บ้านทรายทอง (ละครโทรทัศน์)

บ้านทรายทอง เป็นนวนิยายอมตะเรื่องหนึ่งของวงการวรรณกรรมไทย เขียนโดย ก.สุรางคนางค์ (กัณหา เคียงศิริ ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ปี 2529) นักประพันธ์ผู้มีชื่อเสียง ตีพิมพ์ครั้งแรกในนิตยสารรายปักษ์ชื่อ "ปิยมิตร" ประมาณปี พ.ศ. 2493 เคยเป็น ละครโทรทัศน์และภาพยนตร์ ได้รับความนิยมสูงตลอดมา

บ้านทรายทอง
ผู้ประพันธ์	ก.สุรางคนางค์
ประเทศ	ไทย
ภาษา	ไทย

สวลี ผกาพันธุ์ มีชื่อเสียงจากบทสาวน้อยถักผมเปีย พจมาน สว่างวงศ์ คนแรกในวงการแสดง จากละครเวทีของคณะอัศวินการละคร ของ เสด็จพระองค์ชายใหญ่ (พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล) ที่ ศาลาเฉลิมไทย พ.ศ. 2494 หลังสงครามโลกครั้งที่ 2

ปัจจุบันบริษัทนำภาพยนตร์เวอร์ชันจารุณี สุขสวัสดิ์, พอเจตน์ แก่นเพชร ที่เคยฉายเมื่อ พ.ศ. 2523 ซึ่งทำรายได้ประมาณ 20 ล้านบาท มารีมาสเตอร์ใหม่ภายใต้โปรเจกต์ The Legend Collection

เนื่อเรื่องเดิมจบที่พจมานแต่งงานกับชายกลาง ต่อมาผู้ประพันธ์ ได้แต่งเพิ่มภาคต่อหลังการแสดงละครเวที ซึ่งประสบความสำเร็จอย่างดียิ่ง และได้นำมาแสดงทางไทยทีวีช่อง 4 บางขุนพรหม ต่อมาจึงรวมทั้งสองภาคเป็นเรื่องเดียวกัน กล่าวถึง "พจมาน พินิจนันต์" ก้าวเข้ามาอยู่ในบ้านทรายทอง ตามคำสั่งเสียสุดท้ายของพ่อเพื่อเรียนต่อในกรุงเทพฯ เธอถูกกลั่นแกล้งสารพัดโดย หม่อมแม่และหญิงเล็ก ด้วยกลัวว่าพจมานจะพรากบ้านหลังนี้ไปครอง แต่ในที่สุดเธอก็สามารถเอาชนะอุปสรรคทั้งหลายได้สำเร็จด้วยการช่วยเหลือจาก หญิงใหญ่ และชายกลาง รวมทั้ง ชายเล็ก ผู้พิการที่รักเธอเหมือนพี่สาว

เนื้อเรื่อง

พจมาน เด็กสาวผู้มีความหยิ่งในศักดิ์ศรีและชาติกำเนิดของตน แม้จะเป็นเพียงสามัญชนคนธรรมดาก็ตาม เธอจำเป็นต้องจากบ้านสวนเดินทางเข้ากรุงเทพฯ เพื่อเรียนหนังสือต่อ ตามความประสงค์ของบิดาที่เขียนสั่งไว้ก่อนเสียชีวิต ให้พจมานไปอาศัยอยู่กับครอบครัวหม่อมพรรณราย ซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องของพ่อที่บ้านทรายทอง เธอถูกกลั่นแกล้งตั้งแต่เข้ามาอยู่ โดยมีหม่อมแม่และคุณหญิงเล็กน้องสาวของชายกลาง รวมถึงคนรับใช้ทุกคนในบ้านคอยแกล้งเธอ ชายกลางสงสาร และให้คุณหญิงใหญ่พี่สาวคนโตคอยช่วยเหลือ และพจมานก็คอยดูแลเอาใจใส่น้องชายคนเล็กของชายกลางที่เป็นง่อย เธอแสดงให้เห็นว่าเธอเป็นคนที่เข้มแข็งอดทนมีจิตใจที่ดีงาม จนสามารถเอาชนะใจของชายกลาง และอีกหลาย ๆ คน จนเป็นผลสำเร็จ จนทั้งคู่ก็ได้แต่งงานกันในที่สุด

พจมาน แต่งงานกับชายกลาง ที่บ้านทรายทอง หม่อมพรรณรายมางานอย่างเสียมิได้ น้องสาวของพจมาน พจนีย์ก็มาเรียกร้องสิทธิ์จะอาศัยอยู่ด้วย เมื่อทั้งสองกลับจากฮันนีมูน ก็พบกับปัญหาต่าง ๆ นานา ทั้งไสวแม่บ้านและพจนีย์กับเด็กบุญเรือน ที่มักจะนำเรื่องภายในบ้านไปกระจายข่าว ทำให้เกิดเรื่องขัดแย้งกันเสมอ สามีเก่าของพจนีย์ก็มาขอเงินไปรักษาตัว จนไสวเอาไปรายงานหม่อมพรรณราย ทั้งพจนีย์และคนอื่น ๆ ก็กล่าวหาพจมานในทางเสื่อมเสีย หญิงเล็กก็แต่งงานกับนายบุญเติมเศรษฐีซึ่งมีประวัติไม่ดีนัก เมื่อน้องชายป่วยและเสียชีวิตในที่สุด พจมานเสียใจมากและเหน็ดเหนื่อยกับปัญหาที่เกิดขึ้นไม่หยุดหย่อน จึงขอไปอยู่กับแม่ที่ต่างจังหวัดสักระยะ จนพจนีย์ไปพบจดหมายของสามีตนจึงเข้าใจพี่สาวและประกาศให้ทุกคนรู้ หม่อมพรรณรายเมื่อสูญเสียชายน้อย และรู้ว่ากำลังจะมีหลาน ก็ลดทิฏฐิลงหญิงใหญ่บอกชายกลางว่าเขากำลังจะมีลูก ชายกลางดีใจมาก รีบไปรับพจมานและบอกพจมานว่าความดีที่เพียรพยายามทำนั้น ในที่สุดทุกคนก็ยอมรับพจมานจึงกลับสู่บ้านทรายทอง และพบกับความเข้าใจของทุกคน

เพลง

เพลงหากรู้สักนิด เป็นเพลงไตเติ้ลประกอบละครเรื่องบ้านทรายทอง ซึ่งเป็นละครเวทีที่สร้างจากผลงานเขียนของก. สุรางคนางค์ โดยการกำกับของพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล จัดแสดงที่ศาลาเฉลิมไทย เมื่อ พ.ศ. 2494 ขับร้องโดย สวลี ผกาพันธุ์ ซึ่งรับบทนำแสดงเป็น "พจมาน สว่างวงศ์" ด้วย

เพลงประกอบละครเวทีเรื่องบ้านทรายทองอีกเพลงหนึ่ง คือเพลง "บ้านทรายทอง" ประพันธ์คำร้องโดย ชาลี อินทรวิจิตร, ทำนองโดย สมาน กาญจนะผลิน และ ขับร้องโดย สวลี ผกาพันธุ์ เช่นกัน

การดัดแปลง

บ้านทรายทองถูกนำมาเผยแพร่ครั้งแรกในปีพ.ศ. 2494 โดยสร้างเป็นละครเวทีของคณะอัศวินการละคร นำแสดงโดย ฉลอง สิมะเสถียร, สวลี ผกาพันธุ์, กัณฑรีย์ นาคประภา หลังจากนั้นคุณก.สุรางคนางค์ได้แต่งภาคต่อของบ้านทรายทองในชื่อพจมาน สว่างวงศ์ ก็ได้มีการนำมาดัดแปลงแสดงโดย จากนั้นบ้านทรายทองถูกนำมาดัดแปลงเป็นภาพยนตร์16มม. นำแสดงโดย ชนะ ศรีอุบล, , ต่อมาสวลี ผกาพันธุ์ นำเรื่องนี้มาแสดงที่ช่อง 4 บางขุนพรหม อีกครั้งเมื่อปีพ.ศ. 2501 โดยเธอแสดงเป็นพจมานเหมือนเดิม อีก10ปีถัดมา กัณฑรีย์ นาคประภา ได้หยิบละครเรื่องนี้มาสร้างเป็นละครโทรทัศน์อีกครั้ง นำแสดงโดย อรัญญา นามวงศ์ และ ฉลอง สิมะเสถียร และเธอก็แสดงเป็นหญิงเล็กอีกครั้ง ต่อมาคุณอรวรรณ โปร่งมณี นำมาทำเป็นละครที่ช่อง 9 คุณศันสนีย์ สมานวรวงศ์ เป็นพจมาน ส่วนชายกลางเปลี่ยนจากคุณฉลองเป็นคุณสมภพ เบญจาธิกุล จากนั้นรุจน์ รณภพ นำมาทำเป็นภาพยนตร์ 35 มม. นำแสดงโดย พอเจตน์ แก่นเพชรและจารุณี สุขสวัสดิ์ บ้านทรายทองถูกนำมาสร้างเป็นละครโทรทัศน์อีกครั้งที่ช่อง 7 นำแสดงโดยมนฤดี ยมาภัยและศรัณยู วงษ์กระจ่าง ถัดมาถูกนำมาสร้างเป็นละครโทรทัศน์นำแสดงโดย ศรราม เทพพิทักษ์และรินลณี ศรีเพ็ญ จากนั้นอีก 15 ปีบ้านทรายทองถูกนำมาสร้างอีกครั้ง นำแสดงโดยวีรภาพ สุภาพไพบูลย์ และพีชญา วัฒนามนตรี

นักแสดง

ปี	พ.ศ. 2494	พ.ศ. 2495	พ.ศ. 2499	พ.ศ. 2501	พ.ศ. 2511	พ.ศ. 2521	พ.ศ. 2523	พ.ศ. 2530	พ.ศ. 2543	พ.ศ. 2558
หม่อมราชวงศ์ภราดาพัฒน์ระพี สว่างวงศ์ (คุณชายกลาง)	ฉลอง สิมะเสถียร		ชนะ ศรีอุบล	ฉลอง สิมะเสถียร		สมภพ เบญจาธิกุล	พอเจตน์ แก่นเพชร	ศรัณยู วงษ์กระจ่าง	ศรราม เทพพิทักษ์	วีรภาพ สุภาพไพบูลย์
พจมาน พินิตนันท์ / พจมาน สว่างวงศ์ ณ อยุธยา	สวลี ผกาพันธุ์			สวลี ผกาพันธุ์	อรัญญา นามวงศ์	ศันสนีย์ สมานวรวงศ์	จารุณี สุขสวัสดิ์	มนฤดี ยมาภัย	รินลณี ศรีเพ็ญ	พีชญา วัฒนามนตรี
หม่อมเจ้าเอนกนพรัตน์ (ท่านชายต้อม)				ชาลี อินทรวิจิตร	-	สุประวัติ ปัทมสูตร	-		พงษ์พัฒน์ วชิรบรรจง	เขตต์ ฐานทัพ
หม่อมเจ้าวิมลสุดา (ท่านหญิงอ้อม)			-	-	-	-	-		อริสรา กำธรเจริญ	พิมประภา ตั้งประภาพร
หม่อมราชวงศ์ภาวิณีจรัสเรือง สว่างวงศ์ (คุณหญิงเล็ก)	กัณฑรีย์ นาคประภา			กัณฑรีย์ นาคประภา			ทาริกา ธิดาทิตย์	ดวงตา ตุงคะมณี	สกาวใจ พูนสวัสดิ์	ณัฐชา นวลแจ่ม
หม่อมพรรณราย สว่างวงศ์ ณ อยุธยา (หม่อมแม่)							ศรินทิพย์ ศิริวรรณ		ญาณี จงวิสุทธิ์	ดวงดาว จารุจินดา
หม่อมราชวงศ์ภารดีสว่างวัฒน์ สว่างวงศ์ (คุณหญิงใหญ่)					สุพรรณ บูรณะพิมพ์	บุศรา นฤมิตร	มยุรฉัตร เหมือนประสิทธิเวช	ทาริกา ธิดาทิตย์	จินตหรา สุขพัฒน์	นุสบา ปุณณกันต์
นกุล			ลือชัย นฤนาท	-	รุจน์ รณภพ	-		ธำรง วิจิตสาร		ชยพล บุนนาค
หม่อมราชวงศ์ภาณุทัตสวัสดี สว่างวงศ์ (คุณชายน้อย)			เดชา เวศอุไร	-	-			ด.ช.	ด.ช.	ด.ช.
เสาวรัจ (เพื่อนพจมาน)			-	-	-	-	-	-	อรัญญา ประทุมทอง	พิมพ์ปวีณ์ โคกระบินทร์
หม่อมเจ้าปิยะฉัตรโสภา (ท่านหญิงติ๋ว)				-		โฉมฉาย ฉัตรวิไล			ขวัญฤดี กลมกล่อม	ขวัญกวินท์ ธำรงรัฐเศรษฐ์
สืบศรี อลงกรณ์			-	-	-	-
หม่อมเจ้านพมณี (ท่านหญิงตุ้ม)			-	-	-	-	-		อำภา ภูษิต	วรางคนาง วุฑฒยากร
ศิรินาถ			-	-	-	-	-	-	-	แก้วใส คริสตัล
พจนา พินิตนันท์			-	-	-	-
พจนีย์ พินิตนันท์			บุษบง ศิริกายะ	-	-	พิมพ์แข กุญชร ณ อยุธยา			ดุสิตา อนุชิตชาญชัย	กชกร ส่งแสงเติม
นมทิพย์				-	มาลี เวชประเสริฐ		สุลาลีวัลย์ สุวรรณทัต	บรรเจิดศรี ยมาภัย	น้ำเงิน บุญหนัก	วาสนา สิทธิเวช
แพรวพรรณ อลงกรณ์			-	-	-	-	-		รัญญา ศิยานนท์	สรารัตน์ หรุ่มเรืองวงศ์
แสงโสม อลงกรณ์			-	-	-	-	-		พลอย จินดาโชติ	ปทิตตา อัธยาตมวิทยา
ประสพ อลงกรณ์			-	-	-	-
นายพร			สมพงษ์ พงษ์มิตร	-	-	-	-		ชูศักดิ์ สุธีรธรรม	-
หลวงเวชนิติเกษม			-	-	-	-	-		สมมาตร ไพรหิรัญ
ท่านผู้หญิงไฉไล			-	-	-	-			นันทวัน เมฆใหญ่
หม่อมแม่ท่านหญิงอ้อม			-	-	-	-	-	-		สุดารัตน์ เดชากุล
น้าสายใจ			-	-	-	-		รุ่งกานดา เบญจมาภรณ์
ยายหลง			-	-	-	-	-	-		เยาวเรศ นิสากร
พระยาราชาพิพิธ			-	-	-	-				สอาด เปี่ยมพงษ์สานต์
คุณนายดุลยธรรมพินิต			ประพิศ ทัตตานนท์	-	-	-	มารศรี ณ บางช้าง		ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา	กชกร นิมากรณ์
สิริอร			-	-	-	-	-	-	ศิริพร อยู่ยอด	อธิชนัน ศรีเสวก
นายเติม ธีระวณิช		-		-	-	-			ทนงศักดิ์ ศุภการ	ศรุต วิจิตรานนท์
สินเสริม			-	-	-	-	-	-	พิมพ์ศิริ พิมพ์ศรี
ผกาแก้ว			-	-	-	-	-	-		กัญญกร พินิจ
วิภา (เมียนายเติม)			-	-	-	-	-	-	นิศาลักษณ์ ศรีนาคาร
สมฤทัย (เมียนายเติม)			-	-	-	-	-	-	แพทริเซีย แลนด์ไวแนนส์
เอม				-	-	-			อัญชลี ไชยศิริ
ยายเผื่อน			-	-	-	-	-	-	-	รุ่งกานดา เบญจมาภรณ์
สมศรี			-	-	-	-	-	-	ณัฐนี สิทธิสมาน
แจ่ม			-	ชูศรี มีสมมนต์	-	-	-	-
ตัวละคร	นักแสดงรับเชิญ
พระดุลยธรรมพินิต (พนา พินิตนันท์)			-	-	-	-	-	-	สมภพ เบญจาทิกุล	นุติ เขมะโยธิน
สุรพล พินิตนันท์ (พ่อของพนา)			-	-	-	-	-	-	-
คุณหญิงราชาพิพิธ			-	-	-	-	-	-	ธัญญาเรศ รามณรงค์
หลวงแพทย์			-	-	-	-	-	-	-
ยายหุ่น			-	-	-	-	-	-	สินีนาฏ โพธิเวส
พระยาราชาพิพิธ (วัยหนุ่ม)			-	-	-	-	-	-	-	ธิตินันท์ สุวรรณศักดิ์
เจ้าพระยาราชาพิพิธ			-	อบ บุญติด	-	-	-	-	-	ภูธฤทธิ์ พรหมบันดาล
ท่านผู้หญิงราชาพิพิธ			-	-	-	-	-	-	-	ขวัญฤดี กลมกล่อม
อาจารย์ใหญ่บุญล้อม พิศิษฐ์วิทยา			ทวน พรมกฤต	-	-	-	-	-	จตุรงค์ โกลิมาศ	อรุชา โตสวัสดิ์
นิเวศน์ คงเยี่ยมจิต			-	-	-	-	-	-	-
หลวงนฤสารวาที			-	-	-	-	-	-	-	ปริยะ วิมลโนช
มานิดา			-	-	-	-	-	-	-
เกริกวิทย์			-	-	-	-	-	-	-	นวพล ภูวดล
นายสุทธิ พิศาล			-	-	-	-	-	-	-
พระองค์เจ้าหญิงพิศมัยดาราราย/เสด็จป้า										บรรเจิดศรี ยมาภัย
คุณนายละมุน									อรสา พรหมประทาน
ม.ล.พจนินทร์ สว่างวงศ์ (คุณนิน)	-	-	ชไมพร จตุรภุช	อำภา ภูษิต	-	ลลนา สุลาวัลย์	-	ด.ญ.	ด.ญ.	ด.ญ.ชินารดี อนุพงษ์ภิชาติ
พจมาน (วัยเด็ก)	-	-	-	-	-	-	-	-	ด.ญ.วรภร เลิศเกียรติไพบูลย์	-

อ้างอิง

• บ้านทรายทอง ปี พ.ศ. 2523 จารุณี สุขสวัสดิ์ 2021-01-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน