สมเด จพระพ ทธโฆษาจารย นามเด ม เจร ญ ส ขบท ฉายา ญาณวโร เป นสมเด จพระราชาคณะฝ ายธรรมย ต กน กาย ได ดำรงตำแหน งสำค ญในการปกค

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ นามเดิม เจริญ สุขบท ฉายา ญาณวโร เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญในการปกครองคณะสงฆ์ไทย เช่น เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ เจ้าอาวาส วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เป็นต้น

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)

คำนำหน้าชื่อ	ท่านเจ้าประคุณ
ส่วนบุคคล
เกิด	9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415
มรณภาพ	8 มิถุนายน พ.ศ. 2494 (78 ปี)
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
การศึกษา	บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
อุปสมบท	11 มิถุนายน พ.ศ. 2435
พรรษา	59
ตำแหน่ง	เจ้าอาวาส วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

ประวัติ

ชาติกำเนิด

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ มีนามเดิมว่า เจริญ เกิดเมื่อวันอังคารที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415 ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 8 หลัง ปีวอก โยมบิดาชื่อทองสุข โยมมารดาชื่อย่าง นามสกุล สุขบท ชาติภูมิอยู่ตำบลตลาดกลาง อำเภอบางปลาสร้อย จังหวัดชลบุรี เมื่ออายุได้ 8 ปี ได้ศึกษาในสำนักของพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) วัดเขาบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี

อุปสมบท

เมื่ออายุได้ 12 ปี ได้บรรพชาเป็นสามเณรที่ศาลาในสวนของย่า โดยย่านิมนต์พระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) มาเป็นพระอุปัชฌาย์ ท่านเล่าเรียนในสำนักเดิมต่อจนอายุได้ 14 ปี จึงย้ายมาศึกษาในสำนักของพระครูวินัยธร (ฉาย) ฐานานุกรมในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร จนอายุได้ 20 ปี จึงกลับไปอุปสมบทที่วัดเขาบางทรายในวันศุกร์ที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2435 โดยพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายาทางธรรมว่า ญาณวโร

การศึกษา

หลังอุปสมบทได้ย้ายมาอยู่วัดกันมาตุยารามเป็นเวลา 4 ปี เพราะใกล้สำนักของอาจารย์คือพระยาธรรมปรีชา (บุญ) แล้วย้ายไปศึกษากับพระเทพกวี (อ่อน อหึสโก) วัดพิชยญาติการามวรวิหาร จนปีวอก พ.ศ. 2439 จึงสอบได้บาเรียนตรี (เทียบเท่าเปรียญธรรม 4 ประโยค) แล้วย้ายมาอยู่วัดเทพศิรินทราวาสในปีระกา พ.ศ. 2440 เพื่อศึกษาพระวินัยปิฎกจากพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส และในปีเดียวกันนั้นก็สอบได้บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)

ลำดับสมณศักดิ์

พ.ศ. 2441 เป็นพระราชาคณะที่ พระอมราภิรักขิต
พ.ศ. 2445 เป็นพระราชาคณะผู้ใหญ่ที่ พระราชมุนี ตรีปิฎกาลังการ
พ.ศ. 2449 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพกระวี ศรีวิสุทธินายก ตรีปิฎกปรีชา มหาคณฤศร บวรสังฆารามคามวาสี
พ.ศ. 2453 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมไตรโลกาจารย์ ปรีชาญาณดิลก ตรีปิฎกคุณาลงกรณ์ ยติคณิศร บวรสังฆารามคามวาสี
พ.ศ. 2464 เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองคณะธรรมยุติกนิกายที่ พระสาสนโสภณ วิมลญาณอดุลย์ ตรีปิฎกคุณูประสาธวิภูสิต ธรรมยุตติกคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสีสังฆนายก
พ.ศ. 2471 เป็นสมเด็จพระราชาคณะ เจ้าคณะใหญ่หนเหนือที่ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ญาณอดุล สุนทรนายก ตรีปิฎกวิทยาคุณ วิบุลคัมภีรญาณสุนทร มหาอุตดรคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัณยวาสี

ตำแหน่ง

25 มกราคม พ.ศ. 2441 ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินราวาส แทนหม่อมเจ้าพระศรีสุคตคัตยานุวัตรที่ทรงลาออก
19 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลปราจิณบุรี
20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2467 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลปราจิณและมณฑลจันทบุรี
22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2469 ได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการในราชบัณฑิตยสภา
25 มกราคม พ.ศ. 2476 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
พ.ศ. 2486 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธาน
1 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ได้รับแต่งตั้งเป็น
30 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ได้รับแต่งตั้งเป็นสังฆนายก สมัยที่ 2

มรณภาพ

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) อาพาธด้วยโรคเนื้องอกที่ตับ ถึงแก่มรณภาพเมื่อวันศุกร์ที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2494 เวลา 10.00 น. สิริอายุ 80 ปี พรรษา 59 ได้รับพระราชทานเพลิงศพในวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2495 ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร

ศิษย์ที่มีชื่อเสียง

อ้างอิง

เชิงอรรถ

เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒, หน้า 128-130
เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑ หน้า 233-235
ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ ปเรียญ ๗ ประโยค, เล่ม 13, ตอน 27, 4 ตุลาคม ค.ศ. 1896, หน้า 292
ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ, เล่ม 14, ตอน 0 ฉบับพิเศษ, 29 กันยายน ค.ศ. 1897, หน้า 368
ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 15, ตอน 34, 20 พฤศิกายน 2441, หน้า 353
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 19, ตอน 8, 25 พฤษภาคม 2445, หน้า 127
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งพระองค์เจ้าพระสถาพรพิริยพรต และเลื่อนตำแหน่งสมณศักดิ์, เล่ม 23, ตอน 0 ง, 6 พฤษภาคม 2449, หน้า 120
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 29, ตอน 0 ง, 29 มกราคม 2453, หน้า 2,637
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 38, ตอน 0 ง, 2 ตุลาคม 2464, หน้า 1828-1830
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 45, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2471, หน้า 175-7
ยุคที่ 5 สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เป็นเจ้าอาวาส^[], สมาคมนักเรียนเก่าเทพศิรินทร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร์เจ้าคณะมณฑล, เล่ม 19, ตอน 17, 27 กรกฎาคม 2445, หน้า 334
ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกรมธรรมการ เรื่องตั้งเจ้าคณะมณฑล, เล่ม 41, ตอน 0 ง, 8 มีนาคม 2467, หน้า 4,247
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งกรรมการราชบัณฑิตยสภาเพิ่มเติม, เล่ม 43, ตอน 0 ก, 6 มีนาคม 2469, หน้า 709
ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงธรรมการ เรื่องตั้งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม, เล่ม 50, ตอน 0 ง, 4 กุมภาพันธ์ 2476, หน้า 3095
ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งสังฆนายก, เล่ม 67, ตอน 38, 11 กรกฎาคม 2493, หน้า 2955-6

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 450 หน้า. ISBN
สมมอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 428 หน้า. ISBN

ก่อนหน้า	สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)	ถัดไป
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสฺโส)	(พ.ศ. 2489-2493 (สมัยที่ 1) พ.ศ. 2493-2494 (สมัยที่ 2))	พระศาสนโศภน (จวน อุฏฺฐายี)
สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)	ประธาน (พ.ศ. 2486-2489)	พระธรรมวโรดม (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (หม่อมราชวงศ์เจริญ ญาณฉนฺโท)	เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ (พ.ศ. 2471-2484)	(ตำแหน่งถูกยกเลิกตาม )
พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์	เจ้าคณะรองคณะธรรมยุตติกนิกาย (พ.ศ. 2456-2464)	พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล))

[เรื่องตั้ง_๒-1] เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒, หน้า 128-130

[เรื่องตั้ง-2] เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑ หน้า 233-235

[3] ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ ปเรียญ ๗ ประโยค, เล่ม 13, ตอน 27, 4 ตุลาคม ค.ศ. 1896, หน้า 292

[4] ราชกิจจานุเบกษา, จำนวนพระสงฆ์ ที่ได้รับพระราชทานพัดเปรียญ, เล่ม 14, ตอน 0 ฉบับพิเศษ, 29 กันยายน ค.ศ. 1897, หน้า 368

[5] ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 15, ตอน 34, 20 พฤศิกายน 2441, หน้า 353

[6] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 19, ตอน 8, 25 พฤษภาคม 2445, หน้า 127

[7] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งพระองค์เจ้าพระสถาพรพิริยพรต และเลื่อนตำแหน่งสมณศักดิ์, เล่ม 23, ตอน 0 ง, 6 พฤษภาคม 2449, หน้า 120

[8] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 29, ตอน 0 ง, 29 มกราคม 2453, หน้า 2,637

[9] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมเด็จพระราชาคณะและพระราชาคณะ, เล่ม 38, ตอน 0 ง, 2 ตุลาคม 2464, หน้า 1828-1830

[10] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 45, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2471, หน้า 175-7

[11] ยุคที่ 5 สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เป็นเจ้าอาวาส^[], สมาคมนักเรียนเก่าเทพศิรินทร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์

[12] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร์เจ้าคณะมณฑล, เล่ม 19, ตอน 17, 27 กรกฎาคม 2445, หน้า 334

[13] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกรมธรรมการ เรื่องตั้งเจ้าคณะมณฑล, เล่ม 41, ตอน 0 ง, 8 มีนาคม 2467, หน้า 4,247

[14] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศตั้งกรรมการราชบัณฑิตยสภาเพิ่มเติม, เล่ม 43, ตอน 0 ก, 6 มีนาคม 2469, หน้า 709

[15] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงธรรมการ เรื่องตั้งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม, เล่ม 50, ตอน 0 ง, 4 กุมภาพันธ์ 2476, หน้า 3095

[16] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งสังฆนายก, เล่ม 67, ตอน 38, 11 กรกฎาคม 2493, หน้า 2955-6