พระราชาคณะ

พระราชาคณะ หมายถึงพระภิกษุที่ได้รับสถาปนาหรือแต่งตั้งให้มีสมณศักดิ์ตั้งแต่ชั้นสามัญจนถึงชั้นสมเด็จพระราชาคณะ ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเรียกว่าพระสังฆราชาคณะ หมายความว่าเจ้าคณะผู้ปกครองสงฆ์ ต่อมาในสมักรุงรัตนโกสินทร์เปลี่ยนเป็นพระราชาคณะ ความหมายยังคงเดิม มีคำนำหน้าราชทินนามว่าพระ แต่ภาษาชาวบ้านเรียกกันว่าเจ้าคุณหรือท่านเจ้าคุณ ถ้าเป็นสมเด็จพระราชาคณะเรียกว่าท่านเจ้าประคุณ แยกเป็นลำดับดังนี้

1. สมเด็จพระราชาคณะ (ชั้นสุพรรณบัฏ = จารจารึกราชทินนามลงแผ่นทอง)
2. พระราชาคณะเจ้าคณะรอง (ชั้นหิรัญบัฏ = จารจารึกราชทินนามลงแผ่นเงิน)
3. พระราชาคณะเจ้าคณะรอง (ชั้นสัญญาบัตร = แผ่นกระดาษ - ตั้งแต่ชั้นธรรมลงมา)
4. พระราชาคณะชั้นธรรม
5. พระราชาคณะชั้นเทพ
6. พระราชาคณะชั้นราช
7. พระราชาคณะชั้นสามัญ

ในการพระราชทานสมณศักดิ์ชั้นพระราชาคณะขึ้นไป พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเสด็จในการพระราชทานด้วยพระองค์เองหรือจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้ผู้แทนพระองค์เป็นผู้มอบแทน

• พระราชาคณะปลัดขวา-ปลัดซ้าย-ปลัดกลาง (พระสมุหวรคณิสสรสิทธิการ วัดพระเชตุพนฯ เป็นพระราชาคณะปลัดกลาง รูปแรก) พระราชาคณะฐานานุกรมในสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก
• พระราชาคณะ รองเจ้าคณะภาค
• พระราชาคณะ เจ้าคณะจังหวัด
• พระราชาคณะ รองเจ้าคณะจังหวัด
• พระราชาคณะชั้นสามัญเปรียญ ฝ่ายวิปัสสนาธุระ
• พระราชาคณะชั้นสามัญเปรียญ ป.ธ.9 - ป.ธ.8 - ป.ธ.7 - ป.ธ.6 - ป.ธ.5 - ป.ธ.4 - ป.ธ.3
• พระราชาคณะชั้นสามัญเทียบเปรียญ ฝ่ายวิปัสสนาธุระ
• พระราชาคณะชั้นสามัญเทียบเปรียญ
• พระราชาคณะชั้นสามัญยก ฝ่ายวิปัสสนาธุระ
• พระราชาคณะชั้นสามัญยก

พระราชาคณะสามารถแต่งตั้งฐานานุกรมได้ ตามจำนวนที่ระบุไว้ในสัญญาบัตร ยกเว้นพระราชาคณะชั้นสามัญ สามารถแต่งตั้งฐานานุกรมได้ 3 ตำแหน่ง พระปลัด,พระสมุห์,พระใบฎีกา ไม่มีระบุไว้ในสัญญาบัตรพระราชาคณะแต่สามารถแต่งตั้งได้เป็นขนบธรรมเนียมปฏิบัติมาอย่างยาวนาน

พระราชาคณะสามารถแต่งตั้งฐานานุกรมได้ตามจำนวนที่ระบุไว้ในสัญญาบัตร

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า

ดูเพิ่ม

• สมณศักดิ์
• ฐานานุกรม