Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
สนับสนุน
www.wiki3.th-th.nina.az
  • วิกิพีเดีย

ในสาขาจ ตว ทยา ฮ วร สต ก อ งกฤษ heuristic พห พจน ฮ วร สต กส เป นกฎท ง าย ๆ และม ประส ทธ ภาพ ท เราม กจะใช ในการประเม น แล

ฮิวริสติกในการลงความเห็นและการตัดสินใจ

ฮิวริสติกในการลงความเห็นและการตัดสินใจ
www.wiki3.th-th.nina.azhttps://www.wiki3.th-th.nina.az

ในสาขาจิตวิทยา ฮิวริสติก (อังกฤษ: heuristic พหูพจน์ "ฮิวริสติกส์") เป็นกฎที่ง่าย ๆ และมีประสิทธิภาพ ที่เรามักจะใช้ในการประเมิน และการตัดสินใจ เป็นวิธีลัดทางความคิดโดยเพ่งความสนใจไปยังส่วนหนึ่งของปัญหาที่ซับซ้อนแล้วไม่ใส่ใจในส่วนอื่น กฎเหล่านี้ทำงานได้ดีในสถานการณ์โดยมาก แต่สามารถนำไปสู่ความผิดพลาดอย่างเป็นระบบ ซึ่งอาจเป็นความผิดพลาดโดยตรรกะ โดยความเป็นไปได้ หรือโดยความสมเหตุสมผล ความผิดพลาดเหล่านี้เป็นความเอนเอียงทางประชาน (cognitive bias) ซึ่งมีการค้นพบแล้วมากมายหลายแบบ เป็นความผิดพลาดที่มีผลต่อการตัดสินใจในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่นการประเมินราคาบ้านหรือการพิพากษาตัดสินคดี ฮิวริสติกปกติมักจะเป็นการตัดสินใจที่เป็นอัตโนมัติ เป็นการรู้เอง (intuitive) ที่ไม่ต้องอาศัยการคิด แต่อาจมีการใช้เป็นกลยุทธ์ทางความคิดอย่างจงใจได้ เมื่อต้องทำการตัดสินใจโดยมีข้อมูลที่จำกัด

นักประชานศาสตร์ชาวอเมริกันเฮอร์เบิร์ต ไซมอนดั้งเดิมเป็นผู้เสนอว่า การตัดสินใจของมนุษย์ต้องอาศัยฮิวริสติก[] โดยใช้แนวความคิดจากวิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์ ในต้นคริสต์ทศวรรษ 1970 นักจิตวิทยาแดเนียล คาฮ์นะมัน และอะมอส ทเวอร์สกี้ แสดงฮิวริสติก 3 ประเภทที่เป็นฐานของการตัดสินใจโดยรู้เองที่ใช้อย่างกว้างขวาง งานวิจัยเหล่านี้ จุดชนวนโปรแกรมงานวิจัยเกี่ยวกับ ฮิวริสติกและความเอนเอียง (Heuristics and Biases) ซึ่งศึกษาการตัดสินใจในชีวิตจริงของมนุษย์ และศึกษาสถานการณ์ที่การตัดสินใจเหล่านี้ใช้ไม่ได้ คือไม่สมเหตุผล งานวิจัยในแนวนี้ได้คัดค้านไอเดียว่า มนุษย์เป็นสัตว์ที่กระทำตามเหตุผล และได้ให้ทฤษฎีเกี่ยวกับการประมวลสารสนเทศ (information processing) ที่สามารถอธิบายวิธีการที่มนุษย์ใช้ในการประเมินผลหรือการตัดสินใจ เป็นแนวงานวิจัยที่เริ่มมีความสนใจในระดับสากลในปี ค.ศ. 1974 ด้วยบทความที่พิมพ์ในวารสาร Science มีชื่อว่า "Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases (การประเมินภายใต้ความไม่แน่ใจ ฮิวริสติกและความเอนเอียง)" ซึ่งได้กลายเป็นแนวทางของทฤษฎีเกี่ยวกับการตัดสินใจที่มีทั้งหมดในปัจจุบัน

แม้ว่า งานวิจัยเป็นจำนวนมากจะเพ่งเล็งความสนใจไปที่ความผิดพลาดที่ฮิวริสติกมีส่วนเกี่ยวข้อง ฮิวริสติกสามารถพิจารณาได้ว่าเป็นกระบวนการทางเหตุผลของระบบประสาท ถ้ามองในแง่นี้ ฮิวริสติกนั้นใช้ได้ดีพอในสถานการณ์โดยมาก โดยทำให้ไม่เป็นเรื่องหนักในการใช้ทรัพยากรทางสมอง มุมมองทางทฤษฎีอีกอย่างหนึ่งพิจารณาฮิวริสติกว่า เป็นกระบวนการทางเหตุผล เพราะว่า ทำงานได้อย่างรวดเร็วโดยที่ไม่ต้องมีข้อมูลทั้งหมด และอาจจะแม่นยำเท่า ๆ กับกระบวนการทางเหตุผลที่ซับซ้อนกว่า ความเข้าใจในบทบาทของฮิวริสติกในจิตวิทยามนุษย์โดยนักการตลาดและผู้มีหน้าที่โน้มน้าวใจอื่น ๆ สามารถมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจของหมู่ชน เช่นราคาสิ่งของที่มนุษย์ซื้อขาย หรือปริมาณที่ซื้อขาย

ประเภท

ในงานวิจัยเริ่มต้น คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้เสนอฮิวริสติกสามประเภทคือ ความพร้อมใช้งาน (availability) ความเป็นตัวแทน (representativeness) และการตั้งหลักและการปรับ (anchoring and adjustment) งานต่อ ๆ มาได้ค้นพบฮิวริสติกประเภทอื่น ๆ ฮิวริสติกที่เป็นมูลฐานการตัดสินใจเรียกว่า ฮิวริสติกการตัดสินใจ (judgment heuristics) ฮิวริสติกที่ใช้ตัดสินความน่าพึงใจของทางเลือกต่าง ๆ เรียกว่า ฮิวริสติกการประเมินค่า (evaluation heuristics)

ความพร้อมใช้งาน

ในสาขาจิตวิทยา ความพร้อมใช้งาน (availability) หมายถึงความง่ายดายที่สามารถคิดถึงไอเดียหนึ่ง ๆ ได้ และเมื่อเราประเมินความถี่ความชุกของเหตุการณ์หนึ่ง ๆ อาศัยว่าง่ายที่จะคิดถึงขนาดไหน เรากำลังใช้ฮิวริสติกโดยความพร้อมใช้งาน ถ้าเป็นเหตุการณ์ที่จริง ๆ เกิดขึ้นไม่บ่อย แต่ง่ายหรือชัดเจนที่จะคิดถึง การประเมินความถี่เหตุการณ์นี้จะมีค่าสูงเกินความจริง ยกตัวอย่างเช่น เราจะประเมินโอกาสที่จะเสียชีวิตเพราะเหตุการณ์ระทึกใจ เช่นพายุทอร์นาโดและการก่อการร้าย (ตัวอย่างสำหรับคนอเมริกัน) สูงเกินไป เพราะการเสียชีวิตที่น่าระทึกใจและรุนแรง เป็นเรื่องที่สื่อเผยแพร่อย่างกว้างขวาง และดังนั้นจึงมีความพร้อมใช้งานในระดับที่สูงกว่า ในนัยตรงกันข้าม เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นบ่อยแต่ธรรมดา ๆ เป็นสิ่งที่คิดถึงได้ยากกว่า ดังนั้น เรามักจะประเมินค่าความถี่ต่ำเกินไป เช่นการเสียชีวิตจากการฆ่าตัวตาย โรคหลอดเลือดสมอง และโรคเบาหวาน ฮิวริสติกนี้เป็นเหตุผลอย่างหนึ่งที่เราสามารถเปลี่ยนใจเพราะเหตุเรื่องเล่าที่เป็นจริงเป็นจังเพียงเรื่องเดียว ได้ง่ายกว่าเพราะเหตุหลักฐานทางสถิติตั้งมากมาย และอาจมีบทบาทในเรื่องความดึงดูดใจของการเล่นลอตเตอรี่ เพราะว่าสำหรับคนที่ซื้อลอตเตอรี่ การคิดถึงคนถูกรางวัลที่ดีอกดีใจ ที่มีการเผยแพร่ทางสื่ออย่างกว้างขวาง ง่ายที่จะคิดถึงกว่าคนอื่นเป็นล้าน ๆ ที่ไม่ถูกรางวัลอะไรเลย

สำหรับผู้ใช้ภาษาอังกฤษ ถ้าต้องตัดสินว่ามีคำที่ขึ้นต้นด้วยอักษร "T" หรือ "K" มากกว่ากัน ฮิวริสติกนี้ให้คำตอบได้อย่างง่าย ๆ และรวดเร็ว คือ คำที่ขึ้นต้นด้วย "T" คิดถึงได้ง่ายกว่า ดังนั้น เราสามารถให้คำตอบที่ถูกต้องโดยไม่ต้องไปนับคำ แต่ว่า ฮิวริสติกนี้ก็สามารถให้คำตอบที่ผิดได้ด้วย คือ เมื่อถามว่า มีคำที่มีอักษร "K" ขึ้นต้น หรือมีอักษร "K" ในตำแหน่งที่สามมากกว่ากัน เราก็จะใช้ฮิวริสติกเดียวกันในการหาคำตอบ การคิดถึงคำที่ขึ้นต้นด้วย "K" เช่น kangaroo (จิงโจ้) kitchen (ครัว) หรือ kept (เก็บ รักษา - อดีตกาล) นั้นง่าย แต่การคิดถึงคำมี "K" ในตำแหน่งที่สามเช่น lake (ทะเลสาบ) หรือ acknowledge (ยอมรับ) นั้นยากกว่า แม้ว่าความจริงแล้ว คำที่มี "K" ในตำแหน่งที่สามมีจำนวนมากกว่าถึง 3 เท่า ฮิวริสติกนี้ทำให้เราสรุปอย่างผิด ๆ ว่า คำที่ขึ้นต้นด้วย "K" สามัญกว่า

ในอีกงานทดลองหนึ่ง มีการให้ผู้ร่วมการทดลองศึกษารายชื่อ 4 รายการ คือ สองรายการมีชื่อของหญิงมีชื่อเสียง 19 คน และชายมีชื่อเสียงน้อยกว่า 20 คน และสองรายการมีชื่อของชายมีชื่อเสียง 19 คนและหญิงมีชื่อเสียงน้อยกว่า 20 คน มีการให้ผู้ร่วมการทดลองกลุ่มแรกระลึกถึงชื่อให้มากที่สุดที่จะจำได้ และให้ผู้ร่วมการทดลองกลุ่มที่สองประเมินว่า มีชื่อผู้หญิงหรือผู้ชายมากกว่ากันในรายการ ผลปรากฏว่า ในกลุ่มแรก มีผู้ร่วมการทดลองถึง 57% ที่ระลึกถึงชื่อที่มีชื่อเสียงได้มากกว่า ในกลุ่มที่สอง ผู้ร่วมการทดลองถึง 80% ทำการประเมินผิดพลาดว่า มีชื่อผู้ชายหรือผู้หญิงมากกว่า คือถ้ารายการมีหญิงมีชื่อเสียง 19 คนและมีชายมีชื่อเสียงน้อยกว่า 20 คน ผู้ร่วมการทดลองก็จะประเมินผิด ๆ ว่า มีชื่อของผู้หญิงมากกว่า และในนัยตรงกันข้ามก็เช่นกัน คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้ตีความผลอย่างนี้ว่า การตัดสินอัตราส่วนชื่อผู้หญิงผู้ชายขึ้นอยู่กับความพร้อมใช้งาน (คือง่ายที่จะคิดถึง) ซึ่งอยู่ในระดับที่สูงกว่าในกรณีที่เป็นชื่อของคนมีชื่อเสียง

ในอีกงานทดลองหนึ่งที่ทำก่อนการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา ค.ศ. 1976 มีการให้ผู้ร่วมการทดลองจินตนาการว่านายเจอรัลด์ ฟอร์ดเป็นผู้ชนะ ส่วนอีกกลุ่มหนึ่งให้คิดถึงนายจิมมี คาร์เตอร์ว่า เป็นผู้ชนะ ต่อมาจะพบว่า แต่ละกลุ่มจะคิดว่า คนที่ตนจินตนาการถึงจะมีโอกาสสูงกว่าที่จะชนะจริง ๆ นักวิจัยได้พบปรากฏการณ์คล้าย ๆ กันถ้าให้นักศึกษาจินตนาการถึงการแข่งขันระหว่างทีมอเมริกันฟุตบอลระดับมหาวิทยาลัย ผลของการจินตนาการ ต่อค่าความน่าจะเป็นที่เป็นค่าตามอัตวิสัย ก็พบในงานทดลองที่ทำโดยนักวิจัยอื่น ๆ อีกด้วย

ความพร้อมใช้งานของค็อนเส็ปต์หนึ่ง จะขึ้นอยู่กับการคิดถึงค็อนเส็ปต์นั้นว่าเกิดขึ้นบ่อยครั้งแค่ไหน และได้คิดถึงเร็ว ๆ นี้หรือไม่ ในงานศึกษาหนึ่ง มีการให้ผู้ร่วมการทดลองเติมประโยคที่ยังไม่เต็มให้เสร็จ นักวิจัยได้เลือกคำในประโยคที่ให้ เพื่อกระตุ้นการทำงานของค็อนเส็ปต์ โดยเป็นคำเกี่ยวกับความดุและความใจดี ซึ่งเป็นเทคนิคที่เรียกว่า priming ต่อจากนั้น ก็มีการให้ผู้ร่วมการทดลองตีความพฤติกรรมของชายคนหนึ่งในเรื่องสั้น ๆ ที่ไม่ชัดเจน การตีความของผู้ร่วมการทดลองปรากฏว่ามีความเอนเอียงไปตามอารมณ์ที่กระตุ้นโดย priming คือ ยิ่งมีการกระตุ้นโดยคำมากเท่าไร ความเอนเอียงก็มีเพิ่มขึ้นเท่านั้น แต่ว่า ถ้าช่วงเวลาระหว่างงานแรก (เช่นที่เกิด priming) และงานที่สอง (เช่นที่ตีความพฤติกรรม) ห่างกัน ความเอนเอียงจะลดระดับลง

คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้เสนอฮิวริสติกโดยความพร้อมใช้งาน ว่าเป็นคำอธิบายของปรากฏการณ์สหสัมพันธ์ลวง (illusory correlation) ที่เราตัดสินใจผิด ๆ ว่า เหตุการณ์สองอย่างเป็นเหตุและผลของกันและกัน คือ เราตัดสินใจผิดว่าเหตุการณ์ทั้งสองมีความสัมพันธ์ เพราะว่าง่ายที่จะจินตนาการหรือระลึกถึงเหตุการณ์สองอย่างนั้นพร้อม ๆ กัน (ดูรายละเอียดในฮิวริสติกโดยความพร้อมใช้งาน)

ความเป็นตัวแทน

ฮิวริสติกโดยความเป็นตัวแทนเกิดขึ้นเมื่อเราใช้ประเภทของบุคคลสิ่งของ ในการตัดสินใจเกี่ยวกับบุคคลหนึ่ง ๆ หรือวัตถุหนึ่ง ๆ เช่นเมื่อจะตัดสินใจว่าคน ๆ หนึ่งเป็นผู้ร้ายหรือไม่ ประเภท "ผู้ร้าย" จะมีรูปแบบตัวอย่าง ซึ่งเราจะใช้เปรียบเทียบกับบุคคลนั้น เพื่อจัดประเภทว่าบุคคลนั้นเป็นผู้ร้ายหรือไม่ วัตถุเปรียบเทียบจะมีความเป็นตัวแทนสูงสำหรับประเภทหนึ่ง ๆ ถ้าวัตถุมีลักษณะคล้ายกับรูปแบบตัวอย่างของประเภทนั้น ๆ ดังนั้น เมื่อเราจัดประเภทวัตถุสิ่งของโดยใช้ความเป็นตัวแทน เราก็กำลังใช้ฮิวริสติกนี้ ความเป็นตัวแทน (Representativeness) ในที่นี้สามารถหมายถึง

  • ความที่รูปแบบตัวอย่าง เป็นตัวแทนของประเภทนั้น ๆ
  • ความสัมพันธ์ระหว่างรูปแบบตัวอย่างกับวัตถุที่กำลังจัดประเภท (คือเหมือนกันแค่ไหน)

แม้ว่าจะมีประสิทธิภาพในปัญหาบางอย่าง ฮิวริสติกนี้ต้องอาศัยการใส่ใจในลักษณะเฉพาะอย่างเพียงบางอย่าง ของบุคคลหรือวัตถุนั้น ๆ โดยไม่ได้ใส่ใจว่า ลักษณะเฉพาะอย่างเหล่านั้น มีระดับความสามัญ (คือความชุก) ในประชากรทั่วไปแค่ไหน (ระดับความสามัญที่เรียกว่า อัตราพื้นฐานหรือ base rates) ดังนั้น เราอาจจะประเมินโอกาสที่สิ่งหนึ่ง ๆ จะมีคุณสมบัติที่ไม่เหมือนใคร ในระดับที่สูงเกินไป และอาจจะประเมินโอกาสที่สิ่งหนึ่ง ๆ มีคุณสมบัติที่สามัญ ในระดับที่ต่ำเกินไป นี้เรียกว่า เหตุผลวิบัติโดยอัตราพื้นฐาน (base rate fallacy) การประเมินความเป็นไปได้โดยตัวแทน อธิบายปรากฏการณ์นี้และวิธีการตัดสินใจของมนุษย์บางอย่าง ที่ไม่สอดคล้องกับกฎความน่าจะเป็นตามธรรมชาติ

ฮิวริสติกนี้สามารถใช้อธิบายว่า เราตัดสินว่าอะไรเป็นเหตุและผลได้อย่างไร เมื่อเราตัดสินใจอาศัยว่าเหตุและผลต้องมีความคล้ายคลึงกัน เรากำลังใช้ฮิวริสติกนี้ ซึ่งสามารถนำไปสู่การมีความเอนเอียง คือเราจะตัดสินว่าเป็นเหตุและผลระหว่างสิ่งที่มีความคล้ายคลึงกัน และจะหาเหตุผลไม่ได้ถ้าเหตุและผลไม่คล้ายกัน ตัวอย่างเช่น โรคระบาดที่กว้างใหญ่อาจมีเหตุที่เล็กน้อยเช่นไวรัส หรือว่าผลลบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างสลับซับซ้อนอาจจะมีเหตุง่าย ๆ คือการเริ่มใช้ยาฆ่าแมลงใหม่

การไม่ใส่ใจในอัตราพื้นฐาน

ในงานทดลองปี ค.ศ. 1973 มีการใช้ประวัติทางจิตวิทยาของนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาสมมุติชื่อว่า ทอม ผู้ร่วมการทดลองกลุ่มหนึ่งต้องให้คะแนนความคล้ายคลึงกัน ระหว่างทอมกับนักศึกษาทั่วไปในสาขาวิชาการต่าง ๆ 9 คณะ (รวมทั้งกฎหมาย วิศวกรรม และบรรณารักษศาสตร์) ส่วนอีกกลุ่มหนึ่งต้องประเมินว่า ทอมมีโอกาสเป็นเปอร์เซ็นต์แค่ไหนที่จะเข้าศึกษาในสาขาเหล่านั้น ถ้าโอกาสการเข้าการศึกษาเป็นเปอร์เซ็นต์ที่ให้ เป็นไปตามกฎความน่าจะเป็น ก็ควรจะมีความคล้ายคลึงกับอัตราพื้นฐาน (base rate) ซึ่งก็คือ อัตราส่วนของนักศึกษาในสาขาวิขาทั้ง 9 (ซึ่งผู้ร่วมการทดลองอีกกลุ่มหนึ่งทำการประเมิน) และถ้าเราตัดสินใจตามกฎความน่าจะเป็น ก็ควรจะกล่าวว่า ทอมมีโอกาสจะศึกษาอยู่ในสาขามนุษยศาสตร์มากกว่าวิทยาศาสตร์ห้องสมุด เพราะว่า มีนักศึกษาในสาขามนุษยศาสตร์มากกว่า และข้อมูลเพิ่มเติมอื่นในประวัติทางจิตวิทยานั้น คลุมเครือและเชื่อถือไม่ได้ แต่ว่า ผลที่พบก็คือค่าประเมินโอกาสที่ทอมจะเข้าศึกษาวิชาการต่าง ๆ กลับคล้ายกับค่าประเมินความคล้ายคลึงของทอมกับนักศึกษาในวิชาการต่าง ๆ เกือบสิ้นเชิง ผลงานที่คล้ายคลึงกันก็พบด้วย ในอีกงานวิจัยหนึ่งที่ผู้ร่วมการทดลองตัดสินโอกาสที่หญิงที่กุขึ้นคนหนึ่ง จะเลือกทำอาชีพต่าง ๆ งานวิจัยเหล่านี้แสดงว่า แทนที่จะประเมินความน่าจะเป็นโดยใช้อัตราพื้นฐาน เราจะใช้ความคล้ายคลึงกัน (หรือความเป็นตัวแทน) ซึ่งเป็นข้อมูลที่เข้าถึงได้ง่ายแทน

เหตุผลวิบัติโดยประพจน์เชื่อม (Conjunction fallacy)

เมื่อเราตัดสินใจอาศัยความเป็นตัวแทน เราสามารถตัดสินผิดพลาดจากกฎธรรมชาติของความน่าจะเป็น คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้ให้ผู้ร่วมการทดลองอ่านข้อความสั้น ๆ เกี่ยวกับหญิงคนหนึ่งชื่อว่าลินดา โดยกล่าวถึงเธอว่า "อายุ 31 ปี ยังโสด พูดจาตรงไปตรงมา และฉลาดมาก เธอเรียนปรัชญาเป็นวิชาเอก แม้จะเป็นนักศึกษา เธอก็มีความสนใจในปัญหาการเลือกปฏิบัติ และปัญหาความยุติธรรมทางสังคมอย่างลึกซึ้ง และเข้าร่วมการเดินขบวนต่อต้านการใช้อาวุธ/พลังงานนิวเคลียร์" ผู้ร่วมการทดลองจะอ่านข้อความนี้แล้วประเมินความเป็นไปได้ของข้อความต่าง ๆ เกี่ยวกับลินดา รวมทั้ง "ลินดาเป็นพนักงานรับฝากถอนเงินในธนาคาร" และ "ลินดาเป็นพนักงานรับฝากถอนเงินในธนาคาร และเข้าร่วมกิจกรรมขบวนการเพื่อสิทธิของสตรี" เรามักจะมีความโน้มเอียงที่มีกำลังในการเลือกข้อความหลัง ซึ่งเฉพาะเจาะจงมากกว่า ว่ามีโอกาสเป็นไปได้สูงกว่า แม้ว่า จริง ๆ แล้ว ประพจน์เชื่อมในรูปแบบ "ลินดาเป็นทั้ง ก and ข" ไม่สามารถที่จะเป็นไปได้มากกว่าข้อความที่ทั่วไปยิ่งกว่าคือ "ลินดาเป็น ก" การอธิบายโดยใช้ฮิวริสติกนี้คือว่า การตัดสินใจบิดเบือนไป เพราะว่า สำหรับผู้อ่านแล้ว ข้อความอธิบายบุคคลิกของลินดา คล้ายกับของบุคคลที่อาจจะเป็นนักสิทธินิยมของสตรี แต่ไม่เหมือนกับคนที่ทำงานในธนาคาร

มีอีกงานศึกษาหนึ่งคล้าย ๆ กันที่ใช้ชายชื่อว่าบิลล์ ซึ่งได้รับคำพรรณนาว่า "ฉลาดแต่ไม่ค่อยมีจินตนาการ" คนโดยมากที่อ่านข้อความนี้ให้โอกาสข้อความ "บิลล์เป็นนักบัญชีที่เล่นดนตรีแจ๊สเป็นงานอดิเรก" ว่าเป็นไปได้มากกว่าข้อความ "บิลล์เล่นดนตรีแจ๊สเป็นงานอดิเรก" (เพราะว่าคนฉลาดควรจะเป็นนักบัญชีได้ แต่คนไม่มีจินตนาการไม่ควรจะเป็นผู้เล่นดนตรีแจ๊ส)

คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้ได้ใช้วิธีการที่เป็น "การยักย้ายเปลี่ยนแปลง (องค์ประกอบการทดลอง) ที่เพิ่มความสิ้นหวังขึ้นเรื่อย ๆ" เพื่อจะให้ผู้ร่วมการทดลองรับรู้ถึงความผิดพลาดทางตรรกะของตน ในรูปแบบหนึ่ง ผู้ร่วมการทดลองต้องเลือกระหว่าง

  • คำอธิบายที่ถูกต้องตามตรรกะว่า ทำไมข้อความว่า "ลินดาเป็นพนักงานรับฝากถอนเงินในธนาคาร" จึงมีโอกาสเป็นไปได้มากกว่า
  • การอ้างเหตุผลที่ไม่ถูกต้องตามตรรกะที่แสดงว่า "ลินดาเป็นพนักงานรับฝากถอนเงินในธนาคารที่นิยมสิทธิของสตรี" มีโอกาสเป็นไปได้มากกว่า "เพราะว่า เธอเหมือนกับผู้เข้าร่วมกิจกรรมสิทธิของสตรีมากกว่าเหมือนกับพนักงานรับฝากถอนเงินในธนาคาร"

แต่ว่า ผู้ร่วมการทดลอง 65% กลับเห็นว่า การอ้างเหตุผลที่ไม่ถูกต้องตามตรรกะน่าเชื่อมากกว่า

นักวิจัยอื่น ๆ ได้ทำการทดลองรูปแบบอื่นต่าง ๆ คล้าย ๆ กันนี้ เพื่อที่จะเช็คดูว่า ผู้ร่วมการทดลองเข้าใจผิดคำถามหรือไม่ แต่ก็ไม่สามารถที่ระงับเหตุผลวิบัติที่ผู้ร่วมการทดลองมีได้ แต่ว่า ความผิดพลาดจะระงับไปได้ ถ้าถามคำถามโดยใช้ศัพท์เกี่ยวกับความถี่ ทุกคนที่ร่วมการทดลองแบบนี้จะรู้จักว่า ในคน 100 คนที่มีลักษณะเหมือนที่กล่าวไว้ในข้อความ ปริพจน์เชื่อม (ว่า เธอเป็นทั้ง ก และ ข) จะไม่สามารถเป็นจริงมากกว่าข้อความที่ทั่วไปกว่า (ว่า เธอเป็น ก)

ความไม่รู้ขนาดตัวอย่าง

คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้ให้ผู้ร่วมการทดลองพิจารณาปัญหาเกี่ยวกับความแตกต่างกันโดยสุ่ม ยกตัวอย่างง่าย ๆ เช่น ถ้าจินตนาการว่า ทารกครึ่งหนึ่งที่เกิดในโรงพยาบาลเป็นผู้ชาย อัตราส่วนนี้จะไม่เป็นครึ่งหนึ่งพอดีในทุก ๆ ระยะเวลา เช่นในบางวัน จะมีเด็กผู้หญิงเกิดมากกว่าผู้ชาย และในวันอื่น ก็จะมีผู้ชายเกิดมากกว่าผู้หญิง ฉะนั้น ปัญหาก็คือว่า โอกาสที่อัตราส่วนการเกิดจะน้อยหรือมากไปกว่าครึ่งหนึ่งนั้น ขึ้นอยู่กับการเกิดที่มีน้อยหรือมากวันต่อวันหรือไม่ นี่เป็นเรื่องที่มีหลักฐานยืนยันทางสถิติอย่างชัดเจนอยู่แล้วว่า อัตราส่วนนั้นจะแปรเปลี่ยนไปวันต่อวันในระดับที่สูงกว่า ถ้าการเกิดวันต่อวันนั้นมีน้อย แต่ว่า ความคิดของเราเกี่ยวกับปัญหานี้ไม่ได้สะท้อนถึงความจริงข้อนี้ คือ เรามักจะตอบว่า จำนวนการเกิดในโรงพยาบาลไม่มีผลต่อโอกาสที่จะมีทารกเพศชายเกินกว่า 60% เกิดในวันนั้น คำอธิบายปรากฏการณ์นี้โดยใช้ฮิวริสติกก็คือว่า เราพิจารณาเพียงแค่ว่า อัตราส่วน 60% มีความเหมือนกับอัตราส่วนเฉลี่ยที่ยกขึ้นก่อนที่ 50%

การทำให้เจือจาง

มีกลุ่มนักวิจัยที่เสนอว่า ทฤษฎีความเป็นตัวแทนสามารถอธิบายปรากฏการณ์ทำให้เจือจาง (dilution effect) คือเมื่อข้อมูลที่ไม่เกี่ยวกันกลับทำความรู้สึกแบบ stereotype (คือทัศนคติทั่วไปที่มีในสังคม) ให้อ่อนลง ในงานวิจัยหนึ่ง มีการถามผู้ร่วมการทดลองว่าพอล (ชื่อผู้ชาย) หรือซูซาน (ชื่อผู้หญิง) มีโอกาสมากกว่าที่จะเป็นคนออกปากออกเสียง โดยไม่ได้ให้ข้อมูลอื่นนอกจากชื่อ ผู้ร่วมการทดลองยกพอลให้เป็นคนออกปากออกเสียงมากกว่า คือปรากฏว่าตัดสินใจโดยอาศัยทัศนคติทั่วไปเกี่ยวกับเพศของสังคม ในผู้ร่วมการทดลองอีกกลุ่มหนึ่ง มีการให้ข้อมูลเพิ่มว่า มารดาของพอลและซูซานต่างก็เดินทางไปทำงานที่ธนาคาร ผู้การทดลองจะไม่ใช้ใช้ทัศนคติทั่วไปของสังคมในการตัดสินใจ คือยกทั้งพอลและซูซานเท่า ๆ กันว่าเป็นคนออกปากออกเสียง ซึ่งผู้วิจัยให้คำอธิบายว่า ข้อมูลที่เพิ่มขึ้นเกี่ยวกับพอลและซูซาน แม้จะไม่ได้เกี่ยวข้องกับประเด็น แต่ก็ทำพอลและซูซานให้มีความคล้ายกับตัวแทนของผู้หญิงและผู้ชายน้อยลงโดยองค์รวม และดังนั้น ความคาดหมายเกี่ยวกับพฤติกรรมของเพศหญิงและเพศชายจึงมีอิทธิพลน้อยลง

นี้หมายความว่า ข้อมูลที่ไม่เกี่ยวข้องหรือไม่ได้ช่วยในการวินิจฉัย สามารถทำข้อมูลที่เกี่ยวข้องกัน ให้มีอิทธิพลน้อยลงในการตัดสินใจ

การเข้าใจความสุ่มผิด

ความเป็นตัวแทนยังสามารถอธิบายความผิดพลาดอย่างเป็นระบบที่เรามีเมื่อตัดสินความน่าจะเป็นของเหตุการณ์สุ่ม ยกตัวอย่างเช่น ในการโยนเหรียญต่อ ๆ กัน แต่ละครั้งออกหัว (ห) หรือก้อย (ก) เรามักจะตัดสินลำดับผลที่เป็นรูปแบบเช่น หหหกกก ว่ามีโอกาสน้อยกว่าลำดับผลที่เป็นรูปแบบน้อยกว่าเช่น หกหกกห แต่โดยสถิติแล้ว ลำดับทั้งสองอย่างมีความน่าจะเป็นเท่า ๆ กัน ถึงอย่างนั้น เรามักจะเห็นลำดับที่เป็นรูปแบบว่าเป็นตัวแทนของเหตุการณ์สุ่มน้อยกว่า และดังนั้น มีโอกาสน้อยที่จะเป็นเหตุการณ์สุ่ม คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้เสนอว่า ปรากฏการณ์นี้เป็นมูลฐานของเหตุผลวิบัติของนักการพนัน (gambler's fallacy) ซึ่งเป็นความโน้มเอียงที่จะหวังว่า ผลที่เกิดขึ้นโดยสุ่มจะย้อนกลับมาเป็นเหมือนลำดับสุ่มแม้จะเป็นลำดับสั้น ๆ ยกตัวอย่างเช่น หวังว่าลูกบอลจะตกลงในหลุมดำของล้อรูเล็ตต์ เพราะว่าในการหมุนครั้งก่อน ๆ ตกลงในหลุมแดง นักวิจัยทั้งสองเน้นว่า แม้แต่ผู้เชี่ยวชาญทางสถิติก็มีความเสี่ยงต่อการแปลสิ่งเร้าผิดเช่นนี้ คือ ในปี ค.ศ. 1971 มีงานสำรวจนักจิตวิทยามืออาชีพ ซึ่งมีความคาดหวังว่า ตัวอย่างประชากรที่สุ่มมา จะมีความคล้ายคลึงกับประชากรจริง ๆ ในระดับสูงเกินกว่าความจริง ผลก็คือ นักจิตวิทยาจะประเมินกำลังทางสถิติของการทดลองของตนมากเกินไปอย่างเป็นระบบ และจะประเมินขนาดตัวอย่างที่จำเป็น เพื่อการทดสอบสมมติฐานที่มีความหมายทางสถิติต่ำเกินไป

การตั้งหลักและการปรับ

การตั้งหลักและการปรับ (Anchoring and adjustment) เป็นฮิวริสติกที่ใช้ในการประมาณตัวเลขในเหตุการณ์หลายอย่าง ตามคำพรรณนาดั้งเดิมของคาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้ เป็นการประมาณตัวเลขที่เริ่มจากตัวเลขที่มีอยู่แล้ว ซึ่งเรียกว่าหลัก (anchor) แล้วปรับจากเลขนั้นขึ้นหรือลงเพื่อจะได้คำตอบที่อาจเป็นไปได้ แต่ว่าในการทดลองของนักวิจัยทั้งสอง ผู้ร่วมการทดลองไม่ได้ปรับคำตอบให้ไปไกลจากหลักพอ ที่ค่าจะไปตรงกับความจริง ดังนั้น หลักเลขนั้นจริง ๆ แล้ว อาจทำการประมาณค่าให้เสียหาย แม้ว่าค่าของหลักจะปรากฏอย่างชัดเจนว่าไม่มีความเกี่ยวข้อง ในงานทดลองหนึ่ง มีการให้ผู้ร่วมการทดลองดูหมายเลขที่ใช้กงล้อหมุนเลือก (ทำนองเดียวกับล้อรูเล็ตต์) แล้วให้บอกว่า ค่าของอะไรอีกอย่างหนึ่งที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกัน มากหรือน้อยกว่าตัวเลขนั้น ยกตัวอย่างเช่น อาจจะมีการถามว่า "เปอร์เซ็นต์ของประเทศในแอฟริกาซึ่งเป็นสมาชิกของสหประชาชาติ น้อยหรือมากกว่า 65%" (โดย 65 เป็นตัวเลขที่หมุนล้อถูก) หลังจากนั้นก็จะให้ทายค่าเปอร์เซ็นต์ที่ถูกต้อง แต่ว่า ค่าที่ให้เป็นคำตอบ กลับมีสหสัมพันธ์ในระดับสูง กับค่าสุ่มที่ได้จากล้อหมุน แต่การปรับออกจากหลักที่ไม่เพียงพอ ไม่ใช่เป็นคำอธิบายอย่างเดียวที่เสนอในปรากฏการณ์นี้ ทฤษฎีสำหรับใช้อธิบายอีกอย่างหนึ่งก็คือ เราจะทำการประเมินอาศัยหลักฐานที่คิดได้สืบเนื่องจากหลักนั้น

image
ราคาประมูลของไวน์อาจมีอิทธิพล จากการพิจารณาตัวเลขสองหลักที่เป็นไปโดยสุ่ม

ปรากฏการณ์ตั้งหลักเห็นได้ในงานทดลองแบบต่าง ๆ มากมายทั้งในห้องแล็บทั้งในเหตุการณ์จริง ๆ และไม่สามารถกำจัดได้ แม้ว่า ผู้ร่วมการทดลองจะมีแรงจูงใจเช่นจะได้รางวัลเพราะการประเมินค่าที่แม่นยำ หรือว่าแม้แต่มีการบอกอย่างชัดแจ้งไม่ให้ตั้งค่าประเมินสืบเนื่องกับเลขที่เป็นหลัก ปรากฏการณ์นี้มีกำลังเพิ่มขึ้นเมื่อต้องทำการตัดสินใจอย่างรวดเร็ว และผู้ร่วมการทดลองในงานทดลองเหล่านี้ จะไม่มีความเข้าใจเกี่ยวการทำงานของจิตใจของตนที่ใช้ฮิวริสติก และจะปฏิเสธว่า เลขหลักนั้นมีอิทธิพลต่อการประมาณค่าตัวเลขของตน

ยิ่งไปกว่านั้น ถ้าเลขหลักนั้นเป็นเลขสุ่ม (ไร้ความหมาย) อย่างชัดเจน หรือมีค่าแบบสุดโต่ง ก็ยังสามารถทำค่าประเมินให้ผิดพลาดได้ งานทดลองหนึ่งให้ผู้ร่วมการทดลองประมาณปีที่อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ไปเยี่ยมประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นครั้งแรก ทั้งเลขหลัก 1215 และ 1992 ทำคำตอบให้เสียหายในระดับเดียวกับเลขหลักที่ใกล้กับความจริงอื่น ๆ งานทดลองอื่นถามผู้ร่วมการทดลองว่า อุณหภูมิโดยเฉลี่ยของเมืองซานฟรานซิสโกมากกว่าหรือน้อยกว่า 558 องศา หรือว่า วงดนตรีเดอะบีเทิลส์มีอัลบัมที่ติดอันดับ 10 ยอดนิยม มากกว่าหรือน้อยกว่า 100,025 อัลบัม แม้เลขหลักที่เหลวไหลน่าหัวเราะเหล่านี้ก็ยังมีอิทธิพลต่อการประมาณค่าจริง ๆ ของผู้ร่วมการทดลอง

ค่าประเมินที่มีผลจากการตั้งหลักเป็นความเอนเอียงที่มีกำลัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อต้องบอกค่าประมาณในรูปแบบของช่วงความเชื่อมั่น (confidence interval) ยกตัวอย่างเช่น เมื่อเราต้องพยากรณ์ดัชนีหุ้นของวันหนึ่ง ๆ โดยกำหนดค่าบนและค่าล่างเพื่อที่จะมีความมั่นใจในระดับ 98% ว่าค่าจริง ๆ จะตกลงในช่วงที่กำหนด งานวิจัยที่เชื่อถือได้พบว่า เราจะตั้งหลักของค่าบนค่าล่างใกล้กับค่าดัชนีที่เป็นค่าประเมินที่ดีที่สุดของเรามากเกินไป (คือคิดว่าดัชนีจะยุติที่ค่าไหนในวันนั้น ก็จะตั้งค่าบนค่าล่างไว้ใกล้ ๆ กัน อย่างไม่สมกับเหตุผล) ซึ่งทำให้เกิดปรากฏการณ์มั่นใจมากเกินไป (overconfidence effect) ซึ่งพบในการทดลองหนึ่งที่มีการทำช้ำมามากมายแล้ว คือ เมื่อเรามั่นใจ 98% ว่า เลขตัวหนึ่งที่ให้ประเมินจะอยู่ในช่วง ๆ หนึ่ง เราจะผิดพลาดประมาณ 30-40% (คือใน 100 ครั้งที่มีความรู้สึกว่ามั่นใจ 98% ก็จะผิดเสีย 30-40 ครั้ง แทนที่จะผิดตามที่ประมาณคือแค่ 2 ครั้ง)

การตั้งหลักเป็นปัญหาความเอนเอียงที่ยากอย่างยิ่ง ในกรณีที่ต้องรวมจำนวนเลขหลายตัวเป็นผลเลขที่เป็นตัวตัดสิน คาฮ์นะมันและทเวอร์สกี้แสดงหลักฐานโดยให้คนกลุ่มหนึ่งประมาณผลของการคูณเลข 8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1. แล้วให้อีกกลุ่มหนึ่งประมาณผลของการคูณเลขแบบย้อนกลับคือ 1 x 2 x 3 x 4 x 5 x 6 x 7 x 8. ทั้งสองกลุ่มประมาณผลคูณต่ำมากเกินไป แต่ว่า กลุ่มหลังมีค่าประเมินโดยเฉลี่ยที่น้อยกว่าอีกกลุ่มหนึ่งอย่างเป็นนัยสำคัญ ซึ่งอธิบายโดยการตั้งหลักได้ว่า เราคูณเลขสองสามตัวแรก แล้วตั้งหลักใช้เลขที่ได้ อีกงานหนึ่งที่เป็นนามธรรมน้อยกว่าก็คือการประเมินโอกาสเครื่องบินตก โดยมีความบกพร่องที่อาจเป็นไปได้มากมาย แต่ละอย่าง ๆ มีความเป็นไปได้ 1 ในล้าน สิ่งที่พบในผลงานวิจัยที่ศึกษาการประเมินเช่นนี้พบว่า เราตั้งหลักลงที่ความเสี่ยงของชิ้นส่วนเล็ก ๆ แต่ละส่วน และดังนั้นก็จะประเมินโอกาสเสี่ยงโดยรวมต่ำเกินไป มีปรากฏการณ์ที่สอดคล้องกันอีกอย่างหนึ่ง คือเมื่อเราประเมินความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ต่าง ๆ โดยเกิดขึ้นเป็นลำดับ เช่น ก เกิดขึ้น แล้ว ข ก็จะเกิดขึ้น เป็นต้น ในการตัดสินใจเช่นนี้ การตั้งหลักค่าความน่าจะเป็นลงที่ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์แต่ละภาค จะทำให้เกิดการประมาณค่าโดยรวมสูงเกินไป

การประยุกต์ใช้

การประเมินราคาสินค้า และการกำหนดจำนวนสิ่งของที่จะซื้อ มีผลมาจากปรากฏการณ์ตั้งหลัก ในงานทดลองหนึ่ง มีการให้ผู้ร่วมการทดลองเขียนเลขสองหลักสุดท้ายของเลขประกันทางสังคมของตน (ซึ่งโดยรวม ๆ แล้วเหมือนกับเป็นเลขสุ่มที่ให้แต่ละบุคคล) หลังจากนั้นก็จะถามว่า ผู้ร่วมการทดลองยินดีที่จะจ่ายเงินจำนวนเท่ากับตัวเลขนี้ (เป็นดอลลาร์สหรัฐ) สำหรับสินค้าที่ตนไม่รู้ค่า เช่นไวน์ ช็อกโกแลต และอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ หรือไม่ ต่อจากนั้นก็จะให้ผู้ร่วมการทดลองประมูลสินค้าเหล่านี้ ค่าประมูลของคนที่มีเลขสองหลักสูงที่สุด มีค่ามากเป็นหลายเท่ากว่าผู้ที่มีเลขต่ำที่สุด ถ้ามีกองซุปกระป๋องในซูเปอร์มาร์เก็ตที่มีป้ายว่า "จำกัด 12 กระป๋องต่อลูกค้า" ป้ายนี้จะมีอิทธิพลให้ลูกค้าซื้อซุปกระป๋องนั้นเพิ่มขึ้น ในอีกงานทดลองหนึ่ง มีการให้นายหน้าขายที่ดิน ประเมินมูลค่าของบ้านต่าง ๆ โดยให้ไปดูบ้านและให้ดูเอกสารข้อมูลเกี่ยวกับบ้านที่มีอยู่มากมาย หลังจากนั้น จะมีการแสดงราคาที่ต้องการขายต่าง ๆ กันให้ดู แต่ราคานั้นจะมีผลต่อการประเมินราคาของบ้าน (ซึ่งไม่น่าจะมี ควรจะประเมินราคาตามสภาพบ้านและตามข้อมูลอื่น ๆ ที่มี)

การตั้งหลักและการปรับยังมีผลต่อเกรดที่ให้กับนักเรียน ในงานทดลองหนึ่ง มีการให้ข้อเขียนร้อยแก้วของนักเรียนเป็นชุด ๆ กับครู 48 ท่าน ซึ่งคุณครูต้องให้เกรดแล้วคืนให้กับนักเรียน นอกจากนั้นแล้ว คุณครูจะได้รายการนักเรียนพร้อมกับเกรดที่เคยได้มาก่อน เกรดเฉลี่ยที่ได้มาก่อน กลับมีผลต่อเกรดที่คุณครูให้กับนักเรียนสำหรับข้อความเขียนที่ตรวจนั้น

อีกงานวิจัยหนึ่งแสดงว่า การตั้งหลักมีผลต่อการพิพากษาการข่มขืนที่กุขึ้น ผู้ร่วมการทดลองเป็นผู้พิพากษาจริง ๆ และโดยเฉลี่ยมีประสบการณ์การพิจารณาคดีในศาลมามากกว่า 15 ปี มีการให้ผู้พิพากษาอ่านเอกสารต่าง ๆ รวมทั้ง คำให้การของพยาน คำให้การของผู้เชี่ยวชาญ ความกฎหมายที่เกี่ยวข้องกัน คำให้การของพนักงานอัยการ และคำให้การของผู้ต้องสงสัย มีสองกลุ่มในงานทดลองนี้ กลุ่มแรกพนักงานอัยการเรียกร้องการจำคุก 34 เดือน อีกกลุ่มหนึ่งเรียกร้อง 12 เดือน โดยเฉลี่ยแล้ว จะมีความต่างกันของการตัดสินจำคุกเป็นเวลา 8 เดือนระหว่างผู้พิพากษาสองกลุ่มนี้

ในอีกงานทดลองหนึ่งเกี่ยวกับการพิจารณาคดีในศาลที่กุขึ้น ผู้ร่วมการทดลองมีบทบาทเป็นลูกขุนในคดีแพ่ง มีการขอให้ปรับค่าเสียหาย "ในช่วง 15 ล้าน - 50 ล้านดอลลาร์สหรัฐ" หรือ "ในช่วง 50 ล้าน - 150 ล้านดอลลาร์สหรัฐ" แม้ว่า บทความในคดีจะเหมือนกันทุกอย่าง ลูกขุนที่มีการขอค่าปรับที่สูงกว่า จะตัดสินค่าปรับเป็น 3 เท่าของอีกกลุ่มหนึ่ง นี่เกิดขึ้นแม้แต่ในกรณีที่มีการเตือนลูกขุน ไม่ให้ใช้ค่าปรับที่ขอเป็นหลักฐานของคดี

ฮิวริสติกโดยอารมณ์

อารมณ์ (affect) ในที่นี้หมายถึงความรู้สึกเช่นความกลัว ความยินดีสนุกสนาน และความประหลาดใจ ซึ่งมีอายุสั้นกว่า "พื้นอารมณ์" (mood) และเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็วอย่างไม่ได้ตั้งใจ เป็นปฏิกิริยาต่อสิ่งเร้า เช่นการอ่านคำว่า "มะเร็งปอด" อาจจะทำให้รู้สึกสยอง หรืออ่านคำว่า "ความรักของคุณแม่" อาจทำให้รู้สึกถึงความรักและความอบอุ่น เมื่อเราใช้อารมณ์ (ความรู้สึกที่เกิดขึ้นเองทันทีโดยไม่ได้คิด) เพื่อตัดสินประโยชน์และความเสี่ยงของเรื่อง ๆ หนึ่ง เรากำลังใช้ฮิวริสติกโดยอารมณ์ การใช้ฮิวริสติกโดยอารมณ์สามารถอธิบายว่า ทำไมความสื่อสารที่กระตุ้นอารมณ์ จึงชักชวนใจได้ดีกว่าความที่แสดงความจริง

ฮิวริสติกอื่น ๆ

  • Control heuristic

      ทฤษฎีต่าง ๆ

      มีทฤษฎีที่แข่งกันหลายอย่างเกี่ยวกับการตัดสินใจของมนุษย์ ซึ่งต่างกันในประเด็นว่า การใช้ฮิวริสติกถือว่าเป็นการกระทำที่ไม่สมเหตุสมผล (irrational) หรือไม่ ทฤษฎีแนว "ความขี้เกียจทางประชาน" เสนอว่า การใช้ฮิวริสติกเป็นทางลัดที่ช่วยไม่ได้เนื่องจากสมรรถภาพอันจำกัดของสมองมนุษย์ ส่วนทฤษฎีแนว "การประเมินผลที่เป็นไปตามธรรมชาติ" เสนอว่า สมองได้ทำการคำนวณผลที่ซับซ้อนอย่างรวดเร็วและเป็นไปโดยอัตโนมัติเป็นบางอย่างแล้ว และการตัดสินใจที่เหลือก็เลยใช้กระบวนการทางลัดเหล่านี้ แทนที่จะทำการคำนวณมาตั้งแต่เริ่มต้น แนวคิดเช่นนี้นำไปสู่ทฤษฎีที่เรียกว่า "attribute substitution" (การทดแทนลักษณะ) ซึ่งเสนอว่า เราเผชิญหน้ากับปัญหาที่ซับซ้อน โดยวิธีตอบปัญหาคนละปัญหาแต่เกี่ยวเนื่องกัน โดยที่ไม่รู้ว่าตนกำลังใช้วิธีอย่างนี้ ส่วนทฤษฎีแนวที่สามเสนอว่า ฮิวริสติกใช้ได้ดีเท่ากับกระบวนการตัดสินใจที่ซับซ้อนกว่านี้ แต่ว่าทำได้เร็วกว่าโดยมีข้อมูลน้อยกว่า เป็นแนวคิดที่เน้น "ความรวดเร็วและความมัธยัสถ์" ของฮิวริสติก

      ความขี้เกียจทางประชาน

      แบบจำลอง effort-reduction framework (ระบบการลดงาน) ของ Anuj K. Shah และ Daniel M. Oppenheimer เสนอว่า เราใช้เทคนิคหลายอย่างในการลดงานที่ต้องทำเพื่อทำการตัดสินใจ

      การทดแทนลักษณะ

      image
      ตัวอย่างการทดแทนลักษณะทางตา ภาพลวงตานี้ (รูปคู่ซ้ำทั้ง 3 ชุดมีขนาดเท่ากันใน 2-มิติ) เกิดได้เพราะขนาด 2-มิติ ของบางส่วนของภาพมีการตัดสินตามขนาด 3-มิติ ซึ่งเป็นการคำนวณที่ทำอย่างรวดเร็วโดยระบบสายตา คือรูปจริง ๆ แล้วเป็นภาพ 2 มิติ แต่ระบบสายตาของเราตีความโดยอัตโนมัติเหมือนเห็นภาพ 3 มิติ จึงทำให้รูปคู่ซ้ำทั้ง 3 ชุดดูมีขนาดต่างกันมาก

      ในปี ค.ศ. 2002 คาฮ์นะมันและเฟร็ดเดอริกเสนอกระบวนการที่เรียกว่า "การทดแทนลักษณะ" (attribute substitution) ซึ่งเกิดขึ้นใต้จิตสำนึก ตามทฤษฎีนี้ เมื่อเราต้องทำการตัดสินใจ (เกี่ยวกับลักษณะที่เป็นเป้าหมาย หรือ target attribute) ซึ่งซับซ้อนโดยการคำนวณ ระบบทางประชานของเราก็จะใช้ลักษณะฮิวริสติก (heuristic attribute) เพื่อใช้ในการตัดสินใจนั้นแทน สิ่งที่เกิดขึ้นโดยองค์รวมก็คือ มีการจัดการปัญหาที่ยากด้วยการตอบปัญหาที่ง่ายกว่า โดยที่บุคคลนั้นไม่รู้ตัวว่าเป็นกระบวนการที่กำลังเกิดขึ้น ซึ่งอธิบายว่า ทำไมเราถึงไม่รู้ความเอนเอียงของตนเอง และทำไมความเอนเอียงก็ยังดำรงอยู่ แม้เมื่อคนอื่นยังให้เรารู้แล้ว และอธิบายด้วยว่า ทำไมการตัดสินใจของมนุษย์บ่อยครั้งจึงไม่มีลักษณะของการถอยกลับไปสู่ค่าเฉลี่ย (regression toward the mean) (เพราะวิธีการตัดสินใจโดยใช้ฮิวริสติกไม่ได้ให้ผลดีที่สุด ดังนั้น จึงไม่มีการถอยกลับไปสู่ค่าเฉลี่ย)

      การทดแทนนี้เชื่อว่าเป็นส่วนของระบบการตัดสินใจที่เป็นไปโดยรู้เอง (intuitive) และโดยอัตโนมัติ ไม่ใช่เป็นส่วนของระบบที่อยู่ในสำนึกที่ต้องอาศัยความคิด ดังนั้น เมื่อเราพยายามจะตอบคำถามที่ยาก เราอาจจะตอบคำถามที่เกี่ยวข้องกันแต่ไม่ใช่คำถามเดียวกัน โดยไม่รู้ตัวว่ามีการทดแทนเกิดขึ้นแล้ว

      ในปี ค.ศ. 1975 นักจิตวิทยาสแตนลีย์ สตีเวนเสนอว่า กำลังของสิ่งเร้า (เช่น ความสว่างของแสง หรือความรุนแรงของอาชญากรรม) เป็นสิ่งที่เซลล์ประสาทเข้ารหัส โดยไม่ขึ้นอยู่กับภาวะที่รับรู้จากสิ่งเร้า (Stimulus modality) คือไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าเป็นแสงที่สว่าง หรือเป็นเสียงที่ดัง คาฮ์นะมันและเฟร็ดเดอริกต่อยอดความคิดนี้ โดยเสนอว่า ลักษณะเป้าหมาย (target attribute) และลักษณะฮิวริสติก (heuristic attribute) อาจเป็นสิ่งที่แตกต่างกันโดยธรรมชาติ (ดูตัวอย่างเกี่ยวกับการเสนอประกันชีวิตให้คนอเมริกันต่อไป)

      มนุษย์ไม่คุ้นเคยต่อการคิดมาก และบ่อยครั้งพึงใจที่จะเชื่อถือการตัดสินใจที่พอเป็นไปได้ตามที่คิดได้

      แดเนียล คาฮ์นะมัน, American Economic Review 93 (5) December 2003, p. 1450

      คาฮ์นะมันและเฟร็ดเดอริกเสนอองค์ประกอบ 3 อย่างสำหรับการทดแทนลักษณะ

      1. ลักษณะเป้าหมาย (target attribute) เป็นสิ่งที่ค่อนข้างเข้าถึงยาก (หรือคำนวณได้ยาก)
        แต่การทดแทนจะไม่เกิดขึ้นในการตอบปัญหาเกี่ยวกับความจริงที่สามารถดึงออกมาจากความจำได้โดยตรง (เช่น "วันเกิดของคุณคืออะไร") หรือเกี่ยวกับประสบการณ์ในปัจจุบัน (เช่น "คุณรู้สึกหิวน้ำตอนนี้หรือเปล่า")
      2. ลักษณะที่เกี่ยวข้องกันเข้าถึงได้ง่าย
        นี่อาจจะเป็นเพราะลักษณะนี้มีการประมวลโดยอัตโนมัติในกระบวนการรับรู้ปกติ หรือว่ามีการกระตุ้นผ่านกระบวนการ priming ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเรากำลังคิดถึงชีวิตแห่งความรักของเรา แล้วเกิดคำถามว่า เรามีความสุขแค่ไหน เราอาจจะทดแทนด้วยคำตอบว่า เรามีความสุขแค่ไหนในชีวิตแห่งความรักของเรา โดยที่ไม่ได้คิดถึงส่วนอื่น ๆ ของชีวิต
      3. การทดแทนจะไม่มีการตรวจจับหรือแก้โดยระบบความคิด

      ยกตัวอย่างเช่น เมื่อถามว่า "ไม้ตีลูกบอลและลูกบอลทั้งสองมีราคา $1.10 ไม้ตีมีราคา $1 มากกว่าลูกบอล ลูกบอลมีราคาเท่าไร" คนเป็นจำนวนมากจะตอบอย่างผิด ๆ ว่า $0.10

      การอธิบายโดยทฤษฎีการทดแทนก็คือ แทนที่การคำนวณ เราอาจจะแบ่ง $1.10 ออกเป็นจำนวนมากและจำนวนน้อย ซึ่งง่ายที่จะกระทำ ความรู้สึกว่าคำตอบนี่ถูกหรือไม่จะขึ้นอยู่กับว่า เราเช็คการคำนวณนี้ผ่านระบบความคิดด้วยหรือไม่

      คาฮ์นะมันให้อีกตัวอย่างหนึ่งที่มีการเสนอประกันชีวิตเนื่องกับการก่อการร้ายระหว่างที่เดินทางไปยุโรป ให้กับคนอเมริกัน ในขณะที่อีกกลุ่มหนึ่งมีการเสนอประกันชีวิตเนื่องกับความตายทุกประเภท แม้ว่า "ความตายทุกชนิด" จะรวม "ความตายเนื่องกับการก่อการร้าย" คนกลุ่มแรกยินดีที่จะจ่ายค่าประกันมากกว่าคนกลุ่มหลัง คาฮ์นะมันเสนอว่า มีการใช้ลักษณะคือความกลัว (เป็น heuristic attribute) แทนที่การคำนวณความเสี่ยงอย่างรวม ๆ ในการเดินทาง (ซึ่งเป็น target attribute) เพราะว่า ความกลัวต่อการก่อการร้ายในผู้ร่วมการทดลองเหล่านี้ มีกำลังกว่าความกลัวต่อความตายในการเดินทางไปต่างประเทศโดยทั่ว ๆ ไป

      ความรวดเร็วและความมัธยัสถ์

      มีกลุ่มนักวิจัยที่เสนอว่า ฮิวริสติกสามารถใช้ในการตัดสินใจที่แม่นยำ ไม่ใช่ในการตัดสินใจที่ประกอบด้วยความเอนเอียง คือ วิธีการตัดสินใจโดยฮิวริสติกนั้น "รวดเร็วและมัธยัสถ์" ซึ่งสามารถใช้แทนกระบวนวิธีที่ซับซ้อนกว่า และให้คำตอบที่พอ ๆ กัน ประโยชน์ของกลยุทธ์การตัดสินใจโดยฮิวริสติก หรือว่ากลยุทธ์ "น้อยกว่าคือมากกว่า" (less is more) พบในสถานการณ์ต่าง ๆ ตั้งแต่การบริโภคอาหาร ไปจนถึงตลาดหุ้นและการหาเดตออนไลน์ของหนุ่มสาว

      ผลกระทบ

      ฮิวริสติกเป็นการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพ

      มีนักจิตวิทยาทางสังคมผู้หนึ่ง ประยุกต์กฎฮิวริสติก 10 อย่างในโปรแกรมการจำลองคอมพิวเตอร์ที่เลือกค่าที่เป็นทางเลือกต่าง ๆ เขาสนใจว่า ฮิวริสติกแต่ละอย่างจะเลือกค่าสูงสุดหรือต่ำสุดของค่าที่คาดหมาย (expected value) บ่อยครั้งเท่าไร ในลำดับสถานการณ์ที่มีกำเนิดสุ่มและที่ต้องมีการตัดสินใจ แล้วพบว่า ฮิวริสติกโดยมากจะเลือกค่าสูงสุดแต่เกือบจะไม่เคยเลือกค่าต่ำสุด (ดูข้อมูลเพิ่มจากแหล่งอ้างอิง)

      ปรากฏการณ์ "คนสวยคนหล่อจะดูคุ้นเคย"

      นักจิตวิทยาอีกท่านหนึ่งทำรายงานชุดการทดลอง ที่ให้ผู้ร่วมการทดลองดูรูปใบหน้า แล้วตัดสินว่าเคยเห็นใบหน้าเหล่านั้นมาก่อนไหม มีการพบอย่างซ้ำ ๆ กันว่า ใบหน้าที่ดึงดูดใจ มักจะรับการระบุอย่างผิด ๆ ว่า เคยเห็นมาแล้ว ผู้ทำงานวิจัยตีความโดยใช้ทฤษฎีการทดแทนลักษณะ คือ ลักษณะฮิวริสติกในกรณีนี้ก็คือ "ความรู้สึกที่แจ่มใสอบอุ่น" ซึ่งเป็นความรู้สึกต่อคนที่อาจจะเป็นคนคุ้นเคย หรือเป็นคนที่ดึงดูดใจ แต่ว่า การตีความเช่นนี้ยังมีผู้ไม่เห็นด้วย เพราะว่า ค่าความแปรปรวน (variance) ของความคุ้นเคยทั้งหมด ไม่สามารถอธิบายได้โดยความดึงดูดใจของรูป

      การตัดสินใจเกี่ยวกับศีลธรรมและความยุติธรรม

      มีนักวิชาการทางกฎหมายที่เสนอว่า การทดแทนลักษณะเป็นไปอย่างกว้างขวางเมื่อเราต้องคิดหาเหตุผลในเรื่องศีลธรรม การเมือง และกฎหมาย คือ เมื่อมีปัญหาใหม่ ๆ ที่ยากในเรื่องเหล่านั้น เรามักจะหาปัญหาที่คุ้นเคยกว่าแต่มีความเกี่ยวข้องกัน (ที่เรียกว่า กรณีต้นแบบ หรือ prototypical case) แล้วใช้วิธีแก้ปัญหาต้นแบบ เป็นวิธีแก้ปัญหาที่มีใหม่ซึ่งยากกว่า นักวิชาการกล่าวว่า ความคิดเห็นของเจ้าหน้าที่หรือผู้เป็นใหญ่ทางการเมืองหรือทางศาสนาที่เชื่อใจ สามารถใช้เป็นลักษณะฮิวริสติก เมื่อเรามีคำถามเกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แหล่งกำเนิดอีกอย่างหนึ่งของลักษณะฮิวริสติกก็คืออารมณ์ คือ ความคิดเห็นทางศีลธรรมในประเด็นที่มีความอ่อนไหวเช่น เพศสัมพันธ์ การโคลนมนุษย์ อาจจะเกิดการขับเคลื่อนโดยปฏิกิริยาทางอารมณ์เช่นความสะอิดสะเอียน (disgust) ไม่ใช่โดยหลักความคิดโดยเหตุผล แต่ว่าทฤษฎีของนักวิชาการนี้มีผู้แย้งว่า ไม่ได้ให้หลักฐานที่พอเพียงว่า เป็นเรื่องเกี่ยวกับกระบวนการทดแทนลักษณะ ไม่ใช่เป็นกระบวนการอื่น ที่มีผลต่อกรณีเหล่านี้

      เชิงอรรถ

      1. ตามวิกิพีเดียอังกฤษ Judgement หรือว่า judgment เป็นการประเมินหลักฐานเพื่อที่จะตัดสินใจ
      2. คำว่า ฮิวริสติก ดั้งเดิมเป็นคำวิเศษณ์มาจากภาษากรีกว่า εὑρίσκειν (heuriskein) แปลว่า "ใช้เพื่อการค้นพบ" การใช้เป็นคำนามนั้นมาทีหลัง โดยเป็นตัวย่อหมายถึง วิธีการฮิวริสติก (heuristic method) หรือหลักฮิวริสติก (heuristic principle) (Baron 2000, p. 50)
        • x + y = $1.10
        • x = y + $1
        • ดังนั้น y + $1 + y = $1.10
        • และดังนั้น y = $0.05

      อ้างอิง

      1. "Lexitron พจนานุกรมไทย<=>อังกฤษ รุ่น 2.6". หน่วยปฏิบัติการวิจัยวิทยาการมนุษยภาษา, ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ, กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. 2546. judgment=การประเมิน
      2. . Dictionary.cambridge.org. 7 August 2013. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 September 2009. สืบค้นเมื่อ 17 August 2013.
      3. "AskOxford.com". AskOxford.com. 13 August 2013. สืบค้นเมื่อ 17 August 2013.[]
      4. "judgment noun". Longman Dictionary of Contemporary English. สืบค้นเมื่อ 7 April 2015.
      5. Lewis, Alan (17 April 2008). The Cambridge Handbook of Psychology and Economic Behaviour. Cambridge University Press. p. 43. ISBN . สืบค้นเมื่อ 7 February 2013.
      6. Harris, Lori A. (21 May 2007). CliffsAP Psychology. John Wiley & Sons. p. 65. ISBN . สืบค้นเมื่อ 7 February 2013.
      7. Nevid, Jeffrey S. (1 October 2008). Psychology: Concepts and Applications. Cengage Learning. p. 251. ISBN . สืบค้นเมื่อ 7 February 2013.
      8. Kahneman, Daniel; Klein, Gary (2009). "Conditions for intuitive expertise: A failure to disagree". American Psychologist. 64 (6): 515–526. doi:10.1037/a0016755.
      9. Kahneman, Daniel (2011). "Introduction". Thinking, Fast and Slow. Farrar, Straus and Giroux. ISBN .
      10. Plous 1999, p. 109 harvnb error: no target: CITEREFPlous1999 ()
      11. Hastie & Dawes 2009, pp. 210–211
      12. Tversky, Amos; Kahneman, Daniel (1973), "Availability: A Heuristic for Judging Frequency and Probability", Cognitive Psychology, 5: 207–232, doi:10.1016/0010-0285(73)90033-9, ISSN 0010-0285
      13. Sutherland 2007, pp. 16–17
      14. Plous 1993, pp. 123–124
      15. Tversky & Kahneman 1974
      16. Carroll, J. (1978). "The Effect of Imagining an Event on Expectations for the Event: An Interpretation in Terms of the Availability Heuristic". Journal of Experimental Social Psychology. 14 (1): 88–96. doi:10.1016/0022-1031(78)90062-8. ISSN 0022-1031.
      17. Srull, Thomas K.; Wyer, Robert S. (1979). "The Role of Category Accessibility in the Interpretation of Information About Persons: Some Determinants and Implications". Journal of Personality and Social Psychology. 37 (10): 1660–72. doi:10.1037/0022-3514.37.10.1660. ISSN 0022-3514.
      18. Plous 1993, pp. 109–120
      19. Nisbett, Richard E.; Ross, Lee (1980). Human inference: strategies and shortcomings of social judgment. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. pp. 115–118. ISBN .
      20. Gilovich, Thomas. "2 - Something Out of Nothing". How We Know What Isn't So - The Fallibility of Human Reason in Everyday Life. New York: The Free Press. p. 18. ISBN .
      21. Kahneman, Daniel; Amos Tversky (July 1973). "On the Psychology of Prediction". Psychological Review. American Psychological Association. 80 (4): 237–51. doi:10.1037/h0034747. ISSN 0033-295X.
      22. Tversky, Amos; Kahneman, Daniel (1983). "Extensional versus intuitive reasoning: The conjunction fallacy in probability judgment". Psychological Review. 90 (4): 293–315. doi:10.1037/0033-295X.90.4.293. reprinted in Gilovich, Thomas; Griffin, Daniel; Kahneman, บ.ก. (2002), Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 19–48, ISBN , OCLC 47364085
      23. Poundstone 2010, p. 89
      24. Tentori, K.; Bonini, N.; Osherson, D. (1 May 2004). "The conjunction fallacy: a misunderstanding about conjunction?". Cognitive Science. 28 (3): 467–477. doi:10.1016/j.cogsci.2004.01.001.
      25. Moro, Rodrigo (29 July 2008). "On the nature of the conjunction fallacy". Synthese. 171 (1): 1–24. doi:10.1007/s11229-008-9377-8.
      26. Gigerenzer, Gerd (1991). "How to make cognitive illusions disappear: Beyond "heuristics and biases". European Review of Social Psychology. 2: 83–115. doi:10.1080/14792779143000033.
      27. Kunda 1999, pp. 70–71
      28. Kunda 1999, pp. 68–70
      29. Zukier, Henry (1982). "The dilution effect: The role of the correlation and the dispersion of predictor variables in the use of nondiagnostic information". Journal of Personality and Social Psychology. 43 (6): 1163–1174. doi:10.1037/0022-3514.43.6.1163.
      30. Kunda 1999, pp. 71–72
      31. Tversky, Amos; Kahneman, Daniel (1971). "Belief in the law of small numbers". Psychological Bulletin. 76 (2): 105–110. doi:10.1037/h0031322. reprinted in Daniel Kahneman, Paul Slovic, Amos Tversky, บ.ก. (1982). Judgment under uncertainty: heuristics and biases. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 23–31. ISBN .{{}}: CS1 maint: multiple names: editors list ()
      32. Baron 2000, p. 235?
      33. Plous 1993, pp. 145–146
      34. Koehler & Harvey 2004, p. 99
      35. Mussweiler, Englich & Strack 2004, pp. 185–186, 197
      36. Yudkowsky 2008, pp. 102–103 harvnb error: no target: CITEREFYudkowsky2008 ()
      37. Lichtenstein, Sarah; Fischoff, Baruch; Phillips, Lawrence D. (1982), "Calibration of probabilities: The state of the art to 1980", ใน Kahneman, Daniel; Slovic, Paul; Tversky, Amos (บ.ก.), Judgment under uncertainty: Heuristics and biases, Cambridge University Press, pp. 306–334, ISBN 
      38. Sutherland 2007, pp. 168–170
      39. Hastie & Dawes 2009, pp. 78–80
      40. George Loewenstein (2007), Exotic Preferences: Behavioral Economics and Human Motivation, Oxford University Press, pp. 284–285, ISBN 
      41. Mussweiler, Englich & Strack 2004, p. 188
      42. Plous 1993, pp. 148–149
      43. Caverni, Jean-Paul; Péris, Jean-Luc (1990), "The Anchoring-Adjustment Heuristic in an 'Information-Rich, Real World Setting': Knowledge Assessment by Experts", ใน Caverni, Jean-Paul; Fabré, Jean-Marc; González, Michel (บ.ก.), Cognitive biases, Elsevier, pp. 35–45, ISBN 
      44. Mussweiler, Englich & Strack 2004, p. 183
      45. Finucane, M.L.; Alhakami, A.; Slovic, P.; Johnson, S.M. (January 2000). "The Affect Heuristic in Judgment of Risks and Benefits". Journal of Behavioral Decision Making. 13 (1): 1–17.  10.1.1.390.6802. doi:10.1002/(SICI)1099-0771(200001/03)13:1<1::AID-BDM333>3.0.CO;2-S.
      46. Keller, Carmen; Siegrist, Michael; Gutscher, Heinz (June 2006). "The Role of Affect and Availability Heuristics in Risk Analysis". Risk Analysis. 26 (3): 631–639.  10.1.1.456.4562. doi:10.1111/j.1539-6924.2006.00773.x. PMID 16834623. S2CID 16773932.
      47. Kahneman, Daniel; Frederick, Shane (2002), "Representativeness Revisited: Attribute Substitution in Intuitive Judgment", ใน Gilovich, Thomas; Griffin, Dale; Kahneman, Daniel (บ.ก.), Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 49–81, ISBN , OCLC 47364085
      48. Hardman 2009, pp. 13–16
      49. Shah, Anuj K.; Daniel M. Oppenheimer (March 2008). "Heuristics Made Easy: An Effort-Reduction Framework". Psychological Bulletin. American Psychological Association. 134 (2): 207–222. doi:10.1037/0033-2909.134.2.207. ISSN 1939-1455. PMID 18298269.
      50. Newell, Benjamin R.; David A. Lagnado; David R. Shanks (2007). Straight choices: the psychology of decision making. Routledge. pp. 71–74. ISBN .
      51. Kahneman, Daniel (December 2003). (PDF). American Economic Review. American Economic Association. 93 (5): 1449–1475. doi:10.1257/000282803322655392. ISSN 0002-8282. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 19 February 2018. สืบค้นเมื่อ 6 March 2015.
      52. Kahneman, Daniel (2007). "Short Course in Thinking About Thinking". Edge.org. Edge Foundation. จากแหล่งเดิมเมื่อ 20 April 2009. สืบค้นเมื่อ 3 June 2009.
      53. Gigerenzer, Gerd; Todd, Peter M. (1999). Simple Heuristics That Make Us Smart. Oxford, UK: Oxford University Press. ISBN .{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
      54. van der Linden, S. (2011). "Speed Dating and Decision Making: Why Less is More". Scientific American - Mind Matters. Nature. สืบค้นเมื่อ 14 November 2013.
      55. Thorngate, Warren (1980). "Efficient decision heuristics". Behavioral Science. 25 (3): 219–225. doi:10.1002/bs.3830250306.
      56. Monin, Benoît; Daniel M. Oppenheimer (2005). (PDF). Social Cognition. 23 (3): 257–278. doi:10.1521/soco.2005.23.3.257. ISSN 0278-016X. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 27 May 2016. สืบค้นเมื่อ 9 July 2010.
      57. Sunstein, Cass R. (2005). "Moral heuristics". Behavioral and Brain Sciences. Cambridge University Press. 28 (4): 531–542. doi:10.1017/S0140525X05000099. ISSN 0140-525X. PMID 16209802.
      58. Sunstein, Cass R. (2009). (PDF). Vermont Law Review. Vermont Law School. 33 (3): 405–434.  1401432. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 29 November 2014. สืบค้นเมื่อ 15 September 2009.

      อ้างอิงอื่น ๆ

      • (2000), Thinking and deciding (3rd ed.), New York: Cambridge University Press, ISBN , OCLC 316403966
      • Gilovich, Thomas; Griffin, Dale W.; Kahneman, Daniel, บ.ก. (2002), Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment, Cambridge University Press, ISBN , OCLC 47364085
      • Hardman, David (2009), Judgment and decision making: psychological perspectives, Wiley-Blackwell, ISBN 
      • Hastie, Reid; (29 September 2009), Rational Choice in an Uncertain World: The Psychology of Judgment and Decision Making, SAGE, ISBN 
      • Koehler, Derek J.; Harvey, Nigel (2004), Blackwell handbook of judgment and decision making, Wiley-Blackwell, ISBN 
      • Kahneman, Daniel; Slovic, Paul; Tversky, Amos, บ.ก. (1982). Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
      • (1999), Social Cognition: Making Sense of People, MIT Press, ISBN , OCLC 40618974
      • Mussweiler, Thomas; Englich, Birte; (2004), "Anchoring effect", ใน Pohl, Rüdiger F. (บ.ก.), Cognitive Illusions: A Handbook on Fallacies and Biases in Thinking, Judgement and Memory, Hove, UK: , pp. 183–200, ISBN , OCLC 55124398
      • (1993), The Psychology of Judgment and Decision Making, McGraw-Hill, ISBN , OCLC 26931106
      • (2010), Priceless: the myth of fair value (and how to take advantage of it), Hill and Wang, ISBN 
      • (2007), Irrationality (2nd ed.), London: Pinter and Martin, ISBN , OCLC 72151566
      • ; Kahneman, Daniel (1974), (PDF), Science, 185 (4157): 1124–1131, Bibcode:1974Sci...185.1124T, doi:10.1126/science.185.4157.1124, PMID 17835457, S2CID 143452957, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 28 May 2019, สืบค้นเมื่อ 6 March 2015, reprinted in Kahneman, Slovic & Tversky (1982), pp. 3–20.
      • (2011). "Cognitive biases potentially affecting judgment of global risks". ใน Bostrom, Nick; Cirkovic, Milan M. (บ.ก.). Global Catastrophic Risks. OUP Oxford. pp. 91–119. ISBN .

      อ่านเพิ่ม

      • (2004), "Availability", ใน Pohl, Rüdiger F. (บ.ก.), Cognitive Illusions: A Handbook on Fallacies and Biases in Thinking, Judgement and Memory, Hove, UK: Psychology Press, pp. 147–163, ISBN , OCLC 55124398
      • (2004), "Judgements by representativeness", ใน Pohl, Rüdiger F. (บ.ก.), Cognitive Illusions: A Handbook on Fallacies and Biases in Thinking, Judgement and Memory, Hove, UK: Psychology Press, pp. 165–182, ISBN , OCLC 55124398
      • Gigerenzer, Gerd; (2001). Bounded rationality : the adaptive toolbox. Cambridge, MA: MIT Press. ISBN . OCLC 49569412.
      • Korteling, Johan E.; Brouwer, Anne-Marie; Toet, Alexander (3 September 2018). "A Neural Network Framework for Cognitive Bias". Frontiers in Psychology. 9: 1561. doi:10.3389/fpsyg.2018.01561. PMC 6129743. PMID 30233451.
      • Chow, Sheldon (20 April 2011). "Heuristics, Concepts, and Cognitive Architecture: Toward Understanding How The Mind Works". Electronic Thesis and Dissertation Repository.
      • Todd, P.M. (2001). "Heuristics for Decision and Choice". International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. pp. 6676–6679. doi:10.1016/B0-08-043076-7/00629-X. ISBN .

      wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์

      insakhacitwithya hiwristik xngkvs heuristic phhuphcn hiwristiks epnkdthingay aelamiprasiththiphaph thieramkcaichinkarpraemin aelakartdsinic epnwithildthangkhwamkhidodyephngkhwamsnicipyngswnhnungkhxngpyhathisbsxnaelwimisicinswnxun kdehlanithanganiddiinsthankarnodymak aetsamarthnaipsukhwamphidphladxyangepnrabb sungxacepnkhwamphidphladodytrrka odykhwamepnipid hruxodykhwamsmehtusmphl khwamphidphladehlaniepnkhwamexnexiyngthangprachan cognitive bias sungmikarkhnphbaelwmakmayhlayaebb epnkhwamphidphladthimiphltxkartdsinicinsthankarntang echnkarpraeminrakhabanhruxkarphiphaksatdsinkhdi hiwristikpktimkcaepnkartdsinicthiepnxtonmti epnkarruexng intuitive thiimtxngxasykarkhid aetxacmikarichepnklyuthththangkhwamkhidxyangcngicid emuxtxngthakartdsinicodymikhxmulthicakd nkprachansastrchawxemriknehxrebirt ismxndngedimepnphuesnxwa kartdsinickhxngmnusytxngxasyhiwristik txngkarxangxing odyichaenwkhwamkhidcakwithyasastrkhxmphiwetxr intnkhristthswrrs 1970 nkcitwithyaaedeniyl khahnamn aelaxamxs thewxrski aesdnghiwristik 3 praephththiepnthankhxngkartdsinicodyruexngthiichxyangkwangkhwang nganwicyehlani cudchnwnopraekrmnganwicyekiywkb hiwristikaelakhwamexnexiyng Heuristics and Biases sungsuksakartdsinicinchiwitcringkhxngmnusy aelasuksasthankarnthikartdsinicehlaniichimid khuximsmehtuphl nganwicyinaenwniidkhdkhanixediywa mnusyepnstwthikrathatamehtuphl aelaidihthvsdiekiywkbkarpramwlsarsneths information processing thisamarthxthibaywithikarthimnusyichinkarpraeminphlhruxkartdsinic epnaenwnganwicythierimmikhwamsnicinradbsaklinpi kh s 1974 dwybthkhwamthiphimphinwarsar Science michuxwa Judgment Under Uncertainty Heuristics and Biases karpraeminphayitkhwamimaenic hiwristikaelakhwamexnexiyng sungidklayepnaenwthangkhxngthvsdiekiywkbkartdsinicthimithnghmdinpccubn aemwa nganwicyepncanwnmakcaephngelngkhwamsnicipthikhwamphidphladthihiwristikmiswnekiywkhxng hiwristiksamarthphicarnaidwaepnkrabwnkarthangehtuphlkhxngrabbprasath thamxnginaengni hiwristiknnichiddiphxinsthankarnodymak odythaihimepneruxnghnkinkarichthrphyakrthangsmxng mummxngthangthvsdixikxyanghnungphicarnahiwristikwa epnkrabwnkarthangehtuphl ephraawa thanganidxyangrwderwodythiimtxngmikhxmulthnghmd aelaxaccaaemnyaetha kbkrabwnkarthangehtuphlthisbsxnkwa khwamekhaicinbthbathkhxnghiwristikincitwithyamnusyodynkkartladaelaphumihnathionmnawicxun samarthmixiththiphltxkartdsinickhxnghmuchn echnrakhasingkhxngthimnusysuxkhay hruxprimanthisuxkhaypraephthinnganwicyerimtn khahnamnaelathewxrskiesnxhiwristiksampraephthkhux khwamphrxmichngan availability khwamepntwaethn representativeness aelakartnghlkaelakarprb anchoring and adjustment ngantx maidkhnphbhiwristikpraephthxun hiwristikthiepnmulthankartdsiniceriykwa hiwristikkartdsinic judgment heuristics hiwristikthiichtdsinkhwamnaphungickhxngthangeluxktang eriykwa hiwristikkarpraeminkha evaluation heuristics khwamphrxmichngan insakhacitwithya khwamphrxmichngan availability hmaythungkhwamngaydaythisamarthkhidthungixediyhnung id aelaemuxerapraeminkhwamthikhwamchukkhxngehtukarnhnung xasywangaythicakhidthungkhnadihn erakalngichhiwristikodykhwamphrxmichngan thaepnehtukarnthicring ekidkhunimbxy aetngayhruxchdecnthicakhidthung karpraeminkhwamthiehtukarnnicamikhasungekinkhwamcring yktwxyangechn eracapraeminoxkasthicaesiychiwitephraaehtukarnrathukic echnphayuthxrnaodaelakarkxkarray twxyangsahrbkhnxemrikn sungekinip ephraakaresiychiwitthinarathukicaelarunaerng epneruxngthisuxephyaephrxyangkwangkhwang aeladngnncungmikhwamphrxmichnganinradbthisungkwa innytrngknkham ehtukarnthiekidkhunbxyaetthrrmda epnsingthikhidthungidyakkwa dngnn eramkcapraeminkhakhwamthitaekinip echnkaresiychiwitcakkarkhatwtay orkhhlxdeluxdsmxng aelaorkhebahwan hiwristikniepnehtuphlxyanghnungthierasamarthepliynicephraaehtueruxngelathiepncringepncngephiyngeruxngediyw idngaykwaephraaehtuhlkthanthangsthititngmakmay aelaxacmibthbathineruxngkhwamdungdudickhxngkarelnlxtetxri ephraawasahrbkhnthisuxlxtetxri karkhidthungkhnthukrangwlthidixkdiic thimikarephyaephrthangsuxxyangkwangkhwang ngaythicakhidthungkwakhnxunepnlan thiimthukrangwlxairely sahrbphuichphasaxngkvs thatxngtdsinwamikhathikhuntndwyxksr T hrux K makkwakn hiwristikniihkhatxbidxyangngay aelarwderw khux khathikhuntndwy T khidthungidngaykwa dngnn erasamarthihkhatxbthithuktxngodyimtxngipnbkha aetwa hiwristikniksamarthihkhatxbthiphididdwy khux emuxthamwa mikhathimixksr K khuntn hruxmixksr K intaaehnngthisammakkwakn erakcaichhiwristikediywkninkarhakhatxb karkhidthungkhathikhuntndwy K echn kangaroo cingoc kitchen khrw hrux kept ekb rksa xditkal nnngay aetkarkhidthungkhami K intaaehnngthisamechn lake thaelsab hrux acknowledge yxmrb nnyakkwa aemwakhwamcringaelw khathimi K intaaehnngthisammicanwnmakkwathung 3 etha hiwristiknithaiherasrupxyangphid wa khathikhuntndwy K samykwa inxiknganthdlxnghnung mikarihphurwmkarthdlxngsuksaraychux 4 raykar khux sxngraykarmichuxkhxnghyingmichuxesiyng 19 khn aelachaymichuxesiyngnxykwa 20 khn aelasxngraykarmichuxkhxngchaymichuxesiyng 19 khnaelahyingmichuxesiyngnxykwa 20 khn mikarihphurwmkarthdlxngklumaerkralukthungchuxihmakthisudthicacaid aelaihphurwmkarthdlxngklumthisxngpraeminwa michuxphuhyinghruxphuchaymakkwakninraykar phlpraktwa inklumaerk miphurwmkarthdlxngthung 57 thiralukthungchuxthimichuxesiyngidmakkwa inklumthisxng phurwmkarthdlxngthung 80 thakarpraeminphidphladwa michuxphuchayhruxphuhyingmakkwa khuxtharaykarmihyingmichuxesiyng 19 khnaelamichaymichuxesiyngnxykwa 20 khn phurwmkarthdlxngkcapraeminphid wa michuxkhxngphuhyingmakkwa aelainnytrngknkhamkechnkn khahnamnaelathewxrskitikhwamphlxyangniwa kartdsinxtraswnchuxphuhyingphuchaykhunxyukbkhwamphrxmichngan khuxngaythicakhidthung sungxyuinradbthisungkwainkrnithiepnchuxkhxngkhnmichuxesiyng inxiknganthdlxnghnungthithakxnkareluxktngprathanathibdishrthxemrika kh s 1976 mikarihphurwmkarthdlxngcintnakarwanayecxrld fxrdepnphuchna swnxikklumhnungihkhidthungnaycimmi kharetxrwa epnphuchna txmacaphbwa aetlaklumcakhidwa khnthitncintnakarthungcamioxkassungkwathicachnacring nkwicyidphbpraktkarnkhlay knthaihnksuksacintnakarthungkaraekhngkhnrahwangthimxemriknfutbxlradbmhawithyaly phlkhxngkarcintnakar txkhakhwamnacaepnthiepnkhatamxtwisy kphbinnganthdlxngthithaodynkwicyxun xikdwy khwamphrxmichngankhxngkhxnespthnung cakhunxyukbkarkhidthungkhxnesptnnwaekidkhunbxykhrngaekhihn aelaidkhidthungerw nihruxim inngansuksahnung mikarihphurwmkarthdlxngetimpraoykhthiyngimetmihesrc nkwicyideluxkkhainpraoykhthiih ephuxkratunkarthangankhxngkhxnespt odyepnkhaekiywkbkhwamduaelakhwamicdi sungepnethkhnikhthieriykwa priming txcaknn kmikarihphurwmkarthdlxngtikhwamphvtikrrmkhxngchaykhnhnungineruxngsn thiimchdecn kartikhwamkhxngphurwmkarthdlxngpraktwamikhwamexnexiyngiptamxarmnthikratunody priming khux yingmikarkratunodykhamakethair khwamexnexiyngkmiephimkhunethann aetwa thachwngewlarahwangnganaerk echnthiekid priming aelanganthisxng echnthitikhwamphvtikrrm hangkn khwamexnexiyngcaldradblng khahnamnaelathewxrskiesnxhiwristikodykhwamphrxmichngan waepnkhaxthibaykhxngpraktkarnshsmphnthlwng illusory correlation thieratdsinicphid wa ehtukarnsxngxyangepnehtuaelaphlkhxngknaelakn khux eratdsinicphidwaehtukarnthngsxngmikhwamsmphnth ephraawangaythicacintnakarhruxralukthungehtukarnsxngxyangnnphrxm kn duraylaexiydinhiwristikodykhwamphrxmichngan khwamepntwaethn hiwristikodykhwamepntwaethnekidkhunemuxeraichpraephthkhxngbukhkhlsingkhxng inkartdsinicekiywkbbukhkhlhnung hruxwtthuhnung echnemuxcatdsinicwakhn hnungepnphurayhruxim praephth phuray camirupaebbtwxyang sungeracaichepriybethiybkbbukhkhlnn ephuxcdpraephthwabukhkhlnnepnphurayhruxim wtthuepriybethiybcamikhwamepntwaethnsungsahrbpraephthhnung thawtthumilksnakhlaykbrupaebbtwxyangkhxngpraephthnn dngnn emuxeracdpraephthwtthusingkhxngodyichkhwamepntwaethn erakkalngichhiwristikni khwamepntwaethn Representativeness inthinisamarthhmaythung khwamthirupaebbtwxyang epntwaethnkhxngpraephthnn khwamsmphnthrahwangrupaebbtwxyangkbwtthuthikalngcdpraephth khuxehmuxnknaekhihn aemwacamiprasiththiphaphinpyhabangxyang hiwristiknitxngxasykarisicinlksnaechphaaxyangephiyngbangxyang khxngbukhkhlhruxwtthunn odyimidisicwa lksnaechphaaxyangehlann miradbkhwamsamy khuxkhwamchuk inprachakrthwipaekhihn radbkhwamsamythieriykwa xtraphunthanhrux base rates dngnn eraxaccapraeminoxkasthisinghnung camikhunsmbtithiimehmuxnikhr inradbthisungekinip aelaxaccapraeminoxkasthisinghnung mikhunsmbtithisamy inradbthitaekinip nieriykwa ehtuphlwibtiodyxtraphunthan base rate fallacy karpraeminkhwamepnipidodytwaethn xthibaypraktkarnniaelawithikartdsinickhxngmnusybangxyang thiimsxdkhlxngkbkdkhwamnacaepntamthrrmchati hiwristiknisamarthichxthibaywa eratdsinwaxairepnehtuaelaphlidxyangir emuxeratdsinicxasywaehtuaelaphltxngmikhwamkhlaykhlungkn erakalngichhiwristikni sungsamarthnaipsukarmikhwamexnexiyng khuxeracatdsinwaepnehtuaelaphlrahwangsingthimikhwamkhlaykhlungkn aelacahaehtuphlimidthaehtuaelaphlimkhlaykn twxyangechn orkhrabadthikwangihyxacmiehtuthielknxyechniwrs hruxwaphllbtxsingaewdlxmxyangslbsbsxnxaccamiehtungay khuxkarerimichyakhaaemlngihm karimisicinxtraphunthan innganthdlxngpi kh s 1973 mikarichprawtithangcitwithyakhxngnksuksaradbbnthitsuksasmmutichuxwa thxm phurwmkarthdlxngklumhnungtxngihkhaaennkhwamkhlaykhlungkn rahwangthxmkbnksuksathwipinsakhawichakartang 9 khna rwmthngkdhmay wiswkrrm aelabrrnarkssastr swnxikklumhnungtxngpraeminwa thxmmioxkasepnepxresntaekhihnthicaekhasuksainsakhaehlann thaoxkaskarekhakarsuksaepnepxresntthiih epniptamkdkhwamnacaepn kkhwrcamikhwamkhlaykhlungkbxtraphunthan base rate sungkkhux xtraswnkhxngnksuksainsakhawikhathng 9 sungphurwmkarthdlxngxikklumhnungthakarpraemin aelathaeratdsinictamkdkhwamnacaepn kkhwrcaklawwa thxmmioxkascasuksaxyuinsakhamnusysastrmakkwawithyasastrhxngsmud ephraawa minksuksainsakhamnusysastrmakkwa aelakhxmulephimetimxuninprawtithangcitwithyann khlumekhruxaelaechuxthuximid aetwa phlthiphbkkhuxkhapraeminoxkasthithxmcaekhasuksawichakartang klbkhlaykbkhapraeminkhwamkhlaykhlungkhxngthxmkbnksuksainwichakartang ekuxbsineching phlnganthikhlaykhlungknkphbdwy inxiknganwicyhnungthiphurwmkarthdlxngtdsinoxkasthihyingthikukhunkhnhnung caeluxkthaxachiphtang nganwicyehlaniaesdngwa aethnthicapraeminkhwamnacaepnodyichxtraphunthan eracaichkhwamkhlaykhlungkn hruxkhwamepntwaethn sungepnkhxmulthiekhathungidngayaethn ehtuphlwibtiodypraphcnechuxm Conjunction fallacy emuxeratdsinicxasykhwamepntwaethn erasamarthtdsinphidphladcakkdthrrmchatikhxngkhwamnacaepn khahnamnaelathewxrskiihphurwmkarthdlxngxankhxkhwamsn ekiywkbhyingkhnhnungchuxwalinda odyklawthungethxwa xayu 31 pi yngosd phudcatrngiptrngma aelachladmak ethxeriynprchyaepnwichaexk aemcaepnnksuksa ethxkmikhwamsnicinpyhakareluxkptibti aelapyhakhwamyutithrrmthangsngkhmxyangluksung aelaekharwmkaredinkhbwntxtankarichxawuth phlngnganniwekhliyr phurwmkarthdlxngcaxankhxkhwamniaelwpraeminkhwamepnipidkhxngkhxkhwamtang ekiywkblinda rwmthng lindaepnphnknganrbfakthxnengininthnakhar aela lindaepnphnknganrbfakthxnengininthnakhar aelaekharwmkickrrmkhbwnkarephuxsiththikhxngstri eramkcamikhwamonmexiyngthimikalnginkareluxkkhxkhwamhlng sungechphaaecaacngmakkwa wamioxkasepnipidsungkwa aemwa cring aelw praphcnechuxminrupaebb lindaepnthng k and kh imsamarththicaepnipidmakkwakhxkhwamthithwipyingkwakhux lindaepn k karxthibayodyichhiwristiknikhuxwa kartdsinicbidebuxnip ephraawa sahrbphuxanaelw khxkhwamxthibaybukhkhlikkhxnglinda khlaykbkhxngbukhkhlthixaccaepnnksiththiniymkhxngstri aetimehmuxnkbkhnthithanganinthnakhar mixikngansuksahnungkhlay knthiichchaychuxwabill sungidrbkhaphrrnnawa chladaetimkhxymicintnakar khnodymakthixankhxkhwamniihoxkaskhxkhwam billepnnkbychithielndntriaecsepnnganxdierk waepnipidmakkwakhxkhwam billelndntriaecsepnnganxdierk ephraawakhnchladkhwrcaepnnkbychiid aetkhnimmicintnakarimkhwrcaepnphuelndntriaecs khahnamnaelathewxrskiidichwithikarthiepn karykyayepliynaeplng xngkhprakxbkarthdlxng thiephimkhwamsinhwngkhuneruxy ephuxcaihphurwmkarthdlxngrbruthungkhwamphidphladthangtrrkakhxngtn inrupaebbhnung phurwmkarthdlxngtxngeluxkrahwang khaxthibaythithuktxngtamtrrkawa thaimkhxkhwamwa lindaepnphnknganrbfakthxnengininthnakhar cungmioxkasepnipidmakkwa karxangehtuphlthiimthuktxngtamtrrkathiaesdngwa lindaepnphnknganrbfakthxnengininthnakharthiniymsiththikhxngstri mioxkasepnipidmakkwa ephraawa ethxehmuxnkbphuekharwmkickrrmsiththikhxngstrimakkwaehmuxnkbphnknganrbfakthxnengininthnakhar aetwa phurwmkarthdlxng 65 klbehnwa karxangehtuphlthiimthuktxngtamtrrkanaechuxmakkwa nkwicyxun idthakarthdlxngrupaebbxuntang khlay knni ephuxthicaechkhduwa phurwmkarthdlxngekhaicphidkhathamhruxim aetkimsamarththirangbehtuphlwibtithiphurwmkarthdlxngmiid aetwa khwamphidphladcarangbipid thathamkhathamodyichsphthekiywkbkhwamthi thukkhnthirwmkarthdlxngaebbnicaruckwa inkhn 100 khnthimilksnaehmuxnthiklawiwinkhxkhwam priphcnechuxm wa ethxepnthng k aela kh caimsamarthepncringmakkwakhxkhwamthithwipkwa wa ethxepn k khwamimrukhnadtwxyang khahnamnaelathewxrskiihphurwmkarthdlxngphicarnapyhaekiywkbkhwamaetktangknodysum yktwxyangngay echn thacintnakarwa tharkkhrunghnungthiekidinorngphyabalepnphuchay xtraswnnicaimepnkhrunghnungphxdiinthuk rayaewla echninbangwn camiedkphuhyingekidmakkwaphuchay aelainwnxun kcamiphuchayekidmakkwaphuhying chann pyhakkhuxwa oxkasthixtraswnkarekidcanxyhruxmakipkwakhrunghnungnn khunxyukbkarekidthiminxyhruxmakwntxwnhruxim niepneruxngthimihlkthanyunynthangsthitixyangchdecnxyuaelwwa xtraswnnncaaeprepliynipwntxwninradbthisungkwa thakarekidwntxwnnnminxy aetwa khwamkhidkhxngeraekiywkbpyhaniimidsathxnthungkhwamcringkhxni khux eramkcatxbwa canwnkarekidinorngphyabalimmiphltxoxkasthicamitharkephschayekinkwa 60 ekidinwnnn khaxthibaypraktkarnniodyichhiwristikkkhuxwa eraphicarnaephiyngaekhwa xtraswn 60 mikhwamehmuxnkbxtraswnechliythiykkhunkxnthi 50 karthaihecuxcang miklumnkwicythiesnxwa thvsdikhwamepntwaethnsamarthxthibaypraktkarnthaihecuxcang dilution effect khuxemuxkhxmulthiimekiywknklbthakhwamrusukaebb stereotype khuxthsnkhtithwipthimiinsngkhm ihxxnlng innganwicyhnung mikarthamphurwmkarthdlxngwaphxl chuxphuchay hruxsusan chuxphuhying mioxkasmakkwathicaepnkhnxxkpakxxkesiyng odyimidihkhxmulxunnxkcakchux phurwmkarthdlxngykphxlihepnkhnxxkpakxxkesiyngmakkwa khuxpraktwatdsinicodyxasythsnkhtithwipekiywkbephskhxngsngkhm inphurwmkarthdlxngxikklumhnung mikarihkhxmulephimwa mardakhxngphxlaelasusantangkedinthangipthanganthithnakhar phukarthdlxngcaimichichthsnkhtithwipkhxngsngkhminkartdsinic khuxykthngphxlaelasusanetha knwaepnkhnxxkpakxxkesiyng sungphuwicyihkhaxthibaywa khxmulthiephimkhunekiywkbphxlaelasusan aemcaimidekiywkhxngkbpraedn aetkthaphxlaelasusanihmikhwamkhlaykbtwaethnkhxngphuhyingaelaphuchaynxylngodyxngkhrwm aeladngnn khwamkhadhmayekiywkbphvtikrrmkhxngephshyingaelaephschaycungmixiththiphlnxylng nihmaykhwamwa khxmulthiimekiywkhxnghruximidchwyinkarwinicchy samarththakhxmulthiekiywkhxngkn ihmixiththiphlnxylnginkartdsinic karekhaickhwamsumphid khwamepntwaethnyngsamarthxthibaykhwamphidphladxyangepnrabbthieramiemuxtdsinkhwamnacaepnkhxngehtukarnsum yktwxyangechn inkaroynehriyytx kn aetlakhrngxxkhw h hruxkxy k eramkcatdsinladbphlthiepnrupaebbechn hhhkkk wamioxkasnxykwaladbphlthiepnrupaebbnxykwaechn hkhkkh aetodysthitiaelw ladbthngsxngxyangmikhwamnacaepnetha kn thungxyangnn eramkcaehnladbthiepnrupaebbwaepntwaethnkhxngehtukarnsumnxykwa aeladngnn mioxkasnxythicaepnehtukarnsum khahnamnaelathewxrskiesnxwa praktkarnniepnmulthankhxngehtuphlwibtikhxngnkkarphnn gambler s fallacy sungepnkhwamonmexiyngthicahwngwa phlthiekidkhunodysumcayxnklbmaepnehmuxnladbsumaemcaepnladbsn yktwxyangechn hwngwalukbxlcatklnginhlumdakhxnglxrueltt ephraawainkarhmunkhrngkxn tklnginhlumaedng nkwicythngsxngennwa aemaetphuechiywchaythangsthitikmikhwamesiyngtxkaraeplsingeraphidechnni khux inpi kh s 1971 mingansarwcnkcitwithyamuxxachiph sungmikhwamkhadhwngwa twxyangprachakrthisumma camikhwamkhlaykhlungkbprachakrcring inradbsungekinkwakhwamcring phlkkhux nkcitwithyacapraeminkalngthangsthitikhxngkarthdlxngkhxngtnmakekinipxyangepnrabb aelacapraeminkhnadtwxyangthicaepn ephuxkarthdsxbsmmtithanthimikhwamhmaythangsthititaekinip kartnghlkaelakarprb kartnghlkaelakarprb Anchoring and adjustment epnhiwristikthiichinkarpramantwelkhinehtukarnhlayxyang tamkhaphrrnnadngedimkhxngkhahnamnaelathewxrski epnkarpramantwelkhthierimcaktwelkhthimixyuaelw sungeriykwahlk anchor aelwprbcakelkhnnkhunhruxlngephuxcaidkhatxbthixacepnipid aetwainkarthdlxngkhxngnkwicythngsxng phurwmkarthdlxngimidprbkhatxbihipiklcakhlkphx thikhacaiptrngkbkhwamcring dngnn hlkelkhnncring aelw xacthakarpramankhaihesiyhay aemwakhakhxnghlkcapraktxyangchdecnwaimmikhwamekiywkhxng innganthdlxnghnung mikarihphurwmkarthdlxngduhmayelkhthiichknglxhmuneluxk thanxngediywkblxrueltt aelwihbxkwa khakhxngxairxikxyanghnungthiimidekiywkhxngkn makhruxnxykwatwelkhnn yktwxyangechn xaccamikarthamwa epxresntkhxngpraethsinaexfrikasungepnsmachikkhxngshprachachati nxyhruxmakkwa 65 ody 65 epntwelkhthihmunlxthuk hlngcaknnkcaihthaykhaepxresntthithuktxng aetwa khathiihepnkhatxb klbmishsmphnthinradbsung kbkhasumthiidcaklxhmun aetkarprbxxkcakhlkthiimephiyngphx imichepnkhaxthibayxyangediywthiesnxinpraktkarnni thvsdisahrbichxthibayxikxyanghnungkkhux eracathakarpraeminxasyhlkthanthikhididsubenuxngcakhlknn rakhapramulkhxngiwnxacmixiththiphl cakkarphicarnatwelkhsxnghlkthiepnipodysum praktkarntnghlkehnidinnganthdlxngaebbtang makmaythnginhxngaelbthnginehtukarncring aelaimsamarthkacdid aemwa phurwmkarthdlxngcamiaerngcungicechncaidrangwlephraakarpraeminkhathiaemnya hruxwaaemaetmikarbxkxyangchdaecngimihtngkhapraeminsubenuxngkbelkhthiepnhlk praktkarnnimikalngephimkhunemuxtxngthakartdsinicxyangrwderw aelaphurwmkarthdlxnginnganthdlxngehlani caimmikhwamekhaicekiywkarthangankhxngcitickhxngtnthiichhiwristik aelacaptiesthwa elkhhlknnmixiththiphltxkarpramankhatwelkhkhxngtn yingipkwann thaelkhhlknnepnelkhsum irkhwamhmay xyangchdecn hruxmikhaaebbsudotng kyngsamarththakhapraeminihphidphladid nganthdlxnghnungihphurwmkarthdlxngpramanpithixlebirt ixnsitnipeyiympraethsshrthxemrikaepnkhrngaerk thngelkhhlk 1215 aela 1992 thakhatxbihesiyhayinradbediywkbelkhhlkthiiklkbkhwamcringxun nganthdlxngxunthamphurwmkarthdlxngwa xunhphumiodyechliykhxngemuxngsanfransisokmakkwahruxnxykwa 558 xngsa hruxwa wngdntriedxabiethilsmixlbmthitidxndb 10 yxdniym makkwahruxnxykwa 100 025 xlbm aemelkhhlkthiehlwihlnahweraaehlanikyngmixiththiphltxkarpramankhacring khxngphurwmkarthdlxng khapraeminthimiphlcakkartnghlkepnkhwamexnexiyngthimikalng odyechphaaxyangyingemuxtxngbxkkhapramaninrupaebbkhxngchwngkhwamechuxmn confidence interval yktwxyangechn emuxeratxngphyakrndchnihunkhxngwnhnung odykahndkhabnaelakhalangephuxthicamikhwammnicinradb 98 wakhacring catklnginchwngthikahnd nganwicythiechuxthuxidphbwa eracatnghlkkhxngkhabnkhalangiklkbkhadchnithiepnkhapraeminthidithisudkhxngeramakekinip khuxkhidwadchnicayutithikhaihninwnnn kcatngkhabnkhalangiwikl kn xyangimsmkbehtuphl sungthaihekidpraktkarnmnicmakekinip overconfidence effect sungphbinkarthdlxnghnungthimikarthachamamakmayaelw khux emuxeramnic 98 wa elkhtwhnungthiihpraemincaxyuinchwng hnung eracaphidphladpraman 30 40 khuxin 100 khrngthimikhwamrusukwamnic 98 kcaphidesiy 30 40 khrng aethnthicaphidtamthipramankhuxaekh 2 khrng kartnghlkepnpyhakhwamexnexiyngthiyakxyangying inkrnithitxngrwmcanwnelkhhlaytwepnphlelkhthiepntwtdsin khahnamnaelathewxrskiaesdnghlkthanodyihkhnklumhnungpramanphlkhxngkarkhunelkh 8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1 aelwihxikklumhnungpramanphlkhxngkarkhunelkhaebbyxnklbkhux 1 x 2 x 3 x 4 x 5 x 6 x 7 x 8 thngsxngklumpramanphlkhuntamakekinip aetwa klumhlngmikhapraeminodyechliythinxykwaxikklumhnungxyangepnnysakhy sungxthibayodykartnghlkidwa erakhunelkhsxngsamtwaerk aelwtnghlkichelkhthiid xiknganhnungthiepnnamthrrmnxykwakkhuxkarpraeminoxkasekhruxngbintk odymikhwambkphrxngthixacepnipidmakmay aetlaxyang mikhwamepnipid 1 inlan singthiphbinphlnganwicythisuksakarpraeminechnniphbwa eratnghlklngthikhwamesiyngkhxngchinswnelk aetlaswn aeladngnnkcapraeminoxkasesiyngodyrwmtaekinip mipraktkarnthisxdkhlxngknxikxyanghnung khuxemuxerapraeminkhwamnacaepnkhxngehtukarntang odyekidkhunepnladb echn k ekidkhun aelw kh kcaekidkhun epntn inkartdsinicechnni kartnghlkkhakhwamnacaepnlngthikhwamnacaepnkhxngehtukarnaetlaphakh cathaihekidkarpramankhaodyrwmsungekinip karprayuktich karpraeminrakhasinkha aelakarkahndcanwnsingkhxngthicasux miphlmacakpraktkarntnghlk innganthdlxnghnung mikarihphurwmkarthdlxngekhiynelkhsxnghlksudthaykhxngelkhpraknthangsngkhmkhxngtn sungodyrwm aelwehmuxnkbepnelkhsumthiihaetlabukhkhl hlngcaknnkcathamwa phurwmkarthdlxngyindithicacayengincanwnethakbtwelkhni epndxllarshrth sahrbsinkhathitnimrukha echniwn chxkokaelt aelaxupkrnkhxmphiwetxr hruxim txcaknnkcaihphurwmkarthdlxngpramulsinkhaehlani khapramulkhxngkhnthimielkhsxnghlksungthisud mikhamakepnhlayethakwaphuthimielkhtathisud thamikxngsupkrapxnginsuepxrmarektthimipaywa cakd 12 krapxngtxlukkha paynicamixiththiphlihlukkhasuxsupkrapxngnnephimkhun inxiknganthdlxnghnung mikarihnayhnakhaythidin praeminmulkhakhxngbantang odyihipdubanaelaihduexksarkhxmulekiywkbbanthimixyumakmay hlngcaknn camikaraesdngrakhathitxngkarkhaytang knihdu aetrakhanncamiphltxkarpraeminrakhakhxngban sungimnacami khwrcapraeminrakhatamsphaphbanaelatamkhxmulxun thimi kartnghlkaelakarprbyngmiphltxekrdthiihkbnkeriyn innganthdlxnghnung mikarihkhxekhiynrxyaekwkhxngnkeriynepnchud kbkhru 48 than sungkhunkhrutxngihekrdaelwkhunihkbnkeriyn nxkcaknnaelw khunkhrucaidraykarnkeriynphrxmkbekrdthiekhyidmakxn ekrdechliythiidmakxn klbmiphltxekrdthikhunkhruihkbnkeriynsahrbkhxkhwamekhiynthitrwcnn xiknganwicyhnungaesdngwa kartnghlkmiphltxkarphiphaksakarkhmkhunthikukhun phurwmkarthdlxngepnphuphiphaksacring aelaodyechliymiprasbkarnkarphicarnakhdiinsalmamakkwa 15 pi mikarihphuphiphaksaxanexksartang rwmthng khaihkarkhxngphyan khaihkarkhxngphuechiywchay khwamkdhmaythiekiywkhxngkn khaihkarkhxngphnknganxykar aelakhaihkarkhxngphutxngsngsy misxngkluminnganthdlxngni klumaerkphnknganxykareriykrxngkarcakhuk 34 eduxn xikklumhnungeriykrxng 12 eduxn odyechliyaelw camikhwamtangknkhxngkartdsincakhukepnewla 8 eduxnrahwangphuphiphaksasxngklumni inxiknganthdlxnghnungekiywkbkarphicarnakhdiinsalthikukhun phurwmkarthdlxngmibthbathepnlukkhuninkhdiaephng mikarkhxihprbkhaesiyhay inchwng 15 lan 50 landxllarshrth hrux inchwng 50 lan 150 landxllarshrth aemwa bthkhwaminkhdicaehmuxnknthukxyang lukkhunthimikarkhxkhaprbthisungkwa catdsinkhaprbepn 3 ethakhxngxikklumhnung niekidkhunaemaetinkrnithimikaretuxnlukkhun imihichkhaprbthikhxepnhlkthankhxngkhdi hiwristikodyxarmn xarmn affect inthinihmaythungkhwamrusukechnkhwamklw khwamyindisnuksnan aelakhwamprahladic sungmixayusnkwa phunxarmn mood aelaekidkhunidxyangrwderwxyangimidtngic epnptikiriyatxsingera echnkarxankhawa maerngpxd xaccathaihrusuksyxng hruxxankhawa khwamrkkhxngkhunaem xacthaihrusukthungkhwamrkaelakhwamxbxun emuxeraichxarmn khwamrusukthiekidkhunexngthnthiodyimidkhid ephuxtdsinpraoychnaelakhwamesiyngkhxngeruxng hnung erakalngichhiwristikodyxarmn karichhiwristikodyxarmnsamarthxthibaywa thaimkhwamsuxsarthikratunxarmn cungchkchwniciddikwakhwamthiaesdngkhwamcring hiwristikxun Control heuristicthvsditang mithvsdithiaekhngknhlayxyangekiywkbkartdsinickhxngmnusy sungtangkninpraednwa karichhiwristikthuxwaepnkarkrathathiimsmehtusmphl irrational hruxim thvsdiaenw khwamkhiekiycthangprachan esnxwa karichhiwristikepnthangldthichwyimidenuxngcaksmrrthphaphxncakdkhxngsmxngmnusy swnthvsdiaenw karpraeminphlthiepniptamthrrmchati esnxwa smxngidthakarkhanwnphlthisbsxnxyangrwderwaelaepnipodyxtonmtiepnbangxyangaelw aelakartdsinicthiehluxkelyichkrabwnkarthangldehlani aethnthicathakarkhanwnmatngaeterimtn aenwkhidechnninaipsuthvsdithieriykwa attribute substitution karthdaethnlksna sungesnxwa eraephchiyhnakbpyhathisbsxn odywithitxbpyhakhnlapyhaaetekiywenuxngkn odythiimruwatnkalngichwithixyangni swnthvsdiaenwthisamesnxwa hiwristikichiddiethakbkrabwnkartdsinicthisbsxnkwani aetwathaiderwkwaodymikhxmulnxykwa epnaenwkhidthienn khwamrwderwaelakhwammthysth khxnghiwristik khwamkhiekiycthangprachan aebbcalxng effort reduction framework rabbkarldngan khxng Anuj K Shah aela Daniel M Oppenheimer esnxwa eraichethkhnikhhlayxyanginkarldnganthitxngthaephuxthakartdsinic karthdaethnlksna twxyangkarthdaethnlksnathangta phaphlwngtani rupkhusathng 3 chudmikhnadethaknin 2 miti ekididephraakhnad 2 miti khxngbangswnkhxngphaphmikartdsintamkhnad 3 miti sungepnkarkhanwnthithaxyangrwderwodyrabbsayta khuxrupcring aelwepnphaph 2 miti aetrabbsaytakhxngeratikhwamodyxtonmtiehmuxnehnphaph 3 miti cungthaihrupkhusathng 3 chuddumikhnadtangknmak inpi kh s 2002 khahnamnaelaefrdedxrikesnxkrabwnkarthieriykwa karthdaethnlksna attribute substitution sungekidkhunitcitsanuk tamthvsdini emuxeratxngthakartdsinic ekiywkblksnathiepnepahmay hrux target attribute sungsbsxnodykarkhanwn rabbthangprachankhxngerakcaichlksnahiwristik heuristic attribute ephuxichinkartdsinicnnaethn singthiekidkhunodyxngkhrwmkkhux mikarcdkarpyhathiyakdwykartxbpyhathingaykwa odythibukhkhlnnimrutwwaepnkrabwnkarthikalngekidkhun sungxthibaywa thaimerathungimrukhwamexnexiyngkhxngtnexng aelathaimkhwamexnexiyngkyngdarngxyu aememuxkhnxunyngiheraruaelw aelaxthibaydwywa thaimkartdsinickhxngmnusybxykhrngcungimmilksnakhxngkarthxyklbipsukhaechliy regression toward the mean ephraawithikartdsinicodyichhiwristikimidihphldithisud dngnn cungimmikarthxyklbipsukhaechliy karthdaethnniechuxwaepnswnkhxngrabbkartdsinicthiepnipodyruexng intuitive aelaodyxtonmti imichepnswnkhxngrabbthixyuinsanukthitxngxasykhwamkhid dngnn emuxeraphyayamcatxbkhathamthiyak eraxaccatxbkhathamthiekiywkhxngknaetimichkhathamediywkn odyimrutwwamikarthdaethnekidkhunaelw inpi kh s 1975 nkcitwithyasaetnliy stiewnesnxwa kalngkhxngsingera echn khwamswangkhxngaesng hruxkhwamrunaerngkhxngxachyakrrm epnsingthiesllprasathekharhs odyimkhunxyukbphawathirbrucaksingera Stimulus modality khuximidkhunxyukbwaepnaesngthiswang hruxepnesiyngthidng khahnamnaelaefrdedxriktxyxdkhwamkhidni odyesnxwa lksnaepahmay target attribute aelalksnahiwristik heuristic attribute xacepnsingthiaetktangknodythrrmchati dutwxyangekiywkbkaresnxpraknchiwitihkhnxemrikntxip mnusyimkhunekhytxkarkhidmak aelabxykhrngphungicthicaechuxthuxkartdsinicthiphxepnipidtamthikhidid aedeniyl khahnamn American Economic Review 93 5 December 2003 p 1450 khahnamnaelaefrdedxrikesnxxngkhprakxb 3 xyangsahrbkarthdaethnlksna lksnaepahmay target attribute epnsingthikhxnkhangekhathungyak hruxkhanwnidyak aetkarthdaethncaimekidkhuninkartxbpyhaekiywkbkhwamcringthisamarthdungxxkmacakkhwamcaidodytrng echn wnekidkhxngkhunkhuxxair hruxekiywkbprasbkarninpccubn echn khunrusukhiwnatxnnihruxepla lksnathiekiywkhxngknekhathungidngay nixaccaepnephraalksnanimikarpramwlodyxtonmtiinkrabwnkarrbrupkti hruxwamikarkratunphankrabwnkar priming yktwxyangechn thaerakalngkhidthungchiwitaehngkhwamrkkhxngera aelwekidkhathamwa eramikhwamsukhaekhihn eraxaccathdaethndwykhatxbwa eramikhwamsukhaekhihninchiwitaehngkhwamrkkhxngera odythiimidkhidthungswnxun khxngchiwit karthdaethncaimmikartrwccbhruxaekodyrabbkhwamkhid yktwxyangechn emuxthamwa imtilukbxlaelalukbxlthngsxngmirakha 1 10 imtimirakha 1 makkwalukbxl lukbxlmirakhaethair khnepncanwnmakcatxbxyangphid wa 0 10 karxthibayodythvsdikarthdaethnkkhux aethnthikarkhanwn eraxaccaaebng 1 10 xxkepncanwnmakaelacanwnnxy sungngaythicakratha khwamrusukwakhatxbnithukhruximcakhunxyukbwa eraechkhkarkhanwnniphanrabbkhwamkhiddwyhruxim khahnamnihxiktwxyanghnungthimikaresnxpraknchiwitenuxngkbkarkxkarrayrahwangthiedinthangipyuorp ihkbkhnxemrikn inkhnathixikklumhnungmikaresnxpraknchiwitenuxngkbkhwamtaythukpraephth aemwa khwamtaythukchnid carwm khwamtayenuxngkbkarkxkarray khnklumaerkyindithicacaykhapraknmakkwakhnklumhlng khahnamnesnxwa mikarichlksnakhuxkhwamklw epn heuristic attribute aethnthikarkhanwnkhwamesiyngxyangrwm inkaredinthang sungepn target attribute ephraawa khwamklwtxkarkxkarrayinphurwmkarthdlxngehlani mikalngkwakhwamklwtxkhwamtayinkaredinthangiptangpraethsodythw ip khwamrwderwaelakhwammthysth miklumnkwicythiesnxwa hiwristiksamarthichinkartdsinicthiaemnya imichinkartdsinicthiprakxbdwykhwamexnexiyng khux withikartdsinicodyhiwristiknn rwderwaelamthysth sungsamarthichaethnkrabwnwithithisbsxnkwa aelaihkhatxbthiphx kn praoychnkhxngklyuththkartdsinicodyhiwristik hruxwaklyuthth nxykwakhuxmakkwa less is more phbinsthankarntang tngaetkarbriophkhxahar ipcnthungtladhunaelakarhaedtxxnilnkhxnghnumsawphlkrathbhiwristikepnkartdsinicthimiprasiththiphaph minkcitwithyathangsngkhmphuhnung prayuktkdhiwristik 10 xyanginopraekrmkarcalxngkhxmphiwetxrthieluxkkhathiepnthangeluxktang ekhasnicwa hiwristikaetlaxyangcaeluxkkhasungsudhruxtasudkhxngkhathikhadhmay expected value bxykhrngethair inladbsthankarnthimikaenidsumaelathitxngmikartdsinic aelwphbwa hiwristikodymakcaeluxkkhasungsudaetekuxbcaimekhyeluxkkhatasud dukhxmulephimcakaehlngxangxing praktkarn khnswykhnhlxcadukhunekhy nkcitwithyaxikthanhnungtharaynganchudkarthdlxng thiihphurwmkarthdlxngdurupibhna aelwtdsinwaekhyehnibhnaehlannmakxnihm mikarphbxyangsa knwa ibhnathidungdudic mkcarbkarrabuxyangphid wa ekhyehnmaaelw phuthanganwicytikhwamodyichthvsdikarthdaethnlksna khux lksnahiwristikinkrninikkhux khwamrusukthiaecmisxbxun sungepnkhwamrusuktxkhnthixaccaepnkhnkhunekhy hruxepnkhnthidungdudic aetwa kartikhwamechnniyngmiphuimehndwy ephraawa khakhwamaeprprwn variance khxngkhwamkhunekhythnghmd imsamarthxthibayidodykhwamdungdudickhxngrup kartdsinicekiywkbsilthrrmaelakhwamyutithrrm minkwichakarthangkdhmaythiesnxwa karthdaethnlksnaepnipxyangkwangkhwangemuxeratxngkhidhaehtuphlineruxngsilthrrm karemuxng aelakdhmay khux emuxmipyhaihm thiyakineruxngehlann eramkcahapyhathikhunekhykwaaetmikhwamekiywkhxngkn thieriykwa krnitnaebb hrux prototypical case aelwichwithiaekpyhatnaebb epnwithiaekpyhathimiihmsungyakkwa nkwichakarklawwa khwamkhidehnkhxngecahnathihruxphuepnihythangkaremuxnghruxthangsasnathiechuxic samarthichepnlksnahiwristik emuxeramikhathamekiywkberuxngideruxnghnung aehlngkaenidxikxyanghnungkhxnglksnahiwristikkkhuxxarmn khux khwamkhidehnthangsilthrrminpraednthimikhwamxxnihwechn ephssmphnth karokhlnmnusy xaccaekidkarkhbekhluxnodyptikiriyathangxarmnechnkhwamsaxidsaexiyn disgust imichodyhlkkhwamkhidodyehtuphl aetwathvsdikhxngnkwichakarnimiphuaeyngwa imidihhlkthanthiphxephiyngwa epneruxngekiywkbkrabwnkarthdaethnlksna imichepnkrabwnkarxun thimiphltxkrniehlaniechingxrrthtamwikiphiediyxngkvs Judgement hruxwa judgment epnkarpraeminhlkthanephuxthicatdsinic khawa hiwristik dngedimepnkhawiessnmacakphasakrikwa eὑriskein heuriskein aeplwa ichephuxkarkhnphb karichepnkhanamnnmathihlng odyepntwyxhmaythung withikarhiwristik heuristic method hruxhlkhiwristik heuristic principle Baron 2000 p 50 x y 1 10 x y 1 dngnn y 1 y 1 10 aeladngnn y 0 05xangxing Lexitron phcnanukrmithy lt gt xngkvs run 2 6 hnwyptibtikarwicywithyakarmnusyphasa sunyethkhonolyixielkthrxniksaelakhxmphiwetxraehngchati sanknganphthnawithyasastraelaethkhonolyiaehngchati krathrwngwithyasastraelaethkhonolyi 2546 judgment karpraemin Dictionary cambridge org 7 August 2013 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 17 September 2009 subkhnemux 17 August 2013 AskOxford com AskOxford com 13 August 2013 subkhnemux 17 August 2013 lingkesiy judgment noun Longman Dictionary of Contemporary English subkhnemux 7 April 2015 Lewis Alan 17 April 2008 The Cambridge Handbook of Psychology and Economic Behaviour Cambridge University Press p 43 ISBN 978 0 521 85665 2 subkhnemux 7 February 2013 Harris Lori A 21 May 2007 CliffsAP Psychology John Wiley amp Sons p 65 ISBN 978 0 470 19718 9 subkhnemux 7 February 2013 Nevid Jeffrey S 1 October 2008 Psychology Concepts and Applications Cengage Learning p 251 ISBN 978 0 547 14814 4 subkhnemux 7 February 2013 Kahneman Daniel Klein Gary 2009 Conditions for intuitive expertise A failure to disagree American Psychologist 64 6 515 526 doi 10 1037 a0016755 Kahneman Daniel 2011 Introduction Thinking Fast and Slow Farrar Straus and Giroux ISBN 978 1 4299 6935 2 Plous 1999 p 109harvnb error no target CITEREFPlous1999 Hastie amp Dawes 2009 pp 210 211 Tversky Amos Kahneman Daniel 1973 Availability A Heuristic for Judging Frequency and Probability Cognitive Psychology 5 207 232 doi 10 1016 0010 0285 73 90033 9 ISSN 0010 0285 Sutherland 2007 pp 16 17 Plous 1993 pp 123 124 Tversky amp Kahneman 1974 Carroll J 1978 The Effect of Imagining an Event on Expectations for the Event An Interpretation in Terms of the Availability Heuristic Journal of Experimental Social Psychology 14 1 88 96 doi 10 1016 0022 1031 78 90062 8 ISSN 0022 1031 Srull Thomas K Wyer Robert S 1979 The Role of Category Accessibility in the Interpretation of Information About Persons Some Determinants and Implications Journal of Personality and Social Psychology 37 10 1660 72 doi 10 1037 0022 3514 37 10 1660 ISSN 0022 3514 Plous 1993 pp 109 120 Nisbett Richard E Ross Lee 1980 Human inference strategies and shortcomings of social judgment Englewood Cliffs NJ Prentice Hall pp 115 118 ISBN 9780134450735 Gilovich Thomas 2 Something Out of Nothing How We Know What Isn t So The Fallibility of Human Reason in Everyday Life New York The Free Press p 18 ISBN 0 02 911705 4 Kahneman Daniel Amos Tversky July 1973 On the Psychology of Prediction Psychological Review American Psychological Association 80 4 237 51 doi 10 1037 h0034747 ISSN 0033 295X Tversky Amos Kahneman Daniel 1983 Extensional versus intuitive reasoning The conjunction fallacy in probability judgment Psychological Review 90 4 293 315 doi 10 1037 0033 295X 90 4 293 reprinted in Gilovich Thomas Griffin Daniel Kahneman b k 2002 Heuristics and Biases The Psychology of Intuitive Judgment Cambridge Cambridge University Press pp 19 48 ISBN 9780521796798 OCLC 47364085 Poundstone 2010 p 89 Tentori K Bonini N Osherson D 1 May 2004 The conjunction fallacy a misunderstanding about conjunction Cognitive Science 28 3 467 477 doi 10 1016 j cogsci 2004 01 001 Moro Rodrigo 29 July 2008 On the nature of the conjunction fallacy Synthese 171 1 1 24 doi 10 1007 s11229 008 9377 8 Gigerenzer Gerd 1991 How to make cognitive illusions disappear Beyond heuristics and biases European Review of Social Psychology 2 83 115 doi 10 1080 14792779143000033 Kunda 1999 pp 70 71 Kunda 1999 pp 68 70 Zukier Henry 1982 The dilution effect The role of the correlation and the dispersion of predictor variables in the use of nondiagnostic information Journal of Personality and Social Psychology 43 6 1163 1174 doi 10 1037 0022 3514 43 6 1163 Kunda 1999 pp 71 72 Tversky Amos Kahneman Daniel 1971 Belief in the law of small numbers Psychological Bulletin 76 2 105 110 doi 10 1037 h0031322 reprinted in Daniel Kahneman Paul Slovic Amos Tversky b k 1982 Judgment under uncertainty heuristics and biases Cambridge Cambridge University Press pp 23 31 ISBN 9780521284141 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite book title aemaebb Cite book cite book a CS1 maint multiple names editors list Baron 2000 p 235 Plous 1993 pp 145 146 Koehler amp Harvey 2004 p 99 Mussweiler Englich amp Strack 2004 pp 185 186 197 Yudkowsky 2008 pp 102 103harvnb error no target CITEREFYudkowsky2008 Lichtenstein Sarah Fischoff Baruch Phillips Lawrence D 1982 Calibration of probabilities The state of the art to 1980 in Kahneman Daniel Slovic Paul Tversky Amos b k Judgment under uncertainty Heuristics and biases Cambridge University Press pp 306 334 ISBN 9780521284141 Sutherland 2007 pp 168 170 Hastie amp Dawes 2009 pp 78 80 George Loewenstein 2007 Exotic Preferences Behavioral Economics and Human Motivation Oxford University Press pp 284 285 ISBN 9780199257072 Mussweiler Englich amp Strack 2004 p 188 Plous 1993 pp 148 149 Caverni Jean Paul Peris Jean Luc 1990 The Anchoring Adjustment Heuristic in an Information Rich Real World Setting Knowledge Assessment by Experts in Caverni Jean Paul Fabre Jean Marc Gonzalez Michel b k Cognitive biases Elsevier pp 35 45 ISBN 9780444884138 Mussweiler Englich amp Strack 2004 p 183 Finucane M L Alhakami A Slovic P Johnson S M January 2000 The Affect Heuristic in Judgment of Risks and Benefits Journal of Behavioral Decision Making 13 1 1 17 10 1 1 390 6802 doi 10 1002 SICI 1099 0771 200001 03 13 1 lt 1 AID BDM333 gt 3 0 CO 2 S Keller Carmen Siegrist Michael Gutscher Heinz June 2006 The Role of Affect and Availability Heuristics in Risk Analysis Risk Analysis 26 3 631 639 10 1 1 456 4562 doi 10 1111 j 1539 6924 2006 00773 x PMID 16834623 S2CID 16773932 Kahneman Daniel Frederick Shane 2002 Representativeness Revisited Attribute Substitution in Intuitive Judgment in Gilovich Thomas Griffin Dale Kahneman Daniel b k Heuristics and Biases The Psychology of Intuitive Judgment Cambridge Cambridge University Press pp 49 81 ISBN 9780521796798 OCLC 47364085 Hardman 2009 pp 13 16 Shah Anuj K Daniel M Oppenheimer March 2008 Heuristics Made Easy An Effort Reduction Framework Psychological Bulletin American Psychological Association 134 2 207 222 doi 10 1037 0033 2909 134 2 207 ISSN 1939 1455 PMID 18298269 Newell Benjamin R David A Lagnado David R Shanks 2007 Straight choices the psychology of decision making Routledge pp 71 74 ISBN 9781841695884 Kahneman Daniel December 2003 PDF American Economic Review American Economic Association 93 5 1449 1475 doi 10 1257 000282803322655392 ISSN 0002 8282 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 19 February 2018 subkhnemux 6 March 2015 Kahneman Daniel 2007 Short Course in Thinking About Thinking Edge org Edge Foundation cakaehlngedimemux 20 April 2009 subkhnemux 3 June 2009 Gigerenzer Gerd Todd Peter M 1999 Simple Heuristics That Make Us Smart Oxford UK Oxford University Press ISBN 0 19 514381 7 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite book title aemaebb Cite book cite book a CS1 maint multiple names authors list lingk van der Linden S 2011 Speed Dating and Decision Making Why Less is More Scientific American Mind Matters Nature subkhnemux 14 November 2013 Thorngate Warren 1980 Efficient decision heuristics Behavioral Science 25 3 219 225 doi 10 1002 bs 3830250306 Monin Benoit Daniel M Oppenheimer 2005 PDF Social Cognition 23 3 257 278 doi 10 1521 soco 2005 23 3 257 ISSN 0278 016X khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 27 May 2016 subkhnemux 9 July 2010 Sunstein Cass R 2005 Moral heuristics Behavioral and Brain Sciences Cambridge University Press 28 4 531 542 doi 10 1017 S0140525X05000099 ISSN 0140 525X PMID 16209802 Sunstein Cass R 2009 PDF Vermont Law Review Vermont Law School 33 3 405 434 1401432 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 29 November 2014 subkhnemux 15 September 2009 xangxingxun 2000 Thinking and deciding 3rd ed New York Cambridge University Press ISBN 978 0521650304 OCLC 316403966 Gilovich Thomas Griffin Dale W Kahneman Daniel b k 2002 Heuristics and Biases The Psychology of Intuitive Judgment Cambridge University Press ISBN 9780521796798 OCLC 47364085 Hardman David 2009 Judgment and decision making psychological perspectives Wiley Blackwell ISBN 9781405123983 Hastie Reid 29 September 2009 Rational Choice in an Uncertain World The Psychology of Judgment and Decision Making SAGE ISBN 9781412959032 Koehler Derek J Harvey Nigel 2004 Blackwell handbook of judgment and decision making Wiley Blackwell ISBN 9781405107464 Kahneman Daniel Slovic Paul Tversky Amos b k 1982 Judgment Under Uncertainty Heuristics and Biases Cambridge Cambridge University Press ISBN 9780521284141 1999 Social Cognition Making Sense of People MIT Press ISBN 978 0 262 61143 5 OCLC 40618974 Mussweiler Thomas Englich Birte 2004 Anchoring effect in Pohl Rudiger F b k Cognitive Illusions A Handbook on Fallacies and Biases in Thinking Judgement and Memory Hove UK pp 183 200 ISBN 9781841693514 OCLC 55124398 1993 The Psychology of Judgment and Decision Making McGraw Hill ISBN 9780070504776 OCLC 26931106 2010 Priceless the myth of fair value and how to take advantage of it Hill and Wang ISBN 9780809094691 2007 Irrationality 2nd ed London Pinter and Martin ISBN 9781905177073 OCLC 72151566 Kahneman Daniel 1974 PDF Science 185 4157 1124 1131 Bibcode 1974Sci 185 1124T doi 10 1126 science 185 4157 1124 PMID 17835457 S2CID 143452957 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 28 May 2019 subkhnemux 6 March 2015 reprinted in Kahneman Slovic amp Tversky 1982 pp 3 20 2011 Cognitive biases potentially affecting judgment of global risks in Bostrom Nick Cirkovic Milan M b k Global Catastrophic Risks OUP Oxford pp 91 119 ISBN 978 0 19 960650 4 xanephim 2004 Availability in Pohl Rudiger F b k Cognitive Illusions A Handbook on Fallacies and Biases in Thinking Judgement and Memory Hove UK Psychology Press pp 147 163 ISBN 9781841693514 OCLC 55124398 2004 Judgements by representativeness in Pohl Rudiger F b k Cognitive Illusions A Handbook on Fallacies and Biases in Thinking Judgement and Memory Hove UK Psychology Press pp 165 182 ISBN 9781841693514 OCLC 55124398 Gigerenzer Gerd 2001 Bounded rationality the adaptive toolbox Cambridge MA MIT Press ISBN 0585388288 OCLC 49569412 Korteling Johan E Brouwer Anne Marie Toet Alexander 3 September 2018 A Neural Network Framework for Cognitive Bias Frontiers in Psychology 9 1561 doi 10 3389 fpsyg 2018 01561 PMC 6129743 PMID 30233451 Chow Sheldon 20 April 2011 Heuristics Concepts and Cognitive Architecture Toward Understanding How The Mind Works Electronic Thesis and Dissertation Repository Todd P M 2001 Heuristics for Decision and Choice International Encyclopedia of the Social amp Behavioral Sciences pp 6676 6679 doi 10 1016 B0 08 043076 7 00629 X ISBN 978 0 08 043076 8

      วันที่เผยแพร่: มิถุนายน 20, 2024, 20:42 pm
      อ่านมากที่สุด
      • สิงหาคม 15, 2024

        พรรคไทยก้าวหน้า (พ.ศ. 2565)

      • สิงหาคม 10, 2024

        พรรคเศรษฐกร (พ.ศ. 2517)

      • สิงหาคม 09, 2024

        พรรคเศรษฐกร (พ.ศ. 2498)

      • กันยายน 09, 2024

        พรรคสามัญชน

      • ตุลาคม 02, 2024

        พรรคสร้างรัฐไต้หวัน

      รายวัน

      • สภากงว็องซียงแห่งชาติ

      • แผนที่โลก

      • อารยธรรม

      • ออกซาเลต

      • ทะเลสาบน้ำเค็ม

      • มายา ซันดู

      • การเลือกตั้งประธานาธิบดีมอลโดวา พ.ศ. 2567

      • สงครามอิสราเอล–ฮะมาส

      • บุคคลที่เสียชีวิตในปี พ.ศ. 2567

      • วันสาธารณรัฐ

      NiNa.Az - สตูดิโอ

      • วิกิพีเดีย

      การลงทะเบียนจดหมายข่าว

      โดยการสมัครรับรายชื่อผู้รับจดหมายของเราคุณจะได้รับข่าวสารล่าสุดจากเราเสมอ
      ได้รับการติดต่อ
      ติดต่อเรา
      DMCA Sitemap Feeds
      © 2019 nina.az - สงวนลิขสิทธิ์.
      ลิขสิทธิ์: Dadaş Mammedov
      สูงสุด