ทางรถไฟสายอีสาน

ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ แยกออกจากทางรถไฟสายเหนือที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี โดยในเส้นทางตอนล่าง จะผ่านจังหวัดสระบุรี จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดบุรีรัมย์ จังหวัดสุรินทร์ จังหวัดศรีสะเกษ สุดปลายทางที่สถานีรถไฟอุบลราชธานี อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี รวมระยะทาง 575 กิโลเมตร ส่วนเส้นทางตอนบนแยกจากเส้นทางตอนล่างที่สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ จังหวัดนครราชสีมา ผ่านจังหวัดขอนแก่น จังหวัดอุดรธานี จังหวัดหนองคาย ข้ามสะพานมิตรไทย-ลาวแห่งที่ 1 และสุดปลายทางที่สถานีรถไฟท่านาแล้ง ประเทศลาว รวมระยะทาง 628 กิโลเมตร และที่สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย จะมีเส้นทางลัดไปเชื่อมที่สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ อำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา ของเส้นทางตอนบน

ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย สถานีรถไฟหนองคาย ทางรถไฟลอยน้ำเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ สะพานข้ามห้วยแฮดในจังหวัดศรีสะเกษ
ข้อมูลทั่วไป
สถานะ	เปิดให้บริการ (บ้านภาชี–อุบลราชธานี, ถนนจิระ–หนองคาย–ท่านาแล้ง, แก่งคอย–บัวใหญ่) โครงการส่วนต่อขยาย (บ้านไผ่–นครพนม)
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ที่ตั้ง	ดูในบทความ
ปลายทาง	ชุมทางบ้านภาชี อุบลราชธานี คำสะหวาด
การดำเนินงาน
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
ผู้ดำเนินงาน	การรถไฟแห่งประเทศไทย และบริษัทเอกชนในส่วนของสถานีขนถ่ายสินค้า
ศูนย์ซ่อมบำรุง	โรงรถจักรดีเซลแก่งคอย โรงรถจักรดีเซลนครราชสีมา โรงรถจักรดีเซลอุบลราชธานี
ผู้โดยสาร	1,732,742 คน (2565)
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	575 กม. (357.29 ไมล์) (กรุงเทพฯ–อุบลราชธานี) 627.5 กม. (389.91 ไมล์) (กรุงเทพฯ–หนองคาย)
จำนวนทางวิ่ง	1
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางเดี่ยว (ถนนจิระ–อุบลราชธานี, ขอนแก่น–หนองคาย, แก่งคอย–บัวใหญ่) ราง 1 เมตร ทางคู่ (เปิดให้บริการ: บ้านภาชี–มาบกะเบา, ถนนจิระ–ขอนแก่น) (กำลังก่อสร้าง: มาบกะเบา–ถนนจิระ) (กำลังก่อสร้าง: บ้านไผ่–นครพนม)
ความเร็ว	สูงสุด 120 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
แผนที่เส้นทาง km 0.00 กรุงเทพ (หัวลำโพง) สายตะวันออก  ชุมทางฉะเชิงเทรา  2.17 ยมราช 3.29 จิตรลดา โรงพยาบาลรามาธิบดี 4.80 สามเสน 6.73 ประดิพัทธ์ 7.470 ชุมทางบางซื่อ กรุงเทพอภิวัฒน์ สายใต้ ไป ชุมทางตลิ่งชัน สายสีแดงอ่อน ไป ตลิ่งชัน 11.01 จตุจักร 12.50 วัดเสมียนนารี 13.30 บางเขน 14.81 ทุ่งสองห้อง 17.57 หลักสี่ 19.47 การเคหะ 21.69 ตลาดใหม่ดอนเมือง ทางยกระดับ สายสีแดงเข้ม 22.21 ดอนเมือง หลักหก 29.75 รังสิต 33.84 คลองหนึ่ง 37.47 เชียงราก 40.19 44.12 นวนคร 46.01 เชียงรากน้อย 51.88 คลองพุทรา 58.00 บางปะอิน 62.75 บ้านโพ 71.08 อยุธยา 74.69 บ้านม้า 78.98 มาบพระจันทร์ 82.31 บ้านดอนกลาง 85.44 พระแก้ว 89.95 ชุมทางบ้านภาชี สายเหนือ  ลพบุรี  94.62 หนองกวย 98.04 หนองแซง 103.34 หนองสีดา 107.15 บ้านป๊อกแป๊ก 113.26 สระบุรี 119.24 ชุมทางหนองบัว สายตะวันออก  ชุมทางคลองสิบเก้า  125.1 ชุมทางแก่งคอย แก่งคอย – บัวใหญ่ แก่งคอย – บัวใหญ่        128.80 บ้านช่องใต้ 134.37 เขาคอก 141.85 เขาหินดาด 147.90 หินซ้อน 152.30 เขาสูง 159.65 แก่งเสือเต้น 162.38 เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ 176.55 โคกสลุง 185.80 สุรนารายณ์ 198.95 เขายายกะตา 207.38 ตลาดลำนารายณ์ 208.80 ลำนารายณ์ 220.35 บ้านเกาะรัง 226.45 แผ่นดินทอง 236.65 บ้านจงโก 240.87 โคกคลี 248.8 อุโมงค์เขาพังเหย (230.60 ม.) 250.64 ช่องสำราญ 263.14 บ้านวะตะแบก (เทพสถิต) 273.13 ห้วยยายจิ่ว 279.97 บ้านปากจาบ 290.53 บำเหน็จณรงค์ 293.25 บ้านกลอย 297.30 วังกะอาม 302.10 โนนคร้อ 310.19 จัตุรัส 322.85 หนองฉิม 330.15 บ้านตาเนิน 334.05 บ้านหนองขาม 341.18 บ้านเหลี่อม 346.16 บ้านโคกกระเบื้อง 351.83 บ้านหนองปรือโป่ง 355.19 หนองพลวง 358.20 บ้านกระพี้ 360.17 บ้านเก่างิ้ว 362.14 บ้านสระครก 366.50 บ้านโสกรัง 134.30 มาบกะเบา 138.95 ผาเสด็จ 144.29 หินลับ 152.30 มวกเหล็ก 160.03 กลางดง 165.19 ปางอโศก 173.64 บันไดม้า 179.93 ปากช่อง 187.89 ซับม่วง 195.50 จันทึก 202.20 คลองขนานจิตร 206.21 คลองไผ่ 209.41 ลาดบัวขาว 214.90 บ้านใหม่สำโรง 218.27 หนองน้ำขุ่น 223.79 สีคิ้ว 228.99 โคกสะอาด 233.87 สูงเนิน 241.15 กุดจิก 249.94 โคกกรวด 257.44 ภูเขาลาด 263.65 นครราชสีมา 266.28 ชุมทางถนนจิระ 272.50 บ้านเกาะ 282.92 หนองไข่น้ำ 284.67 บ้านกระโดน 288.12 บ้านหนองกันงา 289.79 หนองแมว 295.08 โนนสูง 302.19 บ้านดงพลอง 308.20 บ้านมะค่า 311.38 เนินถั่วแปบ 315.65 พลสงคราม 320.35 บ้านดอนใหญ่ 326.80 เมืองคง 333.67 บ้านไร่ 335.71 โนนทองหลาง 342.50 ห้วยระหัด 345.50 ชุมทางบัวใหญ่ 351.20 เนินสวัสดิ์ 357.36 หนองบัวลาย 362.43 ศาลาดิน 370.04 หนองมะเขือ 377.66 เมืองพล 396.82 บ้านหัน 407.72 บ้านไผ่ บ้านไผ่–นครพนม 1.375 ชุมทางบ้านหนองแวงไร่ 10.185 ภูเหล็ก 21.075 นาโพธิ์ 30.550 บรบือ 45.300 กุตรัง 59.475 หนองโน 69.225 มหาสารคาม 78.750 เขวา 85.600 ศรีสมเด็จ 93.800 สีแก้ว 104.85 ร้อยเอ็ด 117.725 เชียงขวัญ 128.975 โพธิ์ชัย 150.48 อำเภอโพนทอง 159.775 เมยวดี 175.425 หนองพอก 143.400 โคกสว่าง 195.600 ห้องแซง 209.62 เลิงนกทา 223.10 นิคมคำสร้อย 228.250 บ้านป่งแดง 247.07 มุกดาหาร 250.300 บ้านดานคำ 255.175 สะพานมิตรภาพ 2 267.92 หว้านใหญ่ 291.945 ธาตุพนม 304.145 เรณูนคร 315.560 นาถ่อน 320.070 บ้านกลาง 343.675 นครพนม 354.385 สะพานมิตรภาพ 3 423.60 บ้านแฮด 431.59 หนองเม็ก 439.81 ท่าพระ 449.75 ขอนแก่น 460.71 สำราญ 474.93 โนนพยอม 480.45 บ้านวังชัย 484.21 น้ำพอง 489.95 ห้วยเสียว 500.51 เขาสวนกวาง 514.45 โนนสะอาด 523.40 ห้วยเกิ้ง 532.50 กุมภวาปี 542.75 ห้วยสามพาด 550.65 หนองตะไก้ 562.05 คำกลิ้ง 565.40 หนองขอนกว้าง 568.84 อุดรธานี 593.09 นาพู่ 617.84 นาทา 621.10 หนองคาย 623.58 ตลาดหนองคาย สะพานมิตรภาพไทย-ลาว 1 (แม่น้ำโขง) 626.58 ท่านาแล้ง, ลาว 635.06 คำสะหวาด 276.35 บ้านพะเนา 280.10 บ้านพระพุทธ 285.40 ท่าช้าง 293.260 หนองมโนรมย์ 300.15 จักราช 309.75 บ้านหินโคน 316.90 หินดาษ 325.65 ห้วยแถลง 337.66 หนองกระทิง 345.70 ลำปลายมาศ 354.85 ทะเมนชัย 363.30 บ้านแสลงพัน 366.50 บ้านหนองตาด 376.02 บุรีรัมย์ 380.35 บ้านตะโก 385.51 ห้วยราช 398.65 กระสัง 405.50 หนองเต็ง 412.00 ลำชี 419.75 สุรินทร์ 428.60 บุฤๅษี 437.16 เมืองที 445.50 กระโดนค้อ 452.39 ศีขรภูมิ 460.25 บ้านกะลัน 471.00 สำโรงทาบ 481.50 ห้วยทับทัน 489.04 หนองแคน 494.45 อุทุมพรพิสัย 498.27 บ้านแต้ 504.00 บ้านเนียม 515.09 ศรีสะเกษ 520.18 527.19 หนองแวง 534.20 บ้านคล้อ 542.18 กันทรารมย์ 546.86 บ้านโนนผึ้ง 553.99 ห้วยขยุง 557.70 บ้านถ่อน 566.20 บุ่งหวาย 575.10 อุบลราชธานี แผนภาพนี้:

ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นเส้นทางที่มีความสำคัญในประวัติศาสตร์รถไฟไทย เนื่องจากเป็นเส้นทางที่เปิดเดินรถสายแรก จากสถานีรถไฟกรุงเทพ ถึงสถานีรถไฟนครราชสีมา

ประวัติ

• 9 มีนาคม พ.ศ. 2434 - เริ่มก่อสร้างทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง
• 26 มีนาคม พ.ศ. 2439 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟอยุธยา
• 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2440 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย
• 21 ธันวาคม พ.ศ. 2443 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟนครราชสีมา
• 1 เมษายน พ.ศ. 2468 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟบุรีรัมย์
• 1 สิงหาคม พ.ศ. 2471 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟศรีสะเกษ
• 1 เมษายน พ.ศ. 2473 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟอุบลราชธานี นอกจากนี้ กรมรถไฟหลวงได้สร้างทางรถไฟสายสั้น ๆ แยกจากสถานีรถไฟบุ่งหวาย ไปถึงริมแม่น้ำมูล แต่ปัจจุบันเลิกใช้งานแล้ว

หลังจากนั้น กรมรถไฟหลวงจึงกำหนดให้สร้างทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน เพื่ออำนวยความสะดวกแก่ประชาชนชาวอีสานตอนบนด้วย

• 1 เมษายน พ.ศ. 2476 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟขอนแก่น
• 24 มิถุนายน พ.ศ. 2484 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟอุดรธานี
• 13 กันยายน พ.ศ. 2498 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟนาทา
• 1 มกราคม พ.ศ. 2501 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟหนองคาย

นอกจากนี้ ยังมีการก่อสร้างทางรถไฟจากสถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย-สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ขึ้น เปิดเดินรถครบทั้งสายเมื่อ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2510

รถไฟทางคู่

ในวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 การรถไฟแห่งประเทศไทยได้เปิดใช้งานสถานีรถไฟบ้านไผ่ ซึ่งสร้างขึ้นใหม่แทนสถานีเดิมเพื่อรองรับรถไฟทางคู่ช่วงชุมทางถนนจิระ–ขอนแก่น ต่อมาในวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2562 ได้เปิดใช้งานสถานีรถไฟขอนแก่น ซึ่งเป็นสถานียกระดับ

สถานีรถไฟ

• สถานีรถไฟสระบุรี - สถานีรถไฟประจำจังหวัดสระบุรี เดิมชื่อ สถานีรถไฟปากเพรียว
• สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย - ชุมทางรถไฟแยกระหว่างสายตอนบนและตอนล่าง เชื่อมต่อกับ ในเส้นทางรถไฟสายตะวันออก ที่สถานีรถไฟชุมทางคลองสิบเก้า
• สถานีรถไฟปากช่อง - สถานีแรกในเขตจังหวัดนครราชสีมา ก่อนเข้าสู่ป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่
• สถานีรถไฟนครราชสีมา - สถานีที่ใหญ่ที่สุดในเส้นทาง เดิมชื่อ สถานีรถไฟโคราช มีทางรถไฟแยกไป (บชร.2) ปัจจุบันยังใช้งานอยู่
• สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ - ชุมทางแยกระหว่างสายตอนบนกับตอนล่าง อยู่ใกล้กับ (บชร.2) มากที่สุด
• สถานีรถไฟบุรีรัมย์ - สถานีรถไฟประจำจังหวัดบุรีรัมย์ มีทางรถไฟแยกไปลานหินเขากระโดง ปัจจุบันยังใช้งานอยู่
• สถานีรถไฟสุรินทร์ - สถานีรถไฟประจำจังหวัดสุรินทร์
• สถานีรถไฟศรีสะเกษ - สถานีรถไฟประจำจังหวัดศรีสะเกษ
• สถานีรถไฟอุบลราชธานี - สถานีปลายทางของเส้นทางตอนล่าง
• สถานีรถไฟลำนารายณ์- สถานีรถไฟบนเส้น
• สถานีรถไฟจัตุรัส - สถานีรถไฟประจำจังหวัดชัยภูมิ
• สถานีรถไฟขอนแก่น - สถานีรถไฟประจำจังหวัดขอนแก่น ยกเลิกอาคารสถานีเดิมเมื่อปี 2560 และเปิดใช้งานในรูปแบบสถานียกระดับเมื่อปี 2562 เพื่อรองรับรถไฟทางคู่
• สถานีรถไฟอุดรธานี - สถานีรถไฟประจำจังหวัดอุดรธานี
• สถานีรถไฟหนองคาย - สถานีปลายทางเส้นทางตอนบน มีทางรถไฟไปยังประเทศลาว เชื่อมต่อที่สถานีรถไฟท่านาแล้ง
• สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ - ชุมทางรถไฟระหว่างสายลำนารายณ์และสายตอนบนหลัก

พื้นที่ที่เส้นทางผ่าน

อำเภอ	จังหวัด
กรุงเทพ-ชุมทางบ้านภาชี
ปทุมวัน / ดุสิต / ราชเทวี / พญาไท / จตุจักร / หลักสี่ / ดอนเมือง	กรุงเทพมหานคร
ธัญบุรี / คลองหลวง	ปทุมธานี
บางปะอิน / พระนครศรีอยุธยา / อุทัย / ภาชี	พระนครศรีอยุธยา
ชุมทางบ้านภาชี-อุบลราชธานี
ภาชี	พระนครศรีอยุธยา
หนองแซง / เสาไห้ / เมืองสระบุรี / แก่งคอย / วิหารแดง / มวกเหล็ก	สระบุรี
ปากช่อง / สีคิ้ว / สูงเนิน / เมืองนครราชสีมา / เฉลิมพระเกียรติ / จักราช / ห้วยแถลง / คง / โนนสูง / บัวใหญ่ / บัวลาย / บ้านเหลื่อม	นครราชสีมา
ลำปลายมาศ / เมืองบุรีรัมย์ / ห้วยราช / กระสัง	บุรีรัมย์
เมืองสุรินทร์ / ศีขรภูมิ / สำโรงทาบ	สุรินทร์
ห้วยทับทัน / อุทุมพรพิสัย / เมืองศรีสะเกษ / กันทรารมย์	ศรีสะเกษ
วารินชำราบ	อุบลราชธานี
พัฒนานิคม / ชัยบาดาล / ลำสนธิ	ลพบุรี
เทพสถิต / บำเหน็จณรงค์ / จัตุรัส / เนินสง่า	ชัยภูมิ
พล / โนนศิลา / บ้านไผ่ / บ้านแฮด / เมืองขอนแก่น / น้ำพอง / เขาสวนกวาง	ขอนแก่น
โนนสะอาด / กุมภวาปี / ประจักษ์ศิลปาคม / เมืองอุดรธานี / เพ็ญ	อุดรธานี
สระใคร / เมืองหนองคาย	หนองคาย

โครงการในอนาคต

รถไฟทางคู่

การรถไฟแห่งประเทศไทยกำลังปรับปรุงทางรถไฟเดิมจากทางเดี่ยวเป็นทางคู่ โดยแบ่งช่วงการก่อสร้างดังนี้

• มาบกะเบา-คลองขนานจิตร (รวมอุโมงค์รถไฟ) (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง)
• คลองขนานจิตร-ชุมทางถนนจิระ (อยู่ระหว่างปรับแบบก่อสร้าง ในเขตอำเภอเมืองนครราชสีมา)
• ชุมทางถนนจิระ-ขอนแก่น (เปิดให้บริการ)
• ขอนแก่น-หนองคาย (คณะรัฐมนตรีอนุมัติให้ดำเนินการประกวดราคาก่อสร้าง วันที่ 16 ตุลาคม 2566)
• ชุมทางถนนจิระ-อุบลราชธานี (โครงการ)

โครงการทางรถไฟสายใหม่

โครงการทางรถไฟสายใหม่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นข้อเสนอแผนงานการพัฒนาโครงข่ายของกรมขนส่งทางรางในชื่อ "R-Map" ดังนี้

• บ้านไผ่-มหาสารคาม-ร้อยเอ็ด-มุกดาหาร-นครพนม (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง)
• อุบลราชธานี-ช่องเม็ก (ส่วนต่อขยายทางรถไฟสายอุบลราชธานี)
• บ้านไผ่-นครสวรรค์
• บึงกาฬ-ด่านช่องจอม สุรินทร์
• จัตุรัส-ชัยภูมิ-หนองบัวลำภู-เลย
• มุกดาหาร-อำนาจเจริญ-อุบลราชธานี
• หนองคาย-บึงกาฬ-นครพนม
• อุบลราชธานี-นาตาล
• อุดรธานี-สกลนคร-นครพนม
• ปราจีนบุรี-โนนไทย
• บำเหน็จณรงค์-โนนไทย

ดูเพิ่ม

• ทางรถไฟสายเหนือ
• ทางรถไฟสายใต้
• ทางรถไฟสายตะวันออก
• ทางรถไฟสายแม่กลอง

อ้างอิง

1. . สถาบันนวัตกรรมและธรรมาภิบาลข้อมูล. 20 July 2023. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-07-22. สืบค้นเมื่อ 2023-07-22.
2. ตำนานแห่งรถไฟไทย
3. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-04-01. สืบค้นเมื่อ 11 มีนาคม 2562. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
4. "ทุบ 20 มี.ค. 2560 สถานีรถไฟขอนแก่นอายุ 82 ปี เตรียมสร้างสถานีรถไฟรางคู่สุดทันสมัย". สืบค้นเมื่อ 11 มีนาคม 2562. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
5. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-01-25. สืบค้นเมื่อ 2023-01-25.

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่เส้นทางรถไฟ รฟท. 2012-06-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน