ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ (เขมร: នរោត្ដម សីហនុ; นโรตฺฎม สีหนุ ออกเสียง โนโรด็อม สีหนุ; 31 ตุลาคม 2465 – 15 ตุลาคม 2555) พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 112 แห่งราชอาณาจักรกัมพูชาตั้งแต่ปี 2484 – 2498 และ 2536 – 2547 โดยการสละราชบัลลังก์ให้แก่พระราชโอรสนโรดม สีหมุนี และดำรงพระอิสริยยศเป็นพระมหาวีรกษัตริย์ (พระวรราชบิดา) ในท้ายสุด
พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ | |||||
---|---|---|---|---|---|
พระมหาวีรกษัตริย์ พระวรราชบิดา | |||||
พระบรมฉายาลักษณ์ในปี 2526 | |||||
พระมหากษัตริย์กัมพูชา | |||||
ครองราชย์ครั้งที่ 1 | 24 เมษายน 2484 – 2 มีนาคม 2498 | ||||
ราชาภิเษก | 3 พฤษภาคม 2484 | ||||
ก่อนหน้า | พระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ | ||||
ถัดไป | พระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต | ||||
นายกรัฐมนตรี | ดูรายชื่อ | ||||
ครองราชย์ครั้งที่ 2 | 24 กันยายน 2536 – 7 ตุลาคม 2547 | ||||
ราชาภิเษก | 24 กันยายน 2536 | ||||
ก่อนหน้า | เจีย ซีม (ผู้สำเร็จราชการ) | ||||
ถัดไป | พระบาทสมเด็จพระบรมนาถ นโรดม สีหมุนี | ||||
นายกรัฐมนตรี | |||||
พระราชสมภพ | 31 ตุลาคม พ.ศ. 2465 พนมเปญ กัมพูชาของอินโดจีน | ||||
สวรรคต | 15 ตุลาคม พ.ศ. 2555 (89 พรรษา) ปักกิ่ง สาธารณรัฐประชาชนจีน | ||||
พระอัครมเหสี | พระมหาวีรกษัตรีย์นโรดม มุนีนาถ สีหนุ พระวรราชมารดา | ||||
พระราชบุตร | 14 พระองค์ | ||||
| |||||
ราชวงศ์ | ราชวงศ์ตรอซ็อกผแอม (สายราชสกุลนโรดม) | ||||
พระราชบิดา | พระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต | ||||
พระราชมารดา | พระมหากษัตริยานีสีสุวัตถิ์มุนีวงศ์ กุสุมะนารีรัตน์สิริวัฒนา | ||||
ศาสนา | ศาสนาพุทธ | ||||
ลายพระอภิไธย |
พระองค์เป็นกษัตริย์แห่งกัมพูชา, ประมุขแห่งรัฐกัมพูชา และนายกรัฐมนตรีแห่งกัมพูชาหลายสมัย กระทั่งบันทึกสถิติโลกกินเนสส์ได้บันทึกไว้ว่า พระองค์ทรงเป็นนักการเมือง ที่ทรงดำรงตำแหน่งทางการเมืองมากมายที่สุดในโลก (the world's greatest variety of political offices) กล่าวคือ เป็นพระมหากษัตริย์ 2 สมัย ทรงเป็นประมุขแห่งรัฐ (ดำรงตำแหน่งกษัตริย์โดยไม่ได้รับการบรมราชาภิเษก) 2 สมัย ประธานาธิบดี 1 สมัย นายกรัฐมนตรี 2 สมัย และประมุขแห่งรัฐของรัฐบาลพลัดถิ่นของพระองค์เองอีก 1 สมัย ทั้งนี้พระองค์เป็นหุ่นเชิดของรัฐบาลเขมรแดงช่วงปี 2518 – 2519
พระราชประวัติ
พระกรุณาพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ เสด็จพระราชสมภพเมี่อวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2465 ที่พระบรมราชวังจตุมุขสิริมงคลในกรุงพนมเปญ มีพระยศแต่เดิมว่า นักองราชวงศ์นโรดม สีหนุ เป็นพระราชโอรสพระองค์แรกและพระองค์เดียวในพระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต ที่ประสูติแต่พระมหากษัตริยานีสีสุวัตถิ์มุนีวงศ์ กุสุมะนารีรัตน์เสรีวัฒนา พระองค์มีพระอนุชา และพระขนิษฐาต่างมารดา ได้แก่ พระองค์เจ้านโรดม วิชรา, สมเด็จกรมขุนนโรดม สิริวุธ และ ที่ประสูติแต่คุณเทพกัญญาโสภา (คิม อันยิป)
พระองค์สืบเชื้อสายจากสองราชสกุล ได้แก่ ราชสกุลนโรดม กับ ราชสกุลสีสุวัตถิ์ สองราชสกุลที่ขัดแย้งกันในพระราชวงศ์ การที่พระองค์ทรงเป็นพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤตจากราชสกุลนโรดมและสมเด็จพระมหากษัตริยานีสีสุวัตถิ์ กุสุมะ นารีรัตน์ สิริวัฒนาจากราชสกุลสีสุวัตถิ์ นั้นทำให้พระองค์ทรงเป็นเสมือนผู้ไกล่เกลี่ยความขัดแย้งระหว่างสองราชสกุลให้ยุติลงและหันมาปรองดองกัน
สมเด็จกรมพระนโรดม สุทธารส และพระองค์เจ้านโรดม พงางาม พระอัยกาฝ่ายพระชนกของพระองค์ เป็นพระราชบุตรในพระบาทสมเด็จพระนโรดม บรมรามเทวาวตาร แต่ต่างมารดากัน โดยสมเด็จกรมพระนโรดม สุทธารส ประสูติแต่คุณจอมเอี่ยมบุษบา สตรีชาวไทยจากสกุลอภัยวงศ์ ส่วนพระอัยยิกาฝ่ายพระชนกคือ พระองค์เจ้านโรดม พงางาม ประสูติแต่เจ้าจอมมารดานวล ดังนั้นพระองค์นับเป็นพระญาติชั้นที่ 2 ของพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวีในรัชกาลที่ 6 ซึ่งทรงอุบัติในสกุลอภัยวงศ์ และพระญาติชั้นที่ 3 ของสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวของสยาม ผ่านทางคุณจอมเอี่ยมบุษบา ทวดของพระองค์
ส่วนพระอัยกาฝ่ายพระชนนีคือ พระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ กษัตริย์รัชกาลก่อนหน้า ซึ่งเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ ส่วนพระอัยยิกาฝ่ายพระชนนีคือ นักองมจะ นโรดม กาญจนวิมาน นรลักขณเทวี พระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระนโรดม พรหมบริรักษ์
พระองค์ได้นิยามตัวตนเมื่อครั้งยังทรงพระเยาว์ว่าเป็น "เด็กแก่น" หรือ "เด็กซน"
มูลเหตุแห่งการครองราชย์
หลังจากพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ เสด็จสวรรคตเมื่อปี พ.ศ. 2484 ทางวิชีฝรั่งเศสได้คัดเลือกลำดับรัชทายาท 5 พระองค์ คือ กรมพระสีสุวัตถิ์ มุนีเรศ กรมพระนโรดม สุทธารส นักองเจ้านโรดม สุรามฤต พระองค์มจะ นโรดม นรินทเดช และหม่อมราชวงศ์นโรดม สีหนุ ตามลำดับ
กรมพระสีสุวัตถิ์ มุนีเรศ พระราชโอรสรัชทายาทลำดับแรก และกรมพระนโรดม สุทธารส รัชทายาทลำดับที่สอง ได้มีแนวคิดต่อต้านอาณานิคมฝรั่งเศสจึงถูกตัดสิทธิ์ในการสืบราชสันตติวงศ์ ส่วนรัชทายาทลำดับที่สามนักองเจ้านโรดม สุรามฤต พระราชบิดาและพระองค์เจ้านโรดม นรินทเดชก็ทรงถูกฝรั่งเศสข้ามลำดับเช่นเดียวกัน และท้ายที่สุดฝรั่งเศสได้ตัดสินใจมอบราชบัลลังก์ให้แก่พระนโรดม สีหนุ ซึ่งเป็นช่วงที่พระองค์ทรงมีพระชนม์มายุเพียง 18 พรรษาเท่านั้น เนื่องจากฝรั่งเศสเห็นว่าสามารถควบคุมพระองค์ได้ง่าย
แม้จะมีการกล่าวกันว่าฝรั่งเศสมีปัจจัยในการเลือกพระองค์ขึ้นครองราชย์ อันเนื่องมาจากพระองค์ได้สืบเชื้อสายจากสองราชสกุล คือ นโรดมจากพระบิดา และสีสุวัตถิ์จากพระมารดา เมื่อเลือกพระองค์เป็นกษัตริย์ก็ถือเป็นการประนีประนอมแก่ทั้งสองราชสกุล และพระองค์ก็ใช้เหตุผลนี้อ้างเช่นกัน แต่ข้อความดังกล่าวไม่เป็นความจริง เพราะมีเชื้อพระวงศ์อีกหลายพระองค์ซึ่งสืบเชื้อสายมาจากทั้งสองราชสกุล และอยู่ใกล้การสืบสันตติวงศ์มากกว่าพระองค์ด้วยซ้ำ เช่น สมเด็จกรมพระสีสุวัตถิ์ มุนีเรศ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ และพระองค์เจ้านโรดม นรินทเดช ผู้นำคณะเสรีภาพ ก็เหมาะเป็นตัวเลือกของฝรั่งเศสในการสืบราชสมบัติต่อพระบาทสมเด็จสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ เป็นต้น
ในช่วงที่ฝรั่งเศสอ่อนแอหลังจากความพ่ายแพ้ต่อเยอรมันในปี ค.ศ. 1940 และการที่ฝรั่งเศสยอมโอนอ่อนให้ญี่ปุ่นเข้ามาตั้งกองทหารในอาณานิคมอินโดจีนปลายปีเดียวกัน ตามด้วยการไกล่เกลี่ยสงครามฝรั่งเศสกับไทยช่วงต้นปี ค.ศ. 1941 ซึ่งลงเอยด้วยการเสียดินแดน จนในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1941 ฝรั่งเศสก็ยอมให้ทหารญี่ปุ่น 8,000 นาย เข้ามาตั้งในกัมพูชา แม้ฝรั่งเศสจะประนีประนอมกับกัมพูชา แต่กระนั้นก็มิได้ลดความเข้มงวดลงนัก โดยเฉพาะสถาบันพระมหากษัตริย์ เนื่องจากฝรั่งเศสต้องการใช้สถาบันกษัตริย์เพื่อเป็นเครื่องมือต่อการธำรงอำนาจของตนต่อไป
ครองราชย์ครั้งแรก
หลังการเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ ฝรั่งเศสจึงส่งราชสมบัติไปยัง นักองราชวงศ์นโรดม สีหนุ เชื้อพระวงศ์หนุ่มที่กำลังศึกษาอยู่ในลีเซ Chasseloup-Laubat ในไซ่ง่อน นักองราชวงศ์นโรมดม สีหนุ จึงเสด็จขึ้นครองราชสมบัติครั้งแรกเมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2484 ทำให้การสืบราชสันตติวงศ์ของกัมพูชากลับมายังสายของพระบาทสมเด็จพระนโรดม พรหมบริรักษ์ หรือนักองราชาวดีอีกครั้งหนึ่ง ด้วยฝรั่งเศสมั่นใจอย่างยิ่งยวดว่าจะสามารถคุมสถาบันพระมหากษัตริย์ให้ได้
ต้นรัชกาล ผู้ที่ทรงอำนาจเหนือกว่าพระองค์กลับเป็น ออกญาวังวรเวียงชัย (จวน) เสนาบดีผู้ภักดีต่อการปกครองของฝรั่งเศส พระองค์เคยกล่าวถึงเขาว่า "[เป็น] ราชาองค์น้อย ๆ อย่างแท้จริง ทรงอำนาจดุจเรสิดังสุเปริเออร์ [Residents-Supérieur]" แต่เขาก็พ้นจากตำแหน่งหลังการครองราชย์ของพระองค์ ซึ่งเป็นเครื่องหมายที่ฝรั่งเศสเอาใจยุวกษัตริย์พระองค์ใหม่ แม้ฝรั่งเศสจะเหลือขุนนางที่ภักดีต่อตนบ้าง เช่น จวน ฮล บุตรของออกญาวังวรเวียงชัย แต่ก็ไม่ทรงอิทธิพลเท่าบิดา
อย่างไรก็ตามช่วงที่พระองค์ครงราชย์นั้นเป็นช่วงที่มีการต่อต้านฝรั่งเศสและเกิดกระแสชาตินิยม แต่ฝรั่งเศสก็ยังมีความสามารถที่จะปกป้องระบบการปกครองของตน ดังเมื่อเกิดการประท้วงในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1942 เนื่องจากการที่ฝรั่งเศสจับกุมพระภิกษุรูปหนึ่งในข้อหาวางแผนรัฐประหารโดยมิให้ลาสิกขาเสียก่อน ฝรั่งเศสจึงใช้กำลังสลายกลุ่มผู้ชุมนุมกว่าพันคนอย่างรวดเร็ว และช่วงปี ค.ศ. 1940 ก็มีการชุมนุมเรียกร้องเอกราชที่พระตะบองนำโดยปก คุณ (วิบูล ปกมนตรี) และรัฐบาลไทยในช่วง ค.ศ. 1940–1948 ก็ต่างสนับสนุนทุน, ฐาน และอื่น ๆ แก่เขมรอิสระ จึงมีการติดอาวุธต่อสู้กับฝรั่งเศสแถบชายแดนไทยอยู่เนือง ๆ แต่ภายหลังเมื่อรัฐบาลไทยยุติการสนับสนุนเขมรอิสระจึงแตกเป็นหลายกลุ่ม เช่น ฝ่ายซ้ายเข้ากับเวียดมินห์ ส่วนฝ่ายขวาก็ทำการต่อต้านฝรั่งเศสและสีหนุ เป็นอาทิ
วันที่ 9 มีนาคม ค.ศ. 1945 กองทหารญี่ปุ่นที่ยึดครองอินโดจีนของฝรั่งเศสอย่างหลวม ๆ ตั้งแต่ปลายปี ค.ศ. 1940 ได้เข้าปลดอาวุธฝรั่งเศสทั่วอินโดจีน และให้เจ้าหน้าที่ชาวฝรั่งเศสลาออกจากตำแหน่งการปกครอง รวมทั้งมีการติดอาวุธให้แก่ชาวกัมพูชา และปลุกกระแสชาตินิยมต่อต้านฝรั่งเศสมาใช้เพื่อทานการรุกของฝ่ายสัมพันธมิตรที่คาดว่าจะเกิดในปีนั้น โดยพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุทรงออกมาประกาศเอกราชและยกเลิกสนธิสัญญาและพันธะกรณีทั้งปวงที่มีต่อฝรั่งเศสออกเสีย และสร้างข้อตกลงกับญี่ปุ่นแทน
ในวันที่ 9 สิงหาคม – 10 สิงหาคม ค.ศ. 1945 ได้มีการรัฐประหารต่อต้านกษัตริย์ซึ่งเป็นพวกของเซิง งอกทัญ ขณะที่เซิง งอกทัญ ได้ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีในเดือนเดียวกัน หลังจากการรัฐประหารที่คลุมเครือ และไม่กี่วันต่อมาญี่ปุ่นก็ยอมแพ้แก่สัมพันธมิตรให้หยั่งเสียงการสนับสนุนเอกราช ซึ่งเป็นไปอย่างท่วมท้น แต่ภายหลังนายกเซิง งอกทัญ ก็ถูกปลดออก และฝรั่งเศสก็กลับมามีอำนาจแทนที่
ตำแหน่งนักการเมือง
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ทรงสละราชสมบัติเมื่อวันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2498 ให้แก่พระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต พระราชบิดา เพื่อทรงดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นนายกรัฐมนตรีของประเทศกัมพูชา
เมื่อทรงเวนราชสมบัติถวายพระราชบิดา ทรงดำรงฐานันดรศักดิ์ที่พระมหาอุปยุวราชในพระนามสมเด็จพระนโรดมสีหนุ เมื่อพระราชบิดาเสด็จสุรคตใน พ.ศ. 2503 ก็ได้มีคณะผู้สำเร็จราชการแผ่นดินแทนพระองค์พระมหากษัตริย์ขึ้น มีสมเด็จกรมพระสีสุวัตถิ์มุนีเรศเป็นองค์ประธาน ต่อมา สมเด็จพระนโดมสีหนุตัดสินพระทัยให้มีตำแหน่งประมุขของรัฐขึ้นมาแทนที่พระมหากษัตริย์ โดยพระองค์ได้ทรงดำรงตำแหน่งนั้น แต่สถาบันพระมหากษัตริย์ก็ยังคงอยู่โดยมีพระราชชนนีของพระองค์เองเป็นพระนิมิตรูปหรือสัญลักษณ์ของสถาบันพระมหากษัตริย์
สมเด็จพระนโรมดมสีหนุได้ตั้งพรรคการเมืองสังคมราษฎร์นิยมขึ้นมาเพื่อลงเลือกตั้งใน พ.ศ. 2498 โดยทรงชนะการเลือกตั้ง และได้ทรงบริหารดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีบ้าง ประมุขแห่งรัฐบ้างไปอีกถึง 15 ปี และที่สำคัญคือทรงเป็น "สมเด็จโอว" หรือ "สมเด็จพ่อ" ของประชาชนชาวกัมพูชานั่นเอง
พ.ศ. 2513 สมาชิกสภาแห่งชาติลงมติปลดสมเด็จพระนโรดมสีหนุออกจากตำแหน่งประมุขรัฐขณะเสด็จเยือนต่างประเทศ แผนการรัฐประหารครั้งนี้นำโดยนักองค์ราชวงศ์สีสุวัตถิ์ สิริมตะและมีลอน นอลเป็นผู้ลงนามประกาศสบับสนุนการปลดพระองค์ในสภาแห่งชาติ และมีการสถาปนาสาธารณรัฐเขมรขึ้น
พระอิสริยยศพระวรราชบิดา
หลังจากความวุ่นวายทางการเมืองหลายปี เมื่อมีการสถาปนาราชอาณาจักรกัมพูชาขึ้นมาใหม่ ทรงครองราชสมบัติครั้งที่สองเมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2536 ทรงสละราชสมบัติเมี่อวันที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2547 ขณะมีพระชนมพรรษา 82 พรรษา และทรงดำรงพระบรมราชอิสริยยศเป็น "พระมหาวีรกษัตริย์ พระวรราชบิดา เอกราช บูรณภาพดินแดน และความเป็นเอกภาพแห่งชาติเขมร"
สวรรคต
พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ พระมหาวีรกษัตริย์ พระวรราชบิดา เสด็จสวรรคตด้วยพระอาการพระหทัยวาย ณ กรุงปักกิ่ง สาธารณรัฐประชาชนจีน เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2555 หลังจากที่ทรงพระประชวรด้วยพระโรคมะเร็งในพระอันตะ, เบาหวาน และความดันโลหิตสูง สิริพระชนมพรรษาได้ 89 ปี 349 วัน
ในกัมพูชามีการลดธงครึ่งเสาและงดงานรื่นเริงทั่วประเทศ ในการนี้พระบาทสมเด็จพระบรมนาถ นโรดม สีหมุนี พระมหากษัตริย์องค์ปัจจุบัน, พระมหาวีรกษัตรีย์นโรดม มุนีนาถ พระวรราชมารดา และสมเด็จอัครมหาเสนาบดีเดโช ฮุน เซน นายกรัฐมนตรี ได้เสด็จพระราชดำเนินและเดินทางไปยังกรุงปักกิ่ง เพื่อรับพระบรมศพพระวรราชบิดามายังพระบรมราชวังจตุมุข และหลังจากนี้จะมีการตั้งพระบรมศพไว้เป็นเวลา 3 เดือนก่อนที่จะมีพระราชพิธีปลงพระบรมศพซึ่งจะกระทำตามอย่างโบราณราชประเพณีเช่นเดียวกับงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต ในปี 2503
ในการนี้พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้ส่งพระราชสาส์นแสดงความเสียพระราชหฤทัย ส่วนยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น ก็ได้แสดงความเคารพพระบรมศพด้วย
พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ
1 กุมภาพันธ์ 2556 ชาวกัมพูชานับแสนคนร่วมแสดงความอาลัยแน่นตลอดเส้นทางก่อนเคลื่อนพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ พระวรราชบิดา และอดีตกษัตริย์แห่งกัมพูชา พระบรมศพของพระองค์ถูกอัญเชิญจากพระบรมมหาราชวังไปยังพระเมรุซึ่งสร้างขึ้นตามราชประเพณี โดยมีการยิงสลุต 101 นัด และเคลื่อนขบวนพระบรมศพเพื่อให้พสกนิกรได้มีโอกาสถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้าย
พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพถูกจัดขึ้นในเวลา 16.00 นาฬิกา ของวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2556 ถือเป็นงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพของพระบรมวงศานุวงศ์กัมพูชาในรอบ 52 ปี พระราชพิธีเสร็จสิ้นลงในเวลา 18.30 นาฬิกา ในการนี้มีชาวกัมพูชาร่วมแสดงความไว้อาลัยเป็นจำนวนมากซึ่งคาดว่าอาจมีมากถึง 6 แสนคน รวมทั้งผู้แทนจาก 16 ประเทศก็ได้เข้าร่วมงานดังกล่าวด้วย
ส่วนพระราชพิธีเก็บพระบรมอัฐินั้นมีขึ้นในวันที่ 5 กุมภาพันธ์ ปีเดียวกัน พระบรมราชสรีรางคารส่วนหนึ่งจะถูกอัญเชิญไปลอยในจุดบรรจบของแม่น้ำโขง, แม่น้ำบาสัก และแม่น้ำโตนเลสาบ ส่วนพระสรีรางคารอีกส่วนจะถูกอัญเชิญไปยังพระบรมมหาราชวังเพื่อบรรจุในพระบรมโกศ ซึ่งตั้งเคียงข้างโกศพระอัฐิของพระองค์เจ้าหญิงคันธาบุปผา พระราชธิดา
อนึ่งในพระราชพิธีดังกล่าวมีธรรมเนียมปฏิบัติปลีกย่อยต่าง ๆ ล้วนคล้ายคลึงกับพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพในไทยทั้งราชรถและธรรมเนียมการแห่ เพียงแตกต่างเป็นบางประการเท่านั้น อาทิ ชาวกัมพูชาสวมชุดไว้ทุกข์สีขาวตามธรรมเนียมชาวเอเชียอาคเนย์ ขณะที่ไทยสวมชุดดำไว้ทุกข์ตามธรรมเนียมตะวันตก, ชาวกัมพูชาทั้งชายและหญิงยังมีการโกนหัวไว้ทุกข์ขณะที่ไทยยกเลิกธรรมเนียมดังกล่าวในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และที่บรรจุพระศพเป็นโลงสี่เหลี่ยมผืนผ้าขณะที่ไทยเป็นโกศแบบโถยอดที่มีลักษณะกลมเป็นทรงสูง เป็นต้น
บทบาททางการเมือง
กระแสชาตินิยม
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
กรณีพิพาทปราสาทพระวิหาร
วิดีโอหลายคลิปจากแหล่งข้อมูลภายนอก | |
---|---|
พระนโรดม สีหนุเสด็จปราสาทเขาพระวิหาร (ภาษาเขมร) ที่ยูทูบ} |
ในช่วงพระองค์ดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรียาวนานจนถึงประมุขแห่งรัฐช่วงแรก เพื่อนโยบายชาตินิยมและคะแนนเสียงของพระองค์ จึงได้มียกประเด็นกรณีพิพาทเรื่องปราสาทพระวิหาร ซึ่งตั้งอยู่ในบริเวณเทือกเขาพนมดงรัก รอยต่อของจังหวัดพระวิหาร และจังหวัดศรีสะเกษของไทย กัมพูชาได้ยื่นฟ้องต่อศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ (หรือ ศาลโลก) อ้างกรรมสิทธิเหนือเขาพระวิหารเมื่อวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2502 และศาลโลกได้ตัดสินให้ปราสาทเขาพระวิหารตกเป็นของกัมพูชา
ระหว่างนั้น กัมพูชาได้ตัดความสัมพันธ์ทางการทูตของไทย ในปลายปี พ.ศ. 2501 แต่เมื่อต้นปี พ.ศ. 2502 ก็กลับมามีความสัมพันธ์กันใหม่ ก่อนที่จะตัดความสัมพันธ์อีกครั้งในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2504
หลังจากที่ศาลโลกได้ตัดสินให้ปราสาทเขาพระวิหารตกเป็นของกัมพูชา ได้มีการเฉลิมฉลองทั่วทั้งพระราชอาณาจักรกัมพูชา รัฐบาลพระองค์ได้จัดให้มีการประกาศวันเฉลิมฉลองชัยชนะแห่งชาติและวันหยุดราชการ และในปีต่อมา พ.ศ. 2506 พระองค์ได้เสด็จขึ้นปราสาทพระวิหารเพื่อทำพิธีบวงสรวง ทางสะพานโบราณ (ช่องบันไดหัก) หลังจากที่ทรงทราบว่ากัมพูชาชนะคดีปราสาทพระวิหาร
จากเหตุการณ์ดังกล่าวชาวไทยในยุคนั้นจึงมองพระองค์อย่างไม่เป็นมิตรนัก ทั้งยังได้ตั้งคำถามล้อเลียนว่า สีอะไรเอ่ยคนไทยเกลียดมากที่สุด ? คำตอบคือ "สีหนุ"
นโยบายต่อชาวเกาะกงเชื้อสายไทย
สืบเนื่องจากความขัดแย้งกับในจากกรณีปราสาทเขาพระวิหาร ประกอบกับการที่กษัตริย์สีหนุมีความระแวงไทยอย่างมาก ในปี พ.ศ. 2506 รัฐบาลกัมพูชาได้ออกกฎหมายห้ามชาวเกาะกงพูดภาษาไทย ห้ามมีเงินไทย และห้ามมีหนังสือไทยไว้ในบ้าน หากเจ้าหน้าที่ค้นพบจะถูกทำลายให้สิ้นซาก โดยเฉพาะหากพูดภาษาไทยจะถูกปรับคำละ 25 เรียล และเพิ่มขึ้นเป็น 50 เรียลในปีต่อมา
ต่อมาในปี พ.ศ. 2508 พระองค์ได้ประกาศว่า ทรงพบเอกสารคอมมิวนิสต์ที่เกาะกง โดยบางชิ้นเป็นภาษาไทย ทำให้พระองค์มีพระราชวินิจฉัยว่าเขมรแดงได้รับคำสั่งจาก "นาย" ต่างประเทศ เพื่อปลุกระดมให้คนเขมรแปลกแยกจากสังคม [พรรคสังคมราษฎร์นิยม พรรคที่พระองค์จัดตั้งขึ้น] และพระองค์
ความสัมพันธ์เมื่อครานั้นของไทยกับกัมพูชา ปรากฏในหนังสือชุด สามเกลอ-พล นิกร กิมหงวน ของ ป.อินทรปาลิต ตอน "เขมรแหย่เสือ" ได้เขียนลงบทนำตอนหนึ่ง ความว่า
"...คนไทยที่มีเชื้อชาติไทยสัญชาติเขมร และชาวเขมรในเกาะกง หรือจังหวัดใกล้เคียงกับจังหวัดตราดและจันทบุรี ถูกรัฐบาลเขมรกดขี่ข่มเหงรีดนาทาเร้นด้วยประการต่าง ๆ จึงอพยพเข้าพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อนโรดม สีหนุ ทราบข่าวนี้ ก็สั่งให้กองทัพเรือจับชาวประมงในน่านน้ำไทย ยึดเรือและนำตัวไปกักขังไว้ ปฏิบัติต่อคนไทยที่ถูกคุมขังอย่างโหดเหี้ยมทารุณราวกับสัตว์ป่า ชาวประมงหลายคนต้องเสียชีวิตเพราะถูกทารุณ เพราะอดอาหาร หรือเจ็บป่วยก็ไม่ได้รับการรักษาพยาบาล..."
ในเหตุการณ์ช่วงนั้น อดีตผู้ว่าการธนาคารแห่งกัมพูชาได้ทำการบันทึกไว้ว่า ช่วงปี พ.ศ. 2509 มีชาวเกาะกงเชื้อสายไทยถูกสังหารไปราว 160 คน ส่วนจรัญ โยบรรยงค์ ที่ได้รวบรวมบันทึกของชาวเกาะกงเชื้อสายไทย และนำมาเขียนเป็นหนังสือ "รัฐบาลทมิฬ" ได้อ้างอิงคำพูดของลอน นอล เมื่อครั้งทำงานใกล้ชิดกับสีหนุ และเดินทางมาประชุมที่เกาะกงความว่า "...คนไทยเกาะกง แม้ว่าจะสูญหายตายจากไปสักห้าพันคน ก็ไม่ทำให้แผ่นดินเขมรเอียง" ผลที่ตามมาจากเหตุการณ์ครั้งนี้คือมีคนเชื้อสายไทยจำนวนมากอพยพออกจากเกาะกงไปจังหวัดตราดของไทย และเกิดปัญหาสถานะบุคคลจนถึงปัจจุบัน
ชีวิตส่วนพระองค์
ด้านดนตรี
งานทางด้านดนตรี พระองค์ทรงรอบรู้เรื่องดนตรีเป็นอย่างดีและทรงดนตรีได้หลายชนิด เช่น แซ็กโซโฟน, แคลริเน็ต, แอกคอร์เดียน และเปียโน
พระองค์ได้พระราชนิพนธ์เพลงเป็นจำนวนมากทั้งแบบขับร้องและบรรเลง โดยทรงประพันธ์เพลงเป็นภาษาเขมร, อังกฤษ, ฝรั่งเศส และละตินไว้หลายเพลง อาทิ ราตรีนี้ได้พบพักตร์ (Reatry Baan Joub peak) ซึ่งเป็นเพลงยอดนิยมและได้รับการขับร้องหลายเวอร์ชัน และ บุปผาเวียงจันทน์ พระราชทานแด่หม่อมมุนีวรรณ หม่อมชาวลาวที่พระองค์โปรดปราน และถือเป็นเพลงพระราชนิพนธ์ที่มีชื่อเสียงมากเพลงหนึ่ง นอกจากนี้พระองค์ยังโปรดปรานร้องเพลงต่างชาติเพื่อสร้างความบันเทิงแก่แขกต่างประเทศ ทั้งนี้พระองค์โปรดเพลงไทยของสวลี ผกาพันธุ์ และเพลงไทยอื่น ๆ อาทิ รักคุณเข้าแล้ว, ฝัน ฝัน และ เพลงรักเธอเสมอ
เมื่อครั้งที่พระองค์พำนักอยู่ที่เปียงยางและปักกิ่ง ได้ประพันธ์เพลงเปียงยาง และเพลงคิดถึงจีน (Nostalgie de la Chine) เป็นของขวัญมิตรภาพให้กับผู้นำประเทศคอมมิวนิสต์ทั้งสองประเทศ
ด้านภาพยนตร์
พระองค์โปรดการภาพยนตร์ และการกำกับยิ่ง พระองค์ทรงกำกับเขียนบทและเป็นพระเอกในภาพยนตร์เรื่อง เงามืดอังกอร์ นอกจากนี้ยังสร้างภาพยนตร์เรื่อง ป่าสำราญ, เจ้าชายน้อย และ สายันต์ ซึ่งนักแสดงนำในภาพยนตร์ที่สีหนุกำกับนั้นคือโรลัง เอง อดีตทูตกัมพูชาประจำไทยและสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นน้องของพระองค์เจ้านโรดม มารี รณฤทธิ์ อดีพระชายาในสมเด็จกรมพระนโรดม รณฤทธิ์ อดีตนายกรัฐมนตรีและเป็นโอรสคนที่สองของสีหนุ และภาพยนตร์เรื่อง Ombre sur Angkor ซึ่งพระองค์ได้แสดงเองโดยคู่กับพระชายาโมนิก พระภรรยาองค์สุดท้าย นอกจากนี้ภาพยนตร์เรื่อง ระบำเทพมโนรมย์ (La Forêt Enchantée) ได้ออกฉายในเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติมอสโกครั้งที่ 5 ในปี พ.ศ. 2510
แม้ผลงานของพระองค์จะเป็นภาพยนตร์รัก ๆ ใคร่ ๆ ทั่วไป แต่สิ่งที่พระองค์ได้สอดแทรกผ่านบทภาพยนตร์ทั้งฉากในการถ่าย รวมไปถึงมุมกล้อง ล้วนเป็นสิ่งที่พระองค์ต้องการสื่อสารความเป็นกัมพูชาทั้งศิลปวัฒนธรรม รวมไปถึงแง่มุม ความคิด และวิวทิวทัศน์ภายในประเทศของพระองค์สู่สายตาอารยะประเทศผ่านโลกของแผ่นฟิลม์อย่างแยบคาย ดังปรากฏในพระราชดำรัสตอนหนึ่ง ความว่า
"ผู้กล่าวถึงข้าพเจ้าว่าสร้างแต่หนังรัก หากที่จริงแล้วเป็นเพียงฉากหน้า ในการนำผู้คนให้หันมาสนใจกัมพูชา ไม่เพียงเห็นภาพของวัดวาอารามเท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงวิธีคิด และวิถีชีวิตของพวกเราชาวกัมพูชา เช่นเดียวกับปัญหาที่พวกเรากำลังประสบ"
ทั้งนี้พระองค์ได้ผลักดันจัดเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติขึ้น ณ กรุงพนมเปญ ครั้งนั้นนอกจากผู้รับเชิญมางานภาพยนตร์นานาชาติพนมเปญมีทั้งผู้กำกับและนักแสดงชั้นนำจากฮ่องกง ไต้หวันและยุโรปแล้ว ยังสามารถดึงเอาประธานจัดงานภาพยนตร์เมืองคานส์มาร่วมงานได้
ด้านอาหาร
แม้พระองค์จะกล่าวว่าพระองค์เป็น "ชาตินิยม" ก็ตาม กระนั้นพระองค์โปรดปรานอาหารฝรั่งเศสอย่างยิ่ง และกระยาหารแทบทุกมื้อที่เสวยล้วนเป็นอาหารฝรั่งเศส แม้กระทั่งอาหารไทยซึ่งคล้ายกับอาหารเขมรนั้นได้เคยจัดถวายบนเรือขณะล่องแม่น้ำเจ้าพระยานั้น พระองค์ก็มิได้แตะต้องเลย อีกทั้งตรัสว่า "หากเป็นไปได้ ทุกมื้อเสิร์ฟเป็นอาหารฝรั่งเศสยิ่งดี"
ทั้งนี้พระองค์ทรงประกอบอาหารฝรั่งเศสด้วยพระองค์เองบ่อย ๆ ทรงคิดสูตรตำรับ "ไก่ไวน์แดง" และได้รับคำชื่นชมด้านรสชาติ
พระปรมาภิไธย
ก่อนเสวยราชสมบัติ ทรงพระนามเดิมคือ นักองราชวงศ์นโรดม สีหนุ
ต่อมาเมื่อพระองค์เสวยราชสมบัติ พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ ทรงได้รับการเฉลิมพระนามาภิไธยว่า พระกรุณา พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ ราชหริวงศ์ อุภโตสุชาติ วิสุทธิวงศ์ อัคคมหาบุรุษรัตน์ นิกโรดม ธัมมิกมหาราชาธิราช บรมนาถ บรมบพิตร พระเจ้ากรุงกัมพูชาธิบดี
ภายหลังเมื่อสละราชสมบัติในปี พ.ศ. 2547 แล้ว จึงทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็น พระมหาวีรกษัตริย์ โดยทรงได้รับการเฉลิมพระนามว่า พระกรุณา พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ พระมหาวีรกษัตริย์ พระวรราชบิดาเอกราช บูรณภาพดินแดน และความเป็นเอกภาพแห่งชาติเขมร
หลังการเสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระบรมนาถ นโรดม สีหมุนี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ออกพระบรมปัจฉามรณนาม (พระนามหลังเสด็จสวรรคต) ของสมเด็จพระราชบิดาว่า พระกรุณา พระบรมรัตนโกศ เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2555 ซึ่งเทียบกับภาษาไทยคือ "พระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ"
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ
ฝรั่งเศส | 21 ตุลาคม พ.ศ. 2484 | เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ ชั้นประถมาภรณ์ | |
เวียดนาม | 3 เมษายน พ.ศ. 2485 | เครื่องราชอิสริยาภรณ์มังกรแห่งอันนัม ชั้นประถมาภรณ์ | |
พม่า | 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2497 | ชั้นอัคคมหาสิริสุธัมมะ | |
ไทย | 15 ธันวาคม พ.ศ. 2497 | เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ | |
ญี่ปุ่น | 2 ธันวาคม พ.ศ. 2498 | เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันสูงส่งยิ่งดอกเบญจมาศ ชั้นสังวาล | |
เกาหลีใต้ | พ.ศ. 2498 | เครื่องอิสริยาภรณ์มูกุงฮวา | |
สเปน | 22 มิถุนายน พ.ศ. 2499 | เครื่องราชอิสริยาภรณ์แอกและลูกศร ชั้นประถมาภรณ์ | |
สเปน | 22 มิถุนายน พ.ศ. 2499 | ตรากางเขนความชอบฝ่ายทหาร ประดับสีขาว | |
โปแลนด์ | กรกฎาคม พ.ศ. 2499 | เครื่องอิสริยาภรณ์โปโลเนียเรสติตูตา | |
ออสเตรีย | 29 สิงหาคม พ.ศ. 2499 | เครื่องอิสริยาภรณ์กิตติคุณแห่งสาธารณรัฐออสเตรีย ชั้นมหาดารา | |
ฟิลิปปินส์ | 31 มกราคม พ.ศ. 2500 | เครื่องอิสริยาภรณ์ซิกาตูนา ชั้นที่ 1 "รายา" | |
เอธิโอเปีย | 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2501 | เครื่องราชอิสริยาภรณ์ราชินีแห่งชีบา ชั้นประถมาภรณ์ พร้อมสายสร้อย | |
ซีเรีย | 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2501 | เครื่องอิสริยาภรณ์อูมัยยัด ชั้นที่ 1 | |
อียิปต์ | 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2502 | เครื่องอิสริยาภรณ์แม่น้ำไนล์ ชั้นที่ 1 | |
เวียดนามใต้ | พ.ศ. 2502 | เครื่องอิสริยาภรณ์แห่งชาติเวียดนาม ชั้นประถมาภรณ์ | |
มาเลเซีย | 21 ธันวาคม พ.ศ. 2505 | เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎแห่งชาติ | |
สิงคโปร์ | 8 เมษายน พ.ศ. 2506 | เครื่องอิสริยาภรณ์เทมาเส็ก ชั้นที่ 1 | |
ลาว | 18 เมษายน พ.ศ. 2506 | เครื่องราชอิสริยาภรณ์ล้านช้างร่มขาว ชั้นประถมาภรณ์ | |
ไนจีเรีย | 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2508 | เครื่องอิสริยาภรณ์ไนเจอร์ ชั้นที่ 1 | |
ยูโกสลาเวีย | 17 มกราคม พ.ศ. 2511 | เครื่องอิสริยาภรณ์ดาราแห่งยูโกสลาเวีย ชั้นมหาดาราแห่งยูโกสลาเวีย | |
อินโดนีเซีย | 1 เมษายน พ.ศ. 2511 | เครื่องอิสริยาภรณ์ดาราแห่งสาธารณรัฐอินโดนีเซีย ชั้นที่หนึ่ง "อาทิปูรณะ" | |
เชโกสโลวาเกีย | ไม่ทราบปี | เครื่องอิสริยาภรณ์ราชสีห์ขาว ชั้นที่ 1 | |
บรูไน | ไม่ทราบปี | เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์มงกุฎบรูไน | |
โมร็อกโก | ไม่ทราบปี | เครื่องราชอิสริยาภรณ์ราชบัลลังก์ | |
อิตาลี | ไม่ทราบปี | เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสาธารณรัฐอิตาลี ชั้นประถมาภรณ์ |
พระราชบุตร
พระราชโอรสและพระราชธิดา | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
พระนาม | ประสูติ | สิ้นพระชนม์ | พระชันษา | |||
(พ.ศ. 2463 – 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2512) อภิเษก: พ.ศ. 2485 / ภายหลังทรงหย่า | ||||||
สมเด็จพระเรียมนโรดม บุปผาเทวี | 8 มกราคม พ.ศ. 2486 | 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562 | 76 ปี | |||
สมเด็จกรมพระนโรดม รณฤทธิ์ | 2 มกราคม พ.ศ. 2487 | 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564 | 77 ปี | |||
(เจ้าโมง) (26 มกราคม พ.ศ. 2472 – 5 ธันวาคม พ.ศ. 2517) อภิเษก: พ.ศ. 2485 / หย่า: พ.ศ. 2494 | ||||||
สมเด็จพระบรมเรียมนโรดม ยุวนาถ | 17 ตุลาคม พ.ศ. 2486 | 14 มกราคม พ.ศ. 2564 | 77 ปี | |||
พ.ศ. 2487 | พ.ศ. 2516 | 29 ปี | ||||
สมเด็จพระมเหศวรนโรดม จักรพงศ์ | 21 ตุลาคม พ.ศ. 2488 | ยังทรงพระชนม์ | 78 ปี | |||
พ.ศ. 2490 | พ.ศ. 2519 | 29 ปี | ||||
พ.ศ. 2491 | พ.ศ. 2495 | 4 ปี | ||||
พ.ศ. 2492 | พ.ศ. 2518 | 33 ปี | ||||
พระองค์เจ้านโรดม ปทุมบุปผา | 18 มกราคม พ.ศ. 2494 | เดือนเมษายน พ.ศ. 2519 | 25 ปี | |||
(6 เมษายน พ.ศ. 2472 – 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2489) อภิเษก: พ.ศ. 2487 | ||||||
พ.ศ. 2489 | พ.ศ. 2519 | 30 ปี | ||||
(29 กันยายน พ.ศ. 2470 – 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2521) อภิเษก: พ.ศ. 2489 ทางการ: 4 มีนาคม พ.ศ. 2498 | ||||||
หม่อมมะนีวัน พานีวง (พ.ศ. 2477 – 19 เมษายน พ.ศ. 2518) อภิเษก: พ.ศ. 2492 | ||||||
พ.ศ. 2496 | พ.ศ. 2518 | 22 ปี | ||||
สมเด็จพระอนุชนโรดม อรุณรัศมี | 2 ตุลาคม พ.ศ. 2498 | ยังทรงพระชนม์ | 68 ปี | |||
สมเด็จพระราชินีนโรดม มุนีนาถ สีหนุ พระวรราชมารดา (เดิม ปอล โมนิก อิซซี; 18 มิถุนายน พ.ศ. 2479 – ปัจจุบัน) อภิเษก: พ.ศ. 2495 ทางการ: พ.ศ. 2498 | ||||||
พระบาทสมเด็จพระบรมนาถ นโรดม สีหมุนี | 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2496 | ยังทรงพระชนม์ | 71 ปี | |||
สมเด็จพระนโรดม นรินทรพงษ์ | 18 กันยายน พ.ศ. 2497 | 7 ตุลาคม พ.ศ. 2546 | 49 ปี |
พงศาวลี
พงศาวลีของพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
เชิงอรรถ
- เขียนเป็นอักษรเขมรดังนี้: ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ រាជហរិវង្ស ឧភតោសុជាតិ វិសុទ្ធពង្ស អគ្គមហាបុរសរតន៍ និករោត្ដម ធម្មិកមហារាជាធិរាជ បរមនាថ បរមបពិត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី พฺระกรุณา พฺระบาทสมฺเฎจพฺระ นโรตฺฎม สีหนุ ราชหริวงฺส อุภโตสุชาติ วิสุทฺธพงฺส อคฺคมหาบุรสรตน์ นิกโรตฺฎม ธมฺมิกมหาราชาธิราช บรมนาถ บรมบพิตฺร พฺระเจากฺรุงกมฺพุชาธิบตี
- เขียนเป็นอักษรเขมรดังนี้: ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះវររាជបិតាឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និងឯកភាពជាតិខ្មែរ พฺระกรุณา พฺระบาทสมฺเฎจพฺระ นโรตฺฎม สีหนุ พฺระมหาวีรกฺสตฺร พฺระวรราชบิตาเอกราชฺย บูรณภาพทึกฎี นิงเอกภาพชาติขฺแมร
อ้างอิง
- รุ่งมณี เมฆโสภณ. คนสองแผ่นดิน. กรุงเทพ : บ้านพระอาทิตย์, มีนาคม 2551. หน้า 202
- "สีหนุ เดอะ ไฟนอล แฟนตาซี "คนการเมือง" ที่สุดในโลก ???" (Press release). มติชน. 3 February 2013. สืบค้นเมื่อ 4 February 2013.
- "King Father Sihanouk holds ECCC at bay". The Phnom Penh Post. 7 September 2007. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-01-04. สืบค้นเมื่อ 13 October 2009.
King Father Norodom Sihanouk has held so many positions since 1941 that the Guinness Book of World Records identifies him as the politician who has occupied the world's greatest variety of political offices.
- (Press release). กรุงเทพธุรกิจ. 16 October 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-28. สืบค้นเมื่อ 4 February 2013.
- (Press release). คมชัดลึก. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-01-30. สืบค้นเมื่อ 4 February 2013.
- Widyono, Benny, Dancing in Shadows: Sihanouk, the Khmer Rouge, and the United Nations in Cambodia (2008), p. 289.
- King Family
- Ancestry.com. HM King NORODOM SURAMARIT 2012-11-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 20 ตุลาคม 2555
- Jeldres (2005), p. 30.
- จุลลดา ภักดีภูมินทร์. ‘พระราชวงศ์เขมร’ และ ‘พระราชวงศ์ไทย’[] ในสกุลไทย ฉบับที่ 2500 ปีที่ 48 ประจำวันอังคารที่ 17 กันยายน 2545
- Soravij. A Regal Princess a Remembered - Her Rayal Highness Princess Bejaratana 2013-12-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 20 ตุลาคม 2555
- Sokheounpang. Khmer-Siam Royal Family Tree. เรียกดูเมื่อ 27 มกราคม 2556
- Ancestry.com. Neak Ang Mechas Norodom Kanviman Norleak Tevi 2012-11-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 20 ตุลาคม 2555
- Voice TV. พลิกปูม'หนุ่มเจ้าสำราญ'ผู้ผันชีวิตเป็น'กษัตริย์สีหนุ' 2013-01-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- John P. Armstrong. Sihanouk Speak, p 40
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 167
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 84
- Justin J. Corfield. Khmer Stand Up ! : A History of the Cambodian Government 1970-1975, p 6
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 83
- จุลลดา ภักดีภูมินทร์, ตำนานชื่อบ้านเมือง 2004-12-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, สกุลไทย, ฉบับที่ 2604, ปีที่ 50, ประจำวันอังคารที่ 14 กันยายน 2547
- Les Paroles de Samdech Preah Norodom Sihanouk. Phnom Penh, Ministry of information : October-December 1967, p 811. Speech on 19 October 1967
- Ben Kiernan. How Pol Pot Came to Power, p 30
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 85
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 86
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 87
- Pierre Montagnon, La France coloniale, vol. 2, Pygmalion-Gérard Watelet, 1990, p. 126.
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 88
- Cheang, Sopheng (15 October 2012). "Cambodia's former King Norodom Sihanouk dies at 89". NBC News. Associated Press. สืบค้นเมื่อ 15 October 2012.
- "กัมพูชาร่ำไห้อาลัย กษัตริย์สีหนุ" (Press release). ฐานเศรษฐกิจ. 15 October 2012. สืบค้นเมื่อ 15 October 2012.
- "Cambodia former king Norodom Sihanouk dies aged 89". BBC News. 15 October 2012.
- "Cambodia expresses grieves at the death of King-Father Norodom Sihanouk". China News. 15 October 2012. สืบค้นเมื่อ 15 October 2012.
- (Press release). ข่าวสด. 16 October 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 30 December 2012.
- Parliament of Thailand. ในหลวงทรงเศร้าสลดสมเด็จสีหนุพิธีพระศพในพนมเปญ ยิ่งลักษณ์เตรียมบินร่วมไว้อาลัยกษัตริย์กัมพูชา[]. เรียกดูเมื่อวันที่ 30 ธันวาคม 2555
- ""ยิ่งลักษณ์" เดินทางไปสักการะ พระศพสมเด็จพระนโรดม สีหนุ" (Press release). มติชน. 19 October 2012. สืบค้นเมื่อ 30 December 2012.
- "ชาวกัมพูชาหลั่งไหลงานพระราชพิธี "เจ้านโรดมสีหนุ"" (Press release). แนวหน้า. 4 February 2013. สืบค้นเมื่อ 4 February 2013.
- "กัมพูชาจะเริ่มพระราชพิธีถวายพระเพลิงสมเด็จพระนโรดม สีหนุ 16.00 น.วันนี้" (Press release). มติชน. 4 February 2013. สืบค้นเมื่อ 4 February 2013.
- กระปุกดอตคอม. พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระนโรดม สีหนุ. เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- "ชาวกัมพูชาหลั่งไหลงานพระราชพิธี "เจ้านโรดมสีหนุ"" (Press release). ข่าวสด. 4 February 2013. สืบค้นเมื่อ 4 February 2013.[]
- CRI Online (28 มกราคม 2556). รัฐบาลกัมพูชาคาดว่าจะมีประชาชน 6 แสนคนเข้าร่วมงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงบรมศพพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ. เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- "ภาพชุดอลังการ -- เขมรปิดฉากพระราชพิธีอัญเชิญพระโกศเพชร" (Press release). ASTVผู้จัดการออนไลน์. 8 February 2013. สืบค้นเมื่อ 28 February 2013.[]
- Voice TV. สำรวจพระราชพิธีออกพระเมรุกษัตริย์นโรดมสีหนุ 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- "มองเจ้านโรดม สีหนุ กษัตริย์กู้ชาติแห่งกัมพูชา" (Press release). ไทยรัฐ. 17 October 2012. สืบค้นเมื่อ 6 February 2013.
- รุ่งมณี เมฆโสภณ. คนสองแผ่นดิน. กรุงเทพฯ:บ้านพระอาทิตย์, 2551, หน้า 87
- รุ่งมณี เมฆโสภณ. คนสองแผ่นดิน. กรุงเทพฯ:บ้านพระอาทิตย์, 2551, หน้า 88
- พระนโรดม สีหนุเสด็จปราสาทเขาพระวิหาร (ภาษาเขมร) ที่ยูทูบ
- Media Inside Out (10 ตุลาคม 2555). สีหนุ..กษัตริย์หลากสีสัน ในสายตาสื่อ 2012-11-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- รุ่งมณี เมฆโสภณ. คนสองแผ่นดิน. กรุงเทพฯ:บ้านพระอาทิตย์, 2551, หน้า 89
- นิติภูมิ นวรัตน์. เขตร์เขมรัฐภูมินทร์. ในเปิดฟ้าส่องโลก, 17 สิงหาคม 2543. เรียกดูเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2556
- จรัญ โยบรรยงค์. รัฐบาลทมิฬ. กรุงเทพฯ:จิตติกานต์, 2528, หน้า 122
- "เส้นทางคืนสัญชาติ (1) ไทยพลัดถิ่น เรื่องราวแสนยาวไกล!" (Press release). เดลินิวส์. 30 April 2012. สืบค้นเมื่อ 9 February 2013.
- ปัญหาความไร้รัฐของคนเชื้อชาติไทยจากเกาะกง โดยอาจารย์วรรณทนี รุ่งเรืองสภากุล และคุณภิญโญ วีระสุขสวัสดิ์ (๒). เรียกดูเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2556
- "ผู้อพยพเชื้อสายไทย จ.เกาะกง : เรื่องเล่าบนเส้นทาง พ.ร.บ.สัญชาติ" (Press release). อิศรา. 21 June 2012. สืบค้นเมื่อ 9 February 2013.
- จุมเรียบซัว: ศิลปะบันเทิงขแมร์ง่าย ๆ สบาย ๆ สไตล์เรา. พระบาทสมเด็จนโรดมสีหนุ เอกอัครศิลปินแห่งกัมพูชา 2013-10-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 6 กุมภาพันธ์ 2556
- คึกฤทธิ์ ปราโมช. ถกเขมร. พระนคร:ก้าวหน้า, พิมพ์ครั้งที่ 3, 2506, หน้า 208
- โอเคเนชั่น. ใครจะคิด!!! กษัตริย์เขมร...เจ้าสีหนุทรงร้องเพลงไทย "รักเธอเสมอ". เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 65
- . MIFF. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-01-16. สืบค้นเมื่อ 2012-12-09.
- "Shadow Over Angkor". MTV. สืบค้นเมื่อ 2012-12-12.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-02. สืบค้นเมื่อ 2013-02-02.
- รอยยิ้มดีไซน์. สมเด็จแม่ทรงย้ำถึงความสำคัญของการถวายพระบรมปัจฉามรณะนาม[]. เรียกดูเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2556
- "นิธิ เอียวศรีวงศ์ : กษัตริย์สีหนุ" (Press release). มติชน. 10 February 2013. สืบค้นเมื่อ 12 February 2013.
- CAMBODIA Page 19 - royalark.net
- ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง ถวายเครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์แด่พระมหากษัตริย์แห่งกัมพูชา 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๗๑, ตอน ๘๖ ง, ๒๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๙๗, หน้า ๒๘๘๐
แหล่งข้อมูลอื่น
- เว็บไซต์ส่วนพระองค์
- ผังการสืบเชื้อสายราชวงศ์กัมพูชา
- Review of his memoirs
- News release regarding support of gay marriage
- News release regarding his website
- Cambodian politicians biography 2009-04-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Sobaka 2006-08-31 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- New York Times 2016-04-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ ที่เว็บไซต์ IMDb
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
lingkkhamphasa inbthkhwamni miiwihphuxanaelaphurwmaekikhbthkhwamsuksaephimetimodysadwk enuxngcakwikiphiediyphasaithyyngimmibthkhwamdngklaw krann khwrribsrangepnbthkhwamodyerwthisud phrabathsmedcphranordm sihnu ekhmr នរ ត ដម ស ហន nort dm sihnu xxkesiyng onordxm sihnu 31 tulakhm 2465 15 tulakhm 2555 phramhakstriyrchkalthi 112 aehngrachxanackrkmphuchatngaetpi 2484 2498 aela 2536 2547 odykarslarachbllngkihaekphrarachoxrsnordm sihmuni aeladarngphraxisriyysepnphramhawirkstriy phrawrrachbida inthaysudphrabathsmedcphranordm sihnuphramhawirkstriy phrawrrachbidaphrabrmchayalksninpi 2526phramhakstriykmphuchakhrxngrachykhrngthi 124 emsayn 2484 2 minakhm 2498rachaphiesk3 phvsphakhm 2484kxnhnaphrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngsthdipphrabathsmedcphranordm suramvtnaykrthmntriduraychux esin hngxk thy smedckrmphrasisuwtthi muniers hmxmecasisuwtthi yutiwngs hmxmecasisuwtthi wthchayawngs echiyn wm smedcaepn nut aeym smobr exiyw ekis aeym smobr smedckrmhlwngsisuwtthi muniphngs xwm echiyng sun huy kanthwl smedcaepn nut cn nak smedcaepn nut elng engtkhrxngrachykhrngthi 224 knyayn 2536 7 tulakhm 2547rachaphiesk24 knyayn 2536kxnhnaeciy sim phusaercrachkar thdipphrabathsmedcphrabrmnath nordm sihmuninaykrthmntriduraychux smedckrmphranordm rnvththi xung hwd smedcxkhrmhaesnabdiedoch hun esnphrarachsmphph31 tulakhm ph s 2465 phnmepy kmphuchakhxngxinodcinswrrkht15 tulakhm ph s 2555 89 phrrsa pkking satharnrthprachachncinphraxkhrmehsiphramhawirkstriynordm muninath sihnu phrawrrachmardaphrarachbutr14 phraxngkhphranametmphrakruna phrabathsmedcphranordm sihnu rachhriwngs xuphotsuchati wisuththiwngs xkhkhmhaburusrtn nikordm thmmikmharachathirach brmnath brmbphitr phraecakrungkmphuchathibdirachwngsrachwngstrxsxkphaexm sayrachskulnordm phrarachbidaphrabathsmedcphranordm suramvtphrarachmardaphramhakstriyanisisuwtthimuniwngs kusumanarirtnsiriwthnasasnasasnaphuththlayphraxphiithy phraxngkhepnkstriyaehngkmphucha pramukhaehngrthkmphucha aelanaykrthmntriaehngkmphuchahlaysmy krathngbnthuksthitiolkkinenssidbnthukiwwa phraxngkhthrngepnnkkaremuxng thithrngdarngtaaehnngthangkaremuxngmakmaythisudinolk the world s greatest variety of political offices klawkhux epnphramhakstriy 2 smy thrngepnpramukhaehngrth darngtaaehnngkstriyodyimidrbkarbrmrachaphiesk 2 smy prathanathibdi 1 smy naykrthmntri 2 smy aelapramukhaehngrthkhxngrthbalphldthinkhxngphraxngkhexngxik 1 smy thngniphraxngkhepnhunechidkhxngrthbalekhmraedngchwngpi 2518 2519phrarachprawtiphrakrunaphrabathsmedcphranordm sihnu esdcphrarachsmphphemixwnthi 31 tulakhm ph s 2465 thiphrabrmrachwngctumukhsirimngkhlinkrungphnmepy miphraysaetedimwa nkxngrachwngsnordm sihnu epnphrarachoxrsphraxngkhaerkaelaphraxngkhediywinphrabathsmedcphranordm suramvt thiprasutiaetphramhakstriyanisisuwtthimuniwngs kusumanarirtnesriwthna phraxngkhmiphraxnucha aelaphrakhnisthatangmarda idaek phraxngkhecanordm wichra smedckrmkhunnordm siriwuth aela thiprasutiaetkhunethphkyyaospha khim xnyip phraxngkhsubechuxsaycaksxngrachskul idaek rachskulnordm kb rachskulsisuwtthi sxngrachskulthikhdaeyngkninphrarachwngs karthiphraxngkhthrngepnphrarachoxrskhxngphrabathsmedcphranordm suramvtcakrachskulnordmaelasmedcphramhakstriyanisisuwtthi kusuma narirtn siriwthnacakrachskulsisuwtthi nnthaihphraxngkhthrngepnesmuxnphuiklekliykhwamkhdaeyngrahwangsxngrachskulihyutilngaelahnmaprxngdxngkn smedckrmphranordm suththars aelaphraxngkhecanordm phngangam phraxykafayphrachnkkhxngphraxngkh epnphrarachbutrinphrabathsmedcphranordm brmramethwawtar aettangmardakn odysmedckrmphranordm suththars prasutiaetkhuncxmexiymbusba strichawithycakskulxphywngs swnphraxyyikafayphrachnkkhux phraxngkhecanordm phngangam prasutiaetecacxmmardanwl dngnnphraxngkhnbepnphrayatichnthi 2 khxngphranangecasuwthna phrawrrachethwiinrchkalthi 6 sungthrngxubtiinskulxphywngs aelaphrayatichnthi 3 khxngsmedcphraecaphkhiniethx ecafaephchrrtnrachsuda siriosphaphnnwdi phrarachthidainphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwkhxngsyam phanthangkhuncxmexiymbusba thwdkhxngphraxngkh swnphraxykafayphrachnnikhux phrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngs kstriyrchkalkxnhna sungepnphrarachoxrsinphrabathsmedcphrasisuwtthi swnphraxyyikafayphrachnnikhux nkxngmca nordm kaycnwiman nrlkkhnethwi phrarachnddainphrabathsmedcphranordm phrhmbrirks phraxngkhidniyamtwtnemuxkhrngyngthrngphraeyawwaepn edkaekn hrux edksn mulehtuaehngkarkhrxngrachyhlngcakphrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngs esdcswrrkhtemuxpi ph s 2484 thangwichifrngessidkhdeluxkladbrchthayath 5 phraxngkh khux krmphrasisuwtthi muniers krmphranordm suththars nkxngecanordm suramvt phraxngkhmca nordm nrinthedch aelahmxmrachwngsnordm sihnu tamladb krmphrasisuwtthi muniers phrarachoxrsrchthayathladbaerk aelakrmphranordm suththars rchthayathladbthisxng idmiaenwkhidtxtanxananikhmfrngesscungthuktdsiththiinkarsubrachsnttiwngs swnrchthayathladbthisamnkxngecanordm suramvt phrarachbidaaelaphraxngkhecanordm nrinthedchkthrngthukfrngesskhamladbechnediywkn aelathaythisudfrngessidtdsinicmxbrachbllngkihaekphranordm sihnu sungepnchwngthiphraxngkhthrngmiphrachnmmayuephiyng 18 phrrsaethann enuxngcakfrngessehnwasamarthkhwbkhumphraxngkhidngay aemcamikarklawknwafrngessmipccyinkareluxkphraxngkhkhunkhrxngrachy xnenuxngmacakphraxngkhidsubechuxsaycaksxngrachskul khux nordmcakphrabida aelasisuwtthicakphramarda emuxeluxkphraxngkhepnkstriykthuxepnkarpranipranxmaekthngsxngrachskul aelaphraxngkhkichehtuphlnixangechnkn aetkhxkhwamdngklawimepnkhwamcring ephraamiechuxphrawngsxikhlayphraxngkhsungsubechuxsaymacakthngsxngrachskul aelaxyuiklkarsubsnttiwngsmakkwaphraxngkhdwysa echn smedckrmphrasisuwtthi muniers phrarachoxrsinphrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngs aelaphraxngkhecanordm nrinthedch phunakhnaesriphaph kehmaaepntweluxkkhxngfrngessinkarsubrachsmbtitxphrabathsmedcsisuwtthi muniwngs epntn inchwngthifrngessxxnaexhlngcakkhwamphayaephtxeyxrmninpi kh s 1940 aelakarthifrngessyxmoxnxxnihyipunekhamatngkxngthharinxananikhmxinodcinplaypiediywkn tamdwykariklekliysngkhramfrngesskbithychwngtnpi kh s 1941 sunglngexydwykaresiydinaedn cnineduxnsinghakhm kh s 1941 frngesskyxmihthharyipun 8 000 nay ekhamatnginkmphucha aemfrngesscapranipranxmkbkmphucha aetkrannkmiidldkhwamekhmngwdlngnk odyechphaasthabnphramhakstriy enuxngcakfrngesstxngkarichsthabnkstriyephuxepnekhruxngmuxtxkartharngxanackhxngtntxipkhrxngrachykhrngaerkphramhakstriyaehngkmphuchayukhihmsmedcphrahrirksrammhaxisrathibdiphrabathsmedcphranordm brmramethwawtarphrabathsmedcphrasisuwtthiphrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngsphrabathsmedcphranordm sihnu khrngthi 1 phrabathsmedcphranordm suramvtphrabathsmedcphranordm sihnu khrngthi 2 phrabathsmedcphrabrmnath nordm sihmunidkphrabathsmedcphranordm sihnu inphrarachphithirachaphieskpiph s 2484 hlngkaresdcswrrkhtkhxngphrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngs frngesscungsngrachsmbtiipyng nkxngrachwngsnordm sihnu echuxphrawngshnumthikalngsuksaxyuinlies Chasseloup Laubat inisngxn nkxngrachwngsnormdm sihnu cungesdckhunkhrxngrachsmbtikhrngaerkemuxeduxnknyayn ph s 2484 thaihkarsubrachsnttiwngskhxngkmphuchaklbmayngsaykhxngphrabathsmedcphranordm phrhmbrirks hruxnkxngrachawdixikkhrnghnung dwyfrngessmnicxyangyingywdwacasamarthkhumsthabnphramhakstriyihid tnrchkal phuthithrngxanacehnuxkwaphraxngkhklbepn xxkyawngwrewiyngchy cwn esnabdiphuphkditxkarpkkhrxngkhxngfrngess phraxngkhekhyklawthungekhawa epn rachaxngkhnxy xyangaethcring thrngxanacducersidngsuepriexxr Residents Superieur aetekhakphncaktaaehnnghlngkarkhrxngrachykhxngphraxngkh sungepnekhruxnghmaythifrngessexaicyuwkstriyphraxngkhihm aemfrngesscaehluxkhunnangthiphkditxtnbang echn cwn hl butrkhxngxxkyawngwrewiyngchy aetkimthrngxiththiphlethabida xyangirktamchwngthiphraxngkhkhrngrachynnepnchwngthimikartxtanfrngessaelaekidkraaeschatiniym aetfrngesskyngmikhwamsamarththicapkpxngrabbkarpkkhrxngkhxngtn dngemuxekidkarprathwngineduxnkrkdakhm kh s 1942 enuxngcakkarthifrngesscbkumphraphiksuruphnunginkhxhawangaephnrthpraharodymiihlasikkhaesiykxn frngesscungichkalngslayklumphuchumnumkwaphnkhnxyangrwderw aelachwngpi kh s 1940 kmikarchumnumeriykrxngexkrachthiphratabxngnaodypk khun wibul pkmntri aelarthbalithyinchwng kh s 1940 1948 ktangsnbsnunthun than aelaxun aekekhmrxisra cungmikartidxawuthtxsukbfrngessaethbchayaednithyxyuenuxng aetphayhlngemuxrthbalithyyutikarsnbsnunekhmrxisracungaetkepnhlayklum echn faysayekhakbewiydminh swnfaykhwakthakartxtanfrngessaelasihnu epnxathi wnthi 9 minakhm kh s 1945 kxngthharyipunthiyudkhrxngxinodcinkhxngfrngessxyanghlwm tngaetplaypi kh s 1940 idekhapldxawuthfrngessthwxinodcin aelaihecahnathichawfrngesslaxxkcaktaaehnngkarpkkhrxng rwmthngmikartidxawuthihaekchawkmphucha aelaplukkraaeschatiniymtxtanfrngessmaichephuxthankarrukkhxngfaysmphnthmitrthikhadwacaekidinpinn odyphrabathsmedcphranordm sihnuthrngxxkmaprakasexkrachaelaykeliksnthisyyaaelaphnthakrnithngpwngthimitxfrngessxxkesiy aelasrangkhxtklngkbyipunaethn inwnthi 9 singhakhm 10 singhakhm kh s 1945 idmikarrthprahartxtankstriysungepnphwkkhxngesing ngxkthy khnathiesing ngxkthy idkhunepnnaykrthmntriineduxnediywkn hlngcakkarrthpraharthikhlumekhrux aelaimkiwntxmayipunkyxmaephaeksmphnthmitrihhyngesiyngkarsnbsnunexkrach sungepnipxyangthwmthn aetphayhlngnaykesing ngxkthy kthukpldxxk aelafrngesskklbmamixanacaethnthitaaehnngnkkaremuxngswnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniid thrngslarachsmbtiemuxwnthi 2 knyayn ph s 2498 ihaekphrabathsmedcphranordm suramvt phrarachbida ephuxthrngdarngtaaehnngthangkaremuxngepnnaykrthmntrikhxngpraethskmphucha emuxthrngewnrachsmbtithwayphrarachbida thrngdarngthanndrskdithiphramhaxupyuwrachinphranamsmedcphranordmsihnu emuxphrarachbidaesdcsurkhtin ph s 2503 kidmikhnaphusaercrachkaraephndinaethnphraxngkhphramhakstriykhun mismedckrmphrasisuwtthimuniersepnxngkhprathan txma smedcphranodmsihnutdsinphrathyihmitaaehnngpramukhkhxngrthkhunmaaethnthiphramhakstriy odyphraxngkhidthrngdarngtaaehnngnn aetsthabnphramhakstriykyngkhngxyuodymiphrarachchnnikhxngphraxngkhexngepnphranimitruphruxsylksnkhxngsthabnphramhakstriy phrabathsmedcphranordm sihnuthrngprakxbphrarachphithicrdphranngkhlaerknakhwykmphuchainphrarachxanackrkmphucha smysngkhmrasdrniym phrabathsmedcphranordm sihnukhnaesdceyuxnormaeniyin ph s 2515 kbprathanathibdiaehngormaeniy niokhil echaechsku say aela smedcphrarachxkhkhmehsi nordm muninath klang smedcphranormdmsihnuidtngphrrkhkaremuxngsngkhmrasdrniymkhunmaephuxlngeluxktngin ph s 2498 odythrngchnakareluxktng aelaidthrngbrihardarngtaaehnngnaykrthmntribang pramukhaehngrthbangipxikthung 15 pi aelathisakhykhuxthrngepn smedcoxw hrux smedcphx khxngprachachnchawkmphuchannexng ph s 2513 smachiksphaaehngchatilngmtipldsmedcphranordmsihnuxxkcaktaaehnngpramukhrthkhnaesdceyuxntangpraeths aephnkarrthpraharkhrngninaodynkxngkhrachwngssisuwtthi sirimtaaelamilxn nxlepnphulngnamprakassbbsnunkarpldphraxngkhinsphaaehngchati aelamikarsthapnasatharnrthekhmrkhunphraxisriyysphrawrrachbidahlngcakkhwamwunwaythangkaremuxnghlaypi emuxmikarsthapnarachxanackrkmphuchakhunmaihm thrngkhrxngrachsmbtikhrngthisxngemuxwnthi 24 knyayn ph s 2536 thrngslarachsmbtiemixwnthi 7 tulakhm ph s 2547 khnamiphrachnmphrrsa 82 phrrsa aelathrngdarngphrabrmrachxisriyysepn phramhawirkstriy phrawrrachbida exkrach burnphaphdinaedn aelakhwamepnexkphaphaehngchatiekhmr swrrkhtphaphekhruxngbinthinaphrabrmsphkhxngphraxngkhklbsukmphucha phrabathsmedcphranordm sihnu phramhawirkstriy phrawrrachbida esdcswrrkhtdwyphraxakarphrahthyway n krungpkking satharnrthprachachncin emuxwnthi 15 tulakhm 2555 hlngcakthithrngphraprachwrdwyphraorkhmaernginphraxnta ebahwan aelakhwamdnolhitsung siriphrachnmphrrsaid 89 pi 349 wn inkmphuchamikarldthngkhrungesaaelangdnganruneringthwpraeths inkarniphrabathsmedcphrabrmnath nordm sihmuni phramhakstriyxngkhpccubn phramhawirkstriynordm muninath phrawrrachmarda aelasmedcxkhrmhaesnabdiedoch hun esn naykrthmntri idesdcphrarachdaeninaelaedinthangipyngkrungpkking ephuxrbphrabrmsphphrawrrachbidamayngphrabrmrachwngctumukh aelahlngcaknicamikartngphrabrmsphiwepnewla 3 eduxnkxnthicamiphrarachphithiplngphrabrmsphsungcakrathatamxyangobranrachpraephniechnediywkbnganphrabrmsphphrabathsmedcphranordm suramvt inpi 2503 inkarniphrabathsmedcphramhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr aelasmedcphranangecasirikiti phrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng idsngphrarachsasnaesdngkhwamesiyphrarachhvthy swnyinglksn chinwtr naykrthmntriinkhnann kidaesdngkhwamekharphphrabrmsphdwy phrarachphithithwayphraephlingphrabrmsph riwkhbwnxyechiyphrabrmsphekhasuphrabrmrachwngphraemrumasinphrarachphithithwayphraephlingphrabrmsph 1 kumphaphnth 2556 chawkmphuchanbaesnkhnrwmaesdngkhwamxalyaenntlxdesnthangkxnekhluxnphrabrmsphphrabathsmedcphranordm sihnu phrawrrachbida aelaxditkstriyaehngkmphucha phrabrmsphkhxngphraxngkhthukxyechiycakphrabrmmharachwngipyngphraemrusungsrangkhuntamrachpraephni odymikaryingslut 101 nd aelaekhluxnkhbwnphrabrmsphephuxihphsknikridmioxkasthwaykhwamxalyepnkhrngsudthay phrarachphithithwayphraephlingphrabrmsphthukcdkhuninewla 16 00 nalika khxngwnthi 4 kumphaphnth 2556 thuxepnnganphrarachphithiphrarachthanephlingphrasphkhxngphrabrmwngsanuwngskmphuchainrxb 52 pi phrarachphithiesrcsinlnginewla 18 30 nalika inkarnimichawkmphucharwmaesdngkhwamiwxalyepncanwnmaksungkhadwaxacmimakthung 6 aesnkhn rwmthngphuaethncak 16 praethskidekharwmngandngklawdwy swnphrarachphithiekbphrabrmxthinnmikhuninwnthi 5 kumphaphnth piediywkn phrabrmrachsrirangkharswnhnungcathukxyechiyiplxyincudbrrcbkhxngaemnaokhng aemnabask aelaaemnaotnelsab swnphrasrirangkharxikswncathukxyechiyipyngphrabrmmharachwngephuxbrrcuinphrabrmoks sungtngekhiyngkhangoksphraxthikhxngphraxngkhecahyingkhnthabuppha phrarachthida xnunginphrarachphithidngklawmithrrmeniymptibtiplikyxytang lwnkhlaykhlungkbphrarachphithiphrarachthanephlingphrasphinithythngrachrthaelathrrmeniymkaraeh ephiyngaetktangepnbangprakarethann xathi chawkmphuchaswmchudiwthukkhsikhawtamthrrmeniymchawexechiyxakheny khnathiithyswmchuddaiwthukkhtamthrrmeniymtawntk chawkmphuchathngchayaelahyingyngmikaroknhwiwthukkhkhnathiithyykelikthrrmeniymdngklawinrchsmyphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw aelathibrrcuphrasphepnolngsiehliymphunphakhnathiithyepnoksaebbothyxdthimilksnaklmepnthrngsung epntnbthbaththangkaremuxngkraaeschatiniym swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidkrniphiphathprasathphrawihar widioxhlaykhlipcakaehlngkhxmulphaynxkphranordm sihnuesdcprasathekhaphrawihar phasaekhmr thiyuthub inchwngphraxngkhdarngtaaehnngepnnaykrthmntriyawnancnthungpramukhaehngrthchwngaerk ephuxnoybaychatiniymaelakhaaennesiyngkhxngphraxngkh cungidmiykpraednkrniphiphatheruxngprasathphrawihar sungtngxyuinbriewnethuxkekhaphnmdngrk rxytxkhxngcnghwdphrawihar aelacnghwdsrisaekskhxngithy kmphuchaidyunfxngtxsalyutithrrmrahwangpraeths hrux salolk xangkrrmsiththiehnuxekhaphrawiharemuxwnthi 6 tulakhm ph s 2502 aelasalolkidtdsinihprasathekhaphrawihartkepnkhxngkmphucha rahwangnn kmphuchaidtdkhwamsmphnththangkarthutkhxngithy inplaypi ph s 2501 aetemuxtnpi ph s 2502 kklbmamikhwamsmphnthknihm kxnthicatdkhwamsmphnthxikkhrnginwnthi 23 tulakhm ph s 2504 hlngcakthisalolkidtdsinihprasathekhaphrawihartkepnkhxngkmphucha idmikarechlimchlxngthwthngphrarachxanackrkmphucha rthbalphraxngkhidcdihmikarprakaswnechlimchlxngchychnaaehngchatiaelawnhyudrachkar aelainpitxma ph s 2506 phraxngkhidesdckhunprasathphrawiharephuxthaphithibwngsrwng thangsaphanobran chxngbnidhk hlngcakthithrngthrabwakmphuchachnakhdiprasathphrawihar cakehtukarndngklawchawithyinyukhnncungmxngphraxngkhxyangimepnmitrnk thngyngidtngkhathamlxeliynwa sixairexykhnithyekliydmakthisud khatxbkhux sihnu noybaytxchawekaakngechuxsayithy subenuxngcakkhwamkhdaeyngkbincakkrniprasathekhaphrawihar prakxbkbkarthikstriysihnumikhwamraaewngithyxyangmak inpi ph s 2506 rthbalkmphuchaidxxkkdhmayhamchawekaakngphudphasaithy hammienginithy aelahammihnngsuxithyiwinban hakecahnathikhnphbcathukthalayihsinsak odyechphaahakphudphasaithycathukprbkhala 25 eriyl aelaephimkhunepn 50 eriylinpitxma txmainpi ph s 2508 phraxngkhidprakaswa thrngphbexksarkhxmmiwnistthiekaakng odybangchinepnphasaithy thaihphraxngkhmiphrarachwinicchywaekhmraedngidrbkhasngcak nay tangpraeths ephuxplukradmihkhnekhmraeplkaeykcaksngkhm phrrkhsngkhmrasdrniym phrrkhthiphraxngkhcdtngkhun aelaphraxngkh khwamsmphnthemuxkhrannkhxngithykbkmphucha praktinhnngsuxchud sameklx phl nikr kimhngwn khxng p xinthrpalit txn ekhmraehyesux idekhiynlngbthnatxnhnung khwamwa khnithythimiechuxchatiithysychatiekhmr aelachawekhmrinekaakng hruxcnghwdiklekhiyngkbcnghwdtradaelacnthburi thukrthbalekhmrkdkhikhmehngridnathaerndwyprakartang cungxphyphekhaphungphrabrmophthismphar khxngphrabathsmedcphraecaxyuhw emuxnordm sihnu thrabkhawni ksngihkxngthpheruxcbchawpramnginnannaithy yuderuxaelanatwipkkkhngiw ptibtitxkhnithythithukkhumkhngxyangohdehiymtharunrawkbstwpa chawpramnghlaykhntxngesiychiwitephraathuktharun ephraaxdxahar hruxecbpwykimidrbkarrksaphyabal inehtukarnchwngnn xditphuwakarthnakharaehngkmphuchaidthakarbnthukiwwa chwngpi ph s 2509 michawekaakngechuxsayithythuksngharipraw 160 khn swncry oybrryngkh thiidrwbrwmbnthukkhxngchawekaakngechuxsayithy aelanamaekhiynepnhnngsux rthbalthmil idxangxingkhaphudkhxnglxn nxl emuxkhrngthanganiklchidkbsihnu aelaedinthangmaprachumthiekaakngkhwamwa khnithyekaakng aemwacasuyhaytaycakipskhaphnkhn kimthaihaephndinekhmrexiyng phlthitammacakehtukarnkhrngnikhuxmikhnechuxsayithycanwnmakxphyphxxkcakekaakngipcnghwdtradkhxngithy aelaekidpyhasthanabukhkhlcnthungpccubnchiwitswnphraxngkhdandntri nganthangdandntri phraxngkhthrngrxbrueruxngdntriepnxyangdiaelathrngdntriidhlaychnid echn aeskosofn aekhlrient aexkkhxrediyn aelaepiyon phraxngkhidphrarachniphnthephlngepncanwnmakthngaebbkhbrxngaelabrrelng odythrngpraphnthephlngepnphasaekhmr xngkvs frngess aelalatiniwhlayephlng xathi ratriniidphbphktr Reatry Baan Joub peak sungepnephlngyxdniymaelaidrbkarkhbrxnghlayewxrchn aela bupphaewiyngcnthn phrarachthanaedhmxmmuniwrrn hmxmchawlawthiphraxngkhoprdpran aelathuxepnephlngphrarachniphnththimichuxesiyngmakephlnghnung nxkcakniphraxngkhyngoprdpranrxngephlngtangchatiephuxsrangkhwambnethingaekaekhktangpraeths thngniphraxngkhoprdephlngithykhxngswli phkaphnthu aelaephlngithyxun xathi rkkhunekhaaelw fn fn aela ephlngrkethxesmx emuxkhrngthiphraxngkhphankxyuthiepiyngyangaelapkking idpraphnthephlngepiyngyang aelaephlngkhidthungcin Nostalgie de la Chine epnkhxngkhwymitrphaphihkbphunapraethskhxmmiwnistthngsxngpraeths danphaphyntr phraxngkhoprdkarphaphyntr aelakarkakbying phraxngkhthrngkakbekhiynbthaelaepnphraexkinphaphyntreruxng engamudxngkxr nxkcakniyngsrangphaphyntreruxng pasaray ecachaynxy aela saynt sungnkaesdngnainphaphyntrthisihnukakbnnkhuxorlng exng xditthutkmphuchapracaithyaelashrthxemrika sungepnnxngkhxngphraxngkhecanordm mari rnvththi xdiphrachayainsmedckrmphranordm rnvththi xditnaykrthmntriaelaepnoxrskhnthisxngkhxngsihnu aelaphaphyntreruxng Ombre sur Angkor sungphraxngkhidaesdngexngodykhukbphrachayaomnik phraphrryaxngkhsudthay nxkcakniphaphyntreruxng rabaethphmonrmy La Foret Enchantee idxxkchayinethskalphaphyntrnanachatimxsokkhrngthi 5 inpi ph s 2510 aemphlngankhxngphraxngkhcaepnphaphyntrrk ikhr thwip aetsingthiphraxngkhidsxdaethrkphanbthphaphyntrthngchakinkarthay rwmipthungmumklxng lwnepnsingthiphraxngkhtxngkarsuxsarkhwamepnkmphuchathngsilpwthnthrrm rwmipthungaengmum khwamkhid aelawiwthiwthsnphayinpraethskhxngphraxngkhsusaytaxaryapraethsphanolkkhxngaephnfilmxyangaeybkhay dngpraktinphrarachdarstxnhnung khwamwa phuklawthungkhaphecawasrangaethnngrk hakthicringaelwepnephiyngchakhna inkarnaphukhnihhnmasnickmphucha imephiyngehnphaphkhxngwdwaxaramethann aetyngsathxnthungwithikhid aelawithichiwitkhxngphwkerachawkmphucha echnediywkbpyhathiphwkerakalngprasb thngniphraxngkhidphlkdncdethskalphaphyntrnanachatikhun n krungphnmepy khrngnnnxkcakphurbechiymanganphaphyntrnanachatiphnmepymithngphukakbaelankaesdngchnnacakhxngkng ithwnaelayuorpaelw yngsamarthdungexaprathancdnganphaphyntremuxngkhansmarwmnganid danxahar aemphraxngkhcaklawwaphraxngkhepn chatiniym ktam krannphraxngkhoprdpranxaharfrngessxyangying aelakrayaharaethbthukmuxthieswylwnepnxaharfrngess aemkrathngxaharithysungkhlaykbxaharekhmrnnidekhycdthwaybneruxkhnalxngaemnaecaphrayann phraxngkhkmiidaetatxngely xikthngtrswa hakepnipid thukmuxesirfepnxaharfrngessyingdi thngniphraxngkhthrngprakxbxaharfrngessdwyphraxngkhexngbxy thrngkhidsutrtarb ikiwnaedng aelaidrbkhachunchmdanrschatiphraprmaphiithykxneswyrachsmbti thrngphranamedimkhux nkxngrachwngsnordm sihnu txmaemuxphraxngkheswyrachsmbti phrabathsmedcphranordm sihnu thrngidrbkarechlimphranamaphiithywa phrakruna phrabathsmedcphranordm sihnu rachhriwngs xuphotsuchati wisuththiwngs xkhkhmhaburusrtn nikordm thmmikmharachathirach brmnath brmbphitr phraecakrungkmphuchathibdi phayhlngemuxslarachsmbtiinpi ph s 2547 aelw cungthrngdarngphrarachxisriyysepn phramhawirkstriy odythrngidrbkarechlimphranamwa phrakruna phrabathsmedcphranordm sihnu phramhawirkstriy phrawrrachbidaexkrach burnphaphdinaedn aelakhwamepnexkphaphaehngchatiekhmr hlngkaresdcswrrkht phrabathsmedcphrabrmnath nordm sihmuni thrngphrakrunaoprdekla ihxxkphrabrmpcchamrnnam phranamhlngesdcswrrkht khxngsmedcphrarachbidawa phrakruna phrabrmrtnoks emuxwnthi 28 phvscikayn ph s 2555 sungethiybkbphasaithykhux phraecaxyuhwinphrabrmoks ekhruxngrachxisriyaphrnswnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidekhruxngrachxisriyaphrntangpraeths frngess 21 tulakhm ph s 2484 ekhruxngxisriyaphrnelchiyngdxenxr chnprathmaphrnewiydnam 3 emsayn ph s 2485 ekhruxngrachxisriyaphrnmngkraehngxnnm chnprathmaphrn phma 15 phvscikayn ph s 2497 chnxkhkhmhasirisuthmma ithy 15 thnwakhm ph s 2497 ekhruxngkhttiyrachxisriyaphrnxnmiekiyrtikhunrungeruxngyingmhackribrmrachwngs yipun 2 thnwakhm ph s 2498 ekhruxngrachxisriyaphrnxnsungsngyingdxkebycmas chnsngwal ekahliit ph s 2498 ekhruxngxisriyaphrnmukunghwasepn 22 mithunayn ph s 2499 ekhruxngrachxisriyaphrnaexkaelaluksr chnprathmaphrnsepn 22 mithunayn ph s 2499 trakangekhnkhwamchxbfaythhar pradbsikhawopaelnd krkdakhm ph s 2499 ekhruxngxisriyaphrnopoleniyerstituta xxsetriy 29 singhakhm ph s 2499 ekhruxngxisriyaphrnkittikhunaehngsatharnrthxxsetriy chnmhadara filippins 31 mkrakhm ph s 2500 ekhruxngxisriyaphrnsikatuna chnthi 1 raya exthioxepiy 4 phvsphakhm ph s 2501 ekhruxngrachxisriyaphrnrachiniaehngchiba chnprathmaphrn phrxmsaysrxysieriy 15 phvscikayn ph s 2501 ekhruxngxisriyaphrnxumyyd chnthi 1 xiyipt 9 phvscikayn ph s 2502 ekhruxngxisriyaphrnaemnainl chnthi 1ewiydnamit ph s 2502 ekhruxngxisriyaphrnaehngchatiewiydnam chnprathmaphrn maelesiy 21 thnwakhm ph s 2505 ekhruxngrachxisriyaphrnmngkudaehngchati singkhopr 8 emsayn ph s 2506 ekhruxngxisriyaphrnethmaesk chnthi 1law 18 emsayn ph s 2506 ekhruxngrachxisriyaphrnlanchangrmkhaw chnprathmaphrn incieriy 9 phvscikayn ph s 2508 ekhruxngxisriyaphrninecxr chnthi 1 yuokslaewiy 17 mkrakhm ph s 2511 ekhruxngxisriyaphrndaraaehngyuokslaewiy chnmhadaraaehngyuokslaewiy xinodniesiy 1 emsayn ph s 2511 ekhruxngxisriyaphrndaraaehngsatharnrthxinodniesiy chnthihnung xathipurna echoksolwaekiy imthrabpi ekhruxngxisriyaphrnrachsihkhaw chnthi 1 bruin imthrabpi ekhruxngkhttiyrachxisriyaphrnmngkudbruin omrxkok imthrabpi ekhruxngrachxisriyaphrnrachbllngk xitali imthrabpi ekhruxngxisriyaphrnkhunthrrmaehngsatharnrthxitali chnprathmaphrnphrarachbutrphrarachoxrsaelaphrarachthidaphranam prasuti sinphrachnm phrachnsa ph s 2463 1 kumphaphnth ph s 2512 xphiesk ph s 2485 phayhlngthrnghyasmedcphraeriymnordm bupphaethwi 8 mkrakhm ph s 2486 18 phvscikayn ph s 2562 76 pismedckrmphranordm rnvththi 2 mkrakhm ph s 2487 28 phvscikayn ph s 2564 77 pi ecaomng 26 mkrakhm ph s 2472 5 thnwakhm ph s 2517 xphiesk ph s 2485 hya ph s 2494smedcphrabrmeriymnordm yuwnath 17 tulakhm ph s 2486 14 mkrakhm ph s 2564 77 piph s 2487 ph s 2516 29 pismedcphramehswrnordm ckrphngs 21 tulakhm ph s 2488 yngthrngphrachnm 78 piph s 2490 ph s 2519 29 piph s 2491 ph s 2495 4 piph s 2492 ph s 2518 33 piphraxngkhecanordm pthumbuppha 18 mkrakhm ph s 2494 eduxnemsayn ph s 2519 25 pi 6 emsayn ph s 2472 17 kumphaphnth ph s 2489 xphiesk ph s 2487ph s 2489 ph s 2519 30 pi 29 knyayn ph s 2470 20 phvsphakhm ph s 2521 xphiesk ph s 2489 thangkar 4 minakhm ph s 2498hmxmmaniwn phaniwng ph s 2477 19 emsayn ph s 2518 xphiesk ph s 2492ph s 2496 ph s 2518 22 pismedcphraxnuchnordm xrunrsmi 2 tulakhm ph s 2498 yngthrngphrachnm 68 pismedcphrarachininordm muninath sihnu phrawrrachmarda edim pxl omnik xissi 18 mithunayn ph s 2479 pccubn xphiesk ph s 2495 thangkar ph s 2498phrabathsmedcphrabrmnath nordm sihmuni 14 phvsphakhm ph s 2496 yngthrngphrachnm 71 pismedcphranordm nrinthrphngs 18 knyayn ph s 2497 7 tulakhm ph s 2546 49 piphngsawliphngsawlikhxngphrabathsmedcphranordm sihnu 16 20 24 smedcphrahrirksrammhaxisrathibdi 8 10 28 phrabathsmedcphranordm brmramethwawtar 17 21 smedcphrawrrachini aepn 4 smedckrmphranordm suththars 18 phrasuphrrnphisal kxng xphywngs 9 ecacxmmardaexiymbusba busbaaeym 19 2 phrabathsmedcphranordm suramvt 20 16 24 smedcphrahrirksrammhaxisrathibdi 10 8 28 phrabathsmedcphranordm brmramethwawtar 21 17 smedcphrawrrachini aepn 5 phraxngkhecanordm phngangam 22 olethiy sa 11 ecacxmmardanwl busbanwl 23 1 phrabathsmedcphranordm sihnu 24 16 20 smedcphrahrirksrammhaxisrathibdi 12 phrabathsmedcphrasisuwtthi 25 smedcphrawrrachini epha 6 phrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngs 26 khunnangimpraktnam 13 smedcphrawrrachini wn 27 3 smedcphramhakstriyanisisuwtthimuniwngs kusumanarirtnsiriwthna 28 8 10 phrabathsmedcphranordm brmramethwawtar 14 29 ecacxmmardaeniym 7 nordm kanwiman nrlkkhethwi 30 esa 15 esa smpht 31 ecakhunyurwngs nkxngkhmum echingxrrthekhiynepnxksrekhmrdngni ព រ ករ ណ ព រ ប ទសម ដ ចព រ នរ ត ដម ស ហន រ ជហរ វង ស ឧភត ស ជ ត វ ស ទ ធពង ស អគ គមហ ប រសរតន ន ករ ត ដម ធម ម កមហ រ ជ ធ រ ជ បរមន ថ បរមបព ត រ ព រ ច ក រ ងកម ព ជ ធ បត ph rakruna ph rabathsm edcph ra nort dm sihnu rachhriwng s xuphotsuchati wisuth thphng s xkh khmhabursrtn nikort dm thm mikmharachathirach brmnath brmbphit r ph raecak rungkm phuchathibti ekhiynepnxksrekhmrdngni ព រ ករ ណ ព រ ប ទសម ដ ចព រ នរ ត ដម ស ហន ព រ មហ វ រក សត រ ព រ វររ ជប ត ឯករ ជ យ ប រណភ ពទ កដ ន ងឯកភ ពជ ត ខ ម រ ph rakruna ph rabathsm edcph ra nort dm sihnu ph ramhawirk st r ph rawrrachbitaexkrach y burnphaphthukdi ningexkphaphchatikh aemrxangxingrungmni emkhosphn khnsxngaephndin krungethph banphraxathity minakhm 2551 hna 202 sihnu edxa ifnxl aefntasi khnkaremuxng thisudinolk Press release mtichn 3 February 2013 subkhnemux 4 February 2013 King Father Sihanouk holds ECCC at bay The Phnom Penh Post 7 September 2007 ekbcakaehlngedimemux 2013 01 04 subkhnemux 13 October 2009 King Father Norodom Sihanouk has held so many positions since 1941 that the Guinness Book of World Records identifies him as the politician who has occupied the world s greatest variety of political offices Press release krungethphthurkic 16 October 2012 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 12 28 subkhnemux 4 February 2013 Press release khmchdluk khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 01 30 subkhnemux 4 February 2013 Widyono Benny Dancing in Shadows Sihanouk the Khmer Rouge and the United Nations in Cambodia 2008 p 289 King Family Ancestry com HM King NORODOM SURAMARIT 2012 11 04 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 20 tulakhm 2555 Jeldres 2005 p 30 cullda phkdiphuminthr phrarachwngsekhmr aela phrarachwngsithy lingkesiy inskulithy chbbthi 2500 pithi 48 pracawnxngkharthi 17 knyayn 2545 Soravij A Regal Princess a Remembered Her Rayal Highness Princess Bejaratana 2013 12 08 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 20 tulakhm 2555 Sokheounpang Khmer Siam Royal Family Tree eriykduemux 27 mkrakhm 2556 Ancestry com Neak Ang MechasNorodom Kanviman Norleak Tevi2012 11 04 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 20 tulakhm 2555 Voice TV phlikpum hnumecasaray phuphnchiwitepn kstriysihnu 2013 01 30 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 John P Armstrong Sihanouk Speak p 40 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 167 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 84 Justin J Corfield Khmer Stand Up A History of the Cambodian Government 1970 1975 p 6 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 83 cullda phkdiphuminthr tananchuxbanemuxng 2004 12 10 thi ewyaebkaemchchin skulithy chbbthi 2604 pithi 50 pracawnxngkharthi 14 knyayn 2547 Les Paroles de Samdech Preah Norodom Sihanouk Phnom Penh Ministry of information October December 1967 p 811 Speech on 19 October 1967 Ben Kiernan How Pol Pot Came to Power p 30 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 85 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 86 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 87 Pierre Montagnon La France coloniale vol 2 Pygmalion Gerard Watelet 1990 p 126 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 88 Cheang Sopheng 15 October 2012 Cambodia s former King Norodom Sihanouk dies at 89 NBC News Associated Press subkhnemux 15 October 2012 kmphucharaihxaly kstriysihnu Press release thanesrsthkic 15 October 2012 subkhnemux 15 October 2012 Cambodia former king Norodom Sihanouk dies aged 89 BBC News 15 October 2012 Cambodia expresses grieves at the death of King Father Norodom Sihanouk China News 15 October 2012 subkhnemux 15 October 2012 Press release khawsd 16 October 2012 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2016 03 05 subkhnemux 30 December 2012 Parliament of Thailand inhlwngthrngesrasldsmedcsihnuphithiphrasphinphnmepy yinglksnetriymbinrwmiwxalykstriykmphucha lingkesiy eriykduemuxwnthi 30 thnwakhm 2555 yinglksn edinthangipskkara phrasphsmedcphranordm sihnu Press release mtichn 19 October 2012 subkhnemux 30 December 2012 chawkmphuchahlngihlnganphrarachphithi ecanordmsihnu Press release aenwhna 4 February 2013 subkhnemux 4 February 2013 kmphuchacaerimphrarachphithithwayphraephlingsmedcphranordm sihnu 16 00 n wnni Press release mtichn 4 February 2013 subkhnemux 4 February 2013 krapukdxtkhxm phrarachphithithwayphraephlingphrabrmsph smedcphranordm sihnu eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 chawkmphuchahlngihlnganphrarachphithi ecanordmsihnu Press release khawsd 4 February 2013 subkhnemux 4 February 2013 lingkesiy CRI Online 28 mkrakhm 2556 rthbalkmphuchakhadwacamiprachachn 6 aesnkhnekharwmnganphrarachphithithwayphraephlingbrmsphphrabathsmedcphranordm sihnu eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 phaphchudxlngkar ekhmrpidchakphrarachphithixyechiyphraoksephchr Press release ASTVphucdkarxxniln 8 February 2013 subkhnemux 28 February 2013 lingkesiy Voice TV sarwcphrarachphithixxkphraemrukstriynordmsihnu 2016 03 04 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 mxngecanordm sihnu kstriykuchatiaehngkmphucha Press release ithyrth 17 October 2012 subkhnemux 6 February 2013 rungmni emkhosphn khnsxngaephndin krungethph banphraxathity 2551 hna 87 rungmni emkhosphn khnsxngaephndin krungethph banphraxathity 2551 hna 88 phranordm sihnuesdcprasathekhaphrawihar phasaekhmr thiyuthub Media Inside Out 10 tulakhm 2555 sihnu kstriyhlaksisn insaytasux 2012 11 26 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 rungmni emkhosphn khnsxngaephndin krungethph banphraxathity 2551 hna 89 nitiphumi nwrtn ekhtrekhmrthphuminthr inepidfasxngolk 17 singhakhm 2543 eriykduemuxwnthi 9 kumphaphnth 2556 cry oybrryngkh rthbalthmil krungethph cittikant 2528 hna 122 esnthangkhunsychati 1 ithyphldthin eruxngrawaesnyawikl Press release edliniws 30 April 2012 subkhnemux 9 February 2013 pyhakhwamirrthkhxngkhnechuxchatiithycakekaakng odyxacarywrrnthni rungeruxngsphakul aelakhunphiyoy wirasukhswsdi 2 eriykduemuxwnthi 9 kumphaphnth 2556 phuxphyphechuxsayithy c ekaakng eruxngelabnesnthang ph r b sychati Press release xisra 21 June 2012 subkhnemux 9 February 2013 cumeriybsw silpabnethingkhaemrngay sbay sitlera phrabathsmedcnordmsihnu exkxkhrsilpinaehngkmphucha 2013 10 25 thi ewyaebkaemchchin eriykduemux 6 kumphaphnth 2556 khukvththi praomch thkekhmr phrankhr kawhna phimphkhrngthi 3 2506 hna 208 oxekhenchn ikhrcakhid kstriyekhmr ecasihnuthrngrxngephlngithy rkethxesmx eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 thibdi bwkhasri chud xaesiyn inmitiprawtisastr prawtisastrkmphucha krungethph emuxngobran 2555 hna 65 MIFF khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 01 16 subkhnemux 2012 12 09 Shadow Over Angkor MTV subkhnemux 2012 12 12 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 12 02 subkhnemux 2013 02 02 rxyyimdiisn smedcaemthrngyathungkhwamsakhykhxngkarthwayphrabrmpcchamrnanam lingkesiy eriykduemux 4 kumphaphnth 2556 nithi exiywsriwngs kstriysihnu Press release mtichn 10 February 2013 subkhnemux 12 February 2013 CAMBODIA Page 19 royalark net rachkiccanuebksa prakassankkhnarthmntri eruxng thwayekhruxngkhttiyrachxisriyaphrnaedphramhakstriyaehngkmphucha 2016 03 04 thi ewyaebkaemchchin elm 71 txn 86 ng 28 thnwakhm ph s 2497 hna 2880aehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb phrabathsmedcphranordm sihnu ewbistswnphraxngkh phngkarsubechuxsayrachwngskmphucha Review of his memoirs News release regarding support of gay marriage News release regarding his website Cambodian politicians biography 2009 04 03 thi ewyaebkaemchchin Sobaka 2006 08 31 thi ewyaebkaemchchin New York Times 2016 04 27 thi ewyaebkaemchchin phrarachprawtiphrabathsmedcphranordm sihnu thiewbist IMDb kxnhna phrabathsmedcphranordm sihnu thdipphrabathsmedcphrasisuwtthi muniwngs phramhakstriykmphucha 24 emsayn ph s 2484 2 knyayn ph s 2498 phrabathsmedcphranordm suramvtsthapnataaehnng naykrthmntrikmphucha ph s 2488 esin hngxk thyeym smbwr naykrthmntrikmphucha ph s 2493 smedckrmhlwngsisuwtthi muniphngshuy kanthwl naykrthmntrikmphucha ph s 2495 ph s 2496 aepn nutcn nak naykrthmntrikmphucha ph s 2497 aepn nutelng engt naykrthmntrikmphucha ph s 2498 ph s 2499 xwm echiyng sunxwm echiyng sun naykrthmntrikmphucha ph s 2499 khim thitkhim thit naykrthmntrikmphucha ph s 2499 sm yunsm yun naykrthmntrikmphucha ph s 2500 sim warsim war naykrthmntrikmphucha ph s 2501 ph s 2503 ophthi ephruxngphrabathsmedcphranordm suramvt inthanaphramhakstriy pramukhaehngrthkmphucha 5 mithunayn ph s 2503 18 minakhm ph s 2513 ecng ehng inthanapramukhaehngsatharnrth aepn nut naykrthmntrikmphucha ph s 2504 ph s 2505 eniyk ethiywlxnglxn nxl inthanaprathanathibdi pramukhaehngrthkmphucha ph s 2518 ph s 2519 ekhiyw smphn inthanaprathansphaeprsiediym eciy sim inthanaprathansphaaehngrthkmphucha phramhakstriykmphucha sthapnarachxanackrihm 24 knyayn ph s 2536 7 tulakhm ph s 2547 phrabathsmedcphrabrmnathnordm sihmuni