บทความน ย งต องการเพ มแหล งอ างอ งเพ อพ ส จน ความถ กต องค ณสามารถพ ฒนาบทความน ได โดยเพ มแหล งอ างอ งตามสมควร เน อหาท ขาด

อักษรไทใหญ่ (ไทใหญ่ː တူဝ်လိၵ်ႈတႆး ตัวลิกไต [โต๋ลิกไต๊], สัทอักษร: /tǒ.lḭk.táj/) พัฒนามาจากอักษรไทใต้คงเก่า ซึ่งเป็นอักษรที่ใช่ในหมู่ชาวไทใหญ่ทั้งหมด โดยยังคงมีลักษณะกลม เนื่องจากไม่ได้เปลี่ยนไปเขียนด้วยพู่กันเหมือนอักษรไทใต้คง (อักษรถั่วงอก) เมื่อรัฐฉานตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษเมื่อ พ.ศ. 2428 ทางอังกฤษได้ส่งเสริมให้ชาวไทใหญ่พัฒนาอักษรของตนขึ้นใหม่ และจัดให้มีการพิมพ์ ทำให้รูปอักษรที่เกิดจากการหล่อตัวพิมพ์มีลักษณะป้อม กลมคล้ายอักษรพม่ามากขึ้น

อักษรไทใหญ่ လိၵ်ႈတႆး

ชนิด	อักษรสระประกอบ
ทิศทาง	Left-to-right
ภาษาพูด	ภาษาไทใหญ่
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	^[a] อักษรฟินิเชีย^[a] อักษรแอราเมอิก^[a] อักษรพราหมี อักษรปัลลวะ อักษรพม่า อักษรไทใหญ่
ระบบลูก
ยูนิโคด
ช่วงยูนิโคด	U+1000–U+109F Myanmar
[a] The Semitic origin of the Brahmic scripts is not universally agreed upon.

พยัญชนะในภาษาไทใหญ่มีทั้งหมด 18 ตัว แต่มีการเพิ่มอีก 5 เสียงจัตวา ไม่มีรูปวรรณยุกต์

ประวัติ

ชาวไทใหญ่มีอักษรใช้ 2 ชนิดคือ ลิ่กถั่วงอกใช้เขียนเอกสารทั่วไปกับลิ่กยวนใช้เขียนเอกสารทางศาสนา อักษรไทใหญ่ที่ใช้กันอยู่ทุกวันนี้ นักประวัติศาสตร์พม่าเชื่อว่ารับมาจากพม่า ในขณะที่ชาวไทใหญ่เชื่อว่าพัฒนามาจากอักษรเทวนาครี และอักษรมอญ โดยอักษร "อ" ของอักษรไทใหญ่ มีลักษณะเฉพาะไม่เหมือนอักษรชนิดใดเลย แต่คล้ายกับตัว"อ" ของอักษรมอญในจารึกภาษามอญที่ อายุราวพุทธศตวรรษที่ 16 โดยทั่วไป ทฤษฎีที่อธิบายที่มาของอักษรไทใหญ่เป็นดังนี้

มาจากอักษรทิเบตโดยผ่านอาณาจักรน่านเจ้า เพราะขาดอักษรตัวที่ 4 ของแต่ละวรรคเช่นเดียวกับอักษรทิเบต
มาจากอินเดียตอนใต้ผ่านเมืองแปร เพราะไทใหญ่เคยมีอำนาจเหนือเมืองแปรช่วงหนึ่ง
รับจากอักษรมอญโดยผ่านชาวลาว
จากอินเดียใต้ผ่านอาณาจักรจามปา-กัมพูชาและเชียงแสนตามลำดับ

อักษรของชาวไทเหนือในเขตใต้คงเป็นตัวเหลี่ยมหรือลิ่กถั่วงอก มีหลักฐานว่าในสมัยราชวงศ์หมิง มีการตั้งสำนักงานหยีสี่เป้าเพื่อแปลเอกสารที่เขียนด้วยภาษาไทเหนือ แสดงว่าชาวไทใหญ่มีอักษรเป็นของตนเองมานาน

อักษรไทใหญ่มีพยัญชนะไม่ครบสำหรับเขียนภาษาบาลี ทำให้เป็นไปได้ว่าชาวไทใหญ่มีอักษรใช้ก่อนพุทธศาสนาจะเข้ามาถึง เมื่อได้รับอิทธิพลจากพุทธศาสนา ชาวไทใหญ่จึงรับอักษรพม่าเข้ามาใช้เขียนแทนเสียงที่อักษรไทใหญ่ไม่มี

เอกสารภาษาไทใหญ่ที่เก่าแก่และเขียนด้วยลิ่กถั่วงอกคือ พื้นศาสนาแสน ลิ่กถั่วงอกนี้ผอม รูปเหลี่ยม เอนซ้าย จากนั้นจึงพัฒนาการเขียนมาสู่ระบบกำเยน อักษรกลมมากขึ้น และเริ่มนำอักษรพม่ามาใช้ และเพิ่มสัญลักษณ์เครื่องหมายต่าง ๆ ต่อมาจึงพัฒนาเป็นระบบตัวมน ซึ่งพบในชาวไทใหญ่ในรัฐฉาน ส่วนชาวไทมาวยังใช้อักษรแบบเดิม

เมื่อเข้าสู่พุทธศตวรรษที่ 24 วรรณกรรมภาษาไทใหญ่ได้รับอิทธิพลจากภาษาพม่ามากขึ้น มีการใช้ภาษาพม่าปะปนกับภาษาไทใหญ่มากขึ้น เมื่อมีการพิมพ์ไบเบิลภาษาไทใหญ่เมื่อ พ.ศ. 2428 ตัวพิมพ์ของอักษรไทใหญ่มีลักษณะกลมมนคล้ายอักษรพม่ามากขึ้น และมีเครื่องหมายเฉพาะที่ต่างไปจากอักษรไทใหญ่ในคัมภีร์

ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2492 รัฐบาลของได้ตั้งคณะกรรมการปฏิรูปอักษรไทใหญ่ที่เมืองตองจี และได้ปรับปรุงอักษรไทใหญ่ใหม่เรียกว่าใหม่สูงลิ่กไทย ต่อมาใน พ.ศ. 2512 ได้ปรับปรุงตัวอักษรใหม่อีก และใน พ.ศ. 2517 ก็มีการปรับปรุงอักษรไทใหญ่อีกชุดหนึ่งที่เมือง ทำให้มีประเด็นถกเถียงเกี่ยวกับอักษรไทใหญ่มากและยังหาข้อสรุปไม่ได้

อักษรไทใหญ่กับภาษาบาลี

แต่เดิม ชาวไทใหญ่ใช้ลิ่กยวนเขียนภาษาบาลี ต่อมาพยายามเปลี่ยนมาใช้ลิ่กถั่วงอกและลิ่กตัวมน แต่อักษรไม่พอ ทำให้ไม่มีระบบการเขียนเป็นมาตรฐาน ต่อมาจึงมีการนำอักษรพม่ามาใช้เขียนภาษาบาลี ในปัจจุบัน ได้มีความพยายามที่จะเขียนภาษาบาลีด้วยอักษรไทใหญ่อีกครั้ง มีการจัดประชุมระหว่างพระสงฆ์ไทใหญ่และชาวไทใหญ่หลายครั้งเริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2499 ใน พ.ศ. 2500 ที่ประชุมเสนอให้เขียนพระไตรปิฎกด้วยอักษรพม่าแล้วแปลเป็นภาษาไทใหญ่ที่เขียนด้วยอักษรไทใหญ่ แต่พระสงฆ์ไทใหญ่ก็ยังไม่พอใจ ใน พ.ศ. 2518 มีการจัดประชุมพระสงฆ์ไทใหญ่ที่เชียงใหม่ และได้มีการประดิษฐ์อักษรไทใหญ่สำหรับเขียนภาษาบาลี แต่ยังไม่มีระบบใดได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการ

พยัญชนะ

พยัญชนะหลัก

รูปอักษรไทใหญ่	ชื่ออักษรในภาษาไทใหญ่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษร	หมายเหตุ
ၵ	ก้ะ ไก่ (ၵ ၵႆႇ)	ก	/k/
ၶ	ข้ะ ไข่ (ၶ ၶႆႇ)	ข, ค	/kʰ/
င	ง่ะ งู้ (င ငူး)	ง	/ŋ/	งู้ (ငူး) แปลว่า งู ในภาษาไทย
ၸ	จ้ะ จ้าง (ၸ ၸၢင်ႉ)	จ	/t͡s/, /s/	จ้าง (ၸၢင်ႉ) แปลว่า ช้าง (ไม่มีเสียง ช ช้าง)
သ	ส้ะ แสง (သ သႅင်)	ซ, ศ, ษ, ส	/sʰ/	แสง (သႅင်) แปลว่า อัญมณี
ၺ	ญ่ะ หญ่อง (ၺ ၺွင်ႇ)	ญ	/ɲ/	เสียง /ญ/ ในที่นี้เป็นเสียงนาสิก (เสียงขึ้นจมูก) แบบเดียวกับที่ปรากฏในภาษาอีสาน ภาษาคำเมือง ไม่มีในภาษาไทย, หญ่อง (ၺွင်ႇ) แปลว่า ต้นโพธิ์ (มาจากภาษาพม่า ညောင်)
တ	ต้ะ เต่า (တ တဝ်ႇ)	ฏ, ต	/t/
ထ	ถ้ะ ไถ (ထ ထႆ)	ฐ, ถ, ท, ฑ	/tʰ/	ไถ (ထႆ) แปลว่า คันไถ
ၼ	น่ะ หนู (ၼ ၼူ)	น, ณ	/n/
ပ	ป้ะ ป๋า (ပ ပႃ)	ป	/p/	ป๋า (ပႃ) แปลว่า ปลา ในภาษาไทย (ไม่มีเสียง ล ควบกล้ำ)
ၽ	ผ้ะ ผึ้ง (ၽ ၽိုင်ႈ)	ผ, พ	/pʰ/
ၾ	ฟ่ะ ไฟ้ (ၾ ၾႆး)	ฝ, ฟ	/f/, /pʰ/	ไฟ้ (ၾႆး) แปลว่า ไฟ
မ	ม่ะ ม่า (မ မႃႉ)	ม	/m/	ม่า (မႃႉ) แปลว่า ม้า
ယ	ย่ะ ยุ้ง (ယ ယုင်း)	ย	/j/	ยุ้ง (ယုင်း) แปลว่า ยุง
ရ	ร่ะ ร่ะฮ้าน (ရ ရႁၢၼ်း)	ร	/r/, /l/	ร่ะฮ้าน (ရႁၢၼ်း) แปลว่า พระสงฆ์, มาจากภาษาพม่า ရဟန်း, จากภาษาบาลี อรหนฺตฺ
လ	ล่ะ ลิ้ง (လ လိင်း)	ล, ฦ, ฬ	/l/	ลิ้ง (လိင်း) แปลว่า ลิง
ဝ	ว่ะ เว้ง (เสียงสั้น) (ဝ ဝဵင်း)	ว	/w/	เว้ง (ဝဵင်း) แปลว่า เวียง (ไม่มีเสียงสระเอีย)
ႁ	ห้ะ หิ่ง (ႁ ႁိင်ႇ)	ห, ฮ	/h/	หิ่ง (ႁိင်ႇ) แปลว่า ระฆัง
ဢ	อ้ะ อ่าง (ဢ ဢၢင်ႇ)	อ	/ʔ/

พยัญชนะเสริม

รูปอักษรไทใหญ่	ชื่ออักษรในภาษาไทใหญ่	เทียบรูปอักษรไทย	สัทอักษร	หมายเหตุ
(ၷ)	ก้ะ	ค	/ɡ/	ก ก้อง คำยืมจากพม่า ไม่มีในภาษาไทย
(ၿ)	บ้ะ	บ	/b/	คำยืมจากไทยและพม่า
(ၻ)	ด้ะ	ด	/d/	คำยืมจากไทยและพม่า
(ႀ)	ธ้ะ	ธ	/θ/	ส แลบลิ้น คำยืมจากพม่า ไม่มีในภาษาไทย
ၹ	ซะ	ซ	/z/	ซ ก้อง ไม่มีในภาษาไทย

สระ

สระเสียงหลัก มี 12 รูป

รูปสระ	ตัวอย่างการผสมสระ	ชื่อสระในภาษาไทใหญ่	เทียบรูปสระไทย
-	ၵ	อ๋ะ	ะ
ႃ	ၵႃ	อ๋า	า
ိ	ၵိ	อิ๋	ิ
ီ	ၵီ	อี๋	ี
ု	ၵု	อุ๋	ุ
ူ	ၵူ	อู๋	ู
ေ	ၵေ	เอ๋	เ
ႄ	ၵႄ	แอ๋	แ
ူဝ်	ၵူဝ်	โอ๋	โ
ေႃ	ၵေႃ	อ๋อ	ออ
ိုဝ်	ၵိုဝ်	อื๋อ	ื
ိူဝ်	ၵိူဝ်	เอ๋อ	เ-อ

วรรณยุกต์

วรรณยุกต์ในภาษาไทใหญ่มี 5 รูป 6 เสียง

รูปวรรณยุกต์	ชื่อวรรณยุกต์ในภาษาไทใหญ่	เสียงวรรณยุกต์
-	เป่า	เสียงจัตวา
ႇ	ยัก	เสียงเอก
ႈ	ยักจ้ำ	เสียงสามัญท้ายโท
း	จ้ำหน้า	เสียงสามัญท้ายตรี
ႉ	จ้ำใต้ (จ้ำต้ะ-อึ)	เสียงโทสั้น
ႊ	ยักขึ้น	เสียงสามัญ

ยูนิโคด

อักษรไทใหญ่ในยูนิโคด ใช้รหัสช่วงเดียวกันกับอักษรพม่า เพียงแต่มีส่วนขยายของอักษรไทใหญ่เพิ่มขึ้นมาจากอักษรพม่าตามปกติ

พม่า Unicode.org chart (PDF)
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+100x	က	ခ	ဂ	ဃ	င	စ	ဆ	ဇ	ဈ	ဉ	ည	ဋ	ဌ	ဍ	ဎ	ဏ
U+101x	တ	ထ	ဒ	ဓ	န	ပ	ဖ	ဗ	ဘ	မ	ယ	ရ	လ	ဝ	သ	ဟ
U+102x	ဠ	အ	ဢ	ဣ	ဤ	ဥ	ဦ	ဧ	ဨ	ဩ	ဪ	ါ	ာ	ိ	ီ	ု
U+103x	ူ	ေ	ဲ	ဳ	ဴ	ဵ	ံ	့	း	္	်	ျ	ြ	ွ	ှ	ဿ
U+104x	၀	၁	၂	၃	၄	၅	၆	၇	၈	၉	၊	။	၌	၍	၎	၏
U+105x	ၐ	ၑ	ၒ	ၓ	ၔ	ၕ	ၖ	ၗ	ၘ	ၙ	ၚ	ၛ	ၜ	ၝ	ၞ	ၟ
U+106x	ၠ	ၡ	ၢ	ၣ	ၤ	ၥ	ၦ	ၧ	ၨ	ၩ	ၪ	ၫ	ၬ	ၭ	ၮ	ၯ
U+107x	ၰ	ၱ	ၲ	ၳ	ၴ	ၵ	ၶ	ၷ	ၸ	ၹ	ၺ	ၻ	ၼ	ၽ	ၾ	ၿ
U+108x	ႀ	ႁ	ႂ	ႃ	ႄ	ႅ	ႆ	ႇ	ႈ	ႉ	ႊ	ႋ	ႌ	ႍ	ႎ	ႏ
U+109x	႐	႑	႒	႓	႔	႕	႖	႗	႘	႙	ႚ	ႛ	ႜ	ႝ	႞	႟

อ้างอิง

Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.

ยรรยง จิระนคร (เจีย แยนจอง). คนไทไม่ใช่คนไทย แต่เป็นเครือญาติชาติภาษา. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์มติน, 2548. ISBN
ซาย คำเมือง. อักษรไทใหญ่และพัฒนาการของอักษรไทใหญ่ในพม่า. ใน การศึกษาประวัติศาสตร์และวรรณกรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ไท, สรัสวดี อ๋องสกุล และ โยซิซูกิ มาซูฮารา, บรรณาธิการ. หนังสือรวมผลงานวิชาการประชุมนานาชาติไทศึกษา 22-23 มีนาคม 2544 ที่ จ. เชียงใหม่ หน้า 427 - 451
บล็อกของนายช่างปลูกเรือน
BlogGang.com : : นายช่างปลูกเรือน - พยัญชนะไทใหญ่

บทความภาษานี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[diringer-1] Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.