พระรามลงสรง หร อช อในภาษาแต จ วว า ซาแต ป ง จ น 沙茶飯 หร อเร ยกส น ๆ ว า ซาแต จ น 沙茶 เป นอาหารจ นชน ดหน งท ประกอบด วยข าวส

พระรามลงสรง หรือชื่อในภาษาแต้จิ๋วว่า ซาแต๊ปึ่ง (จีน: 沙茶飯) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ซาแต๊ (จีน: 沙茶) เป็นอาหารจีนชนิดหนึ่งที่ ประกอบด้วยข้าวสวย ผักบุ้งลวก และเนื้อหมู ราดด้วยน้ำราดข้นคล้ายน้ำสะเต๊ะ เป็นอาหารที่นิยมในหมู่ชาวแต้จิ๋วและฮกเกี้ยน ปัจจุบันหารับประทานได้ยากในไทย

พระรามลงสรง
ชื่ออื่น	ซาแต๊ปึ่ง, ซาแต๊
มื้อ	อาหารจานเดียว
แหล่งกำเนิด	จีน
ตำราอาหาร: พระรามลงสรง

ศัพทมูล

"ซาแต๊ปึ่ง" (จีน: 沙茶飯) เป็นคำแต้จิ๋วที่ทับศัพท์คำว่าสะเต๊ะ (อักษรโรมัน: sate ซาเต) ที่เป็นคำมลายู-อินโดนีเซีย รวมกับคำว่าปึ่งที่แปลว่าข้าว รวมกันมีความหมายว่า "ข้าวสะเต๊ะ"

ส่วนชื่อ "พระรามลงสรง" เป็นคำเปรียบเปรยถึงผักบุ้งที่มีสีเขียวดั่งผิวกายพระราม ไปลวกในน้ำร้อนเสมือนการอาบน้ำ (คือลงสรง) จึงใช้ชื่อดังกล่าว และยังไม่เป็นที่ทราบว่าใครตั้งชื่อนี้

บางร้านที่ขายอาหารชนิดนี้ยังมีการเรียกที่แตกต่างกัน เช่น หากใส่เส้นหมี่จะเรียกว่า "พระลักษมณ์ลงสรง" หรือเป็นแบบไม่ใส่เส้นจะเรียก "สีดาลงสรง" ก็มี

ประวัติ

พระรามลงสรงหรือซาแต๊ปึ่งทำขึ้นครั้งแรกโดยชาวจีนเมืองหนานจิง มณฑลเจียงซู บ้างก็ว่าเป็นของชาวแต้จิ๋ว สำหรับรับประทานในครอบครัว ต่อมาได้แพร่หลายเข้าสู่ประเทศไทย สันนิษฐานว่าอาจเข้ามาในรัชกาลสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี บ้างก็ว่าเข้ามาในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระรามลงสรงมีพื้นฐานมาจากอาหารมุสลิม โดยได้ดัดแปลงการใช้เนื้อวัวเป็นเนื้อหมู ดัดแปลงและตัดทอนเครื่องเทศบางชนิดให้กลิ่นรสอ่อนลง ดังสังเกตได้จากน้ำราดที่หอมมันและหวานเล็กน้อย ต่างจากน้ำราดสะเต๊ะที่กลิ่นและรสชาติเข้มข้นกว่า

ช่วงเวลาที่พระรามลงสรงได้รับความนิยมสูงสุดน่าจะอยู่ราวช่วงปลาย พ.ศ. 2400 จนกระทั่งถึงตอนต้น พ.ศ. 2500 ในเวลานั้นพระรามลงสรงถือเป็นอาหารที่เสมือนกับข้าวแกง สามารถหารับประทานได้ง่ายในย่านชุมชนจีน เช่น เยาวราช, สะพานเหล็ก, วรจักร เป็นต้น

ส่วนประกอบ

พระรามลงสรงเป็นอาหารจานเดียว ประกอบไปด้วยข้าวสวยหุง โปะหน้าด้วยผักบุ้งลวกสุกและเนื้อหมูหั่นชิ้น จากนั้นราดด้วยน้ำจิ้มสะเต๊ะเข้มข้นที่ทำมาจากถั่วลิสงป่น และราดน้ำพริกเผาลงไป และบีบน้ำมะนาวลงไปเป็นขั้นตอนสุดท้าย

โดยผักที่ใช้นั้นอาจใช้ผักบุ้งหรือผักคะน้าก็ได้ เนื้อหมูก็สามารถเปลี่ยนเป็นเนื้อปลา เช่น ปลากะพง หรือเนื้อกุ้งแทนได้ รวมถึงใช้เส้นหมี่แทนข้าวสวยได้

อ้างอิง

. All Magazine. 17 พฤศจิกายน 2558. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-09-03. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
กฤช เหลือลมัย. "จาก "ซาแต๊ปึ่ง" ถึง "ข้าวพระรามลงสรง"". ศิลปวัฒนธรรม. 37:6 เมษายน 2559, หน้า 66-70
"ชองกี่ โชยกลิ่นเครื่องเทศ หมูสะเต๊ะเนื้อนุ่ม". แนวหน้า. 16 เมษายน 2559. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]
สุทัศน์ ศุกลรัตนเมธี. "พระรามลงสรงท่าดินแดง อาหารจานเดียวแต่หลายสัญชาติ". แนวหน้า. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
"'พระรามลงสรง' เมนูใกล้ลืมเลือน ฟื้นอดีตเจาะกลุ่มอินเทรนด์". ผู้จัดการออนไลน์. 3 September 2010. สืบค้นเมื่อ 15 September 2014.^[]
"'ขรรค์ชัย-สุจิตต์' ทอดน่อง 'ล้ง 1919' เปิดตำนานชุมชนจีน 'กฤช' พากินพระรามลงสรง (คลิป)". มติชน. 2020-01-14. สืบค้นเมื่อ 2020-02-05.
. โอเคเนชั่น. March 2013. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-06-05. สืบค้นเมื่อ 15 September 2014.

[ออล-1] . All Magazine. 17 พฤศจิกายน 2558. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-09-03. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[กฤช-2] กฤช เหลือลมัย. "จาก "ซาแต๊ปึ่ง" ถึง "ข้าวพระรามลงสรง"". ศิลปวัฒนธรรม. 37:6 เมษายน 2559, หน้า 66-70

[3] "ชองกี่ โชยกลิ่นเครื่องเทศ หมูสะเต๊ะเนื้อนุ่ม". แนวหน้า. 16 เมษายน 2559. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]

[แนวหน้า-4] สุทัศน์ ศุกลรัตนเมธี. "พระรามลงสรงท่าดินแดง อาหารจานเดียวแต่หลายสัญชาติ". แนวหน้า. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[พระ1-5] "'พระรามลงสรง' เมนูใกล้ลืมเลือน ฟื้นอดีตเจาะกลุ่มอินเทรนด์". ผู้จัดการออนไลน์. 3 September 2010. สืบค้นเมื่อ 15 September 2014.^[]

[6] "'ขรรค์ชัย-สุจิตต์' ทอดน่อง 'ล้ง 1919' เปิดตำนานชุมชนจีน 'กฤช' พากินพระรามลงสรง (คลิป)". มติชน. 2020-01-14. สืบค้นเมื่อ 2020-02-05.

[พระ-7] . โอเคเนชั่น. March 2013. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-06-05. สืบค้นเมื่อ 15 September 2014.