อุบัติการณ์สุสานโกเบงเหลง

อุบัติการณ์สุสานโกเบงเหลง (จีน: 高平陵之變) เป็นเหตุการณ์รัฐประหารที่เกิดขึ้นในวันที่ 5 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 ในรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊ก (ค.ศ. 220-280) ของจีน ฝ่ายที่เกี่ยวข้องได้แก่ฝ่ายของสุมาอี้และฝ่ายของโจซองซึ่งต่างก็เป็นผู้สำเร็จราชการของโจฮองจักรพรรดิวุยก๊กซึ่งขณะนั้นมีพระชนมายุ 17 พรรษา ในวันนั้นขณะที่โจซองและเหล่าน้องชายตามเสด็จจักรพรรดิโจฮองไปเยือนสุสานหลวงโกเบงเหลง สุมาอี้ได้ก่อการรัฐประหารเข้าควบคุมนครหลวงลกเอี๋ยงและออกพระราชเสาวนีย์ในพระนามของกวยทายเฮากล่าวโทษถึงความผิดต่าง ๆ ที่โจซองเคยกระทำ โจซองยอมจำนนและสละอำนาจของตนหลังได้รับคำมั่นว่าตนและครอบครัวจะได้รับการไว้ชีวิต โดยโจซองคิดว่าตนจะยังคงได้ใช้ชีวิตอย่างหรูหรา แต่ไม่นานหลังจากนั้น โจซองและเหล่าน้องชายรวมถึงผู้ติดตามถูกตั้งข้อหากบฏและถูกประหารชีวิตพร้อมครอบครัวในวันที่ 9 กุมภาพันธ์ เหตุการณ์รัฐประหารนี้ได้เพิ่มอิทธิพลของตระกูลสุมาและปูทางให้การเข้าแทนที่สมัยปกครองของวุยก๊กด้วยราชวงศ์จิ้นของตระกูลสุมาในปี ค.ศ. 266

อุบัติการณ์สุสานโกเบงเหลง
วันที่ 5 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 สถานที่ นครลั่วหยาง มณฑลเหอหนาน ผล สุมาอี้ยึดอำนาจจากโจซอง
คู่สงคราม
คณะรัฐประหารของสุมาอี้	กองทัพโจซอง
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
สุมาอี้ สุมาสู สุมาเจียว	โจซอง โจอี้ โจหุ้น

อุบัติการณ์สุสานโกเบงเหลง
อักษรจีนตัวเต็ม	高平陵之變
อักษรจีนตัวย่อ	高平陵之变
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Gāopínglǐng zhī biàn

ภูมิหลัง

ในเดือนมกราคม ค.ศ. 239 โจยอยจักรพรรดิวุยก๊กสวรรคต โจฮองพระโอรสบุญธรรมวัย 7 พรรษาของพระองค์ขึ้นสืบราชบัลลังก์ ก่อนที่โจยอยจะสวรรคตได้ทรงตั้งให้มหาขุนพลโจซองและเสนาบดีกลาโหมสุมาอี้เป็นผู้สำเร็จราชการช่วยเหลือโจฮอง

โจซองต้องการผูกขาดอำนาจในราชสำนักวุยก๊ก จึงใช้กลวิธีทางการเมืองหลายอย่างเพื่อรวบอำนาจไว้ในมือตนเอง โจอี้ (曹羲 เฉา ซี) และโจหุ้น (曹訓 เฉา ซฺวิ่น) ผู้เป็นน้องชาย รวมถึงเหล่าผู้ติดตาม โจซองปฏิบัติตามคำแนะนำของโฮอั๋น (何晏 เหอ เยี่ยน) เตงเหยียง (鄧颺 เติ้ง หยาง) และเตงปิด (丁謐 ติง มี่) ให้เชิญกวยทายเฮา (พระมเหสีของจักรพรรดิโจยอย) ให้ย้ายไปประทับที่วังหย่งหนิง (永寧宮 หย่งหนิงกง) เพื่อป้องกันไม่ให้พระองค์ก้าวก่ายราชกิจ โจซองยังมอบหมายให้เหล่าน้องชายเป็นผู้บังคับบัญชาทหาร เลื่อนขั้นให้คนสนิทใกล้ชิดในดำรงตำแหน่งที่สูงขึ้นในราชสำนัก และเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางการเมืองเพื่อประโยชน์ของตนเองและพรรคพวก สุมาอี้พยายามหยุดยั้งโจซองแต่ไม่สำเร็จ โจซองยิ่งไม่ไว้ใจและระแวดระวังสุมาอี้มากขึ้นเรื่อย ๆ ในเดือนมิถุนายนหรือกรกฎาคม ค.ศ. 247 สุมาอี้อ้างว่าตนป่วยและลาออกจากราชการ ในเวลานั้นมีคำกล่าวในลกเอี๋ยงว่า "โฮ (อั๋น), เตง (เหยียง) และเตง (ปิด) สร้างความปั่นป่วนในนครหลวง"

ในเดือนเมษายนหรือพฤษภาคม ค.ศ. 248 เตียวต๋อง (張當 จาง ตาง) ขันทีในพระราชวังหลวงย้ายสนม 11 คนออกจากวังอย่างผิดจารีตและมอบให้เป็นภรรยาน้อยของโจซอง โจซองและคนสนิทเห็นว่าสุมาอี้ป่วยหนักและไม่สามารถทำอะไรได้อีกต่อไป จึงวางแผนกับเตียวต๋องคิดการจะโค่นล้มจักรพรรดิโจฮองและตั้งโจซองขึ้นครองราชบัลลังก์ แต่พวกเขาก็ยังคงระแวงสุมาอี้และยังไม่ลดการป้องกันลง

เวลานั้นหลีซินขุนนางคนสนิทคนหนึ่งของโจซองเพิ่งได้รับการแต่งตั้งให้เป็นข้าหลวงมณฑลเกงจิ๋ว โจซองลอบสั่งหลีซินให้ไปตรวจสอบว่าสุมาอี้ป่วยจริงอย่างที่อ้างหรือไม่ หลีซินจึงไปเยี่ยมสุมาอี้ก่อนจะเดินทางไปยังเกงจิ๋ว สุมาอี้รู้จุดประสงค์ที่แท้จริงของการมาเยี่ยมของหลีซิน จึงแสร้างทำเป็นอ่อนแรง หลีซินเห็นว่าสุมาอี้ไม่สามารถเดินเหินและไม่สามารถสวมเสื้อผ้าหากคนรับใช้ไม่ช่วยเหลือ ถึงขั้นไม่สามารถรับประทานข้าวต้มโดยไม่ทำหกรดเปื้อนเสื้อผ้า จากนั้นหลีซินจึงพูดกับสุมาอี้ว่า "ใคร ๆ ก็คิดว่าท่านป่วยเล็กน้อย ใครจะนึกเลยว่าท่านจะมีสุขภาพย่ำแย่ถึงเพียงนี้" สุมาอี้แสร้งทำเป็นไอและหอบขณะตอบว่า "ข้าทั้งแก่ทั้งป่วยและจะตายในไม่ช้า เมื่อท่านไปถึงเป๊งจิ๋ว ท่านต้องระมัดระวังจงดีเพราะอยู่ใกล้อาณาเขตของอนารยชน เราอาจไม่ได้พบกันอีก ขอฝากสูและเจียวบุตรข้าไว้ให้ท่านดูแลด้วย" หลีซินจึงว่า "ข้าพเจ้าจะกลับไปมณฑลบ้านเกิดของข้าพเจ้า ไม่ใช่เป๊งจิ๋ว" สุมาอี้แสร้งทำเป็นฟังผิดและพูดว่า "ท่านจะไปเป๊งจิ๋วไม่ใช่หรือ" หลีซินจึงพูดว่า "มณฑลบ้านเกิดของข้าพเจ้าคือเกงจิ๋ว" สุมาอี้ตอบว่า "ข้าแก่และอ่อนแอมากแล้วจนไม่ได้ยินแม้แต่คำพูดของท่าน บัดนี้ท่านจะกลับไปยังมณฑลบ้านเกิด ก็ขอให้ท่านสร้างผลงานอันรุ่งโรจน์!" หลีซินกลับไปพบโจซองและแจ้งว่า "สุมาอี้กำลังจะตายในไม่ช้า สติไม่อยู่กับเนื้อกับตัว ไม่มีอะไรที่ท่านต้องกังวลอีกต่อไป" แล้วกล่าวต่อไปว่า "น่าเศร้าที่เห็นว่าราชครูไม่มีสุขภาพที่ดีพอจะรับราชการต่อไป" โจซองจึงลดการระแวงสุมาอี้ลง

รัฐประหาร

ในวันที่ 5 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 โจซองและเหล่าน้องชายตามเสด็จจักรพรรดิโจฮองไปยังสุสานโกเบงเหลง (高平陵 เกาผิงหลิง) เพื่อสักการะโจยอยอดีตจักรพรรดิและพระบิดาบุญธรรมของโจฮองผู้ล่วงลับ ในวันนั้นสุมาอี้ฉวยโอกาสนี้ก่อการรัฐประหารต่อโจซองขึ้น สุมาอี้เข้าไปในวังหย่งหนิง (永寧) เพื่อเข้าเฝ้ากวยทายเฮาและทูลขอให้ถอดโจซองและน้องชายจากอำนาจ ขณะเดียวกันสุมาอี้ยังสั่งให้สุมาสูบุตรชายคนโตให้นำกำลังทหารไปยังประตูพระราชวัง ภายหลังจากสุมาอี้เข้าเฝ้ากวยทายเฮาและออกมาแล้ว สุมาอี้ได้ไปยังค่ายซึ่งเป็นที่ตั้งกำลังทหารของโจซอง เหยียน ชื่อ (嚴世) ผู้ใต้บังคับบัญชาคนหนึ่งของโจซองเตรียมยิงเกาทัณฑ์ใส่สุมาอี้ แต่ซุนเหียม (孫謙 ซุน เชียน) ห้ามไว้ถึง 3 ครั้งโดยกล่าวว่า "เรายังไม่รู้ว่าอะไรกำลังจะเกิดขึ้น"

ฮวนห้อมผู้เป็นเสนาบดีพระคลัง (大司農 ต้าซือหนง) และขุนนางคนสนิทคนหนึ่งของโจซองหลบหนีออกจากลกเอี๋ยงและมุ่งหน้าไปยังสุสานโกเบงเหลง เจียวเจ้ผู้เป็นเสนาบดีกลาโหม (太尉 ไท่เว่ย์) บอกกับสุมาอี้ว่า "ถุงปัญญา" (ชื่อเล่นของฮวนห้อม) หนีไปแล้ว สุมาอี้ตอบว่าไม่จำเป็นต้องกังวลเพราะตนรู้ว่าโจซองจะไม่ทำตามคำแนะนำของฮวนห้อม จากนั้นสุมาอี้จึงมอบอาญาสิทธิ์ให้กับโกหยิวผู้เป็น (司徒 ซือถู) ตั้งให้เป็นรักษาการมหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจวิน) มอบหมายให้บัญชาการกำลังทหารของโจซอง สุมาอี้ยังบอกว่าโกหยิวว่า "บัดนี้ท่านเหมือนกับจิวบุด (周勃 โจว ปั๋ว)" สุมาอี้ยังแต่งตั้งให้อองก๋วนผู้เป็นเสนาบดีราชรถ (太僕 ไท่ผู) ให้เป็นรักษาการผู้บัญชาการทหารส่วนกลาง (中領軍 จงหลิ่งจฺวิน) และมอบหมายให้เข้ายึดอำนาจบัญชาการกำลังทหารของโจอี้ (曹羲 เฉา ซี) น้องชายของโจซอง

สุมาอี้พร้อมด้วยเจียวเจ้และคนอื่น ๆ นำกำลังทหารออกจากลกเอี๋ยงไปยังสะพานลอยน้ำที่ใช้ข้าม สุมาอี้ส่งฎีกามาถวายจักรพรรดิโจฮอง ทูลแจ้งรายการความผิดของโจซอง (เช่น การไม่ปฏิบัติตามหน้าที่ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์, ฉ้อราษฎร์บังหลวง, สมคบคิดจะชิงราชบัลลังก์) และทูลเสนอจักรพรรดิให้ถอดถอนโจซองและน้องชายจากตำแหน่ง โจซองปิดงำฎีกาไม่ให้ไปถึงจักรพรรดิโจฮอง และให้จักรพรรดิประทับอยู่ฝั่งใต้ของระหว่างที่ตัวโจซองสั่งให้ทหารไปตัดไม้สร้างสิ่งกีดขวางสำหรับต้านทหารม้าและให้ตั้งกองทหารราว 1,000 นายในบริเวณใกล้เคียงเพื่อป้องกันการรุกคืบของสุมาอี้ เวลานั้นฮวนห้อมแนะนำโจซองให้เชิญเสด็จจักรพรรดิไปยังฮูโต๋ ประณามสุมาอี้ว่าเป็นกบฏ และเรียกทุกกองกำลังทั่ววุยก๊กให้เข้าโจมตีสุมาอี้ โจซองไม่ฟังคำของฮวนห้อม ในคืนนั้นโจซองส่งเค้าอิ๋น (許允 สฺวี อิ่น) และต้านท่ายไปพบสุมาอี้ สุมาอี้อธิบายกับทั้งสองว่าตนเพียงต้องการให้โจซองยอมจำนนและสละอำนาจ สุมาอี้ยังส่งอินต้ายบก (尹大目 อิ่น ต้ามู่) ซึ่งเป็นผู้ที่โจซองไว้ใจอย่างมากให้ไปเกลี้ยกล่อมโจซองให้ยอมจำนน โจซองต้องการจะยอมจำนน ฮวนห้อมจึงพยายามคัดค้านแต่ท้ายที่สุดโจซองก็ไม่ฟังคำแนะนำของฮวนห้อม โจซองกล่าวว่า "สุมาอี้เพียงต้องการยึดอำนาจของข้า ข้ายังสามารถกลับไปบ้านในฐานะโหว ใช้ชีวิตอย่างหรูหราและสุขสบาย" ฮวนห้อมได้แต่ถอนหายใจและทุบหน้าอกตนเองด้วยความขัดเคือง จากนั้นโจซองจึงให้จักรพรรดิโจฮองได้ทรงอ่านฎีกาของสุมาอี้และตกลงที่ยอมจำนนและสละอำนาจของตน

ผลสืบเนื่อง

ภายหลังจากโจซองกลับมาลกเอี๋ยง ในวันที่ 9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 โจซองถูกตั้งข้อหาว่าวางแผนก่อกบฏร่วมกับเตียวต๋อง (張當 จาง ตาง) ขันทีในพระราชวัง รวมไปถึงขุนนางคนสนิทได้แก่โฮอั๋น เตงปิด เตงเหงียง ปิดห้วน และหลีซิน ทั้งหมดถูกประหารชีวิตในวันเดียวกันพร้อมด้วยครอบครัวและผู้ที่เกี่ยวข้อง เจียวเจ้พยายามโน้มน้าวสุมาอี้ให้ไว้ชีวิตโจซองและน้องชายโดยคำนึงถึงความดีความชอบในการทำราชการของโจจิ๋นผู้เป็นบิดาของพวกเขา แต่สุมาอี้ปฏิเสธสุมาเล่าจี๋ (魯芝 หลู่ จือ) และเอียวจ๋ง (楊綜 หยาง จง) ผู้ใต้บังคับบัญชา 2 คนของสุมาอี้ ก่อนหน้านี้เคยพยายามคัดค้านโจซองไม่ให้ยอมจำนนต่อสุมาอี้ หลังโจซองถูกจับกุม สุมาเล่าจี๋และเอียวจ๋งก็ถูกจับกุมด้วยเช่นกัน แต่สุมาอี้อภัยโทษให้ทั้งคู่และปล่อยตัวไป

ก่อนหน้านี้เมื่อฮวนห้อมหนีออกจากลกเอี๋ยงไปสมทบกับโจซองที่สุสานโกเบงเหลง ฮวนห้อมได้พบกับสูหวน (司蕃 ซือ ฟาน) ซึ่งเป็นผู้รักษาประตูผิงฉาง (平昌門 ผิงฉางเหมิน) สูหวนเคยเป็นผู้ใต้บังคับบัญชาของฮวนห้อมมาก่อน จึงไว้ใจฮวนห้อมและอนุญาตให้ฮวนห้อมผ่านประตูออกไป เมื่อฮวนห้อมออกนอกลกเอี๋ยงก็หันกลับบอกสูหวนว่า "ราชครู (สุมาอี้) กำลังดำเนินแผนก่อกบฏ ท่านควรมากับข้า!" สูหวนนำทหารไล่ตามจับฮวนห้อมแต่ไล่ตามไม่ทันจึงล่าถอยกลับไป หลังการรัฐประหาร สูหวนสวามิภักดิ์ต่อสุมาอี้และบอกเรื่องราวที่เกิดขึ้นก่อนหน้านี้ สุมาอี้ถามว่า "การกล่าวหาคนอื่นว่าเป็นกบฏมีโทษสถานใด" เหล่าผู้ติดตามของสุมาอี้ตอบว่า "ตามกฎหมายแล้ว ผู้ที่กล่าวหาเท็จจะต้องถูกลงโทษในข้อหากบฏ" ฮวนห้อมจึงถูกประหารชีวิตพร้อมกับครอบครัว โจซองพร้อมด้วยครอบครัวและผู้ติดตามก็ถูกประหารชีวิต

ในเดือนกุมภาพันธ์หรือมีนาคม ค.ศ. 249 จักรพรรดิโจฮองแต่งตั้งให้สุมาอี้เป็นอัครมหาเสนาบดี (丞相 เฉิงเซี่ยง) เพิ่มขนาดศักดินาของสุมาอี้และพระราชทานเอกสิทธิ์เพิ่มเติม แต่สุมาอี้ปฏิเสธการรับแต่งตั้งเป็นอัครมหาเสนาบดี ในเดือนมกราคมหรือกุมภาพันธ์ ค.ศ. 250 เมื่อโจฮองพระราชทานแก่สุมาอี้ สุมาอี้ก็ปฏิเสธที่จะรับอีก ในเดือนกุมภาพันธ์หรือมีนาคม ค.ศ. 250 โจฮองโปรดให้สร้างให้กับตระกูลสุมาในลกเอี๋ยง เพิ่มจำนวนขุนนางในสังกัดของสุมาอี้ เลื่อนขั้นให้ขุนนางของสุมาอี้บางคน และพระราชทานบรรดาศักดิ์โหวระดับหมู่บ้านในกับบุตรชายของสุมาอี้คือ (司馬肜) และซือหม่า หลุน (司馬倫)

ในปี ค.ศ. 251 หวาง หลิง (王淩) และหลิงหู ยฺหวี (令狐愚) หลานชายวางแผนก่อกบฏในฉิวฉุนโดยมีเป้าหมายเพื่อโค่นล้มสุมาอี้และตั้ง (曹彪) เป็นจักรพรรดิแทนโจฮอง สุมาอี้ล่วงรู้ว่าหวาง หลิงวางแผนก่อกบฏจึงยกกำลังทหารไปใกล้ฐานที่มั่นของหวาง หลิงก่อนที่หวาง หลิงจะเริ่มก่อการ หวาง หลิงยอมจำนนและฆ่าตัวตายในภายหลังขณะถูกคุมตัวในฐานะนักโทษไปยังลกเอี๋ยง สุมาอี้จับกุมผู้ร่วมสมคบคิดของหวาง หลิงรวมไปถึงเฉา เปี่ยวและนำตัวไปประหารชีวิตพร้อมกับครอบครัว

หลังจากสุมาอี้เสียชีวิตในวันที่ 7 กันยายน ค.ศ. 251 สุมาสูและสุมาเจียวผู้เป็นบุตรชายของสุมาอี้ได้กุมอำนาจในราชสำนักวุยก๊กต่อไปและกำจัดการต่อต้านทางการเมืองทุกรูปแบบ อิทธิพลของราชวงศ์โจในวุยก๊กอ่อนแอลงเรื่อย ๆ ในขณะที่อิทธิพลของตระกูลสุมายิ่งแข็งแกร่งขึ้น ในปี ค.ศ. 266 สุมาเอี๋ยนบุตรชายของสุมาเจียวชิงบัลลังก์จากโจฮวน ก่อตั้งราชวงศ์จิ้นแทนที่รัฐวุยก๊ก โดยตนเองขึ้นเป็นจักรพรรดิพระองค์ใหม่

ในวัฒนธรรมประชานิยม

ในภาคที่ 7 ของซีรีส์วิดีโอเกมไดนาสตีวอริเออร์ของ มีด่านที่สร้างจากเหตุการณ์รัฐประหารต่อโจซอง ในเกมไม่มีการกล่าวถึงการเสด็จไปสุสานโกเบงของจักรพรรดิโจฮอง ระบุเพียงว่าพระองค์ไปประพาสป่าล่าสัตว์กับโจซอง

หมายเหตุ

1. วันเจี๋ยอู่ (甲午) ของเดือน 1 ในศักราชเจียผิงปีที่ 1 ตามพระราชประวัติโจฮองในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 4
2. ในนิยายสามก๊ก (ซานกั๋วเหยี่ยนอี้) ตัวละครที่มีบทบาทเดียวกันกับเหยียน ชื่อมีชื่อว่าพัวกี๋ (潘舉 พาน จวี่)
3. พระราชประวัติโจฮองในจดหมายเหตุสามก๊กบันทึกว่า โจซองกับผู้มีส่วนร่วม ได้แก่ เตงปิด, เตงเหยียง, โฮอั๋น, ปิดห้วน, หลีซิน และฮวนห้อม ถูกประหารชีวิตพร้อมกับครอบครัวในวันอู้ซฺวี (戊戌) ของเดือน 1 ของศักราชเจียผิง ปีที่ 1 ในรัชสมัยของโจฮอง ตรงกับวันที่ 9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 249 ตามปฏิทินกริกอเรียน และยังเป็น 4 วันหลังจากเหตุรัฐประหาร

อ้างอิง

1. (嘉平元年春正月甲午，車駕謁高平陵。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 4.
2. (曹爽用何晏、鄧颺、丁謐之謀，遷太后於永寧宮，專擅朝政，兄弟並典禁兵，多樹親黨，屢改制度。帝不能禁，於是與爽有隙。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
3. (五月，帝稱疾不與政事。時人為之謠曰：「何、鄧、丁，亂京城。」) จิ้นชู เล่มที่ 1.
4. (九年春三月，黃門張當私出掖庭才人石英等十一人，與曹爽為伎人。爽、晏謂帝疾篤，遂有無君之心，與當密謀，圖危社稷，期有日矣。帝亦潛為之備，爽之徒屬亦頗疑帝。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
5. (會河南尹李勝將莅荊州，來候帝。帝詐疾篤，使兩婢侍，持衣衣落，指口言渴，婢進粥，帝不持杯飲，粥皆流出霑胷。勝曰：「衆情謂明公舊風發動，何意尊體乃爾！」帝使聲氣纔屬，說「年老枕疾，死在旦夕。君當屈并州，并州近胡，善為之備。恐不復相見，以子師、昭兄弟為託」。勝曰：「當還忝本州，非并州。」帝乃錯亂其辭曰：「君方到并州。」勝復曰：「當忝荊州。」帝曰：「年老意荒，不解君言。今還為本州，盛德壯烈，好建功勳！」勝退告爽曰：「司馬公尸居餘氣，形神已離，不足慮矣。」他日，又言曰：「太傅不可復濟，令人愴然。」故爽等不復設備。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
6. (นางเล่าซีก็ออกไปหน้าจวน จึงเรียกนายทหารซึ่งรักษาจวนนั้นมาถามว่า โจซองสิตามเสด็จออกไปแล้ว สุมาอี้คุมทหารมาเปนอันมากดังนี้จะทำเปนประการใด พัวกี๋ผู้รักษาจวนจึงว่า ท่านอย่าวิตกเลย ข้าพเจ้าจะออกไปถามให้ได้เนื้อความ ว่าแล้วก็คุมทหารประมาณห้าสิบคนขึ้นไปบนหอใหญ่หน้าจวน แลลงไปเห็นสุมาอี้คุมทหารเดิรเข้ามาถึงหน้าจวน ก็ให้ทหารยิงเกาทัณฑ์ลงไป สุมาอี้จะเดิรไปก็ไม่ได้ ซุนเหียมทหารสุมาอี้ยืนอยู่ใกล้สุมาอี้ จึงร้องห้ามขึ้นไปว่าอย่ายิงเกาทัณฑ์ลงมา ท่านผู้ใหญ่จะไปเปนข้อราชการบ้านเมือง ถ้าขืนยิงลงมาทหารทั้งปวงจะเปนโทษถึงตาย ซุนเหียมร้องห้ามถึงสองครั้งสามครั้ง พัวกี๋ก็ห้ามทหารมิให้ยิงลงไป) "สามก๊ก ตอนที่ ๗๙". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ March 28, 2024.
7. (嘉平元年春正月甲午，天子謁高平陵，爽兄弟皆從。是日，太白襲月。帝於是奏永寧太后廢爽兄弟。時景帝為中護軍，將兵屯司馬門。帝列陣闕下，經爽門。爽帳下督嚴世上樓，引弩將射帝，孫謙止之曰：「事未可知。」三注三止，皆引其肘不得發。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
8. (大司農桓範出赴爽，蔣濟言於帝曰：「智囊往矣。」帝曰：「爽與範內踈而智不及，駑馬戀短豆，必不能用也。」) จิ้นชู เล่มที่ 1.
9. (於是假司徒高柔節，行大將軍事，領爽營，謂柔曰：「君為周勃矣。」命太僕王觀行中領軍，攝羲營。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
10. (帝親帥太尉蔣濟等勒兵出迎天子，屯于洛水浮橋，上奏曰：「先帝詔陛下、 ... 伺察非常。」) จิ้นชู เล่มที่ 1.
11. (爽不通奏，留車駕宿伊水南，伐樹為鹿角，發屯兵數千人以守。桓範果勸爽奉天子幸許昌，移檄徵天下兵。爽不能用，而夜遣侍中許允、尚書陳泰詣帝，觀望風旨。帝數其過失，事止免官。泰還以報爽，勸之通奏。帝又遣爽所信殿中校尉尹大目諭爽，指洛水為誓，爽意信之。桓範等援引古今，諫說萬端。終不能從，乃曰：「司馬公正當欲奪吾權耳。吾得以侯還第，不失為富家翁。」範拊膺曰：「坐卿，滅吾族矣！」遂通帝奏。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
12. ([嘉平元年春正月]戊戌，有司奏収黃門張當付廷尉，考實其辭，爽與謀不軌。又尚書丁謐、鄧颺、何晏、司隷校尉畢軌、荊州刺史李勝、大司農桓範皆與爽通姦謀，夷三族。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 4.
13. (既而有司劾黃門張當，并發爽與何晏等反事，乃收爽兄弟及其黨與何晏、丁謐、鄧颺、畢軌、李勝、桓範等誅之。蔣濟曰：「曹真之勳，不可以不祀。」帝不聽。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
14. (初，爽司馬魯芝、主簿楊綜斬關奔爽。及爽之將歸罪也，芝、綜泣諫曰：「公居伊周之任，挾天子，杖天威，孰敢不從？舍此而欲就東市，豈不痛哉！」有司奏收芝、綜科罪，帝赦之，曰：「以勸事君者。」) จิ้นชู เล่มที่ 1.
15. (範不從，乃突出至平昌城門，城門已閉。門候司蕃，故範舉吏也，範呼之，舉手中版以示之，矯曰：「有詔召我，卿促開門！」蕃欲求見詔書，範呵之，言「卿非我故吏邪，何以敢爾？」乃開之。範出城，顧謂蕃曰：「太傅圖逆，卿從我去！」蕃徒行不能及，遂避側。 ... 會司蕃詣鴻臚自首，具說範前臨出所道。宣王乃忿然曰：「誣人以反，於法何應？」主者曰：「科律，反受其罪。」乃收範於闕下。時人持範甚急，範謂部官曰：「徐之，我亦義士耳。」遂送廷尉。) อรรถาธิบายจากเว่ย์เลฺว่ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 9.
16. (二月，天子以帝為丞相，增封潁川之繁昌、鄢陵、新汲、父城，并前八縣，邑二萬戶，奏事不名。固讓丞相。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
17. (冬十二月，加九錫之禮，朝會不拜。固讓九錫。) จิ้นชู เล่มที่ 1.
18. (二年春正月，天子命帝立廟于洛陽，置左右長史，增掾屬、舍人滿十人，歲舉掾屬任御史、秀才各一人，增官騎百人，鼓吹十四人，封子肜平樂亭侯，倫安樂亭侯。) จิ้นชู เล่มที่ 1.

บรรณานุกรม

• ตันซิ่ว (ศตวรรษที่ 3). จดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อ).
• เผย์ ซงจือ (ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายจดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อจู้).
• (648). (จิ้นชู).
• ซือหม่า กวาง (1084). จือจื้อทงเจี้ยน.