คลองสามเสน เป นคลองในกร งเทพมหานคร โดยแยกจากแม น ำเจ าพระยาฝ งพระนครบร เวณใกล ก บว งศ โขท ย เขตด ส ต ลำคลองไหลผ านเข าพ

คลองสามเสน เป็นคลองในกรุงเทพมหานคร โดยแยกจากแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งพระนครบริเวณใกล้กับวังศุโขทัย เขตดุสิต ลำคลองไหลผ่านเข้าพื้นที่เขตพญาไท เขตราชเทวี เขตดินแดง และไปบรรจบคลองแสนแสบที่เขตห้วยขวาง ในอดีตคลองสามเสนสามารถใช้สัญจรทางน้ำได้ แต่ในปัจจุบันไม่มีการสัญจรทางน้ำแล้ว คลองกว้างราว 8 –15 เมตร มีความยาวประมาณ 12.95 กิโลเมตร

ประวัติ

คลองสามเสนเป็นคลองเก่าแก่ไม่น้อยไปกว่าสมัยกรุงศรีอยุธยา มีการกล่าวถึงเมื่อครั้งสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทปฏิสังขรณ์วัดเก่าในสมัยเริ่มสร้างกรุงรัตนโกสินทร์ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว คลองสามเสนคงเป็นเส้นทางการค้าที่สำคัญเส้นหนึ่ง เนื่องจากปรากฏอยู่ในแผนที่ของจอห์น โครว์ฟอร์ด (พ.ศ. 2367) ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการเชื่อมคลองสามเสนกับคลองเปรมประชากรและที่เข้ากับพระราชวังดุสิตด้วย คงเป็นเส้นทางขนส่งวัสดุก่อสร้าง ตลอดจนสินค้าต่าง ๆ เข้าวัง รวมถึงเป็นเส้นทางจากวังไปยังแม่น้ำเจ้าพระยา เช่น เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสมายังคลองนี้เมื่อ พ.ศ. 2442 รวมถึงมีการแห่อัญเชิญพระพุทธชินราชจำลองจากพิษณุโลกเข้ามาในคลองนี้เพื่อไปยังวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร เมื่อ พ.ศ. 2444

ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการตัดถนนผ่านคลองสามเสนและสร้างสะพานข้าม สภาพคลองในสมัยนั้นเป็นสวนผลไม้อยู่มาก เป็นที่ดินของวัดและเจ้าจอมมารดาหลายพระองค์บริเวณริมคลองฝั่งใต้ ส่วนฝั่งเหนือเดิมเป็นสวนเช่นเดียวกัน โดยบริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นโรงงานต่าง ๆ เช่น โรงสีข้าว มีศาลเจ้าและบ้านเรือนของชาวจีนมาตั้งแต่ต้นรัตนโกสินทร์ จนกระทั่งกรมพระคลังข้างที่ได้เข้ามาซื้อที่ดินบางส่วน ซึ่งต่อมากลายสภาพเป็นที่พักอาศัยและอาคารพาณิชย์ สถานศึกษา หน่วยงานราชการ รวมถึงตลาดศรีย่านและนครไชยศรี

สถานที่ริมคลอง

วัดที่ตั้งอยู่ริมคลองสามเสน ได้แก่ วัดประสาทบุญญาวาส (พ.ศ. 2476) วัดโบสถ์สามเสน (พ.ศ. 2251) วัดสวัสดิ์วารีสีมาราม (พ.ศ. 2375) วัดอัมพวัน (พ.ศ. 2385) วัดสุคันธาราม (พ.ศ. 2450) วัดจอมสุดาราม (พ.ศ. 2390) วัดอภัยทายาราม (พ.ศ. 2340) และวัดทัศนารุณสุนทริการาม (พ.ศ. 2320) เป็นวัดที่สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวมากที่สุด คือ 4 วัด ส่วนวัดที่เก่าแก่ที่สุดคือ วัดโบสถ์สามเสนซึ่งสร้างในสมัยอยุธยา

อ้างอิง

ภัทราวรรณ บุญจันทร์. "ความสัมพันธ์ของชุมชนกับศิลปกรรมในวัดราษฎร์ริมคลองสามเสน" (PDF). มหาวิทยาลัยศิลปากร.
มานพ พงศทัต และกิ่งเพชร ลีฬะหาชีวะ (2527). รายงานการวิจัยเรื่องการขนส่งทางน้ำของกรุงเทพมหานคร. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. pp. 17–18.

[ภัทราวรรณ-1] ภัทราวรรณ บุญจันทร์. "ความสัมพันธ์ของชุมชนกับศิลปกรรมในวัดราษฎร์ริมคลองสามเสน" (PDF). มหาวิทยาลัยศิลปากร.

[2] มานพ พงศทัต และกิ่งเพชร ลีฬะหาชีวะ (2527). รายงานการวิจัยเรื่องการขนส่งทางน้ำของกรุงเทพมหานคร. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. pp. 17–18.