สมเด็จพระพุฒาจารย์ นามเดิม เกี่ยว โชคชัย ฉายา อุปเสโณ (11 มกราคม พ.ศ. 2471 - 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556) เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายมหานิกาย อดีตเจ้าอาวาสวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร อดีตผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าทีสมเด็จพระสังฆราช อดีตประธานสมัชชามหาคณิสสรคณะสงฆ์ไทยฝ่ายมหานิกาย และอดีตประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) | |
---|---|
ชื่ออื่น | สมเด็จเกี่ยว |
ส่วนบุคคล | |
เกิด | 11 มกราคม พ.ศ. 2471 (85 ปี) |
มรณภาพ | 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556 |
นิกาย | มหานิกาย |
การศึกษา | เปรียญธรรม 9 ประโยค นักธรรมชั้นเอก |
ตำแหน่งชั้นสูง | |
ที่อยู่ | วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร |
อุปสมบท | 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 |
พรรษา | 64 |
ตำแหน่ง | อดีตเจ้าอาวาสวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร อดีตประธานกรรมการมหาเถรสมาคม อดีตเจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช อดีตประธานสมัชชามหาคณิสสรคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย อดีตประธานกรรมการมหาเถรสมาคม |
เนื่องจากสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร ทรงพระประชวร และเสด็จเข้าประทับรักษาพระองค์ ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ มาตั้งแต่ต้นปี พ.ศ. 2545 ทำให้เข้าร่วมงานพระศาสนาไม่สะดวก มหาเถรสมาคม จึงได้แต่งตั้งให้สมเด็จพระพุฒาจารย์ เป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช ในต้นปี พ.ศ. 2547 ต่อมาการแต่งตั้งนั้นได้สิ้นสุดลงเพราะครบระยะเวลาที่กำหนด มหาเถรสมาคมจึงมีมติให้แต่งตั้ง คณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช เพื่อบริหารกิจการคณะสงฆ์แทนสมเด็จพระญาณสังวรฯ โดยมีสมเด็จพระพุฒาจารย์ในฐานะมีอาวุโสสูงสุดโดยสมณศักดิ์ที่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ในขณะนั้นทำหน้าที่เป็นประธาน การแต่งตั้งดังกล่าวทั้งสองครั้ง ถูกต่อต้านอย่างรุนแรงจากกลุ่มลูกศิษย์ของพระธรรมวิสุทธิมงคล (บัว ญาณสมฺปนฺโน) (หลวงตามหาบัว) นายสนธิ ลิ้มทองกุล และนายทองก้อน วงศ์สมุทร
ประวัติ
ชาติภูมิ
สมเด็จพระพุฒาจารย์ มีนามเดิมว่า เกี่ยว โชคชัย เกิดเมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2471 นับแบบเก่า นับแบบปัจจุบันตรงกับ พ.ศ. 2472 (ตรงกับวันอาทิตย์ แรม 8 ค่ำ เดือน 3 ปีมะโรง) ณ บ้านเฉวง ตำบลบ่อผุด อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี ถือกำเนิดในครอบครัวชาวจีนไหหลำ เป็นบุตรคนที่ 5 ในจำนวนบุตร 7 คน ของนายอุ้ยเลี้ยน แซ่โหย่ (เลื่อน โชคชัย) และนางยี แซ่โหย่ (ยี โชคชัย) ครอบครัวโชคชัยมีอาชีพทำสวนมะพร้าว ปัจจุบันทายาทสกุลโชคชัยหรือแซ่โหย่เปลี่ยนนามสกุลนั้นเป็น โชคคณาพิทักษ์
อุปสมบท
เกี่ยว โชคชัย สำเร็จการศึกษาขั้นพื้นฐานระดับประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนประจำหมู่บ้าน ในปี พ.ศ. 2483 ก่อนที่จะถึงกำหนดวันเดินทางไปศึกษาต่อยังโรงเรียนในตัวเมืองสุราษฎร์ธานี เด็กชายเกี่ยวเกิดมีอาการป่วยไข้ขึ้นมาอย่างกะทันหัน บิดามารดาจึงบนบานว่า หากเด็กชายเกี่ยวหายจากป่วยไข้ ก็จะให้บวชเป็นเณร ภายหลังจากบนบรรพชาเป็นสามเณร เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2484 ที่วัดสว่างอารมณ์ ตำบลบ่อผุด โดยมีเจ้าอธิการพัฒน์ เป็นพระอุปัชฌาย์
ความตั้งใจเดิมของสามเณรเกี่ยว คือ การบวชแก้บนสัก 7 วัน แล้วก็จะลาสึกไปรับการศึกษาในฝ่ายโลก แต่เมื่อบวชแล้วได้เปลี่ยนใจ ไม่คิดจะสึกตามที่เคยตั้งใจไว้ โยมบิดามารดาจึงได้พาสามเณรเกี่ยวไปฝากกับ เจ้าอาวาสวัดแจ้ง ตำบลอ่างทอง อำเภอเกาะสมุย
ในเวลาต่อมา หลวงพ่อพริ้งได้นำไปฝากไว้กับอาจารย์เกตุ คณะ 5 ณ วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร แต่หลังจากนั้นเป็นเวลาไม่นาน กรุงเทพมหานครต้องประสบภัยจากสงครามโลกครั้งที่สอง กรุงเทพมหานครถูกเครื่องบินทิ้งระเบิด หลวงพ่อพริ้งจึงได้รับตัวพาไปฝากท่านอาจารย์มหากลั่น อำเภอไชยา เมื่อสงครามสงบ หลวงพ่อพริ้งได้พากลับไปที่วัดสระเกศอีกครั้งหนึ่ง อย่างไรก็ตามในเวลานั้น ท่านอาจารย์เกตุ ได้ลาสิกขาบทไปแล้ว หลวงพ่อพริ้งจึงพาฝากไว้กับพระครูปลัดเทียบ (ซึ่งในเวลาต่อมาได้รับโปรดเกล้า ฯ สถาปนา เป็นพระธรรมเจดีย์ และเป็นเจ้าอาวาสวัดสระเกศ)
ท่านได้ศึกษาธรรมะจนสอบได้นักธรรมชั้นเอก และศึกษาปริยัติธรรม สอบได้เปรียญธรรม 5 ประโยค ตั้งแต่ครั้งยังเป็นสามเณร ต่อมา เมื่อมีอายุครบอุปสมบท ก็ได้อุปสมบทในวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 ที่วัดสระเกศ โดยมีพระธรรมวโรดม (อยู่ ญาโณทโย) เป็นพระอุปัชฌาย์ จนถึงปี พ.ศ. 2497 สอบได้เปรียญธรรม 9 ประโยค
สมเด็จพระพุฒาจารย์ได้รับปริญญากิตติมศักดิ์ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนา จากมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี และปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาการบริหารการศึกษา จากมหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ
สมณศักดิ์
เจ้าประคุณ สมเด็จฯ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ พระราชทานแต่งตั้ง เลื่อนและสถาปนาสมณศักดิ์ โดยลำดับ ดังนี้
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2501 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ พระเมธีสุทธิพงศ์
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2505 เป็นพระราชาคณะชั้นราชที่ พระราชวิสุทธิเมธี ตรีปิฎกโกศล โสภณธรรมวาที ศึกษาธิบดีธุราทร ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2507 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพคุณาภรณ์ สุนทรธรรมวาที ตรีปิฎกบัณฑิต ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2514 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมคุณาภรณ์ สุนทรคัมภีรญาณ ตรีปิฏกาธารวิมล โสภณปริยัติกิจจาทร มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2516 เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองที่ พระพรหมคุณาภรณ์ สุนทรธรรมสาธก ตรีปิฎกปริยัตติโกศล วิมลศีลาจาร ศาสนภารธุราทร มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
- 5 ธันวาคม พ.ศ. 2533 เป็นสมเด็จพระราชาคณะที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ ภาวนากิจวิธานปรีชา ญาโณทยวรางกูร วิบูลวิสุทธิจริยา อรัญญิกมหาปริณายก ตรีปิฎกบัณฑิต มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัญวาสี
งานด้านวิชาการและการบริหารคณะสงฆ์
พ.ศ. 2494-2514
สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้เริ่มต้นงานด้านวิชาการและการบริหารคณะสงฆ์ ในปี พ.ศ. 2494 โดยเป็นครูสอนปริยัติธรรม ต่อได้เป็นกรรมการตรวจ(ธรรมสนามหลวง) ในปี พ.ศ. 2496 และเป็นกรรมการตรวจ(บาลีสนามหลวง) ในปี พ.ศ. 2497 ในปีเดียวกัน ได้เป็นกรรมการพิเศษแผนกตรวจสำนวนแปล ฉบับ พ.ศ. 2500 ของคณะสงฆ์
ในปี พ.ศ. 2500 สมเด็จพระพุฒาจารย์ได้เป็นอาจารย์สอนภาษาบาลีที่มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ในปีต่อมาได้เลื่อนเป็นหัวหน้าแผนกบาลีธรรม และเป็นอาจารย์สอนพระสูตร และประธานหัวหน้าแผนกคณะพุทธศาสตร์ มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ในปี พ.ศ. 2502 ได้รับการแต่งตั้งเป็น และหัวหน้าแผนกธรรมวิจัย ของมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์
ในปี พ.ศ. 2506 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้รับเลือกเป็นอนุกรรมการมหาเถรสมาคม ในปี พ.ศ. 2507 ได้รับเลือกเป็น มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ และได้รับพระบัญชาแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งรองเจ้าคณะภาค 9 (เขตปกครองจังหวัด ขอนแก่น, มหาสารคาม, กาฬสินธุ์, ร้อยเอ็ด) ในปี พ.ศ. 2508 ได้รับพระบัญชาแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะภาค 9 และเป็นสมเด็จพระสังฆราช
ในปี พ.ศ. 2513 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้รับเลือกเป็นกรรมการร่างหลักสูตรโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา และเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดสระเกศ ต่อมาในปี พ.ศ. 2514 ได้รับพระบัญชาแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสวัดสระเกศ
กรรมการมหาเถรสมาคม
ในปี พ.ศ. 2516 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม และได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น รองสมเด็จพระราชาคณะ เป็นรูปที่ 3 ในประวัติศาสตร์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ที่ได้รับสถาปนาแต่งตั้งขึ้นเป็นรองสมเด็จพระราชาคณะที่มีอายุไม่ถึง 50 ปี
ต่อมาในปี พ.ศ. 2524 ได้รับพระบัญชาแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะภาค 10 (เขตปกครองจังหวัดอุบลราชธานี, ศรีสะเกษ, นครพนม, ยโสธร, มุกดาหาร, อำนาจเจริญ) ในปี พ.ศ. 2528 ได้ เป็นประธานกรรมาธิการสังคายนาพระธรรมวินัย ตรวจชำระพระไตรปิฎก ในมหามงคลวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษาครบ 5 รอบของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ในปี พ.ศ. 2532 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้รับพระบัญชาแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะหนใหญ่หนตะวันออก และในปี พ.ศ. 2534 ได้เป็นประธานกรรมการจัดการชำระและพิมพ์อรรถกถาพระไตรปิฎก เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในมหามงคลวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2535 ในปี พ.ศ. 2540 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้รับพระบัญชาแต่งตั้งเป็น ประธานคณะกรรมการฝ่ายเผยแผ่พระพุทธศาสนา ของมหาเถรสมาคม และเป็นประธานคณะกรรมการช่วยเหลือผู้ประสบภัยธรรมชาติและอุบัติภัย
นอกจากนั้น สมเด็จพระพุฒาจารย์ เป็นผู้ริเริ่มตั้งโรงพิมพ์กรมการศาสนา และได้แสดงธรรมทางสถานีวิทยุ 919 ในรายการ “ของดีจากใบลาน” เป็นประจำ
ปฏิบัติหน้าที่เป็นประธานกรรมมหาเถรสมาคม 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2547 ถึง 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556
งานพิเศษ
- เป็นประธานในพิธีมอบสัญญาบัตรพัดยศแก่พระครูสัญญาบัตร ที่ได้รับพระราชทานตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์
- เป็นประธานในพิธีทรงตั้งเปรียญธรรม 3 ประโยค
- เป็นประธานในพิธีประสาทปริญญาบัตร แก่มหาวิทยาลัยของคณะสงฆ์ไทย ทั้ง 2 แห่ง มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
ภารกิจต่างประเทศ
สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้เริ่มต้นงานด้านวิชาการและการบริหารคณะสงฆ์ ในปี พ.ศ. 2498 ได้ไปร่วมประชุมฉัฏฐสังคีติ ณ ประเทศพม่า ในปี พ.ศ. 2505 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้เป็นหัวหน้าคณะเดินทางไปดูการศาสนาและเพื่อศาสนสัมพันธ์ที่เกาหลี ญี่ปุ่น ไต้หวัน และฮ่องกง ต่อมาใน ปี พ.ศ. 2510 ได้เป็นหัวหน้าคณะเดินทางไปสังเกตการณ์ การศึกษาพระพุทธศาสนาที่ลาว ศรีลังกา ญี่ปุ่น ไต้หวัน ฮ่องกง ในปี พ.ศ. 2512 เป็นกรรมการอำนวยการฝึกอบรมพระธรรมทูต
ในปี พ.ศ. 2515 สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้ไปสังเกตการณ์การศึกษาทางพระพุทธศาสนาของมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ในสหรัฐอเมริกา และในปี พ.ศ. 2525 ได้รับตำแหน่งรองประธาน
ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระพระสังฆราช ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช และประธานสมัชชามหาคณิสสร
ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช
ตามที่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ประชวร และเสด็จประทับรักษาพระองค์ ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ มาตั้งแต่ต้นปี พ.ศ. 2545 ทำให้ทรงไม่สามารถปฏิบัติพระศาสนกิจได้สะดวก ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลจึงได้ขอความเห็นจากคณะแพทย์และคณะกรรมการวัดบวรนิเวศวิหาร มี ผู้ปฏิบัติหน้าที่เลขานุการสมเด็จพระสังฆราชเป็นประธาน เสนอที่ประชุมกรรมการมหาเถรสมาคมในวันที่ 9 มกราคม พ.ศ. 2547 ที่ประชุมกรรมการมหาเถรสมาคม มีมติอนุโมทนาสนองข้อเสนอดังกล่าว โดยให้แต่งตั้งผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชเป็นการชั่วคราว และโดยที่สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (ทองเจือ จินฺตากโร) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม เป็นสมเด็จพระราชาคณะผู้มีอาวุโสสูงสุดโดยสมณศักดิ์ มีอายุถึง 96 ปี (ณ เวลานั้น) อีกทั้งยังอาพาธ ไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้เช่นกัน จึงเห็นสมควรให้สมเด็จพระราชาคณะมีอาวุโสสูงสุดโดยสมณศักดิ์ลำดับถัดไป ได้แก่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ โดยมีสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะอื่นอีก 5 รูป เป็นผู้ช่วยปฏิบัติหน้าที่ โดยที่สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2547 โดยมีนาย วิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี เป็นผู้ลงนาม ซึ่งสมเด็จพระสังฆราชได้มีพระบัญชาว่า “ทราบและเห็นชอบ” เมื่อวันที่ 26 มกราคม พ.ศ. 2547 อย่างไรก็ตาม ในปลายปี พ.ศ. 2548 หนังสือพิมพ์ผู้จัดการออนไลน์ ได้กล่าวหาว่า ลายมือเขียน “ทราบและเห็นชอบ” ไม่ได้เป็นของสมเด็จพระสังฆราช แต่เป็นของพระเทพสารเวที เลขานุการสมเด็จพระสังฆราช
สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช ในช่วงต้นปี พ.ศ. 2547 เช่น เป็นประธานในพิธีวันวิสาขบูชาโลก ในช่วง 30 พ.ค. ถึง 3 มิ.ย. ซึ่งนับเป็นครั้งแรกในประเทศไทยที่คณะสงฆ์ในโลกทั้ง 3 นิกาย คือ เถรวาท มหายาน และวัชรยาน ได้มาประกอบพิธีกรรมทางศาสนาร่วมกันในสถานที่เดียวกัน
ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช
ต่อมาการแต่งตั้งนั้นได้สิ้นสุดลงเพราะครบระยะเวลาที่กำหนด พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตราพระราชกำหนดแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 และ พ.ศ. 2547 เพื่อให้มีคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ประกาศในราชกิจจานุเบกษา วันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2547 มหาเถรสมาคม มีมติเป็นในการประชุม เมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2547 ให้แต่งตั้ง คณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช เพื่อบริหารกิจการคณะสงฆ์แทนสมเด็จพระญาณสังวรฯ ซึ่งคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ประกอบด้วยสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ รวม 7 รูป จากพระอาราม 7 วัด ทั้งจากฝ่ายมหานิกายและธรรมยุติกนิกาย โดยมีสมเด็จพระพุฒาจารย์ ในฐานะมีอาวุโสสูงสุดโดยสมณศักดิ์ที่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ ทำหน้าที่ประธาน
นอกจากสมเด็จพระพุฒาจารย์แล้ว ยังมีสมเด็จพระราชาคณะอีก 6 รูป ในคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช มีดังต่อไปนี้
- สมเด็จพระมหาธีราจารย์ (นิยม ฐานิสฺสโร) เจ้าอาวาสวัดชนะสงครามราชวรมหาวิหาร (มหานิกาย, อุปสมบท เมื่อ พ.ศ. 2487, ได้เป็นสมเด็จพระราชาคณะเมื่อปี พ.ศ. 2535 โดยเป็นพระผู้มีอาวุโสโดยสมณศักดิ์รองจากสมเด็จพระพุฒาจารย์)
- สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) เจ้าอาวาสวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ (มหานิกาย, อุปสมบท เมื่อ พ.ศ. 2488, ได้เป็นสมเด็จพระราชาคณะเมื่อปี พ.ศ. 2538)
- สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (พุฒ สุวฑฺฒโน) เจ้าอาวาสวัดสุวรรณารามราชวรวิหาร (มหานิกาย, อุปสมบท เมื่อ พ.ศ. 2471)
- สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (ประจวบ กนฺตาจาโร) เจ้าอาวาสวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร (ธรรมยุต, อุปสมบท เมื่อ พ.ศ. 2483, ได้เป็นสมเด็จพระราชาคณะเมื่อปี พ.ศ. 2543)
- สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (มานิต ถาวโร) เจ้าอาวาสวัดสัมพันธวงศาราม วรวิหาร (ธรรมยุต, อุปสมบท เมื่อ พ.ศ. 2480, ได้เป็นสมเด็จพระราชาคณะเมื่อปี พ.ศ. 2544)
- สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สนฺตงฺกุโร) เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร (ธรรมยุต, อุปสมบท เมื่อ พ.ศ. 2480, ได้เป็นสมเด็จพระราชาคณะเมื่อปี พ.ศ. 2546)
สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช ในช่วงปี พ.ศ. 2547 ถึงปี พ.ศ. 2549 เช่น เป็นประธานในพิธีวันวิสาขบูชาโลก ประจำปี พ.ศ. 2548 โดยมีผู้นำศาสนาพุทธจาก 41 ประเทศเข้าร่วม และกล่าวเปิดประชุมโดยการประกาศให้ผู้นำศาสนาพุทธทั่วโลกร่วมกันยกย่ององค์พระมหากษัตริย์ไทย ที่ทรงเป็นองค์พุทธมามกะประเสริฐยิ่งในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา พร้อมแนะให้ใช้หลักแห่งพุทธะดับความร้อนรุ่มของโลก
ข้อวิจารณ์กรณีแต่งตั้งประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช
นายสนธิ ลิ้มทองกุล และพระธรรมวิสุทธิมงคล (บัว ญาณสมฺปนฺโน) ได้กล่าวว่า สมเด็จพระญาณสังวรฯ ไม่ได้ทรงพระประชวร แต่เพราะทรงเจริญพระชนมายุมากแล้วเท่านั้น จริง ๆ แล้วทรงแจ่มใส ปฏิบัติพระศาสนกิจได้ การแต่งตั้งคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชจึงมิชอบ หลวงตามหาบัวยังได้กล่าวหาว่า สมเด็จพระพุฒาจารย์ เป็นมหาโจรและทำอะไรไม่ได้ดีไว้หลายอย่าง ช่วงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2548 หลวงตามหาบัวจึงได้มอบหมายให้นายทองก้อน วงศ์สมุทร ถวายฎีกาแก่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ขอพระราชทานบิณฑบาตถอดสมณศักดิ์สมเด็จพระพุฒาจารย์ ฐานขัดพระธรรมวินัย ดำเนินการประชุมมหาเถรสมาคมโดยไม่เป็นไปตามกฎระเบียบ และร่วมมือกับนายวิษณุ เครืองาม ทำลายหลักพระธรรมวินัยของพระพุทธศาสนา และขนบธรรมเนียมโบราณราชประเพณี ตลอดจนศีลธรรมอันดี ในเวลาต่อมา หลวงตามหาบัวได้นำคณะสงฆ์และฆราวาสนับหมื่น ไปชุมนุมใหญ่ต้านสมเด็จพระพุฒาจารย์ ในรายการเมืองไทยรายสัปดาห์ นายสนธิ ลิ้มทองกุล ได้ออกมากล่าวว่า "กรณีหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน ถวายฎีกาเป็นการปกป้องสถาบันศาสนา และสถาบันกษัตริย์ไม่ให้อ่อนแอ"
อย่างไรก็ตาม ช่วงเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2549 หลวงตามหาบัวได้ออกคำสั่งให้นายทองก้อนออกจากวัด และห้ามยุ่งเกี่ยวกับเรื่องใดๆ ของวัดป่าบ้านตาดอีกต่อไป เนื่องจากประพฤติไม่เหมาะสมอย่างรุนแรง เกี่ยวกับการบริหารสถานีวิทยุเสียงธรรมชุมชน จึงทำให้แนวร่วมต่อต้านสมเด็จพระพุฒาจารย์ได้อ่อนแอลง
ในทางตรงข้าม คอลัมนิสต์แมงเม่า แห่ง หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ ได้ออกมากล่าวว่าสมเด็จพระพุฒาจารย์ได้ปฏิบัติหน้าที่ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชอย่างถูกต้อง ตามที่ได้รับมอบหมาย และผู้สนับสนุนสมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้มีการรวมตัวกันเพื่อแสดงความเคารพและความสนับสนุนเป็นจำนวนมาก
การปฏิบัติหน้าที่หลังจากการรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2549
หลังจากการรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2549 ได้มีผู้ปลอมแปลงร่างพระบัญชาสมเด็จพระสังฆราช ให้ยกเลิกคณะผู้แทนปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชเดิม และตั้งคณะผู้แทนปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชใหม่ โดยมีสมเด็จพระมหาธีราจารย์เป็นประธาน และสมเด็จพระพุฒาจารย์เป็นที่ปรึกษา ในวันต่อมา คุณหญิง ทิพาวดี เมฆสวรรค์ รมต.ประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ในฐานะกำกับ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ได้กล่าวว่า ไม่ทราบว่าใครส่งพระบัญชาปลอมมาให้ดู ส่วนเลขานุการสมเด็จพระสังฆราชยืนยันว่าตนไม่ทราบว่าผู้ใดทำเอกสารปลอมแต่อย่างใด คณะกรรมการวัดบวรนิเวศวิหารได้ให้ผู้แทนแจ้งความร้องทุกข์แก่พนักงานสอบสวน เพื่อหาผู้กระทำการปลอมพระบัญชา
ในช่วงเวลาเดียวกัน สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ กว่า 30 คน นำโดยนายไพศาล พืชมงคล ได้เตรียมยื่นหนังสือเสนอร่าง พ.ร.บ.คณะสงฆ์ เพื่อให้สภานิติบัญญัติแห่งชาติพิจารณาและตราเป็นพระราชบัญญัติ โดยเสนอให้ นับอาวุโสของสมเด็จและพระราชาคณะโดยพรรษา (แทนการนับอาวุโสตามสมณศักดิ์แต่เดิม) ซึ่งจะทำให้พระราชาคณะที่มีอาวุโสสูงสุดเป็นพระฝ่ายธรรมยุตินิกาย พ.ร.บ. คณะสงฆ์ ฉบับแก้ไข พ.ศ. 2535 (ซึ่งเป็นฉบับที่ใช้อยู่ในเวลานั้น) กำหนดไว้ว่า ผู้ที่จะได้รับโปรดเกล้าฯ เป็นสมเด็จพระสังฆราช ต้องมีอาวุโสทางสมณศักดิ์สูงที่สุด โดยดูจากการที่พระสงฆ์รูปนั้น ได้รับโปรดเกล้า ฯ เป็นสมเด็จพระราชาคณะ ชั้นสุพรรณบัฏ (คือมีการจารึกชื่อและราชทินนามลงบนแผ่นทองคำแท้) ก่อนพระสงฆ์รูปอื่น ๆ ในเวลาเดียวกัน ได้มีผู้เรียกร้องให้รัฐบาลทหารเสนอร่างกฎหมายแก้ไข พ.ร.บ.คณะสงฆ์ เข้าสู่สภานิติบัญญัติแห่งชาติ โดยเปลี่ยนให้ พระราชอำนาจในการสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช เป็นพระราชอำนาจโดยสมบูรณ์ของพระมหากษัตริย์ โดยไม่มีข้อจำกัด ในเรื่องของความอาวุโสทางพรรษาหรือสมณศักดิ์
สมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้ปฏิบัติหน้าที่ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ตามปกติในช่วงปลายปี พ.ศ. 2549 และต้นปี พ.ศ. 2550 เช่น เป็นประธานสังคายนาพระธรรมวินัยตรวจชำระพระไตรปิฎก เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธันวาคม 2550 (ครั้งหลังสุดที่เคยมีการชำระพระไตรปิฎก คือ เมื่อประมาณ 30 ปีที่ผ่านมา เมื่อครั้งมหามงคลดิถีที่มีพระชนมพรรษาจะบรรจบครบ 5 รอบนักษัตร ในวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2530)
ผลงานประพันธ์
สมเด็จพระพุฒาจารย์ มีผลงานด้านการเขียนที่เป็นหนังสือดังหลายเล่ม ประกอบด้วย ธรรมะสำหรับผู้นับถือพระพุทธศาสนา, ดีเพราะมีดี (พิมพ์ ธ.ค. พ.ศ. 2540), ทศพิธราชธรรม (พิมพ์ ธ.ค. พ.ศ. 2541), วันวิสาขบูชา (พิมพ์ พ.ศ. 2542) , การนับถือพระพุทธศาสนา, ปาฐกถาธรรมสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) , โอวาทพระธรรมเทศนาและบทความสมเด็จพระพุฒาจารย์, การดำรงตน, และ คุณสมบัติ 5 ประการ
มรณภาพ
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) มรณภาพด้วยภาวะไตวายเรื้อรังและติดเชื้อในกระแสเลือดที่โรงพยาบาลสมิติเวช เมื่อวันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556 เวลา 08:41 นาฬิกา
วันอาทิตย์ที่ 11 สิงหาคม พ.ศ. 2556 เวลา 17.15 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานน้ำหลวงสรงศพ พร้อมด้วยเครื่องเกียรติยศประกอบศพ ไตรครอง โกศไม้สิบสอง ฉัตรเครื่องสูงทองแผ่ลวด แตรงอน แตรฝรั่ง ปี่ กลองชนะ ประโคมเวลาพระราชทานน้ำหลวงสรงศพ และทรงรับศพอยู่ในพระบรมราชานุเคราะห์โดยตลอด มีพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมเวลากลางคืน กำหนด 7 คืน การนี้ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปพระราชทานน้ำหลวงสรงศพ และทรงเชิญพวงมาลาของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และของส่วนพระองค์วางที่หน้าโกศศพ ณ ศาลาการเปรียญ วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร
วันศุกร์ที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2556 เวลา 17.00 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ไปในการบำเพ็ญพระราชกุศล 7 วัน พระราชทานศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)
วันศุกร์ที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2556 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดให้เลื่อนชั้นเกียรติยศจากโกศไม้สิบสอง เป็นพระราชทานโกศมณฑป ตั้งประดับเกียรติยศศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)
วันเสาร์ที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2556 เวลา 17.00 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ไปในการบำเพ็ญพระราชกุศล 50 วัน พระราชทานศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)
วันจันทร์ที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556 เวลา 17.00 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ไปในการบำเพ็ญพระราชกุศล 100 วัน พระราชทานศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)
วันอาทิตย์ที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2557 เวลา 17.00 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปในการพระราชทานเพลิงศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร
อ้างอิง
- มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, มหาวิทยาลัย. ชีวิตและความคิด สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) พระมหาเถระผู้เป็นประวัติศาสตร์ความทรงจำพระพุทธศาสนาโลก. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2557. หน้า 268 หน้า. ภาพประกอบ. ISBN
- พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต). มหาจุฬาฯ งามสง่าสดชื่น กลางทะเลคลื่นลม. กรุงเทพมหานคร : ผลิธัมม์, 2557. หน้า 300 หน้า. ภาพประกอบ. ISBN
- เดลินิวส์ วงการศาสนาปีลิง มีแต่สีสันและความเร้าใจ 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 30 ธันวาคม 2547
- มติชน, ตั้ง ‘สมเด็จพระพุฒาจารย์’ ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน 15 ม.ค. 2547
- The Nation, Special to The Nation: What is happening to Buddhism in Thailand is completely political and unBuddhist 2007-05-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 9 November 2006
- ไทยรัฐ, เปิดลำดับอาวุโสพระเถระชั้นผู้ใช้ ต่อจาก "สมเด็จเกี่ยว", 11 สิงหาคม 2556
- หน้าแรกผู้จัดการ Online, เซี่ยงเส้าหลง, ภาวะ"สังฆราช 2 พระองค์" และจุดอันตรายสำหรับไทยรักไทย 2007-03-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 20 ธันวาคม 2547
- The Nation, Sondhi: Wissanu is a liar 2007-04-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 26 November 2005
- ผู้จัดการ Online, “หลวงตาบัว” เจิมยกแรก ซัด “สมเด็จเกี่ยว” เป็นมหาโจร![], 4 มีนาคม 2548
- ผู้จัดการรายวัน, ถวายฎีกาถอดสมเด็จเกี่ยว, 4 มีนาคม 2548
- สยามรัฐ, 11 มกรา...มุทิตาสักการะ...79 ปีสมเด็จเกี่ยวผู้เปี่ยมเมตตา 2007-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 11 มกราคม 2550
- ตามชีวประวัติในเว็บไซต์ของวัดสระเกศฯ 2007-05-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ถ้าตามชีวประวัติที่ทางมหาวิทยาลัยราขภัฏสุราษฎร์ธานีได้ทำวิจัย[] เกี่ยว โชคชัย ได้ บรรพชาเป็นสามเณร ที่วัดภูเขาทองตอนอายุ 12 ปี ถ้าตามชีวประวัติในเว็บไซต์ของธรรมะไทย เกี่ยว โชคชัย ได้บรรพชาเป็นสามเณร เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2489 (อายุ 18 ปี)
- ชีวประวัติในเว็บไซต์ของธรรมะไทย ระบุว่า โยมบิดา เป็นผู้พาสามเณรเกี่ยวไปฝากกับหลวงพ่อพริ้ง ส่วนชีวประวัติที่ทางมหาวิทยาลัยราขภัฏสุราษฎร์ธานีได้ทำวิจัย[] ระบุว่า โยมมารดาเป็นผู้พาสามเณรเกี่ยวไปฝาก
- เสรีชัย, วัดไทยจัด 50 วัน ‘สมเด็จเกี่ยว’ ให้สมาคมปักษ์ใต้เป็นแม่งาน, 13 กันยายน 2556
- ไทยรัฐ, ความตาย (1), 28 สิงหาคม 2556
- ธรรมะไทย, วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร
- มติชน, ตั้ง ‘สมเด็จพระพุฒาจารย์’ ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 15 ม.ค.2547
- คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราขภัฏสุราษฎร์ธานี, สมเด็จพระพุฒาจารย์[]
- คม-ชัด-ลึก, มรภ.ชัยภูมิ ถวายปริญญาสมเด็จฯเกี่ยว 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 22 มีนาคม พ.ศ. 2550
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ เล่ม 75, ตอนที่ 109, 23 ธันวาคม 2501, หน้า 3142
- ราชกิจจานุเบกษา, เล่ม 80, ตอนที่ 3 ฉบับพิเศษ, 4 มกราคม 2506, หน้า 7
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ เล่ม 81, ตอนที่ 118, 17 ธันวาคม 2507, ฉบับพิเศษ หน้า 1 - 2
- ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ เล่ม 88, ตอนที่ 151, 31 ธันวาคม 2514, ฉบับพิเศษ หน้า 2
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์ เล่ม 90, ตอนที่ 177, 28 ธันวาคม 2516, ฉบับพิเศษ หน้า 15 - 19
- ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศสถาปนาสมณศักดิ์ เล่ม 108, ตอนที่ 98, 1 มิถุนายน 2534, ฉบับพิเศษ หน้า 1 - 4
- ข่าวสด, อาลัยปูชนียภิกษุ สมเด็จพระพุฒาจารย์, วันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2556 ปีที่ 23 ฉบับที่ 8298
- เสียงใต้รายวัน, ประวัติศาสตร์คณะสงฆ์ไทย ยุคกรุงรัตนโกสินทร์ "เจ้าคุณเสนาะ" รูปที่4 ขึ้นรองสมเด็จฯ อายุน้อยที่สุด 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 4 มี.ค. 2549
- จริยธรรม, สมเด็จพระพุฒาจารย์ ผู้เปิดวิสัยทัศน์ธรรมสู่วิสัยทัศน์โลก, 10 สิงหาคม 2556
- ฐานข้อมูล บุคคลสำคัญ ปราชญ์ชาวบ้าน แหล่งเก็บข้อมูล สำนักวิทยบริการราชภัฏสุราษฎร์ธานี, สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ ป.ร..9) 2007-11-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Monday April 09 2001
- มหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย, ประกาศสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ เรื่อง แต่งตั้งคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช[], วันที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2547
- ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ เรื่องแต่งตั้งคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช 2007-09-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม 121 ตอนพิเศษ 3ง, 14 มกราคม พ.ศ. 2547
- ผู้จัดการออนไลน์ เปิดหลักฐานจับโกหก แถลงการณ์สำนักนายกฯ แอบอ้างสมเด็จพระสังฆราช 2013-11-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 4 พฤศจิกายน 2548
- คม-ชัด-ลึก, พุทธศาสนา 3 นิกาย ร่วมจัดงานวันวิสาขบูชาโลก, 29 มีนาคม พ.ศ. 2550
- ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศมติมหาเถรสมาคม เรื่องการแต่งตั้งคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช, เล่ม 121, ตอนพิเศษ 79 ง, 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2547
- ข่าวสด, ประวัติและปฏิปทา สมเด็จพระมหาธีราจารย์ (นิยม ฐานิสฺสโร), คอลัมน์ มงคลข่าวสด, 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2550
- วัดปากน้ำ, ประวัติย่อ สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญมหาเถร ป.ธ. 9)
- MCOT, ชีวประวัติและผลงาน "สมเด็จเกี่ยว"ผู้แทน"พระสังฆราช-เจ้าอาวาสวัดสระเกศฯ[], 10 สิงหาคม 2556
- มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย, ประวัติ (โดยละเอียด) สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ 2007-12-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- วัดสัมพันธวงศาราม วรวิหาร (วัดเกาะ เยาวราช), ประวัติโดยสังเขป สมเด็จพระมหาวีรวงศ์
- มติชนรายวัน, 7 รายนามคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่ "สมเด็จพระสังฆราช" 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- วัดไทย ลาสเวกัส, รายนามคณะกรรมการมหาเถรสมาคม ชุดปัจจุบัน พ.ศ. 2549 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ผู้จัดการออนไลน์ 18, เปิดวิสาขบูชาโลก "สมเด็จเกี่ยว" แนะใช้พุทธศาสนาดับความร้อนรุ่มของโลก 2005-05-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 18 พฤษภาคม 2548
- คม-ชัด-ลึก, ฎีกา "ทองก้อน : ทองขาว" เพื่อปกป้องพระพุทธศาสนาจริงหรือ ?, 19 เมษายน พ.ศ. 2550
- ผู้จัดการออนไลน์, คนนับหมื่นชุมนุมใหญ่ ต้านสมเด็จเกี่ยว-วิษณุ 2005-03-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 5 มีนาคม 2548
- ผู้จัดการออนไลน์, สนธิ ชี้ หลวงตามหาบัว ถวายฎีกาเพื่อปกป้องศาสนา, 5 มีนาคม 2548
- คม-ชัด-ลึก, หลวงตามหาบัวอัปเปหิลูกศิษย์คนดังออกจากวัด, 11 สิงหาคม พ.ศ. 2549
- แมงเม่า, คอลัมน์นิสต์ กระจกบานเล็ก : รำคาญ, เดลินิวส์, 8 มีนาคม 2548
- ไทยรัฐ, 'สังฆราช' มีบัญชา เปลี่ยนปธ. คณะผู้ปฏิบัติฯแทน 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 7 พฤศจิกายน 2549
- ไทยรัฐ, ปธ.ปฏิบัติสังฆราช ยังคงเดิม 'สมเด็จพุฒาจารย์' 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 8 พฤศจิกายน 2549
- คม-ชัด-ลึก, ร่างพระบัญชาพ่นพิษขู่บึ้มวัดบวรฯ 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 9 พฤศจิกายนพ.ศ. 2549
- คม-ชัด-ลึก, ยึดพรรษา-ชงปลดสมเด็จกี่ยว 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549
- คม-ชัด-ลึก, สมเด็จวัดชนะฯไม่รู้จะปลดสมเด็จเกี่ยว ชี้เอาจริงไม่ต้องผ่านมส. 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 7 พฤศจิกายนพ.ศ. 2549
- ผู้จัดการออนไลน์, คอลัมน์เซี่ยงเส้าหลง, [เรื่องฉาวใกล้ตัวนายกฯ “กัญจนา สปินด์เลอร์” โดนแฉพฤติกรรม “ไม่เป็นหญิงไทย” !!], 18 ตุลาคม 2549
- ไทยรัฐ, ชำระพระไตรปิฎกถวาย “ในหลวง” 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 30 มกราคม พ.ศ. 2550
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-07-06. สืบค้นเมื่อ 2007-05-09.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 2007-05-09.
- . ผู้จัดการ. 2556-08-10. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-13. สืบค้นเมื่อ 2556-08-10.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help)) - "สมเด็จพระพุฒาจารย์ มรณภาพ-ติดเชื้อในเลือด". ไทยรัฐ. 9 สิงหาคม พ.ศ. 2556. สืบค้นเมื่อ 9 มีนาคม พ.ศ. 2557.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - ช่อง 7,ข่าวพระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปในการพระราชทานน้ำหลวงสรงศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)[], วันที่ 11 สิงหาคม พ.ศ. 2556
- ช่อง 7,ข่าวพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ไปในการบำเพ็ญพระราชกุศล 7 วัน พระราชทานศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) 2013-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, วันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2556
- ผู้จัดการ,ข่าวพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดให้เลื่อนชั้นเกียรติยศจากโกศไม้สิบสอง เป็นพระราชทานโกศมณฑป ตั้งประดับเกียรติยศศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)[], สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2557
- ช่อง 7,ข่าวพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ไปในการบำเพ็ญพระราชกุศล 50 วัน พระราชทานศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)[], วันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2556
- ช่อง 7,ข่าวพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ นายธานินทร์ กรัยวิเชียร องคมนตรี เป็นผู้แทนพระองค์ไปในการบำเพ็ญพระราชกุศล 100 วัน พระราชทานศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)[], วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556
- "ยิ่งใหญ่พระราชทานเพลิงศพ 'สมเด็จเกี่ยว' ผู้นำชาวพุทธทั่วโลกร่วมพิธี". ไทยรัฐ. 7 มีนาคม พ.ศ. 2557. สืบค้นเมื่อ 9 มีนาคม พ.ศ. 2557.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
และ|date=
((help)) - ช่อง 7, ข่าวสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปในการพระราชทานเพลิงศพ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)[], วันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2557
ก่อนหน้า | สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
เริ่มตำแหน่ง | ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช (20 กรกฎาคม พ.ศ. 2547ถึง 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556) | สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) | ||
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสโภ) | ประธานสมัชชามหาคณิสสรคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย (พ.ศ. 2537 ถึง 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556) | สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) | ||
สมเด็จพระญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน) สมเด็จพระสังฆราช | ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม (20 กรกฎาคม พ.ศ. 2547 ถึง 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556) | สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) | ||
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสโภ) | เจ้าคณะใหญ่หนตะวันออก (พ.ศ. 2537 - พ.ศ. 2556) | สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สนิท ชวนปญฺโญ) | ||
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสโภ) | เจ้าคณะภาค 10 (พ.ศ. 2532 - พ.ศ. 2537) | พระพรหมกวี (วรวิทย์ คงฺคปญฺโญ) | ||
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสโภ) | สมเด็จพระพุฒาจารย์ (5 ธันวาคม พ.ศ. 2533 ถึง 10 สิงหาคม พ.ศ. 2556) | สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สนิท ชวนปญฺโญ) |
แหล่งข้อมูลอื่น
- รศ.ดร.สุวิทย์ รุ่งวิสัย, ผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช 2007-07-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตล้านนา
- The Nation, Monastic dispute turning unholy 2007-01-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549
- Mettanando Bhikkhu, Bangkok Post, Monastic feud could lead to a schism, 5 มีนาคม พ.ศ. 2548
- ผู้จัดการออนไลน์, “ทองก้อน” แจงเชิญ “สนธิ” ขึ้นเวทีชุมนุมศิษย์ ย้ำจุดยืนปกป้องพระราชอำนาจ 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 6 พฤศจิกายน 2548
- พระพิพิธธรรมสุนทร, คม-ชัด-ลึก, 23 มกราคม 2547 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ), "พระไม่รู้ตัวเองว่าตัวเองเป็นพระ แล้วจะเป็นอย่างไร" 2007-03-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, โอวาท เนื่องในพิธีปิดอบรมหลักสูตรบริหารกิจการคณะสงฆ์, 25 มีนาคม 2548
- สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ), สัมโมทนียกถา เนื่องในโอกาสทำบุญทำเนียบรัฐบาล 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 24 พ.ย.2547
- คม ชัด ลึก, พลิกปูมการสถาปนา... สมเด็จพระสังฆราชองค์ปัจจุบัน 2007-09-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2550
- ข่าวสด, ความฉลาด-พยายาม-ระวัง-เสียสละ 4 พรมงคลปีใหม่ "สมเด็จเกี่ยว"[], 11 มกราคม 2550
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
smedcphraphuthacary namedim ekiyw ochkhchy chaya xupeson 11 mkrakhm ph s 2471 10 singhakhm ph s 2556 epnsmedcphrarachakhnafaymhanikay xditecaxawaswdsraeksrachwrmhawihar xditphuptibtihnathismedcphrasngkhrach xditprathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach xditprathansmchchamhakhnissrkhnasngkhithyfaymhanikay aelaxditprathankrrmkarmhaethrsmakhmsmedcphraphuthacary ekiyw xupeson chuxxunsmedcekiywswnbukhkhlekid11 mkrakhm ph s 2471 85 pi mrnphaph10 singhakhm ph s 2556nikaymhanikaykarsuksaepriyythrrm 9 praoykh nkthrrmchnexktaaehnngchnsungthixyuwdsraeksrachwrmhawihar krungethphmhankhrxupsmbth1 phvsphakhm ph s 2492phrrsa64taaehnngxditecaxawaswdsraeksrachwrmhawihar xditprathankrrmkarmhaethrsmakhm xditecakhnaihyhntawnxxk xditprathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach xditprathansmchchamhakhnissrkhnasngkhfaymhanikay xditprathankrrmkarmhaethrsmakhm enuxngcaksmedcphrasngkhracheca krmhlwngwchiryansngwr thrngphraprachwr aelaesdcekhaprathbrksaphraxngkh n orngphyabalculalngkrn matngaettnpi ph s 2545 thaihekharwmnganphrasasnaimsadwk mhaethrsmakhm cungidaetngtngihsmedcphraphuthacary epnphuptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach intnpi ph s 2547 txmakaraetngtngnnidsinsudlngephraakhrbrayaewlathikahnd mhaethrsmakhmcungmimtiihaetngtng khnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach ephuxbriharkickarkhnasngkhaethnsmedcphrayansngwr odymismedcphraphuthacaryinthanamixawuossungsudodysmnskdithisamarthptibtihnathiidinkhnannthahnathiepnprathan karaetngtngdngklawthngsxngkhrng thuktxtanxyangrunaerngcakklumluksisykhxngphrathrrmwisuththimngkhl bw yansm pn on hlwngtamhabw naysnthi limthxngkul aelanaythxngkxn wngssmuthrprawtichatiphumi smedcphraphuthacary smythiyngepn phramhaekiyw xupeson p th 9 smedcphraphuthacary minamedimwa ekiyw ochkhchy ekidemuxwnthi 3 minakhm ph s 2471 nbaebbeka nbaebbpccubntrngkb ph s 2472 trngkbwnxathity aerm 8 kha eduxn 3 pimaorng n banechwng tablbxphud xaephxekaasmuy cnghwdsurasdrthani thuxkaenidinkhrxbkhrwchawcinihhla epnbutrkhnthi 5 incanwnbutr 7 khn khxngnayxuyeliyn aesohy eluxn ochkhchy aelanangyi aesohy yi ochkhchy khrxbkhrwochkhchymixachiphthaswnmaphraw pccubnthayathskulochkhchyhruxaesohyepliynnamskulnnepn ochkhkhnaphithks xupsmbth ekiyw ochkhchy saerckarsuksakhnphunthanradbprathmsuksapithi 4 cakorngeriynpracahmuban inpi ph s 2483 kxnthicathungkahndwnedinthangipsuksatxyngorngeriynintwemuxngsurasdrthani edkchayekiywekidmixakarpwyikhkhunmaxyangkathnhn bidamardacungbnbanwa hakedkchayekiywhaycakpwyikh kcaihbwchepnenr phayhlngcakbnbrrphchaepnsamenr emuxwnthi 6 mithunayn ph s 2484 thiwdswangxarmn tablbxphud odymiecaxthikarphthn epnphraxupchchay khwamtngicedimkhxngsamenrekiyw khux karbwchaekbnsk 7 wn aelwkcalasukiprbkarsuksainfayolk aetemuxbwchaelwidepliynic imkhidcasuktamthiekhytngiciw oymbidamardacungidphasamenrekiywipfakkb ecaxawaswdaecng tablxangthxng xaephxekaasmuy wdsraeks krungethphmhankhr inewlatxma hlwngphxphringidnaipfakiwkbxacaryektu khna 5 n wdsraeksrachwrmhawihar krungethphmhankhr aethlngcaknnepnewlaimnan krungethphmhankhrtxngprasbphycaksngkhramolkkhrngthisxng krungethphmhankhrthukekhruxngbinthingraebid hlwngphxphringcungidrbtwphaipfakthanxacarymhakln xaephxichya emuxsngkhramsngb hlwngphxphringidphaklbipthiwdsraeksxikkhrnghnung xyangirktaminewlann thanxacaryektu idlasikkhabthipaelw hlwngphxphringcungphafakiwkbphrakhrupldethiyb sunginewlatxmaidrboprdekla sthapna epnphrathrrmecdiy aelaepnecaxawaswdsraeks thanidsuksathrrmacnsxbidnkthrrmchnexk aelasuksapriytithrrm sxbidepriyythrrm 5 praoykh tngaetkhrngyngepnsamenr txma emuxmixayukhrbxupsmbth kidxupsmbthinwnthi 1 phvsphakhm ph s 2492 thiwdsraeks odymiphrathrrmwordm xyu yaonthoy epnphraxupchchay cnthungpi ph s 2497 sxbidepriyythrrm 9 praoykh smedcphraphuthacaryidrbpriyyakittimskdisilpsastrdusdibnthitkittimskdi sakhasngkhmsastrephuxkarphthna cakmhawithyalyrachphtsurasdrthani aelapriyyadusdibnthitkittimskdi sakhakarbriharkarsuksa cakmhawithyalyrachphtchyphumismnskdieriyngcakkhwaipsay smedcphraphuthacary ekiyw xupeson khnamismnskdithi phraphrhmkhunaphrnsmedcphramharchmngkhlacary chwng wrpuy oy khnamismnskdithi phrathrrmthirrachmhamuni smedcphraphuththokhsacary prayuthth pyut ot khnamismnskdithi phrarachwrmuni snthnakbsmedcphrasntapapapxlthimithunayn 2515 ecaprakhun smedc idrbphramhakrunathikhunoprdekla phrarachthanaetngtng eluxnaelasthapnasmnskdi odyladb dngni 5 thnwakhm ph s 2501 epnphrarachakhnachnsamythi phraemthisuththiphngs 5 thnwakhm ph s 2505 epnphrarachakhnachnrachthi phrarachwisuththiemthi tripidkoksl osphnthrrmwathi suksathibdithurathr ytikhnissr bwrsngkharam khamwasi 5 thnwakhm ph s 2507 epnphrarachakhnachnethphthi phraethphkhunaphrn sunthrthrrmwathi tripidkbnthit ytikhnissr bwrsngkharam khamwasi 5 thnwakhm ph s 2514 epnphrarachakhnachnthrrmthi phrathrrmkhunaphrn sunthrkhmphiryan tripitkatharwiml osphnpriytikiccathr mhakhnissr bwrsngkharam khamwasi 5 thnwakhm ph s 2516 epnphrarachakhnaecakhnarxngthi phraphrhmkhunaphrn sunthrthrrmsathk tripidkpriyttioksl wimlsilacar sasnpharthurathr mhakhnissr bwrsngkharam khamwasi 5 thnwakhm ph s 2533 epnsmedcphrarachakhnathi smedcphraphuthacary phawnakicwithanpricha yaonthywrangkur wibulwisuththicriya xryyikmhaprinayk tripidkbnthit mhakhnissr bwrsngkharam khamwasi xrywasingandanwichakaraelakarbriharkhnasngkhph s 2494 2514 smedcphraphuthacary ekiyw xupeson phaphemuxepnphrarachakhnathi phraethphkhunaphrn pi 2507 xngkhklanginrup smedcphraphuthacary iderimtnngandanwichakaraelakarbriharkhnasngkh inpi ph s 2494 odyepnkhrusxnpriytithrrm txidepnkrrmkartrwcthrrmsnamhlwng inpi ph s 2496 aelaepnkrrmkartrwcbalisnamhlwng inpi ph s 2497 inpiediywkn idepnkrrmkarphiessaephnktrwcsanwnaepl chbb ph s 2500 khxngkhnasngkh inpi ph s 2500 smedcphraphuthacaryidepnxacarysxnphasabalithimhaculalngkrnrachwithyaly inphrabrmrachupthmph inpitxmaideluxnepnhwhnaaephnkbalithrrm aelaepnxacarysxnphrasutr aelaprathanhwhnaaephnkkhnaphuththsastr mhaculalngkrnrachwithyaly inphrabrmrachupthmph inpi ph s 2502 idrbkaraetngtngepn aelahwhnaaephnkthrrmwicy khxngmhaculalngkrnrachwithyaly inphrabrmrachupthmph inpi ph s 2506 smedcphraphuthacary idrbeluxkepnxnukrrmkarmhaethrsmakhm inpi ph s 2507 idrbeluxkepn mhaculalngkrnrachwithyaly inphrabrmrachupthmph aelaidrbphrabychaaetngtngihdarngtaaehnngrxngecakhnaphakh 9 ekhtpkkhrxngcnghwd khxnaekn mhasarkham kalsinthu rxyexd inpi ph s 2508 idrbphrabychaaetngtngihdarngtaaehnngecakhnaphakh 9 aelaepnsmedcphrasngkhrach inpi ph s 2513 smedcphraphuthacary idrbeluxkepnkrrmkarranghlksutrorngeriynphrapriytithrrm aephnksamysuksa aelaepnphurksakaraethnecaxawaswdsraeks txmainpi ph s 2514 idrbphrabychaaetngtngepnecaxawaswdsraeks krrmkarmhaethrsmakhm inpi ph s 2516 smedcphraphuthacary idepnkrrmkarmhaethrsmakhm aelaidrbphramhakrunathikhunoprdekla sthapnaepn rxngsmedcphrarachakhna epnrupthi 3 inprawtisastraehngkrungrtnoksinthr thiidrbsthapnaaetngtngkhunepnrxngsmedcphrarachakhnathimixayuimthung 50 pi phaph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson ptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach inphithithrngtngaelaeluxnsmnskdiphrakhrusyyabtr inekhtpkkhrxngkhnasngkhhnit pracapi ph s 2549 txmainpi ph s 2524 idrbphrabychaaetngtngihdarngtaaehnngecakhnaphakh 10 ekhtpkkhrxngcnghwdxublrachthani srisaeks nkhrphnm yosthr mukdahar xanacecriy inpi ph s 2528 id epnprathankrrmathikarsngkhaynaphrathrrmwiny trwccharaphraitrpidk inmhamngkhlworkasechlimphrachnmphrrsakhrb 5 rxbkhxngphrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr inpi ph s 2532 smedcphraphuthacary idrbphrabychaaetngtngihdarngtaaehnngecakhnahnihyhntawnxxk aelainpi ph s 2534 idepnprathankrrmkarcdkarcharaaelaphimphxrrthkthaphraitrpidk echlimphraekiyrti smedcphranangecasirikiti phrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng enuxnginmhamngkhlworkasechlimphrachnmphrrsa 5 rxb emuxwnthi 12 singhakhm ph s 2535 inpi ph s 2540 smedcphraphuthacary idrbphrabychaaetngtngepn prathankhnakrrmkarfayephyaephphraphuththsasna khxngmhaethrsmakhm aelaepnprathankhnakrrmkarchwyehluxphuprasbphythrrmchatiaelaxubtiphy nxkcaknn smedcphraphuthacary epnphurierimtngorngphimphkrmkarsasna aelaidaesdngthrrmthangsthaniwithyu 919 inraykar khxngdicakiblan epnpraca ptibtihnathiepnprathankrrmmhaethrsmakhm 20 krkdakhm ph s 2547 thung 10 singhakhm ph s 2556 nganphiess epnprathaninphithimxbsyyabtrphdysaekphrakhrusyyabtr thiidrbphrarachthantngaelaeluxnsmnskdi epnprathaninphithithrngtngepriyythrrm 3 praoykh epnprathaninphithiprasathpriyyabtr aekmhawithyalykhxngkhnasngkhithy thng 2 aehng mhawithyalymhamkutrachwithyalyaelamhawithyalymhaculalngkrnrachwithyalypharkictangpraeths smedcphraphuthacary iderimtnngandanwichakaraelakarbriharkhnasngkh inpi ph s 2498 idiprwmprachumchtthsngkhiti n praethsphma inpi ph s 2505 smedcphraphuthacary idepnhwhnakhnaedinthangipdukarsasnaaelaephuxsasnsmphnththiekahli yipun ithwn aelahxngkng txmain pi ph s 2510 idepnhwhnakhnaedinthangipsngektkarn karsuksaphraphuththsasnathilaw srilngka yipun ithwn hxngkng inpi ph s 2512 epnkrrmkarxanwykarfukxbrmphrathrrmthut inpi ph s 2515 smedcphraphuthacary idipsngektkarnkarsuksathangphraphuththsasnakhxngmhawithyalytang inshrthxemrika aelainpi ph s 2525 idrbtaaehnngrxngprathan phuptibtihnathismedcphraphrasngkhrach prathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach aelaprathansmchchamhakhnissr phuptibtihnathismedcphrasngkhrach hnngsux khxrbphrabychasmedcphrasngkhrach thi phs 0006 3 wnthi 15 mkrakhm ph s 2547 tamthismedcphrayansngwr smedcphrasngkhrach sklmhasngkhprinayk prachwr aelaesdcprathbrksaphraxngkh n orngphyabalculalngkrn matngaettnpi ph s 2545 thaihthrngimsamarthptibtiphrasasnkicidsadwk dwyehtuni rthbalcungidkhxkhwamehncakkhnaaephthyaelakhnakrrmkarwdbwrniewswihar mi phuptibtihnathielkhanukarsmedcphrasngkhrachepnprathan esnxthiprachumkrrmkarmhaethrsmakhminwnthi 9 mkrakhm ph s 2547 thiprachumkrrmkarmhaethrsmakhm mimtixnuomthnasnxngkhxesnxdngklaw odyihaetngtngphuptibtihnathismedcphrasngkhrachepnkarchwkhraw aelaodythismedcphraphuththpaphcnbdi thxngecux cin takor wdrachbphithsthitmhasimaram epnsmedcphrarachakhnaphumixawuossungsudodysmnskdi mixayuthung 96 pi n ewlann xikthngyngxaphath imxacptibtihnathiidechnkn cungehnsmkhwrihsmedcphrarachakhnamixawuossungsudodysmnskdiladbthdip idaek smedcphraphuthacary odymismedcphrarachakhnaaelaphrarachakhnaxunxik 5 rup epnphuchwyptibtihnathi odythisanknganphraphuththsasnaaehngchatiidprakasinrachkiccanuebksa emuxwnthi 14 mkrakhm ph s 2547 odyminay wisnu ekhruxngam rxngnaykrthmntri epnphulngnam sungsmedcphrasngkhrachidmiphrabychawa thrabaelaehnchxb emuxwnthi 26 mkrakhm ph s 2547 xyangirktam inplaypi ph s 2548 hnngsuxphimphphucdkarxxniln idklawhawa laymuxekhiyn thrabaelaehnchxb imidepnkhxngsmedcphrasngkhrach aetepnkhxngphraethphsarewthi elkhanukarsmedcphrasngkhrach smedcphraphuthacary idptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach inchwngtnpi ph s 2547 echn epnprathaninphithiwnwisakhbuchaolk inchwng 30 ph kh thung 3 mi y sungnbepnkhrngaerkinpraethsithythikhnasngkhinolkthng 3 nikay khux ethrwath mhayan aelawchryan idmaprakxbphithikrrmthangsasnarwmkninsthanthiediywkn prathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach smedcphraphuthacary ekiyw xupeson khnathahnathikhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach sngektrm txmakaraetngtngnnidsinsudlngephraakhrbrayaewlathikahnd phrabathsmedcphraecaxyuhwidthrngphrakrunaoprdekla traphrarachkahndaekikhephimetimphrarachbyytikhnasngkh ph s 2505 aela ph s 2547 ephuxihmikhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach prakasinrachkiccanuebksa wnthi 17 krkdakhm ph s 2547 mhaethrsmakhm mimtiepninkarprachum emuxwnthi 20 krkdakhm ph s 2547 ihaetngtng khnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach ephuxbriharkickarkhnasngkhaethnsmedcphrayansngwr sungkhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach prakxbdwysmedcphrarachakhnaaelaphrarachakhna rwm 7 rup cakphraxaram 7 wd thngcakfaymhanikayaelathrrmyutiknikay odymismedcphraphuthacary inthanamixawuossungsudodysmnskdithisamarthptibtihnathiid thahnathiprathan nxkcaksmedcphraphuthacaryaelw yngmismedcphrarachakhnaxik 6 rup inkhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach midngtxipni smedcphramhathiracary niym thanis sor ecaxawaswdchnasngkhramrachwrmhawihar mhanikay xupsmbth emux ph s 2487 idepnsmedcphrarachakhnaemuxpi ph s 2535 odyepnphraphumixawuosodysmnskdirxngcaksmedcphraphuthacary smedcphramharchmngkhlacary chwng wrpuy oy ecaxawaswdpakna phasiecriy mhanikay xupsmbth emux ph s 2488 idepnsmedcphrarachakhnaemuxpi ph s 2538 smedcphraphuththokhsacary phuth suwth thon ecaxawaswdsuwrrnaramrachwrwihar mhanikay xupsmbth emux ph s 2471 smedcphraphuththchinwngs pracwb kn tacaor ecaxawaswdmkutkstriyaramrachwrwihar thrrmyut xupsmbth emux ph s 2483 idepnsmedcphrarachakhnaemuxpi ph s 2543 smedcphramhawirwngs manit thawor ecaxawaswdsmphnthwngsaram wrwihar thrrmyut xupsmbth emux ph s 2480 idepnsmedcphrarachakhnaemuxpi ph s 2544 smedcphrayanwordm prayur sn tng kuor ecaxawaswdethphsirinthrawas rachwrwihar thrrmyut xupsmbth emux ph s 2480 idepnsmedcphrarachakhnaemuxpi ph s 2546 smedcphraphuthacary idptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach inchwngpi ph s 2547 thungpi ph s 2549 echn epnprathaninphithiwnwisakhbuchaolk pracapi ph s 2548 odymiphunasasnaphuththcak 41 praethsekharwm aelaklawepidprachumodykarprakasihphunasasnaphuthththwolkrwmknykyxngxngkhphramhakstriyithy thithrngepnxngkhphuththmamkapraesrithyinginkarthanubarungphraphuththsasna phrxmaenaihichhlkaehngphuththadbkhwamrxnrumkhxngolk khxwicarnkrniaetngtngprathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach naysnthi limthxngkul aelaphrathrrmwisuththimngkhl bw yansm pn on idklawwa smedcphrayansngwr imidthrngphraprachwr aetephraathrngecriyphrachnmayumakaelwethann cring aelwthrngaecmis ptibtiphrasasnkicid karaetngtngkhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrachcungmichxb hlwngtamhabwyngidklawhawa smedcphraphuthacary epnmhaocraelathaxairimiddiiwhlayxyang chwngeduxnminakhm ph s 2548 hlwngtamhabwcungidmxbhmayihnaythxngkxn wngssmuthr thwaydikaaekphrabathsmedcphraecaxyuhw khxphrarachthanbinthbatthxdsmnskdismedcphraphuthacary thankhdphrathrrmwiny daeninkarprachummhaethrsmakhmodyimepniptamkdraebiyb aelarwmmuxkbnaywisnu ekhruxngam thalayhlkphrathrrmwinykhxngphraphuththsasna aelakhnbthrrmeniymobranrachpraephni tlxdcnsilthrrmxndi inewlatxma hlwngtamhabwidnakhnasngkhaelakhrawasnbhmun ipchumnumihytansmedcphraphuthacary inraykaremuxngithyrayspdah naysnthi limthxngkul idxxkmaklawwa krnihlwngtamhabw yansmpnon thwaydikaepnkarpkpxngsthabnsasna aelasthabnkstriyimihxxnaex xyangirktam chwngeduxnsinghakhm ph s 2549 hlwngtamhabwidxxkkhasngihnaythxngkxnxxkcakwd aelahamyungekiywkberuxngid khxngwdpabantadxiktxip enuxngcakpraphvtiimehmaasmxyangrunaerng ekiywkbkarbriharsthaniwithyuesiyngthrrmchumchn cungthaihaenwrwmtxtansmedcphraphuthacaryidxxnaexlng inthangtrngkham khxlmnistaemngema aehng hnngsuxphimphedliniws idxxkmaklawwasmedcphraphuthacaryidptibtihnathiprathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrachxyangthuktxng tamthiidrbmxbhmay aelaphusnbsnunsmedcphraphuthacary idmikarrwmtwknephuxaesdngkhwamekharphaelakhwamsnbsnunepncanwnmak karptibtihnathihlngcakkarrthpraharinpraethsithy ph s 2549 hlngcakkarrthpraharinpraethsithy ph s 2549 idmiphuplxmaeplngrangphrabychasmedcphrasngkhrach ihykelikkhnaphuaethnptibtihnathismedcphrasngkhrachedim aelatngkhnaphuaethnptibtihnathismedcphrasngkhrachihm odymismedcphramhathiracaryepnprathan aelasmedcphraphuthacaryepnthipruksa inwntxma khunhying thiphawdi emkhswrrkh rmt pracasanknaykrthmntri inthanakakb sanknganphraphuththsasnaaehngchati idklawwa imthrabwaikhrsngphrabychaplxmmaihdu swnelkhanukarsmedcphrasngkhrachyunynwatnimthrabwaphuidthaexksarplxmaetxyangid khnakrrmkarwdbwrniewswiharidihphuaethnaecngkhwamrxngthukkhaekphnkngansxbswn ephuxhaphukrathakarplxmphrabycha inchwngewlaediywkn smachiksphanitibyytiaehngchati kwa 30 khn naodynayiphsal phuchmngkhl idetriymyunhnngsuxesnxrang ph r b khnasngkh ephuxihsphanitibyytiaehngchatiphicarnaaelatraepnphrarachbyyti odyesnxih nbxawuoskhxngsmedcaelaphrarachakhnaodyphrrsa aethnkarnbxawuostamsmnskdiaetedim sungcathaihphrarachakhnathimixawuossungsudepnphrafaythrrmyutinikay ph r b khnasngkh chbbaekikh ph s 2535 sungepnchbbthiichxyuinewlann kahndiwwa phuthicaidrboprdekla epnsmedcphrasngkhrach txngmixawuosthangsmnskdisungthisud odyducakkarthiphrasngkhrupnn idrboprdekla epnsmedcphrarachakhna chnsuphrrnbt khuxmikarcarukchuxaelarachthinnamlngbnaephnthxngkhaaeth kxnphrasngkhrupxun inewlaediywkn idmiphueriykrxngihrthbalthharesnxrangkdhmayaekikh ph r b khnasngkh ekhasusphanitibyytiaehngchati odyepliynih phrarachxanacinkarsthapnasmedcphrasngkhrach epnphrarachxanacodysmburnkhxngphramhakstriy odyimmikhxcakd ineruxngkhxngkhwamxawuosthangphrrsahruxsmnskdi smedcphraphuthacary idptibtihnathiprathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach tampktiinchwngplaypi ph s 2549 aelatnpi ph s 2550 echn epnprathansngkhaynaphrathrrmwinytrwccharaphraitrpidk ephuxechlimphraekiyrtiphrabathsmedcphraecaxyuhw enuxnginworkasphrarachphithimhamngkhlechlimphrachnmphrrsa 80 phrrsa 5 thnwakhm 2550 khrnghlngsudthiekhymikarcharaphraitrpidk khux emuxpraman 30 pithiphanma emuxkhrngmhamngkhldithithimiphrachnmphrrsacabrrcbkhrb 5 rxbnkstr inwnthi 5 thnwakhm ph s 2530 phlnganpraphnthsmedcphraphuthacary miphlngandankarekhiynthiepnhnngsuxdnghlayelm prakxbdwy thrrmasahrbphunbthuxphraphuththsasna diephraamidi phimph th kh ph s 2540 thsphithrachthrrm phimph th kh ph s 2541 wnwisakhbucha phimph ph s 2542 karnbthuxphraphuththsasna pathkthathrrmsmedcphraphuthacary ekiyw xupeson oxwathphrathrrmethsnaaelabthkhwamsmedcphraphuthacary kardarngtn aela khunsmbti 5 prakarmrnphaphphrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngphrakrunaoprdeluxnekiyrtiyscakoksimsibsxng epnoksmnthp smedcphraphuthacary ekiyw xupeson mrnphaphdwyphawaitwayeruxrngaelatidechuxinkraaeseluxdthiorngphyabalsmitiewch emuxwnthi 10 singhakhm ph s 2556 ewla 08 41 nalika wnxathitythi 11 singhakhm ph s 2556 ewla 17 15 n phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngphrakrunaoprdekla phrarachthannahlwngsrngsph phrxmdwyekhruxngekiyrtiysprakxbsph itrkhrxng oksimsibsxng chtrekhruxngsungthxngaephlwd aetrngxn aetrfrng pi klxngchna praokhmewlaphrarachthannahlwngsrngsph aelathrngrbsphxyuinphrabrmrachanuekhraahodytlxd miphraphithithrrmswdphraxphithrrmewlaklangkhun kahnd 7 khun karni thrngphrakrunaoprdekla ihsmedcphraknisthathiracheca krmsmedcphraethphrtnrachsuda syambrmrachkumari esdcphrarachdaeninaethnphraxngkhipphrarachthannahlwngsrngsph aelathrngechiyphwngmalakhxngphrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr smedcphranangecasirikiti phrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng aelakhxngswnphraxngkhwangthihnaokssph n salakarepriyy wdsraeksrachwrmhawihar ekhtpxmprabstruphay krungethphmhankhr wnsukrthi 16 singhakhm ph s 2556 ewla 17 00 n phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngphrakrunaoprdekla ih phlexk suryuthth culannth xngkhmntri epnphuaethnphraxngkhipinkarbaephyphrarachkusl 7 wn phrarachthansph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson wnsukrthi 27 knyayn ph s 2556 phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngphrakrunaoprdiheluxnchnekiyrtiyscakoksimsibsxng epnphrarachthanoksmnthp tngpradbekiyrtiyssph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson wnesarthi 28 knyayn ph s 2556 ewla 17 00 n phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngphrakrunaoprdekla ih naythaninthr krywiechiyr xngkhmntri epnphuaethnphraxngkhipinkarbaephyphrarachkusl 50 wn phrarachthansph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson wncnthrthi 25 phvscikayn ph s 2556 ewla 17 00 n phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngphrakrunaoprdekla ih naythaninthr krywiechiyr xngkhmntri epnphuaethnphraxngkhipinkarbaephyphrarachkusl 100 wn phrarachthansph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson wnxathitythi 9 minakhm ph s 2557 ewla 17 00 n phrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr thrngkrunaoprdekla ih smedcphraknisthathiracheca krmsmedcphraethphrtnrachsuda syambrmrachkumari esdcphrarachdaeninaethnphraxngkhipinkarphrarachthanephlingsph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson n emruhlwnghnaphlbphlaxisriyaphrn wdethphsirinthrawas ekhtpxmprabstruphay krungethphmhankhrxangxingmhaculalngkrnrachwithyaly mhawithyaly chiwitaelakhwamkhid smedcphraphuthacary ekiyw xupeson phramhaethraphuepnprawtisastrkhwamthrngcaphraphuththsasnaolk krungethphmhankhr orngphimphmhaculalngkrnrachwithyaly 2557 hna 268 hna phaphprakxb ISBN 978 616 7583 02 0 phraphrhmkhunaphrn p x pyut ot mhacula ngamsngasdchun klangthaelkhlunlm krungethphmhankhr phlithmm 2557 hna 300 hna phaphprakxb ISBN 978 616 7053 32 5edliniws wngkarsasnapiling miaetsisnaelakhwameraic 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin 30 thnwakhm 2547 mtichn tng smedcphraphuthacary ptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin 15 m kh 2547 The Nation Special to The Nation What is happening to Buddhism in Thailand is completely political and unBuddhist 2007 05 06 thi ewyaebkaemchchin 9 November 2006 ithyrth epidladbxawuosphraethrachnphuich txcak smedcekiyw 11 singhakhm 2556 hnaaerkphucdkar Online esiyngesahlng phawa sngkhrach 2 phraxngkh aelacudxntraysahrbithyrkithy 2007 03 19 thi ewyaebkaemchchin 20 thnwakhm 2547 The Nation Sondhi Wissanu is a liar 2007 04 15 thi ewyaebkaemchchin 26 November 2005 phucdkar Online hlwngtabw ecimykaerk sd smedcekiyw epnmhaocr lingkesiy 4 minakhm 2548 phucdkarraywn thwaydikathxdsmedcekiyw 4 minakhm 2548 syamrth 11 mkra muthitaskkara 79 pismedcekiywphuepiymemtta 2007 10 07 thi ewyaebkaemchchin 11 mkrakhm 2550 tamchiwprawtiinewbistkhxngwdsraeks 2007 05 17 thi ewyaebkaemchchin thatamchiwprawtithithangmhawithyalyrakhphtsurasdrthaniidthawicy lingkesiy ekiyw ochkhchy id brrphchaepnsamenr thiwdphuekhathxngtxnxayu 12 pi thatamchiwprawtiinewbistkhxngthrrmaithy ekiyw ochkhchy idbrrphchaepnsamenr emuxwnthi 6 mithunayn ph s 2489 xayu 18 pi chiwprawtiinewbistkhxngthrrmaithy rabuwa oymbida epnphuphasamenrekiywipfakkbhlwngphxphring swnchiwprawtithithangmhawithyalyrakhphtsurasdrthaniidthawicy lingkesiy rabuwa oymmardaepnphuphasamenrekiywipfak esrichy wdithycd 50 wn smedcekiyw ihsmakhmpksitepnaemngan 13 knyayn 2556 ithyrth khwamtay 1 28 singhakhm 2556 thrrmaithy wdsraeks rachwrmhawihar mtichn tng smedcphraphuthacary ptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin 15 m kh 2547 khnamnusysastraelasngkhmsastr mhawithyalyrakhphtsurasdrthani smedcphraphuthacary lingkesiy khm chd luk mrph chyphumi thwaypriyyasmedcekiyw 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 22 minakhm ph s 2550 rachkiccanuebksa aecngkhwamsanknaykrthmntri eruxng phrarachthansyyabtrtngsmnskdi elm 75 txnthi 109 23 thnwakhm 2501 hna 3142 rachkiccanuebksa elm 80 txnthi 3 chbbphiess 4 mkrakhm 2506 hna 7 rachkiccanuebksa aecngkhwamsanknaykrthmntri eruxng phrarachthansyyabtrtngsmnskdi elm 81 txnthi 118 17 thnwakhm 2507 chbbphiess hna 1 2 rachkiccanuebksa aecngkhwamsanknaykrthmntri eruxng phrarachthansyyabtrtngsmnskdi elm 88 txnthi 151 31 thnwakhm 2514 chbbphiess hna 2 rachkiccanuebksa phrabrmrachoxngkar prakassthapnasmnskdi elm 90 txnthi 177 28 thnwakhm 2516 chbbphiess hna 15 19 rachkiccanuebksa phrabrmrachoxngkar prakassthapnasmnskdi elm 108 txnthi 98 1 mithunayn 2534 chbbphiess hna 1 4 khawsd xalypuchniyphiksu smedcphraphuthacary wnthi 18 singhakhm ph s 2556 pithi 23 chbbthi 8298 esiyngitraywn prawtisastrkhnasngkhithy yukhkrungrtnoksinthr ecakhunesnaa rupthi4 khunrxngsmedc xayunxythisud 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin 4 mi kh 2549 criythrrm smedcphraphuthacary phuepidwisythsnthrrmsuwisythsnolk 10 singhakhm 2556 thankhxmul bukhkhlsakhy prachychawban aehlngekbkhxmul sankwithybrikarrachphtsurasdrthani smedcphraphuthacary ekiyw xupeson p r 9 2007 11 29 thi ewyaebkaemchchin Monday April 09 2001 mhawithyalymhamkudrachwithyaly prakassanknganphraphuththsasnaaehngchati eruxng aetngtngkhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach lingkesiy wnthi 13 mkrakhm ph s 2547 rachkiccanuebksa prakassanknganphraphuththsasnaaehngchati eruxngaetngtngkhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach 2007 09 30 thi ewyaebkaemchchin elm 121 txnphiess 3ng 14 mkrakhm ph s 2547 phucdkarxxniln epidhlkthancbokhk aethlngkarnsanknayk aexbxangsmedcphrasngkhrach 2013 11 03 thi ewyaebkaemchchin 4 phvscikayn 2548 khm chd luk phuththsasna 3 nikay rwmcdnganwnwisakhbuchaolk 29 minakhm ph s 2550 rachkiccanuebksa prakasmtimhaethrsmakhm eruxngkaraetngtngkhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach elm 121 txnphiess 79 ng 20 krkdakhm ph s 2547 khawsd prawtiaelaptiptha smedcphramhathiracary niym thanis sor khxlmn mngkhlkhawsd 11 kumphaphnth ph s 2550 wdpakna prawtiyx smedcphramharchmngkhlacary chwng wrpuy oymhaethr p th 9 MCOT chiwprawtiaelaphlngan smedcekiyw phuaethn phrasngkhrach ecaxawaswdsraeks lingkesiy 10 singhakhm 2556 mhawithyalymhamkutrachwithyaly prawti odylaexiyd smedcphraphuththchinwngs 2007 12 01 thi ewyaebkaemchchin wdsmphnthwngsaram wrwihar wdekaa eyawrach prawtiodysngekhp smedcphramhawirwngs mtichnraywn 7 raynamkhnaphuptibtihnathi smedcphrasngkhrach 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin wdithy lasewks raynamkhnakrrmkarmhaethrsmakhm chudpccubn ph s 2549 2007 09 29 thi ewyaebkaemchchin phucdkarxxniln 18 epidwisakhbuchaolk smedcekiyw aenaichphuththsasnadbkhwamrxnrumkhxngolk 2005 05 25 thi ewyaebkaemchchin 18 phvsphakhm 2548 khm chd luk dika thxngkxn thxngkhaw ephuxpkpxngphraphuththsasnacringhrux 19 emsayn ph s 2550 phucdkarxxniln khnnbhmunchumnumihy tansmedcekiyw wisnu 2005 03 08 thi ewyaebkaemchchin 5 minakhm 2548 phucdkarxxniln snthi chi hlwngtamhabw thwaydikaephuxpkpxngsasna 5 minakhm 2548 khm chd luk hlwngtamhabwxpephiluksisykhndngxxkcakwd 11 singhakhm ph s 2549 aemngema khxlmnnist krackbanelk rakhay edliniws 8 minakhm 2548 ithyrth sngkhrach mibycha epliynpth khnaphuptibtiaethn 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 7 phvscikayn 2549 ithyrth pth ptibtisngkhrach yngkhngedim smedcphuthacary 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 8 phvscikayn 2549 khm chd luk rangphrabychaphnphiskhubumwdbwr 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 9 phvscikaynph s 2549 khm chd luk yudphrrsa chngpldsmedckiyw 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 7 phvscikayn ph s 2549 khm chd luk smedcwdchnaimrucapldsmedcekiyw chiexacringimtxngphanms 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 7 phvscikaynph s 2549 phucdkarxxniln khxlmnesiyngesahlng eruxngchawikltwnayk kycna spindelxr odnaechphvtikrrm imepnhyingithy 18 tulakhm 2549 ithyrth charaphraitrpidkthway inhlwng 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 30 mkrakhm ph s 2550 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 07 06 subkhnemux 2007 05 09 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2016 03 05 subkhnemux 2007 05 09 phucdkar 2556 08 10 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 13 subkhnemux 2556 08 10 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help smedcphraphuthacary mrnphaph tidechuxineluxd ithyrth 9 singhakhm ph s 2556 subkhnemux 9 minakhm ph s 2557 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help chxng 7 khawphrabathsmedcphraethphrtnrachsuda syambrmrachkumari esdcphrarachdaeninaethnphraxngkhipinkarphrarachthannahlwngsrngsph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson lingkesiy wnthi 11 singhakhm ph s 2556 chxng 7 khawphrabathsmedcphraecaxyuhw thrngphrakrunaoprdekla ih phlexk suryuthth culannth xngkhmntri epnphuaethnphraxngkhipinkarbaephyphrarachkusl 7 wn phrarachthansph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson 2013 08 18 thi ewyaebkaemchchin wnthi 16 singhakhm ph s 2556 phucdkar khawphrabathsmedcphraecaxyuhw thrngphrakrunaoprdiheluxnchnekiyrtiyscakoksimsibsxng epnphrarachthanoksmnthp tngpradbekiyrtiyssph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson lingkesiy subkhnemuxwnthi 9 minakhm ph s 2557 chxng 7 khawphrabathsmedcphraecaxyuhw thrngphrakrunaoprdekla ih naythaninthr krywiechiyr xngkhmntri epnphuaethnphraxngkhipinkarbaephyphrarachkusl 50 wn phrarachthansph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson lingkesiy wnthi 28 knyayn ph s 2556 chxng 7 khawphrabathsmedcphraecaxyuhw thrngphrakrunaoprdekla ih naythaninthr krywiechiyr xngkhmntri epnphuaethnphraxngkhipinkarbaephyphrarachkusl 100 wn phrarachthansph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson lingkesiy wnthi 25 phvscikayn ph s 2556 yingihyphrarachthanephlingsph smedcekiyw phunachawphuthththwolkrwmphithi ithyrth 7 minakhm ph s 2557 subkhnemux 9 minakhm ph s 2557 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate aela date help chxng 7 khawsmedcphraethphrtnrachsuda syambrmrachkumari esdcphrarachdaeninaethnphraxngkhipinkarphrarachthanephlingsph smedcphraphuthacary ekiyw xupeson lingkesiy wnthi 9 minakhm ph s 2557 kxnhna smedcphraphuthacary ekiyw xupeson thdiperimtaaehnng prathankhnaphuptibtihnathismedcphrasngkhrach 20 krkdakhm ph s 2547thung 10 singhakhm ph s 2556 smedcphramharchmngkhlacary chwng wrpuy oy smedcphraphuthacary xac xasoph prathansmchchamhakhnissrkhnasngkhfaymhanikay ph s 2537 thung 10 singhakhm ph s 2556 smedcphramharchmngkhlacary chwng wrpuy oy smedcphrayansngwr ecriy suwth thon smedcphrasngkhrach prathankrrmkarmhaethrsmakhm 20 krkdakhm ph s 2547 thung 10 singhakhm ph s 2556 smedcphramharchmngkhlacary chwng wrpuy oy smedcphraphuthacary xac xasoph ecakhnaihyhntawnxxk ph s 2537 ph s 2556 smedcphraphuthacary snith chwnpy oy smedcphraphuthacary xac xasoph ecakhnaphakh 10 ph s 2532 ph s 2537 phraphrhmkwi wrwithy khng khpy oy smedcphraphuthacary xac xasoph smedcphraphuthacary 5 thnwakhm ph s 2533 thung 10 singhakhm ph s 2556 smedcphraphuthacary snith chwnpy oy aehlngkhxmulxun rs dr suwithy rungwisy phuptibtihnathiaethnsmedcphrasngkhrach 2007 07 11 thi ewyaebkaemchchin mhawithyalymhamkutrachwithyaly withyaekhtlanna The Nation Monastic dispute turning unholy 2007 01 04 thi ewyaebkaemchchin 8 phvscikayn ph s 2549 Mettanando Bhikkhu Bangkok Post Monastic feud could lead to a schism 5 minakhm ph s 2548 phucdkarxxniln thxngkxn aecngechiy snthi khunewthichumnumsisy yacudyunpkpxngphrarachxanac 2007 09 27 thi ewyaebkaemchchin 6 phvscikayn 2548 phraphiphiththrrmsunthr khm chd luk 23 mkrakhm 2547 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin smedcphraphuthacary ekiyw xupeson phraimrutwexngwatwexngepnphra aelwcaepnxyangir 2007 03 20 thi ewyaebkaemchchin oxwath enuxnginphithipidxbrmhlksutrbriharkickarkhnasngkh 25 minakhm 2548 smedcphraphuthacary ekiyw xupeson smomthniyktha enuxnginoxkasthabuythaeniybrthbal 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin 24 ph y 2547 khm chd luk phlikpumkarsthapna smedcphrasngkhrachxngkhpccubn 2007 09 28 thi ewyaebkaemchchin 22 phvsphakhm ph s 2550 khawsd khwamchlad phyayam rawng esiysla 4 phrmngkhlpiihm smedcekiyw lingkesiy 11 mkrakhm 2550