ในช่วงพ.ศ. 1100-1200 พระเจ้าซงแจ็นกัมโป กษัตริย์ในทิเบตใต้ ส่งเทินมี สัมโภฏะ เสนาบดีคนหนึ่ง ไปอินเดีย เพื่อหาข้อมูลทางพุทธศาสนา สมโภตาได้ประดิษฐ์อักษรทิเบตขึ้น โดยใช้อักษรเทวนาครีเป็นแบบ และเขียนไวยากรณ์ภาษาทิเบต โดยใช้ไวยากรณ์ภาษาสันสกฤตเป็นตัวอย่าง อักษรทิเบตนี้ ใช้เขียนคัมภีร์ทางพุทธศาสนา พจนานุกรมสันสกฤต-ทิเบตเล่มแรก มีเมื่อราวพ.ศ. 1400 การพิมพ์ด้วยแม่พิมพ์ไม้ ที่นำมาจากประเทศจีน ได้ใช้กันอย่างแพร่หลายในระยะแรก ปัจจุบันยังคงใช้ในวัดเล็ก ๆ
อักษรทิเบต | |
---|---|
มนต์ โอมมณีปัทเมฮุม | |
ชนิด | |
ช่วงยุค | ประมาณ พ.ศ. 1193 (ค.ศ. 650)–ปัจจุบัน |
ทิศทาง | Left-to-right |
ภาษาพูด | ภาษาทิเบต ภาษาซองคา ภาษาลาดัก ภาษาสิกขิม ภาษาบัลติ |
อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | |
ระบบลูก | อักษรลิมบู อักษรเลปชา อักษรพักส์-ปา |
ISO 15924 | |
Tibt (330), Tibetan | |
ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Tibetan |
ช่วงยูนิโคด | U+0F00–U+0FFF |
วรรณคดีทิเบต มักเกี่ยวกับพุทธศาสนา รวมทั้งงานที่แปลจากภาษาสันสกฤต ภาษาจีน และงานดั้งเดิมของทิเบตเอง เช่นงานเกี่ยวกับศาสนาบอน ซึ่งนับถือกันอยู่ก่อน การเข้ามาของศาสนาพุทธ
ลักษณะ
พยัญชนะมีพื้นเสียงเป็นอะ แยกแต่ละพยางค์ด้วยขีด กลุ่มพยัญชนะมีรูปพิเศษเกิดจากการเชื่อมต่อ
พยัญชนะ
พยัญชนะทิเบตมี 30 ตัว ได้แก่
อักษรทิเบต | Wylie | ZYPY | IPA | ถอดเสียง |
---|---|---|---|---|
ཀ | ka | ga | /ˉka/ | ก |
ཁ | kha | ka | /ˉkʰa/ | ค |
ག | ga | ka | /ˊkʰa/ | ค |
ང | nga | nga | /ˊŋa/ | ง |
ཅ | ca | ja | /ˉt͡ɕa/ | จ |
ཆ | cha | qa | /ˉt͡ɕʰa/ | ช |
ཇ | ja | qa | /ˊt͡ɕʰa/ | ช |
྅ | nya | nya | /ˊɲa/ | ญ |
ཏ | ta | da | /ˉta/ | ต |
ཐ | tha | ta | /ˉtʰa/ | ท |
ད | da | ta | /ˊtʰa/ | ท |
ན | na | na | /ˊna/ | น |
པ | pa | ba | /ˉpa/ | ป |
ཕ | pha | pa | /ˉpʰa/ | พ |
བ | ba | pa | /ˊpʰa/ | พ |
མ | ma | ma | /ˊma/ | ม |
ཙ | tsa | za | /ˉt͡sa/ | จ |
ཚྪ | tsha | ca | /ˉt͡sʰa/ | ช |
ཛ | dza | ca | /ˊt͡sa/ | ช |
ཝ | wa | wa | /ˊwa/ | ว |
ཞ | zha | xa | /ˊɕa/ | ซ |
ཟ | za | sa | /ˊsa/ | ซ |
འ | 'a | a | /ˊa/ | อ |
ཡ | ya | ya | /ˊja/ | ย |
ར | ra | ra | /ˊɹa/ | ร |
ལ | la | la | /ˊla/ | ล |
ཤ | sha | xa | /ˉɕa/ | ซ |
ས | sa | sa | /ˉsa/ | ซ |
ཉ | ha | ha | /ˉha/ | ฮ |
ཨ | a | a | /ˉa/ | อ |
ใช้เขียน
ยูนิโคด
ทิเบต Unicode.org chart (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+0F0x | ༀ | ༁ | ༂ | ༃ | ༄ | ༅ | ༆ | ༇ | ༈ | ༉ | ༊ | ་ | ༌ | ། | ༎ | ༏ |
U+0F1x | ༐ | ༑ | ༒ | ༓ | ༔ | ༕ | ༖ | ༗ | ༘ | ༙ | ༚ | ༛ | ༜ | ༝ | ༞ | ༟ |
U+0F2x | ༠ | ༡ | ༢ | ༣ | ༤ | ༥ | ༦ | ༧ | ༨ | ༩ | ༪ | ༫ | ༬ | ༭ | ༮ | ༯ |
U+0F3x | ༰ | ༱ | ༲ | ༳ | ༴ | ༵ | ༶ | ༷ | ༸ | ༹ | ༺ | ༻ | ༼ | ༽ | ༾ | ༿ |
U+0F4x | ཀ | ཁ | ག | གྷ | ང | ཅ | ཆ | ཇ | ཉ | ཊ | ཋ | ཌ | ཌྷ | ཎ | ཏ | |
U+0F5x | ཐ | ད | དྷ | ན | པ | ཕ | བ | བྷ | མ | ཙ | ཚ | ཛ | ཛྷ | ཝ | ཞ | ཟ |
U+0F6x | འ | ཡ | ར | ལ | ཤ | ཥ | ས | ཧ | ཨ | ཀྵ | ཪ | ཫ | ཬ | |||
U+0F7x | ཱ | ི | ཱི | ུ | ཱུ | ྲྀ | ཷ | ླྀ | ཹ | ེ | ཻ | ོ | ཽ | ཾ | ཿ | |
U+0F8x | ྀ | ཱྀ | ྂ | ྃ | ྄ | ྅ | ྆ | ྇ | ྈ | ྉ | ྊ | ྋ | ྌ | ྍ | ྎ | ྏ |
U+0F9x | ྐ | ྑ | ྒ | ྒྷ | ྔ | ྕ | ྖ | ྗ | ྙ | ྚ | ྛ | ྜ | ྜྷ | ྞ | ྟ | |
U+0FAx | ྠ | ྡ | ྡྷ | ྣ | ྤ | ྥ | ྦ | ྦྷ | ྨ | ྩ | ྪ | ྫ | ྫྷ | ྭ | ྮ | ྯ |
U+0FBx | ྰ | ྱ | ྲ | ླ | ྴ | ྵ | ྶ | ྷ | ྸ | ྐྵ | ྺ | ྻ | ྼ | ྾ | ྿ | |
U+0FCx | ࿀ | ࿁ | ࿂ | ࿃ | ࿄ | ࿅ | ࿆ | ࿇ | ࿈ | ࿉ | ࿊ | ࿋ | ࿌ | ࿎ | ࿏ | |
U+0FDx | ࿐ | ࿑ | ࿒ | ࿓ | ࿔ | ࿕ | ࿖ | ࿗ | ࿘ | ࿙ | ࿚ | |||||
U+0FEx | ||||||||||||||||
U+0FFx |
อ้างอิง
- (อังกฤษ) รูปและการออกเสียงของอักษรทิเบต omniglot.com
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
inchwngph s 1100 1200 phraecasngaecnkmop kstriyinthiebtit sngethinmi smophta esnabdikhnhnung ipxinediy ephuxhakhxmulthangphuththsasna smophtaidpradisthxksrthiebtkhun odyichxksrethwnakhriepnaebb aelaekhiyniwyakrnphasathiebt odyichiwyakrnphasasnskvtepntwxyang xksrthiebtni ichekhiynkhmphirthangphuththsasna phcnanukrmsnskvt thiebtelmaerk miemuxrawph s 1400 karphimphdwyaemphimphim thinamacakpraethscin idichknxyangaephrhlayinrayaaerk pccubnyngkhngichinwdelk xksrthiebtmnt oxmmnipthemhumchnidxksrsraprakxbchwngyukhpraman ph s 1193 kh s 650 pccubnthisthangLeft to right phasaphudphasathiebt phasasxngkha phasaladk phasasikkhim phasabltixksrthiekiywkhxngrabbaemxksrfiniechiyxksraexraemxikxksrphrahmixksrkhuptaxksrsiththmxksrthiebtrabblukxksrlimbu xksrelpcha xksrphks paISO 15924Tibt 330 TibetanyuniokhdyuniokhdaefngTibetanchwngyuniokhdU 0F00 U 0FFF bthkhwamniprakxbdwyinsthxksrsakl IPA sahrbkhaaenanaebuxngtnekiywkbsylksn IPA oprddu sahrbkhwamaetktangrahwang aela duthi sthxksrsakl wngelbehliymaelathbsraxksrthiebtphyychnaxksrthiebt wrrnkhdithiebt mkekiywkbphuththsasna rwmthngnganthiaeplcakphasasnskvt phasacin aelangandngedimkhxngthiebtexng echnnganekiywkbsasnabxn sungnbthuxknxyukxn karekhamakhxngsasnaphuththlksnaphyychnamiphunesiyngepnxa aeykaetlaphyangkhdwykhid klumphyychnamirupphiessekidcakkarechuxmtxphyychnaphyychnathiebtmi 30 tw idaek xksrthiebt Wylie ZYPY IPA thxdesiyngཀ ka ga ˉka kཁ kha ka ˉkʰa khག ga ka ˊkʰa khང nga nga ˊŋa ngཅ ca ja ˉt ɕa cཆ cha qa ˉt ɕʰa chཇ ja qa ˊt ɕʰa ch nya nya ˊɲa yཏ ta da ˉta tཐ tha ta ˉtʰa thད da ta ˊtʰa thན na na ˊna nཔ pa ba ˉpa pཕ pha pa ˉpʰa phབ ba pa ˊpʰa phམ ma ma ˊma mཙ tsa za ˉt sa cཚ tsha ca ˉt sʰa chཛ dza ca ˊt sa chཝ wa wa ˊwa wཞ zha xa ˊɕa sཟ za sa ˊsa sའ a a ˊa xཡ ya ya ˊja yར ra ra ˊɹa rལ la la ˊla lཤ sha xa ˉɕa sས sa sa ˉsa sཉ ha ha ˉha hཨ a a ˉa xichekhiynphasathiebt sungxyuintrakulcin thiebt miphuphud 6 lankhnincin thiebt chingih kansu eschwn yunnan xinediy sikkhim ladk phutan aelaenpal inmxngokeliy phasathiebtepnphasaichinphuththsasna aelayngmikarsxnxyu phasasxngkha phasapracachatikhxngphutan aelamiphuphudinxinediyaelaenpal xyuintrakulcin thiebtyuniokhdthiebt Unicode org chart PDF 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E FU 0F0x ༀ U 0F1x U 0F2x ༠ ༡ ༢ ༣ ༤ ༥ ༦ ༧ ༨ ༩ U 0F3x U 0F4x ཀ ཁ ག གྷ ང ཅ ཆ ཇ ཉ ཊ ཋ ཌ ཌྷ ཎ ཏU 0F5x ཐ ད དྷ ན པ ཕ བ བྷ མ ཙ ཚ ཛ ཛྷ ཝ ཞ ཟU 0F6x འ ཡ ར ལ ཤ ཥ ས ཧ ཨ ཀྵ ཪ ཫ ཬ U 0F7x U 0F8x ྈ ྉ ྊ ྋ ྌ U 0F9x U 0FAx U 0FBx U 0FCx U 0FDx U 0FEx U 0FFx xangxing xngkvs rupaelakarxxkesiyngkhxngxksrthiebt omniglot com