เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร)

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) เป็นอดีตเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และอดีตข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพในสมัยรัชกาลที่ 5

มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) ป.จ., ป.ช., ป.ม.
เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
ดำรงตำแหน่ง 1 มกราคม พ.ศ. 2459 - 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ
ถัดไป	เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	พ.ศ. 2406
เสียชีวิต	9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 (80 ปี)
ศาสนา	พุทธ
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงพุ่ม สุรสีห์วิสิษฐศักดิ์
บุตร	ชัด กัลยาณมิตร
บุพการี	(บิดา)

ภาพล้อเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ฝีพระหัตถ์ รัชกาลที่ 6

ประวัติ

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ มีนามเดิมว่า เชย เกิดเมื่อปีกุน พ.ศ. 2406 เป็นบุตร (บุตรเจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร)) เริ่มเข้ารับราชการเป็นมหาดเล็ก มีบรรดาศักดิ์เป็นนายรองพิจิตรสรรพการ จ่าเร่งงานรัดรุด พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร และพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ตามลำดับ

วันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2452 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงษ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000

ต่อมาวันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สถาปนาเป็นเจ้าพระยาหิรัญบัฏ มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ อรรคราชวโรปกร บดินทรเทพยภักดี ราชกรณียกิจจำนง มหามัตยพงศ์ประพัทธ์ กัลยาณวัตรวิบุลย์ อดุลยอาชวาธยาศรัย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000

20 มกราคม พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง­พระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ (เชย กัลยาณมิตร) ข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลพิษณุโลก ขึ้นมารับราชการตำแหน่ง ข้าหลวงใหญ่มณฑลพายัพ เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ได้ปฏิรูปการปกครอง การศึกษา การแพทย์ การคมนาคม จนมณฑลพายัพเปลี่ยนไปสู่ความทันสมัย เมื่อพ้นจากตำแหน่งข้าหลวงใหญ่แห่งมณฑลพายัพแล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง­พระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเมื่อ พ.ศ. 2458 จนกระทั่งกราบบังคมทูลลาออกจากราชการในวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465

เจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 บุตรธิดาของท่าน ได้แก่ และหม่อมชื้น ประวิตร ณ อยุธยา ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงปราจิณกิติบดี เป็นต้น

บรรดาศักดิ์

• นายรองพิจิตรสรรพการ
• พ.ศ. 2428 จ่าเร่งงานรัดรุด ถือศักดินา 600
• 25 มีนาคม พ.ศ. 2432 พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตติพิพัฒน์
• 20 ตุลาคม พ.ศ. 2444 พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ถือศักดินา

ยศและตำแหน่ง

• 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 - นายหมู่ใหญ่
• 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2455 - นายกองตรี
• 10 มิถุนายน พ.ศ. 2456 - นายกองโท
• 1 มกราคม พ.ศ. 2458 - เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
• – ผู้ช่วยเสนาธิการเสือป่า
• 2 มกราคม พ.ศ. 2459 - นายกองเอก
• 1 สิงหาคม พ.ศ. 2465 - กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2444 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)
• พ.ศ. 2438 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2440 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)
• พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2452 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)‎
• 1 ธันวาคม พ.ศ. 2452 - หีบหมากทองคำหลังตราราชสีห์
• 8 มีนาคม 2452 – เข็มพระชนมายุสมมงคล ชั้นที่ 2 ทอง (ส่งไปพระราชทาน)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

อ้างอิง

1. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-31. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.
2. สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 194-8. ISBN 
3. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์เป็นเจ้าพระยา, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๑, ๒๓ มกราคม ๑๒๘
4. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศเลื่อนพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ เป็นเจ้าพระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์, เล่ม ๒๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๕, ๒๓ มกราคม ๑๒๘
5. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ก หน้า ๓, ๓ เมษายน ๒๔๖๑
6. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงมหาดไทย, เล่ม ๑๙ ตอนที่ ๔๕ หน้า ๘๗๑, ๒๔ มกราคม ๑๒๑
7. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-05-15. สืบค้นเมื่อ 2015-06-05.
8. ราชกิจจานุเบกษา, สัญญาบัตรปีระกาสัปตศก, เล่ม ๓ ตอนที่ ๒๓ หน้า ๑๘๓, ๗ ตุลาคม ๑๒๔๘
9. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร^[], เล่ม ๖ ตอนที่ ๕๒ หน้า ๔๕๑, ๒๙ มีนาคม ๑๐๘
10. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม ๑๘ ตอนที่ ๓๑ หน้า ๕๗๙, ๓ พฤศจิกายน ๑๒๐
11. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๙๓, ๒๖ พฤศจิกายน ๑๓๐
12. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๙๗๔, ๒๗ กรกฎาคม ๑๓๑
13. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕๓๒, ๑๕ มิถุนายน ๒๔๕๖
14. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานยศเสือป่า, เล่ม ๓๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๗๔๙, ๖ มกราคม ๒๔๕๙
15. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย, เล่ม ๓๙ ตอนที่ ๐ ก หน้า ๘๒, ๒ สิงหาคม ๒๔๖๕
16. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2021-10-27.
17. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเครื่องยศ
18. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
19. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
20. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม 26, ตอน 0 ง, 23 มกราคม พ.ศ. 2452, หน้า 2397
21. พระราชทานเครื่องยศ
22. พระราชทานเข็มพระชนมายุสมมงคล
23. ส่งเหรียญจักรพรรดิมาลาไปพระราชทาน