Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
สนับสนุน
www.wiki3.th-th.nina.az
  • วิกิพีเดีย

ศ ลปะการใช ต วพ มพ ไทย อ งกฤษ Thai typography เก ยวข องก บการแสดงอ กษรไทยในส งพ มพ และบนจอ โดยม ท มาต งแต ข อความไทยข อค

ศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ไทย

ศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ไทย
www.wiki3.th-th.nina.azhttps://www.wiki3.th-th.nina.az

ศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ไทย (อังกฤษ: Thai typography) เกี่ยวข้องกับการแสดงอักษรไทยในสิ่งพิมพ์และบนจอ โดยมีที่มาตั้งแต่ข้อความไทยข้อความแรกที่ได้รับการตีพิมพ์ในปี พ.ศ. 2362 โดยมิชชันนารีชาวตะวันตกในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 เป็นผู้ริเริ่มการใช้แท่นพิมพ์และสิ่งพิมพ์ก็กลายเป็นสื่อที่ได้รับความนิยมมากขึ้นนับแต่นั้นมา ทำหน้าที่เผยแพร่ความรู้สมัยใหม่และสนับสนุนการปฏิรูปในขณะที่ประเทศปรับตัวเข้าสู่ความทันสมัย การพิมพ์ตำราเรียน, หนังสือพิมพ์ และนิตยสารสำหรับสำนักพิมพ์ที่กำลังเติบโตในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 กระตุ้นให้เกิดนวัตกรรมด้านศิลปะการใช้ตัวพิมพ์และ (type design) และไทป์เฟซอักษรไทยต่างๆ ได้รับการพัฒนาตลอดยุคสมัย เนื่องจากเทคโนโลยีที่ใหม่กว่ามาแทนที่ตัวพิมพ์แบบโลหะ (metal type) ปัจจุบันการพิมพ์ดิจิทัลเป็นกลไกขับเคลื่อนสื่อสมัยใหม่ แม้จะมีอุปสรรคในช่วงแรกๆ เช่น ขาดการคุ้มครองลิขสิทธิ์ แต่ตลาดในปัจจุบันก็เห็นการสนับสนุนจากนักออกแบบหลายประเภทและ (type foundries) ดิจิทัล

image
หน้าจากหนังสือภาษาไทยปี พ.ศ. 2558 แสดงการใช้ไทป์เฟซทั้งรูปแบบที่มีหัว และแบบที่ไร้หัว

ในระบบตัวอักษรไทย นอกจากจะมีตัวอักษรอยู่ในบรรทัดข้อความแล้ว ก็ยังสามารถมีตัวอักษรด้านบนหรือด้านล่างบรรทัดข้อความได้ ลักษณะเด่นประการหนึ่งที่โดดเด่นระหว่างแบบอักษรคือ หัว ของอักขระ (head หรือ terminal loop) แม้ว่าหัวนั้นเป็นองค์ประกอบหลักของการเขียนอักษรไทยด้วยลายมือและไทป์เฟซอักษรไทยแบบดั้งเดิม แต่ไทป์เฟซอักษรไทยอันมีลักษณะคล้ายกับไทป์เฟซตัวอักษรละตินแบบไม่มีเชิงและเรียกอีกอย่างว่า คล้ายอักษรโรมัน (Roman-like) นั้น ถูกนำมาใช้ในคริสต์ทศวรรษ 1970 และได้รับความนิยมอย่างสูง มีการใช้กันอย่างแพร่หลายในการโฆษณาและเป็น (display typeface) แม้ว่าการใช้ไทป์เฟซอักษรไทยอันมีลักษณะคล้ายกับไทป์เฟซตัวอักษรละตินแบบไม่มีเชิงเหล่านี้กับข้อความเนื้อหายังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ มีการเสนอระบบการจำแนกประเภทของแบบอักษรไทยโดยอิงจากส่วนหัว และคลังศัพท์เฉพาะสำหรับ (type anatomy) ทั้งนี้ทั้งนั้น สิ่งเหล่านี้ยังอยู่ระหว่างการพัฒนา ในขณะที่สาขานี้ก้าวหน้าต่อไป

ประวัติศาสตร์

การพิมพ์ไทยครั้งแรก

image
หน้า 84 จาก A Grammar of the Thai or Siamese Language ของ เจมส์ โลว์

ก่อนที่จะมีการพิมพ์อักษรไทย มีการพัฒนาอักษรไทยตามธรรมเนียมอักษรวิจิตร โดยบันทึกการเขียนส่วนใหญ่อยู่ในรูปต้นฉบับหนังสือพับที่เรียกว่าสมุดข่อย บันทึกที่กล่าวถึงการพิมพ์ปรากฏครั้งแรกในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (พ.ศ. 2199 – 2231) แห่งอาณาจักรอยุธยา กระนั้นก็ไม่พบหลักฐานการพิมพ์เอกสารภาษาไทย จนกระทั่ง พ.ศ. 2331 ในช่วงต้นอาณาจักรรัตนโกสินทร์ เมื่ออาร์โนด์-อองตวน การ์โนต์ (Arnaud-Antoine Garnault) มิชชันนารีคาทอลิกชาวฝรั่งเศส ได้นำและที่พิมพ์ใน ใน French India อันมีข้อความภาษาไทยในรูปแบบการถอดอักษรไทยเป็นอักษรโรมัน มาเผยแพร่ในสยาม และต่อมาการ์โนลต์ได้ก่อตั้งโรงพิมพ์ในกรุงเทพฯ

การพิมพ์อักษรไทยนั้นริเริ่มโดยมิชชันนารีโปรเตสแตนต์ โดยในปี พ.ศ. 2362 (Ann Hasseltine Judson) มิชชันนารีชาวอเมริกันผู้นับถือศาสนาคริสต์นิกายโปรแตสแตนต์ในพม่า แปลพระวรสารนักบุญมัทธิวรวมทั้งคำสอนและเป็นภาษาไทย เธอได้เรียนรู้ภาษาไทยจากเชลยศึกไทยที่ถูกย้ายมาหลังจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองในปี พ.ศ. 2310 คำสอนดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์เมื่อปลายปีที่ในศรีรามปุระ, ชานเมืองโกลกาตา ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของเดนมาร์กในขณะนั้น นี่เป็นการพิมพ์อักษรไทยครั้งแรกสุดที่มีหลักฐาน แม้สำเนาของเอกสารเหล่านั้นจะสูญหายไปหมดตามกาลเวลาก็ตาม ไทป์เฟซนี้อาจถูกสร้างโดยนักพิมพ์มิชชันนารี George H. Hough ซึ่งเคยร่วมงานกับจัดสันในพม่า ฟอนต์เดียวกันนี้อาจจะถูกนำมาใช้ในภายหลังในปี พ.ศ. 2371 เพื่อพิมพ์ A Grammar of the Thai or Siamese Language โดยกัปตัน เจมส์ โลว์ แห่งบริษัทอินเดียตะวันออก หนังสือเล่มนี้จัดพิมพ์ที่สำนักพิมพ์ Baptist Mission ในเมืองโกลกาตา ซึ่งเป็นสาขาหนึ่งของคณะเผยแผ่ศรีรามปุระ และเป็นสื่อสิ่งพิมพ์อักษรไทยที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังมีสำเนาหลงเหลืออยู่

ในปี พ.ศ. 2366 ซามูเอล มิลตันได้ซื้อชุดฟอนต์ชุดหนึ่งสำหรับดำเนินการพิมพ์ของ (London Missionary Society หรือ LMS) ในสิงคโปร์ แผนกสื่อของ LMS ไม่ค่อยจะตีพิมพ์ภาษาไทยซักเท่าไร จนกระทั่งต้นคริสต์ทศวรรษ 1830 เมื่อมิชชันนารีโปรเตสแตนต์เริ่มเข้ามาพำนักในกรุงเทพฯ คำแปลของพระวรสารนักบุญลูกาโดย คาร์ล กุตซ์ลาฟฟ์ ได้จัดพิมพ์ในปี พ.ศ. 2377 และเป็นการพิมพ์ครั้งแรกสุดที่ยังมีสำเนาเหลืออยู่ ไทป์เฟซที่ใช้แตกต่างอย่างชัดเจนจากของโลว์ และอาจเป็นฟอนต์รุ่นใหม่ในภายหลัง

การนำเข้ามาในประเทศไทย

image
หน้าแรกของบางกอกรีกอเดอฉบับแรก ตีพิมพ์เมื่อกรกฎาคม พ.ศ. 2387

การพิมพ์อักษรไทยมาถึงสยามเมื่อแพทย์มิชชันนารีชาวอเมริกัน แดน บีช แบรดลีย์ มาถึงกรุงเทพฯ ในปี พ.ศ. 2378 โดยนำแท่นพิมพ์เก่าพร้อมไทป์เฟซตัวอักษรไทย จากสำนักพิมพ์ในสิงคโปร์มาด้วย (ซึ่งได้รับจาก (American Board of Commissioners for Foreign Missions หรือ ABCFM) เมื่อหนึ่งปีก่อน) แบรดลีย์ทำงานร่วมกับผู้สอนศาสนาอีกสองสามคน และทำงานพิมพ์ได้สำเร็จในปีถัดมา ในไม่ช้านักพิมพ์จาก ก็มาเข้าร่วมกับพวกเขา ซึ่งนำอุปกรณ์การพิมพ์ใหม่ๆ มาใช้ จึงสามารถเริ่มผลิตสื่อทางศาสนาเพื่อแจกจ่ายได้ ต่อมาเหล่า ABCFM และ ได้จัดตั้งโรงพิมพ์แยกกัน แต่ในตอนแรก พวกเขาอาศัยการแบ่งปันชุดไทป์เฟซต้นฉบับที่นำมาจากสิงคโปร์ ในตอนแรกผู้สอนศาสนาสั่งไทป์เฟซใหม่จากสิงคโปร์และปีนัง แต่พบว่าคุณภาพยังไม่พึงพอใจ ในที่สุดพวกเขาก็ประสบความสำเร็จในการประดิษฐ์ไทป์เฟซของตัวเองในปี พ.ศ. 2384

แม้ว่าเหล่ามิชชันนารีจะมิได้ทำให้คนเปลี่ยนศาสนาเป็นวงกว้าง แต่เทคโนโลยีการพิมพ์ที่พวกเขาริเริ่มมีผลกว้างขวาง และแบรดลีย์ก็เป็นที่รู้จักในฐานะนักพิมพ์และได้ผลิตผลงานที่มีอิทธิพลมากมาย ในปี พ.ศ. 2382 รัฐบาลของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ว่าจ้าง ABCFM ให้จัดทำเอกสารราชการฉบับแรกของประเทศ ได้แก่ พระราชกฤษฎีกาห้ามใช้หรือขายฝิ่นจำนวน 9,000 ฉบับ แบรดลีย์ประพันธ์และพิมพ์บทความทางการแพทย์หลายฉบับ ออกหนังสือพิมพ์ภาษาไทยฉบับแรกคือบางกอกรีกอเดอในปี พ.ศ. 2387 และตีพิมพ์หนังสือหลายเล่ม รวมทั้ง นิราศลอนดอน ซึ่งเป็นงานไทยเล่มแรกที่มีการชำระค่าธรรมเนียมลิขสิทธิ์ ในปี พ.ศ. 2404 การพิมพ์ของเขาได้รับความสนใจจากเชื้อพระวงศ์ และคนไทยชั้นสูง โดยเฉพาะพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ซึ่งในขณะนั้นดำรงพระยศเป็นเจ้าฟ้ามงกุฎ และได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ) ซึ่งก่อตั้งโรงพิมพ์ของตนเองที่วัดบวรนิเวศราชวรวิหารและสร้างไทป์เฟซไทยของตนเอง และสร้างสรรค์วิธีการเขียนใหม่ คืออักษรอริยกะ เพื่อพิมพ์ภาษาบาลีที่ใช้เป็นคัมภีร์ทางพุทธศาสนา เมื่อทรงขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 2394 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงก่อตั้งสำนักพิมพ์ใน พระบรมมหาราชวังซึ่งจัดพิมพ์สิ่งพิมพ์อย่างเป็นทางการ รวมทั้งราชกิจจานุเบกษาที่เพิ่งจัดตั้งขึ้นใหม่

ไทป์เฟซแรกสุดที่ใช้โดยโรงพิมพ์เหล่านี้มีพื้นฐานมาจากรูปแบบการเขียนด้วยลายมือในยุคนั้น มีลักษณะเป็นรูปทรงเหลี่ยมเป็นส่วนใหญ่เส้นมีความหนาเท่ากัน และมีลักษณะเอียงตลอด ขณะที่แบรดลีย์ขัดเกลางานฝีมือของเขา เขาก็เปลี่ยนไปใช้ไทป์เฟซตั้งตรงโดยมีโครงร่างเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าแนวตั้ง (ดังที่เห็นในบางกอกรีกอเดอ) และต่อมาก็ได้ใช้เส้นโค้งมนกับ นิราศลอนดอน งานของเขาจะมีอิทธิพลอย่างมากต่อนักพิมพ์รุ่นหลัง

การแพร่หลาย

การพิมพ์ได้ปูทางไปสู่ความทันสมัยของประเทศในสมัยรัชกาลถัดมาของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5 พ.ศ. 2411-2453) แซมมวล เจ. สมิธ กับนักพิมพ์รายอื่นๆ ร่วมงานกับแบรดลีย์ในช่วงคริสต์ทศวรรษที่ 1860 และพวกเขาริเริ่มการตีพิมพ์หนังสือ โดยผลิตหนังสือเกี่ยวกับข้อเท็จจริงมากมายรวมถึงวรรณกรรมยอดนิยม การเผยแพร่ข้อความอย่างกว้างขวางซึ่งก่อนหน้านี้จำกัดอยู่เพียงต้นฉบับได้เปลี่ยนแนวความคิดเกี่ยวกับความรู้ของสังคม โรงพิมพ์เอกชนหลายสิบแห่งเกิดขึ้นในช่วงทศวรรษต่อๆ มา และห้องสมุดวชิรญาณได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อเป็นแหล่งรวบรวมความรู้ส่วนกลางและหน่วยงานกำกับดูแลการตีพิมพ์ โดยดูแลการผลิตหนังสือประเภทใหม่ที่เรียกว่า หนังสืองานศพและมีผลช่วยสร้างมาตรฐานอักขรวิธีของภาษา ไทป์เฟซที่โดดเด่นในยุคนี้เป็นที่รู้จักกันในปัจจุบันในชื่อ"ธงสยาม" ซึ่งตั้งชื่อตามที่ใช้ใน กฎข้อบังคับเกี่ยวกับธงสำหรับราชอาณาจักรสยาม พิมพ์ในปี พ.ศ. 2442 โดย W. Drugulin ในไลพ์ซิช ประเทศเยอรมนี

เครื่องพิมพ์ดีดก็ได้รับนำเข้ามาในประเทศในเวลานี้ เครื่องพิมพ์ดีดภาษาไทยเครื่องแรกได้รับการพัฒนาโดย ในปี พ.ศ. 2435 เครื่องพิมพ์ดีดได้รับการนำไปใช้อย่างกว้างขวางจากรัฐบาล และช่วยเปลี่ยนการบริหารประเทศให้เป็นระบบราชการสมัยใหม่ พวกเขายังได้แก้ไขภาษาด้วย เนื่องจากเครื่องพิมพ์ดีดในสมัยนั้นไม่สามารถรองรับอักษรไทยได้ทั้งหมด McFarland จึงตัดสินใจตัดพยัญชนะที่ใช้น้อยออกไปสองตัว คือ ฃ และ ฅ

โรงเรียนในระบบแห่งแรกก่อตั้งขึ้นในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเนื่องจากการศึกษาขั้นพื้นฐานได้ขยายออกไปมากขึ้นภายใต้รัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6 พ.ศ. 2453-2468) จึงมีความต้องการหนังสือเรียนเพื่ออำนวยความสะดวกในการสอน โรงพิมพ์หลายแห่งที่เชี่ยวชาญด้านการผลิตหนังสือเรียน ได้แก่ สำนักพิมพ์อักษรนิตย์ ซึ่งมีไทป์เฟซวิทยาจันทร์ อันเป็นที่โดดเด่นในสมัยนั้น นอกจากนี้ คณะผู้แทนคาทอลิกกรุงเทพฯ ยังทรงอิทธิพลในด้านการบุกเบิกการศึกษา และก่อตั้ง โรงเรียนอัสสัมชัญ ซึ่งเป็นหนึ่งในโรงเรียนที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศ ผลงานที่จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์อัสสัมชัญ ได้แก่ หนังสือเรียนภาษาไทยระดับประถมศึกษา โดยบาทหลวงและอาจารย์ชาวฝรั่งเศส ซึ่งตีพิมพ์ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2457 และยังคงพิมพ์ต่อไปในอีกหนึ่งศตวรรษต่อมา ไทป์เฟซ ฝรั่งเศส​ ซึ่งออกแบบในปี พ.ศ. 2456​ เป็นที่ชื่นชอบในบรรดา​เหล่าผู้พิมพ์ โดยเป็นไทป์เฟซชนิดแรกที่ใช้ลายเส้นหนาและบาง สะท้อนถึงไทป์เฟซละติน(แบบมีเชิงเก่า) และได้รับความนิยมอย่างมาก โดยมีไทป์เฟซหลายตัวที่พัฒนาต่อมาจากฝรั่งเศสที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในยุคดิจิทัล เช่น กินรี (Kinnari) และอังสนา (Angsana)

image
ปกนวนิยายแผลเก่า ตีพิมพ์ เมื่อ พ.ศ. 2479

รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวยังเป็นจุดเริ่มต้นของสื่อที่เจริญรุ่งเรือง และอุตสาหกรรมหนังสือพิมพ์ก็เติบโตอย่างรวดเร็วในช่วงทศวรรษที่ 1930 ตามมาด้วย เวทีใหม่สำหรับวาทกรรมสาธารณะมีส่วนทำให้มีการยกเลิกระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในปี พ.ศ. 2475 และในขณะที่หนังสือพิมพ์เริ่มมีเรื่องการเมืองมากขึ้น ความต้องการก็มีมากขึ้นตามไปด้วย มีการสร้างไทป์เฟซใหม่จำนวนมาก ซึ่งส่วนใหญ่ได้รับอิทธิพลจากไทป์เฟซไม้แกะสลักที่นำเข้ามาโดยโดยผู้อพยพชาวจีน ซึ่งครองตลาดเมื่อมีการเปิดตัว (type foundry) โดยเฉพาะ การพิมพ์และการเรียงพิมพ์กลายเป็นงานฝีมือที่ได้รับการยอมรับ และโรงเรียนการค้าโดยเฉพาะเริ่มสอนในปี พ.ศ. 2475 ฟอนต์ตัวเอียงแท้ (italic) และตัวเอียงเทียม (oblique) ถูกนำมาใช้ โดยตัวอย่างแรกสุดพบในปี พ.ศ. 2468 และฟอนต์ตัวหนาหลังสงครามโลกครั้งที่สอง แต่นอกเหนือจากขนาดตัวอักษรที่ละเอียดยิ่งขึ้นแล้ว ก็ไม่ค่อยมีนวัตกรรมใดๆ ในด้านไทป์เฟซตัวข้อความมาเป็นหลายๆ ทศวรรษ ในขณะเดียวกัน มีเทรนด์เกิดขึ้นในรูปแบบของร้านขายงานฝีมือที่ให้บริการสร้างข้อความตกแต่งที่วาดด้วยมือตามสั่งสำหรับการพิมพ์แผ่นทองแดง รูปแบบข้อความแบบบล็อกเหลี่ยมเกิดขึ้นในช่วงเวลานี้ และใช้กับปกนิตยสารและไทป์เฟซโลโก้โดยเฉพาะ นอกจากนี้ยังได้รับความนิยมในการทำป้าย โดยส่วนใหญ่มาแทนที่สไตล์นริศ (ตั้งชื่อตามผู้ออกแบบคือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์) คล้ายอักษรนิลที่ใช้มาตั้งแต่ปลายศตวรรษที่ 19

เปลี่ยนจากไทป์เฟซโลหะ

ระหว่างปี 1957 ถึง 1962 เทคโนโลยีการพิมพ์ของ (hot metal typesetting) และ (phototypesetting) ได้รับการริเริ่มโดยผู้จัดพิมพ์รายใหญ่ ไทยวัฒนาพานิช (Thai Watana Panich หรือ TWP) นำ มาใช้ และร่วมมือกับเพื่อพัฒนาที่มีอักษรไทยสำหรับการใช้งาน ในช่วงเวลาเดียวกันโรงพิมพ์คุรุสภา (หน่วยงานย่อยของกระทรวงศึกษาธิการ) ก็ได้พัฒนาแบบอักษรของคุรุสภา เพื่อใช้กับเครื่องอัดภาพ และกระทรวงศึกษาธิการได้รับทุนจาก Tokyo Book Development Center และ ยูเนสโกเพื่อพัฒนาไทป์เฟซใหม่ ปัจจุบันไทป์เฟซนั้นรู้จักกันในชื่อยูเนสโก ไทป์เฟซเหล่านี้มีความกว้างของลายเส้นที่สม่ำเสมอและเส้นโค้งที่เรียบ แต่ส่วนใหญ่ไม่ได้รับความสนใจจากอุตสาหกรรมในวงกว้าง และในไม่ช้าระบบโมโนไทป์ก็ล้าสมัยเนื่องจากมีการพิมพ์ออฟเซต ข้อยกเว้นคือ Thai Medium 621 ซึ่งนำมาใช้กับหนังสือเรียนของ TWP ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง และยังคงได้รับความนิยมในทศวรรษต่อๆ มา

image
แผ่นตัวอักษรฟอนต์แบบ dry-transfer

ในคริสต์ทศวรรษ 1970 ได้นำ มาใช้งานในประเทศไทยโดย ผ่านทางความร่วมมือกับ จากเนเธอร์แลนด์ ความเข้ากันได้กับเทคโนโลยีการพิมพ์ออฟเซตใหม่ช่วยเพิ่มความนิยมในการสร้างตัวอักษรแสดงผลในการโฆษณา การพิมพ์ข่าว และการสร้างสื่อทางการเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงการเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยในปี พ.ศ. 2516-2519 ฟอนต์ส่วนใหญ่ได้รับการออกแบบโดยมานพ ศรีสมพร ผู้สร้างนวัตกรรมครั้งสำคัญในรูปแบบของตัวอักษรแบบไม่มีหัว ซึ่งละทิ้งรูปทรงตัวอักษรธรรมดาๆ ไปสู่รูปแบบที่เรียบง่ายและจุลนิยม ไทป์เฟซที่รู้จักกันดีที่สุดคือได้รับการออกแบบมาเพื่อกระตุ้นความรู้สึกของแบบอักษรละตินแบบไม่มีเชิงที่ชื่อเฮลเวติกา และเปิดตัวในปี พ.ศ. 2516 สไตล์นี้ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางว่าทันสมัยและอินเทรนด์ ได้รับความนิยมอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการโฆษณา และยังคงเป็นเช่นนั้นมาจนถึงปัจจุบัน

ในบรรดาผู้จัดพิมพ์ การเรียงพิมพ์ด้วยแสง เริ่มถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายในช่วงคริสต์ทศวรรษปี 1970-1980 ซึ่งถือเป็นจุดสิ้นสุดของไทป์เฟซโลหะในอุตสาหกรรมการพิมพ์ของไทย ไทยรัฐ หนังสือพิมพ์ขายดีของประเทศ พัฒนาแบบอักษรใหม่สำหรับใช้กับเครื่อง Compugraphic ในปี พ.ศ. 2517

ไทป์เฟซ Tom Light ออกแบบโดย ทองเติม สมรสุต และเผยแพร่โดย ถูกสร้างขึ้นเป็นฟอนต์ข้อความสำหรับหนังสือพิมพ์ และมีการออกแบบทางเรขาคณิตที่สื่อถึงความรู้สึกทันสมัย ไทป์เฟซอื่นๆ เช่น ชวนพิมพ์ อู่ทอง และคลองล้าน เกิดขึ้นในช่วงปลายคริสต์ทศวรรษ

ศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ดิจิตอล

image
การพัฒนาไทป์เฟซดิจิทัลในยุคแรกๆ ส่วนใหญ่ดำเนินการโดยผู้ที่ชื่นชอบการเรียนรู้ด้วยตนเอง เช่น ภาณุทัต เตชะเสน นักศึกษาแพทย์ที่ผลิตแบบอักษรซีรีส์ JS

ระบบคอมพิวเตอร์ที่รองรับภาษาไทยถูกนำมาใช้ในปลายคริสต์ทศวรรษ 1960 ในรูปแบบของเครื่องเจาะบัตรและเครื่องพิมพ์แบบเรียงแถวโดย IBM การแสดงข้อความภาษาไทยแบบโต้ตอบบนหน้าจอเริ่มมีให้ใช้ในช่วงคริสต์ทศวรรษปี 1980 และโปรแกรมประมวลผลคำที่ใช้ DOS เช่น CU Writer ซึ่งเปิดตัวในปี พ.ศ. 2532 ก็ได้นำไปใช้อย่างกว้างขวาง การมาถึงของมาพร้อมกับแมคอินทอช ซึ่งนำเข้ามาครั้งแรกในปี พ.ศ. 2528 โดย ซึ่งเป็นผู้พัฒนาไทยตัวแรกในรูปแบบ จากนั้นไม่นานบริษัทโดยเฉพาะมากมายได้เผยแพร่ไทป์เฟซที่ได้รับการปรับปรุงเพิ่มเติม โดยเฉพาะซีรีส์ DB โดยสุรพล เวสารัชเวช (Suraphol Vesaratchavej) และปริญญา โรจรายานนท์ (Parinya Rojarayanond) จาก Dear Book (ต่อมารู้จักกันในชื่อ DB Design) และซีรีส์ PSL โดย PSL SmartLetter ไทป์เฟซใหม่เหล่านี้ เช่นเดียวกับฟอนต์ดิจิทัลที่มีพื้นฐานมาจากไทป์เฟซคลาสสิกก่อนหน้านี้ ถูกนำมาใช้อย่างกว้างขวางในขณะที่อุตสาหกรรมสื่อเฟื่องฟูท่ามกลางการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว ก่อนที่จะหยุดชะงักจากพิษวิกฤตการณ์การเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540

ในช่วงแรกของการใช้คอมพิวเตอร์ การแพร่กระจายของระบบซอฟต์แวร์ทำให้เกิดปัญหาการทำงานร่วมกัน ส่งผลให้ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (NECTEC) ออกมาตรฐานหลายประการที่ครอบคลุมการจัดการภาษา สำหรับฟอนต์ทรูไทป์ การวางตำแหน่งที่ถูกต้องของอักขระที่บางตัวจำเป็นต้องใช้สัญลักษณ์พื้นที่ใช้งานส่วนตัว แต่สิ่งเหล่านี้ถูกกำหนดไว้แตกต่างกันระหว่างระบบวินโดวส์และระบบปฏิบัติการแมคอินทอช ส่งผลให้ไฟล์ฟอนต์สำหรับแต่ละระบบเข้ากันไม่ได้ ซอฟต์แวร์บางตัว โดยเฉพาะของ Adobe มีปัญหาที่มีมายาวนานเกี่ยวกับการวางตำแหน่งเครื่องหมายเหนือบรรทัด การนำรูปแบบมาใช้คาดว่าจะช่วยบรรเทาปัญหานี้ได้

กฎระเบียบด้านลิขสิทธิ์ยังล่าช้ากว่านวัตกรรมที่รวดเร็วและการแพร่กระจายของข้อมูล และผู้ออกแบบไทป์เฟซก็ประสบปัญหาในการสร้างรายได้จากผลงาน ซึ่งนำไปสู่การตกต่ำในช่วงแรกแม้ว่าจะมีการออกกฎหมายลิขสิทธิ์ฉบับใหม่ที่ให้ความคุ้มครองโปรแกรมคอมพิวเตอร์ในปี พ.ศ. 2537 ก็ยังไม่ชัดเจน ปัญหานี้กลับมาเป็นเรื่องใหญ่ในปี พ.ศ. 2545 เมื่อ PSL เริ่มฟ้องร้องผู้จัดพิมพ์ที่ใช้ไทป์เฟซของตนโดยไม่ได้รับอนุญาตเนื่องจากละเมิดลิขสิทธิ์ สิ่งนี้นำไปสู่การถกเถียงอย่างดุเดือดและข้อขัดแย้งกับอุตสาหกรรมการพิมพ์ ซึ่งเชื่อว่าการออกแบบฟอนต์เป็นสาธารณสมบัติ และมองว่าแนวทางปฏิบัติของ PSL เป็นการดำเนินคดีแบบเอาเปรียบ ในท้ายที่สุด การรณรงค์นี้นำไปสู่การตระหนักรู้และการยอมรับฟอนต์คอมพิวเตอร์ในฐานะสินค้าที่ได้รับการคุ้มครองลิขสิทธิ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศได้มีคำตัดสินให้ PSL ชนะในปี 2546 ว่าฟอนต์ได้รับการคุ้มครองในฐานะโปรแกรมคอมพิวเตอร์

image
ปริญญา โรจรยานนท์ บรรยายที่ค่ายเยาวชนเพื่อการออกแบบตัวอักษรในปี พ.ศ. 2554 ซึ่งเป็นหนึ่งในโครงการริเริ่มเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ต่อสาธารณะที่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2553 เพื่อส่งเสริมการออกแบบตัวอักษร

หนึ่งในการตอบสนองต่อปัญหานี้คือการแพร่หลายของฟอนต์คอมพิวเตอร์ที่ให้ใช้งานกันได้อย่างเสรี ก่อนหน้านี้ ในปี พ.ศ. 2544 NECTEC ได้เปิดตัวแบบอักษร 3 แบบ ได้แก่ กินรี (Kinnari) ครุฑ (Garuda) และนรสีห์ (Norasi) ภายใต้โครงการ ฟอนต์แห่งชาติ โดยตั้งใจให้ไทป์เฟซเหล่านี้เป็นทางเลือกสาธารณะแทนไทป์เฟซเชิงพาณิชย์ที่ใช้กันอย่างแพร่หลายแต่มีการจำกัดใบอนุญาต ซึ่งมาพร้อมกับระบบปฏิบัติการและแอปพลิเคชันหลักๆ (สำหรับวินโดวส์ ไทป์เฟซเหล่านี้เป็นชุดไทป์เฟซซีรีส์ UPC ที่สร้างโดย Unity Progress ซึ่งอิงโครงมาจากไทป์เฟซหลักๆ ก่อนหน้านี้) โครงการนี้ได้รับการขยายต่อในปี พ.ศ. 2550 เมื่อสำนักงานส่งเสริมอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์แห่งชาติร่วมกับกรมทรัพย์สินทางปัญญาออกไทป์เฟซสิบสามตัวที่ผ่านการประกวดระดับประเทศ ไทป์เฟซตัวที่โด่งดังมากที่สุดในหมู่ไทป์เฟซเหล่านั้นคือสารบรรณ (Sarabun) ซึ่งในปี พ.ศ. 2553 ได้รับการจัดตั้งให้เป็นไทป์เฟซอย่างเป็นทางการสำหรับเอกสารราชการทั้งหมด แทนที่ไทป์เฟซอังสนา ที่เป็นมาตรฐานโดยพฤตินัยมาก่อนหน้านี้ (ตระกูลไทป์เฟซ UPC ที่อิงโครงมาจากฝรั่งเศส) นอกจากนี้ เว็บไซต์ชุมชน f0nt.com ซึ่งโฮสต์ไทป์เฟซมากมายที่ให้สิทธิ์ผู้อื่นไปใช้ได้อย่างเสรี โดยซึ่งส่วนใหญ่ผู้สร้างไทป์เฟซเหล่านั้นเป็นมือสมัครเล่น นอกจากนี้ สมาคมการค้าของอุตสาหกรรมการพิมพ์ (ก่อตั้งขึ้นในปี 2547) ยังได้เปิดตัวไทป์เฟซที่ให้สิทธิ์ผู้อื่นไปใช้ได้อย่างเสรีของตนเองในเวลาต่อมา

ภูมิทัศน์ที่เปลี่ยนแปลงนำไปสู่การฟื้นคืนชีพอย่างค่อยเป็นค่อยไปในการออกแบบไทป์เฟซดิจิทัล โดยมีผู้เล่นรายใหม่เข้าร่วมตลาด เช่น คัดสรร ดีมาก (Cadson Demak) ที่เน้นไปที่การออกแบบแบบสั่งทำสำหรับองค์กร โดยหนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งคัดสรร ดีมากในปี พ.ศ. 2545 ได้ออกแบบฟอนต์แบบกำหนดเองตัวแรกๆ ในตลาดให้กับ เอไอเอส ซึ่งเป็นหนึ่งในสามผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่หลักของประเทศไทย ซึ่งต้องการสร้างเอกลักษณ์ของแบรนด์ให้แข็งแกร่งยิ่งขึ้นในช่วงเวลาที่ทั้งสามบริษัทใช้ไทป์เฟซเดียวกันในการทำการตลาด อุตสาหกรรมเติบโตขึ้นตั้งแต่นั้นมา และสาขาการพิมพ์ดิจิทัลและการออกแบบตัวอักษรก็เป็นที่สนใุของสาธารณชนมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงคริสต์ทศวรรษ 2010 ในปี พ.ศ. 2556 ผู้ออกแบบไทป์เฟซดิจิทัล 12 แห่งในประเทศไทยได้รวมตัวกันก่อตั้งสมาคมศิลปะการใช้ตัวพิมพ์กรุงเทพฯ เพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรม แนวโน้มที่เห็นในช่วงเวลานี้คือไทป์เฟซอักษรไทยไม่มีหัว (หรือ "คล้ายโรมัน") อย่างที่มานพได้ริเริ่ม ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยเริ่มเห็นใช้กับข้อความเนื้อหาในนิตยสารบางฉบับในปี พ.ศ. 2542 ผู้ออกแบบไทป์เฟซยังได้ประดิษฐ์ไทป์เฟซอักษรไทยที่มีช่วงที่กว้างขึ้น ซึ่งส่วนใหญ่ไทป์เฟซอักษรไทยไม่มีหัว แม้ว่าการใช้งานยังคงเป็นประเด็นถกเถียงก็ตาม

กายวิภาคศาสตร์ของไทป์เฟซ

ยังไม่มีคำศัพท์มาตรฐานสำหรับ อักษรไทย และผู้ออกแบบไทป์เฟซได้กล่าวถึงลักษณะต่างๆ ที่แตกต่างกัน เช่น ปริญญา ในปี พ.ศ. 2546 อธิบายไว้ 6 แบบ ได้แก่ หัว หาง ห่วงกลางเส้น ฟันปลา จะงอยปาก และธง คนอื่นๆ ยังกล่าวถึงการลากเส้น ฐาน/เท้า และเดือย/รยางค์ด้วย

image
กายวิภาคศาสตร์แบบอักษรไทย
หัว
หัว (head หรืออาจเรียกว่า first loop หรือ terminal loop) เป็นหนึ่งในลักษณะที่โดดเด่นที่สุดของอักษรไทย มักจะปรากฏเป็นหัวธรรมดา (เช่น บ) หัวในห่วงหรือมงกุฏ (ข) และหัวในมงกุฏหยัก (ฃ) - หัวอาจอยู่ทางซ้ายหรือขวาก็ได้ และอาจปรากฏด้านบน (พ/ผ), ล่าง (ภ/ถ) หรือตรงกลางตัวอักษร (ด/ค)
หาง
หางอาจชี้ขึ้น (เช่น ป), ชี้ลง (ฤ) หางอาจโค้ง/เฉียง (ศ) หางเป็นวงหรือขด (ฬ) หรืออยู่กลางตัวอักษร (ษ) โดยส่วนใหญ่จะอยู่เหนือ หรือต่ำกว่า
ห่วงกลางเส้น
ห่วงกลางเส้นหรือหัวที่สองสามารถอยู่ด้านบนได้ (แตะเส้นเฉลี่ย เช่น ห) หรือด้านล่าง (แตะเส้นฐาน เช่น ม)
ฟันปลา
ฟันปลาหรือเส้นขาด นอกเหนือจากในมงกุฏ ยังพบในทรงพุ่ม (เช่น ต) และหางลงมาแบบวนซ้ำของ ฏ
จะงอยปาก
จะงอยปากจะปรากฏในอักขระหลายตัว (เช่น ก) โดยมีรูปลักษณ์เดียว กระนั้นการออกแบบจะงอยแตกต่างกันไปตามแต่ละไทป์เฟซ
ธง
ธงหรือเส้นสองชั้น ใช้ในพยัญชนะ ฐ, ธ, ร และสระ โ ธงไม่ได้สร้างลักษณะที่ตัดกันกับตัวอักษรอื่นๆ
การลากเส้น
ลักษณะเด่นของเการลากเส้นหรือเส้นได้แก่ ก้าน (เส้นแนวตั้งด้านหน้า ด้านหลัง หรือเส้นกลาง) เส้นทรงพุ่มหรือเส้นบน (โดยปกติจะเป็นส่วนโค้ง) เส้นฐานหรือเส้นล่าง (เส้นแนวนอนตามแนวเส้นฐาน) เส้นเฉียง และรอยพับหรือการลากเส้นย้อนกลับ
ฐาน
ฐานหรือเท้าพบในอักขระไม่กี่ตัวไม่ว่าจะติดไว้กับส่วนเส้นลากลงกลายเป็นส่วนของหาง (ฎ และ ฏ) หรือไม่ติดกับหาง (ญ และ ฐ)
เดือย
เดือยหรือรยางค์เป็นองค์ประกอบที่พบในไทป์เฟซบางตัว ปรากฏเหมือนเชิงของอักษรละตินที่มุมของฐานของอักขระบางตัว (เช่น ที่มุมล่างซ้ายของ บ ในไทป์เฟซกินรี)

รูปแบบและการจำแนกไทป์เฟซ

รูปแบบการเขียนด้วยลายมือตามธรรมเนียลของอักษรไทยแบ่งออกเป็นสองประเภทกว้างๆ คือ แบบเชิงมุมและแบบกลม (คนส่วนใหญ่เขียนแบบเชิงมุม) แบบเชิงมุมซึ่งเขียนกันโดยทั่วไปจนถึงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 20 เป็นอย่างน้อย อาจได้มาจากประเพณีการเขียนด้วยลายมือในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ (แม้ว่าจะสูญเสียความลาดเอียงที่เห็นในต้นฉบับทางประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่ไปแล้วก็ตาม) โดยเฉพาะอย่างยิ่งรูปแบบอักษรวิจิตรอาลักยังคงเกี่ยวข้องกับประเพณีทางศิลปะของราชอาลักษณ์ และใช้สำหรับฉบับต้นฉบับอย่างเป็นทางการของรัฐธรรมนูญ

ไทป์เฟซอักษรไทยสามารถจำแนกได้เป็นแบบมุมหรือแบบกลม กระนั้นไทป์เฟซอักษรไทยส่วนใหญ่ในปัจจุบันจะเป็นแบบโค้งมน ดังนั้นความแตกต่างจึงไม่สะท้อนถึงศิลปะการใช้ตัวพิมพ์อีกต่อไป ไทป์เฟซอักษรไทยส่วนใหญ่ยังมีตัวอักษละตินพื้นฐานด้วย และบางแอปพลิเคชันจัดประเภทไทป์เฟซอักษรไทยเป็นไทป์เฟซแบบมีเชิงหรือไทป์เฟซแบบไม่มีเชิงตามอักษรละตินเหล่านั้น กระนั้นการจัดประเภทเหล่านี้มักจะไม่ค่อยมีผลกับตัวอักษรไทยในไทป์เฟซเหล่านั้นก็ตาม นอกจากนี้ไทป์เฟซอักษรไทยมักจะถูกจัดหมวดหมู่ตามรูปร่างของส่วนหัวของตัวอักษรไทยเป็นหลัก กล่าวคือ อักษรไทยมีหัวหรือไม่ แม้ว่าไทป์เฟซก่อนหน้านี้ที่ตัดทอนหรือละเว้นหัวได้นำมาใช้ในการทำป้ายและเป็นข้อความตกแต่งตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 19 แต่รูปแบบไร้หัว "คล้ายโรมัน" ที่นำมาใช้ในคริสต์ทศวรรษ 1970 นั้นเป็นแบบไร้หัวที่ได้รับความสนใจมากที่สุดในยุคของการออกแบบไทป์เฟซดิจิทัล

การจำแนกไทป์เฟซอักษรไทยยังอยู่ระหว่างการพัฒนา โดยได้รับข้อมูลจากองค์กรและนักวิชาการหลายแห่ง แม้ว่าสำนักงานราชบัณฑิตยสภาและ NECTEC ได้รวมระบบการจำแนกประเภทไว้ในแนวทางการออกแบบไทป์เฟซที่เผยแพร่ในปี พ.ศ. 2540 และ 2544 แต่ก็ไม่ได้รับการนำไปใช้อย่างกว้างขวาง และระบบมาตรฐานยังไม่ได้รับการยอมรับ เมื่อเร็วๆ นี้ บริษัทออกแบบไทป์เฟซชื่อคัดสรร ดีมาก ได้มีส่วนร่วมในรูปแบบการจำแนกไทป์เฟซที่กำหนดไทป์เฟซให้กับสามหมวดหมู่หลัก ได้แก่ ดั้งเดิม (มีหัว) แสดงผล (ร่วมสมัย) และทันสมัย (ไม่มีหัว) โดยหมวดหมู่หลักทั้งสามหมวดหมู่นี้มีประเภทย่อยหลายประเภท

ดั้งเดิม

ไทป์เฟซอักษรไทยดั้งเดิมหรือแบบมีหัวเป็นเหมือนภาพสะท้อนของการเขียนด้วยลายมือแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นต้นแบบของไทป์เฟซอักษรไทยตัวแรกๆ แบ่งออกเป็นประเภทย่อยได้ดังนี้:

  • image
    ลายมือ (Handwriting)
  • image
    เชิงเก่า (Old style)
  • image
    ไทป์เฟซไม้ (Wood type)
  • image
    มนุษยนิยม (Humanist)
  • image
    เรขาคณิต (Geometric)
  • image
    มนุษยนิยมเรขาคณิต (Geometric humanist)
  • image
    เรขาคณิตใหม่ (Neo-geometric)
ลายมือ
ลายมือ (Handwriting) เป็นประเภทย่อยของไทป์เฟซอักษรไทย ไทป์เฟซอักษรไทยในยุคแรกๆ ส่วนใหญ่จัดเป็นประเภทย่อยลายมือ เช่นเดียวกับไทป์เฟซที่ได้รับอิทธิพลโดยตรงจากสไตล์การเขียนด้วยลายมืออักษรวิจิตร ไทป์เฟซจำนวนมากในประเภทย่อยนี้มีรูปร่างตัวอักษรเชิงมุม ปัจจุบันใช้ไทป์เฟซในประเภทย่อยนี้เพื่อสื่อถึงความเคารพนับถือเป็นหลัก (ตัวอย่าง: Bradley Square, Bradley Curved, ทองสยาม (Thong Siam))
เชิงเก่า
เชิงเก่า (Old style) ได้รับอิทธิพลจากไทป์เฟซละติน(แบบมีเชิงเก่า) ประเภทย่อยนี้เริ่มต้นขึ้นด้วยฝรั่งเศสในปี พ.ศ. 2456 รูปแบบนี้ใช้ลายเส้นหนาสลับกับบาง และใช้สำหรับเอกสารราชการในช่วงคริสต์ทศวรรษ 2000 (ตัวอย่าง: อังสนายูพีซี (Angsana UPC), กินรี (Kinnari))
ไทป์เฟซไม้
ไทป์เฟซไม้ (Wood type) ได้รับการพัฒนาให้เป็นไทป์เฟซดิสเพลย์สำหรับพาดหัวข่าวขนาดใหญ่ในช่วงคริสต์ทศวรรษที่ 1930 โดยผู้อพยพชาวจีนเป็นผู้ริเริ่มประเภทย่อยนี้ และบางไทป์เฟซอาจอยู่ในรูป ก่อนที่จะหล่อด้วยโลหะ (ตัวอย่าง: DB Zair, DB PongMai, DB PongRong)
มนุษยนิยม
ประเภทย่อยมนุษยนิยม (Humanist) นั้นสร้างสรรค์ครั้งแรกโดยโมโนไทป์ สำหรับหนังสือเรียนของไทยวัฒนาพานิช สไตล์นี้ได้รับอิทธิพลจากแบบอักษร(ไม่มีเชิงมนุษยนิยม) แบบตะวันตก และใช้ลายเส้นแบบโมโนไลน์ที่มีรูปลักษณ์ที่คมชัด (ตัวอย่าง: Monotype Thai Medium 621, ทีเอฟ พิมาย (TF Pimai), บราวเลีย ยูพีซี (Browallia UPC), ครุฑ Garuda())
เรขาคณิต
ประเภทย่อยเรขาคณิต (Geometric) นี้ใช้การออกแบบทางเรขาคณิตเพื่อสร้างรูปลักษณ์ล้ำอนาคต โดยได้รับอิทธิพลจากไทป์เฟซ(ละตินแบบไม่มีเชิงเรขาคณิต) รูปแบบดั้งเดิมของประเภทย่อยนี้คือ Tom Light ได้รับการออกแบบเป็นครั้งแรกเป็นฟอนต์เนื้อความสำหรับหนังสือพิมพ์ไทยรัฐ (ตัวอย่าง: Tom Light (C-1), EAC Tomlight, Cordia UPC)
มนุษยนิยมเรขาคณิต
ประเภทย่อยมนุษยนิยมเรขาคณิต (Geometric humanist) นั้นถือกำเนิดจากไทป์เฟซชวนพิมพ์ (ChuanPim) ซึ่งเป็นไทป์เฟซตัวแรกที่สร้างขึ้นโดยคำนึงถึงการผสมผสานเข้ากับอักษรละตินได้เป็นพิเศษ (ตัวอย่าง: EAC ชวนพิมพ์)
เรขาคณิตใหม่
ประเภทย่อยเรขาคณิตใหม่ (Neo-geometric) นั้นเปฬนต้นแบบของไทป์เฟซทองหล่อซึ่งสร้างสรรค์โดยคัดสรร ดีมาก มีช่องว่างมากขึ้นเพื่อเพิ่มน้ำหนักแบบอักษร สไตล์นี้มีการออกแบบแบบโมดูลาร์ โดยมีเส้นขีดในส่วนที่แยกจากกัน (ตัวอย่าง: ทองหล่อ (ThongLor))

แสดงผล

หมวดหมู่แสดงผลประกอบด้วยไทป์เฟซที่มีที่มาจากสไตล์ของการสร้างตัวอักษรสำหรับแสดงผลด้วยมือ ซึ่งออกแบบมาเพื่อการใช้งานต่างๆ เช่น ป้าย ปกหนังสือ และฉลาก หมวดหมู่นี้แบ่งออกเป็นสองประเภทย่อย: สคริปต์ และ การตกแต่ง ประเภทย่อยสคริปต์ประกอบด้วยตัวอักษรที่มีรูปทรงโดดเด่นตามอุปกรณ์การเขียน ในขณะที่ประเภทการตกแต่งครอบคลุมการออกแบบที่หลากหลาย รวมถึงรูปแบบที่ผสมผสานรูปแบบดั้งเดิมหรือลวดลายเก๋ๆ สไตล์ที่โดดเด่นในประเภทสคริปต์คืออักษรนิล ในขณะที่คอนสตรัคติวิสต์เป็นหนึ่งในสไตล์การตกแต่งที่สำคัญ

  • image
    อักษรนิล (Blackletter)
  • image
    คอนสตรัคติวิสต์ (Constructivism)
อักษรนิล
อักษรนิล (Blackletter) มีอีกชื่อหนึ่งว่ารูปแบบ ริบบิ้น (ribbon) ตามลักษณะของเส้นหนาและบางที่เกิดจากปากกาปลายแหลม มีการใช้กันอย่างแพร่หลายสำหรับป้ายแสดงสินค้าตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 ที่รู้จักกันดีที่สุดคือสไตล์นริศ ซึ่งถูกสร้างขึ้นใหม่เป็นแบบอักษรดิจิทัล (ตัวอย่าง: ไทยนริศ (Thai Naris), ABC Burgbarn)
คอนสตรัคติวิสต์
คอนสตรัคติวิสต์ (Constructivism) เป็นรูปแบบบล็อกเชิงมุมซึ่งมีผลกระทบต่อการมองเห็นสูง เคยถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายสำหรับปกนิตยสารเยื่อกระดาษ และยังเป็นที่นิยมของคณะราษฎร (ผู้ครองอำนาจหลังการยกเลิกระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์) แม้ว่าการใช้งานอย่างเป็นทางการหมดความนิยมหลังสงครามโลกครั้งที่สองก็ตาม สไตล์นี้ได้สร้างแรงบันดาลใจให้กับไทป์เฟซดิจิทัลบางตัว (ตัวอย่าง: Tualiam, 9 LP)

ทันสมัย

ไทป์เฟซทันสมัย (หรืออาจเรียกว่า "ไม่มีหัว" หรือ "แบบโรมัน") ซึ่งสะท้อนถึงแรงบันดาลใจเดิมในการเลียนแบบรูปลักษณ์ของไทป์เฟซละตินแบบไม่มีเชิง ส่วนใหญ่มักจะไม่มีหัว กระนั้น บางไทป์เฟซอาจยังคงเศษเสี้ยวของหัวไว้เล็กน้อย มีสามประเภทย่อย:

  • image
    โมเดิร์น (Modern)
  • image
    ครอสโอเวอร์ (Crossover)
โมเดิร์น
ไทป์เฟซโมเดิร์น (Modern) เป็นรูปแบบสมัยใหม่ที่ริเริ่มด้วยตัวอักษรแบบถ่ายโอนแห้ง โดยถือเป็นไทป์เฟซแรกในประเภทย่อยนี้ การออกแบบที่เรียบง่ายและไร้หัวเป็นการเลียนแบบภาพลักษณ์ของไทป์เฟซอักษรละตินแบบไม่มีเชิง และได้รับการออกแบบมาเป็นไทป์เฟซแสดงผลเป็นหลัก (ตัวอย่าง: มานพติก้า (Manoptica), มานพใหม่ (Manop Mai))
หัวซ่อนเร้น
ไทป์เฟซหัวซ่อนเร้น (Obscure loop) นั้นลดทอนส่วนหัวของอักขระลงอย่างมาก เหลือแค่เป็นเส้นหรือจุดขนาดเล็ก ซึ่งยังคงช่วยเพิ่มความชัดเจน ประเภทย่อยนี้รวมไปถึงไทป์เฟซอักษรไทยตัวแรกๆ ที่ใช้กับข้อความเนื้อหา (ตัวอย่าง: LC Manop, PSL Display)
ครอสโอเวอร์
ไทป์เฟซครอสโอเวอร์ (Crossover) นั้นถูกสร้างขึ้นในยุคดิจิทัล และหลายไทป์เฟซรองรับการไล่ระดับน้ำหนักที่มากขึ้น ช่วยให้สามารถพัฒนาตระกูลฟอนต์ที่ขยายเพิ่มเติมได้ อาจถือว่ามีความยืดหยุ่นเพียงพอที่จะใช้สำหรับทั้งการแสดงผลและข้อความเนื้อหา (ตัวอย่าง: สุขุมวิท (Sukhumvit))

การใช้งานและข้อควรพิจารณา

การแสดงอักษรไทยอย่างเหมาะสมบนระบบคอมพิวเตอร์จำเป็นต้องรองรับการแสดงข้อความที่ซับซ้อน เนื่องจากว่าเมื่อเทียบกับอักษรละตินแล้วอักษรไทยนอกจากจะมีอักษรที่อยู่บนเส้นบรรทัดตามปกติแล้ว (พยัญชนะ สระ และเครื่องหมายวรรคตอน) ยังมีอักขระที่อยู่เหนือ/ใต้อักขระอื่นๆ ด้วย (สระบางตัว วรรณยุกต์ และสัญลักษณ์เบ็ดเตล็ด) โดยทั่วไปจะแยกออกเป็นสี่ระดับในแนวตั้ง คือ ระดับบรรทัด ระดับใต้บรรทัด ระดับสูงเหนือบรรทัด และระดับสูงสุดเหนือบรรทัด เครื่องพิมพ์ดีดที่ทำงานแบบกลไกได้รับการออกแบบมาให้ตัวอักษรแต่ละตัวมีตำแหน่งในแนวตั้งที่คงที่ โดยเครื่องหมายวรรณยุกต์อยู่ระดับสูงสุดเหนือบรรทัดเสมอ ในการเรียงพิมพ์แบบดั้งเดิมและแบบดิจิทัล ถ้าระดับสูงเหนือบรรทัดว่าง ตัวอักษรที่อยูู่ระดับสูงสุดเหนือบรรทัดจะเลื่อนลงมาแทนที่ และอักขระเหนือบรรทัดจะเลื่อนไปทางซ้ายเล็กน้อยเพื่อไม่ให้ตัดกับส่วนของตัวอักษรที่อยู่เหนือบรรทัด นอกจากนี้ ถ้าพยัญชนะสองตัวมีทั้งส่วนฐาน(ซึ่งไม่ติดกับส่วนที่เหลือของพยัญชนะ)และสระล่างบรรทัด ฐานของพยัญชนะจะถูกถอดออก ภาษาไทยเขียนโดยไม่มีช่องว่างระหว่างคำ จึงจำเป็นต้องเพื่อกำหนดตำแหน่งที่เหมาะสมของการแบ่งบรรทัด หากต้องการให้เหมาะสม จะต้องกระทำโดยการกระจาย โดยเพิ่มระยะห่างระหว่างกลุ่มอักขระ (เช่น ระหว่างอักขระในบรรทัด แต่ไม่ใช่เครื่องหมายด้านบนและด้านล่าง)

image
"พรบ" ในไทป์เฟซแบบไม่มีหัว (ในที่นี้คือ IBM Plex Sans Thai) เทียบกับแบบมีหัว (ในที่นี้คือ IBM Plex Sans Thai Looped) ให้สังเกตว่า "พรบ" ที่ไม่มีหัวดูคล้ายกับ "WSU" มาก

ในปัจจุบัน การเลือกระหว่างไทป์เฟซแบบมีหัวและแบบไม่มีหัวยังคงเป็นข้อควรพิจารณาที่สำคัญที่สุดในศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ไทย โดยทั่วไป ความแตกต่างนี้จะถูกมองว่าคล้ายคลึงกับการเลือกระหว่างไทป์เฟซอักษรละตินแบบมีเชิงกับแบบไม่มีเชิง เนื่องจากหัวของตัวอักษรช่วยให้อ่านได้ง่ายขึ้น ทำให้ไทป์เฟซแบบมีหัวเหมาะกับข้อความเนื้อหามากกว่าไทป์เฟซแบบไม่มีหัว อย่างไรก็ตามการเปรียบเทียบนี้ก็ไม่ถูกต้องบริบูรณ์ เนื่องจากหัวยังเป็นลักษณะเด่นที่สำคัญระหว่างคู่ตัวอักษรหลายๆ คู่ และไทป์เฟซหลายแบบมีอักษรไทยมีหัว แต่มีอักษรละตินแบบไม่มีเชิง อย่างไรก็ตาม ความนิยมของรูปแบบคล้ายโรมันที่ไร้หัว อันมีความหมายแฝงถึงความทันสมัย ทำให้มีการใช้รูปแบบนี้เพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 2000 จากการโฆษณาไปยังสื่ออื่น ๆ รวมถึงสิ่งพิมพ์ เรื่องนี้อาจมีข้อโต้แย้งบางประการ นิตยสาร ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าใช้ไทป์เฟซอักษรไทยแบบไม่มีหัวเป็นเนื้อความเมื่อเปิดตัวฉบับภาษาไทยในปี พ.ศ. 2548 ต่อมาแอปเปิลนำแบบอักษรดังกล่าวมาใช้กับส่วนต่อประสานกราฟิกกับผู้ใช้ของระบบปฏิบัติการมือถือ iOS 7 ในปี พ.ศ. 2556 คำร้องเรียนจากลูกค้าทำให้บริษัทต้องอัปเดตระบบให้เปลี่ยนกับเป็นไทป์เฟซแบบมีหัว

ในขณะที่นักออกแบบบางคนมองว่าการต่อต้านไทป์เฟซอักษรไทยแบบไม่มีหัวเป็นแนวคิดอนุรักษ์นิยมและต่อต้านการเปลี่ยนแปลง ผู้เห็นต่องอ้างว่าการใช้มากเกินไปเป็นอุปสรรคต่อการอ่าน และอาจทำให้เกิดความสับสนเนื่องจากความคล้ายคลึงกับอักษรละติน เช่น อักษรย่อ พ.ร.บ. ในไทป์เฟซอักษรไทยแบบไม่มีหัวนั้นแทบจะเหมือนกับตัวอักษรละติน W.S.U. การศึกษาในปี 2018 พบว่าผู้อ่านภาษาไทยมีแนวโน้มที่จะอ่านข้อความผิดพลาดมากขึ้น เมื่ออ่านข้อความทดสอบที่พิมพ์ด้วยไทป์เฟซอักษรไทยแบบไม่มีหัวคล้ายโรมัน เมื่อเทียบกับไทป์เฟซมีหัว

นักออกแบบบางคนมองว่าความนิยมชมชอบไทป์เฟซอักษรไทยแบบไม่มีหัวนี้เกิดจากการขาดแคลนความแปลกใหม่ในหมู่ไทป์เฟซอักษรไทยแบบมีหัว ในช่วงสองสามทศวรรษที่ผ่านมา ไทป์เฟซอักษรไทยแบบมีหัวที่ใช้งานกันอย่างแพร่หลายในข้อความส่วนใหญ่นั้นมาจากไทป์เฟซยุคก่อนดิจิทัลหลัก ๆ เพียงสี่ไทป์เฟซเท่านั้น: ฝรั่งเศส (Farang Ses), ไทยมีเดียม 621 (Thai Medium 621), ทอม ไลท์ (Tom Light) และชวนพิมพ์ (ChuanPim) คัดสรร ดีมาก ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้ออกแบบไทป์เฟซอักษรไทยแบบไม่มีหัวในช่วงปี พ.ศ. 2543 ได้เปลี่ยนโฟกัสไปที่การสร้างไทป์เฟซอักษรไทยแบบมีหัวมากขึ้น ไทป์เฟซอักษรไทยบางตัวที่บริษัทได้ออกแบบ เช่น กลุ่มไทป์เฟซอักษรไทยสำหรับ และ ได้รับการออกแบบให้มีทั้งแบบไม่มีหัวและแบบหัว โดยเป็นส่วนหนึ่งของตระกูลฟอนต์เดียวกัน

ไทป์เฟซ

มีไทป์เฟซเพียงไม่กี่แบบเท่านั้นที่มีมาตั้งแต่สมัยของไทป์เฟซโลหะ เช่น แบรดลีย์ (Bradley) ธงสยาม (Thong Siam) วิทยาจันทร์ (Witthayachan) ฝรั่งเศส (Farang Ses) และไทป์เฟซแสดงผล "โป้ง" (Pong) มีไทป์เฟซข้อความอีกหลายตัวที่เป็นที่รู้จักในยุคก่อนดิจิทัล เช่น Monotype Thai, Unesco, Kurusapa, ChuanPim, Uthong และ Klonglarn ในขณะที่แผ่นถ่ายโอนแบบแห้งของ Mecanorma นั้นมีแบบอักษรหลายสิบแบบ ซึ่งส่วนใหญ่ตั้งชื่อตามนักออกแบบ เช่น มานพ 1, มานพ 2 ฯลฯ

จำนวนไทป์เฟซอักษรไทยขยายตัวอย่างรวดเร็วในยุคดิจิทัล โดยมีถึงประมาณ 300–400 แบบภายในปี พ.ศ. 2544 ไทป์เฟซคอมพิวเตอร์เหล่านี้มักจะถูกจัดกลุ่มเป็นชุด โดยตั้งชื่อตามนักออกแบบหรือบริษัทที่ออกแบบ ซีรีส์แบบอักษรในยุคแรกๆ ที่สำคัญ ได้แก่ DB โดย DB Design, UPC โดย Unity Progress (ไมโครซอฟต์ได้เข้าซื้อลิขสิทธิ์ไทป์เฟซหลายตัวของเจ้านี้), PSL โดย PSL SmartLetter, SV โดย Sahaviriya, JS โดย JS Technology และไทป์เฟซสำหรับแมคโอเอสที่ออกแบบโดยแอปเปิล (สิงคโปร์)

ชื่อไทป์เฟซ ผู้ออกแบบ บริษัทที่ออกแบบ/ชุด หมวดหมู่/ประเภทย่อย ตัวอย่าง
Bradley Curved DB Design (DB) ลายมือ (Handwriting) image

DB Bradley Curved X
Bradley Square DB Design (DB) ลายมือ image

DB Bradley Angular X
Thong Siam DB Design (DB) ลายมือ image

DB TongSiam X
Angsana Unity Progress (UPC) เชิงเก่า (Old style) image

Angsana
EACT East Asiatic (EAC) เชิงเก่า image

EAC Eact
Kinnari Dear Book National Fonts เชิงเก่า image

Kinnari
Narai Parinya Rojarayanond DB Design (DB) เชิงเก่า image

DB Narai X
Norasi NECTEC National Fonts เชิงเก่า image

Norasi
Pimpakarn Federation of Thai Printing Industries (TF) เชิงเก่า image

TF Pimpakarn
Uthong Manop Srisomporn East Asiatic (EAC) image

EAC UThong
Komain East Asiatic (EAC) ไทป์เฟซไม้ (Wood type) image

EAC Komain
Mahnakorn Pairoj Teeraprapa Siamruay (SR) ไทป์เฟซไม้ image

SR Mahnakorn
Pong Mai DB Design (DB) ไทป์เฟซไม้ image

DB PongMai X
Zair DB Design (DB) ไทป์เฟซไม้ image

DB Zair X
Adirek Dusit Supasawat DS มนุษยนิยม (Humanist) image

DS AdiRek
Browallia Unity Progress (UPC) มนุษยนิยม image

Browallia
Garuda Unity Progress National Fonts มนุษยนิยม image

Garuda
Pimai East Asiatic (EAC) มนุษยนิยม image

EAC Pemai
Pimai Federation of Thai Printing Industries (TF) มนุษยนิยม image

TF Pimai
Thai Text Parinya Rojarayanond DB Design (DB) มนุษยนิยม image

DB ThaiText X
Unesco East Asiatic (EAC) มนุษยนิยม image

EAC Unesco
Klonglarn Niwat Charoenphon image

Klonglarn
FongNam Parinya Rojarayanond DB Design (DB) เรขาคณิต (Geometric) image

DB FongNam X
Tom Light Thongterm Samerasut East Asiatic (EAC) เรขาคณิต image

EAC TomLight
ChuanPim Chao Sornsongkram East Asiatic (EAC) มนุษยนิยมเรขาคณิต (Geometric humanist) image

EAC ChuanPim
Fahtalaijone Pairoj Teeraprapa Siamruay (SR) แสดงผล (Display) image

SR Fahtalaijone
Kobori Panutat Tejasen JS Technology (JS) แสดงผล image

JS Kobori Allcaps
Erawan Parinya Rojarayanond DB Design (DB) ทันสมัย (Modern) image

DB Erawan X
Manoptica Manop Srisomporn DB Design (DB) ทันสมัย image

DB Manoptica
Sumkan Square DB Design (DB) image

DB Sumkan Square

ผู้คน

image
ไพโรจน์ ธีรประภา (Pairoj Teeraprapa คนที่สองนับจากทางซ้าย) และปริญญา โรจรายานนท์ (Parinya Rojarayanond คนขวาสุด), พร้อมกับนักออกแบบไทป์เฟซอื่นๆ ในการประกวดในปี พ.ศ. 2554

ผู้คนที่มีชื่อเสียงในแวดวงศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ไทย และการออกแบบไทป์เฟซไทย ได้แก่:

อนุทิน วงศ์ศุกร
อนุทิน วงศ์ศุกร (Anuthin Wongsunkakon) เป็นผู้ร่วมก่อตั้งคัดสรร ดีมากในปี พ.ศ. 2545 และได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในนักออกแบบตัวอักษรชั้นนำของประเทศไทย และเป็นอาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เขาและบริษัทของเขาได้ออกแบบแบบอักษรสำหรับแอปเปิล กูเกิล และบริษัทอื่นๆ อีกมากมาย
กำธร สถิรกุล
กำธร สถิรกุล (Kamthorn Sathirakul พ.ศ. 2470-2551) เป็นผู้อำนวยการองค์การธุรกิจคุรุสภา และมีส่วนช่วยในอุตสาหกรรมการพิมพ์มากมาย รวมทั้งริเริ่มการพิมพ์ออฟเซตในประเทศไทย งานวิจัยและงานเขียนของเขาทำให้เขาเป็นที่รู้จักในฐานะผู้เชี่ยวชาญเรื่องประวัติศาสตร์การพิมพ์ไทย
มานพ ศรีสมพร
มานพ ศรีสมพร (Manop Srisomporn) ได้คิดค้นรูปแบบตัวอักษรสมัยใหม่แบบไม่มีหัว ผลงานของมานพจึงเป็นหนึ่งในผลงานที่มีอิทธิพลมากที่สุดในการออกแบบตัวพิมพ์ภาษาไทย การงานของเขาครอบคลุมตั้งแต่ยุคข้อความที่วาดด้วยมือ ไปจนถึงการถ่ายโอนแบบแห้ง โฟโตไทป์ ไปจนถึงดิจิทัล เมื่อเขากลายเป็นหนึ่งในคนกลุ่มแรกๆ ที่ออกแบบฟอนต์คอมพิวเตอร์ให้กับสหวิริยา โอเอ ตอนนี้เขาเกษียณแล้ว
ไพโรจน์ ธีรประภา
ไพโรจน์ ธีรประภา (Pairoj Teeraprapa) หรือที่รู้จักในชื่อ โรจน์ สยามรวย (Roj Siamruay) เป็นที่รู้จักเป็นอย่างดีจากงานตัวอักษรสไตล์ท้องถิ่นสำหรับโปสเตอร์ภาพยนตร์ รวมถึงฟ้าทะลายโจร ในยุคปี พ.ศ. 2543 ซึ่งต่อมาได้พัฒนาเป็นไทป์เฟซ SR FahTalaiJone เขาได้รับรางวัลศิลปาธรในปี พ.ศ. 2557
ภาณุทัต เตชะเสน
ภาณุทัต เตชะเสน (Panutat Tejasen) เป็นนักศึกษาแพทย์ที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1980 เมื่อเขาเริ่มสอนตัวเองเขียนโปรแกรมและพัฒนาซอฟต์แวร์ภาษาไทย เขาสร้างชุดไทป์เฟซ JS ซึ่งเป็นหนึ่งในไทป์เฟซอักษรไทยยุคแรกๆ สำหรับคอมพิวเตอร์
ปริญญา โรจรายานนท์
ปริญญา โรจรายานนท์ (Parinya Rojarayanond) เป็นผู้ร่วมก่อตั้ง DB Design ซึ่งเป็นบริษัทผลิตไทป์เฟซดิจิทัลแห่งแรกของประเทศไทย และเป็นผู้บุกเบิกการสร้างฟอนต์ Thai PostScript จำนวนมากในยุคดิจิทัลตอนต้น เขาได้รับรางวัลศิลปาธรในปี พ.ศ. 2552
ประชา สุวีรานนท์
ประชา สุวีรานนท์ (Pracha Suveeranont) เป็นนักออกแบบกราฟิก เป็นที่รู้จักจากผลงานของเขากับเอเจนซี่โฆษณา SC Matchbox รวมถึงมีส่วนร่วมในแวดวงศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ ในบรรดางานเขียนมากมายของเขาเกี่ยวกับการออกแบบและวัฒนธรรม หนังสือและนิทรรศการของเขาในปี พ,ศ. 2545 เรื่อง 10 Faces of Thai Type and the Nation ช่วยสร้างเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของศิลปะการใช้ตัวพิมพ์ไทย เขาได้รับรางวัลศิลปาธรในปี พ.ศ. 2553

หมายเหตุ

  1. บันทึกของ ABCFM ระบุว่าได้พิมพ์สำเนาไป 10,700 ฉบับ
  2. ในสมัยนั้น ข้อความทางศาสนาพุทธของไทยนั้นเขียนอยู่ในอักษรขอมไทย ที่ดัดแปลงมาจากอักษรเขมร ต่อมาก็มีการเลิกใช้อักษรอริยกะ และข้อความทางศาสนาพุทธก็ได้ตีพิมพ์ในอักษรไทยตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
  3. พ.ร.บ. ย่อมาจากคำว่า พระราชบัญญัติ

อ้างอิง

  1. Gunkloy, Sirin (2020). Tiga: A Latin-Thai type family for news media (PDF) (post-graduate dissertation). École supérieure d'art et de design d'Amiens. pp. 6–37. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  2. Winship, Michael (1986). "Early Thai printing: The beginning to 1851". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies. 3 (1): 45–61. JSTOR 40860231. Partially reproduced in Winship, Michael (January 2008). "The Printing Press as an Agent of Change?". Commonplace: the journal of early American life. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  3. Altbach, Philip G.; Hoshino, Edith S., บ.ก. (2015). International Book Publishing: An Encyclopedia. Routledge. pp. 521–530. ISBN .
  4. พจนานุกรมฉบับมติชน. Matichon. 2004. pp. 1023–1031. ISBN . Partly reproduced in จุฑารัตน์ อัศววัชรินทร์ (4 October 2019). "ตัวพิมพ์ไทยเกิดครั้งแรกในพม่า เชลยที่ถูกพม่าจับช่วงเสียกรุงครั้งที่ 2 เป็นตัวแปรสำคัญ". silpa-mag.com. Silpa Wattanatham. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  5. Metzger, Bruce M.; Coogan, Michael David, บ.ก. (1993). The Oxford Companion to the Bible. Oxford University Press. p. 774. ISBN .
  6. "การนำการพิมพ์ตัวอักษรไทยเข้ามาในเมืองไทย". saranukromthai.or.th. โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    "การพิมพ์ของคนไทย". saranukromthai.or.th. โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    "โรงพิมพ์ในเมืองไทย". saranukromthai.or.th. โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  7. "ประวัติการพิมพ์ในประเทศไทย". catholichaab.com. Historical Archives, Archdiocese of Bangkok. 18 September 2017. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  8. Pracha Suveeranont. "บรัดเล". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  9. Pracha Suveeranont. "ธงสยาม". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  10. Pracha Suveeranont (18 December 2017). "พิมพ์ดีดกับการพิชิตดินแดน (1)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 3 June 2021.
  11. Wongsamuth, Nanchanok (6 January 2014). "Key development". Bangkok Post. สืบค้นเมื่อ 3 June 2021.
  12. Pracha Suveeranont. "ฝรั่งเศส". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  13. Pracha Suveeranont. "โป้งไม้". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  14. Pracha Suveeranont. "คณะช่าง". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  15. Pracha Suveeranont (31 March 2017). "'ตัวเหลี่ยม' อัตลักษณ์ความทันสมัย (1)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    Pracha Suveeranont (8 April 2017). "'ตัวเหลี่ยม' อัตลักษณ์ความทันสมัย (2)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    Pracha Suveeranont (21 April 2017). "'ตัวเหลี่ยม' อัตลักษณ์ความทันสมัย (จบ)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  16. Pracha Suveeranont (30 July 2018). "ยุคคณะราษฎร : โมเดิร์นที่หายไป (2)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  17. Pracha Suveeranont. "โมโนไทป์". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  18. Pracha Suveeranont. "มานพติก้า". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  19. Pracha Suveeranont. "ทอมไลท์". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  20. Pracha Suveeranont (18 June 2018). "ตัวพิมพ์กับยุคฟองสบู่ (1)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    Pracha Suveeranont (19 June 2018). "ตัวพิมพ์กับยุคฟองสบู่ (จบ)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    Pracha Suveeranont (16 July 2018). "ตัวพิมพ์กับยุคฟองสบู่แตก (2)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  21. Koanantakool, Hugh Thaweesak; Karoonboonyanan, Theppitak; Wutiwiwatchai, Chai (January 2009). "Computers and the Thai Language". IEEE Annals of the History of Computing. 31 (1): 46–61. doi:10.1109/MAHC.2009.5. ISSN 1934-1547. S2CID 17268722.
  22. Pracha Suveeranont. "เอราวัณ". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  23. Pracha Suveeranont. "ฟอนต์แห่งชาติ". ๑๐ ตัวพิมพ์ กับ ๑๐ ยุคสังคมไทย (10 Faces of Thai Type and Thai Nation). Thaifaces. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. Originally exhibited 18–31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery, Chulalongkorn University, and published in Sarakadee. 17 (211). September 2002.
  24. ธมลวรรณ สมปอง (2004). สถานะของคอมพิวเตอร์ฟอนต์ภายใต้กฎหมายไทย [The status of computer font under the Thai law] (master's thesis). Thammasat University. Cited in Saraj Sindhuprama (2018). ฟอนต์ลูกทุ่ง: เทคโนโลยีดิจิทัลกับการก่อร่างตัวตนของคนทำป้าย [Country fonts: digital technology and the making of Thai sign maker's identity] (master's thesis). Thammasat University. pp. 30–31. doi:10.14457/TU.the.2018.714.
  25. Virunhaphol, Farida (2017). Designing Khom Thai Letterforms for Accessibility (doctoral thesis). University of Huddersfield. pp. 38–67.
  26. "f0nt.com ของฟรีก็มีในโลก". Positioning Magazine. 13 September 2011. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020. "'ฟ๐นต์' เส้นอักษรที่มากกว่าแค่ตัวอักษร". Manager Online. 28 July 2008. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  27. Roongwitoo, Napamon (22 July 2013). "On the font line". Bangkok Post. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  28. Cornwel-Smith, Philip (November 2014). "Thaipography" (PDF). The Magazine. Post Publishing. pp. 216–221. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  29. Phungbun na Ayudhya, Pimchanok (11 July 2015). "The art of typeface". Bangkok Post. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  30. "ธุรกิจออกแบบฟอนต์ ปั้นอักษรเงินล้าน!". Krungthep Turakij. 6 August 2015. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  31. "12 ค่ายฟอนต์ไทย ผนึกกำลังมุ่งสู่มาตรฐานสากล". Manager Online. 20 July 2015. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  32. Rachapoom Punsongserm (2012). "ข้อสังเกตในการใช้แบบตัวพิมพ์ไทยเสมือนโรมัน: เอกลักษณ์และความชัดเจนที่หายไป" [Viewpoint of Using a Roman-like Typeface: Disappearance of Singularity and Legibility]. Manutsayasat Wichakan. 19 (1): 113–145. ISSN 2673-0502.
  33. Punsongserm, Rachapoom; Sunaga, Shoji; Ihara, Hisayasu (28 February 2017). "Thai Typefaces (Part 1): Assumption on Visibility and Legibility Problems". Archives of Design Research. 30 (1): 5–23. doi:10.15187/adr.2017.02.30.1.5.
  34. Pracha Suveeranont (23 January 2017). "'ธนบุรี' ตัวมีหัว/ไม่มีหัว (1)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
    Pracha Suveeranont (29 January 2017). "'ธนบุรี' ตัวมีหัว/ไม่มีหัว (จบ)". Matichon Weekly. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  35. "Approaches to full justification". W3C. 13 March 2017. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  36. Punsongserm, Rachapoom; Sunaga, Shoji; Ihara, Hisayasu (October 2018). "Roman-like Thai typefaces: Breakthrough or Regression?". Back to the Future. The Future in the Past. Conference Proceedings Book. ICDHS 10th+1 Barcelona 2018. pp. 580–585.
  37. Anuthin Wongsunkakon (2016). Banthưk banyāi chanit nātā phachœ̄nnā ʻaksō̜n : khaočhai tūa ʻaksō̜n čhāk raya prachit læ bư̄anglang kānʻō̜kbǣp tūa ʻaksō̜n hai ʻō̜k mā pen bư̄angnā บันทึกบรรยาย ชนิด หน้าตา เผชิญหน้า อักษร : เข้าใจตัวอักษรจากระยะประชิดและเบื้องหลังการออกแบบตัวอักษรให้ออกมาเป็นเบื้องหน้า [Type Face Face Type: A closer look at type and a behind the scene view of how to design fonts]. Cadson Demak. ISBN . Cited in "อักษรไทยในสำนึกของคนไทย". TCDC Resource Center Facebook page. TCDC. 30 March 2017. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  38. Usakunwathana, Panuwat (4 April 2019). "Thong Lor: The Way Back into Loop". Cadson Demak. แปลโดย Chardjareansawad, Sumet. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.[]
  39. Wongsunkakon, Anuthin. "Neue Frutiger Thai". www.linotype.com. Monotype GmbH. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  40. Tantisuwanna, Kornkanok (18 December 2019). . Cadson Demak. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-05-18. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  41. Information Research and Development Division, National Electronics and Computer Technology Center (2001). Bǣp tūaphim Thai แบบตัวพิมพ์ไทย [Thai Font] (Phim khrang rǣk ed.). National Electronics and Computer Technology Center. ISBN .
  42. Giles, Nolan (17 November 2016). "From Monocle: Thailand's graphic designers search for an identity". Nikkei Asian Review. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  43. "คำประกาศเกียรติคุณ ศาสตราจารย์กำธร สถิรกุล ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์" [Citation, Professor Kamthorn Sathirakul, honorary Doctor of Philosophy in library science] (PDF). Digital Repository of Ramkhamhaeng University Library. Ramkhamhaeng University. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.[]
  44. Poom Rattavisit (18 April 2018). . Cadson Demak. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-09-30. สืบค้นเมื่อ 2024-04-29.
  45. Thungkasemvathana, Pimrapee (23 July 2014). "Mid-career but shining bright". Bangkok Post. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.
  46. . rcac84.com. Ratchadamnoen Contemporary Art Center. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-02-20. สืบค้นเมื่อ 22 May 2020.

wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์

silpakarichtwphimphithy xngkvs Thai typography ekiywkhxngkbkaraesdngxksrithyinsingphimphaelabncx odymithimatngaetkhxkhwamithykhxkhwamaerkthiidrbkartiphimphinpi ph s 2362 odymichchnnarichawtawntkinchwngklangkhriststwrrsthi 19 epnphurierimkarichaethnphimphaelasingphimphkklayepnsuxthiidrbkhwamniymmakkhunnbaetnnma thahnathiephyaephrkhwamrusmyihmaelasnbsnunkarptirupinkhnathipraethsprbtwekhasukhwamthnsmy karphimphtaraeriyn hnngsuxphimph aelanitysarsahrbsankphimphthikalngetibotinchwngtnkhriststwrrsthi 20 kratunihekidnwtkrrmdansilpakarichtwphimphaela type design aelaithpefsxksrithytang idrbkarphthnatlxdyukhsmy enuxngcakethkhonolyithiihmkwamaaethnthitwphimphaebbolha metal type pccubnkarphimphdicithlepnklikkhbekhluxnsuxsmyihm aemcamixupsrrkhinchwngaerk echn khadkarkhumkhrxnglikhsiththi aettladinpccubnkehnkarsnbsnuncaknkxxkaebbhlaypraephthaela type foundries dicithlhnacakhnngsuxphasaithypi ph s 2558 aesdngkarichithpefsthngrupaebbthimihw aelaaebbthiirhw inrabbtwxksrithy nxkcakcamitwxksrxyuinbrrthdkhxkhwamaelw kyngsamarthmitwxksrdanbnhruxdanlangbrrthdkhxkhwamid lksnaednprakarhnungthioddednrahwangaebbxksrkhux hw khxngxkkhra head hrux terminal loop aemwahwnnepnxngkhprakxbhlkkhxngkarekhiynxksrithydwylaymuxaelaithpefsxksrithyaebbdngedim aetithpefsxksrithyxnmilksnakhlaykbithpefstwxksrlatinaebbimmiechingaelaeriykxikxyangwa khlayxksrormn Roman like nn thuknamaichinkhristthswrrs 1970 aelaidrbkhwamniymxyangsung mikarichknxyangaephrhlayinkarokhsnaaelaepn display typeface aemwakarichithpefsxksrithyxnmilksnakhlaykbithpefstwxksrlatinaebbimmiechingehlanikbkhxkhwamenuxhayngkhngepnthithkethiyngknxyu mikaresnxrabbkarcaaenkpraephthkhxngaebbxksrithyodyxingcakswnhw aelakhlngsphthechphaasahrb type anatomy thngnithngnn singehlaniyngxyurahwangkarphthna inkhnathisakhanikawhnatxipprawtisastrkarphimphithykhrngaerk hna 84 cak A Grammar of the Thai or Siamese Language khxng ecms olw kxnthicamikarphimphxksrithy mikarphthnaxksrithytamthrrmeniymxksrwicitr odybnthukkarekhiynswnihyxyuinruptnchbbhnngsuxphbthieriykwasmudkhxy bnthukthiklawthungkarphimphpraktkhrngaerkinrchsmysmedcphranaraynmharach ph s 2199 2231 aehngxanackrxyuthya krannkimphbhlkthankarphimphexksarphasaithy cnkrathng ph s 2331 inchwngtnxanackrrtnoksinthr emuxxarond xxngtwn karont Arnaud Antoine Garnault michchnnarikhathxlikchawfrngess idnaaelathiphimphin in French India xnmikhxkhwamphasaithyinrupaebbkarthxdxksrithyepnxksrormn maephyaephrinsyam aelatxmakaronltidkxtngorngphimphinkrungethph karphimphxksrithynnrierimodymichchnnariopretsaetnt odyinpi ph s 2362 Ann Hasseltine Judson michchnnarichawxemriknphunbthuxsasnakhristnikayopraetsaetntinphma aeplphrawrsarnkbuymththiwrwmthngkhasxnaelaepnphasaithy ethxideriynruphasaithycakechlysukithythithukyaymahlngcakkaresiykrungsrixyuthyakhrngthisxnginpi ph s 2310 khasxndngklawidrbkartiphimphemuxplaypithiinsrirampura chanemuxngoklkata sungxyuphayitkarkhwbkhumkhxngednmarkinkhnann niepnkarphimphxksrithykhrngaerksudthimihlkthan aemsaenakhxngexksarehlanncasuyhayiphmdtamkalewlaktam ithpefsnixacthuksrangodynkphimphmichchnnari George H Hough sungekhyrwmngankbcdsninphma fxntediywknnixaccathuknamaichinphayhlnginpi ph s 2371 ephuxphimph A Grammar of the Thai or Siamese Language odykptn ecms olw aehngbristhxinediytawnxxk hnngsuxelmnicdphimphthisankphimph Baptist Mission inemuxngoklkata sungepnsakhahnungkhxngkhnaephyaephsrirampura aelaepnsuxsingphimphxksrithythiekaaekthisudthiyngmisaenahlngehluxxyu inpi ph s 2366 samuexl miltnidsuxchudfxntchudhnungsahrbdaeninkarphimphkhxng London Missionary Society hrux LMS insingkhopr aephnksuxkhxng LMS imkhxycatiphimphphasaithyskethair cnkrathngtnkhristthswrrs 1830 emuxmichchnnariopretsaetnterimekhamaphankinkrungethph khaaeplkhxngphrawrsarnkbuylukaody kharl kutslaff idcdphimphinpi ph s 2377 aelaepnkarphimphkhrngaerksudthiyngmisaenaehluxxyu ithpefsthiichaetktangxyangchdecncakkhxngolw aelaxacepnfxntrunihminphayhlng karnaekhamainpraethsithy hnaaerkkhxngbangkxkrikxedxchbbaerk tiphimphemuxkrkdakhm ph s 2387 karphimphxksrithymathungsyamemuxaephthymichchnnarichawxemrikn aedn bich aebrdliy mathungkrungethph inpi ph s 2378 odynaaethnphimphekaphrxmithpefstwxksrithy caksankphimphinsingkhoprmadwy sungidrbcak American Board of Commissioners for Foreign Missions hrux ABCFM emuxhnungpikxn aebrdliythanganrwmkbphusxnsasnaxiksxngsamkhn aelathanganphimphidsaercinpithdma inimchankphimphcak kmaekharwmkbphwkekha sungnaxupkrnkarphimphihm maich cungsamartherimphlitsuxthangsasnaephuxaeckcayid txmaehla ABCFM aela idcdtngorngphimphaeykkn aetintxnaerk phwkekhaxasykaraebngpnchudithpefstnchbbthinamacaksingkhopr intxnaerkphusxnsasnasngithpefsihmcaksingkhopraelapinng aetphbwakhunphaphyngimphungphxic inthisudphwkekhakprasbkhwamsaercinkarpradisthithpefskhxngtwexnginpi ph s 2384 aemwaehlamichchnnaricamiidthaihkhnepliynsasnaepnwngkwang aetethkhonolyikarphimphthiphwkekharierimmiphlkwangkhwang aelaaebrdliykepnthiruckinthanankphimphaelaidphlitphlnganthimixiththiphlmakmay inpi ph s 2382 rthbalkhxngphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwidwacang ABCFM ihcdthaexksarrachkarchbbaerkkhxngpraeths idaek phrarachkvsdikahamichhruxkhayfincanwn 9 000 chbb aebrdliypraphnthaelaphimphbthkhwamthangkaraephthyhlaychbb xxkhnngsuxphimphphasaithychbbaerkkhuxbangkxkrikxedxinpi ph s 2387 aelatiphimphhnngsuxhlayelm rwmthng niraslxndxn sungepnnganithyelmaerkthimikarcharakhathrrmeniymlikhsiththi inpi ph s 2404 karphimphkhxngekhaidrbkhwamsniccakechuxphrawngs aelakhnithychnsung odyechphaaphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw sunginkhnanndarngphraysepnecafamngkud aelaidxupsmbthepnphraphiksu sungkxtngorngphimphkhxngtnexngthiwdbwrniewsrachwrwiharaelasrangithpefsithykhxngtnexng aelasrangsrrkhwithikarekhiynihm khuxxksrxriyka ephuxphimphphasabalithiichepnkhmphirthangphuththsasna emuxthrngkhunkhrxngrachyinpi ph s 2394 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwidthrngkxtngsankphimphin phrabrmmharachwngsungcdphimphsingphimphxyangepnthangkar rwmthngrachkiccanuebksathiephingcdtngkhunihm ithpefsaerksudthiichodyorngphimphehlanimiphunthanmacakrupaebbkarekhiyndwylaymuxinyukhnn milksnaepnrupthrngehliymepnswnihyesnmikhwamhnaethakn aelamilksnaexiyngtlxd khnathiaebrdliykhdeklanganfimuxkhxngekha ekhakepliynipichithpefstngtrngodymiokhrngrangepnrupsiehliymphunphaaenwtng dngthiehninbangkxkrikxedx aelatxmakidichesnokhngmnkb niraslxndxn ngankhxngekhacamixiththiphlxyangmaktxnkphimphrunhlng karaephrhlay karphimphidputhangipsukhwamthnsmykhxngpraethsinsmyrchkalthdmakhxngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw rchkalthi 5 ph s 2411 2453 aesmmwl ec smith kbnkphimphrayxun rwmngankbaebrdliyinchwngkhristthswrrsthi 1860 aelaphwkekharierimkartiphimphhnngsux odyphlithnngsuxekiywkbkhxethccringmakmayrwmthungwrrnkrrmyxdniym karephyaephrkhxkhwamxyangkwangkhwangsungkxnhnanicakdxyuephiyngtnchbbidepliynaenwkhwamkhidekiywkbkhwamrukhxngsngkhm orngphimphexkchnhlaysibaehngekidkhuninchwngthswrrstx ma aelahxngsmudwchiryanidrbkarcdtngkhunephuxepnaehlngrwbrwmkhwamruswnklangaelahnwyngankakbduaelkartiphimph odyduaelkarphlithnngsuxpraephthihmthieriykwa hnngsuxngansphaelamiphlchwysrangmatrthanxkkhrwithikhxngphasa ithpefsthioddedninyukhniepnthiruckkninpccubninchux thngsyam sungtngchuxtamthiichin kdkhxbngkhbekiywkbthngsahrbrachxanackrsyam phimphinpi ph s 2442 ody W Drugulin inilphsich praethseyxrmni ekhruxngphimphdidkidrbnaekhamainpraethsinewlani ekhruxngphimphdidphasaithyekhruxngaerkidrbkarphthnaody inpi ph s 2435 ekhruxngphimphdididrbkarnaipichxyangkwangkhwangcakrthbal aelachwyepliynkarbriharpraethsihepnrabbrachkarsmyihm phwkekhayngidaekikhphasadwy enuxngcakekhruxngphimphdidinsmynnimsamarthrxngrbxksrithyidthnghmd McFarland cungtdsinictdphyychnathiichnxyxxkipsxngtw khux kh aela Kh orngeriyninrabbaehngaerkkxtngkhuninrchsmykhxngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw aelaenuxngcakkarsuksakhnphunthanidkhyayxxkipmakkhunphayitrchkalphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw rchkalthi 6 ph s 2453 2468 cungmikhwamtxngkarhnngsuxeriynephuxxanwykhwamsadwkinkarsxn orngphimphhlayaehngthiechiywchaydankarphlithnngsuxeriyn idaek sankphimphxksrnity sungmiithpefswithyacnthr xnepnthioddedninsmynn nxkcakni khnaphuaethnkhathxlikkrungethph yngthrngxiththiphlindankarbukebikkarsuksa aelakxtng orngeriynxssmchy sungepnhnunginorngeriynthiekaaekthisudinpraeths phlnganthicdphimphodysankphimphxssmchy idaek hnngsuxeriynphasaithyradbprathmsuksa odybathhlwngaelaxacarychawfrngess sungtiphimphkhrngaerkinpi ph s 2457 aelayngkhngphimphtxipinxikhnungstwrrstxma ithpefs frngess sungxxkaebbinpi ph s 2456 epnthichunchxbinbrrda ehlaphuphimph odyepnithpefschnidaerkthiichlayesnhnaaelabang sathxnthungithpefslatinaebbmiechingeka aelaidrbkhwamniymxyangmak odymiithpefshlaytwthiphthnatxmacakfrngessthiichknxyangaephrhlayinyukhdicithl echn kinri Kinnari aelaxngsna Angsana pknwniyayaephleka tiphimph emux ph s 2479 rchsmykhxngphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwyngepncuderimtnkhxngsuxthiecriyrungeruxng aelaxutsahkrrmhnngsuxphimphketibotxyangrwderwinchwngthswrrsthi 1930 tammadwy ewthiihmsahrbwathkrrmsatharnamiswnthaihmikarykelikrabxbsmburnayasiththirachyinpi ph s 2475 aelainkhnathihnngsuxphimpherimmieruxngkaremuxngmakkhun khwamtxngkarkmimakkhuntamipdwy mikarsrangithpefsihmcanwnmak sungswnihyidrbxiththiphlcakithpefsimaekaslkthinaekhamaodyodyphuxphyphchawcin sungkhrxngtlademuxmikarepidtw type foundry odyechphaa karphimphaelakareriyngphimphklayepnnganfimuxthiidrbkaryxmrb aelaorngeriynkarkhaodyechphaaerimsxninpi ph s 2475 fxnttwexiyngaeth italic aelatwexiyngethiym oblique thuknamaich odytwxyangaerksudphbinpi ph s 2468 aelafxnttwhnahlngsngkhramolkkhrngthisxng aetnxkehnuxcakkhnadtwxksrthilaexiydyingkhunaelw kimkhxyminwtkrrmid indanithpefstwkhxkhwammaepnhlay thswrrs inkhnaediywkn miethrndekidkhuninrupaebbkhxngrankhaynganfimuxthiihbrikarsrangkhxkhwamtkaetngthiwaddwymuxtamsngsahrbkarphimphaephnthxngaedng rupaebbkhxkhwamaebbblxkehliymekidkhuninchwngewlani aelaichkbpknitysaraelaithpefsolokodyechphaa nxkcakniyngidrbkhwamniyminkarthapay odyswnihymaaethnthisitlnris tngchuxtamphuxxkaebbkhux smedcphraecabrmwngsethx ecafakrmphrayanrisranuwdtiwngs khlayxksrnilthiichmatngaetplaystwrrsthi 19 epliyncakithpefsolha rahwangpi 1957 thung 1962 ethkhonolyikarphimphkhxng hot metal typesetting aela phototypesetting idrbkarrierimodyphucdphimphrayihy ithywthnaphanich Thai Watana Panich hrux TWP na maich aelarwmmuxkbephuxphthnathimixksrithysahrbkarichngan inchwngewlaediywknorngphimphkhuruspha hnwynganyxykhxngkrathrwngsuksathikar kidphthnaaebbxksrkhxngkhuruspha ephuxichkbekhruxngxdphaph aelakrathrwngsuksathikaridrbthuncak Tokyo Book Development Center aela yuensokephuxphthnaithpefsihm pccubnithpefsnnruckkninchuxyuensok ithpefsehlanimikhwamkwangkhxnglayesnthismaesmxaelaesnokhngthieriyb aetswnihyimidrbkhwamsniccakxutsahkrrminwngkwang aelainimcharabbomonithpklasmyenuxngcakmikarphimphxxfest khxykewnkhux Thai Medium 621 sungnamaichkbhnngsuxeriynkhxng TWP idrbkaryxmrbxyangkwangkhwang aelayngkhngidrbkhwamniyminthswrrstx ma aephntwxksrfxntaebb dry transfer inkhristthswrrs 1970 idna maichnganinpraethsithyody phanthangkhwamrwmmuxkb cakenethxraelnd khwamekhaknidkbethkhonolyikarphimphxxfestihmchwyephimkhwamniyminkarsrangtwxksraesdngphlinkarokhsna karphimphkhaw aelakarsrangsuxthangkaremuxng odyechphaaxyangyinginchwngkarekhluxnihwephuxprachathipityinpi ph s 2516 2519 fxntswnihyidrbkarxxkaebbodymanph srismphr phusrangnwtkrrmkhrngsakhyinrupaebbkhxngtwxksraebbimmihw sunglathingrupthrngtwxksrthrrmda ipsurupaebbthieriybngayaelaculniym ithpefsthiruckkndithisudkhuxidrbkarxxkaebbmaephuxkratunkhwamrusukkhxngaebbxksrlatinaebbimmiechingthichuxehlewtika aelaepidtwinpi ph s 2516 sitlniidrbkaryxmrbxyangkwangkhwangwathnsmyaelaxinethrnd idrbkhwamniymxyangmak odyechphaaxyangyinginkarokhsna aelayngkhngepnechnnnmacnthungpccubn inbrrdaphucdphimph kareriyngphimphdwyaesng erimthuknamaichknxyangaephrhlayinchwngkhristthswrrspi 1970 1980 sungthuxepncudsinsudkhxngithpefsolhainxutsahkrrmkarphimphkhxngithy ithyrth hnngsuxphimphkhaydikhxngpraeths phthnaaebbxksrihmsahrbichkbekhruxng Compugraphic inpi ph s 2517 ithpefs Tom Light xxkaebbody thxngetim smrsut aelaephyaephrody thuksrangkhunepnfxntkhxkhwamsahrbhnngsuxphimph aelamikarxxkaebbthangerkhakhnitthisuxthungkhwamrusukthnsmy ithpefsxun echn chwnphimph xuthxng aelakhlxnglan ekidkhuninchwngplaykhristthswrrs silpakarichtwphimphdicitxl karphthnaithpefsdicithlinyukhaerk swnihydaeninkarodyphuthichunchxbkareriynrudwytnexng echn phanutht etchaesn nksuksaaephthythiphlitaebbxksrsiris JS rabbkhxmphiwetxrthirxngrbphasaithythuknamaichinplaykhristthswrrs 1960 inrupaebbkhxngekhruxngecaabtraelaekhruxngphimphaebberiyngaethwody IBM karaesdngkhxkhwamphasaithyaebbottxbbnhnacxerimmiihichinchwngkhristthswrrspi 1980 aelaopraekrmpramwlphlkhathiich DOS echn CU Writer sungepidtwinpi ph s 2532 kidnaipichxyangkwangkhwang karmathungkhxngmaphrxmkbaemkhxinthxch sungnaekhamakhrngaerkinpi ph s 2528 ody sungepnphuphthnaithytwaerkinrupaebb caknnimnanbristhodyechphaamakmayidephyaephrithpefsthiidrbkarprbprungephimetim odyechphaasiris DB odysurphl ewsarchewch Suraphol Vesaratchavej aelapriyya orcrayannth Parinya Rojarayanond cak Dear Book txmaruckkninchux DB Design aelasiris PSL ody PSL SmartLetter ithpefsihmehlani echnediywkbfxntdicithlthimiphunthanmacakithpefskhlassikkxnhnani thuknamaichxyangkwangkhwanginkhnathixutsahkrrmsuxefuxngfuthamklangkaretibotthangesrsthkicxyangrwderw kxnthicahyudchangkcakphiswikvtkarnkarengininexechiy ph s 2540 inchwngaerkkhxngkarichkhxmphiwetxr karaephrkracaykhxngrabbsxftaewrthaihekidpyhakarthanganrwmkn sngphlihsunyethkhonolyixielkthrxniksaelakhxmphiwetxraehngchati NECTEC xxkmatrthanhlayprakarthikhrxbkhlumkarcdkarphasa sahrbfxntthruithp karwangtaaehnngthithuktxngkhxngxkkhrathibangtwcaepntxngichsylksnphunthiichnganswntw aetsingehlanithukkahndiwaetktangknrahwangrabbwinodwsaelarabbptibtikaraemkhxinthxch sngphlihiflfxntsahrbaetlarabbekhaknimid sxftaewrbangtw odyechphaakhxng Adobe mipyhathimimayawnanekiywkbkarwangtaaehnngekhruxnghmayehnuxbrrthd karnarupaebbmaichkhadwacachwybrrethapyhaniid kdraebiybdanlikhsiththiynglachakwanwtkrrmthirwderwaelakaraephrkracaykhxngkhxmul aelaphuxxkaebbithpefskprasbpyhainkarsrangrayidcakphlngan sungnaipsukartktainchwngaerkaemwacamikarxxkkdhmaylikhsiththichbbihmthiihkhwamkhumkhrxngopraekrmkhxmphiwetxrinpi ph s 2537 kyngimchdecn pyhaniklbmaepneruxngihyinpi ph s 2545 emux PSL erimfxngrxngphucdphimphthiichithpefskhxngtnodyimidrbxnuyatenuxngcaklaemidlikhsiththi singninaipsukarthkethiyngxyangdueduxdaelakhxkhdaeyngkbxutsahkrrmkarphimph sungechuxwakarxxkaebbfxntepnsatharnsmbti aelamxngwaaenwthangptibtikhxng PSL epnkardaeninkhdiaebbexaepriyb inthaythisud karrnrngkhninaipsukartrahnkruaelakaryxmrbfxntkhxmphiwetxrinthanasinkhathiidrbkarkhumkhrxnglikhsiththi odyechphaaxyangyingemuxsalthrphysinthangpyyaaelakarkharahwangpraethsidmikhatdsinih PSL chnainpi 2546 wafxntidrbkarkhumkhrxnginthanaopraekrmkhxmphiwetxr priyya orcryannth brryaythikhayeyawchnephuxkarxxkaebbtwxksrinpi ph s 2554 sungepnhnunginokhrngkarrierimephyaephrprachasmphnthtxsatharnathiekidkhuninpi ph s 2553 ephuxsngesrimkarxxkaebbtwxksr hnunginkartxbsnxngtxpyhanikhuxkaraephrhlaykhxngfxntkhxmphiwetxrthiihichnganknidxyangesri kxnhnani inpi ph s 2544 NECTEC idepidtwaebbxksr 3 aebb idaek kinri Kinnari khruth Garuda aelanrsih Norasi phayitokhrngkar fxntaehngchati odytngicihithpefsehlaniepnthangeluxksatharnaaethnithpefsechingphanichythiichknxyangaephrhlayaetmikarcakdibxnuyat sungmaphrxmkbrabbptibtikaraelaaexpphliekhchnhlk sahrbwinodws ithpefsehlaniepnchudithpefssiris UPC thisrangody Unity Progress sungxingokhrngmacakithpefshlk kxnhnani okhrngkarniidrbkarkhyaytxinpi ph s 2550 emuxsankngansngesrimxutsahkrrmsxftaewraehngchatirwmkbkrmthrphysinthangpyyaxxkithpefssibsamtwthiphankarprakwdradbpraeths ithpefstwthiodngdngmakthisudinhmuithpefsehlannkhuxsarbrrn Sarabun sunginpi ph s 2553 idrbkarcdtngihepnithpefsxyangepnthangkarsahrbexksarrachkarthnghmd aethnthiithpefsxngsna thiepnmatrthanodyphvtinymakxnhnani trakulithpefs UPC thixingokhrngmacakfrngess nxkcakni ewbistchumchn f0nt com sungohstithpefsmakmaythiihsiththiphuxunipichidxyangesri odysungswnihyphusrangithpefsehlannepnmuxsmkhreln nxkcakni smakhmkarkhakhxngxutsahkrrmkarphimph kxtngkhuninpi 2547 yngidepidtwithpefsthiihsiththiphuxunipichidxyangesrikhxngtnexnginewlatxma phumithsnthiepliynaeplngnaipsukarfunkhunchiphxyangkhxyepnkhxyipinkarxxkaebbithpefsdicithl odymiphuelnrayihmekharwmtlad echn khdsrr dimak Cadson Demak thiennipthikarxxkaebbaebbsngthasahrbxngkhkr odyhnunginphurwmkxtngkhdsrr dimakinpi ph s 2545 idxxkaebbfxntaebbkahndexngtwaerk intladihkb exixexs sungepnhnunginsamphuihbrikarekhruxkhayothrsphthekhluxnthihlkkhxngpraethsithy sungtxngkarsrangexklksnkhxngaebrndihaekhngaekrngyingkhuninchwngewlathithngsambristhichithpefsediywkninkarthakartlad xutsahkrrmetibotkhuntngaetnnma aelasakhakarphimphdicithlaelakarxxkaebbtwxksrkepnthisniukhxngsatharnchnmakkhun odyechphaaxyangyinginchwngkhristthswrrs 2010 inpi ph s 2556 phuxxkaebbithpefsdicithl 12 aehnginpraethsithyidrwmtwknkxtngsmakhmsilpakarichtwphimphkrungethph ephuxsngesrimxutsahkrrm aenwonmthiehninchwngewlanikhuxithpefsxksrithyimmihw hrux khlayormn xyangthimanphidrierim idrbkhwamniymephimkhunxyangrwderw odyerimehnichkbkhxkhwamenuxhainnitysarbangchbbinpi ph s 2542 phuxxkaebbithpefsyngidpradisthithpefsxksrithythimichwngthikwangkhun sungswnihyithpefsxksrithyimmihw aemwakarichnganyngkhngepnpraednthkethiyngktamkaywiphakhsastrkhxngithpefsyngimmikhasphthmatrthansahrb xksrithy aelaphuxxkaebbithpefsidklawthunglksnatang thiaetktangkn echn priyya inpi ph s 2546 xthibayiw 6 aebb idaek hw hang hwngklangesn fnpla cangxypak aelathng khnxun yngklawthungkarlakesn than etha aelaeduxy ryangkhdwy kaywiphakhsastraebbxksrithyhw hw head hruxxaceriykwa first loop hrux terminal loop epnhnunginlksnathioddednthisudkhxngxksrithy mkcapraktepnhwthrrmda echn b hwinhwnghruxmngkut kh aelahwinmngkuthyk kh hwxacxyuthangsayhruxkhwakid aelaxacpraktdanbn ph ph lang ph th hruxtrngklangtwxksr d kh hang hangxacchikhun echn p chilng v hangxacokhng echiyng s hangepnwnghruxkhd l hruxxyuklangtwxksr s odyswnihycaxyuehnux hruxtakwa hwngklangesn hwngklangesnhruxhwthisxngsamarthxyudanbnid aetaesnechliy echn h hruxdanlang aetaesnthan echn m fnpla fnplahruxesnkhad nxkehnuxcakinmngkut yngphbinthrngphum echn t aelahanglngmaaebbwnsakhxng t cangxypak cangxypakcapraktinxkkhrahlaytw echn k odymiruplksnediyw krannkarxxkaebbcangxyaetktangkniptamaetlaithpefs thng thnghruxesnsxngchn ichinphyychna th th r aelasra o thngimidsranglksnathitdknkbtwxksrxun karlakesn lksnaednkhxngekarlakesnhruxesnidaek kan esnaenwtngdanhna danhlng hruxesnklang esnthrngphumhruxesnbn odypkticaepnswnokhng esnthanhruxesnlang esnaenwnxntamaenwesnthan esnechiyng aelarxyphbhruxkarlakesnyxnklb than thanhruxethaphbinxkkhraimkitwimwacatidiwkbswnesnlaklngklayepnswnkhxnghang d aela t hruximtidkbhang y aela th eduxy eduxyhruxryangkhepnxngkhprakxbthiphbinithpefsbangtw praktehmuxnechingkhxngxksrlatinthimumkhxngthankhxngxkkhrabangtw echn thimumlangsaykhxng b inithpefskinri rupaebbaelakarcaaenkithpefsrupaebbkarekhiyndwylaymuxtamthrrmeniylkhxngxksrithyaebngxxkepnsxngpraephthkwang khux aebbechingmumaelaaebbklm khnswnihyekhiynaebbechingmum aebbechingmumsungekhiynknodythwipcnthungklangkhriststwrrsthi 20 epnxyangnxy xacidmacakpraephnikarekhiyndwylaymuxinsmytnrtnoksinthr aemwacasuyesiykhwamladexiyngthiehnintnchbbthangprawtisastrswnihyipaelwktam odyechphaaxyangyingrupaebbxksrwicitrxalkyngkhngekiywkhxngkbpraephnithangsilpakhxngrachxalksn aelaichsahrbchbbtnchbbxyangepnthangkarkhxngrththrrmnuy ithpefsxksrithysamarthcaaenkidepnaebbmumhruxaebbklm krannithpefsxksrithyswnihyinpccubncaepnaebbokhngmn dngnnkhwamaetktangcungimsathxnthungsilpakarichtwphimphxiktxip ithpefsxksrithyswnihyyngmitwxkslatinphunthandwy aelabangaexpphliekhchncdpraephthithpefsxksrithyepnithpefsaebbmiechinghruxithpefsaebbimmiechingtamxksrlatinehlann krannkarcdpraephthehlanimkcaimkhxymiphlkbtwxksrithyinithpefsehlannktam nxkcakniithpefsxksrithymkcathukcdhmwdhmutamruprangkhxngswnhwkhxngtwxksrithyepnhlk klawkhux xksrithymihwhruxim aemwaithpefskxnhnanithitdthxnhruxlaewnhwidnamaichinkarthapayaelaepnkhxkhwamtkaetngtngaetkhriststwrrsthi 19 aetrupaebbirhw khlayormn thinamaichinkhristthswrrs 1970 nnepnaebbirhwthiidrbkhwamsnicmakthisudinyukhkhxngkarxxkaebbithpefsdicithl karcaaenkithpefsxksrithyyngxyurahwangkarphthna odyidrbkhxmulcakxngkhkraelankwichakarhlayaehng aemwasanknganrachbnthitysphaaela NECTEC idrwmrabbkarcaaenkpraephthiwinaenwthangkarxxkaebbithpefsthiephyaephrinpi ph s 2540 aela 2544 aetkimidrbkarnaipichxyangkwangkhwang aelarabbmatrthanyngimidrbkaryxmrb emuxerw ni bristhxxkaebbithpefschuxkhdsrr dimak idmiswnrwminrupaebbkarcaaenkithpefsthikahndithpefsihkbsamhmwdhmuhlk idaek dngedim mihw aesdngphl rwmsmy aelathnsmy immihw odyhmwdhmuhlkthngsamhmwdhmunimipraephthyxyhlaypraephth dngedim ithpefsxksrithydngedimhruxaebbmihwepnehmuxnphaphsathxnkhxngkarekhiyndwylaymuxaebbdngedim sungepntnaebbkhxngithpefsxksrithytwaerk aebngxxkepnpraephthyxyiddngni laymux Handwriting echingeka Old style ithpefsim Wood type mnusyniym Humanist erkhakhnit Geometric mnusyniymerkhakhnit Geometric humanist erkhakhnitihm Neo geometric laymux laymux Handwriting epnpraephthyxykhxngithpefsxksrithy ithpefsxksrithyinyukhaerk swnihycdepnpraephthyxylaymux echnediywkbithpefsthiidrbxiththiphlodytrngcaksitlkarekhiyndwylaymuxxksrwicitr ithpefscanwnmakinpraephthyxynimiruprangtwxksrechingmum pccubnichithpefsinpraephthyxyniephuxsuxthungkhwamekharphnbthuxepnhlk twxyang Bradley Square Bradley Curved thxngsyam Thong Siam echingeka echingeka Old style idrbxiththiphlcakithpefslatinaebbmiechingeka praephthyxynierimtnkhundwyfrngessinpi ph s 2456 rupaebbniichlayesnhnaslbkbbang aelaichsahrbexksarrachkarinchwngkhristthswrrs 2000 twxyang xngsnayuphisi Angsana UPC kinri Kinnari ithpefsim ithpefsim Wood type idrbkarphthnaihepnithpefsdisephlysahrbphadhwkhawkhnadihyinchwngkhristthswrrsthi 1930 odyphuxphyphchawcinepnphurierimpraephthyxyni aelabangithpefsxacxyuinrup kxnthicahlxdwyolha twxyang DB Zair DB PongMai DB PongRong mnusyniym praephthyxymnusyniym Humanist nnsrangsrrkhkhrngaerkodyomonithp sahrbhnngsuxeriynkhxngithywthnaphanich sitlniidrbxiththiphlcakaebbxksrimmiechingmnusyniym aebbtawntk aelaichlayesnaebbomonilnthimiruplksnthikhmchd twxyang Monotype Thai Medium 621 thiexf phimay TF Pimai braweliy yuphisi Browallia UPC khruth Garuda erkhakhnit praephthyxyerkhakhnit Geometric niichkarxxkaebbthangerkhakhnitephuxsrangruplksnlaxnakht odyidrbxiththiphlcakithpefslatinaebbimmiechingerkhakhnit rupaebbdngedimkhxngpraephthyxynikhux Tom Light idrbkarxxkaebbepnkhrngaerkepnfxntenuxkhwamsahrbhnngsuxphimphithyrth twxyang Tom Light C 1 EAC Tomlight Cordia UPC mnusyniymerkhakhnit praephthyxymnusyniymerkhakhnit Geometric humanist nnthuxkaenidcakithpefschwnphimph ChuanPim sungepnithpefstwaerkthisrangkhunodykhanungthungkarphsmphsanekhakbxksrlatinidepnphiess twxyang EAC chwnphimph erkhakhnitihm praephthyxyerkhakhnitihm Neo geometric nneplntnaebbkhxngithpefsthxnghlxsungsrangsrrkhodykhdsrr dimak michxngwangmakkhunephuxephimnahnkaebbxksr sitlnimikarxxkaebbaebbomdular odymiesnkhidinswnthiaeykcakkn twxyang thxnghlx ThongLor aesdngphl hmwdhmuaesdngphlprakxbdwyithpefsthimithimacaksitlkhxngkarsrangtwxksrsahrbaesdngphldwymux sungxxkaebbmaephuxkarichngantang echn pay pkhnngsux aelachlak hmwdhmuniaebngxxkepnsxngpraephthyxy skhript aela kartkaetng praephthyxyskhriptprakxbdwytwxksrthimirupthrngoddedntamxupkrnkarekhiyn inkhnathipraephthkartkaetngkhrxbkhlumkarxxkaebbthihlakhlay rwmthungrupaebbthiphsmphsanrupaebbdngedimhruxlwdlayek sitlthioddedninpraephthskhriptkhuxxksrnil inkhnathikhxnstrkhtiwistepnhnunginsitlkartkaetngthisakhy xksrnil Blackletter khxnstrkhtiwist Constructivism xksrnil xksrnil Blackletter mixikchuxhnungwarupaebb ribbin ribbon tamlksnakhxngesnhnaaelabangthiekidcakpakkaplayaehlm mikarichknxyangaephrhlaysahrbpayaesdngsinkhatngaetstwrrsthi 19 thiruckkndithisudkhuxsitlnris sungthuksrangkhunihmepnaebbxksrdicithl twxyang ithynris Thai Naris ABC Burgbarn khxnstrkhtiwist khxnstrkhtiwist Constructivism epnrupaebbblxkechingmumsungmiphlkrathbtxkarmxngehnsung ekhythuknamaichknxyangaephrhlaysahrbpknitysareyuxkradas aelayngepnthiniymkhxngkhnarasdr phukhrxngxanachlngkarykelikrabxbsmburnayasiththirachy aemwakarichnganxyangepnthangkarhmdkhwamniymhlngsngkhramolkkhrngthisxngktam sitlniidsrangaerngbndalicihkbithpefsdicithlbangtw twxyang Tualiam 9 LP thnsmy ithpefsthnsmy hruxxaceriykwa immihw hrux aebbormn sungsathxnthungaerngbndalicediminkareliynaebbruplksnkhxngithpefslatinaebbimmieching swnihymkcaimmihw krann bangithpefsxacyngkhngessesiywkhxnghwiwelknxy misampraephthyxy omedirn Modern khrxsoxewxr Crossover omedirn ithpefsomedirn Modern epnrupaebbsmyihmthirierimdwytwxksraebbthayoxnaehng odythuxepnithpefsaerkinpraephthyxyni karxxkaebbthieriybngayaelairhwepnkareliynaebbphaphlksnkhxngithpefsxksrlatinaebbimmieching aelaidrbkarxxkaebbmaepnithpefsaesdngphlepnhlk twxyang manphtika Manoptica manphihm Manop Mai hwsxnern ithpefshwsxnern Obscure loop nnldthxnswnhwkhxngxkkhralngxyangmak ehluxaekhepnesnhruxcudkhnadelk sungyngkhngchwyephimkhwamchdecn praephthyxynirwmipthungithpefsxksrithytwaerk thiichkbkhxkhwamenuxha twxyang LC Manop PSL Display khrxsoxewxr ithpefskhrxsoxewxr Crossover nnthuksrangkhuninyukhdicithl aelahlayithpefsrxngrbkarilradbnahnkthimakkhun chwyihsamarthphthnatrakulfxntthikhyayephimetimid xacthuxwamikhwamyudhyunephiyngphxthicaichsahrbthngkaraesdngphlaelakhxkhwamenuxha twxyang sukhumwith Sukhumvit karichnganaelakhxkhwrphicarnakaraesdngxksrithyxyangehmaasmbnrabbkhxmphiwetxrcaepntxngrxngrbkaraesdngkhxkhwamthisbsxn enuxngcakwaemuxethiybkbxksrlatinaelwxksrithynxkcakcamixksrthixyubnesnbrrthdtampktiaelw phyychna sra aelaekhruxnghmaywrrkhtxn yngmixkkhrathixyuehnux itxkkhraxun dwy srabangtw wrrnyukt aelasylksnebdetld odythwipcaaeykxxkepnsiradbinaenwtng khux radbbrrthd radbitbrrthd radbsungehnuxbrrthd aelaradbsungsudehnuxbrrthd ekhruxngphimphdidthithanganaebbklikidrbkarxxkaebbmaihtwxksraetlatwmitaaehnnginaenwtngthikhngthi odyekhruxnghmaywrrnyuktxyuradbsungsudehnuxbrrthdesmx inkareriyngphimphaebbdngedimaelaaebbdicithl tharadbsungehnuxbrrthdwang twxksrthixyuuradbsungsudehnuxbrrthdcaeluxnlngmaaethnthi aelaxkkhraehnuxbrrthdcaeluxnipthangsayelknxyephuximihtdkbswnkhxngtwxksrthixyuehnuxbrrthd nxkcakni thaphyychnasxngtwmithngswnthan sungimtidkbswnthiehluxkhxngphyychna aelasralangbrrthd thankhxngphyychnacathukthxdxxk phasaithyekhiynodyimmichxngwangrahwangkha cungcaepntxngephuxkahndtaaehnngthiehmaasmkhxngkaraebngbrrthd haktxngkarihehmaasm catxngkrathaodykarkracay odyephimrayahangrahwangklumxkkhra echn rahwangxkkhrainbrrthd aetimichekhruxnghmaydanbnaeladanlang phrb inithpefsaebbimmihw inthinikhux IBM Plex Sans Thai ethiybkbaebbmihw inthinikhux IBM Plex Sans Thai Looped ihsngektwa phrb thiimmihwdukhlaykb WSU mak inpccubn kareluxkrahwangithpefsaebbmihwaelaaebbimmihwyngkhngepnkhxkhwrphicarnathisakhythisudinsilpakarichtwphimphithy odythwip khwamaetktangnicathukmxngwakhlaykhlungkbkareluxkrahwangithpefsxksrlatinaebbmiechingkbaebbimmieching enuxngcakhwkhxngtwxksrchwyihxanidngaykhun thaihithpefsaebbmihwehmaakbkhxkhwamenuxhamakkwaithpefsaebbimmihw xyangirktamkarepriybethiybnikimthuktxngbriburn enuxngcakhwyngepnlksnaednthisakhyrahwangkhutwxksrhlay khu aelaithpefshlayaebbmixksrithymihw aetmixksrlatinaebbimmieching xyangirktam khwamniymkhxngrupaebbkhlayormnthiirhw xnmikhwamhmayaefngthungkhwamthnsmy thaihmikarichrupaebbniephimmakkhun odyechphaatngaetkhristthswrrs 2000 cakkarokhsnaipyngsuxxun rwmthungsingphimph eruxngnixacmikhxotaeyngbangprakar nitysar thukwiphakswicarnwaichithpefsxksrithyaebbimmihwepnenuxkhwamemuxepidtwchbbphasaithyinpi ph s 2548 txmaaexpepilnaaebbxksrdngklawmaichkbswntxprasankrafikkbphuichkhxngrabbptibtikarmuxthux iOS 7 inpi ph s 2556 kharxngeriyncaklukkhathaihbristhtxngxpedtrabbihepliynkbepnithpefsaebbmihw inkhnathinkxxkaebbbangkhnmxngwakartxtanithpefsxksrithyaebbimmihwepnaenwkhidxnurksniymaelatxtankarepliynaeplng phuehntxngxangwakarichmakekinipepnxupsrrkhtxkarxan aelaxacthaihekidkhwamsbsnenuxngcakkhwamkhlaykhlungkbxksrlatin echn xksryx ph r b inithpefsxksrithyaebbimmihwnnaethbcaehmuxnkbtwxksrlatin W S U karsuksainpi 2018 phbwaphuxanphasaithymiaenwonmthicaxankhxkhwamphidphladmakkhun emuxxankhxkhwamthdsxbthiphimphdwyithpefsxksrithyaebbimmihwkhlayormn emuxethiybkbithpefsmihw nkxxkaebbbangkhnmxngwakhwamniymchmchxbithpefsxksrithyaebbimmihwniekidcakkarkhadaekhlnkhwamaeplkihminhmuithpefsxksrithyaebbmihw inchwngsxngsamthswrrsthiphanma ithpefsxksrithyaebbmihwthiichnganknxyangaephrhlayinkhxkhwamswnihynnmacakithpefsyukhkxndicithlhlk ephiyngsiithpefsethann frngess Farang Ses ithymiediym 621 Thai Medium 621 thxm ilth Tom Light aelachwnphimph ChuanPim khdsrr dimak sungidrbkarykyxngwaepnphuxxkaebbithpefsxksrithyaebbimmihwinchwngpi ph s 2543 idepliynofksipthikarsrangithpefsxksrithyaebbmihwmakkhun ithpefsxksrithybangtwthibristhidxxkaebb echn klumithpefsxksrithysahrb aela idrbkarxxkaebbihmithngaebbimmihwaelaaebbhw odyepnswnhnungkhxngtrakulfxntediywknithpefsmiithpefsephiyngimkiaebbethannthimimatngaetsmykhxngithpefsolha echn aebrdliy Bradley thngsyam Thong Siam withyacnthr Witthayachan frngess Farang Ses aelaithpefsaesdngphl opng Pong miithpefskhxkhwamxikhlaytwthiepnthiruckinyukhkxndicithl echn Monotype Thai Unesco Kurusapa ChuanPim Uthong aela Klonglarn inkhnathiaephnthayoxnaebbaehngkhxng Mecanorma nnmiaebbxksrhlaysibaebb sungswnihytngchuxtamnkxxkaebb echn manph 1 manph 2 l canwnithpefsxksrithykhyaytwxyangrwderwinyukhdicithl odymithungpraman 300 400 aebbphayinpi ph s 2544 ithpefskhxmphiwetxrehlanimkcathukcdklumepnchud odytngchuxtamnkxxkaebbhruxbrisththixxkaebb sirisaebbxksrinyukhaerk thisakhy idaek DB ody DB Design UPC ody Unity Progress imokhrsxftidekhasuxlikhsiththiithpefshlaytwkhxngecani PSL ody PSL SmartLetter SV ody Sahaviriya JS ody JS Technology aelaithpefssahrbaemkhoxexsthixxkaebbodyaexpepil singkhopr chuxithpefs phuxxkaebb brisththixxkaebb chud hmwdhmu praephthyxy twxyangBradley Curved DB Design DB laymux Handwriting DB Bradley Curved XBradley Square DB Design DB laymux DB Bradley Angular XThong Siam DB Design DB laymux DB TongSiam XAngsana Unity Progress UPC echingeka Old style AngsanaEACT East Asiatic EAC echingeka EAC EactKinnari Dear Book National Fonts echingeka KinnariNarai Parinya Rojarayanond DB Design DB echingeka DB Narai XNorasi NECTEC National Fonts echingeka NorasiPimpakarn Federation of Thai Printing Industries TF echingeka TF PimpakarnUthong Manop Srisomporn East Asiatic EAC EAC UThongKomain East Asiatic EAC ithpefsim Wood type EAC KomainMahnakorn Pairoj Teeraprapa Siamruay SR ithpefsim SR MahnakornPong Mai DB Design DB ithpefsim DB PongMai XZair DB Design DB ithpefsim DB Zair XAdirek Dusit Supasawat DS mnusyniym Humanist DS AdiRekBrowallia Unity Progress UPC mnusyniym BrowalliaGaruda Unity Progress National Fonts mnusyniym GarudaPimai East Asiatic EAC mnusyniym EAC PemaiPimai Federation of Thai Printing Industries TF mnusyniym TF PimaiThai Text Parinya Rojarayanond DB Design DB mnusyniym DB ThaiText XUnesco East Asiatic EAC mnusyniym EAC UnescoKlonglarn Niwat Charoenphon KlonglarnFongNam Parinya Rojarayanond DB Design DB erkhakhnit Geometric DB FongNam XTom Light Thongterm Samerasut East Asiatic EAC erkhakhnit EAC TomLightChuanPim Chao Sornsongkram East Asiatic EAC mnusyniymerkhakhnit Geometric humanist EAC ChuanPimFahtalaijone Pairoj Teeraprapa Siamruay SR aesdngphl Display SR FahtalaijoneKobori Panutat Tejasen JS Technology JS aesdngphl JS Kobori AllcapsErawan Parinya Rojarayanond DB Design DB thnsmy Modern DB Erawan XManoptica Manop Srisomporn DB Design DB thnsmy DB ManopticaSumkan Square DB Design DB DB Sumkan Squarephukhniphorcn thirprapha Pairoj Teeraprapa khnthisxngnbcakthangsay aelapriyya orcrayannth Parinya Rojarayanond khnkhwasud phrxmkbnkxxkaebbithpefsxun inkarprakwdinpi ph s 2554 phukhnthimichuxesiynginaewdwngsilpakarichtwphimphithy aelakarxxkaebbithpefsithy idaek xnuthin wngssukr xnuthin wngssukr Anuthin Wongsunkakon epnphurwmkxtngkhdsrr dimakinpi ph s 2545 aelaidrbkarykyxngihepnhnunginnkxxkaebbtwxksrchnnakhxngpraethsithy aelaepnxacarypracakhnasthaptykrrmsastrculalngkrnmhawithyaly ekhaaelabristhkhxngekhaidxxkaebbaebbxksrsahrbaexpepil kuekil aelabristhxun xikmakmay kathr sthirkul kathr sthirkul Kamthorn Sathirakul ph s 2470 2551 epnphuxanwykarxngkhkarthurkickhuruspha aelamiswnchwyinxutsahkrrmkarphimphmakmay rwmthngrierimkarphimphxxfestinpraethsithy nganwicyaelanganekhiynkhxngekhathaihekhaepnthiruckinthanaphuechiywchayeruxngprawtisastrkarphimphithy manph srismphr manph srismphr Manop Srisomporn idkhidkhnrupaebbtwxksrsmyihmaebbimmihw phlngankhxngmanphcungepnhnunginphlnganthimixiththiphlmakthisudinkarxxkaebbtwphimphphasaithy karngankhxngekhakhrxbkhlumtngaetyukhkhxkhwamthiwaddwymux ipcnthungkarthayoxnaebbaehng ofotithp ipcnthungdicithl emuxekhaklayepnhnunginkhnklumaerk thixxkaebbfxntkhxmphiwetxrihkbshwiriya oxex txnniekhaeksiynaelw iphorcn thirprapha iphorcn thirprapha Pairoj Teeraprapa hruxthiruckinchux orcn syamrwy Roj Siamruay epnthiruckepnxyangdicakngantwxksrsitlthxngthinsahrbopsetxrphaphyntr rwmthungfathalayocr inyukhpi ph s 2543 sungtxmaidphthnaepnithpefs SR FahTalaiJone ekhaidrbrangwlsilpathrinpi ph s 2557 phanutht etchaesn phanutht etchaesn Panutat Tejasen epnnksuksaaephthythimhawithyalyechiyngihm inchwngkhristthswrrs 1980 emuxekhaerimsxntwexngekhiynopraekrmaelaphthnasxftaewrphasaithy ekhasrangchudithpefs JS sungepnhnunginithpefsxksrithyyukhaerk sahrbkhxmphiwetxr priyya orcrayannth priyya orcrayannth Parinya Rojarayanond epnphurwmkxtng DB Design sungepnbristhphlitithpefsdicithlaehngaerkkhxngpraethsithy aelaepnphubukebikkarsrangfxnt Thai PostScript canwnmakinyukhdicithltxntn ekhaidrbrangwlsilpathrinpi ph s 2552 pracha suwirannth pracha suwirannth Pracha Suveeranont epnnkxxkaebbkrafik epnthiruckcakphlngankhxngekhakbexecnsiokhsna SC Matchbox rwmthungmiswnrwminaewdwngsilpakarichtwphimph inbrrdanganekhiynmakmaykhxngekhaekiywkbkarxxkaebbaelawthnthrrm hnngsuxaelanithrrskarkhxngekhainpi ph s 2545 eruxng 10 Faces of Thai Type and the Nation chwysrangeruxngrawthangprawtisastrkhxngsilpakarichtwphimphithy ekhaidrbrangwlsilpathrinpi ph s 2553hmayehtubnthukkhxng ABCFM rabuwaidphimphsaenaip 10 700 chbb insmynn khxkhwamthangsasnaphuththkhxngithynnekhiynxyuinxksrkhxmithy thiddaeplngmacakxksrekhmr txmakmikarelikichxksrxriyka aelakhxkhwamthangsasnaphuththkidtiphimphinxksrithytngaetrchsmykhxngphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw ph r b yxmacakkhawa phrarachbyytixangxingGunkloy Sirin 2020 Tiga A Latin Thai type family for news media PDF post graduate dissertation Ecole superieure d art et de design d Amiens pp 6 37 subkhnemux 22 May 2020 Winship Michael 1986 Early Thai printing The beginning to 1851 Crossroads An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies 3 1 45 61 JSTOR 40860231 Partially reproduced in Winship Michael January 2008 The Printing Press as an Agent of Change Commonplace the journal of early American life subkhnemux 22 May 2020 Altbach Philip G Hoshino Edith S b k 2015 International Book Publishing An Encyclopedia Routledge pp 521 530 ISBN 9781134261260 phcnanukrmchbbmtichn Matichon 2004 pp 1023 1031 ISBN 9743232648 Partly reproduced in cuthartn xswwchrinthr 4 October 2019 twphimphithyekidkhrngaerkinphma echlythithukphmacbchwngesiykrungkhrngthi 2 epntwaeprsakhy silpa mag com Silpa Wattanatham subkhnemux 22 May 2020 Metzger Bruce M Coogan Michael David b k 1993 The Oxford Companion to the Bible Oxford University Press p 774 ISBN 0199743916 karnakarphimphtwxksrithyekhamainemuxngithy saranukromthai or th okhrngkarsaranukrmithysahrbeyawchn subkhnemux 22 May 2020 karphimphkhxngkhnithy saranukromthai or th okhrngkarsaranukrmithysahrbeyawchn subkhnemux 22 May 2020 orngphimphinemuxngithy saranukromthai or th okhrngkarsaranukrmithysahrbeyawchn subkhnemux 22 May 2020 prawtikarphimphinpraethsithy catholichaab com Historical Archives Archdiocese of Bangkok 18 September 2017 subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont brdel 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont thngsyam 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont 18 December 2017 phimphdidkbkarphichitdinaedn 1 Matichon Weekly subkhnemux 3 June 2021 Wongsamuth Nanchanok 6 January 2014 Key development Bangkok Post subkhnemux 3 June 2021 Pracha Suveeranont frngess 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont opngim 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont khnachang 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont 31 March 2017 twehliym xtlksnkhwamthnsmy 1 Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont 8 April 2017 twehliym xtlksnkhwamthnsmy 2 Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont 21 April 2017 twehliym xtlksnkhwamthnsmy cb Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont 30 July 2018 yukhkhnarasdr omedirnthihayip 2 Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont omonithp 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont manphtika 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont thxmilth 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont 18 June 2018 twphimphkbyukhfxngsbu 1 Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont 19 June 2018 twphimphkbyukhfxngsbu cb Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont 16 July 2018 twphimphkbyukhfxngsbuaetk 2 Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Koanantakool Hugh Thaweesak Karoonboonyanan Theppitak Wutiwiwatchai Chai January 2009 Computers and the Thai Language IEEE Annals of the History of Computing 31 1 46 61 doi 10 1109 MAHC 2009 5 ISSN 1934 1547 S2CID 17268722 Pracha Suveeranont exrawn 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 Pracha Suveeranont fxntaehngchati 10 twphimph kb 10 yukhsngkhmithy 10 Faces of Thai Type and Thai Nation Thaifaces subkhnemux 22 May 2020 Originally exhibited 18 31 October 2002 at the Jamjuree Art Gallery Chulalongkorn University and published in Sarakadee 17 211 September 2002 thmlwrrn smpxng 2004 sthanakhxngkhxmphiwetxrfxntphayitkdhmayithy The status of computer font under the Thai law master s thesis Thammasat University Cited in Saraj Sindhuprama 2018 fxntlukthung ethkhonolyidicithlkbkarkxrangtwtnkhxngkhnthapay Country fonts digital technology and the making of Thai sign maker s identity master s thesis Thammasat University pp 30 31 doi 10 14457 TU the 2018 714 Virunhaphol Farida 2017 Designing Khom Thai Letterforms for Accessibility doctoral thesis University of Huddersfield pp 38 67 f0nt com khxngfrikmiinolk Positioning Magazine 13 September 2011 subkhnemux 22 May 2020 f0nt esnxksrthimakkwaaekhtwxksr Manager Online 28 July 2008 subkhnemux 22 May 2020 Roongwitoo Napamon 22 July 2013 On the font line Bangkok Post subkhnemux 22 May 2020 Cornwel Smith Philip November 2014 Thaipography PDF The Magazine Post Publishing pp 216 221 subkhnemux 22 May 2020 Phungbun na Ayudhya Pimchanok 11 July 2015 The art of typeface Bangkok Post subkhnemux 22 May 2020 thurkicxxkaebbfxnt pnxksrenginlan Krungthep Turakij 6 August 2015 subkhnemux 22 May 2020 12 khayfxntithy phnukkalngmungsumatrthansakl Manager Online 20 July 2015 subkhnemux 22 May 2020 Rachapoom Punsongserm 2012 khxsngektinkarichaebbtwphimphithyesmuxnormn exklksnaelakhwamchdecnthihayip Viewpoint of Using a Roman like Typeface Disappearance of Singularity and Legibility Manutsayasat Wichakan 19 1 113 145 ISSN 2673 0502 Punsongserm Rachapoom Sunaga Shoji Ihara Hisayasu 28 February 2017 Thai Typefaces Part 1 Assumption on Visibility and Legibility Problems Archives of Design Research 30 1 5 23 doi 10 15187 adr 2017 02 30 1 5 Pracha Suveeranont 23 January 2017 thnburi twmihw immihw 1 Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Pracha Suveeranont 29 January 2017 thnburi twmihw immihw cb Matichon Weekly subkhnemux 22 May 2020 Approaches to full justification W3C 13 March 2017 subkhnemux 22 May 2020 Punsongserm Rachapoom Sunaga Shoji Ihara Hisayasu October 2018 Roman like Thai typefaces Breakthrough or Regression Back to the Future The Future in the Past Conference Proceedings Book ICDHS 10th 1 Barcelona 2018 pp 580 585 Anuthin Wongsunkakon 2016 Banthưk banyai chanit nata phachœ nna ʻaksō n khaochai tua ʻaksō n chak raya prachit lae bư anglang kanʻō kbǣp tua ʻaksō n hai ʻō k ma pen bư angna bnthukbrryay chnid hnata ephchiyhna xksr ekhaictwxksrcakrayaprachidaelaebuxnghlngkarxxkaebbtwxksrihxxkmaepnebuxnghna Type Face Face Type A closer look at type and a behind the scene view of how to design fonts Cadson Demak ISBN 9786169222286 Cited in xksrithyinsanukkhxngkhnithy TCDC Resource Center Facebook page TCDC 30 March 2017 subkhnemux 22 May 2020 Usakunwathana Panuwat 4 April 2019 Thong Lor The Way Back into Loop Cadson Demak aeplody Chardjareansawad Sumet subkhnemux 22 May 2020 lingkesiy Wongsunkakon Anuthin Neue Frutiger Thai www linotype com Monotype GmbH subkhnemux 22 May 2020 Tantisuwanna Kornkanok 18 December 2019 Cadson Demak khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 05 18 subkhnemux 22 May 2020 Information Research and Development Division National Electronics and Computer Technology Center 2001 Bǣp tuaphim Thai aebbtwphimphithy Thai Font Phim khrang rǣk ed National Electronics and Computer Technology Center ISBN 974 85990 7 8 Giles Nolan 17 November 2016 From Monocle Thailand s graphic designers search for an identity Nikkei Asian Review subkhnemux 22 May 2020 khaprakasekiyrtikhun sastracarykathr sthirkul prchyadusdibnthitkittimskdi sakhawichabrrnarkssastr Citation Professor Kamthorn Sathirakul honorary Doctor of Philosophy in library science PDF Digital Repository of Ramkhamhaeng University Library Ramkhamhaeng University subkhnemux 22 May 2020 lingkesiy Poom Rattavisit 18 April 2018 Cadson Demak khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2020 09 30 subkhnemux 2024 04 29 Thungkasemvathana Pimrapee 23 July 2014 Mid career but shining bright Bangkok Post subkhnemux 22 May 2020 rcac84 com Ratchadamnoen Contemporary Art Center khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2020 02 20 subkhnemux 22 May 2020

วันที่เผยแพร่: กรกฎาคม 02, 2024, 06:51 am
อ่านมากที่สุด
  • พฤศจิกายน 21, 2024

    Bikram Sambat

  • ตุลาคม 05, 2024

    Biertan

  • กันยายน 20, 2024

    Bid Coin Chef สุดยอดเชฟหักเหลี่ยมโหด

  • กันยายน 29, 2024

    Bible

  • พฤศจิกายน 08, 2024

    Bharat

รายวัน

  • วิกิพีเดีย

  • เนื้อหาเสรี

  • เจ็บคอ

  • อะดีโนไวรัส

  • วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

  • แอนดรอยด์ (ระบบปฏิบัติการ)

  • กฎหมายความมั่นคงแห่งชาติฮ่องกง

  • สงครามในประเทศซูดาน พ.ศ. 2566

  • 20 ธันวาคม

  • การล้อมเมืองโรดส์ (ค.ศ. 1522)

NiNa.Az - สตูดิโอ

  • วิกิพีเดีย

การลงทะเบียนจดหมายข่าว

โดยการสมัครรับรายชื่อผู้รับจดหมายของเราคุณจะได้รับข่าวสารล่าสุดจากเราเสมอ
ได้รับการติดต่อ
ติดต่อเรา
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - สงวนลิขสิทธิ์.
ลิขสิทธิ์: Dadaş Mammedov
สูงสุด