การประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน (อังกฤษ: Tiananmen Square protests) หรือที่รู้จักกันทั่วไปในจีนแผ่นดินใหญ่ว่า เหตุการณ์ 4 มิถุนายน (อังกฤษ: June Fourth Incident; จีน: 六四事件; พินอิน: liùsì shìjiàn) เป็นการเดินขบวนที่มีนักศึกษาเป็นหัวหน้า จัดในจัตุรัสเทียนอันเหมินในกรุงปักกิ่งระหว่างปี 2532 ขบวนการประชาชนระดับชาติได้รับบันดาลใจจากผู้ประท้วงกรุงปักกิ่ง บ้างเรียก ขบวนการประชาธิปไตยปี 89 (จีน: 八九民运; พินอิน: bājiǔ mínyùn) หรือหากเรียกว่า การสังหารหมู่ที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน (อังกฤษ: Tiananmen Square Massacre; จีน: 天安门大屠杀; พินอิน: Tiān'ānmén dà túshā) จะหมายถึงเหตุที่ที่ใช้ปืนเล็กยาวและรถถังยิงผู้ประท้วงและผู้พยายามกีดขวางการยาตราเข้าพื้นที่จัตุรัส การประท้วงเริ่มต้นในวันที่ 15 เมษายนและถูกปราบปรามด้วยกำลังในวันที่ 4 มิถุนายนเมื่อรัฐบาลประกาศกฎอัยการศึกและส่งกองทัพเข้ายึดครองส่วนกลางของกรุงปักกิ่ง มีเหตุการณ์ที่ทหารถือปืนเล็กยาวจู่โจมและรถถังยิงใส่ผู้ประท้วงและผู้พยายามขัดขวางการรุกของกองทัพเข้าสู่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ซึ่งเรียก การสังหารหมู่จัตุรัสเทียนอันเหมิน มีประมาณยอดผู้เสียชีวิตตั้งแต่หลายร้อยถึงหลายพันคน และมีผู้ได้รับบาดเจ็บอีกหลายพันคน
การประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน พ.ศ. 2532 | |||
---|---|---|---|
ส่วนหนึ่งของ ในปี 1989, การปฏิวัติ ค.ศ. 1989 และสงครามเย็น | |||
วันที่ | 15 เมษายน – 4 มิถุนายน 2532 | ||
สถานที่ | กรุงปักกิ่งและอีก 400 นครทั่วประเทศ จัตุรัสเทียนอันเหมิน 39°54′12″N 116°23′30″E / 39.90333°N 116.39167°E | ||
สาเหตุ |
| ||
เป้าหมาย | ยุติการฉ้อราษฎร์บังหลวงในพรรคคอมมิวนิสต์ การปฏิรูปประชาธิปไตย เสรีภาพสื่อ เสรีภาพในการพูด เสรีภาพในการสมาคม | ||
วิธีการ | การยึดพื้นที่จัตุรัสสาธารณะ | ||
ผล |
| ||
คู่ขัดแย้ง | |||
| |||
ผู้นำ | |||
| |||
ความเสียหาย | |||
เสียชีวิต | ไม่มีตัวเลขแน่นอน มีประมาณตั้งแต่หลักร้อยถึงแสนคน |
การประท้วงดัวกล่าวเกิดจากผู้นำคอมมิวนิสต์สายปฏิรูป เสียชีวิตในเดือนเมษายน 2532 ท่ามกลางฉากหลังที่มีการพัฒนาเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงทางสังคมอย่างรวดเร็วในประเทศจีนหลังยุคเหมา ผู้ประท้วงสะท้อนความวิตกกังวลเกี่ยวกับอนาคตของประเทศในความสำนึกของประชาชนและในหมู่อภิชนทางการเมือง การปฏิรูปในคริสต์ทศวรรษ 1980 นำไปสู่เศรษฐกิจแบบตลาดเพิ่งเริ่มใหม่ที่เอื้อประโยชน์แก่คนบางกลุ่ม แต่ทำให้คนที่เหลือเอาใจออกห่างอย่างรุนแรง และระบบพรรคการเมืองเดียวยังเผชิญกับการท้าทายความชอบธรรม ความเดือดร้อนทั่วไปในเวลานั้นได้แก่เงินเฟ้อ การฉ้อราษฎร์บังหลวง การเตรียมพร้อมบัณฑิตสำหรับเศรษฐกิจใหม่ที่มีจำกัด และการจำกัดการมีส่วนร่วมทางการเมือง นักศึกษายังเรียกร้องให้รัฐบาลมีภาระความรับผิดเพิ่มขึ้น กระบวนการทางกฎหมายรัฐธรรมนูญ ประชาธิปไตย เสรีภาพสื่อ และเสรีภาพในการพูด แม้นักศึกษาส่วนใหญ่ไม่มีการจัดตั้งและมีเป้าหมายหลากหลาย ในช่วงที่การประท้วงสูงสุด มีประชาชนประมาณ 1 ล้านคนชุมนุมในจัตุรัส
ขณะที่การประท้วงพัฒนา ทางการตอบโต้ทั้งด้วยยุทธวิธีประนอมและสายแข็ง ซึ่งเปิดเผยความแตกแยกร้าวลึกในหมู่หัวหน้าพรรค เมื่อถึงเดือนพฤษภาคม การประท้วงอดอาหารที่นักศึกษานำทำให้เกิดการสนับสนุนการเดินขบวนท่วประเทศ และการประท้วงแพร่ไปยังนคร 400 แห่ง สุดท้ายผู้นำสูงสุดของจีน เติ้ง เสี่ยวผิง และผู้อาวุโสในพรรคคอมมิวนิสต์คนอื่นเชื่อว่าการประท้วงเป็นภัยคุกคามทางการเมืองและตัดสินใจใช้กำลัง สภารัฐประกาศกฎอัยการศึกในวันที่ 20 พฤษภาคมและระดมทหารประมาณ 300,000 นายมายังกรุงปักกิ่ง ทหารบุกเข้าสู่ส่วนกลางของกรุงปักกิ่งผ่านถนนสำคัญของนครในเช้ามืดวันที่ 4 มิถุนายน และฆ่าผู้เดินขบวนและคนมุงไปพร้อมกัน
ชุมชนนานาชาติ องค์การสิทธิมนุษยชนและนักวิเคราะห์การเมืองประณามรัฐบาลจีนจากการสังหารหมู่ ประเทศตะวันตกกำหนดการคว่ำบาตรอาวุธต่อประเทศจีน รัฐบาลจีนจับกุมผู้ประท้วงและผู้สนับสนุนอย่างกว้างขวาง ปราบปรามการประท้วงอื่นทั่วประเทศ ควบคุมการรายงานเหตุการณ์ของสื่อในประเทศอย่างเข้มงวด เสริมกำลังตำรวจกำลังความมั่นคงภายใน และลดระดับหรือขับไล่เจ้าหน้าที่ที่ดูฝักใฝ่การประท้วง กล่าวให้กว้างขึ้น การปราบปรามชะลอนโยบายการเปิดเสรีในคริสต์ทศรรษ 1980 การประท้วงดังกล่าวถือเป็นเหตุการณ์พลิกผัน และกำหนดข้อจำกัดการแสดงออกทางการเมืองในประทศจีนจวบจนปัจจุบัน ความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์สัมพันธ์กับการตั้งคำถามถึงความชอบธรรมขอการปกครองโดยพรรคคอมมิวนิสต์อย่างกว้างขวาง และเป็นหัวข้อที่มีการตรวจพิจารณามากที่สุดในประเทศจีน
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- "เผยมีผู้เสียชีวิตในเหตุจัตุรัสเทียนอันเหมินอย่างน้อยหมื่นคน". BBC News ไทย. 27 ธันวาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2021.
- How Many Died 1990.
- Sino-American relations 1991, p. 445.
- Brook 1998, p. 154.
- Kristof:Reassessing Casualties.
- RichelsonEvans 1999b.
- Calls for Justice 2004.
- Brook 1998, p. 216.
- D. Zhao 2001, p. 171.
- Saich 1990, p. 172.
- Thomas 2006.
- Miles 2009.
- Declassified British cable.
- Dube 2014.
- Miles 1997, p. 28.
- "Prosperity, repression mark China 30 years after Tiananmen". AP. 3 มิถุนายน 2019. สืบค้นเมื่อ 3 มิถุนายน 2019.
- Consequences.
- Goodman 1994, p. 112.
บรรณานุกรม
- "How Many Really Died? Tiananmen Square Fatalities". Time. 4 มิถุนายน 1990. จากแหล่งเดิมเมื่อ 30 มีนาคม 2019. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2019.
- Sino-American relations: One year after the massacre at Tiananmen Square. U.S. G.P.O. 1991. จากแหล่งเดิมเมื่อ 15 กรกฎาคม 2020. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2019.
- (1998). Quelling the People: The Military Suppression of the Beijing Democracy Movement. Stanford: Stanford University Press. ISBN .
- Kristof, Nicholas D. (21 มิถุนายน 1989). "A Reassessment of How Many Died in the Military Crackdown in Beijing". The New York Times. จากแหล่งเดิมเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2011. สืบค้นเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ 2017.
- Richelson, Jeffrey T.; Evans, Michael L., บ.ก. (1 มิถุนายน 1999). "Tiananmen Square, 1989: The Declassified History – Document 13: Secretary of State's Morning Summary for June 4, 1989, China: Troops Open Fire" (PDF). National Security Archive. George Washington University. (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 สิงหาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 4 สิงหาคม 2008.
- "China: 15 years after Tiananmen, calls for justice continue and the arrests go on". Amnesty International. จากแหล่งเดิมเมื่อ 31 มกราคม 2019. สืบค้นเมื่อ 30 พฤษภาคม 2009.
- (2001). The Power of Tiananmen: State-Society Relations and the 1989 Beijing Student Movement. University of Chicago Press. ISBN . จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 มิถุนายน 2019. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2019.
- Saich, Tony (1990). The Chinese People's Movement: Perspectives on Spring 1989. M.E. Sharpe. ISBN . จากแหล่งเดิมเมื่อ 19 สิงหาคม 2020. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2019.
- Thomas, Antony (2006). The Tank Man (วีดิทัศน์). PBS. สืบค้นเมื่อ 2 กรกฎาคม 2013.
- Miles, James (2 มิถุนายน 2009). "Tiananmen killings: Were the media right?". BBC News. จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 กรกฎาคม 2015. สืบค้นเมื่อ 15 มกราคม 2012.
- "Declassified British cable" (PDF). (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 5 มกราคม 2017. สืบค้นเมื่อ 6 มกราคม 2017.
- Dube, Clayton (2014). "Talking Points, June 3–18". China.usc.edu. จากแหล่งเดิมเมื่อ 27 ตุลาคม 2015. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2018.
- Miles, James A. R. (1997). The Legacy of Tiananmen: China in Disarray. University of Michigan Press. ISBN . จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 กรกฎาคม 2020. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2019.
- Nathan, Andrew J. (3 มิถุนายน 2009). "The Consequences of Tiananmen". Reset Dialogues (Interview). สัมภาษณ์โดย Maria Elena Viggiano. จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 มิถุนายน 2017. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2018.
- Goodman, David S. G. (1994). Deng Xiaoping and the Chinese Revolution: A Political Biography. Psychology Press. ISBN . จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 กรกฎาคม 2020. สืบค้นเมื่อ 31 มีนาคม 2019.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
karprathwngthictursethiynxnehmin xngkvs Tiananmen Square protests hruxthiruckknthwipincinaephndinihywa ehtukarn 4 mithunayn xngkvs June Fourth Incident cin 六四事件 phinxin liusi shijian epnkaredinkhbwnthiminksuksaepnhwhna cdinctursethiynxnehmininkrungpkkingrahwangpi 2532 khbwnkarprachachnradbchatiidrbbndaliccakphuprathwngkrungpkking bangeriyk khbwnkarprachathipitypi 89 cin 八九民运 phinxin bajiǔ minyun hruxhakeriykwa karsngharhmuthictursethiynxnehmin xngkvs Tiananmen Square Massacre cin 天安门大屠杀 phinxin Tian anmen da tusha cahmaythungehtuthithiichpunelkyawaelarththngyingphuprathwngaelaphuphyayamkidkhwangkaryatraekhaphunthicturs karprathwngerimtninwnthi 15 emsaynaelathukprabpramdwykalnginwnthi 4 mithunaynemuxrthbalprakaskdxykarsukaelasngkxngthphekhayudkhrxngswnklangkhxngkrungpkking miehtukarnthithharthuxpunelkyawcuocmaelarththngyingisphuprathwngaelaphuphyayamkhdkhwangkarrukkhxngkxngthphekhasuctursethiynxnehmin sungeriyk karsngharhmuctursethiynxnehmin mipramanyxdphuesiychiwittngaethlayrxythunghlayphnkhn aelamiphuidrbbadecbxikhlayphnkhnkarprathwngthictursethiynxnehmin ph s 2532swnhnungkhxng inpi 1989 karptiwti kh s 1989 aelasngkhrameynwnthi15 emsayn 4 mithunayn 2532sthanthikrungpkkingaelaxik 400 nkhrthwpraeths ctursethiynxnehmin 39 54 12 N 116 23 30 E 39 90333 N 116 39167 E 39 90333 116 39167saehtuesiychiwit enginefx karthucritthangkaremuxng khtiehnaekyati khlunprachathipitylukthisam khwamimsngbthangsngkhminyuorptawnxxkepahmayyutikarchxrasdrbnghlwnginphrrkhkhxmmiwnist karptirupprachathipity esriphaphsux esriphaphinkarphud esriphaphinkarsmakhmwithikarkaryudphunthicturssatharnaphlkarbngkhbichkdxykarsukthinaykrthmntrihli ephingprakasinbangphunthikhxngkrungpkking daeninkarodyichbngkhbtngaet 3 mithunayn 2532 prakas 20 phvsphakhm 2532 10 mkrakhm 2533 rwm 7 eduxn 3 spdah phleruxn rwmthngkhnmung phuprathwng sungswnihyepnaerngngan aelaphukxclaclkidkhwangthharkxngthphpldplxyprachachn thukthharyinginhlaycudinkrungpkking ykewnctursethiynxnehmin miphuesiychiwithlayaesnkhn aelaidrbbadecbhlayphnkhnthnginaelanxkctursethiynxnehmin phukxclaclkhathharhlaynay aelamihlayphnnayidrbbadecbinwnthi 3 aela 4 mithunaynhlngphleruxnthukkha mikarprathwngthwpraethsephuxtxbotkarprabpram phayhlngphunakarprathwngaelaphueriykrxngprachathipitybangkhnthukenrethshruxcakhuk praharchiwitphukxclaclthithuktngkhxhaxachyakrrmrunaernginxikimkieduxntxma thukprabpram caw cuxhyangthukthxdxxkcaktaaehnngelkhathikaraelakhnakrrmkarbriharsungsudkhxngphrrkh eting esiywphingaetngtngeciyng ecxhmin edimepnelkhathikarphrrkhesiyngih epnelkhathikarphrrkhkhxmmiwnistaelaphunasungsud praethstawntkkhwabatrthangesrsthkicaelaxawuthtxpraethscin erimptibtikareylolebird karptiruptladlacha karkhwbkhumsuxekhmngwdkhun karptirupkaremuxnghyudchangkkhukhdaeyngphrrkhkhxmmiwnistaehngpraethscin rthbalsatharnrthprachachncin kxngthphbkkxngthphpldplxyprachachnnksuksamhawithyaly aerngnganorngngan phuxyuxasyinkrungpkking phuprathwngfkifprachathipity nkptirup phuphkditxsatharnrthcin 民國派 phunasayaekhng eting esiywphing hli ephing hyang sngkhun Yao Yilin Chen Yun Qiao Shi Li Ximing Chen Xitong Chi Haotian Liu Huaqing Li Xiannian sayklang caw cuxhyang Hu Qili Yan Mingfu Bao Tong Wan Li Xi Zhongxun Xu Qinxian phunanksuksa pyyachn hliw esiywopkhwamesiyhayesiychiwitimmitwelkhaennxn mipramantngaethlkrxythungaesnkhn karprathwngdwklawekidcakphunakhxmmiwnistsayptirup esiychiwitineduxnemsayn 2532 thamklangchakhlngthimikarphthnaesrsthkicaelakarepliynaeplngthangsngkhmxyangrwderwinpraethscinhlngyukhehma phuprathwngsathxnkhwamwitkkngwlekiywkbxnakhtkhxngpraethsinkhwamsanukkhxngprachachnaelainhmuxphichnthangkaremuxng karptirupinkhristthswrrs 1980 naipsuesrsthkicaebbtladephingerimihmthiexuxpraoychnaekkhnbangklum aetthaihkhnthiehluxexaicxxkhangxyangrunaerng aelarabbphrrkhkaremuxngediywyngephchiykbkarthathaykhwamchxbthrrm khwameduxdrxnthwipinewlannidaekenginefx karchxrasdrbnghlwng karetriymphrxmbnthitsahrbesrsthkicihmthimicakd aelakarcakdkarmiswnrwmthangkaremuxng nksuksayngeriykrxngihrthbalmipharakhwamrbphidephimkhun krabwnkarthangkdhmayrththrrmnuy prachathipity esriphaphsux aelaesriphaphinkarphud aemnksuksaswnihyimmikarcdtngaelamiepahmayhlakhlay inchwngthikarprathwngsungsud miprachachnpraman 1 lankhnchumnumincturs khnathikarprathwngphthna thangkartxbotthngdwyyuththwithipranxmaelasayaekhng sungepidephykhwamaetkaeykrawlukinhmuhwhnaphrrkh emuxthungeduxnphvsphakhm karprathwngxdxaharthinksuksanathaihekidkarsnbsnunkaredinkhbwnthwpraeths aelakarprathwngaephripyngnkhr 400 aehng sudthayphunasungsudkhxngcin eting esiywphing aelaphuxawuosinphrrkhkhxmmiwnistkhnxunechuxwakarprathwngepnphykhukkhamthangkaremuxngaelatdsinicichkalng spharthprakaskdxykarsukinwnthi 20 phvsphakhmaelaradmthharpraman 300 000 naymayngkrungpkking thharbukekhasuswnklangkhxngkrungpkkingphanthnnsakhykhxngnkhrinechamudwnthi 4 mithunayn aelakhaphuedinkhbwnaelakhnmungipphrxmkn chumchnnanachati xngkhkarsiththimnusychnaelankwiekhraahkaremuxngpranamrthbalcincakkarsngharhmu praethstawntkkahndkarkhwabatrxawuthtxpraethscin rthbalcincbkumphuprathwngaelaphusnbsnunxyangkwangkhwang prabpramkarprathwngxunthwpraeths khwbkhumkarraynganehtukarnkhxngsuxinpraethsxyangekhmngwd esrimkalngtarwckalngkhwammnkhngphayin aelaldradbhruxkhbilecahnathithidufkifkarprathwng klawihkwangkhun karprabpramchalxnoybaykarepidesriinkhristthsrrs 1980 karprathwngdngklawthuxepnehtukarnphlikphn aelakahndkhxcakdkaraesdngxxkthangkaremuxnginprathscincwbcnpccubn khwamthrngcaekiywkbehtukarnsmphnthkbkartngkhathamthungkhwamchxbthrrmkhxkarpkkhrxngodyphrrkhkhxmmiwnistxyangkwangkhwang aelaepnhwkhxthimikartrwcphicarnamakthisudinpraethscinduephimaethngkhaemn ptibtikareylolebird ethiynxnehminephephxsxangxing ephymiphuesiychiwitinehtuctursethiynxnehminxyangnxyhmunkhn BBC News ithy 27 thnwakhm 2017 subkhnemux 11 emsayn 2021 How Many Died 1990 Sino American relations 1991 p 445 Brook 1998 p 154 Kristof Reassessing Casualties RichelsonEvans 1999b Calls for Justice 2004 Brook 1998 p 216 D Zhao 2001 p 171 Saich 1990 p 172 Thomas 2006 Miles 2009 Declassified British cable Dube 2014 Miles 1997 p 28 Prosperity repression mark China 30 years after Tiananmen AP 3 mithunayn 2019 subkhnemux 3 mithunayn 2019 Consequences Goodman 1994 p 112 brrnanukrm How Many Really Died Tiananmen Square Fatalities Time 4 mithunayn 1990 cakaehlngedimemux 30 minakhm 2019 subkhnemux 31 minakhm 2019 Sino American relations One year after the massacre at Tiananmen Square U S G P O 1991 cakaehlngedimemux 15 krkdakhm 2020 subkhnemux 31 minakhm 2019 1998 Quelling the People The Military Suppression of the Beijing Democracy Movement Stanford Stanford University Press ISBN 978 0 8047 3638 1 Kristof Nicholas D 21 mithunayn 1989 A Reassessment of How Many Died in the Military Crackdown in Beijing The New York Times cakaehlngedimemux 4 kumphaphnth 2011 subkhnemux 13 kumphaphnth 2017 Richelson Jeffrey T Evans Michael L b k 1 mithunayn 1999 Tiananmen Square 1989 The Declassified History Document 13 Secretary of State s Morning Summary for June 4 1989 China Troops Open Fire PDF National Security Archive George Washington University PDF cakaehlngedimemux 25 singhakhm 2017 subkhnemux 4 singhakhm 2008 China 15 years after Tiananmen calls for justice continue and the arrests go on Amnesty International cakaehlngedimemux 31 mkrakhm 2019 subkhnemux 30 phvsphakhm 2009 2001 The Power of Tiananmen State Society Relations and the 1989 Beijing Student Movement University of Chicago Press ISBN 978 0 226 98260 1 cakaehlngedimemux 24 mithunayn 2019 subkhnemux 31 minakhm 2019 Saich Tony 1990 The Chinese People s Movement Perspectives on Spring 1989 M E Sharpe ISBN 978 0 87332 745 9 cakaehlngedimemux 19 singhakhm 2020 subkhnemux 31 minakhm 2019 Thomas Antony 2006 The Tank Man widithsn PBS subkhnemux 2 krkdakhm 2013 Miles James 2 mithunayn 2009 Tiananmen killings Were the media right BBC News cakaehlngedimemux 9 krkdakhm 2015 subkhnemux 15 mkrakhm 2012 Declassified British cable PDF PDF cakaehlngedimemux 5 mkrakhm 2017 subkhnemux 6 mkrakhm 2017 Dube Clayton 2014 Talking Points June 3 18 China usc edu cakaehlngedimemux 27 tulakhm 2015 subkhnemux 22 tulakhm 2018 Miles James A R 1997 The Legacy of Tiananmen China in Disarray University of Michigan Press ISBN 978 0 472 08451 7 cakaehlngedimemux 9 krkdakhm 2020 subkhnemux 31 minakhm 2019 Nathan Andrew J 3 mithunayn 2009 The Consequences of Tiananmen Reset Dialogues Interview smphasnody Maria Elena Viggiano cakaehlngedimemux 29 mithunayn 2017 subkhnemux 22 tulakhm 2018 Goodman David S G 1994 Deng Xiaoping and the Chinese Revolution A Political Biography Psychology Press ISBN 978 0 415 11253 6 cakaehlngedimemux 13 krkdakhm 2020 subkhnemux 31 minakhm 2019 bthkhwamprawtisastrniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldkhk