ทุติยจุลจอมเกล้า

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้น ทุติยจุลจอมเกล้า มีอักษรย่อว่า ท.จ. เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในตระกูลเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะพระราชทานทั้งฝ่ายหน้า (บุรุษ) มีจำนวนจำกัด 250 สำรับ และฝ่ายใน (สตรี) มีจำนวนจำกัด 100 สำรับ จัดเป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่มีลำดับเกียรติอันดับที่ 18 ของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย การพระราชทานจะขึ้นอยู่กับพระราชอัธยาศัยส่วนพระองค์เท่านั้น

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้า
มอบโดย พระมหากษัตริย์ไทย
อักษรย่อ	ท.จ.
ประเภท	ฝ่ายหน้า : ดวงตราคล้องคอ ฝ่ายใน : เหรียญตรา
วันสถาปนา	ฝ่ายหน้า : พ.ศ. 2416 ฝ่ายใน : พ.ศ. 2436
ประเทศ	ราชอาณาจักรไทย
ภาษิต	เราจะบำรุงตระกูลวงศ์ให้เจริญ
จำนวนสำรับ	ฝ่ายหน้า : 250 ดวง ฝ่ายใน : 100 ดวง
แพรแถบ
ผู้สมควรได้รับ	พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการทั้งปวง และบรรดาผู้สืบสกุลของบุคคลเหล่านั้น (พระราชทานตามพระราชอัธยาศัย)
มอบเพื่อ	เป็นเครื่องหมายแสดงอิสริยยศ, ระลึกถึงความดีความชอบของบุคคลซึ่งได้รักษาแผ่นดินมาแต่ก่อน และผู้ที่ได้ทำนุบำรุงแผ่นดินในปัจจุบัน
สถานะ	ยังพระราชทานอยู่
ผู้สถาปนา	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ประธาน	พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
สถิติการมอบ
รายล่าสุด	ธนพันธ์ ธุระพันธ์ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565
ลำดับเกียรติ
สูงกว่า	ทุติยดิเรกคุณาภรณ์
รองมา	โยธิน
หมายเหตุ	ฝ่ายหน้า : มีศักดิ์เสมอพระยาพานทอง พระราชทานสืบตระกูลได้ถึงชั้นบุตรชาย ฝ่ายใน : มีคำนำหน้านาม "คุณหญิง"

ลักษณะ

แพรแถบ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้น ทุติยจุลจอมเกล้า สามารถแบ่งออกสำหรับพระราชทานให้ฝ่ายหน้าและฝ่ายใน โดยมีลักษณะดังนี้

ฝ่ายหน้า

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้า สำหรับฝ่ายหน้า 1 สำรับ ประกอบด้วย

• ดวงตรา
  • ด้านหน้า มีลักษณะเป็นทองคำรัศมี 8 แฉก ลงยาสีชมพู มีรัศมีทองแทรกตามระหว่างแฉก มีใบชัยพฤกษ์สองข้าง ลงยาสีเขียว กลางดวงตรามีพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขอบลงยาสีขาบ มีอักษรทองเขียนว่า "เราจะบำรุงตระกูลวงศ์ให้เจริญ" เบื้องบนมี พระจุลมงกุฎเปล่งรัศมีลงยาสีเขียว สีแดง สีขาบ สีขาว
  • ด้านหลัง มีลักษณะเหมือนด้านหน้า แต่ที่กลางดวงตราเป็นรูป ลงยาสีขาว บนหลังช้างเป็นรูปตรีศูล ลงยาสีขาว ที่ขอบมีอักษรทองว่า "ปีระกา เบญจศก ศักราช ๑๒๓๕" รอบขอบเป็นรูปจักร ลงยาสีขาวพื้นแดง

ดวงตราใช้สำหรับประดับห้อยกับแพรแถบสีชมพู กว้าง 5 เซนติเมตร ใช้สำหรับสวมคอ

ฝ่ายใน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้า สำหรับฝ่ายใน 1 สำรับ ประกอบด้วย

• ดวงตรา มีลักษณะเหมือนกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าชั้นปฐมจุลจอมเกล้าสำหรับฝ่ายใน แต่ไม่ประดับเพชร ใช้ห้อยกับแพรแถบสีชมพูขนาดกว้าง 5 เซนติเมตร ผูกเป็นรูปแมลงปอ ประดับเสื้อที่หน้าบ่าซ้าย

เครื่องราชอิสริยยศ ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้น ทุติยจุลจอมเกล้า มีบรรดาศักดิ์เสมอขุนนางชั้น พระยาพานทอง จะได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยยศประกอบดังนี้

1. เสื้อครุยเสนามาตย์ปักอักษร จ.จ.จ. (ฝ่ายหน้า) / ผ้าแพรสะพัก(ฝ่ายใน)

2. กาทองคำ โต๊ะทองคำ

3. คณโททองคำ พร้อมพานรอง

4. พานหมากทองคำ พร้อมเครื่องประกอบ 8สิ่ง (ฝ่ายหน้า) / หีบหมากทองคำ (ฝ่ายใน)

เกียรติยศที่จะได้รับพระราชทานเมื่อเสียชีวิต ผู้ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้น ทุติยจุลจอมเกล้า เมื่อเสียชีวิตให้ใช้คำว่า ถึงแก่อนิจกรรม

1. โกศโถ
2. น้ำหลวงอาบศพ
3. ฉัตรเบญจา 4 คันตั้งประกอบเกียรติยศข้างโกศศพ และ 10คัน เวลาแห่เวียนเมรุ
4. ปี่ไฉน 1 กลองชนะ 10 ประโคม เวลารับพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ เวลาแห่โกศศพเวียนเมรุ และ เวลารับพระราชทานเพลิงศพ
5. เพลิงหลวง (หากพระมหากษัตริย์หรือพระบรมราชินีเสด็จไปพระราชทานเพลิงศพ จะทรงจุดฝักแคพระราชทานเพลิง)

(หากผู้วายชนม์มีเกียรติยศเพิ่มจากนี้ ก็อาจได้รับพระราชทานเครื่องประกอบเกียรติยศสูงขึ้นได้อีก)

คำนำหน้านาม

สตรีที่ได้รับพระราชานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้า สามารถใช้คำนำหน้านามได้ คือ ใช้คำนำหน้านามว่า "คุณหญิง"

สำหรับสตรีในราชสกุล ชั้นหม่อมเจ้าขึ้นไปให้ใช้คำนำหน้าพระนามตามเดิม ไม่ว่าจะได้รับพระราชทานชั้นใด ส่วนสตรีในราชสกุล ชั้นหม่อมราชวงศ์ และหม่อมหลวง เมื่อได้รับพระราชทานทุติยจุลจอมเกล้า ให้ใช้ฐานันดรศักดิ์เดิม โดยไม่ใช้คำนำหน้านามว่า "คุณหญิง" นำหน้า

การสืบตระกูลเครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้านั้น สามารถสืบตระกูลเครื่องราชอิสริยาภรณ์ได้ โดยบุตรชายของผู้ได้รับพระราชทานนั้น จะได้รับพระราชานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้น ตติยจุลจอมเกล้า สืบตระกูลเมื่อผู้ได้รับพระราชทานล่วงลับไปแล้ว และการสืบตระกูลจะสิ้นสุดลงเพียงชั้นนี้เท่านั้น หากไม่มีบุตรชาย หรือ บุตรชายไม่สามารถรับได้ ก็สามารถพระราชทานให้ทายาทที่เป็นชายคนอื่นแทนได้ (หากผู้สืบตระกูลเป็นชั้น หลาน หรือ เหลน ให้รับพระราชทาน ตติยานุจุลจอมเกล้า แทน)

อ้างอิง

1. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ลำดับเกียรติเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย 2011-11-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๑๐, ตอน ๒๙ง ฉบับพิเศษ, ๑๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๖, หน้า ๑
2. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า พุทธศักราช ๒๔๘๔, เล่ม ๕๘, ตอน ๐ ก, ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๔, หน้า ๑๕๕๓
3. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศการใช้คำนำหน้านามสตรีผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม ๑๓๙, ตอนพิเศษ ๕๓ง, ๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๕, หน้า ๑
4. เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า 2007-12-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จาก สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี

แหล่งข้อมูลอื่น

• ทุติยจุลจอมเกล้าฝ่ายหน้า 2007-12-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จาก สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
• ทุติยจุลจอมเกล้าฝ่ายใน 2007-12-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จาก สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี