Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
นครรัฐเชลียง เป็นประเทศราชของอาณาจักรอยุธยา โดยมีศูนย์กลางที่เมืองศรีสัชนาลัย นครรัฐเชลียงได้รับการสันนิษฐานว่าถูกอาณาจักรอยุธยาแยกออกจากอาณาจักรสุโขทัยตามนโยบายแบ่งแยกแล้วปกครองเพื่อผนวกอาณาจักรสุโขทัย ภายหลังถูกผนวกเข้าสู่อาณาจักรล้านนาระหว่างสงครามอยุธยา–ล้านนา (พ.ศ. 1984–2017)
ศรีสัชนาลัย | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ก่อน พ.ศ. 1966–พ.ศ. 2004/2005 ไทยสากล | |||||||||
| สถานะ | ประเทศราชของอาณาจักรอยุธยา (ก่อน พ.ศ. 1966 - พ.ศ. 2003) ประเทศราชของอาณาจักรล้านนา (พ.ศ. 2003 - พ.ศ. 2004) | ||||||||
| เมืองหลวง | ศรีสัชนาลัย | ||||||||
| การปกครอง | ราชาธิปไตย | ||||||||
| กษัตริย์ | |||||||||
• พ.ศ. 1966 | พระยาศรียศราช | ||||||||
• ก่อน พ.ศ. 2003 | เจ้าแสน | ||||||||
| ประวัติศาสตร์ | |||||||||
• แยกตัวออกจากอาณาจักรสุโขทัย | ก่อน พ.ศ. 1966 | ||||||||
• เหตุการณ์ในจารึกพระยาศรียศราช | พ.ศ. 1966 | ||||||||
• สงครามตีเมืองไตรตรึงษ์และน่าน | พ.ศ. 1978/1979 ไทยสากล | ||||||||
• สงครามตีเมืองเชียงใหม่ | พ.ศ. 1985/1986 ไทยสากล | ||||||||
• พระเจ้าติโลกราชตีเมืองเหนือ | พ.ศ. 1995 ไทยสากล | ||||||||
• สวามิภักดิ์ต่ออาณาจักรล้านนา | พ.ศ. 2003/2004 ไทยสากล | ||||||||
• ถูกผนวกเข้าสู่อาณาจักรล้านนา | พ.ศ. 2004/2005 ไทยสากล | ||||||||
| |||||||||
| ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ | ประเทศไทย | ||||||||
ประวัติศาสตร์
การปกครองเมืองเหนือของอาณาจักรอยุธยา
อาณาจักรสุโขทัยตกอยู่ภายใต้อำนาจของอาณาจักรอยุธยาในรัชสมัยของสมเด็จพระอินทราชาและสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 แห่งอาณาจักรอยุธยา พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณและตำนานมูลศาสนาระบุว่า สุโขทัยและดินแดนโดยรอบ ซึ่งถูกเรียกโดยรวมว่า เมืองเหนือ ถูกแบ่งออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ สองแคว สุโขทัย เชลียง และกำแพงเพชรพระราชพงศาวดารไทยที่ชำระในสมัยรัตนโกสินทร์ระบุทั้ง 4 เมืองให้เป็น 4 ใน 16 ประเทศราชของอาณาจักรอยุธยาในรัชกาลสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 แต่เนื่องจากข้อมูลประเทศราชเหล่านี้ขัดแย้งกับหลักฐานอื่น ทำให้ได้รับการสันนิษฐานว่า ถูกเพิ่มเติมเข้ามาในพงศาวดารในภายหลัง อาจตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระอินทราชา
พระยาศรียศราช
จารึกพระยาศรียศราช วัดหงส์รัตนารามฯกล่าวถึงกษัตริย์แห่งเชลียงในปี พ.ศ. 1966 พระนามว่า พระยาศรียศราช โดยพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณออกพระนามว่า พระยาเชลียง และมีพระโอรสองค์หนึ่งพระนามว่า เจ้าราชศรียศ
พระยาเชลียงถูกกล่าวถึงในเหตุการณ์สถาปนาพระยาบาลเมืองแห่งสองแควขึ้นเป็นพระมหาธรรมราชาที่ 4 ซึ่งเกิดขึ้นในปีใดปีหนึ่งก่อนปี พ.ศ. 1969 ทำให้มีการจัดมหรสพเฉลิมฉลองที่เมืองสองแคว ซึ่งพระยาเชลียงทรงได้มาช่วยงานด้วย เมืองเชลียงถูกกล่าวถึงอีกครั้งในสงครามตีเมืองตายทองโดยกองกำลังผสมจากเมืองเหนือและอาณาจักรอยุธยา
ต่อมาในปี พ.ศ. 1977/1978 ไทยสากล เจ้าอินต๊ะแก่นท้าวกษัตริย์แห่งนครรัฐน่านทรงถูกพระอนุชาชิงเมือง จึงเสด็จหนีไปยังเมืองเชลียง พระยาเชลียงทรงรับอุปถัมภ์เจ้าอินต๊ะแก่นท้าวไว้และพาลงไปเข้าเฝ้าสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 ณ กรุงศรีอยุธยา ในปีต่อมา สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 โปรดให้เมืองเหนือทั้งสี่ นำโดยพระยาเชลียงรวมกำลังเข้าตีเมืองน่านเพื่อสนับสนุนเจ้าอินต๊ะแก่นท้าวขึ้นเป็นกษัตริย์ภายใต้อำนาจของอยุธยา ในระหว่างการเกณฑ์ไพร่พลนั้นเมืองไตรตรึงษ์ขัดขืนคำสั่งของพระยาเชลียง นครรัฐกำแพงเพชรรับหน้าที่เข้าตีเมืองไตรตรึงษ์แต่ไม่สำเร็จ ทำให้พระยาเชลียงทรงยกทัพมาช่วยจนได้เมืองไตรตรึงษ์ จากนั้นพระยาเชลียงและเจ้าอินต๊ะแก่นท้าวทรงนำกองทัพเมืองเหนือรบชนะกองทัพน่าน ทำให้เจ้าอินต๊ะแก่นท้าวทรงได้ครองเมืองน่านอีกครั้ง
พระยาศรียศราชยังปรากฏในตำนานมูลศาสนาฝ่ายวัดสวนดอกในพระนาม ท้าวไสยศรียศ โดยระบุว่า เมื่อคณะสงฆ์วัดป่าแดงนำพุทธศาสนานิกายใหม่เข้ามาเผยแผ่ที่เชลียง พระยาเชลียงทรงไม่อนุญาตให้คณะสงฆ์วัดป่าแดงบวชประชาชน
การสิ้นสุดของนครรัฐเชลียง
ในต้นรัชกาลพระเจ้าติโลกราชแห่งอาณาจักรล้านนา เกิดความขัดแย้งระหว่างพระองค์และพระอนุชา เจ้าเมืองเทิงจึงลอบส่งหนังสือไปชักชวนสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 ขึ้นมายึดล้านนา จนนำไปสู่สงครามตีเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 1985/1986 ไทยสากล นครรัฐเชลียงและเมืองเหนืออื่นๆ มีส่วนร่วมในการตีเมืองเชียงใหม่ครั้งนี้ หนึ่งในพระยาผู้ปกครองได้เข้าชนช้างกับแม่ทัพเมืองพะเยา แต่ไม่สามารถเอาชนะได้ ทำให้พระยายุทธิษเฐียรแห่งสองแควต้องเข้าช่วยเหลือ
หลังสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถขึ้นครองราชย์ พระยายุทธิษเฐียรไม่พอพระทัยในตำแหน่งพระยาสองแควจึงทรงเข้าสวามิภักดิ์ต่ออาณาจักรล้านนาในปี พ.ศ. 1995 ไทยสากล ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ระบุว่า พระยายุทธิษเฐียรทรงชักชวนให้พระเจ้าติโลกราชให้ไปตีเมืองเชลียง แต่เมืองเชลียงป้องกันไว้ได้ ในขณะที่พระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐระบุว่าเป็นเมืองสุโขทัย
อาณาจักรอยุธยาและอาณาจักรล้านนาทำสงครามแย่งชิงเมืองเหนือหลายครั้งในรัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ในขณะเดียวกันสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถได้ทรงผนวกเมืองเหนือเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยา สองแคว สุโขทัย และกำแพงเพชรถูกลดสถานะจากประเทศราช โดยปรากฏตำแหน่งขุนนางเข้าปกครองแทน ได้แก่ ราชวังเมืองแห่งสองแควหลังปี พ.ศ. 1995 ไทยสากล ขุนราชอาสาแห่งสุโขทัยและขุนเพชรรัตน์แห่งกำแพงเพชรในปี พ.ศ. 2000 ไทยสากล ทว่าเมืองเชลียงยังคงปรากฏพระยาเชลียงเป็นผู้ปกครองในปี พ.ศ. 2004 ไทยสากล ซึ่งอาจมีพระนามว่า เจ้าแสน จากการตีความโคลงยวนพ่าย
ในปี พ.ศ. 2003/2004 ไทยสากล พระเจ้าติโลกราชทรงยกทัพมายังเมืองเชลียง พระยาเชลียงทรงยอมอ่อนน้อมต่ออาณาจักรล้านนา พระเจ้าติโลกราชจึงโปรดให้ครองเมืองเชลียงดังเดิม นครรัฐเชลียงในช่วงเวลานี้ได้รับการสันนิษฐานว่า อาจได้ปกครองเมืองสุโขทัยด้วย จากการที่ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่เรียกพระยาเชลียงว่า พระยาเชลียงสุโขทัย อย่างไรก็ตาม อาณาจักรอยุธยาได้ยึดเมืองสุโขทัยคืนในปีถัดมา ในปีเดียวกันนั้น พระยาเชลียงทรงคิดไม่ซื่อต่อพระเจ้าติโลกราชจึงถูกจับตัวไปยังเชียงใหม่ จากนั้นถูกส่งตัวไปยังเมืองหางและสิ้นพระชนม์ที่นั่น นครรัฐเชลียงถูกผนวกเข้าสู่อาณาจักรล้านนาโดยพระเจ้าติโลกราชโปรดให้เมืองเชลียงอยู่ในการปกครองของหมื่นด้งนคร เจ้าเมืองลำปาง
หมายเหตุ
- เทียบตามปฏิทินสุริยคติไทย โดยยึดวันปีใหม่คือ 1 มกราคม
- ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่แต่ละฉบับให้ความไม่ตรงกัน ฉบับ พ.ศ. 2514 ว่า ขอจูงหูไสเข้ารบพระยาชะเลียงสุโขทัยว่ากำแพงเปก และฉบับ พ.ศ. 2550 ว่า ขอจูงหูไสเข้ารบพระยาชะเลียงสุรเดชา ไทยว่ากำแพงเพชร
- ภายหลัง อยุธยาได้ชิงเมืองเชลียงคืนมาในปี พ.ศ. 2017 เมืองเชลียงจึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยา
อ้างอิง
- ณ นคร, ประเสริฐ, (PDF), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, p. 10, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-01-17, สืบค้นเมื่อ 2024-05-14
- ณ นคร, ประเสริฐ (1984), , สารัตถคดี ประเสริฐ ณ นคร, กรุงเทพฯ: ม.ป.ท., ISBN , คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-05-31, สืบค้นเมื่อ 2024-05-27
- หุตางกูร, ตรงใจ (2018), การปรับแก้เทียบศักราช และ การอธิบายความพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐ, กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), pp. 24, 38, 41, 44, 46, 50–51, 55, 57, 62–64, ISBN
- ศรีสรรเพชญ์ (14 December 2015). "อยุธยาเพิ่งก่อตั้ง เหตุใดจึงมีเมืองประเทศราชถึง 16 เมืองครับ (พงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ) หรือผมเข้าใจผิด". Pantip. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-01-16. สืบค้นเมื่อ 2024-05-28.
- "จารึกพระยาศรียศราช วัดหงส์รัตนารามฯ". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย. 28 April 2024. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-11-21. สืบค้นเมื่อ 2024-05-27.
- วิพากษ์ประวัติศาสตร์ (18 December 2018). "สถานะของมหาธรรมราชา กษัตริย์พิษณุโลกผู้ครองกรุงศรีอยุทธยา". Facebook. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-05-31. สืบค้นเมื่อ 2024-05-27.^
- พงศ์ศรีเพียร, วินัย, บ.ก. (1996), "พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับปลีก หมายเลข ๒/ก๑๐๔ ต้นฉบับของหอพระสมุดวชิรญาณ" (PDF), ความยอกย้อนของประวัติศาสตร์, กรุงเทพฯ: คณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย สำนักนายกรัฐมนตรี, pp. 205–209, 213–215, 223–228, ISBN , สืบค้นเมื่อ 2024-05-27
- "จารึกรอยพระยุคลบาทวัดบวรฯ". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย. 28 April 2024. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-10-03. สืบค้นเมื่อ 2024-06-02.
- โบราณคดีสโมสร, บ.ก. (1919), "ราชวงศปกรณ์ พงศาวดารเมืองน่าน" [Ratchawongsapakon Phongsawadan Mueang Nan], ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๑๐ [Collection of Historical Archives] (PDF), กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, สืบค้นเมื่อ 2024-05-27
- เกียรติณภัทร, ธนโชติ (2024), "ความสัมพันธ์สุโขทัย-น่าน (และอยุธยา) หลัง พ.ศ. ๑๙๓๕", ใน แจ้งเร็ว, สุพจน์ (บ.ก.), นิตยสาร ศิลปวัฒนธรรม ประจำเดือน มีนาคม พ.ศ. 2567, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มติชน, สืบค้นเมื่อ 2024-05-28
- ณ นคร, ประเสริฐ; ตุ้ยเขียว, ปวงคำ (1994), , กรุงเทพฯ: สมาคมประวัติศาสตร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี, pp. 5, 19–20, 45–50, ISBN , คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-05-31, สืบค้นเมื่อ 2024-05-31
- สำนักนายกรัฐมนตรี, คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์, บ.ก. (1971), ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ [Tamnan Phuen Mueang Chiang Mai] (PDF), แปลโดย โชติสุขรัตน์, สงวน, พระนคร: สำนักนายกรัฐมนตรี, pp. 52–54, 56–60, 65, สืบค้นเมื่อ 2024-05-01
- พระครูโสภณกวีวัฒน์, บ.ก. (2007), ตำนานเมืองเชียงใหม่ สายธาร อารยธรรม ประวัติศาสตร์ ชาติพันธุ์ ในล้านนา (PDF), เชียงใหม่: โรงพิมพ์มิ่งเมือง, pp. 64, 66, 69–73, 79, ISBN , สืบค้นเมื่อ 2024-05-29
- เจียจันทร์พงษ์, พิเศษ (2010), การเมืองในประวัติศาสตร์ยุคสุโขทัย-อยุธยา พระมหาธรรมราชากษัตราธิราช (2nd ed.), กรุงเทพฯ: มติชน, pp. 77–78, ISBN , สืบค้นเมื่อ 2024-05-15
- สุขคตะ, เพ็ญสุภา (1 August 2021). "ปริศนาโบราณคดี : 'ยวนพ่ายโคลงดั้น' (4) : 'พระญายุทธิษฐิระ' เลือดขัตติยะผู้พลัดถิ่น ชนวนแห่งสงครามล้านนา-อยุธยา?". มติชนสุดสัปดาห์. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-08-20. สืบค้นเมื่อ 2024-06-02.
- กระแสสินธุ์, ฉันทิชย์ (1970), ยวนพ่าย โคลงดั้น ฤายอพระเกียรติ พระเจ้าช้างเผือก กรุงเก่า บรรยายปฐมเหตุ อันเปนที่มาของการแต่งโคลงยวนพ่าย และประวัติแห่งรัชสมัยในแผ่นดิน สมเด็จพระบรมไตรโลกนารถ กรุงศรีอยุธยา ซึ่งทำยุทธการกับพระเจ้าติโลกราชแห่งกรุงนพบุรี ศรีพิงคนคร พุทธศักราช 1991-2031 พร้อมด้วยข้อวินิจฉัยทางประวัติศาสตร์ โบราณคดี ประเพณี วัฒนธรรม, โรงพิมพ์มิตรสยาม, p. 151, OCLC 1281302969, สืบค้นเมื่อ 2024-06-02
- สุขคตะ, เพ็ญสุภา (15 August 2021). "ปริศนาโบราณคดี : "ยวนพ่ายโคลงดั้น" ตอนที่ 6 : ข้อมูลใหม่ พบร่องรอยใครคือ "หมื่นด้งนคร"?". มติชนสุดสัปดาห์. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-11-06. สืบค้นเมื่อ 2024-06-02.
- กงกะนันทน์, วิภา (2013). [A Conclusion of the Research on a Discovery of the Poet Who Composed the Ancient Poem, Yuan Phai and Lilit Phra Lo] (PDF). วารสารรามคำแหง ฉบับมนุษยศาสตร์. 32: 109–125. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-06-03. สืบค้นเมื่อ 2024-06-02.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
nkhrrthechliyng epnpraethsrachkhxngxanackrxyuthya odymisunyklangthiemuxngsrischnaly nkhrrthechliyngidrbkarsnnisthanwathukxanackrxyuthyaaeykxxkcakxanackrsuokhthytamnoybayaebngaeykaelwpkkhrxngephuxphnwkxanackrsuokhthy phayhlngthukphnwkekhasuxanackrlannarahwangsngkhramxyuthya lanna ph s 1984 2017 srischnalykxn ph s 1966 ph s 2004 2005 ithysaklsthanapraethsrachkhxngxanackrxyuthya kxn ph s 1966 ph s 2003 praethsrachkhxngxanackrlanna ph s 2003 ph s 2004 emuxnghlwngsrischnalykarpkkhrxngrachathipitykstriy ph s 1966phrayasriysrach kxn ph s 2003ecaaesnprawtisastr aeyktwxxkcakxanackrsuokhthykxn ph s 1966 ehtukarnincarukphrayasriysrachph s 1966 sngkhramtiemuxngitrtrungsaelananph s 1978 1979 ithysakl sngkhramtiemuxngechiyngihmph s 1985 1986 ithysakl phraecatiolkrachtiemuxngehnuxph s 1995 ithysakl swamiphkditxxanackrlannaph s 2003 2004 ithysakl thukphnwkekhasuxanackrlannaph s 2004 2005 ithysaklkxnhna thdipxanackrsuokhthy xanackrlannapccubnepnswnhnungkhxngpraethsithyprawtisastrkarpkkhrxngemuxngehnuxkhxngxanackrxyuthya xanackrsuokhthytkxyuphayitxanackhxngxanackrxyuthyainrchsmykhxngsmedcphraxinthrachaaelasmedcphrabrmrachathirachthi 2 aehngxanackrxyuthya phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbhxphrasmudwchiryanaelatananmulsasnarabuwa suokhthyaeladinaednodyrxb sungthukeriykodyrwmwa emuxngehnux thukaebngxxkepn 4 swn idaek sxngaekhw suokhthy echliyng aelakaaephngephchrphrarachphngsawdarithythicharainsmyrtnoksinthrrabuthng 4 emuxngihepn 4 in 16 praethsrachkhxngxanackrxyuthyainrchkalsmedcphraramathibdithi 1 aetenuxngcakkhxmulpraethsrachehlanikhdaeyngkbhlkthanxun thaihidrbkarsnnisthanwa thukephimetimekhamainphngsawdarinphayhlng xactngaetrchkalsmedcphraxinthracha phrayasriysrach carukphrayasriysrach wdhngsrtnaramklawthungkstriyaehngechliynginpi ph s 1966 phranamwa phrayasriysrach odyphrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbhxphrasmudwchiryanxxkphranamwa phrayaechliyng aelamiphraoxrsxngkhhnungphranamwa ecarachsriys phrayaechliyngthukklawthunginehtukarnsthapnaphrayabalemuxngaehngsxngaekhwkhunepnphramhathrrmrachathi 4 sungekidkhuninpiidpihnungkxnpi ph s 1969 thaihmikarcdmhrsphechlimchlxngthiemuxngsxngaekhw sungphrayaechliyngthrngidmachwyngandwy emuxngechliyngthukklawthungxikkhrnginsngkhramtiemuxngtaythxngodykxngkalngphsmcakemuxngehnuxaelaxanackrxyuthya txmainpi ph s 1977 1978 ithysakl ecaxintaaeknthawkstriyaehngnkhrrthnanthrngthukphraxnuchachingemuxng cungesdchniipyngemuxngechliyng phrayaechliyngthrngrbxupthmphecaxintaaeknthawiwaelaphalngipekhaefasmedcphrabrmrachathirachthi 2 n krungsrixyuthya inpitxma smedcphrabrmrachathirachthi 2 oprdihemuxngehnuxthngsi naodyphrayaechliyngrwmkalngekhatiemuxngnanephuxsnbsnunecaxintaaeknthawkhunepnkstriyphayitxanackhxngxyuthya inrahwangkareknthiphrphlnnemuxngitrtrungskhdkhunkhasngkhxngphrayaechliyng nkhrrthkaaephngephchrrbhnathiekhatiemuxngitrtrungsaetimsaerc thaihphrayaechliyngthrngykthphmachwycnidemuxngitrtrungs caknnphrayaechliyngaelaecaxintaaeknthawthrngnakxngthphemuxngehnuxrbchnakxngthphnan thaihecaxintaaeknthawthrngidkhrxngemuxngnanxikkhrng phrayasriysrachyngpraktintananmulsasnafaywdswndxkinphranam thawisysriys odyrabuwa emuxkhnasngkhwdpaaedngnaphuththsasnanikayihmekhamaephyaephthiechliyng phrayaechliyngthrngimxnuyatihkhnasngkhwdpaaedngbwchprachachn karsinsudkhxngnkhrrthechliyng intnrchkalphraecatiolkrachaehngxanackrlanna ekidkhwamkhdaeyngrahwangphraxngkhaelaphraxnucha ecaemuxngethingcunglxbsnghnngsuxipchkchwnsmedcphrabrmrachathirachthi 2 khunmayudlanna cnnaipsusngkhramtiemuxngechiyngihminpi ph s 1985 1986 ithysakl nkhrrthechliyngaelaemuxngehnuxxun miswnrwminkartiemuxngechiyngihmkhrngni hnunginphrayaphupkkhrxngidekhachnchangkbaemthphemuxngphaeya aetimsamarthexachnaid thaihphrayayuththisethiyraehngsxngaekhwtxngekhachwyehlux hlngsmedcphrabrmitrolknathkhunkhrxngrachy phrayayuththisethiyrimphxphrathyintaaehnngphrayasxngaekhwcungthrngekhaswamiphkditxxanackrlannainpi ph s 1995 ithysakl tananphunemuxngechiyngihmrabuwa phrayayuththisethiyrthrngchkchwnihphraecatiolkrachihiptiemuxngechliyng aetemuxngechliyngpxngkniwid inkhnathiphrarachphngsawdarkrungeka chbbhlwngpraesrithrabuwaepnemuxngsuokhthy xanackrxyuthyaaelaxanackrlannathasngkhramaeyngchingemuxngehnuxhlaykhrnginrchsmykhxngsmedcphrabrmitrolknath inkhnaediywknsmedcphrabrmitrolknathidthrngphnwkemuxngehnuxekhaepnswnhnungkhxngxanackrxyuthya sxngaekhw suokhthy aelakaaephngephchrthukldsthanacakpraethsrach odyprakttaaehnngkhunnangekhapkkhrxngaethn idaek rachwngemuxngaehngsxngaekhwhlngpi ph s 1995 ithysakl khunrachxasaaehngsuokhthyaelakhunephchrrtnaehngkaaephngephchrinpi ph s 2000 ithysakl thwaemuxngechliyngyngkhngpraktphrayaechliyngepnphupkkhrxnginpi ph s 2004 ithysakl sungxacmiphranamwa ecaaesn cakkartikhwamokhlngywnphay inpi ph s 2003 2004 ithysakl phraecatiolkrachthrngykthphmayngemuxngechliyng phrayaechliyngthrngyxmxxnnxmtxxanackrlanna phraecatiolkrachcungoprdihkhrxngemuxngechliyngdngedim nkhrrthechliynginchwngewlaniidrbkarsnnisthanwa xacidpkkhrxngemuxngsuokhthydwy cakkarthitananphunemuxngechiyngihmeriykphrayaechliyngwa phrayaechliyngsuokhthy xyangirktam xanackrxyuthyaidyudemuxngsuokhthykhuninpithdma inpiediywknnn phrayaechliyngthrngkhidimsuxtxphraecatiolkrachcungthukcbtwipyngechiyngihm caknnthuksngtwipyngemuxnghangaelasinphrachnmthinn nkhrrthechliyngthukphnwkekhasuxanackrlannaodyphraecatiolkrachoprdihemuxngechliyngxyuinkarpkkhrxngkhxnghmundngnkhr ecaemuxnglapanghmayehtuethiybtamptithinsuriykhtiithy odyyudwnpiihmkhux 1 mkrakhm tananphunemuxngechiyngihmaetlachbbihkhwamimtrngkn chbb ph s 2514 wa khxcunghuisekharbphrayachaeliyngsuokhthywakaaephngepk aelachbb ph s 2550 wa khxcunghuisekharbphrayachaeliyngsuredcha ithywakaaephngephchr phayhlng xyuthyaidchingemuxngechliyngkhunmainpi ph s 2017 emuxngechliyngcungklayepnswnhnungkhxngxanackrxyuthyaxangxingn nkhr praesrith PDF culalngkrnmhawithyaly p 10 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2024 01 17 subkhnemux 2024 05 14 n nkhr praesrith 1984 sartthkhdi praesrith n nkhr krungethph m p th ISBN 974 551 897 2 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2024 05 31 subkhnemux 2024 05 27 hutangkur trngic 2018 karprbaekethiybskrach aela karxthibaykhwamphrarachphngsawdarkrungeka chbbhlwngpraesrith krungethph sunymanusywithyasirinthr xngkhkarmhachn pp 24 38 41 44 46 50 51 55 57 62 64 ISBN 978 616 7154 73 2 srisrrephchy 14 December 2015 xyuthyaephingkxtng ehtuidcungmiemuxngpraethsrachthung 16 emuxngkhrb phngsawdarchbbphncnthnumas hruxphmekhaicphid Pantip cakaehlngedimemux 2023 01 16 subkhnemux 2024 05 28 carukphrayasriysrach wdhngsrtnaram thankhxmulcarukinpraethsithy 28 April 2024 cakaehlngedimemux 2022 11 21 subkhnemux 2024 05 27 wiphaksprawtisastr 18 December 2018 sthanakhxngmhathrrmracha kstriyphisnuolkphukhrxngkrungsrixyuththya Facebook cakaehlngedimemux 2024 05 31 subkhnemux 2024 05 27 phngssriephiyr winy b k 1996 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbplik hmayelkh 2 k104 tnchbbkhxnghxphrasmudwchiryan PDF khwamyxkyxnkhxngprawtisastr krungethph khnakrrmkarcharaprawtisastrithy sanknaykrthmntri pp 205 209 213 215 223 228 ISBN 9747771977 subkhnemux 2024 05 27 carukrxyphrayukhlbathwdbwr thankhxmulcarukinpraethsithy 28 April 2024 cakaehlngedimemux 2022 10 03 subkhnemux 2024 06 02 obrankhdisomsr b k 1919 rachwngspkrn phngsawdaremuxngnan Ratchawongsapakon Phongsawadan Mueang Nan prachumphngsawdar phakhthi 10 Collection of Historical Archives PDF krungethph orngphimphosphnphiphrrththnakr subkhnemux 2024 05 27 ekiyrtinphthr thnochti 2024 khwamsmphnthsuokhthy nan aelaxyuthya hlng ph s 1935 in aecngerw suphcn b k nitysar silpwthnthrrm pracaeduxn minakhm ph s 2567 krungethph orngphimphmtichn subkhnemux 2024 05 28 n nkhr praesrith tuyekhiyw pwngkha 1994 krungethph smakhmprawtisastr inphrabrmrachupthmphsmedcphraethphrtnrachsuda syambrmrachkumari pp 5 19 20 45 50 ISBN 974 89152 9 8 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2024 05 31 subkhnemux 2024 05 31 sanknaykrthmntri khnakrrmkarcdphimphexksarthangprawtisastr b k 1971 tananphunemuxngechiyngihm Tamnan Phuen Mueang Chiang Mai PDF aeplody ochtisukhrtn sngwn phrankhr sanknaykrthmntri pp 52 54 56 60 65 subkhnemux 2024 05 01 phrakhruosphnkwiwthn b k 2007 tananemuxngechiyngihm saythar xarythrrm prawtisastr chatiphnthu inlanna PDF echiyngihm orngphimphmingemuxng pp 64 66 69 73 79 ISBN 978 974 09 1612 3 subkhnemux 2024 05 29 eciycnthrphngs phiess 2010 karemuxnginprawtisastryukhsuokhthy xyuthya phramhathrrmrachakstrathirach 2nd ed krungethph mtichn pp 77 78 ISBN 978 974 02 0401 5 subkhnemux 2024 05 15 sukhkhta ephysupha 1 August 2021 prisnaobrankhdi ywnphayokhlngdn 4 phrayayuththisthira eluxdkhttiyaphuphldthin chnwnaehngsngkhramlanna xyuthya mtichnsudspdah cakaehlngedimemux 2022 08 20 subkhnemux 2024 06 02 kraaessinthu chnthichy 1970 ywnphay okhlngdn vayxphraekiyrti phraecachangephuxk krungeka brryaypthmehtu xnepnthimakhxngkaraetngokhlngywnphay aelaprawtiaehngrchsmyinaephndin smedcphrabrmitrolknarth krungsrixyuthya sungthayuththkarkbphraecatiolkrachaehngkrungnphburi sriphingkhnkhr phuththskrach 1991 2031 phrxmdwykhxwinicchythangprawtisastr obrankhdi praephni wthnthrrm orngphimphmitrsyam p 151 OCLC 1281302969 subkhnemux 2024 06 02 sukhkhta ephysupha 15 August 2021 prisnaobrankhdi ywnphayokhlngdn txnthi 6 khxmulihm phbrxngrxyikhrkhux hmundngnkhr mtichnsudspdah cakaehlngedimemux 2023 11 06 subkhnemux 2024 06 02 kngkannthn wipha 2013 A Conclusion of the Research on a Discovery of the Poet Who Composed the Ancient Poem Yuan Phai and Lilit Phra Lo PDF warsarramkhaaehng chbbmnusysastr 32 109 125 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2024 06 03 subkhnemux 2024 06 02