 ช่องจราจร เนื่องจากเป็นเขตโบราณสถาน)
ค่ายรามคำแหงมหาราช
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง
บิ๊กซีสุโขทัย
วัดราชธานี

ถนนสิงหวัฒน์

ที่ว่าการอำเภอเมืองสุโขทัย
โครงการชลประทานสุโขทัย 7 กันยายน 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
สวนหลวงเฉลิมพระเกียรติ ร.9 จังหวัดสุโขทัย
โรงพยาบาลกงไกรลาศ

ที่ว่าการอำเภอกงไกรลาศ
ศูนย์การค้า และห้างสรรพสินค้าโรบินสัน พิษณุโลก
ศาลหลักเมืองพิษณุโลก

ถนนมิตรภาพ

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร อันเป็นวัดที่ประดิษฐานพระพุทธชินราช
วัดนางพญา
วัดราชบูรณะ
ห้างสรรพสินค้าท็อปแลนด์ พิษณุโลก
สถานีขนส่งผู้โดยสาร จังหวัดพิษณุโลก
ห้างเทสโก้โลตัส พิษณุโลก
ห้างโฮมโปร พิษณุโลก
อินเด็กซ์ ลิฟวิ่งมอลล์ พิษณุโลก
สี่แยกอินโดจีน (กิโลเมตรที่ 6)

หมู่บ้านทรัพย์ไพรวัลย์ (กิโลเมตรที่ 49 ซึ่งถนนจะแบ่งเป็น 8 ช่องจราจร)
น้ำตกสกุโณทยาน (กิโลเมตรที่ 33)
น้ำตกแก่งซอง (กิโลเมตรที่ 45)
น้ำตกแก่งโสภา (กิโลเมตรที่ 71)
น้ำตกปอย (กิโลเมตรที่ 60)
อุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง (กิโลเมตรที่ 79)
หมู่บ้านแคมป์สน อำเภอเขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ (กิโลเมตรที่ 100–103 ซึ่งถนนจะแบ่งเป็น 8 ช่องจราจร)
อนุสาวรีย์พ่อขุนผาเมือง

หล่มสัก–ชุมแพ

สะพานพ่อขุนผาเมือง เชื่อมหุบเขาบนเส้นทางสายนี้ และเป็นสะพานที่มีตอม่อสูงที่สุดในประเทศไทย (กิโลเมตรที่ 18–19)
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูผาแดง (กิโลเมตรที่ 23) อ.หล่มสัก จ.เพชรบูรณ์
อุทยานแห่งชาติน้ำหนาว (กิโลเมตรที่ 50) โดยจะมีด่านตรวจเข้าเขตอุทยานที่กิโลเมตรที่ 29 และกิโลเมตรที่ 73
บ่อน้ำอุ่นบ้านห้วยทรายทอง (กิโลเมตรที่ 75) บ้านห้วยทรายทอง ต.ทุ่งพระ อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าผาผึ้ง (กิโลเมตรที่ 80) แยกห้วยแก้ว อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ

น้ำผุดนาเลา (กิโลเมตรที่ 92) โดยจะอยู่ด้านหลังโรงเรียนคอนสารวิทยาคม เป็นแหล่งน้ำธรรมชาติเหมาะสำหรับพักผ่อนคลายร้อน
สี่แยกร่มแดง (สี่แยกคอนสาร) (กิโลเมตรที่ 93)
วัดเจดีย์ (พระประธานอายุ 700 ปี) (กิโลเมตรที่ 94) แยกเข้าไปทางที่ว่าการอำเภอคอนสาร 2 กม.
หมู่บ้านคอนสาร ซึ่งเป็นถนน 8 เลน เหมาะสำหรับพักรถก่อนขึ้นเขาและลงจากเขา เป็นประตูสู่อิสานและหมู่บ้านสุดท้ายก่อนขึ้นเขา เป็นทางแยกเข้าเขื่อนจุฬาภรณ์ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว (ทุ่งกระมัง) วัดเจดีย์ (พระประธานอายุ 700 ปี)

อ้างอิง

"เปิดทางเลือกขยายถนนผ่านอุทยานฯ น้ำหนาว ไกลกว่าแต่ไม่กระทบป่าไม้". ไทยพีบีเอส. 28 ธันวาคม 2016.
"โครงการจ้างวิศวกรที่ปรึกษาสำรวจและออกแบบทางหลวง 4 ช่องจราจร บนทางหลวงหมายเลข 12 ช่วง อ.หล่มสัก-อ.คอนสาร". กรมทางหลวง.
"เดินเครื่องEast-West ตั้งทางหลวงเลขที่ 12 ดัน 4 เลนทั้งสายรับACMEC-BIMSTEC". ผู้จัดการรายวัน. 13 ตุลาคม 2008.
"พระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน เพื่อสร้างและขยายทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๑๒ สายแม่สอด (เขตแดน) - มุกดาหาร ตอนกาฬสินธุ์ - บ้านนาไคร้ พ.ศ. ๒๕๕๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 130 (44 ก): 12. 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2556.
"พระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ ในท้องที่ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย เพื่อสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๑๒ สายตาก - ขอนแก่น ตอนเลี่ยงอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย พ.ศ. ๒๕๔๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (66 ก): 10. 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540.
. สำนักบริหารบำรุงทาง. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 มกราคม 2023. สืบค้นเมื่อ 16 มิถุนายน 2022.

บรรณานุกรม

ราชกิจจานุเบกษา. พระราชกฤษฎีกาประกาศแนวทางหลวงแผ่นดิน 88 สาย พ.ศ. 2495. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2495/A/031/659.PDF (วันที่ค้นข้อมูล: 17 พฤษภาคม 2561).
จอมพล ป. พิบูลสงคราม "เรื่องตั้งชื่อทางหลวงแผ่นดินและสะพานขนาดใหญ่." ราชกิจจานุเบกษา. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2493/D/067/6377.PDF (วันที่ค้นข้อมูล: 17 พฤษภาคม 2561).
"สัมภาษณ์พิเศษอดีต รองอธิบดี สุรพล เทวะผลิน ผู้สำรวจทางสายพิษณุโลก-หล่มสัก ทางหลวงหมายเลข 12 สายพิษณุโลก-หล่มสัก" วารสารทางหลวง. 52 (6). พฤศจิกายน-ธันวาคม 2558. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://issuu.com/highwaysjournal/docs/____________________________________7d5cd05b09744b (วันที่ค้นข้อมูล: 2 มิถุนายน 2567).
รองศาสตราจารย์ ดร.จิรวัฒน์ พิระสันต์. ท่องเที่ยวเส้นทาง 12 พิษณุโลก-หล่มสัก. พิมพ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, 2557. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://archmis.arch.nu.ac.th/information_news/news/data/anno201120142020.pdf (วันที่ค้นข้อมูล: 17 พฤษภาคม 2561).
"ทางหลวงหมายเลข 12 : ยุทธศาสตร์ต้านคอมมิวนิสต์ สู่เส้นทางเชื่อมโยงอาเซียน." ผู้จัดการออนไลน์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://mgronline.com/columnist/detail/9590000026440 (วันที่ค้นข้อมูล: 17 พฤษภาคม 2561).

แหล่งข้อมูลอื่น

ระบบสารสนเทศโครงข่ายทางหลวง 16 มิถุนายน 2016 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม
โครงข่ายทางหลวงชนบท 4 มกราคม 2018 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สำนักบำรุงทาง กรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม
ระบบลงทะเบียนทางหลวงท้องถิ่น 10 พฤษภาคม 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม

[1] "เปิดทางเลือกขยายถนนผ่านอุทยานฯ น้ำหนาว ไกลกว่าแต่ไม่กระทบป่าไม้". ไทยพีบีเอส. 28 ธันวาคม 2016.

[2] "โครงการจ้างวิศวกรที่ปรึกษาสำรวจและออกแบบทางหลวง 4 ช่องจราจร บนทางหลวงหมายเลข 12 ช่วง อ.หล่มสัก-อ.คอนสาร". กรมทางหลวง.

[3] "เดินเครื่องEast-West ตั้งทางหลวงเลขที่ 12 ดัน 4 เลนทั้งสายรับACMEC-BIMSTEC". ผู้จัดการรายวัน. 13 ตุลาคม 2008.

[4] "พระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน เพื่อสร้างและขยายทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๑๒ สายแม่สอด (เขตแดน) - มุกดาหาร ตอนกาฬสินธุ์ - บ้านนาไคร้ พ.ศ. ๒๕๕๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 130 (44 ก): 12. 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2556.

[5] "พระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ ในท้องที่ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย เพื่อสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๑๒ สายตาก - ขอนแก่น ตอนเลี่ยงอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย พ.ศ. ๒๕๔๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (66 ก): 10. 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2540.

[6] . สำนักบริหารบำรุงทาง. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 มกราคม 2023. สืบค้นเมื่อ 16 มิถุนายน 2022.