โอเซจ ญ ป น 御節 ญ ป น お節 หร อ โอเซจ เร ยวร ญ ป น 御節料理 ญ ป น お節料理 เร ยวร แปลว า การทำอาหาร เป นสำร บอาหารสำหร บเทศกาลป ใหม

โอเซจิ (ญี่ปุ่น: 御節 / ญี่ปุ่น: お節) หรือ โอเซจิเรียวริ (ญี่ปุ่น: 御節料理 / ญี่ปุ่น: お節料理) (เรียวริ แปลว่า การทำอาหาร) เป็นสำรับอาหารสำหรับเทศกาลปีใหม่ในญี่ปุ่น เป็นขนบประเพณีที่มีมาตั้งแต่ยุคเฮอัง โอเซจิ นั้นจะถูกจัดเรียงอยู่ในกล่องสี่เหลี่ยม 3-4 กล่องที่เรียกว่า จูบาโกะ (ญี่ปุ่น: 重箱) ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับกล่องเบ็นโต จูบาโกะจะถูกซ้อนเก็บไว้ทั้งก่อนการใช้งานและหลังใช้งาน โอเซจินั้นมักรับประทานร่วมกับโทโซะ

ตัวอย่างโอเซจิเรียวริ

อาหาร: 1: กุ้งเคี่ยว, 2: ทาซูกูริ, 3: นิชิเมะ ผักหรือเห็ด, 4: คามาโบโกะ, 5: ดาเตมากิ, 6: ของขบเคี้ยว, 7: คมบูมากิ, 8:คูริกินตง, 9: โทบิโกะ, 10: ปลาบรีมทะเลย่าง, 11: คาซูโนโกะ, 12: ผักดอง, 13: ของหวาน, 14: อาหารเริ่มแรก, 15: ถั่วดำ, 16: กุ้งมังกรย่าง

ชาวญี่ปุ่นจะรับประทานโอเซจิเรียวริกันในช่วงเวลา 3 วันหลังวันขึ้นปีใหม่ (1 มกราคม) ซึ่งนิยมรับประทานโอเซจิเรียวริเป็นมื้อแรกของปีพร้อมกับครอบครัว

ประวัติ

จากวัฒนธรรมของญี่ปุ่นที่มีมาแต่โบราณที่ว่า ในเทศกาลสำคัญจะต้องถวายอาหารแด่เทพเจ้าเพื่อเป็นการร่วมเฉลิมฉลองไปกับเทพเจ้า ในยุคเฮอังได้มีการกำหนดวันที่จะถวายอาหารไว้อยู่หนึ่งวัน แล้วเทพเจ้าก็จะประทานพรโชคลาภให้อยู่ 5 เทศกาลนั่นคือ วันที่ 7 มกราคม เทศกาลจินจิตสึ (人日), วันที่ 3 มีนาคม เทศกาลโจชิ (上巳) หรือเทศกาลดอกท้อ (แต่มักเรียกกันว่า วันเด็กหญิง), วันที่ 5 พฤษภาคม เทศกาลทังโงะ (端午) หรือวันเด็กผู้ชาย, วันที่ 7 กรกฎาคม เทศกาลทานาบาตะ (七夕) และวันที่ 9 กันยายน เป็นวันโจโย (重陽) หรือเทศกาลดอกเบญจมาศ

จุดกำเนิดของ โอเซจิ นั้นมาจากการที่ทั้งครอบครัวมาถวายอาหารต่อเทพเจ้าพร้อมกัน เรียกสำรับอาหารนั้นว่า โอเซ็กกุ (お節供) อันเป็นที่มาของคำว่า โอเซจิ นอกจากนี้ ยังมีคำเรียกโอเซจิเป็นอย่างอื่นด้วย คือ เซ็กกุ (節供), เซจิเอะ (節会) และ เซ็ตสึนิจิ (節日)

ก่อนหน้ายุคเอโดะ โอเซจิไม่ได้มีรูปร่างหน้าตาอย่างในปัจจุบัน เมื่อมีการเฉลิมฉลองกันในหมู่ชนชั้นซามูไรก็จะมีการจัดอาหารมงคลสำหรับการฉลองใส่จูบาโกะ ซึ่งเป็นครั้งแรกที่อาหารได้ถูกจัดลงไปในกล่องเช่นนี้ การที่กล่องมีหลายชั้นนั้นแสดงถึงการเฉลิมฉลองซ้ำแล้วซ้ำอีก ซึ่งในปัจจุบันก็ยังคงจัดอาหารโอเซจิใส่กล่องไม้ทาแล็กเกอร์ซ้อนกันอยู่ โดยในแต่ละชั้นก็จะบรรจุอาหารที่แตกต่างกันไปอย่างมีระเบียบ

ในปัจจุบัน วัฒนธรรมการรับประทานโอเซจินี้ก็ยังคงอยู่ แต่คนญี่ปุ่นรุ่นใหม่ส่วนมากทำโอเซจิไม่เป็น แต่ถึงกระนั้นชาวญี่ปุ่นก็ยังสืบทอดการรับประทานอาหารพิเศษในวันปีใหม่นี้อยู่ โดยการซื้อโอเซจิสำเร็จรูปจากร้านค้าหรือห้างสรรพสินค้า

ตัวอย่างอาหาร

อาหารในโอเซจิ แต่ละอย่างมีความหมายพิเศษของมันเพื่อการฉลองปีใหม่ ตัวอย่างบางส่วนเป็น:

ไดได (橙) หรือส้มจี๊ดญี่ปุ่น ไดไดนั้นมีความหมาย คือ "จากรุ่นสู่รุ่น" เมื่อเขียนแบบคันจิ จะเขียนได้ว่า 代 ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความปรารถนาสำหรับเด็กในวันขึ้นปีใหม่
ดาเตมากิ (伊達巻/ 伊達巻き) หรือไข่เจียวม้วน ซึ่งมีลักษณะการเจียวไม่เหมือนกับไข่เจียวธรรมดา อาจจะผสมไปด้วยกุ้งหรือปลาบด เป็นสัญลักษณ์ของความปรารถนาสำหรับวันมหามงคล
คามาโบโกะ (蒲鉾) เนื้อปลาบดนึ่งเป็นก้อน จะถูกหั่นแล้วจัดวางสลับกันเป็นชิ้นสีแดง (หรือชมพู) และขาว จากสีนั้นมีความหมายถึงอาทิตย์อุทัยของญี่ปุ่น
คาซูโนโกะ (数の子) หรือไข่ปลาแฮร์ริง คาซุ มีความหมายว่า "จำนวน" ส่วน โนโกะ มีความหมายว่า "เด็ก" หรือก็คือ "เด็กจำนวนมาก" ในเทศกาลปีใหม่นั่นเอง
คมบุ (昆布) เป็นสาหร่ายประเภทหนึ่ง มีความหมายเกี่ยวข้องกับคำว่า "โยโรโกบุ" (喜ぶ) ซึ่งมีความหมายว่า "ยินดี"
คูโรมาเมะ (黒豆) หรือถั่วเหลืองดำ มีความนุ่มกำลังดี มาเมะ มีความหมายว่า "สุขภาพ" ซึ่งก็คือปรารถนาให้สุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์
โคฮากูนามาซุ (紅白なます) เป็นผักสีขาว-แดง ที่นิยมทำเป็นก้อน ซึ่งทำมาจากแคร์รอตซอยและผักกาดหัวซอย และแช่ในน้ำส้มสายชูชนิดพิเศษ
ไท (鯛) หรือปลาบรีมทะเลสีแดง ไทมีความเกี่ยวข้องกับคำว่า เมเดไต สัญลักษณ์ของเทศกาลอันเป็นมงคล
อาวาซูเกะ (粟漬) ปลาโคโนชิโระก่อนที่จะเจริญเติบโตเต็มที่ ต้มแล้วหมักในน้ำส้มสายชู ใส่สีเหลืองที่ทำจากดอกการ์ดิเนีย เป็นการขอพรให้สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ดีไม่มีอุปสรรค
เอบิ (エビ) กุ้งซึ่งปรุงรสด้วยสาเกและซอสถั่วเหลือง

ที่มา

"โอะเซะจิ เรียวริ." ญี่ปุ่น: ภาพประกอบสารานุกรม. Ed. Alan Campbell & David S. Noble. โตเกียว: Kōdansha, 1995.
โอเซจิเรียวริ อาหารแด่เทพเจ้าครั้งแรกของปี 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Japan World Mook Series