พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (19 ธันวาคม พ.ศ. 2423 – 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2466) มีพระนามเดิมคือ พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ ทรงเป็นต้นราชสกุล "อาภากร" เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 28 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาโหมด พระองค์ทรงได้รับสมัญญานามว่า "องค์บิดาแห่งทหารเรือไทย"
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | |
---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 5 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ | |
ดำรงตำแหน่ง | 1 เมษายน พ.ศ. 2466 – 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 |
ก่อนหน้า | สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา |
ถัดไป | สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา |
ประสูติ | 19 ธันวาคม พ.ศ. 2423 จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม |
สิ้นพระชนม์ | 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 (42 ปี) จังหวัดชุมพร ประเทศสยาม |
พระราชทานเพลิง | 24 ธันวาคม พ.ศ. 2466 พระเมรุ ท้องสนามหลวง จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม |
พระชายาและหม่อม | พระชายา พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์ หม่อม หม่อมกิม หม่อมแฉล้ม หม่อมเมี้ยน หม่อมช้อย หม่อมแจ่ม |
พระบุตร | 11 องค์ |
ราชสกุล | อาภากร |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที่ 5 |
พระองค์ทรงเป็นผู้วางรากฐานการบริหารงานของกองทัพเรือ ทรงได้รับการเชิดชูในหมู่ทหารเรือเรียกขานพระองค์ว่า "เสด็จเตี่ย" หรือ "หมอพร" และ "พระบิดาแห่งกองทัพเรือไทย" ต่อมาใน พ.ศ. 2536 มีประกาศกองทัพเรือขนานพระนามพระองค์ว่า "พระบิดาของกองทัพเรือไทย" และใน พ.ศ. 2544 แก้ไขเป็น "องค์บิดาแห่งทหารเรือไทย"
ภายหลังจากการสิ้นพระชนม์ของพระองค์ ได้มีการจัดสร้างศาลและพระอนุสาวรีย์พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ รวมทั้งสิ้น 217 แห่งทั่วประเทศไทย เช่น มณฑลทหารบกที่ 44 ค่ายเขตอุดมศักดิ์ จังหวัดชุมพร โรงพยาบาลชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ อำเภอเมือง จังหวัดชุมพร โรงพยาบาลอาภากรเกียรติวงศ์ ฐานทัพเรือสัตหีบ โรงพยาบาลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี หรือที่พระตำหนักที่หาดทรายรี จังหวัดชุมพร
พระประวัติ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ แรม 3 ค่ำ เดือนอ้าย ปีมะโรง ตรงกับวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2423 มีพระนามเมื่อแรกประสูติว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ เป็นพระโอรสพระองค์ที่ 28 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นับเป็นพระองค์แรกที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาโหมด ป.จ. ธิดาเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) ผู้บัญชาการทหารเรือวังหลวงและเป็นน้องสาวร่วมบิดามารดาเดียวกันกับ เจ้าคุณพระประยุรวงศ์ มีพระกนิษฐาและพระอนุชาร่วมพระมารดา 2 พระองค์ คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรองค์อรรคยุพา (สิ้นพระชนม์เมื่อทรงพระเยาว์) และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส (พระนามเดิม:พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ ต้น) พระองค์นับเป็นพระภาดา (ลูกพี่ลูกน้อง) กับพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวีในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องด้วยพระมารดาของพระองค์กับพระมารดาของพระนางเจ้าสุวัทนาเป็นพี่น้องกัน นอกจากนี้พระองค์นับทรงเป็นพระปิตุลา(เสด็จลุง)สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เนื่องจากทรงเป็นพระธิดาองค์เดียวในพระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เหตุทำให้ทรงเป็นพระอนุชาธิราชต่างมารดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์
การศึกษา
ทรงเข้าเป็นนักเรียนในโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ เมื่อมีพระชันษาได้ 13 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เสด็จไปทรงศึกษาต่อ ณ ประเทศอังกฤษ พร้อมกับพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งขณะนั้นทรงดำรงพระอิสริยศักดิ์เป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ ใน พ.ศ. 2436 ทรงเข้าศึกษาต่อในโรงเรียนนายเรืออังกฤษ ใน พ.ศ. 2439 ต่อจากนั้นทรงศึกษาต่อในมหาวิทยาลัยทหารเรือ โรงเรียนปืนใหญ่ และโรงเรียนตอร์ปิโด จนได้เลื่อนยศเป็นเรือเอก รวมเวลาที่ทรงศึกษาอยู่ในราชนาวีอังกฤษ 6 ปีเศษ
รับราชการ
เสด็จกลับประเทศไทย ในวันที่ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2443 จึงได้รับพระราชทานยศเป็น นายเรือโท (ปัจจุบันเทียบเท่า นาวาตรี) ทรงได้รับการเฉลิมพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมที่ "กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์" ดำรงตำแหน่งรองผู้บัญชาการกรมทหารเรือ และทรงดำรงตำแหน่ง เจ้ากรมยุทธศึกษาทหารเรือ ใน พ.ศ. 2449 พระองค์ได้ทรงแก้ไขปรับปรุงระเบียบการในโรงเรียนนายเรือ ทรงเป็นครูสอนนักเรียนนายเรือ ทรงจัดเพิ่มเติมวิชาสำคัญสำหรับชาวเรือ คือวิชาดาราศาสตร์ ตรีโกณมิติ พีชคณิต อุทกศาสตร์ การเดินเรือเรขาคณิต เพื่อประสงค์ให้นักเรียนนายเรือสามารถเดินเรือทางไกลในทะเลน้ำลึกได้ เมื่อสำเร็จการศึกษาแล้ว[]
ทรงเป็นกำลังสำคัญที่ทำให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเห็นความสำคัญและโปรดเกล้าฯ พระราชทาน พระราชวังเดิม ให้เป็นที่ตั้งของโรงเรียนนายเรือ เมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2449 ทำให้กิจการทหารเรือมีรากฐานมั่นคง และกองทัพเรือจึงยึดถือวันดังกล่าวของทุกปีเป็น "วันกองทัพเรือ"[]
นอกจากนี้ยังทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พ.ศ. 2454 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้พระองค์ออกจากราชการอยู่ชั่วระยะหนึ่ง จึงได้ทรงศึกษาวิชาแพทย์แผนโบราณจากตำราไทย ทรงเขียนตำราสมุดข่อยด้วยฝีพระหัตถ์ของพระองค์เอง และรับรักษาโรคให้ประชาชนทั่วไปโดยไม่คิดมูลค่า ทรงคิดแต่เพียงค่าครูเท่านั้น ทั้งนี้พระองค์ทรงโปรดให้เรียกพระองค์ว่า "หมอพร"
พ.ศ. 2460 ประเทศสยามได้เข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง และกองทัพเรือยังขาดผู้มีความรู้ความสามารถ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตอุดมศักดิ์ เสด็จกลับเข้ารับราชการในตำแหน่ง จเรทหารเรือ และดำรงตำแหน่งเสนาธิการทหารเรือ
พ.ศ. 2462 ทรงได้รับแต่งตั้งให้เป็นข้าหลวงพิเศษออกไปจัดหาซื้อเรือในภาคพื้นยุโรป เรือที่จะจัดซื้อนี้ได้รับพระราชทานนามว่า "เรือรบหลวงพระร่วง" ทรงเป็นผู้บังคับการเรือ นำเรือรบหลวงพระร่วงเดินเรือข้ามทวีปจากประเทศอังกฤษ เข้ามายังกรุงเทพมหานคร ด้วยพระองค์เอง[]
พ.ศ. 2463 มีพระบรมราชโองการให้เลื่อนพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ขึ้นเป็นกรมหลวงมีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ สิงหนาม ทรงศักดินา ๑๕๐๐๐ ฯลฯ (คำ "เขตร" ในพระนามเปลี่ยนเป็น "เขต" ด้วย)
ทรงเป็นนักยุทธศาสตร์ที่เล็งเห็นการณ์ไกล พระองค์ได้ทูลเกล้าฯ ขอพระราชทานที่ดินบริเวณอำเภอสัตหีบ สร้างเป็นฐานทัพเรือ เมื่อ พ.ศ. 2465 เนื่องจากทรงเห็นว่า อ่าวสัตหีบเป็นอ่าวที่มีขนาดใหญ่ น้ำลึกเหมาะแก่การฝึกซ้อมยิงตอร์ปิโด มีเกาะน้อยใหญ่รายล้อม สามารถบังคับคลื่นลมได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ เมื่อเรือภายนอกแล่นผ่านบริเวณนี้จะไม่สามารถมองเห็นฐานทัพได้[]
วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2466 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เสด็จในกรมฯ ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ ต่อจาก จอมพลเรือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต นับเป็นตำแหน่งทางราชการตำแหน่งสุดท้ายในพระชนม์ชีพของพระองค์[]
สิ้นพระชนม์
หลังจากทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือได้ไม่นาน พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ได้กราบถวายบังคมลาเพื่อเสด็จออกไปรักษาพระองค์ (ลาป่วย) ณ มณฑลสุราษฎร์ เป็นเวลา 1 เดือน เนื่องจากประชวรด้วยโรคประจำพระองค์ ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชนิพนธ์ไว้ในพระราชบันทึกส่วนพระองค์ว่า กรมหลวงชุมพรฯ ทรงปฏิบัติตามคำแนะนำของหม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ ไชยันต์ นายแพทย์ใหญ่ทหารเรือ ซึ่งได้วินิจฉัยพระอาการของพระองค์ว่าประชวรด้วยพระโรคเส้นประสาทไม่ปรกติ และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ทรงสังเกตเห็นว่า กรมหลวงชุมพรฯ เริ่มทรงพระดำเนินไม่ถนัดมาตั้งแต่งานทำบุญวันคล้ายวันเกิดของเจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที่ 5 เมื่อเดือนมกราคม พ.ศ. 2465 (ตามปฏิทินในขณะนั้น) แล้ว
พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ได้ประทับพักรักษาพระองค์อยู่ที่ตำบลหาดทรายรี อำเภอเมืองชุมพร จังหวัดชุมพร มณฑลสุราษฎร์ ระหว่างนั้นทรงประชวรด้วยพระโรคไข้หวัดใหญ่ พระอาการทรงทรุดลงอย่างรวดเร็ว จนกระทั่งสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 เวลา 11 นาฬิกา 40 นาที สิริพระชันษา 42 ปี 151 วัน มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ. 2466 ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง
กองทัพเรือไทยได้ถือเอาวันที่ 19 พฤษภาคมของทุกปี ซึ่งเป็นวันคล้ายวันสิ้นพระชนม์ของพระองค์ เป็น "วันอาภากร"
มวยไทย
พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ทรงเป็นผู้มีความสามารถด้านมวยไทย และในสมัยรัชกาลที่ 6 ทรงเป็นผู้ฝึกสอนให้กับนักมวยต่างจังหวัด ทั้ง นายทับ จำเกาะ นายยัง หาญทะเล นายตู้ ไทยประเสริฐ และนายพูน ศักดา ซึ่งเป็นนักมวยที่มีฝีมือชาวโคราช
งานศิลปะ
พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ศิษย์เอก หลวงปู่ศุข ยังมีความสามารถในด้านศิลปะ โดยพระองค์ได้ทรงเขียนภาพพุทธประวัติไว้ที่ผนังโบสถ์ของวัดปากคลองมะขามเฒ่า อำเภอวัดสิงห์ จังหวัดชัยนาท อันเป็นภาพเหตุการณ์ที่พระโคตมพุทธเจ้าทรงพบปัญจวัคคีย์ ซึ่งเป็นผลงานที่ยังคงปรากฏสืบมาจนถึงปัจจุบัน และได้รับการกล่าวขานว่าเป็นผลงานที่มีความละเอียดอ่อนลึกซึ้ง
งานพระนิพนธ์
- เพลงดอกประดู่ (เพลงสัญลักษณ์ของกองทัพเรือไทย)
- (เดิมแบ่งเป็น 2 เพลง ชื่อ "เกิดมาทั้งทีมันก็ดีอยู่แต่เมื่อเป็น" และ "เกิดมาทั้งทีมันก็มีอยู่แต่ทุกข์ภัย") สันนิษฐานว่าทรงพระนิพนธ์ขึ้นในช่วงที่ทรงออกจากราชการในสมัยต้นรัชกาลที่ 6
- ทรงพระนิพนธ์ไว้เป็นโคลงสี่สุภาพ
- เพลงสรรเสริญพระบารมี สำนวนขับร้องของทหารเรือ (ขึ้นต้นว่า "ข้าวรพุทธเจ้า เหล่ายุทธพลนาวา...")
- พระคัมภีร์ อติสาระวรรค โบราณะกรรม และปัจจุบันนะกรรม เป็นสมุดข่อยตำราแพทย์ไทยแผนโบราณที่ทรงเขียนด้วยพระองค์เองเมื่อ พ.ศ. 2458
ดูเพิ่ม
ชีวิตส่วนพระองค์
ทางด้านชีวิตส่วนพระองค์อภิเษกสมรสกับพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์ พระธิดาในสมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2443 (นับแบบปัจจุบันเป็นปี พ.ศ. 2444) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ กรุณาพระราชทานน้ำสังข์ในพิธีอภิเษกสมรส ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง แต่ในภายหลัง พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์ ทรงน้อยพระทัยพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ และปลงชีพพระองค์เองด้วยยาพิษ
พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ มีพระเถระที่พระองค์ทรงนับถืออย่างมาก ได้แก่ พระครูวิมลคุณากร (ศุข เกสโร) แห่งวัดปากคลองมะขามเฒ่า จังหวัดชัยนาท และพระครูประศาสน์สิกขกิจ (พริ้ง อินฺทโชติ) แห่งวัดบางปะกอก กรุงเทพมหานคร
พระโอรสพระธิดา
พระองค์มีพระโอรสและพระธิดา ดังนี้:
- ประสูติแต่พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทิพยสัมพันธ์
- หม่อมเจ้าเกียรติอาภากร ประสูติและถึงชีพิตักษัยในวันเดียวกัน ประมาณปี พ.ศ. 2446
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา (24 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 - 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2489) เสกสมรสกับหม่อมกอบแก้ว อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม วิเศษกุล)
- พลอากาศโท หม่อมเจ้ารังษิยากร อาภากร (11 สิงหาคม พ.ศ. 2449 - 30 ธันวาคม พ.ศ. 2508) เสกสมรสกับหม่อมราชวงศ์ไพเราะ กฤดากร มีบุตรธิดา 3 คน
- หม่อมราชวงศ์ทิพพเราะ อาภากร สมรสกับสุคนธ์ ศรโชติ
- หม่อมราชวงศ์ดารณี อาภากร สมรสกับพลตำรวจตรี นายแพทย์วิบูลย์ วัฒนายากร
- หม่อมราชวงศ์ชัยกร อาภากร
- ประสูติแต่หม่อมกิม อาภากร ณ อยุธยา ธิดานายตั๊น ซุ่นเพียว
- จารุพัตรา ศุภชลาศัย (29 พฤษภาคม พ.ศ. 2447 – 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2516) ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อสมรสกับหลวงศุภชลาศัย (บุง ศุภชลาศัย)
- อาภา ศุภชลาศัย สมรสกับหม่อมราชวงศ์สุทธิสวาสดิ์ กฤดากร
- ภากร ศุภชลาศัย สมรสกับอัจฉรา เสนีวงศ์ ณ อยุธยา
- จารุพันธุ์ ศุภชลาศัย สมรสกับดุษณี วสุธาร
- พรศุภศรี ศุภชลาศัย สมรสกับศรีศักดิ์ จามรมาน
- พัตราพร ศุภชลาศัย สมรสกับธนชัย จารุศร
- เริงจิตรแจรง อาภากร (7 มิถุนายน พ.ศ. 2448 – 19 สิงหาคม พ.ศ. 2536) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าไขแสงรพี รพีพัฒน์ ต่อมาทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อสมรสกับพระจักรานุกรกิจ (วงศ์ สุจริตกุล)
- หม่อมราชวงศ์เติมแสงไข รพีพัฒน์ สมรสกับปรีดา กรรณสูต
- (3 ธันวาคม พ.ศ. 2449 – 2 มีนาคม พ.ศ. 2531)
- หม่อมแฉล้ม อาภากร ณ อยุธยา ธิดานายเต็กสิน
- ศิริมาบังอร เหรียญสุวรรณ (6 มิถุนายน พ.ศ. 2447 – 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2518) ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อสมรสกับสถาพร เหรียญสุวรรณ
- พันเอก นายแพทย์ (24 ตุลาคม พ.ศ. 2448 – 9 กันยายน พ.ศ. 2505) เสกสมรสกับหม่อมอรุณ อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม สารสิน)
- ร้อยเอก หม่อมราชวงศ์สิทธิ อาภากร สมรสกับคมขำ อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม วุฒิยากร)
- หม่อมราชวงศ์อิทธินันท์ อาภากร สมรสกับสุภาวดี อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม แพ่งสภา)
- หม่อมราชวงศ์อภิเดช อาภากร สมรสกับกอบกุล อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม รัตนสุวรรณ)
- ประสูติแต่หม่อมเมี้ยน อาภากร ณ อยุธยา ธิดาหลวงพรหมภักดี เป็นพี่สาวของหม่อมแจ่ม
- ว่าที่นายเรือเอก (19 พฤษภาคม พ.ศ. 2448 – 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2483)
- ประสูติแต่หม่อมช้อย อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม วิจิตรานุช)
- ธิดาหลวงอำนาจณรงค์ราญ (ปุย วิจิตรานุช)
- พลเรือเอก หม่อมเจ้าครรชิตพล อาภากร (22 พฤษภาคม พ.ศ. 2449 – 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2509) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าดวงทิพย์โชติแจ้งหล้า อาภากร (ราชสกุลเดิม รพีพัฒน์)
- หม่อมราชวงศ์ชาย (ถึงแก่กรรมแต่วัยเยาว์)
- หม่อมราชวงศ์ทิพภากร อาภากร สมรสกับหม่อมราชวงศ์วิบูลย์เกียรติ วรวรรณ
- หม่อมราชวงศ์ชาย(ไม่ปรากฏนาม)
- หม่อมราชวงศ์ชาย(ไม่ปรากฏนาม)
- หม่อมราชวงศ์พรระพี อาภากร สมรสและหย่ากับอุมาพร ศุภสมุทร แล้วสมรสใหม่กับองค์อร อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม เลอลพ)
- ประสูติแต่หม่อมแจ่ม อาภากร ณ อยุธยา ธิดาหลวงพรหมภักดี เป็นน้องสาวของหม่อมเมี้ยน
- (19 เมษายน พ.ศ. 2459 - 30 ตุลาคม พ.ศ. 2549) เสกสมรสกับปอง สุขุม, มานิดา โมชดารา และจิริณี พหิธานุกร
- หม่อมราชวงศ์รุจยา อาภากร สมรสและหย่ากับน้ำเพ็ชร พานิชพันธ์
- หม่อมราชวงศ์จิยากร อาภากร สมรสกับพยุงศักดิ์ เสสะเวช
- หม่อมราชวงศ์รุจยาภา อาภากร สมรสกับประทุมพร อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม ฐปนางกูร)
- หม่อมราชวงศ์รุจยารักษ์ อาภากร สมรสกับจุฑามาศ อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม เข็มทอง)
- หม่อมราชวงศ์ชาย(ไม่ปรากฏนาม)
- หม่อมลินจง อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุนนาค)
- ธิดาพระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค) กับคุณหญิงลิ้นจี่ (ซึ่งหม่อมลินจง บุนนาคได้รู้จักคุ้นเคยกับพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ ตั้งแต่ครั้งยังประทับอยู่ต่างประเทศ) โดยหม่อมลินจงเป็นญาติกับเจ้าจอมมารดาโหมด ในรัชกาลที่ 5 เจ้าจอมมารดาของเสด็จในกรม หม่อมลินจงอาจมีอีกนามหนึ่งว่าหม่อมเดซี่ เนื่องจากเป็นสตรีซึ่งทรงเคยรู้จักสนิทสนมมาตั้งแต่ประทับอยู่ต่างประเทศเช่นกัน
พระเกียรติยศ
ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | |
---|---|
ธงประจำพระอิสริยยศ | |
ตราประจำพระองค์ | |
การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
พระอิสริยยศ
- พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ (19 ธันวาคม พ.ศ. 2423 – 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447)
- พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
- พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2463)
- พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2463 – 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478)
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสยามและต่างประเทศ ดังนี้
เครื่องราชอิสริยาภรณ์สยาม
- พ.ศ. 2443 – เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ (ป.จ.ว.)
- พ.ศ. 2464 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
- พ.ศ. 2447 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
- พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 2 มหาโยธิน (ม.ร.)
- พ.ศ. 2443 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
- พ.ศ. 2465 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
- พ.ศ. 2452 – เหรียญบุษปมาลา (ร.บ.ม.)
- พ.ศ. 2444 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)
- พ.ศ. 2464 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ
- อิตาลี :
- พ.ศ. 2450 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญมอริซและลาซารัส ชั้นที่ 1
- ญี่ปุ่น :
- พ.ศ. 2446 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 1
- เดนมาร์ก :
- พ.ศ. 2465 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์แดนเนอโบร ชั้นที่ 1
พระสมัญญานาม
- องค์บิดาแห่งทหารเรือไทย
พระยศ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | |
---|---|
รับใช้ | ไทย |
แผนก/ | กองทัพเรือสยาม กองเสือป่า |
ชั้นยศ | พลเรือเอก นายกองโท |
พระยศทหาร
- 23 เมษายน พ.ศ. 2463: นายพลเรือเอก
พระยศเสือป่า
- นายหมู่ใหญ่
- 30 กันยายน พ.ศ. 2454: นายกองตรี
- 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455: นายกองโท
- 9 กันยายน พ.ศ. 2461: นายนาวาโท ราชนาวีเสือป่า
ตำแหน่ง
- 13 ธันวาคม พ.ศ. 2465: รักษาราชการแทนเจ้ากรมยุทธโยธาทหารเรือ (ปัจจุบันคือกรมอู่ทหารเรือ)
พงศาวลี
พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง
- [ประกาศกองทัพเรือ 11 กุมภาพันธ์ 2536]
- [ประกาศกองทัพเรือ 19 เมษายน 2544]
- เจนจบ ยิ่งสุมล. (ตุลาคม 2553). ๑๓๐ ปี ไม่มีวันตาย พลเรือเอกพระบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์. สำนักพิมพ์ DK พับลิชิ่ง. . หน้า 123
- เจนจบ ยิ่งสุมล. (ตุลาคม 2553). ๑๓๐ ปี ไม่มีวันตาย พลเรือเอกพระบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์. สำนักพิมพ์ DK พับลิชิ่ง. . หน้า 125
- เจนจบ ยิ่งสุมล. (ตุลาคม 2553). ๑๓๐ ปี ไม่มีวันตาย พลเรือเอกพระบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์. สำนักพิมพ์ DK พับลิชิ่ง. . หน้า 137
- พระราชทานสัญญาบัตรทหารเรือ
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งกรมและตั้งเจ้าพระยา (สถาปนาพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ ขึ้นเป็น พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์), เล่ม ๒๑, ตอน ๓๔, ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๔๗, หน้า ๖๐๘
- แจ้งความกรมทหารเรือ เรื่อง ตำแหน่งหน้าที่ราชการกรมทหารเรือ
- ดำรงตำแหน่งองคมนตรี สมัยรัชกาลที่ 5
- ดำรงตำแหน่งองคมนตรี สมัยรัชกาลที่ 6
- เวนิสา เสนีวงศ์ฯ. พิมพ์ครั้งที่ 2 (2545). กรมหลวงชุมพรฯ พระบิดาทหารเรือไทย. . หน้า 75-76
- แจ้งความกระทรวงทหารเรือ
- แจ้งความกระทรวงทหารเรือ
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนกรม ตั้งกรมและตั้งเจ้าพระยา, เล่ม ๓๗, ตอน ๐ก, ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๓, หน้า ๒๘๙
- ที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพ พลเรือเอก ประพัฒน์ จันทวิรัช เรื่องย่อย พระนามของเสด็จในกรมหลวงชุมพรฯ, พ.ศ. 2546, หน้า 138-139
- ประกาศ ตั้งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือกับกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
- วรชาติ มีชูบท. "เหตุที่กรมหลวงชุมพรฯ ถูกปลดจากทหารเรือ จากพระราชบันทึกรัชกาลที่ 6". ศิลปวัฒนธรรม กรกฎาคม 2558. สืบค้นเมื่อ 2021-11-09.
- ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวสิ้นพระชนม์ 2009-02-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๔๐, ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๖๖, หน้า ๕๖๑
- ราชกิจจานุเบกษา,การพระเมรุท้องสนามหลวงเล่ม 40, ตอน ง, 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2466, หน้า 4101
- สมบัติ สวางควัฒน์. (2554). ย้อนตำนานแวดวงมวยไทย จากอดีตถึงปัจจุบัน. สำนักพิมพ์ ก้าวแรก. . หน้า 165–166
- เวนิสา เสนีวงศ์ฯ. พิมพ์ครั้งที่ 2 (2545). กรมหลวงชุมพรฯ พระบิดาทหารเรือไทย. . หน้า 70
- ราชกิจจานุเบกษา. การมงคลของพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงษ์ แลหม่อมเจ้าทิพยสัมพันธ์ในสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมพระภาณุพันธุวงษ์วรเดช
- เวนิสา เสนีวงศ์ฯ. พิมพ์ครั้งที่ 2 (2545). กรมหลวงชุมพรฯ พระบิดาทหารเรือไทย. . หน้า 39-40
- ""เสด็จเตี่ย" กรมหลวงชุมพรฯ ตอนที่ ๓๖ – ลองของ". Sarakadee. 2022-02-09. สืบค้นเมื่อ 2022-12-21.
- กิติวัฒนา (ไชยันต์) ปกมนตรี, หม่อมราชวงศ์. สายพระโลหิตในพระพุทธเจ้าหลวง. กรุงเทพฯ : ดีเอ็มดี, พ.ศ. 2551. 290 หน้า. ISBN
- เจฟฟรี่ ไฟน์สโตน, จุฬาลงกรณราชสัตติวงศ์ พระบรมราชวงศ์แห่งประเทศไทย, พ.ศ. 2532, หน้า 406-411
- หม่อมลินจง อาภากร ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุนนาค)
- ธนกร พันธ์บุญเกิด. 108 เทพแห่งสรวงสวรรค์ พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ โอม ชุมพร จุติ, หนังสือชุด ๑๓๓ year พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์. กรุงเทพฯ : บริษัท เฟิสท์พ้อย กราฟิกดีไซน์ จำกัด, มิถุนายน พ.ศ. 2545. 266 หน้า. หน้า 33.
- ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย. เจ้าฟ้า เจ้าชายในพระพุทธเจ้าหลวง. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน, พ.ศ. 2559. 296 หน้า. หน้า 98. ISBN
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์มหาจักรีบรมราชวงศ์, เล่ม ๑๗ ตอนที่ ๒๘ หน้า ๓๕๖, ๗ ตุลาคม ๑๑๙
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๘๐๓, ๒๘ พฤศจิกายน ๒๔๖๓
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานจุจอมเกล้าฝ่ายหน้าและฝ่ายใน, เล่ม ๑๗ ตอนที่ ๓๕ หน้า ๕๐๑, ๒๕ พฤศจิกายน ๑๑๙
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตรารัตนวราภรณ์ ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา, เล่ม ๓๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๘๙๓, ๘ มกราคม ๒๔๖๔
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๓๑, ๒๖ มกราคม ๒๔๖๑
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๔๔ หน้า ๘๐๒, ๒๙ มกราคม ๑๒๓
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๙๘๑, ๒๘ กรกฎาคม ๒๔๖๑
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม ๑๗ ตอนที่ ๑๘ หน้า ๒๑๔, ๒๙ กรกฎาคม ๑๑๙
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรมาลา, เล่ม ๔๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๗๓, ๖ พฤษภาคม ๒๔๖๖
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญบุษปมาลา, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๕๔, ๖ มีนาคม ๑๒๘
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ฝ่ายหน้า, เล่ม ๑๘ ตอนที่ ๔๖ หน้า ๘๗๕, ๑๖ กุมภาพันธ์ ๑๒๐
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๓๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๘๒, ๒๐ พฤศจิกายน ๒๔๖๔
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานพระราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม ๒๔ ตอนที่ ๑๓ หน้า ๓๓๒, ๓๐ มิถุนายน ๑๒๖
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม ๒๐ ตอนที่ ๑๒ หน้า ๑๘๑, ๒๑ มิถุนายน ๑๒๒
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับตราต่างประเทศ, เล่ม ๓๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๐๙๒, ๓๐ กรกฎาคม ๒๔๖๕
- พระราชทานยศทหารเรือ
- พระราชทานยศนายกองตรี
- พระราชทานนายกองโท
- แจ้งความกรมบัญชาการคณะเสือป่า
- แจ้งความกระทรวงทหารเรือ
แหล่งข้อมูลอื่น
หนังสือและบทความ
- คเณศ กังวานสุรไกร และโดม ไกรปกรณ์. “ปั้นดินขึ้นรูป: การประกอบสร้างความน่าเชื่อถือต่อเรื่องเล่าอิทธิปาฏิหาริย์ในพระประวัติของกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พ.ศ. 2496–2503.” วารสารไทยศึกษา 16, 1 (มกราคม–มิถุนายน 2563): 129–163.
- Ruth, Richard A. “Prince Abhakara’s Experiences with Britain’s Royal Navy: Education, Geopolitical Rivalries and the Role of a Cretan Adventure in Apotheosis.” Sojourn: Journal of Social Issues in Southeast Asia 34, 1 (March 2019): 1–47.
เว็บไซต์
- พระประวัติ พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (เว็บไซต์กองทัพเรือ)
- พระประวัติ พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์
- พระประวัติ พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ จากเว็บไซต์ของกองทัพเรือ 2006-06-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (เว็บไซต์สำนักงานการขนส่งทางน้ำที่ 3 สาขาสมุทรสาคร กรมเจ้าท่า)
- รวบรวมพระประวัติ จาก pantown
- พระประวัติจาก มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร วิทยาเขตพณิชยการพระนคร 2007-03-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ก่อนหน้า | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช | ทำการแทนเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ (13 ตุลาคม พ.ศ. 2465 – 31 มีนาคม พ.ศ. 2466) | สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา | ||
สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา | เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ (1 เมษายน – 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2466) | สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา |
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phleruxexk phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi 19 thnwakhm ph s 2423 19 phvsphakhm ph s 2466 miphranamedimkhux phraecalukyaethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs thrngepntnrachskul xaphakr epnphrarachoxrsphraxngkhthi 28 inphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw prasutiaetecacxmmardaohmd phraxngkhthrngidrbsmyyanamwa xngkhbidaaehngthhareruxithy phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdiphraecabrmwngsethx chn 5 phraxngkhecachnexkesnabdikrathrwngthhareruxdarngtaaehnng1 emsayn ph s 2466 19 phvsphakhm ph s 2466kxnhnasmedcphraxnuchathirach ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsimathdipsmedcphraxnuchathirach ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsimaprasuti19 thnwakhm ph s 2423 cnghwdphrankhr praethssyamsinphrachnm19 phvsphakhm ph s 2466 42 pi cnghwdchumphr praethssyamphrarachthanephling24 thnwakhm ph s 2466 phraemru thxngsnamhlwng cnghwdphrankhr praethssyamphrachayaaelahmxmphrachaya phrawrwngsethx phraxngkhecathiphysmphnth hmxm hmxmkim hmxmaechlm hmxmemiyn hmxmchxy hmxmaecmphrabutr11 xngkhrachskulxaphakrrachwngsckriphrabidaphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwphramardaecacxmmardaohmd inrchkalthi 5 phraxngkhthrngepnphuwangrakthankarbriharngankhxngkxngthpherux thrngidrbkarechidchuinhmuthhareruxeriykkhanphraxngkhwa esdcetiy hrux hmxphr aela phrabidaaehngkxngthpheruxithy txmain ph s 2536 miprakaskxngthpheruxkhnanphranamphraxngkhwa phrabidakhxngkxngthpheruxithy aelain ph s 2544 aekikhepn xngkhbidaaehngthhareruxithy phayhlngcakkarsinphrachnmkhxngphraxngkh idmikarcdsrangsalaelaphraxnusawriyphleruxexk phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi rwmthngsin 217 aehngthwpraethsithy echn mnthlthharbkthi 44 khayekhtxudmskdi cnghwdchumphr orngphyabalchumphrekhtrxudmskdi xaephxemuxng cnghwdchumphr orngphyabalxaphakrekiyrtiwngs thanthpheruxsthib orngphyabalsmedcphranangecasirikiti xaephxsthib cnghwdchlburi hruxthiphratahnkthihadthrayri cnghwdchumphrphraprawtiphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi prasutiemuxwnxathity aerm 3 kha eduxnxay pimaorng trngkbwnthi 19 thnwakhm ph s 2423 miphranamemuxaerkprasutiwa phraecalukyaethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs epnphraoxrsphraxngkhthi 28 inphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw nbepnphraxngkhaerkthiprasutiaetecacxmmardaohmd p c thidaecaphrayasurwngsiwywthn wr bunnakh phubychakarthhareruxwnghlwngaelaepnnxngsawrwmbidamardaediywknkb ecakhunphraprayurwngs miphraknisthaaelaphraxnucharwmphramarda 2 phraxngkh khux phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxrxngkhxrrkhyupha sinphrachnmemuxthrngphraeyaw aelaphraecabrmwngsethx krmhmunichyasrisurioyphas phranamedim phraecalukyaethx phraxngkhecasuriyngprayurphnth tn phraxngkhnbepnphraphada lukphiluknxng kbphranangecasuwthna phrawrrachethwiinphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw enuxngdwyphramardakhxngphraxngkhkbphramardakhxngphranangecasuwthnaepnphinxngkn nxkcakniphraxngkhnbthrngepnphrapitula esdclung smedcphraecaphkhiniethx ecafaephchrrtnrachsuda siriosphaphnnwdi enuxngcakthrngepnphrathidaxngkhediywinphrabathsmedcphraramathibdisrisinthrmhawchirawuth phramngkudeklaecaxyuhw ehtuthaihthrngepnphraxnuchathirachtangmardainphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi karsuksa thrngekhaepnnkeriyninorngeriynphratahnkswnkuhlab emuxmiphrachnsaid 13 pi phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw idthrngphrakrunaoprdekla ihesdcipthrngsuksatx n praethsxngkvs phrxmkbphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw sungkhnannthrngdarngphraxisriyskdiepnsmedcphraecalukyaethx ecafamhawchirawuth in ph s 2436 thrngekhasuksatxinorngeriynnayeruxxngkvs in ph s 2439 txcaknnthrngsuksatxinmhawithyalythharerux orngeriynpunihy aelaorngeriyntxrpiod cnideluxnysepneruxexk rwmewlathithrngsuksaxyuinrachnawixngkvs 6 piess rbrachkar phraxnusawriy phleruxexk phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi thiwngnangelingedim pccubnepnthitngkhxngmhawithyalyethkhonolyirachmngkhlphrankhr sunyphnichykarphrankhr esdcklbpraethsithy inwnthi 23 mithunayn ph s 2443 cungidrbphrarachthanysepn nayeruxoth pccubnethiybetha nawatri thrngidrbkarechlimphraxisriyysepnphraxngkhecatangkrmthi krmhmunchumphrekhtrxudmskdi darngtaaehnngrxngphubychakarkrmthharerux aelathrngdarngtaaehnng ecakrmyuththsuksathharerux in ph s 2449 phraxngkhidthrngaekikhprbprungraebiybkarinorngeriynnayerux thrngepnkhrusxnnkeriynnayerux thrngcdephimetimwichasakhysahrbchawerux khuxwichadarasastr trioknmiti phichkhnit xuthksastr karedineruxerkhakhnit ephuxprasngkhihnkeriynnayeruxsamarthedineruxthangiklinthaelnalukid emuxsaerckarsuksaaelw txngkarxangxing thrngepnkalngsakhythithaihphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw thrngehnkhwamsakhyaelaoprdekla phrarachthan phrarachwngedim ihepnthitngkhxngorngeriynnayerux emuxwnthi 20 phvscikayn ph s 2449 thaihkickarthhareruxmirakthanmnkhng aelakxngthpheruxcungyudthuxwndngklawkhxngthukpiepn wnkxngthpherux txngkarxangxing nxkcakniyngthrngdarngtaaehnngxngkhmntriinphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw aelaphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw ph s 2454 phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwoprdihphraxngkhxxkcakrachkarxyuchwrayahnung cungidthrngsuksawichaaephthyaephnobrancaktaraithy thrngekhiyntarasmudkhxydwyfiphrahtthkhxngphraxngkhexng aelarbrksaorkhihprachachnthwipodyimkhidmulkha thrngkhidaetephiyngkhakhruethann thngniphraxngkhthrngoprdiheriykphraxngkhwa hmxphr ph s 2460 praethssyamidekharwmsngkhramolkkhrngthihnung aelakxngthpheruxyngkhadphumikhwamrukhwamsamarth phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw idthrngphrakrunaoprdekla ihphraecaphiyaethx krmhmunchumphrekhtxudmskdi esdcklbekharbrachkarintaaehnng certhharerux aeladarngtaaehnngesnathikarthharerux ph s 2462 thrngidrbaetngtngihepnkhahlwngphiessxxkipcdhasuxeruxinphakhphunyuorp eruxthicacdsuxniidrbphrarachthannamwa eruxrbhlwngphrarwng thrngepnphubngkhbkarerux naeruxrbhlwngphrarwngedineruxkhamthwipcakpraethsxngkvs ekhamayngkrungethphmhankhr dwyphraxngkhexng txngkarxangxing ph s 2463 miphrabrmrachoxngkariheluxnphraecaphiyaethx krmhmunchumphrekhtxudmskdi khunepnkrmhlwngmiphranamtamcarukinphrasuphrrnbtwa phraecaphiyaethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi singhnam thrngskdina 15000 l kha ekhtr inphranamepliynepn ekht dwy thrngepnnkyuththsastrthielngehnkarnikl phraxngkhidthulekla khxphrarachthanthidinbriewnxaephxsthib srangepnthanthpherux emux ph s 2465 enuxngcakthrngehnwa xawsthibepnxawthimikhnadihy nalukehmaaaekkarfuksxmyingtxrpiod miekaanxyihyraylxm samarthbngkhbkhlunlmidepnxyangdi nxkcakni emuxeruxphaynxkaelnphanbriewnnicaimsamarthmxngehnthanthphid txngkarxangxing wnthi 1 emsayn ph s 2466 thrngphrakrunaoprdekla aetngtngihesdcinkrm thrngdarngtaaehnngesnabdikrathrwngthharerux txcak cxmphlerux smedcphraecabrmwngsethx ecafabriphtrsukhumphnthu krmphrankhrswrrkhwrphinit nbepntaaehnngthangrachkartaaehnngsudthayinphrachnmchiphkhxngphraxngkh txngkarxangxing sinphrachnm salphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi thihadthrayri tablhadthrayri xaephxemuxngchumphr cnghwdchumphr sungchawchumphridsrangkhunepnxnusrnaehngkarsinphrachnmkhxngphraxngkhphraoksthrngphrasph phleruxexk phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi pradisthaninkarbaephykuslthwayphrasph n wngnangeling krungethphmhankhr hlngcakthrngdarngtaaehnngesnabdikrathrwngthhareruxidimnan phleruxexk phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi idkrabthwaybngkhmlaephuxesdcxxkiprksaphraxngkh lapwy n mnthlsurasdr epnewla 1 eduxn enuxngcakprachwrdwyorkhpracaphraxngkh thngni phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwthrngmiphrarachniphnthiwinphrarachbnthukswnphraxngkhwa krmhlwngchumphr thrngptibtitamkhaaenanakhxnghmxmecathawrmngkhlwngs ichynt nayaephthyihythharerux sungidwinicchyphraxakarkhxngphraxngkhwaprachwrdwyphraorkhesnprasathimprkti aelaphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwkthrngsngektehnwa krmhlwngchumphr erimthrngphradaeninimthndmatngaetnganthabuywnkhlaywnekidkhxngecacxmmardaohmd inrchkalthi 5 emuxeduxnmkrakhm ph s 2465 tamptithininkhnann aelw phleruxexk phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi idprathbphkrksaphraxngkhxyuthitablhadthrayri xaephxemuxngchumphr cnghwdchumphr mnthlsurasdr rahwangnnthrngprachwrdwyphraorkhikhhwdihy phraxakarthrngthrudlngxyangrwderw cnkrathngsinphrachnmemuxwnthi 19 phvsphakhm ph s 2466 ewla 11 nalika 40 nathi siriphrachnsa 42 pi 151 wn miphrarachphithiphrarachthanephlingphrasphemuxwnthi 24 thnwakhm ph s 2466 n phraemru thxngsnamhlwng kxngthpheruxithyidthuxexawnthi 19 phvsphakhmkhxngthukpi sungepnwnkhlaywnsinphrachnmkhxngphraxngkh epn wnxaphakr mwyithyphleruxexk phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi thrngepnphumikhwamsamarthdanmwyithy aelainsmyrchkalthi 6 thrngepnphufuksxnihkbnkmwytangcnghwd thng naythb caekaa nayyng haythael naytu ithypraesrith aelanayphun skda sungepnnkmwythimifimuxchawokhrachngansilpaphleruxexk phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi sisyexk hlwngpusukh yngmikhwamsamarthindansilpa odyphraxngkhidthrngekhiynphaphphuththprawtiiwthiphnngobsthkhxngwdpakkhlxngmakhametha xaephxwdsingh cnghwdchynath xnepnphaphehtukarnthiphraokhtmphuththecathrngphbpycwkhkhiy sungepnphlnganthiyngkhngpraktsubmacnthungpccubn aelaidrbkarklawkhanwaepnphlnganthimikhwamlaexiydxxnluksungnganphraniphnthephlngdxkpradu ephlngsylksnkhxngkxngthpheruxithy edimaebngepn 2 ephlng chux ekidmathngthimnkdixyuaetemuxepn aela ekidmathngthimnkmixyuaetthukkhphy snnisthanwathrngphraniphnthkhuninchwngthithrngxxkcakrachkarinsmytnrchkalthi 6 thrngphraniphnthiwepnokhlngsisuphaph ephlngsrresriyphrabarmi sanwnkhbrxngkhxngthharerux khuntnwa khawrphuththeca ehlayuththphlnawa phrakhmphir xtisarawrrkh obranakrrm aelapccubnnakrrm epnsmudkhxytaraaephthyithyaephnobranthithrngekhiyndwyphraxngkhexngemux ph s 2458duephim hlwngpradisthipheraa sr silpbrrelng chiwitswnphraxngkhthangdanchiwitswnphraxngkhxphiesksmrskbphrawrwngsethx phraxngkhecathiphysmphnth phrathidainsmedcphrarachpitula brmphngsaphimukh ecafaphanurngsiswangwngs krmphrayaphanuphnthuwngswredch emuxwnthi 28 kumphaphnth ph s 2443 nbaebbpccubnepnpi ph s 2444 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdekla krunaphrarachthannasngkhinphithixphiesksmrs n phrathinngckrimhaprasath phrabrmmharachwng aetinphayhlng phrawrwngsethx phraxngkhecathiphysmphnth thrngnxyphrathyphraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs aelaplngchiphphraxngkhexngdwyyaphis phleruxexk phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi miphraethrathiphraxngkhthrngnbthuxxyangmak idaek phrakhruwimlkhunakr sukh eksor aehngwdpakkhlxngmakhametha cnghwdchynath aelaphrakhruprasasnsikkhkic phring xin thochti aehngwdbangpakxk krungethphmhankhrphraoxrsphrathidatrapracarachskulxaphakr phraxngkhmiphraoxrsaelaphrathida dngni prasutiaetphrawrwngsethx phraxngkhecathiphysmphnthhmxmecaekiyrtixaphakr prasutiaelathungchiphitksyinwnediywkn pramanpi ph s 2446 phraecawrwngsethx phraxngkhecaxathitythiphxapha 24 krkdakhm ph s 2447 19 phvsphakhm ph s 2489 esksmrskbhmxmkxbaekw xaphakr n xyuthya skuledim wiesskul phlxakasoth hmxmecarngsiyakr xaphakr 11 singhakhm ph s 2449 30 thnwakhm ph s 2508 esksmrskbhmxmrachwngsipheraa kvdakr mibutrthida 3 khn hmxmrachwngsthiphpheraa xaphakr smrskbsukhnth srochti hmxmrachwngsdarni xaphakr smrskbphltarwctri nayaephthywibuly wthnayakr hmxmrachwngschykr xaphakrprasutiaethmxmkim xaphakr n xyuthya thidanaytn sunephiywcaruphtra suphchlasy 29 phvsphakhm ph s 2447 21 phvsphakhm ph s 2516 thrnglaxxkcakthanndrskdiephuxsmrskbhlwngsuphchlasy bung suphchlasy xapha suphchlasy smrskbhmxmrachwngssuththiswasdi kvdakr phakr suphchlasy smrskbxcchra esniwngs n xyuthya caruphnthu suphchlasy smrskbdusni wsuthar phrsuphsri suphchlasy smrskbsriskdi camrman phtraphr suphchlasy smrskbthnchy carusr eringcitraecrng xaphakr 7 mithunayn ph s 2448 19 singhakhm ph s 2536 esksmrskbhmxmecaikhaesngrphi rphiphthn txmathrnglaxxkcakthanndrskdiephuxsmrskbphrackranukrkic wngs sucritkul hmxmrachwngsetimaesngikh rphiphthn smrskbprida krrnsut 3 thnwakhm ph s 2449 2 minakhm ph s 2531 hmxmaechlm xaphakr n xyuthya thidanayetksinsirimabngxr ehriyysuwrrn 6 mithunayn ph s 2447 7 kumphaphnth ph s 2518 thrnglaxxkcakthanndrskdiephuxsmrskbsthaphr ehriyysuwrrn phnexk nayaephthy 24 tulakhm ph s 2448 9 knyayn ph s 2505 esksmrskbhmxmxrun xaphakr n xyuthya skuledim sarsin rxyexk hmxmrachwngssiththi xaphakr smrskbkhmkha xaphakr n xyuthya skuledim wuthiyakr hmxmrachwngsxiththinnth xaphakr smrskbsuphawdi xaphakr n xyuthya skuledim aephngspha hmxmrachwngsxphiedch xaphakr smrskbkxbkul xaphakr n xyuthya skuledim rtnsuwrrn prasutiaethmxmemiyn xaphakr n xyuthya thidahlwngphrhmphkdi epnphisawkhxnghmxmaecmwathinayeruxexk 19 phvsphakhm ph s 2448 19 phvsphakhm ph s 2483 prasutiaethmxmchxy xaphakr n xyuthya skuledim wicitranuch thidahlwngxanacnrngkhray puy wicitranuch phleruxexk hmxmecakhrrchitphl xaphakr 22 phvsphakhm ph s 2449 20 kumphaphnth ph s 2509 esksmrskbhmxmecadwngthiphyochtiaecnghla xaphakr rachskuledim rphiphthn hmxmrachwngschay thungaekkrrmaetwyeyaw hmxmrachwngsthiphphakr xaphakr smrskbhmxmrachwngswibulyekiyrti wrwrrn hmxmrachwngschay impraktnam hmxmrachwngschay impraktnam hmxmrachwngsphrraphi xaphakr smrsaelahyakbxumaphr suphsmuthr aelwsmrsihmkbxngkhxr xaphakr n xyuthya skuledim elxlph prasutiaethmxmaecm xaphakr n xyuthya thidahlwngphrhmphkdi epnnxngsawkhxnghmxmemiyn 19 emsayn ph s 2459 30 tulakhm ph s 2549 esksmrskbpxng sukhum manida omchdara aelacirini phhithanukr hmxmrachwngsrucya xaphakr smrsaelahyakbnaephchr phanichphnth hmxmrachwngsciyakr xaphakr smrskbphyungskdi essaewch hmxmrachwngsrucyapha xaphakr smrskbprathumphr xaphakr n xyuthya skuledim thpnangkur hmxmrachwngsrucyarks xaphakr smrskbcuthamas xaphakr n xyuthya skuledim ekhmthxng hmxmrachwngschay impraktnam hmxmlincng xaphakr n xyuthya skuledim bunnakh thidaphrayasuriyanuwtr ekid bunnakh kbkhunhyinglinci sunghmxmlincng bunnakhidruckkhunekhykbphraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs tngaetkhrngyngprathbxyutangpraeths odyhmxmlincngepnyatikbecacxmmardaohmd inrchkalthi 5 ecacxmmardakhxngesdcinkrm hmxmlincngxacmixiknamhnungwahmxmedsi enuxngcakepnstrisungthrngekhyrucksnithsnmmatngaetprathbxyutangpraethsechnknphraekiyrtiysthrrmeniymphrayskhxng phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdithngpracaphraxisriyystrapracaphraxngkhkarthulitfaphrabathkaraethntnkhaphraphuththecakarkhanrbphayakha ephkhaphraxisriyys phraecalukyaethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs 19 thnwakhm ph s 2423 20 phvscikayn ph s 2447 phraecalukyaethx krmhmunchumphrekhtrxudmskdi 11 phvscikayn ph s 2447 23 tulakhm ph s 2453 phraecaphiyaethx krmhmunchumphrekhtrxudmskdi 23 tulakhm ph s 2453 11 phvscikayn ph s 2463 phraecaphiyaethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi 11 phvscikayn ph s 2463 10 krkdakhm ph s 2478 phraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi 10 krkdakhm ph s 2478 ekhruxngrachxisriyaphrn phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi idrbphrarachthanekhruxngrachxisriyaphrnthngsyamaelatangpraeths dngni ekhruxngrachxisriyaphrnsyam ph s 2443 ekhruxngkhttiyrachxisriyaphrnxnmiekiyrtikhunrungeruxngyingmhackribrmrachwngs m c k fayhna ph s 2463 ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnobranmngkhlnphrtnrachwraphrn n r fayhna ph s 2443 ekhruxngrachxisriyaphrnculcxmekla chnthi 1 pthmculcxmeklawiess p c w ph s 2464 ekhruxngrachxisriyaphrnrtnwraphrn r w fayhna ph s 2461 ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnthiechidchuyingchangephuxk chnthi 1 prathmaphrnchangephuxk p ch ph s 2447 ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiekiyrtiysyingmngkudithy chnthi 1 prathmaphrnmngkudithy p m ph s 2461 ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiskdiramathibdi chnthi 2 mhaoythin m r ph s 2443 ehriyydusdimala ekhmsilpwithya r d m s ph s 2465 ehriyyckrmala r c m ph s 2452 ehriyybuspmala r b m ph s 2444 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 5 chnthi 2 c p r 2 ph s 2464 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 6 chnthi 1 w p r 1 ekhruxngrachxisriyaphrntangpraeths xitali ph s 2450 ekhruxngrachxisriyaphrnnkbuymxrisaelalasars chnthi 1 yipun ph s 2446 ekhruxngrachxisriyaphrnxathityxuthy chnthi 1 ednmark ph s 2465 ekhruxngrachxisriyaphrnaednenxobr chnthi 1phrasmyyanam xngkhbidaaehngthhareruxithyphrays phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdirbich ithyaephnk wbr sngkdkxngthpheruxsyam kxngesuxpachnysphleruxexk naykxngothphraysthhar 23 emsayn ph s 2463 nayphleruxexkphraysesuxpa nayhmuihy 30 knyayn ph s 2454 naykxngtri 17 kumphaphnth ph s 2455 naykxngoth 9 knyayn ph s 2461 naynawaoth rachnawiesuxpataaehnng 13 thnwakhm ph s 2465 rksarachkaraethnecakrmyuththoythathharerux pccubnkhuxkrmxuthharerux phngsawliphngsawlikhxngphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi 16 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 8 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 17 smedcphraxmrinthrabrmrachini 4 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw 18 engin aestn 9 smedcphrasrisurieynthrabrmrachini 19 smedcphraecaphinangethx ecafakrmphrasrisudarks 2 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw 20 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 10 smedcphrabrmrachmatamhykaethx krmhmunmatyaphithks 21 ecacxmmardathrphy inrchkalthi 3 5 smedcphraethphsirinthrabrmrachini 22 busy 11 hmxmnxy siriwngs n xyuthya 23 aecm 1 phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi 24 smedcecaphrayabrmmhaprayurwngs dis bunnakh 12 smedcecaphrayabrmmhasrisuriywngs chwng bunnakh 25 thanphuhyingcnthr 6 ecaphrayasurwngsiwywthn wr bunnakh 26 hlwngaekwxayti cad bunnakh 13 klin bunnakh 27 lim bunnakh 3 ecacxmmardaohmd inrchkalthi 5 7 thanphuhyingsurwngsiwywthn xim bunnakh xangxing prakaskxngthpherux 11 kumphaphnth 2536 prakaskxngthpherux 19 emsayn 2544 ecncb yingsuml tulakhm 2553 130 pi immiwntay phleruxexkphrabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi sankphimph DK phbliching ISBN 978 616 7327 07 5 hna 123 ecncb yingsuml tulakhm 2553 130 pi immiwntay phleruxexkphrabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi sankphimph DK phbliching ISBN 978 616 7327 07 5 hna 125 ecncb yingsuml tulakhm 2553 130 pi immiwntay phleruxexkphrabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi sankphimph DK phbliching ISBN 978 616 7327 07 5 hna 137 phrarachthansyyabtrthharerux rachkiccanuebksa phrabrmrachoxngkar prakas tngkrmaelatngecaphraya sthapnaphraecalukyaethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs khunepn phraecalukyaethx krmhmunchumphrekhtrxudmskdi elm 21 txn 34 20 phvscikayn ph s 2447 hna 608 aecngkhwamkrmthharerux eruxng taaehnnghnathirachkarkrmthharerux darngtaaehnngxngkhmntri smyrchkalthi 5 darngtaaehnngxngkhmntri smyrchkalthi 6 ewnisa esniwngs phimphkhrngthi 2 2545 krmhlwngchumphr phrabidathhareruxithy ISBN 974 89509 6 4 hna 75 76 aecngkhwamkrathrwngthharerux aecngkhwamkrathrwngthharerux rachkiccanuebksa phrabrmrachoxngkar prakas eluxnkrm tngkrmaelatngecaphraya elm 37 txn 0k 11 phvscikayn ph s 2463 hna 289 thiraluknganphrarachthanephlingsph phleruxexk praphthn cnthwirch eruxngyxy phranamkhxngesdcinkrmhlwngchumphr ph s 2546 hna 138 139 prakas tngesnabdikrathrwngthhareruxkbkrathrwngphrakhlngmhasmbti wrchati michubth ehtuthikrmhlwngchumphr thukpldcakthharerux cakphrarachbnthukrchkalthi 6 silpwthnthrrm krkdakhm 2558 subkhnemux 2021 11 09 rachkiccanuebksa khawsinphrachnm 2009 02 19 thi ewyaebkaemchchin elm 40 27 phvsphakhm ph s 2466 hna 561 rachkiccanuebksa karphraemruthxngsnamhlwngelm 40 txn ng 24 kumphaphnth ph s 2466 hna 4101 smbti swangkhwthn 2554 yxntananaewdwngmwyithy cakxditthungpccubn sankphimph kawaerk ISBN 978 616 7446 13 4 hna 165 166 ewnisa esniwngs phimphkhrngthi 2 2545 krmhlwngchumphr phrabidathhareruxithy ISBN 974 89509 6 4 hna 70 rachkiccanuebksa karmngkhlkhxngphraecalukyaethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs aelhmxmecathiphysmphnthinsmedcphraecanxngyaethx ecafakrmphraphanuphnthuwngswredch ewnisa esniwngs phimphkhrngthi 2 2545 krmhlwngchumphr phrabidathhareruxithy ISBN 974 89509 6 4 hna 39 40 esdcetiy krmhlwngchumphr txnthi 36 lxngkhxng Sarakadee 2022 02 09 subkhnemux 2022 12 21 kitiwthna ichynt pkmntri hmxmrachwngs sayphraolhitinphraphuththecahlwng krungethph diexmdi ph s 2551 290 hna ISBN 978 974 312 022 0 ecffri ifnsotn culalngkrnrachsttiwngs phrabrmrachwngsaehngpraethsithy ph s 2532 ISBN 974 8356 90 6 hna 406 411 hmxmlincng xaphakr n xyuthya skuledim bunnakh thnkr phnthbuyekid 108 ethphaehngsrwngswrrkh phleruxexkphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi oxm chumphr cuti hnngsuxchud 133 year phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi krungethph bristh efisthphxy krafikdiisn cakd mithunayn ph s 2545 266 hna hna 33 snsniy wirasilpchy ecafa ecachayinphraphuththecahlwng krungethph sankphimphmtichn ph s 2559 296 hna hna 98 ISBN 978 974 02 1462 5 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrnmhackribrmrachwngs elm 17 txnthi 28 hna 356 7 tulakhm 119 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 37 txnthi 0 ng hna 2803 28 phvscikayn 2463 rachkiccanuebksa phrarachthancucxmeklafayhnaaelafayin elm 17 txnthi 35 hna 501 25 phvscikayn 119 rachkiccanuebksa phrarachthantrartnwraphrn innganphrarachphithiechlimphrachnmphrrsa elm 38 txnthi 0 ng hna 2893 8 mkrakhm 2464 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 35 txnthi 0 ng hna 2931 26 mkrakhm 2461 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 21 txnthi 44 hna 802 29 mkrakhm 123 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrnxnmiskdiramathibdi elm 35 txnthi 0 ng hna 981 28 krkdakhm 2461 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyydusdimala elm 17 txnthi 18 hna 214 29 krkdakhm 119 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyyckrmala elm 40 txnthi 0 ng hna 273 6 phvsphakhm 2466 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyybuspmala elm 26 txnthi 0 ng hna 2654 6 minakhm 128 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyyrtnaphrnfayhna elm 18 txnthi 46 hna 875 16 kumphaphnth 120 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyyrtnaphrn elm 38 txnthi 0 ng hna 2382 20 phvscikayn 2464 rachkiccanuebksa phrarachthanphrarachanuyatekhruxngrachxisriyaphrntangpraeths elm 24 txnthi 13 hna 332 30 mithunayn 126 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrntangpraeths elm 20 txnthi 12 hna 181 21 mithunayn 122 rachkiccanuebksa phrarachthanphrabrmrachanuyatpradbtratangpraeths elm 39 txnthi 0 ng hna 1092 30 krkdakhm 2465 phrarachthanysthharerux phrarachthanysnaykxngtri phrarachthannaykxngoth aecngkhwamkrmbychakarkhnaesuxpa aecngkhwamkrathrwngthhareruxaehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi hnngsuxaelabthkhwam khens kngwansurikr aelaodm ikrpkrn pndinkhunrup karprakxbsrangkhwamnaechuxthuxtxeruxngelaxiththipatihariyinphraprawtikhxngkrmhlwngchumphrekhtxudmskdi ph s 2496 2503 warsarithysuksa 16 1 mkrakhm mithunayn 2563 129 163 Ruth Richard A Prince Abhakara s Experiences with Britain s Royal Navy Education Geopolitical Rivalries and the Role of a Cretan Adventure in Apotheosis Sojourn Journal of Social Issues in Southeast Asia 34 1 March 2019 1 47 wikikhakhmmikhakhmekiywkb phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi ewbist phraprawti phleruxexkphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi ewbistkxngthpherux phraprawti phleruxexkphraecabrmwngsethx phraxngkhecaxaphakrekiyrtiwngs krmhlwngchumphrekhtxudmskdi phraprawti phleruxexkphraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi cakewbistkhxngkxngthpherux 2006 06 17 thi ewyaebkaemchchin ewbistsankngankarkhnsngthangnathi 3 sakhasmuthrsakhr krmecatha rwbrwmphraprawti cak pantown phraprawticak mhawithyalyethkhonolyirachmngkhlphrankhr withyaekhtphnichykarphrankhr 2007 03 17 thi ewyaebkaemchchinkxnhna phraecabrmwngsethx krmhlwngchumphrekhtxudmskdi thdipsmedcphrarachpitula brmphngsaphimukh ecafaphanurngsiswangwngs krmphrayaphanuphnthuwngswredch thakaraethnesnabdikrathrwngthharerux 13 tulakhm ph s 2465 31 minakhm ph s 2466 smedcphraxnuchathirach ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsimasmedcphraxnuchathirach ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsima esnabdikrathrwngthharerux 1 emsayn 19 phvsphakhm ph s 2466 smedcphraxnuchathirach ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsima