ชินกาลมาลีปกรณ์ เป็นวรรณกรรมพุทธศาสนาภาษาบาลี ผู้แต่งคือพระรัตนปัญญาเถระ พระสังฆราชาในรัชสมัยของพระเมืองแก้วหรือพระติลกปนัดดาธิราชแห่งอาณาจักรล้านนา มีเนื้อหาเป็นพงศาวดารหรือประวัติความเป็นมาของพระพุทธศาสนา เนื้อหากว่าครึ่งเล่มเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าองค์ต่าง ๆ เริ่มตั้งแต่พระโคตมพุทธเจ้ายังทรงเป็นพระโพธิสัตว์จนถึงปัจจุบันชาติ เรื่องอัครสาวกนิพพาน พุทธปรินิพพาน พระบรมสารีริกธาตุ จนการสังคายนาในชมพูทวีปและในศรีลังกา ทั้งยังพูดถึงการสร้างเมืองหริภุญไชย เชียงใหม่ ความเจริญรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในอาณาจักรล้านนา สิ้นสุดเรื่องที่ประวัติราชวงศ์มังรายในสมัยของผู้แต่ง คือ สมัยพระเมืองแก้ว โดยมีบันทึกลงปีที่รจนาจบตรงกับปี พ.ศ. 2060 แต่มีการแต่งเพิ่มเติมต่อจนจบบริบูรณ์ในปี พ.ศ. 2071 เรียบเรียงเป็นร้อยแก้วและร้อยกรอง เรียกว่า "ปัชชพันธ์" มีการเรียบเรียงภาษาได้อย่างงดงาม มีการแปลงชื่อเฉพาะในสมัยนั้นเป็นภาษาบาลี เช่น ชื่อเมือง กษัตริย์ บุคคล สถานที่ และแม่น้ำ
ชินกาลมาลีปกรณ์ | |
---|---|
ผู้ประพันธ์ | พระรัตนปัญญาเถระ |
ประเทศ | อาณาจักรล้านนา |
ภาษา | ภาษาบาลี |
ชุด | พงศาวดารพม่า, พงศาวดารเชียงใหม่ |
ประเภท | พงศาวดาร, ประวัติศาสตร์ |
วันที่พิมพ์ | พ.ศ. 2071 (แต่งเสร็จ) ค.ศ. 1788 (บันทึกแรกสุดในอักษรขอมไทย) |
พิมพ์ในภาษาอังกฤษ | พ.ศ. 2511 |
ชินกาลมาลีปกรณ์ เป็นวรรณกรรมบาลีที่ใช้อ้างอิงในฐานะเอกสารตำนานพงศาวดารบ่อยครั้งที่สุดเคียงคู่ไปกับ จามเทวีวงศ์ และ ตำนานมูลศาสนา
ต้นฉบับ
ชินกาลมาลีปกรณ์ ได้รับการคัดลอกต่อ ๆ กันมาหลายฉบับ ต้นฉบับที่พบมี 11 ฉบับ จารด้วยตัวอักษรขอม 10 ฉบับ อักษรมอญ 1 ฉบับ
- ฉบับที่ 1 เป็นใบลานที่สันนิษฐานว่าเก่าแก่ที่สุด ทำขึ้นในปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา เรียกว่า ใบลานเดิม มีผูก 1-2, 4-5 แต่ไม่มีผูก 3 ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ
- ฉบับที่ 2 ใบลาน ฉบับครูเดิม เดิมทีอยู่ที่หอพระมณเฑียรธรรม ในพระบรมมหาราชวัง ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ
- ฉบับที่ 3 ใบลาน ฉบับทองใหญ่ อยู่ที่หอพระมณเฑียรธรรม
- ฉบับที่ 4 ใบลาน ฉบับรองทรง เป็นฉบับที่คัดลอกสำเนาจาก ฉบับทองใหญ่ เก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ
- ฉบับที่ 5–7 ใบลาน ฉบับล่องชาด, ฉบับรดน้ำดำโท (จารสมัยรัชกาลที่ 3) และ ฉบับทองน้อย (เหลือแต่ผูก 3) อยู่ที่หอพระมณเฑียรธรรม
- ฉบับที่ 8–10 เป็นใบลานฉบับซ้ำ มีหมายเลขกำกับไว้คือ ฉบับรดน้ำดำโท 2, ฉบับล่องชาด 2 และ ฉบับล่องชาด 3
- ฉบับที่ 11 ฉบับภาษามอญ สันนิษฐานว่าสร้างปี 2321 สมัยกรุงธนบุรี มีครบผูก 1-6
การแปล
สำหรับการแปลเป็นภาษาไทยนั้น ครั้งแรก พระพิมลธรรมและคณะแปลจากคัมภีร์ใบลานอักษรขอมในสมัยรัชกาลที่ 1 ใช้ชื่อว่า ชินกาลมาลินี และรัชกาลที่ 5 ทรงให้พิมพ์เป็นครั้งแรกเพื่อแจกในงานพระศพของพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริวงศ์วัฒนเดช ภายหลัง แสง มนวิทูร ผู้เชี่ยวชาญด้านอักษรศาสตร์ อดีตข้าราชการกรมศิลปากร แปลใหม่ และใช้ชื่อ ชินกาลมาลีปกรณ์ นอกจากนี้ N.A. Jayawickrama ยังแปลเป็นภาษาอังกฤษเมื่อปี พ.ศ. 2511 และยอร์ช เซเดส์ แปลเป็นภาษาฝรั่งเศสโดยตีพิมพ์คู่กับภาษาบาลีลงในวารสารวิชาการของฝรั่งเศสที่ชื่อ Bulletin de l’ Ecole Francaise d’ Extreme orient, tome xxv ตั้งแต่ฉบับเดือนมกราคมถึงมิถุนายน พ.ศ. 2468 รวม 6 ฉบับ อนึ่ง สมาคมบาลีปกรณ์ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ตีพิมพ์ฉบับภาษาบาลีด้วยตัวอักษรโรมัน และในประเทศศรีลังกา พระภิกษุชื่อ พุทธทัตตะ ได้แปลเป็นภาษาสิงหล พิมพ์คู่กับภาษาบาลีเมื่อ พ.ศ. 2498
อ้างอิง
- เพ็ญสุภา สุขคตะ (10 มิถุนายน พ.ศ. 2559). "ปริศนาโบราณคดี : โคมปราสาท ของ "พระรัตนปัญญาเถระ" ผู้รจนา "ชินกาลมาลีปกรณ์"". มติชนสุดสัปดาห์.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - สุชาดา ศรีเศรษฐวรกุล. "การสืบทอดพระไตรปิฎกใบลานอักษรขอม ในประเทศไทยและกัมพูชา".
- พระครูสุธีสุตสุนทร ดร., ดร.ฤทธิชัย แกมนาคและนางสุภัชชา พันเลิศพาณิชย์. "การวิเคราะห์เนื้อหาเกี่ยวกับสถานที่ทางประวัติศาสตร์ที่ปรากฏในคัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณ์" (PDF).
- "หนังสือ ... "ชินกาลมาลีนี" จัดพิมพ์ ... สำนักพิมพ์ศรีปัญญา ราคา 180 บาท". ข่าวสดรายวัน. 14 เมษายน พ.ศ. 2562.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help))[] - เพ็ญสุภา สุขคตะ (27 ธันวาคม พ.ศ. 2560). "เพ็ญสุภา สุขคตะ : "ล้านนาศึกษา" ใน "ไทศึกษา" ครั้งที่ 13 (11) ต้นฉบับชินกาลมาลีปกรณ์และจามเทวีวงส์ : จากล้านนาสู่อยุธยาและรัตนโกสินทร์ (จบ)". มติชนสุดสัปดาห์.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - เพ็ญสุภา สุขคตะ (21 ธันวาคม พ.ศ. 2560). "เพ็ญสุภา สุขคตะ : "ล้านนาศึกษา" ใน "ไทศึกษา" ครั้งที่ 13 (11)". มติชนสุดสัปดาห์.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - Aung-Thwin, Michael A. (2005). The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN .
- พระมหาสุทิตย์ อาภากโร (อบอุ่น). (PDF). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-09-18. สืบค้นเมื่อ 2019-06-28.
แหล่งข้อมูลอื่น
- ชินกาลมาลีปกรณ์ ฉบับอิเล็กทรอนิกส์ 2019-07-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
chinkalmalipkrn epnwrrnkrrmphuththsasnaphasabali phuaetngkhuxphrartnpyyaethra phrasngkhrachainrchsmykhxngphraemuxngaekwhruxphratilkpnddathirachaehngxanackrlanna mienuxhaepnphngsawdarhruxprawtikhwamepnmakhxngphraphuththsasna enuxhakwakhrungelmepneruxngrawekiywkbphraphuththecaxngkhtang erimtngaetphraokhtmphuththecayngthrngepnphraophthistwcnthungpccubnchati eruxngxkhrsawkniphphan phuththpriniphphan phrabrmsaririkthatu cnkarsngkhaynainchmphuthwipaelainsrilngka thngyngphudthungkarsrangemuxnghriphuyichy echiyngihm khwamecriyrungeruxngkhxngphraphuththsasnainxanackrlanna sinsuderuxngthiprawtirachwngsmngrayinsmykhxngphuaetng khux smyphraemuxngaekw odymibnthuklngpithircnacbtrngkbpi ph s 2060 aetmikaraetngephimetimtxcncbbriburninpi ph s 2071 eriyberiyngepnrxyaekwaelarxykrxng eriykwa pchchphnth mikareriyberiyngphasaidxyangngdngam mikaraeplngchuxechphaainsmynnepnphasabali echn chuxemuxng kstriy bukhkhl sthanthi aelaaemnachinkalmalipkrn phupraphnthphrartnpyyaethrapraethsxanackrlannaphasaphasabalichudphngsawdarphma phngsawdarechiyngihmpraephthphngsawdar prawtisastrwnthiphimphph s 2071 aetngesrc kh s 1788 bnthukaerksudinxksrkhxmithy phimphinphasaxngkvsph s 2511 chinkalmalipkrn epnwrrnkrrmbalithiichxangxinginthanaexksartananphngsawdarbxykhrngthisudekhiyngkhuipkb camethwiwngs aela tananmulsasnatnchbbchinkalmalipkrn idrbkarkhdlxktx knmahlaychbb tnchbbthiphbmi 11 chbb cardwytwxksrkhxm 10 chbb xksrmxy 1 chbb chbbthi 1 epniblanthisnnisthanwaekaaekthisud thakhuninplaysmykrungsrixyuthya eriykwa iblanedim miphuk 1 2 4 5 aetimmiphuk 3 pccubnekbrksaiwthihxsmudaehngchati chbbthi 2 iblan chbbkhruedim edimthixyuthihxphramnethiyrthrrm inphrabrmmharachwng pccubnekbrksaiwthihxsmudaehngchati chbbthi 3 iblan chbbthxngihy xyuthihxphramnethiyrthrrm chbbthi 4 iblan chbbrxngthrng epnchbbthikhdlxksaenacak chbbthxngihy ekbrksaiwthihxsmudaehngchati chbbthi 5 7 iblan chbblxngchad chbbrdnadaoth carsmyrchkalthi 3 aela chbbthxngnxy ehluxaetphuk 3 xyuthihxphramnethiyrthrrm chbbthi 8 10 epniblanchbbsa mihmayelkhkakbiwkhux chbbrdnadaoth 2 chbblxngchad 2 aela chbblxngchad 3 chbbthi 11 chbbphasamxy snnisthanwasrangpi 2321 smykrungthnburi mikhrbphuk 1 6karaeplsahrbkaraeplepnphasaithynn khrngaerk phraphimlthrrmaelakhnaaeplcakkhmphiriblanxksrkhxminsmyrchkalthi 1 ichchuxwa chinkalmalini aelarchkalthi 5 thrngihphimphepnkhrngaerkephuxaeckinnganphrasphkhxngphraecawrwngsethx phraxngkhecasiriwngswthnedch phayhlng aesng mnwithur phuechiywchaydanxksrsastr xditkharachkarkrmsilpakr aeplihm aelaichchux chinkalmalipkrn nxkcakni N A Jayawickrama yngaeplepnphasaxngkvsemuxpi ph s 2511 aelayxrch eseds aeplepnphasafrngessodytiphimphkhukbphasabalilnginwarsarwichakarkhxngfrngessthichux Bulletin de l Ecole Francaise d Extreme orient tome xxv tngaetchbbeduxnmkrakhmthungmithunayn ph s 2468 rwm 6 chbb xnung smakhmbalipkrn krunglxndxn praethsxngkvs tiphimphchbbphasabalidwytwxksrormn aelainpraethssrilngka phraphiksuchux phuthththtta idaeplepnphasasinghl phimphkhukbphasabaliemux ph s 2498xangxingephysupha sukhkhta 10 mithunayn ph s 2559 prisnaobrankhdi okhmprasath khxng phrartnpyyaethra phurcna chinkalmalipkrn mtichnsudspdah a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite news title aemaebb Cite news cite news a trwcsxbkhawnthiin date help suchada sriesrsthwrkul karsubthxdphraitrpidkiblanxksrkhxm inpraethsithyaelakmphucha phrakhrusuthisutsunthr dr dr vththichy aekmnakhaelanangsuphchcha phnelisphanichy karwiekhraahenuxhaekiywkbsthanthithangprawtisastrthipraktinkhmphirchinkalmalipkrn PDF hnngsux chinkalmalini cdphimph sankphimphsripyya rakha 180 bath khawsdraywn 14 emsayn ph s 2562 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite news title aemaebb Cite news cite news a trwcsxbkhawnthiin date help lingkesiy ephysupha sukhkhta 27 thnwakhm ph s 2560 ephysupha sukhkhta lannasuksa in ithsuksa khrngthi 13 11 tnchbbchinkalmalipkrnaelacamethwiwngs caklannasuxyuthyaaelartnoksinthr cb mtichnsudspdah a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite news title aemaebb Cite news cite news a trwcsxbkhawnthiin date help ephysupha sukhkhta 21 thnwakhm ph s 2560 ephysupha sukhkhta lannasuksa in ithsuksa khrngthi 13 11 mtichnsudspdah a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite news title aemaebb Cite news cite news a trwcsxbkhawnthiin date help Aung Thwin Michael A 2005 The Mists of Ramanna The Legend that was Lower Burma illustrated ed Honolulu University of Hawai i Press ISBN 9780824828868 phramhasuthity xaphakor xbxun PDF mhawithyalymhaculalngkrnrachwithyaly khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2020 09 18 subkhnemux 2019 06 28 aehlngkhxmulxunwikisxrs mingantnchbbekiywkb chinkalmalipkrn chinkalmalipkrn chbbxielkthrxniks 2019 07 01 thi ewyaebkaemchchin hxsmudaehngchatirchmngkhlaphiesk echiyngihm