ไฮโดรเจน (อังกฤษ: Hydrogen; ละติน: hydrogenium ไฮโดรเจเนียม) เป็นธาตุเคมีที่มีเลขอะตอม 1 สัญลักษณ์ธาตุคือ H มีน้ำหนักอะตอมเฉลี่ย 1.00794 u (1.007825 u สำหรับไฮโดรเจน-1) ไฮโดรเจนเป็นธาตุที่เบาที่สุดและพบมากที่สุดในเอกภพ ซึ่งคิดเป็นมวลธาตุเคมีประมาณร้อยละ 75 ของเอกภพดาวฤกษ์ในลำดับหลักส่วนใหญ่ประกอบด้วยไฮโดรเจนในสถานะพลาสมา ธาตุไฮโดรเจนที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหาได้ค่อนข้างยากบนโลก
Purple glow in its plasma state | ||||||||||||||||||||||||||
Hydrogen | ||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Appearance | Colorless gas | |||||||||||||||||||||||||
Standard atomic weight Ar°(H) | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Hydrogen in the periodic table | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
(Z) | 1 | |||||||||||||||||||||||||
Group | group 1: hydrogen and alkali metals | |||||||||||||||||||||||||
Period | period 1 | |||||||||||||||||||||||||
1s1 | ||||||||||||||||||||||||||
Electrons per shell | 1 | |||||||||||||||||||||||||
Physical properties | ||||||||||||||||||||||||||
at STP | gas | |||||||||||||||||||||||||
Melting point | (H2) 13.99 K (−259.16 °C, −434.49 °F) | |||||||||||||||||||||||||
Boiling point | (H2) 20.271 K (−252.879 °C, −423.182 °F) | |||||||||||||||||||||||||
Density (at STP) | 0.08988 g/L | |||||||||||||||||||||||||
when liquid (at m.p.) | 0.07 g/cm3 (solid: 0.0763 g/cm3) | |||||||||||||||||||||||||
when liquid (at b.p.) | 0.07099 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||
13.8033 K, 7.041 kPa | ||||||||||||||||||||||||||
32.938 K, 1.2858 MPa | ||||||||||||||||||||||||||
Heat of fusion | (H2) 0.117 | |||||||||||||||||||||||||
(H2) 0.904 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||
(H2) 28.836 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Atomic properties | ||||||||||||||||||||||||||
−1, 0, +1 (an oxide) | ||||||||||||||||||||||||||
Electronegativity | Pauling scale: 2.20 | |||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
31±5 | ||||||||||||||||||||||||||
120 pm | ||||||||||||||||||||||||||
Spectral lines of hydrogen | ||||||||||||||||||||||||||
Other properties | ||||||||||||||||||||||||||
Natural occurrence | primordial | |||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
1310 m/s (gas, 27 °C) | ||||||||||||||||||||||||||
0.1805 W/(m⋅K) | ||||||||||||||||||||||||||
Magnetic ordering | ||||||||||||||||||||||||||
−3.98×10−6 cm3/mol (298 K) | ||||||||||||||||||||||||||
12385-13-6 1333-74-0 (H2) | ||||||||||||||||||||||||||
History | ||||||||||||||||||||||||||
Henry Cavendish (1766) | ||||||||||||||||||||||||||
Named by | Antoine Lavoisier (1783) | |||||||||||||||||||||||||
Isotopes of hydrogen | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
ไอโซโทปที่พบมากที่สุดของไฮโดรเจน คือ (ชื่อพบใช้น้อย สัญลักษณ์ 1H) ซึ่งมีโปรตอนหนึ่งตัวแต่ไม่มีนิวตรอน ในสารประกอบไอออนิก โปรเทียมสามารถรับประจุลบ (ซึ่งมีชื่อว่า ไฮไดรด์ และเขียนสัญลักษณ์ได้เป็น H-) หรือกลายเป็นสปีซีประจุบวก H+ ก็ได้ แคตไอออนหลังนี้เสมือนว่ามีเพียงโปรตอนหนึ่งตัวเท่านั้น แต่ในความเป็นจริง แคตไอออนไฮโดรเจนในสารประกอบไอออนิกเกิดขึ้นเป็นสปีซีที่ซับซ้อนกว่าเสมอ ไฮโดรเจนเกิดเป็นสารประกอบกับธาตุส่วนใหญ่และพบในน้ำและสารประกอบอินทรีย์ส่วนมาก ไฮโดรเจนเป็นส่วนสำคัญในการศึกษา โดยมีหลายปฏิกิริยาแลกเปลี่ยนโปรตอนระหว่างโมเลกุลละลายได้ เพราะเป็นอะตอมที่เรียบง่ายที่สุดเท่าที่ทราบ อะตอมไฮโดรเจนจึงได้ใช้ในทางทฤษฎี ตัวอย่างเช่น เนื่องจากเป็นอะตอมที่เป็นกลางทางไฟฟ้าเพียงชนิดเดียวที่มีผลเฉลยเชิงวิเคราะห์ของสมการชเรอดิงเงอร์ การศึกษาการพลังงานและพันธะของอะตอมไฮโดรเจนได้มีบทบาทสำคัญในการพัฒนากลศาสตร์ควอนตัม
มีการสังเคราะห์แก๊สไฮโดรเจนขึ้นเป็นครั้งแรกในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 16 โดยการผสมโลหะกับกรดแก่ ระหว่าง ค.ศ. 1766-1781 เฮนรี คาเวนดิชเป็นคนแรกที่สังเกตพบว่า แก๊สไฮโดรเจนเป็นสสารชนิดหนึ่งต่างหาก และจะให้น้ำเมื่อนำไปเผาไหม้ ซึ่งคุณสมบัตินี้เองที่ได้กลายมาเป็นชื่อของไฮโดรเจน ซึ่งเป็นภาษากรีก หมายถึง "ตัวก่อให้เกิดน้ำ" ที่อุณหภูมิและความดันมาตรฐาน ไฮโดรเจนไร้สี ไร้กลิ่น เป็นอโลหะ ไร้รส ไม่มีพิษ และเป็นแก๊สไดอะตอมที่ไวไฟสูง มีสูตรโมเลกุลคือ H2
การผลิตไฮโดรเจนในเชิงอุตสาหกรรมมาจากการนำแก๊สธรรมชาติมาผ่านกระบวนการรีฟอร์มมิงด้วยไอน้ำ (steam reforming) เป็นหลัก และจากวิธีการผลิตไฮโดรเจนที่ต้องใช้พลังงานสูงกว่า เช่น การแยกน้ำด้วยไฟฟ้า ไฮโดรเจนส่วนใหญ่ใช้สอยกันใกล้จุดผลิต กระบวนการเชื้อเพลิงซากดึกดำบรรพ์ (นั่นคือไฮโดรแครกกิง) และการผลิตแอมโมเนีย ซึ่งส่วนใหญ่สำหรับตลาดปุ๋ย เป็นภาคที่มีการใช้ไฮโดรเจนมากที่สุด
ไฮโดรเจนเป็นความกังวลหนึ่งในโลหะวิทยา เพราะไฮโดรเจนสามารถทำให้โลหะหลายชนิดเปราะได้ ซึ่งทำให้เป็นการยากขึ้นในการออกแบบสายท่อและถังเก็บ
คุณสมบัติ
การเผาไหม้
แก๊สไฮโดรเจน (ไดไฮโดรเจนหรือโมเลกุลไฮโดรเจน) ไวไฟสูงและจะเผาไหม้ในอากาศที่มีช่วงความเข้มข้นกว้างมากระหว่างร้อยละ 4 ถึง 75 โดยปริมาตร เอนทัลปีของการเผาไหม้สำหรับไฮโดรเจนคือ -286 กิโลจูลต่อโมล (kJ/mol)
- 2 H2 (g) + O2 (g) → 2 H2O (l) + 572 kJ (286 kJ/mol)
แก๊สไฮโดรเจนก่อตัวเป็นสารผสมระเบิดกับอากาศหากมีความเข้มข้นร้อยละ 4–74 และกับคอลรีนหากมีความเข้มข้นร้อยละ 5–95 สารผสมนี้จะระเบิดขึ้นเองตามธรรมชาติเมื่อต้องประกายไฟ ความร้อนหรือแสงอาทิตย์ อุณหภูมิจุดระเบิดเองของไฮโดรเจน อุณหภูมิการติดไฟเองในอากาศ คือ 500 °C เปลวไฟไฮโดรเจน–ออกซิเจนบริสุทธิ์ปลดปล่อยแสงอัลตราไวโอเล็ตและมองด้วยตาเปล่าแทบไม่เห็น เปรียบเทียบได้จากเปลวไฟสีจางของเครื่องยนต์หลักกระสวยอวกาศ กับเปลวไฟที่มองเห็นได้ชัดเจนของจรวดเชื้อเพลิงแข็งกระสวยอวกาศ การตรวจจับการรั่วไหลของไฮโดรเจนที่กำลังเผาไหม้อาจต้องใช้อุปกรณ์ตรวจจับเปลวไฟ การรั่วไหลเช่นนี้อาจเป็นอันตรายได้มาก เรือเหาะฮินเดนบวร์กเป็นตัวอย่างของการเผาไหม้ไฮโดรเจน สาเหตุนั้นยังเป็นที่โต้เถียงกันอยู่ แต่เปลวไฟที่มองเห็นได้นั้นเป็นผลของวัตถุไวไฟในผิวของเรือ เพราะไฮโดรเจนลอยตัวในอากาศ เปลวไฟไฮโดรเจนจึงลอยขึ้นสูงอย่างรวดเร็วและก่อให้เกิดความเสียหายน้อยกว่าเปลวไฟไฮโดรคาร์บอนมาก ผู้โดยสารเรือเหาะฮินเดนบวร์กสองในสามรอดชีวิตจากเหตุไฟไหม้ และการเสียชีวิตจำนวนมากนั้นเกิดจากการตกหรือเชื้อเพลิงดีเซลที่เผาไหม้มากกว่า
H2 ทำปฏิกิริยากับธาตุออกซิไดซ์ทุกชนิด ไฮโดรเจนสามารถเกิดปฏิกิริยาตามธรรมชาติอย่างรุนแรงที่อุณหภูมิห้องกับคลอรีนและฟลูออรีน เกิดเป็นเฮไลด์ของไฮโดรเจน คือ ไฮโดรเจนคลอไรด์กับไฮโดรเจนฟลูออไรด์ตามลำดับ ซึ่งมีศักยะเป็นกรดอันตราย
ระดับพลังงานอิเล็กตรอน
ระดับพลังงานที่ของอิเล็กตรอนในอะตอมไฮโดรเจนมีค่าเท่ากับ -13.6 eV ซึ่งมีค่าเท่ากับโฟตอนจากรังสีอัลตราไวโอเล็ต ที่มีความยาวคลื่น 92 นาโนเมตร
ระดับพลังงานของไฮโดรเจนสามารถคำนวณได้จากแบบจำลองอะตอมของบอร์ ซึ่งได้ลงรายละเอียดเกี่ยวกับอิเล็กตรอนที่วิ่งไปรอบๆโปรตอนเหมือนกับที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ถึงอย่างนั้น แรงแม่เหล็กไฟฟ้าที่เชื่อมระหว่างโปรตอนและอิเล็กตรอนกับอะตอมไฮโดรเจนอื่น ขณะที่ดาวเคราะห์และเทหวัตถุในอวกาศเชื่อมกับวัตถุอื่นโดยแรงโน้มถ่วง เนื่องด้วยการแบ่งของโมเมนตัมเชิงมุม ซึ่งถูกตั้งสมมติฐานไว้ในกลศาสตร์ควอนตัมโดยบอร์ อิเล็กตรอนในแบบจำลองของบอร์เท่านั้นที่สามารถรักษาระยะห่างจากโปรตอนไว้ได้ ด้วยพลังงานบางชนิด
รายละเอียดที่แน่นอนของอะตอมไฮโดรเจนมาจากกลศาสตร์ควอนตัมบริสุทธิ์ซึ่งเกิดจากการใช้สมการชเรอดิงเงอร์ เพื่อคำนวณความเป็นไปได้ของความหนาแน่นของอิเล็กตรอนที่อยู่รอบโปรตอน การคำนวณอย่างซับซ้อนที่สุดอนุญาตให้มีผลกระทบเล็กน้อยของสัมพัทธภาพพิเศษและ
สถานะของไฮโดรเจน
สารประกอบไฮโดรเจน
สารประกอบโควาเลนต์และสารประกอบอินทรีย์
เนื่องด้วยไฮโดรเจนไม่ได้ว่องไวในการทำปฏิกิริยามากในภาวะมาตรฐาน แต่มันสามารถทำสารประกอบกับธาตุได้ส่วนมาก ไฮโดรเจนสามารถทำสารประกอบกับธาตุที่มีอิเล็กโตรเนกาติวิตีสูง เช่น แฮโลเจน (F, Cl, Br, I) หรือออกซิเจน ในสารประกอบเหล่านี้ไฮโดรเจนแสดงส่วนของประจุบวก เมื่อมีพันธะกับธาตุที่มีประจุลบมากกว่า โดยเฉพาะฟลูออรีน ออกซิเจน หรือไนโตรเจน ไฮโดรเจนสามารถมีส่วนร่วมในรูปแบบของพันธะที่ไม่ใช่พันธะโควาเลนต์ ที่มีความแข็งแรงปานกลางกับธาตุที่มีประจุลบอื่นซึ่งมีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยว ซึ่งเรียกปรากฏการณ์นี้ว่าพันธะไฮโดรเจน ซึ่งมีความสำคัญอย่างมากกับเสถียรภาพของโมเลกุลชีวภาพจำนวนมาก ไฮโดรเจนยังรวมตัวเป็นสารประกอบกับธาตุที่มีประจุลบน้อยกว่าเช่น โลหะ และกึ่งโลหะ ซึ่งไฮโดรเจนจะแสดงส่วนของประจุลบ สารประกอบเหล่านี้มักถูกเรียกว่าไฮไดรด์
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ประวัติ
ไฮโดรเจนถูกรับรองว่ามีอยู่จริงครั้งแรกโดยเฮนรี คาเวนดิช ในปี ค.ศ. 1766 คาเวนดิชค้นพบมันระหว่างทำการทดลองระหว่างกรดกับปรอท แต่เขาสันนิษฐานผิดพลาดว่าไฮโดรเจนนั้นเป็นสารประกอบของปรอท แต่เขาก็ยังสามารถบรรยายคุณสมบัติต่าง ๆ ของไฮโดรเจนได้อย่างถูกต้อง ต่อมา อองตวน ลาวัวซิเอได้ตั้งชื่อให้กับธาตุนี้ว่าไฮโดรเจน และพิสูจน์ว่าไฮโดรเจนและออกซิเจนเป็นส่วนประกอบของน้ำ ไฮโดรเจนถูกใช้ประโยชน์ครั้งแรกในการบรรจุในบอลลูน ไฮโดรเจนสามารถเตรียมได้จากการผสมกรดซัลฟิวริกกับเหล็ก ดิวเทอเรียมซึ่งเป็นไอโซโทปของไฮโดรเจน ถูกค้นพบโดย (Harold C. Urey) โดยการกลั่นน้ำหลาย ๆ ครั้ง อูเรย์ได้รับรางวัลโนเบลจากการค้นพบของเขาในปี ค.ศ. 1934 ในปีเดียวกันนั้น มีการค้นพบทริเทียม ไอโซโทปชนิดที่สามของไฮโดรเจน
การนำไปใช้ประโยชน์
- การใช้กับรถยนต์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการเผาไหม้
- ใช้ในกระบวนการ ไฮโดรจีเนชั่น (Hydrogenation) เพื่อสังเคราะห์น้ำมันพืชและน้ำมันจากสัตว์
- ใช้ร่วมกับ คลอรีน เพื่อผลิตไฮโดรเจนคลอไรด์
- ใช้ร่วมกับออกซิเจน ในการตัดชิ้นงานใต้น้ำ
- ไฮโดรเจนเหลวใช้เป็นเชื้อเพลิงของจรวดและเป็นส่วนผสมสำคัญในการสร้างปฏิกิริยานิวเคลียร์
ศัพท์เฉพาะของไฮโดรเจน
- เป็นชื่อของธาตุชนิดหนึ่ง
- "H dot" เป็นชื่อเรียกของโมเลกุลชนิดหนึ่งที่พบมากในอวกาศ แต่ไม่พบในโลก
- โมเลกุล 2 อะตอม ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติบนบรรยากาศโลก ทางเคมีสามารถเขียนได้ H2 เรียกว่า ไดไฮโดรเจน เพื่อประโยชน์ในการแบ่งแยกกับสารอื่น
หมายเหตุ
- 286 kJ/mol: พลังงานต่อโมลของวัตถุไวไฟ (ไฮโดรเจน)
อ้างอิง
- "Standard Atomic Weights: Hydrogen". . 2009.
- Wiberg, Egon; Wiberg, Nils; Holleman, Arnold Frederick (2001). Inorganic chemistry. Academic Press. p. 240. ISBN .
- Lide, D. R., บ.ก. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". (PDF) (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN .
- Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN .
- "Hydrogen". Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry. Wylie-Interscience. 2005. pp. 797–799. ISBN .
- Emsley, John (2001). Nature's Building Blocks. Oxford: Oxford University Press. pp. 183–191. ISBN .
- Stwertka, Albert (1996). A Guide to the Elements. Oxford University Press. pp. 16–21. ISBN .
- Palmer, D. (13 September 1997). "Hydrogen in the Universe". NASA. สืบค้นเมื่อ 2008-02-05. Note that most of the universe's mass is not in the form of chemical elements, however. See dark matter and dark energy
- Presenter: Professor Jim Al-Khalili (2010-01-21). "Discovering the Elements". Chemistry: A Volatile History. 25:40 นาที. BBC. BBC Four.
- "Hydrogen Basics — Production". . 2007. สืบค้นเมื่อ 2008-02-05.
- Rogers, H.C. (1999). "Hydrogen Embrittlement of Metals". Science. 159 (3819): 1057–1064. Bibcode:1968Sci...159.1057R. doi:10.1126/science.159.3819.1057. PMID 17775040.
- Christensen, C.H.; Nørskov, J.K.; Johannessen, T. (9 July 2005). "Making society independent of fossil fuels — Danish researchers reveal new technology". . สืบค้นเมื่อ 2008-03-28.
- "Dihydrogen". O=CHem Directory. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-24. สืบค้นเมื่อ 2009-04-06.
- Carcassi, M.N.; Fineschi, F. (2005). "Deflagrations of H2–air and CH4–air lean mixtures in a vented multi-compartment environment". Energy. 30 (8): 1439–1451. doi:10.1016/j.energy.2004.02.012.
- The Hydrogen Economy: Opportunities, Costs, Barriers, and R&D Needs. Committee on Alternatives and Strategies for Future Hydrogen Production and Use, , . . 2004. p. 240. ISBN .
- Patnaik, P (2007). A comprehensive guide to the hazardous properties of chemical substances. Wiley-Interscience. p. 402. ISBN .
- Dziadecki, J. (2005). "Hindenburg Hydrogen Fire". สืบค้นเมื่อ 2007-01-16.
- Kelly, M. "The Hindenburg Disaster". About.com:American history. สืบค้นเมื่อ 2009-08-08.
- Clayton, D.D. (2003). Handbook of Isotopes in the Cosmos: Hydrogen to Gallium. . ISBN .
- Millar, Tom (10 December 2003). . PH-3009 (P507/P706/M324) Interstellar Physics. University of Manchester. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-11-16. สืบค้นเมื่อ 12 May 2020.
- Stern, David P. (16 May 2005). "The Atomic Nucleus and Bohr's Early Model of the Atom". NASA Goddard Space Flight Center (mirror). สืบค้นเมื่อ 20 December 2007.
- Stern, David P. (13 February 2005). . NASA Goddard Space Flight Center. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-13. สืบค้นเมื่อ 16 April 2008.
- Clark, J. (2002). . Chemguide. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 February 2008. สืบค้นเมื่อ 9 March 2008.
- Kimball, J. W. (7 August 2003). . Kimball's Biology Pages. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 March 2008. สืบค้นเมื่อ 4 March 2008.
- IUPAC Compendium of Chemical Terminology, Electronic version, Hydrogen Bond 19 มีนาคม 2008 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Sandrock, G. (2 May 2002). . Sandia National Laboratories. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2008. สืบค้นเมื่อ 23 March 2008.
ดูเพิ่ม
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
ihodrecn xngkvs Hydrogen latin hydrogenium ihodreceniym epnthatuekhmithimielkhxatxm 1 sylksnthatukhux H minahnkxatxmechliy 1 00794 u 1 007825 u sahrbihodrecn 1 ihodrecnepnthatuthiebathisudaelaphbmakthisudinexkphph sungkhidepnmwlthatuekhmipramanrxyla 75 khxngexkphphdawvksinladbhlkswnihyprakxbdwyihodrecninsthanaphlasma thatuihodrecnthiekidkhunexngtamthrrmchatihaidkhxnkhangyakbnolkHydrogen 1HPurple glow in its plasma stateHydrogenAppearanceColorless gasStandard atomic weight Ar H 1 00784 1 00811 1 0080 0 0002 abridged Hydrogen in the periodic tableHydrogen HeliumLithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine NeonSodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine ArgonPotassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine KryptonRubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine XenonCaesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury element Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine RadonFrancium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson H Li hydrogen helium Z 1Groupgroup 1 hydrogen and alkali metalsPeriodperiod 1 1s1Electrons per shell1Physical propertiesat STPgasMelting point H2 13 99 K 259 16 C 434 49 F Boiling point H2 20 271 K 252 879 C 423 182 F Density at STP 0 08988 g Lwhen liquid at m p 0 07 g cm3 solid 0 0763 g cm3 when liquid at b p 0 07099 g cm313 8033 K 7 041 kPa32 938 K 1 2858 MPaHeat of fusion H2 0 117 H2 0 904 kJ mol H2 28 836 J mol K P Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 kat T K 15 20Atomic properties 1 0 1 an oxide ElectronegativityPauling scale 2 201st 1312 0 kJ mol31 5 120 pmColor lines in a spectral rangeSpectral lines of hydrogenOther propertiesNatural occurrenceprimordial 1310 m s gas 27 C 0 1805 W m K Magnetic ordering 3 98 10 6 cm3 mol 298 K 12385 13 6 1333 74 0 H2 HistoryHenry Cavendish 1766 Named byAntoine Lavoisier 1783 Isotopes of hydrogendkMain isotopes Decayhalf life t1 2 mode1H 99 9855 2H 0 0145 stable12 32 y duaek ixosothpthiphbmakthisudkhxngihodrecn khux chuxphbichnxy sylksn 1H sungmioprtxnhnungtwaetimminiwtrxn insarprakxbixxxnik oprethiymsamarthrbpraculb sungmichuxwa ihidrd aelaekhiynsylksnidepn H hruxklayepnspisipracubwk H kid aekhtixxxnhlngniesmuxnwamiephiyngoprtxnhnungtwethann aetinkhwamepncring aekhtixxxnihodrecninsarprakxbixxxnikekidkhunepnspisithisbsxnkwaesmx ihodrecnekidepnsarprakxbkbthatuswnihyaelaphbinnaaelasarprakxbxinthriyswnmak ihodrecnepnswnsakhyinkarsuksa odymihlayptikiriyaaelkepliynoprtxnrahwangomelkullalayid ephraaepnxatxmthieriybngaythisudethathithrab xatxmihodrecncungidichinthangthvsdi twxyangechn enuxngcakepnxatxmthiepnklangthangiffaephiyngchnidediywthimiphlechlyechingwiekhraahkhxngsmkarcherxdingengxr karsuksakarphlngnganaelaphnthakhxngxatxmihodrecnidmibthbathsakhyinkarphthnaklsastrkhwxntm mikarsngekhraahaeksihodrecnkhunepnkhrngaerkintnkhriststwrrsthi 16 odykarphsmolhakbkrdaek rahwang kh s 1766 1781 ehnri khaewndichepnkhnaerkthisngektphbwa aeksihodrecnepnssarchnidhnungtanghak aelacaihnaemuxnaipephaihm sungkhunsmbtiniexngthiidklaymaepnchuxkhxngihodrecn sungepnphasakrik hmaythung twkxihekidna thixunhphumiaelakhwamdnmatrthan ihodrecnirsi irklin epnxolha irrs immiphis aelaepnaeksidxatxmthiiwifsung misutromelkulkhux H2 source source source source source source source sepktrmihodrecn karphlitihodrecninechingxutsahkrrmmacakkarnaaeksthrrmchatimaphankrabwnkarrifxrmmingdwyixna steam reforming epnhlk aelacakwithikarphlitihodrecnthitxngichphlngngansungkwa echn karaeyknadwyiffa ihodrecnswnihyichsxykniklcudphlit krabwnkarechuxephlingsakdukdabrrph nnkhuxihodraekhrkking aelakarphlitaexmomeniy sungswnihysahrbtladpuy epnphakhthimikarichihodrecnmakthisud ihodrecnepnkhwamkngwlhnunginolhawithya ephraaihodrecnsamarththaiholhahlaychnidepraaid sungthaihepnkaryakkhuninkarxxkaebbsaythxaelathngekbkhunsmbtikarephaihm aeksihodrecn idihodrecnhruxomelkulihodrecn iwifsungaelacaephaihminxakasthimichwngkhwamekhmkhnkwangmakrahwangrxyla 4 thung 75 odyprimatr exnthlpikhxngkarephaihmsahrbihodrecnkhux 286 kiolcultxoml kJ mol 2 H2 g O2 g 2 H2O l 572 kJ 286 kJ mol aeksihodrecnkxtwepnsarphsmraebidkbxakashakmikhwamekhmkhnrxyla 4 74 aelakbkhxlrinhakmikhwamekhmkhnrxyla 5 95 sarphsmnicaraebidkhunexngtamthrrmchatiemuxtxngprakayif khwamrxnhruxaesngxathity xunhphumicudraebidexngkhxngihodrecn xunhphumikartidifexnginxakas khux 500 C eplwifihodrecn xxksiecnbrisuththipldplxyaesngxltraiwoxeltaelamxngdwytaeplaaethbimehn epriybethiybidcakeplwifsicangkhxngekhruxngynthlkkraswyxwkas kbeplwifthimxngehnidchdecnkhxngcrwdechuxephlingaekhngkraswyxwkas kartrwccbkarrwihlkhxngihodrecnthikalngephaihmxactxngichxupkrntrwccbeplwif karrwihlechnnixacepnxntrayidmak eruxehaahinednbwrkepntwxyangkhxngkarephaihmihodrecn saehtunnyngepnthiotethiyngknxyu aeteplwifthimxngehnidnnepnphlkhxngwtthuiwifinphiwkhxngerux ephraaihodrecnlxytwinxakas eplwifihodrecncunglxykhunsungxyangrwderwaelakxihekidkhwamesiyhaynxykwaeplwifihodrkharbxnmak phuodysareruxehaahinednbwrksxnginsamrxdchiwitcakehtuifihm aelakaresiychiwitcanwnmaknnekidcakkartkhruxechuxephlingdieslthiephaihmmakkwa H2 thaptikiriyakbthatuxxksiidsthukchnid ihodrecnsamarthekidptikiriyatamthrrmchatixyangrunaerngthixunhphumihxngkbkhlxrinaelafluxxrin ekidepnehildkhxngihodrecn khux ihodrecnkhlxirdkbihodrecnfluxxirdtamladb sungmiskyaepnkrdxntray radbphlngnganxielktrxn radbphlngnganthikhxngxielktrxninxatxmihodrecnmikhaethakb 13 6 eV sungmikhaethakboftxncakrngsixltraiwoxelt thimikhwamyawkhlun 92 naonemtr radbphlngngankhxngihodrecnsamarthkhanwnidcakaebbcalxngxatxmkhxngbxr sungidlngraylaexiydekiywkbxielktrxnthiwingiprxboprtxnehmuxnkbthiolkokhcrrxbdwngxathity thungxyangnn aerngaemehlkiffathiechuxmrahwangoprtxnaelaxielktrxnkbxatxmihodrecnxun khnathidawekhraahaelaethhwtthuinxwkasechuxmkbwtthuxunodyaerngonmthwng enuxngdwykaraebngkhxngomemntmechingmum sungthuktngsmmtithaniwinklsastrkhwxntmodybxr xielktrxninaebbcalxngkhxngbxrethannthisamarthrksarayahangcakoprtxniwid dwyphlngnganbangchnid raylaexiydthiaennxnkhxngxatxmihodrecnmacakklsastrkhwxntmbrisuththisungekidcakkarichsmkarcherxdingengxr ephuxkhanwnkhwamepnipidkhxngkhwamhnaaennkhxngxielktrxnthixyurxboprtxn karkhanwnxyangsbsxnthisudxnuyatihmiphlkrathbelknxykhxngsmphththphaphphiessaela sthanakhxngihodrecn ihodrecnehlwsarprakxbihodrecn sarprakxbokhwaelntaelasarprakxbxinthriy enuxngdwyihodrecnimidwxngiwinkarthaptikiriyamakinphawamatrthan aetmnsamarththasarprakxbkbthatuidswnmak ihodrecnsamarththasarprakxbkbthatuthimixielkotrenkatiwitisung echn aeholecn F Cl Br I hruxxxksiecn insarprakxbehlaniihodrecnaesdngswnkhxngpracubwk emuxmiphnthakbthatuthimipraculbmakkwa odyechphaafluxxrin xxksiecn hruxinotrecn ihodrecnsamarthmiswnrwminrupaebbkhxngphnthathiimichphnthaokhwaelnt thimikhwamaekhngaerngpanklangkbthatuthimipraculbxunsungmixielktrxnkhuoddediyw sungeriykpraktkarnniwaphnthaihodrecn sungmikhwamsakhyxyangmakkbesthiyrphaphkhxngomelkulchiwphaphcanwnmak ihodrecnyngrwmtwepnsarprakxbkbthatuthimipraculbnxykwaechn olha aelakungolha sungihodrecncaaesdngswnkhxngpraculb sarprakxbehlanimkthukeriykwaihidrd swnnirxephimetimkhxmul khunsamarthchwyephimkhxmulswnniidprawtiihodrecnthukrbrxngwamixyucringkhrngaerkodyehnri khaewndich inpi kh s 1766 khaewndichkhnphbmnrahwangthakarthdlxngrahwangkrdkbprxth aetekhasnnisthanphidphladwaihodrecnnnepnsarprakxbkhxngprxth aetekhakyngsamarthbrryaykhunsmbtitang khxngihodrecnidxyangthuktxng txma xxngtwn lawwsiexidtngchuxihkbthatuniwaihodrecn aelaphisucnwaihodrecnaelaxxksiecnepnswnprakxbkhxngna ihodrecnthukichpraoychnkhrngaerkinkarbrrcuinbxllun ihodrecnsamarthetriymidcakkarphsmkrdslfiwrikkbehlk diwethxeriymsungepnixosothpkhxngihodrecn thukkhnphbody Harold C Urey odykarklnnahlay khrng xueryidrbrangwloneblcakkarkhnphbkhxngekhainpi kh s 1934 inpiediywknnn mikarkhnphbthriethiym ixosothpchnidthisamkhxngihodrecnkarnaipichpraoychnkarichkbrthynt ephuxephimprasiththiphaphkarephaihmichinkrabwnkar ihodrcienchn Hydrogenation ephuxsngekhraahnamnphuchaelanamncakstw ichrwmkb khlxrin ephuxphlitihodrecnkhlxird ichrwmkbxxksiecn inkartdchinnganitna ihodrecnehlwichepnechuxephlingkhxngcrwdaelaepnswnphsmsakhyinkarsrangptikiriyaniwekhliyrsphthechphaakhxngihodrecnepnchuxkhxngthatuchnidhnung H dot epnchuxeriykkhxngomelkulchnidhnungthiphbmakinxwkas aetimphbinolk omelkul 2 xatxm thiekidkhuntamthrrmchatibnbrryakasolk thangekhmisamarthekhiynid H2 eriykwa idihodrecn ephuxpraoychninkaraebngaeykkbsarxunhmayehtu286 kJ mol phlngngantxomlkhxngwtthuiwif ihodrecn xangxing Standard Atomic Weights Hydrogen 2009 Wiberg Egon Wiberg Nils Holleman Arnold Frederick 2001 Inorganic chemistry Academic Press p 240 ISBN 978 0123526519 Lide D R b k 2005 Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds PDF 86th ed Boca Raton FL CRC Press ISBN 978 0 8493 0486 6 Weast Robert 1984 CRC Handbook of Chemistry and Physics Boca Raton Florida Chemical Rubber Company Publishing pp E110 ISBN 978 0 8493 0464 4 Hydrogen Van Nostrand s Encyclopedia of Chemistry Wylie Interscience 2005 pp 797 799 ISBN 978 0 471 61525 5 Emsley John 2001 Nature s Building Blocks Oxford Oxford University Press pp 183 191 ISBN 978 0 19 850341 5 Stwertka Albert 1996 A Guide to the Elements Oxford University Press pp 16 21 ISBN 978 0 19 508083 4 Palmer D 13 September 1997 Hydrogen in the Universe NASA subkhnemux 2008 02 05 Note that most of the universe s mass is not in the form of chemical elements however See dark matter and dark energy Presenter Professor Jim Al Khalili 2010 01 21 Discovering the Elements Chemistry A Volatile History 25 40 nathi BBC BBC Four Hydrogen Basics Production 2007 subkhnemux 2008 02 05 Rogers H C 1999 Hydrogen Embrittlement of Metals Science 159 3819 1057 1064 Bibcode 1968Sci 159 1057R doi 10 1126 science 159 3819 1057 PMID 17775040 Christensen C H Norskov J K Johannessen T 9 July 2005 Making society independent of fossil fuels Danish researchers reveal new technology subkhnemux 2008 03 28 Dihydrogen O CHem Directory khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 12 24 subkhnemux 2009 04 06 Carcassi M N Fineschi F 2005 Deflagrations of H2 air and CH4 air lean mixtures in a vented multi compartment environment Energy 30 8 1439 1451 doi 10 1016 j energy 2004 02 012 The Hydrogen Economy Opportunities Costs Barriers and R amp D Needs Committee on Alternatives and Strategies for Future Hydrogen Production and Use 2004 p 240 ISBN 0 309 09163 2 Patnaik P 2007 A comprehensive guide to the hazardous properties of chemical substances Wiley Interscience p 402 ISBN 0 471 71458 5 Dziadecki J 2005 Hindenburg Hydrogen Fire subkhnemux 2007 01 16 Kelly M The Hindenburg Disaster About com American history subkhnemux 2009 08 08 Clayton D D 2003 Handbook of Isotopes in the Cosmos Hydrogen to Gallium ISBN 0 521 82381 1 Millar Tom 10 December 2003 PH 3009 P507 P706 M324 Interstellar Physics University of Manchester khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 11 16 subkhnemux 12 May 2020 Stern David P 16 May 2005 The Atomic Nucleus and Bohr s Early Model of the Atom NASA Goddard Space Flight Center mirror subkhnemux 20 December 2007 Stern David P 13 February 2005 NASA Goddard Space Flight Center khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2008 05 13 subkhnemux 16 April 2008 Clark J 2002 Chemguide khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 20 February 2008 subkhnemux 9 March 2008 Kimball J W 7 August 2003 Kimball s Biology Pages khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 4 March 2008 subkhnemux 4 March 2008 IUPAC Compendium of Chemical Terminology Electronic version Hydrogen Bond 19 minakhm 2008 thi ewyaebkaemchchin Sandrock G 2 May 2002 Sandia National Laboratories khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 24 February 2008 subkhnemux 23 March 2008 duephimxatxmihodrecn yanphahnaphlngihodrecn