อำเภอน้ำหนาว

น้ำหนาว เป็นอำเภอที่ตั้งอยู่ในจังหวัดเพชรบูรณ์ ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ภูเขาสูง มีเขตป่าอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว ประชากรส่วนใหญ่พูดภาษา "ไทหล่ม" เช่นเดียวกับ อำเภอหล่มเก่า และ อำเภอหล่มสัก

อำเภอน้ำหนาว
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Nam Nao
อุทยานแห่งชาติน้ำหนาวในเขตตำบลหลักด่าน
คำขวัญ:  แผ่นดินสูงเฉียดฟ้า แหล่งป่าไม้นานาพันธุ์ มหัศจรรย์ถ้ำใหญ่น้ำหนาว รอยเท้าสัตว์ล้านปี ประเพณีเผาข้าวหลาม เลื่องลือนามข้าวพญาลืมแกง
แผนที่จังหวัดเพชรบูรณ์ เน้นอำเภอน้ำหนาว
พิกัด: 16°46′6″N 101°40′18″E / 16.76833°N 101.67167°E / 16.76833; 101.67167
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เพชรบูรณ์
พื้นที่
• ทั้งหมด	620.0 ตร.กม. (239.4 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	18,667 คน
• ความหนาแน่น	30.11 คน/ตร.กม. (78.0 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	67260
รหัสภูมิศาสตร์	6709
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอน้ำหนาว หมู่ที่ 5 ตำบลน้ำหนาว อำเภอน้ำหนาว จังหวัดเพชรบูรณ์ 67260
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอน้ำหนาวมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหล่มเก่า และอำเภอภูหลวง (จังหวัดเลย)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอภูกระดึง (จังหวัดเลย) และอำเภอภูผาม่าน (จังหวัดขอนแก่น)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอคอนสาร (จังหวัดชัยภูมิ)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหล่มสักและอำเภอหล่มเก่า

ประวัติ

อำเภอน้ำหนาว เมื่อ พ.ศ. 2400 เดิมเป็นเพียงกลุ่มบ้าน มีบ้านเรือนประมาณ 4-5 ครอบครัว ตั้งอยู่ในบริเวณบ้านห้วยน้ำหนาว กลุ่มบ้านดังกล่าวเป็นชุมชนที่ยังไม่ถาวร มีการเคลื่อนย้ายหมู่บ้านเมื่อมีการเจ็บป่วยล้มตาย หรือเกิดโรคระบาดของคนในหมู่บ้าน ประชาชนจะอพยพครอบครัวหนีโรคร้ายเข้าไปอาศัยอยู่ตามป่าเขา ไร่นา เมื่อโรคร้ายสงบลงจึงอพยพกลับถิ่นเดิมหรือไปตั้งหมู่บ้านขึ้นใหม่โดยมีความเชื่อกันว่า ผีกินหรือผีมารังควาน เมื่อย้ายหมู่บ้านคราใดก็เปลี่ยนชื่อหมู่บ้านไปเรื่อย ๆ ตามสภาพที่ตั้งของหมู่บ้าน เช่น บ้านห้วยขอนเปลือย บ้านโนนจำปา บ้านโคกลานกลอย บ้านห้วยตำแย บ้านห้วยน้ำหนาว และบ้านท่าไร่ เป็นต้น หมู่บ้านทั้งหมดนี้ขึ้นต่อการปกครองตำบลหล่มเก่า อำเภอหล่มเก่า ต่อมามีการตั้งหมู่บ้านขึ้น ได้แก่ บ้านนาพอสอง บ้ายห้วยหอย (บ้านวังกวาง) บ้านตาดข่า บ้านกกกล้วยนวล ทำให้การตรวจตราและดูแลราษฎรของเจ้าหน้าที่เป็นไปด้วยความยากลำบาก

พ.ศ. 2457 ทางราชการได้แยกพื้นที่บ้านห้วยน้ำหนาว ออกจากตำบลหล่มเก่าตั้งเป็นตำบลหนึ่งของอำเภอหล่มเก่า เรียกว่า "ตำบลน้ำหนาว" กำนันตำบลน้ำหนาวคนแรกคือ นายมูล คัมภีร์ ที่บ้านห้วยลาด ต่อมาปี พ.ศ. 2487 รัฐบาลได้ตราพระราชกำหนดระเบียบบริหารนครบาลเพชรบูรณ์ ได้มีการสำรวจและเกณฑ์แรงงานราษฎรในการสร้างเส้นทางจากทิศตะวันออกเฉียงเหนือ สู่จังหวัดเพชรบูรณ์ โดยเริ่มต้นเส้นทางที่บ้านศรีฐาน อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ผ่านบ้านวังกวาง ภูผาลา บ้านหลักด่าน ป่าห้วยอีหม้อ บ้านตาดกลอย สู่เขตอำเภอหล่มเก่า บ้านกกกะทอน หัวหน้าคณะผู้สำรวจเส้นทางในสมัยนั้น คือ นายช่างเต็ม วิภาคย์ จนกิจการก่อสร้างเส้นทางดังกล่าวผู้คนต้องเสียชีวิตจากโรคภัยไข้เจ็บโดยเฉพาะไข้มาลาเรียในป่าน้ำหนาวเป็นจำนวนมาก ตรงบริเวณข้างสะพานห้วยผาลาเป็นสุสานที่ฝังศพของผู้เสียชีวิต เส้นทางสายนี้ก่อสร้างยังไม่เสร็จสมบูรณ์รัฐบาลของจอมพล ป. พิบูลสงคราม ต้องลาออก การก่อสร้างดังกล่าวจึงถูกยกเลิกไป 

พ.ศ. 2521 กระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาว่าตำบลน้ำหนาว และตำบลหลักด่าน ของอำเภอหล่มเก่า เป็นพื้นที่ทุรกันดาร ห่างไกลคมนาคม เจ้าหน้าที่ของรัฐออกตรวจตราและเยี่ยมเยียนราษฎรไม่ทั่วถึง เพราะเป็นพื้นที่ชายแดนมีอาณาเขตติดต่อกับ 3 จังหวัด 4 อำเภอ ประกอบกับมีการแทรกซึมของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ และยากต่อการปราบปราม ซึ่ง ผบ.พตท.1617 และผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์มีความเห็นสอดคล้องต้องกันว่าควรจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอขึ้น และกระทรวงมหาดไทยได้ตั้งเป็นกิ่งอำเภอตามประกาศลงวันที่ 16 พฤศจิกายน 2521 โดยให้ขึ้นกับอำเภอหล่มเก่า ในปีแรกใช้อาคารเรียนของโรงเรียนชุมชนบ้านนาพอสอง (ปัจจุบันเป็นโรงเรียนอนุบาลน้ำหนาว) เป็นที่ทำการชั่วคราว

ต่อมาในปี พ.ศ. 2523 ทางราชการได้ที่ว่าการกิ่งอำเภอสร้างเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2524 เป็นอาคาร 2 ชั้น และใช้เป็นที่ว่าการอำเภอถึงปัจจุบันนี้ นายเน็ด โฉมอุดม ปลัดอำเภอหล่มเก่าเป็นปลัดอำเภอหัวหน้าประจำกิ่งอำเภอคนแรก พร้อมทั้งจัดตั้งตำบลโดยแยกหมู่ 2,10 บ้านวังกวาง หมู่ 4 บ้านซำม่วง หมู่ 11 บ้านไร่ใต้ หมู่ 12 บ้านดงคล้อ และหมู่ 14 บ้านห้วยหินลับ ของตำบลน้ำหนาว รวม 6 หมู่บ้าน ตั้งเป็น ตำบลวังกวาง ต่อมาในปี พ.ศ. 2533 ได้แยกพื้นที่หมู่ 4 บ้านป่ารวก หมู่ 6 บ้านกกกะบก หมู่ 7,12 บ้านโคกมน หมู่ 8 บ้านห้วยสนามทราย และหมู่ 11 บ้านดงมะไฟ ของตำบลน้ำหนาว รวม 6 หมู่บ้าน ตั้งเป็น ตำบลโคกมน เนื่องจากหลักเกณฑ์การตั้งอำเภอต้องมีตำบลไม่น้อยกว่า 4 ตำบล (ในพื้นที่ห่างไกล) และได้ตั้งเป็นอำเภอตามพระราชกฤษฎีกา ลงวันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2534

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอน้ำหนาวแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 4 ตำบล 30 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	น้ำหนาว				(Nam Nao)	6 หมู่บ้าน
2.	หลักด่าน				(Lak Dan)	7 หมู่บ้าน
3.	วังกวาง				(Wang Kwang)	11 หมู่บ้าน
4.	โคกมน				(Khok Mon)	6 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอน้ำหนาวประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำหนาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำหนาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหลักด่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหลักด่านทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังกวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังกวางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกมน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกมนทั้งตำบล

สถานที่สำคัญ

• อุทยานแห่งชาติน้ำหนาว

อ้างอิง

1. . สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอน้ำหนาว จังหวัดเพชรบูรณ์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-08-12. สืบค้นเมื่อ 2024-01-05. สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2567
2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์ ตั้งเป็นกิ่งอำเภอน้ำหนาว" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (130 ง): 4080. วันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2521
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอน้ำหนาว อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 97 (127 ง): 2798–2799. วันที่ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2523
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอน้ำหนาว และกิ่งอำเภอวังโป่ง จังหวัดเพชรบูรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (149 ง): (ฉบับพิเศษ) 47-55. วันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2533
5. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอทุ่งตะโก อำเภอพะโต๊ะ อำเภอเขาค้อ อำเภอน้ำหนาว อำเภอวังจันทร์ อำเภอนาด้วง อำเภอเต่างอย อำเภอสิงหนคร อำเภอพระสมุทรเจดีย์ และอำเภอลำดวน พ.ศ. ๒๕๓๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (107 ก): (ฉบับพิเศษ) 29-32. วันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2534