พระราชวงศ์อังกฤษ

ราชวงศ์สหราชอาณาจักร ประกอบด้วยพระมหากษัตริย์สหราชอาณาจักรและพระประยูรญาติใกล้ชิด บางครั้งจึงแตกต่างจากคำเรียกทางการในประเทศสำหรับราชวงศ์ สมาชิกในราชวงศ์อยู่ใน หรืออภิเษกสมรสเข้ามาในราชวงศ์วินด์เซอร์ ซึ่งสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 ทรงเปลี่ยนชื่อมาจากราชวงศ์ซัคเซิน-โคบูร์กและโกทา เมื่อ ค.ศ. 1917

สมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3 และสมเด็จพระราชินีคามิลลาแห่งสหราชอาณาจักรพร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ เสด็จออกสีหบัญชร ณ พระราชวังบักกิงแฮม เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน ค.ศ. 2023 เนื่องในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา

ถึงแม้ว่าจะไม่มีคำจำกัดความที่เป็นทางการหรือทางกฎหมายเคร่งครัดว่าผู้ใดเป็นราชวงศ์หรือไม่ และรายนามแตกต่างกันมีบุคคลไม่เหมือนกัน แต่ผู้ที่ถือครองพระอิสริยยศเป็น His หรือ Her Majesty, His หรือ Her Royal Highness หรือ Their Royal Highnesses นั้นโดยทั่วไปแล้วถือเป็นสมาชิกในราชวงศ์ ซึ่งใช้เรียกพระมหากษัตริย์ คู่สมรสของพระมหากษัตริย์ คู่สมรสของกษัตริย์ที่สวรรคตไปแล้ว พระราชโอรสและพระราชธิดา พระราชนัดดาในสายพระราชโอรส คู่สมรสและคู่สมรสที่เป็นม่ายของพระราชโอรสในพระประมุขและพระราชนัดดาในสายพระราชโอรส

เมื่อปี 1917 สมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 มีพระราชวโรกาสประกาศว่าพระองค์และเชื้อสายในพระราชโอรสทุกพระองค์จะอยู่ในราชวงศ์วินด์เซอร์ ผู้สืบทอดราชบัลลังก์ของพระองค์ต่อไปยังคงทรงปกครองประเทศอีกสิบหกประเทศ ที่ประกอบขึ้นเป็นเครือจักรภพ สมาชิกและเครือญาติในราชวงศ์วินด์เซอร์ได้เป็นตัวแทนองค์พระประมุขในประเทศของเครือจักรภพ โดยบางครั้งอยู่ในวาระที่ยืดออกไปของการเป็นอุปราช หรือ ข้าหลวงใหญ่ และบางครั้งเข้าร่วมพิธีการหรืองานเลี้ยงเฉพาะกิจต่าง ๆ

รายพระนามสมาชิกในราชวงศ์สหราชอาณาจักร

• สมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3 และสมเด็จพระราชินีคามิลลา
  • เจ้าชายและเจ้าหญิงแห่งเวลส์ (พระราชโอรสพระองค์ใหญ่และพระชายา)
    • เจ้าชายจอร์จแห่งเวลส์ (พระราชนัดดา)
    • เจ้าหญิงชาร์ลอตต์แห่งเวลส์ (พระราชนัดดา)
    • เจ้าชายหลุยส์แห่งเวลส์ (พระราชนัดดา)
  • ดยุกและดัชเชสแห่งซัสเซกซ์ (พระราชโอรสพระองค์เล็กและพระชายา)
    • เจ้าชายอาร์ชีแห่งซัสเซกซ์ (พระราชนัดดา)
    • เจ้าหญิงลิลีเบ็ตแห่งซัสเซกซ์ (พระราชนัดดา)
• เจ้าหญิงพระราชกุมารี (พระกนิษฐภคินี)
• ดยุกแห่งยอร์ก (พระอนุชาพระองค์รอง)
  • เจ้าหญิงเบียทริซ (พระราชภาติยะ)
  • เจ้าหญิงยูเชนี (พระราชภาติยะ)
• ดยุกและดัชเชสแห่งเอดินบะระ (พระอนุชาพระองค์เล็กและพระชายา)
• พระราชนัดดาในสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 และพระชายา:
  • ดยุกและดัชเชสแห่งกลอสเตอร์ (พระญาติชั้นพระมาตุลาและพระชายา)
  • ดยุกและดัชเชสแห่งเคนต์ (พระญาติชั้นพระมาตุลาและพระชายา)
  • เจ้าหญิงอเล็กซานดรา เลดีโอกิลวี (พระญาติชั้นพระมาตุจฉา)
  • เจ้าชายและเจ้าหญิงไมเคิลแห่งเคนต์ (พระญาติชั้นพระมาตุลาและพระชายา)

สมาชิกในพระราชวงศ์ที่มิได้เป็นเจ้านาย

• เลดีลูอีส เมานต์แบ็ตเทน-วินด์เซอร์ (พระภาติยะ)
• เอิร์ลแห่งเวสเซ็กซ์ (พระภาติยะ)
• เซอร์ทิโมธี ลอว์เรนซ์ (พระกนิษฐภรรดา)
  • ปีเตอร์ ฟิลลิปส์ (พระภาคิไนย)
    • ซาวันนาห์ ฟิลลิปส์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
    • อิสลาห์ ฟิลลิปส์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
  • ซาราและไมเคิล ทินดัลล์ (พระภาคิไนยและสามี)
    • มีอา ทินดัลล์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
    • เลนา ทินดัลล์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
    • ลูคัส ทินดัลล์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
• ซาราห์ ดัชเชสแห่งยอร์ก (อดีตพระชายาในดยุกแห่งยอร์ก)
  • เอโดอาร์โด มาเปลลี มอซซี (พระภัสดาในเจ้าหญิงเบียทริซ)
    • ซีเอนา มาเปลลี มอซซี (พระญาติชั้นพระนัดดา)
  • แจ็ก บรุกส์แบงก์ (พระภัสดาในเจ้าหญิงยูเชนี)
    • ออกัสต์ บรุกส์แบงก์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
    • เออร์เนสต์ บรุกส์แบงก์ (พระญาติชั้นพระนัดดา)
• เอิร์ลแห่งสโนว์ดอน (พระภาดา)
  • ไวเคานต์ลินลีย์ (พระญาติชั้นพระภาติยะ)
  • เลดีมาร์การีตา อาร์มสตรอง-โจนส์ (พระญาติชั้นพระภาติยะ)
• เลดีซาราห์และดาเนียล แชตโท (พระภคินีและสามี)
  • ซามูเอล แชตโท (พระญาติชั้นพระภาคิไนย)
  • อาร์เธอร์ แชตโท (พระญาติชั้นพระภาคิไนย)

พงศาวลี

พงศาวลี

สมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 สมเด็จพระราชินีแมรี สมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 6 สมเด็จพระราชินีเอลิซาเบธ เจ้าชายเฮนรี ดยุกแห่งกลอสเตอร์ เจ้าหญิงอลิซ ดัชเชสแห่งกลอสเตอร์ เจ้าชายจอร์จ ดยุกแห่งเคนต์ เจ้าหญิงมารีนา ดัชเชสแห่งเคนต์ เจ้าชายฟิลิป ดยุกแห่งเอดินบะระ สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 ดยุกแห่งกลอสเตอร์ ดัชเชสแห่งกลอสเตอร์ ดยุกแห่งเคนต์ ดัชเชสแห่งเคนต์ เจ้าหญิงอเล็กซานดรา เลดีโอกิลวี เจ้าชายไมเคิลแห่งเคนต์ เจ้าหญิงไมเคิลแห่งเคนต์ ไดอานา เจ้าหญิงแห่งเวลส์ (หย่า 1996) สมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3 สมเด็จพระราชินีคามิลลา เจ้าหญิงพระราชกุมารี ดยุกแห่งยอร์ก ดัชเชสแห่งยอร์ก (หย่า 1996) ดยุกแห่งเอดินบะระ ดัชเชสแห่งเอดินบะระ เจ้าชายวิลเลียมเจ้าชายแห่งเวลส์ เจ้าหญิงแห่งเวลส์ ดยุกแห่งซัสเซกซ์ ดัชเชสแห่งซัสเซกซ์ เจ้าหญิงเบียทริซ เจ้าหญิงยูเชนี เลดีลูอีส เมานต์แบ็ตเทน-วินด์เซอร์ เอิร์ลแห่งเวสเซ็กซ์ เจ้าชายจอร์จแห่งเวลส์ เจ้าหญิงชาร์ลอตต์แห่งเวลส์ เจ้าชายหลุยส์แห่งเวลส์ เจ้าชายอาร์ชีแห่งซัสเซกซ์ เจ้าหญิงลิลีเบ็ตแห่งซัสเซกซ์ Notes ไดอานาเป็นพระชายาคนแรกของเจ้าชายแห่งเวลส์ ทั้งสองหย่าจากกันใน ค.ศ. 1996 ไดอานาจึงต้องออกจากฐานันดรชั้น รอยัลไฮนิส และจากการเป็นสมาชิกแห่งพระราชวงศ์ ภายหลังเธอถึงแก่กรรมจากอุบัติเหตุทางท้องถนนในปีถัดมาหลังการหย่า

เครือญาติในสายอื่นของราชวงศ์อังกฤษ

บุคคลต่อไปนี้เป็นทายาทสืบเชื้อสาย (หรือ เป็นม่าย) ของพระราชโอรสและธิดาพระองค์อื่นของสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย สมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7 และสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5

• เอิร์ลแห่งแฮร์วูด (พระราชปนัดดาในสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 ผ่านทางเจ้าหญิงแมรี พระราชกุมารี พระราชธิดา) ภริยา บุตร-ธิดา และหลาน รวมไปถึงบุตรชายและหลานของพระปิตุลาซึ่งได้ถึงแก่กรรมไปแล้วคือ เจอราล์ด แลสเซิลส์
• ดยุกแห่งไฟฟ์ (โอรสในพระราชปนัดดาในสายพระราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7) บุตรธิดาและหลาน
• เลดีซัลทูน (ภริยาหม้ายของอเล็กซานเดอร์ แรมเซย์แห่งมาร์ พระนัดดาในสายพระธิดาของเจ้าชายอาร์เธอร์ ดยุกแห่งคอนน็อตและสแตรธเอิร์น พระราชโอรสพระองค์ที่สามในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย) บุตรีและหลาน
• มาร์ควิสแห่งมิลฟอร์ดเฮเวน (หลานชายของจอร์จ เมานท์แบ็ตเต็น มาร์ควิสที่ 2 แห่งมิลด์ฟอร์ดฮาเว็นและพระปนัดดาในเจ้าหญิงวิกตอเรียแห่งเฮสส์และไรน์ พระธิดาองค์ใหญ่ในเจ้าฟ้าหญิงอลิซ แกรนด์ดัชเชสพระชายาแห่งเฮสส์และไรน์ พระราชธิดาพระองค์ที่สองในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย) และครอบครัว
• เอิร์ลเมานต์แบ็ตเทนแห่งพม่า (พระนัดดาในหลุยส์ เมานท์แบ็ตเต็น เอิร์ลเมานท์แบ็ตเต็นที่ 1 แห่งพม่า พระโอรสองค์เล็กในเจ้าหญิงวิกตอเรียแห่งเฮสส์และไรน์ และครอบครัว)

เอิร์ลแห่งแฮร์วูดเป็นพระญาติชั้นที่หนึ่งของสมเด็จพระราชินีนาถ ในสายพระราชธิดาในพระเจ้าจอร์จที่ 5 ส่วนดยุกแห่งไฟฟ์ มาร์ควิสแห่งมิลด์ฟอร์ดฮาเว็น เคานท์เตสเมานท์แบ็ตเต็นแห่งพม่า เลดี้ซัลทูน พร้อมทั้งครอบครัวที่เกี่ยวข้อง รวมไปถึงเชื้อสายของลอร์ดแฮร์วูด ห่างไกลจากพระประมุของค์ปัจจุบันมากเสียจนกระทั่งเป็นเหมือนญาติมากกว่าสมาชิกของราชวงศ์

บุคคลเหล่านี้ไม่ได้รับเงินเบี้ยหวัดจากรัฐบาลหรือปฏิบัติพระราชภารกิจทางการแทนสมเด็จพระราชินีนาถ แต่กระนั้นสมเด็จพระราชินีนาถได้ทรงเชิญให้มางานเลี้ยงส่วนพระองค์ในราชวงศ์และเข้าร่วมในวโรกาสเป็นทางการต่าง ๆ ดังเช่น พิธีสวนสนาม งานเฉลิมฉลองพระราชพิธีกาญจนาภิเษก และงานพระศพแบบรัฐพิธีหรือราชพิธี

อดีตคู่สมรสของสมาชิกในราชวงศ์อังกฤษที่ยังมีชีวิตอยู่มีจำนวน 4 คน คือ

• ซาราห์ ดัชเชสแห่งยอร์ก (อดีตพระชายาในดยุกแห่งยอร์ก)
• ร้อยเอกมาร์ก ฟิลลิปส์ (อดีตพระสวามีในเจ้าหญิงพระราชกุมารี)
• ออทัมน์ ฟิลลิปส์ (อดีตพระสุณิสาในเจ้าหญิงพระราชกุมารี)
• เซเรนา เคาน์เตสแห่งสโนว์ดอน (อดีตพระสุณิสาในเจ้าหญิงมาร์กาเร็ต)

สมาชิกของราชวงศ์ที่สิ้นพระชนม์ไปแล้ว คือ

• สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 (สมเด็จพระราชินีนาถแห่งสหราชอาณาจักร และพระราชชนนีในสมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3)
• สมเด็จพระราชินีเอลิซาเบธ พระราชชนนี (พระราชินีม่ายในสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 6 พระราชชนนีในสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 และพระอัยยิกาในสมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3)
• เจ้าชายฟิลิป ดยุกแห่งเอดินบะระ (พระราชสวามีในสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 และพระราชชนกในสมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3)
• เจ้าหญิงมาร์กาเร็ต เคาน์เตสแห่งสโนว์ดอน (พระขนิษฐาในสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 และพระมาตุจฉาในสมเด็จพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3)
• เจ้าหญิงอลิซ ดัชเชสแห่งกลอสเตอร์ (พระชายาในเจ้าชายเฮนรี ดยุกแห่งกลอสเตอร์ และพระชนนีในดยุกแห่งกลอสเตอร์องค์ปัจจุบัน)
• เจ้าชายวิลเลียมแห่งกลอสเตอร์ (พระโอรสในเจ้าชายเฮนรี ดยุกแห่งกลอสเตอร์ และพระเชษฐาในดยุกแห่งกลอสเตอร์องค์ปัจจุบัน)
• แอนโทนี อาร์มสตรอง-โจนส์ เอิร์ลแห่งสโนว์ดอน (อดีตพระสวามีในเจ้าหญิงมาร์กาเรต เคาน์เตสแห่งสโนว์ดอน)
• เซอร์แองกัส โอกิลวี (พระสวามีในเจ้าหญิงอเล็กซานดรา เลดีโอกิลวี)

ไดอานา เจ้าหญิงแห่งเวลส์ พระชายาองค์แรกในเจ้าฟ้าชายแห่งเวลส์ สิ้นพระชนม์ด้วยอุบัติเหตุทางรถยนต์ในปี พ.ศ. 2540 ทั้งสองพระองค์ทรงหย่าขาดจากกันในปี พ.ศ. 2539 เจ้าหญิงไดอานาทรงถูกถอดฐานันดรศักดิ์ Her Royal Highness ออกแต่ยังคงดำรงพระอิสริยยศ "เจ้าหญิงแห่งเวลส์" และเป็นสมาชิกของราชวงศ์ ในฐานะที่เป็นพระมารดาของรัชทายาทอันดับ 1และ 5แห่งราชบัลลังก์คือ เจ้าชายวิลเลียม และ เจ้าชายเฮนรี ("แฮร์รี")

เครือจักรภพอังกฤษ

นอกเหนือไปจากสหราชอาณาจักร สมเด็จพระราชินีนาถและสมาชิกพระองค์อื่นของราชวงศ์ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจอยู่เป็นประจำในกลุ่มประเทศเครือจักรภพอีกสิบห้าประเทศ ซึ่งสมเด็จพระราชินีนาถทรงเป็นประมุขแห่งรัฐ เมื่อราชบัลลังก์ภายในประเทศเหล่านี้แยกออกจากราชบัลลังก์ของสหราชอาณาจักรอย่างถูกต้องตามกฎหมายแล้ว จะให้เงินทุนสนับสนุนประเทศเหล่านี้แยกจำเพาะเป็นรายประเทศ โดยผ่านกระบวนการจัดสรรงบประมาณทางนิติบัญญัติมาตรฐาน เงินทุนที่จัดสรรให้ส่วนใหญ่แล้วจะสนับสนุนภารกิจการงานของตัวแทนของพระประมุขในประเทศนั้น ๆ ซึ่งเรียกว่า และ แม้ว่าเงินบางส่วนจะใช้ในการเยือนอย่างเป็นทางการต่าง ๆ

พระอิสริยยศ และ ฐานันดรศักดิ์

พระอิสริยยศในชั้น His หรือ Her Majesty (HM) ใช้กับสมเด็จพระราชาธิบดี สมเด็จพระราชินีนาถ สมเด็จพระราชินี และอดีตสมเด็จพระราชินี (สมเด็จพระพันปี หรือ สมเด็จพระบรมราชชนนี)

การใช้พระอิสริยยศ His หรือ Her Royal Highness (HRH) และฐานันดรศักดิ์เจ้าชายและเจ้าหญิงมีผลจากพระราชหัตถเลขาที่ออกโดยสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 ในวันที่ 30 พฤศจิกายน ค.ศ. 1917 และตีพิมพ์ลงในหนังสือราชกิจจานุเบกษาลอนดอนในวันที่ 11 ธันวาคม ค.ศ. 1917 พระราชหัตถเลขากล่าวว่านับแต่นี้ต่อไปพระราชโอรสธิดาในพระประมุข พระโอรสธิดาในพระราชโอรสของพระประมุข พระโอรสองค์โตของพระโอรสองค์โตของเจ้าชายแห่งเวลส์ "จะถือครองโดยตลอดพระอิสริยยศ อิสริยศักดิ์ และคุณสมบัติชั้น Royal Highness พร้อมกับฐานันดรศักดิ์เจ้าชายและเจ้าหญิงนำมาก่อนหน้าพระนามทางศาสนาคริสต์หรือบรรดาศักดิ์ประดับเกียรติ" และยังต่อไปอีกว่า "พระราชนัดดาของพระประมุขผ่านทางพระราชโอรสสายตรง (ยกเว้นพระโอรสองค์โตของพระโอรสองค์ใหญ่ในเจ้าชายแห่งเวลส์) จะมีพระอิสริยยศและฐานันดรศักดิ์ของบุตรและธิดาของดยุก"

ภายใต้ธรรมเนียมปฏิบัติดังกล่าว พระราชโอรสธิดาในสมเด็จพระราชินีนาถและพระโอรสธิดาในเจ้าชายแห่งเวลส์ ดยุกแห่งยอร์ค และดยุกแห่งเอดินบะระ จึงทรงดำรงฐานันดรศักดิ์เจ้าชายหรือเจ้าหญิง และมีพระอิสริยยศ Royal Highness แต่กระนั้นในการอภิเษกสมรสของเจ้าชายเอ็ดเวิร์ดในปี 2001 ได้มีการประกาศว่าพระโอรสและธิดาของพระองค์จะมีฐานันดรศักดิ์เทียบเท่ากับบุตรีของเอิร์ล แต่ยังไม่มีพระราชหัตถเลขาออกมารับรอง ดยุกแห่งกลอสเตอร์ ดยุกแห่งเคนต์ เจ้าหญิงอเล็กซานดรา เลดีโอกิลวี และ เจ้าชายไมเคิลแห่งเคนต์ ทรงดำรงฐานันดรศักดิ์เป็นเจ้าชายและเจ้าหญิงพร้อมทั้งพระอิสริยยศ Royal Highness ในฐานะพระราชนัดดาผ่านทางสายพระราชโอรสของสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 5 แต่อย่างไรก็ตาม พระโอรสและธิดาของทุกพระองค์ไม่ทรงมีฐานันดรศักดิ์ทางราชวงศ์ เช่น พระโอรสและธิดาของเจ้าชายไมเคิลเป็นเพียง ลอร์ด เฟรเดอริค วินด์เซอร์ และ เลดี้ กาเบรียลลา วินด์เซอร์ ตามฐานันดรศักดิ์ของบุตรธิดาของดยุก ไม่มีการแต่งตั้งฐานันดรศักดิ์ทางราชวงศ์ พระโอรสธิดาของเจ้าหญิงพระราชกุมารี เจ้าหญิงอเล็กซานดรา และ เจ้าหญิงมาร์กาเร็ต เคานท์เตสแห่งสโนว์ดอน ไม่มีฐานันดรศักดิ์ทางราชวงศ์เนื่องจากเจ้าหญิงไม่สามารถส่งผ่านฐานันดรศักดิ์ไปสู่พระโอรสและธิดา แต่มีข้อยกเว้นเกิดขึ้นเมื่อสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 6 มีพระราชหัตถเลขาให้เจ้าหญิงเอลิซาเบธ รัชทายาทโดยนิตินัยส่งผ่านฐานันดรศักดิ์ทางราชวงศ์สู่พระโอรสและธิดาได้ พระโอรสในเจ้าหญิงมาร์กาเร็ตดำรงฐานันดรศักดิ์ไวส์เคานท์ลินเลย์ในฐานะบุตรชายและทายาทของเอิร์ลแห่งสโนว์ดอน ในขณะที่พระธิดาดำรงฐานันดรศักดิ์เลดี้ พระโอรสธิดาในเจ้าฟ้าหญิงวรราชกุมารีและเจ้าหญิงอเล็กซานดราไม่มีฐานันดรศักดิ์ทางราชวงศ์เลย เนื่องมาจากว่ามาร์ค ฟิลลิปส์และ เซอร์ แองกัส โอกิลวี ไม่ได้ขอรับการแต่งตั้งบรรดาศักดิ์ขุนนางในวันอภิเษกสมรสที่แต่งงานกับพระราชโอรสหรือพระราชนัดดาในสายพระราชโอรสของพระประมุขจะดำรงพระอิสริยยศเป็น Her Royal Highness แล้วก็ตามด้วยรูปแบบที่เปลี่ยนเป็นเพศหญิงของฐานันดรศักดิ์อันสูงสุดของพระสวามี ดังนั้นพระชายาของขุนนางในทางราชวงศ์จึงเป็นที่รู้จักกันว่า "เฮอร์รอยัลไฮเนส ดัชเชสแห่ง......." หรือ "เฮอร์รอยัลไฮเนส เคานท์เตสแห่ง......." เพราะฉะนั้นพระชายาของดยุกแห่งเคนต์ ดยุกแห่งกลอสเตอร์ และเอิร์ลแห่งเวสเซ็กส์ก็คือ "เจ้าหญิงดัชเชสแห่งเคนต์" "เจ้าหญิงดัชเชสแห่งกลอสเตอร์" และ "เจ้าหญิงเคานท์เตสแห่งเวสเซ็กส์" เป็นลำดับ ก่อนการหย่าร้าง ไดอานา เจ้าหญิงแห่งเวลส์ ได้ทรงดำรงพระอิสริยยศและฐานันดรศักดิ์เป็น "เจ้าหญิงแห่งเวลส์" อย่างไรก็ตาม เมื่อหญิงสาวแต่งงานกับบุคคลที่ไม่ได้มีบรรดาศักดิ์ขุนนางก็จะเป็นที่รู้จักว่า เจ้าฟ้าหญิง (พระนามทางศาสนาคริสต์ของพระสวามี) แล้วตามด้วยราชทินนามเกี่ยวกับดินแดนหรือทางฐานันดรศักดิ์นั้น ดังเช่น บารอนเนส มารี-คริสตีน ฟอน ไรบ์นิตซ์ ดำรงพระอิสริยยศและฐานันดรศักดิ์ "เจ้าหญิงไมเคิลแห่งเคนต์" และไม่ใช่ "เจ้าหญิงมารี-คริสตีนแห่งเคนต์" เช่นเดียวกันคือ บริจิตต์ อีวา ฟาน ดอยรส์ ดำรงพระอิสริยยศและฐานันดรศักดิ์ "เจ้าหญิงริชาร์ดแห่งกลอสเตอร์" หลังจากการอภิเษกสมรสจนกระทั่งถึงการสืบทอดตำแหน่งดยุกต่อจากพระบิดาของพระสวามีในปี 1974 พระชายาม่ายของเจ้าชายยังคงดำรงพระอิสริยยศเจ้าฟ้า หรือ HRH แต่กระนั้นตามพระราชหัตถเลขาของสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 ลงวันที่ 21 สิงหาคม ค.ศ. 1996 พระชายาที่หย่าขาดจากเจ้าชายแห่งสหราชอาณาจักรบริเตนใหญ่และไอร์แลนด์เหนือ "จะไม่มีสิทธิที่จะถือครองหรือดำรงพระอิสริยยศ ฐานันดรศักดิ์ และคุณสมบัติของ Royal Highness"

นอกจากนั้นยังมีการยกเว้นในเรื่องของข้อปฏิบัติซึ่งพระชายาของเจ้าชายต้องดำรงพระอิสริยยศของพระสวามี ในพระราชหัตถเลขาลงวันที่ 28 พฤษภาคม ค.ศ. 1937 สมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 6 ไม่ทรงยอมรับพระอิสริยยศเจ้าฟ้าแก่พระชายาของดยุกแห่งวินด์เซอร์ ซึ่งทรงเป็นอดีตสมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 8 ดังเช่นนั้นนางวอลลิส วอร์ฟิลด์ ซิมป์สัน จึงเป็นที่รู้จักว่า "ท่านหญิงดัชเชสแห่งวินด์เซอร์" (Her Grace The Duchess of Windsor) ไม่ใช่ "สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงดัชเชสแห่งวินด์เซอร์"

ยังเป็นที่สังเกตอีกอย่างหนึ่งว่าเนื่องจากความลังเลของสาธารณชนในการยอมรับกันถ้วนหน้าต่อพระชายาองค์ที่สองในเจ้าชายแห่งเวลส์ จึงมีประกาศจากพระตำหนักคลาเรนซ์ว่าถ้าเจ้าชายแห่งเวลส์เสวยราชสมบัติเป็นกษัตริย์ เจ้าหญิงดัชเชสแห่งคอร์นวอลล์ พระชายาจะไม่ได้เป็นสมเด็จพระราชินี แต่มีฐานันดรศักดิ์รองลงมาคือ เจ้าหญิงพระวรราชชายา นอกจากความเคารพต่อไดอานา เจ้าหญิงแห่งเวลส์ ผู้ล่วงลับ ยังได้มีประกาศอีกว่าเจ้าหญิงดัชเชสแห่งคอร์นวอลล์จะไม่ได้เป็นเจ้าหญิงแห่งเวลส์ด้วย แต่ในปัจจุบัน เจ้าหญิงดัชเชสแห่งคอร์นวอลล์ ได้รับพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระราชินี แทน เจ้าหญิงพระวรราชชายา

พระราชธิดาและพระราชนัดดาผู้หญิงในสายพระราชโอรสของพระประมุขจะไม่ทรงสูญเสียฐานันดรศักดิ์ทางราชวงศ์ไปในการอภิเษกสมรส บุรุษซึ่งสมรสกับพระราชธิดาและพระราชนัดดาผู้หญิงในสายพระราชโอรสของพระประมุข จะไม่ได้รับศักดินาทางราชวงศ์และพระอิสริยยศเจ้าฟ้าจากภรรยา มีข้อยกเว้นเดียวของธรรมเนียมปฏิบัตินี้คือ เจ้าชายฟิลิป ซึ่งประสูติเป็นเจ้าชายแห่งกรีซและเดนมาร์ก และหลังจากสิ้นสุดสงครามเพียงไม่นานจึงได้ทรงสละฐานันดรศักดิ์และเป็นชาวอังกฤษที่แปลงสัญชาติในฐานะเรือโท ฟิลิป เมานท์แบ็ตเต็น ร.น. (แม้ว่าจะทรงเป็นชาวอังกฤษอยู่แล้วในฐานะเชื้อสายพระองค์หนึ่งในเจ้าหญิงโซเฟีย) ในวันก่อนการอภิเษกสมรส พระองค์ทรงได้รับการสถาปนาให้เป็นดยุกแห่งเอดินบะระ พร้อมกับพระอิสริยยศเจ้าฟ้าจากพระราชหัตถเลขาของสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 6 ลงวันที่ 19 พฤศจิกายน ค.ศ. 1947 แต่ก็ยังไม่ได้ทรงเป็นเจ้าชายแห่งสหราชอาณาจักรบริเตนใหญ่และไอร์แลนด์เหนือจนกระทั่งวันที่ 22 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1957 นับแต่วันนั้นฐานันดรศักดิ์แบบเต็มของพระองค์คือ "เจ้าชายฟิลิป ดยุกแห่งเอดินบะระ"

ในฐานะพระราชนัดดาของพระประมุขผ่านทางพระราชธิดา พระโอรสและธิดาของเจ้าหญิงเอลิซาเบธและดยุกแห่งเอดินบะระจะไม่มีสิทธิใช้พระอิสริยยศเจ้าฟ้าและฐานันดรศักดิ์เจ้าชายหรือเจ้าหญิงแห่งสหราชอาณาจักรจนกระทั่งพระชนนีเสวยราชสมบัติเป็นสมเด็จพระราชินีนาถ หากพระอิสริยยศและฐานันดรศักดิ์เหล่านั้นไม่ได้รับพระราชทานจากพระราชหัตถเลขาจากสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 6 ลงวันที่ 22 ตุลาคม ค.ศ. 1948 นอกจากนั้นยังไม่สามารถดำรงพระอิสริยยศเป็นเจ้าชายและเจ้าหญิงแห่งกรีซและเดนมาร์กผ่านทางพระชนกได้ เพราะว่าดยุกแห่งเอดินบะระ พระชนกได้ทรงสละพระอิสริยยศและฐานันดรศักดิ์ไปแล้ว

บรรดาศักดิ์ขุนนาง

พระมเหสีของพระประมุขโดยทั่วไปแล้วจะไม่ได้ทรงรับการแต่งตั้งบรรดาศักดิ์ขุนนาง แต่ได้มีข้อยกเว้นอันน่าจดจำเกิดขึ้นใน ค.ศ. 1532 เมื่อสมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 8 ทรงสถาปนาแอนน์ โบลีนเป็นมาร์ชเนสแห่งเพมโบรคก่อนการอภิเษกสมรส แต่กระนั้น ในบางครั้งเจ้าชายพระราชสวามีจะได้รับพระราชทานตำแหน่งดยุก พระราชสวามีในสมเด็จพระราชินีแมรีที่ 1 แห่งอังกฤษ ทรงเป็นสมเด็จพระราชาธิบดีแห่งสเปนอยู่แต่ก่อนแล้ว และพระราชสวามีในสมเด็จพระราชินีแมรีที่ 2 นั้นเป็นพระประมุขร่วมกันในประเทศอังกฤษ ดังนั้นจึงไม่มีพระองค์ใดมีศักดินาขุนนาง เจ้าชายจอร์จแห่งเดนมาร์ก พระสวามีในเจ้าหญิงแอนน์ (ต่อมาเสวยราชสมบัติเป็น สมเด็จพระราชินีนาถแอนน์) ทรงได้รับการสถาปนาให้มีฐานันดรศักดิ์ดยุกแห่งคัมบาลันด์เมื่อปี 1683 เจ้าชายอัลเบิร์ตแห่งแซ็กซ์-โคบูร์กและก็อตธา ซึ่งเป็นพระราชสวามีในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย ทรงได้รับพระราชทานพระอิสริยยศชั้นรอยัลไฮเนสก่อนการอภิเษกสมรส ต่อมาใน ค.ศ. 1857 สมเด็จพระราชินีนาถทรงสถาปนาเจ้าชายเป็นเจ้าชายพระราชสวามี แต่กระนั้นพระองค์ไม่ได้ทรงมีบรรดาศักดิ์ขุนนางของอังกฤษ ส่วนเจ้าชายฟิลิป พระสวามีในสมเด็จพระราชินีนาถองค์ปัจจุบันทรงได้รับการสถาปนาเป็นดยุกแห่งเอดินบะระและได้รับพระราชทานพระอิสริยยศชั้นเจ้าฟ้าในวันก่อนการอภิเษกสมรส (ซึ่งเกิดขึ้นก่อนการเสวยราชสมบัติของสมเด็จพระราชินีนาถ)

โดยปกติแล้ว พระราชโอรสของประมุขทรงได้รับศักดินาขุนนางเพื่อแสดงถึงการเจริญพระชนม์สู่วัยผู้ใหญ่หรือการอภิเษกสมรส แต่เดิมพระราชโอรสพระองค์รองลงไปของพระประมุขจะไม่ได้ทรงรับพระราชทานฐานันดรศักดิ์เจ้าชาย (ยกเว้นก็แต่ เจ้าชายแห่งเวลส์) ดังนั้นเพื่อเป็นการชี้ให้เห็นถึงตำแหน่งอันสูงส่ง จึงทรงได้รับมอบศักดินาขุนนางแทน ตั้งแต่รัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 3 พระราชโอรสเกือบทุกพระองค์ในพระประมุขที่ทรงเจริญพระชนม์จนเป็นผู้ใหญ่จะเป็นดยุกทั้งสิ้น ตำแหน่งดยุกบางตำแหน่งจะถูกพระราชทานบ่อยครั้งมากกว่าตำแหน่งดยุกอื่น ๆ รวมถึง ดยุกแห่งยอร์ค ออลบานี และ คลาเรนซ์ โดยทั่วไปแล้วเมื่อได้มอบบรรดาศักดิ์ขุนนางให้แก่สมาชิกของราชวงศ์พระองค์หนึ่งแล้วจะมอบให้แก่บุคคลอื่นนอกราชวงศ์หลังจากนั้นอีกไม่ได้ (ถึงแม้ว่าจะมีข้อยกเว้นบางอย่างเกิดขึ้นก็ตาม)

ตำแหน่งดยุกแห่งยอร์คโดยทั่วไปจะแต่งตั้งให้กับพระราชโอรสพระองค์ที่สองของพระประมุข การแต่งตั้งครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อ ค.ศ. 1384 และรวมเข้ากับราชบัลลังก์ในปี 1483 ดยุกทุกพระองค์หลังจากนั้นมีทั้งสิ้นพระชนม์โดยปราศจากทายาทหรือเสวยราชสมบัติเป็นกษัตริย์ ฉะนั้นตำแหน่งจึงมิได้ออกไปนอกราชวงศ์ รูปแบบการพระราชทานตำแหน่งดยุกให้พระราชโอรสพระองค์ที่สองในพระประมุขเป็นที่ไม่พอพระทัยแก่สมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 1 ซึ่งได้พระราชทานตำแหน่งดยุกแห่งยอร์คและออลบานีให้พระอนุชา สมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 2 พระราชทานตำแหน่งดยุกแห่งยอร์คและออลบานีนี้อีกกับพระราชโอรสพระองค์ที่สองซึ่งได้สิ้นพระชนม์ไปก่อนพระองค์ ตำแหน่งดยุกแห่งยอร์คและออลบานีได้มีบทบาทอีกเป็นครั้งสุดท้ายในปี 1784 เมื่อสมเด็จพระเจ้าจอร์จที่ 3 พระราชทานตำแหน่งนี้ให้แก่พระราชโอรสพระองค์ที่สอง นับแต่นั้นมาตำแหน่งดยุกก็ได้มีการตั้งชื่อเป็น ยอร์ค มากกว่า ยอร์คและออลบานี ดยุกแห่งยอร์คพระองค์ปัจจุบันคือ เจ้าฟ้าชายแอนดรูว์ พระราชโอรสพระองค์ที่สองในสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2

ตำแหน่งดยุกแห่งออลบานีแสดงบทบาทที่คล้ายคลึงกันกับดยุกแห่งยอร์คในประเทศสกอตแลนด์ ตำแหน่งดยุกได้รับการแต่งตั้งครั้งแรกเมื่อปี 1498 แก่ พระอนุชาในสมเด็จพระเจ้าโรเบิร์ตที่ 3 ถึงเป็นตำแหน่งดยุกเพียงหนึ่งเดียวนอกเหนือไปจากตำแหน่งดยุกแห่งโรธเซย์ในเวลานั้น มีการแต่งตั้งตำแหน่งดยุกดังกล่าวอีกสามครั้งในประเทศสกอตแลนด์ โดยสองครั้งแก่พระราชโอรสพระองค์ที่สองของพระประมุข และอีกหนึ่งครั้งแก่พระอนุชาในพระประมุข ตำแหน่งดยุกแห่งออลบานีได้ถูกแต่งตั้งเป็นครั้งสุดท้ายในปี 1881 ให้แก่พระราชโอรสพระองค์ที่สี่ในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย และจากนั้นถูกระงับไปภายใต้พระราชบัญญัติการถอดถอนพระอิสริยยศหลังจากที่ผู้ถือครองตำแหน่งนี้ได้ต่อสู้ในฝ้ายเยอรมันช่วงระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 1

นอกจากนี้ยังมีตำแหน่งดยุกอื่น ๆ ที่ได้นำมาใช้กับสมาชิกของราชวงศ์ คลาเรนซ์ได้ถูกนำมาใช้เป็นตำแหน่งดยุกเป็นครั้งแรกในปี 1362 โดยมากจะพระราชทานให้แก่พระราชโอรสพระองค์ที่สามของพระประมุข ตำแหน่งดยุกที่พระราชทานแก่พระโอรสพระองค์รองของพระประมุข ได้แก่ ออเมล เคมบริดจ์ คอนน็อต คัมบาลันด์ เอดินบะระ กลอสเตอร์ เคนต์ และซัสเซ็กส์ ตำแหน่งดยุกบางประเภทจะใช้กับพระอนุชา พระราชนัดดาผู้ชาย และพระญาติผู้ชายของพระประมุข ตำแหน่งดยุกแห่งวินด์เซอร์เป็นตำแหน่งดยุกทางราชวงศ์เช่นกัน โดยแต่งตั้งให้แก่สมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 8 หลังจากการสละราชสมบัติของพระองค์เพื่อที่จะอภิเษกสมรสอันขัดต่อข้อบัญญัติของ

พระราชโอรสในพระประมุขบ่อยครั้งทรงได้รับพระราชทานฐานันดรศักดิ์ที่เกี่ยวข้องกับประเทศอังกฤษและสกอตแลนด์ ต่อมากับไอร์แลนด์ และกับเวลส์เมื่อไม่นานมานี้ เพราะฉะนั้นตำแหน่งดยุกแห่งสแตรธเอิร์น (ที่ตั้งชื่อตามสถานที่หนึ่งในสกอตแลนด์) ได้นำมาใช้ควบคู่กับตำแหน่งดยุกแห่งคอนน็อต (ที่ตั้งชื่อตามมณฑลหนึ่งของไอร์แลนด์) เคนต์และคัมบาลันด์ (ที่ตั้งตามสถานที่ในประเทศอังกฤษ) รูปแบบเช่นนี้ยังคงใช้กับราชวงศ์ในปัจจุบัน ดังเช่น ดยุกแห่งยอร์ค พระองค์ปัจจุบัน ทรงเป็นทั้งเอิร์ลแห่งอินเวอร์เนสและบารอนคิลลีเลียฟ ฐานันดรศักดิ์รองที่เกี่ยวข้องกับประเทศสกอตแลนด์และไอร์แลนด์ตามลำดับอีกด้วย

ธรรมเนียมปฏิบัติในการพระราชทานตำแหน่งดยุกให้แก่สมาชิกอาวุโสของราชวงศ์สิ้นสุดลงเมื่อไม่นานในปี 2001 เมื่อเจ้าชายเอ็ดเวิร์ดทรงได้รับการสถาปนาเป็นเอิร์ลแห่งเวสเซ็กส์ ตำแหน่งเอิร์ลแห่งเวสเซ็กส์มิเคยมีการแต่งตั้งจากประมุขของอังกฤษและบริเตนใหญ่มาก่อนนับแต่ปี 1066 กล่าวกันว่าตำแหน่งดยุกแห่งเอดินบะระจะพระราชทานให้แก่เอิร์ลแห่งเวสเซ็กส์ แต่กระนั้นตำแหน่งดยุกดังกล่าวจะตกทอดสู่เจ้าฟ้าชายชาลส์ เจ้าชายแห่งเวลส์ ไม่ใช่ของเอิร์ลแห่งเวสเซ็กส์ เมื่อเจ้าชายแห่งเวลส์เสวยราชสมบัติเป็นพระประมุข หรือเป็นพระประมุขแล้วเมื่อตำแหน่งดยุกตกทอดสู่พระองค์ ตำแหน่งนั้นจะรวมเข้ากับราชบัลลังก์ แต่ในปัจจุบัน เจ้าชายเอ็ดเวิร์ด ทรงได้รับบรรดาศักดิ์เป็น ดยุกแห่งเอดินบะระ

ฐานันดรศักดิ์ขุนนางสูงสุดอันเป็นของเจ้าชายอาจสามารถใช้เป็นส่วนหนึ่งในพระอิสริยยศของพระโอรสและธิดาในเจ้าชายพระองค์นั้น ดังนั้นพระโอรสใน เจ้าชายแห่งเวลส์เป็น เจ้าชายวิลเลียมแห่งเวลส์และเจ้าชายเฮนรี่แห่งเวลส์ พระธิดาในดยุกแห่งยอร์คเป็น เจ้าหญิงเบียทริซแห่งยอร์คและเจ้าหญิงยูจีนีแห่งยอร์ค พระธิดาในดยุกแห่งเอดินบะระเป็น เจ้าหญิงหลุยส์แห่งเอดินบะระ และ เจ้าชายเจมส์แห่งเอดินบะระ(ในกรณีอันสุดท้ายนี้ โดยทั่วไปแล้วเจ้าหญิงและเจ้าชายทรงได้รับการเรียกขานเพียงแค่เลดี้ หลุยส์ วินด์เซอร์ และ เจมส์ เอิร์ลแห่งเวสเซกซ์ ตามความประสงค์ของพระชนกและชนนี แต่โดยทางการแล้วยังคงทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นเจ้าหญิงและเจ้าชายอยู่)

พระประมุขส่วนมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สมเด็จพระเจ้าชาลส์ที่ 2 บางครั้งพระราชทานฐานันดรศักดิ์ขุนนางให้แก่พระโอรสนอกกฎหมาย โดยคนแรกคือ ซึ่งเป็นดยุกแห่งมอนเมาธ์ใน ค.ศ. 1666 ตามมาด้วยการแต่งตั้งอีกหลายครั้งในทศวรรษ 1870 โดยส่วนมาเป็นตำแหน่งเอิร์ล เช่น เป็นเอิร์ลแห่งพลีมัธ เป็นดยุกแห่งเซาแธมป์ตัน เป็นเอิร์ลแห่งอูสตัน เป็นเอิร์ลแห่งนอร์ธัมเบอร์แลนด์ เป็นเอิร์ลแห่งเบอร์ฟอร์ด และ เป็นดยุกแห่งริชมอนด์และเลนน็อกซ์ เอิร์ลจำนวนมากมายซึ่งเป็นพระโอรสนอกกฎหมายของสมเด็จพระเจ้าชาลส์ที่ 2 ต่อมาได้เลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็นดยุก ในบรรดาดยุกสมัยปัจจุบัน ก็มีเชื้อสายจำนวนสี่สายผ่านทางบุตรชายของพระโอรสนอกกฎหมายในสมเด็จพระเจ้าชาลส์ที่ 2 ได้แก่ ดยุกแห่งริชมอนด์ เลนน็อกซ์ และกอร์ดอน ดยุกแห่งบักเคลิชและควีนส์เบอร์รี่ ดยุกแห่งแกรฟตัน และดยุกแห่งเซนต์อัลบันส์

หนังสืออ่านเพิ่มเติม

• Burke’s Guide to the Royal Family. Burke’s Peerage, 1973.
• Cannon, John Ashton. The Oxford Illustrated History of the British Monarchy. Oxford University Press, 1988.
• Churchill, Randolph S. They Serve the Queen: A New and Authoritative Account of the Royal Household. (“Prepared for Coronation Year”) Hutchinson, 1953.
• Fraser, Antonia (ed). The Lives of the Kings & Queens of England. Revised & updated edition. University of California Press, 1998.
• Hayden, Ilse. Symbol and Privilege: The Ritual Context of British Royalty. University of Arizona Press, 1987.
• Longford, Elizabeth Harman (Countess of Longford). The Royal House of Windsor. Revised edition. Crown, 1984.
• Weir, Alison. Britain’s Royal Families: The Complete Genealogy. Pimlico/Random House, 2002.

ดูเพิ่ม

• พระมหากษัตริย์สหราชอาณาจักร
• ลำดับโปเจียมแห่งสหราชอาณาจักร
• ลำดับการสืบราชบัลลังก์อังกฤษ