Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
กางเขน (อังกฤษ: Cross) เป็นเครื่องหมายทรงเรขาคณิตที่ประกอบด้วยแกนสองแกนตัดเป็นมุมฉากกัน ตามปกติแล้วแกนจะเป็นแนวตั้งขวางกับแนวนอน แต่ถ้าตัดทแยงกันก็จะเรียกว่ากางเขนไขว้ หรือ กางเขนนักบุญแอนดรูว์
กางเขนเป็นสัญลักษณ์ที่เก่าแก่ที่สุดที่ใช้โดยมนุษย์ และใช้เป็นสัญลักษณ์ศาสนาหลายศาสนาที่รวมทั้งคริสต์ศาสนา กางเขนบ่อยครั้งจะเป็นสัญลักษณ์ของธาตุหลักทั้ง 4 ของโลก (เชวาลิเย, ค.ศ. 1997) หรืออีกความหมายหนึ่งคือความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของเทพที่เป็นแกนตั้งและโลกที่คือแกนนอน (คอค, ค.ศ. 1955)
ที่มาของคำ
คำว่า “Cross” เข้ามาในภาษาอังกฤษในคริสต์ศตวรรษที่ 10 ที่ใช้สำหรับอุปกรณ์ในการสังหารพระเยซู ที่มาแทนที่คำว่า “rood” ที่ใช้อยู่แต่เดิม คำว่า “Cross” มาจากภาษาละติน “crux” ที่แผลงมาเป็น “cros” ที่ในภาษาละตินหมายถึงเครื่องมือที่ใช้ในการตรึงกางเขน
กางเขนที่ใช้เป็นเครื่องหมาย
กางเขนใช้เป็นเครื่องหมายหลายอย่างโดยเฉพาะในคณิตศาสตร์ที่รวมทั้ง
- เลขโรมันสำหรับเลข 10 คือ “X”
- อักษรโรมันสำหรับอักษร X และ “t” เล็ก
- อักษรจีนสำหรับเลข 10 “十”
- เครื่องหมาย “†” (obelus)
- เครื่องหมาย “+” สำหรับบวก และ “x” สำหรับคูณในคณิตศาสตร์
- เครื่องหมาย “x” สำหรับระบุว่าเป็นสิ่งที่เลือก
กางเขนแบบต่างๆ
| ชื่อกางเขน | คำบรรยาย | รูป |
|---|---|---|
(Latin cross crux ordinaria) | เป็นทรงกางเขนที่นิยมมากที่สุดในคริสต์ศาสนา เป็นสัญลักษณ์ของการไถ่บาปให้มนุษย์ของพระเยซู เมื่อมีการตรึงพระเยซูที่กางเขนบน (True Cross) และการคืนชีพของพระองค์ ตามที่บรรยายในคัมภีร์ไบเบิลภาคพันธสัญญาใหม่ |  |
(Ankh Egyptian Cross Key of the Nile Looped Tau Cross Ansate Cross) | เป็นกางเขนของอียิปต์โบราณที่เป็นสัญลักษณ์ของชีวิตและการเจริญพันธุ์ (fertility) บางครั้งก็จะได้ชื่อเป็นภาษาลาตินเมื่อปรากฏในบันทึกของคริสเตียนเช่น crux ansata ("กางเขนมือถือ") |  |
(Coptic ankh) | คอปติกแองค์เป็นที่มีมาก่อนของผู้นับถือคริสต์ศาสนาในอียิปต์ |  |
(Original Coptic Cross) | กางเขนคอปติกดั้งเดิมเป็นกางเขนคอปติกที่ใช้โดยคริสต์ศาสนิกชนในอียิปต์ |  |
(Coptic Cross) | เป็นกางเขนที่มีวงแหวนตั้งอยู่ตรงกลางโดยมีรัศมีสี่แฉกเป็นรูปตัว “T” ทแยงออกไปสี่ทิศโดยมีหัวตัวทีอยู่ด้านนอก ที่เป็นสัญลักษณ์ของตาปูที่ใช้ในการตรึงกางเขนพระเยซู กางเขนชนิดได้รับชื่อจากคอปติกออร์ทอดอกซ์ที่มีศูนย์กลางอยู่ที่อะเล็กซานเดรียในอียิปต์ |  |
(New Coptic Cross) | ใหม่เป็นกางเขนที่ใช้โดยชาวอียิปต์ผู้นับถือคริสต์ศาสนานิกายที่วิวัฒนาการมาจาก A gallery of Coptic Crosses can be found . |  |
(Sun cross Sunwheel solar cross Odin's cross) | หรือที่เรียกว่า “กางเขนโอดิน” เพราะสัญลักษณ์ของโอดินในเป็นกางเขนในวงกลม เป็นกางเขนที่ใช้กันโดยทั่วไปในวัฒนธรรมของชนพื้นเมืองในทวีปอเมริกาที่เป็นสัญลักษณ์ของ (Medicine Wheel) ของชีวิต และเป็นสัญลักษณ์ของขบวนการไญยนิยม |  |
| กางเขนเคลติก (High cross Celtic cross) | กางเขนเคลติกที่ยืนเด่นมักจะพบโดยทั่วไปในไอร์แลนด์และบางแห่งในบริเตนใหญ่ และจะพบบ่อยในสุสาน |  |
(Canterbury cross) | ใช้โดยแองกลิคันเป็นกางเขนสี่แฉกที่มีความยาวเท่ากัน ปลายของแต่ละแฉกจะบานออกไปจากศูนย์กลางคล้ายใบขวานจนด้านนอกเกือบจะจรดกันเป็นวงกลม กลางแฉกแต่ละแฉกจะมีเครื่องหมายเป็นรูปสามเหลี่ยม (triquetra) ที่เป็นสัญลักษณ์ของตรีเอกภาพ ใจกลางของกางเขนเป็นสี่เหลี่ยมเล็ก สัญลักษณ์เดิมของแองโกล-แซกซันที่เป็นเข็มกลัดมีอายุมาตั้งแต่ราว ค.ศ. 850 ที่มาขุดพบในปี ค.ศ. 1867 ที่แคนเทอร์เบอรีในอังกฤษ |  |
| มหากางเขน (Crucifix) | เป็นกางเขนที่เป็นสัญลักษณ์ของการตรึงพระเยซูที่กางเขน เป็นกางเขนที่ใช้ในนิกายโรมันคาทอลิก แองกลิคัน และอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ ที่เน้นการเสียสละของพระองค์โดยการพลีชีพบนกางเขน |  |
| กางเขนกรีก Greek cross crux immissa quadrata | เป็นกางเขนที่ใช้โดยเฉพาะในอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์และศาสนาคริสต์ยุคแรก ที่แขนแต่ละข้างของกางเขนมีความยาวเท่ากัน |  |
| กางเขนกรีกฟลอเรียน Florian cross | กางเขนนี้ตั้งชื่อตามนักบุญฟลอเรียนผู้เป็นักบุญองค์อุปถัมภ์ของในโปแลนด์ ออสเตรีย และ เยอรมนี มีลักษณะใกล้เคียงกับกางเขนมอลตาและ แต่แตกต่างตรงที่ปลายกางเขนจะมีลักษณะโค้งเป็นคลื่น ที่มีด้วยกันสองลักษณะ ๆ แรกมักจะพบในตราสัญลักษณ์ (badge) ของผู้บริการดับเพลิง ตราล่างมักจะใช้ในเหรียญที่สร้างฉลองนักบุญฟลอเรียน |   |
(Eastern cross) | เป็นกางเขนที่ใช้โดยอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์และอีสเทิร์นคาทอลิกแห่งไบแซนไทน์ เส้นบนกล่าวว่าเป็นสัญลักษณ์ของหัวเตียง และเส้นล่างเป็นสัญลักษณ์ของที่พักเท้า เส้นทแยงเป็นสัญลักษณ์ของพระเยซูที่ทรงบิดพระวรกายด้วยความเจ็บปวดอย่างรุนแรงจนที่พักพระบาทหลุดเลื่อนจากที่ ที่พักพระบาททแยงขึ้นไปทางซ้าย ที่เป็นทิศทางของโจรผู้กล่าวกับพระองค์ว่า “จำข้าด้วยเมื่อท่านเข้าสู่อาณาจักรของท่าน” ซึ่งถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของคุณธรรมที่ชนะอธรรม ตัวอักษร “IC XC” ตอนปลายของกางเขนขวางสองข้างเป็น (Christogram) ที่อักษรย่อจากภาษากรีก “ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ” หรือ “IHCOYC XPICTOC” ซึ่งเป็นพระนามของพระองค์ |  |
(St. Brigid's Cross) | เป็นกางเขนที่พบทั่วไปในไอร์แลนด์ ที่กล่าวกันว่าเป็นกางเขนที่สร้างโดยบริจิดลูกสาวของกษัตริย์นอกคริสต์ศาสนาจากใบหญ้าเพื่อจะใช้ในการทำพิธีเปลี่ยนศาสนา แต่ชื่อ “Brigid” มาจาก “Brigit” (สะกดอื่นก็ได้แก่ Brìghde, Brìde และ Bríde) เป็นเทพีแห่งไฟ กวีนิพนธ์ และช่างเหล็ก ของเคลติค ในปัจจุบันเป็นกางเขนที่เป็นสัญลักษณ์ในการป้องกันอัคคีภัย กางเขนนี้เป็นตัวอย่างของการผสานระหว่างคริสต์ศาสนากับวัฒนธรรมพื้นบ้าน |  |
(Chi-Rho labarum) | เป็นกางเขนที่เป็นสัญลักษณ์ของจักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 1 ที่มาจากในภาษากรีก “Χριστός” (chi = ch และ rho = r) กางเขนที่ใช้อักษรย่อนี้มีด้วยกันหลายแบบ |  |
(Cross of Lorraine) | เป็นกางเขนที่ใช้ในมุทราศาสตร์ที่มีลักษณะเกือบเหมือน แต่แขนกางเขนหนึ่งตั้งอยู่เกือบกลางจุดตัดของกางเขน และอีกแขนหนึ่งอยู่ตอนบน แทนที่ทั้งสองแขนจะตั้งอยู่ด้วยกันตอนบน กางเขนลอร์แรนเป็นเครื่องหมายที่ใช้ในตราอาร์มของแคว้นลอแรนทางตะวันออกของฝรั่งเศส เดิมเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์ของโยนออฟอาร์คผู้ต่อต้านการครอบครองของอังกฤษในฝรั่งเศสระหว่างสงครามร้อยปี |  |
(Marian Cross) | เป็นกางเขนที่ใช้ในตราอาร์มของสมเด็จพระสันตะปาปาจอห์น ปอลที่ 2 ที่ประยุกต์มาจากกางเขนคริสเตียนที่เน้นความศรัทธาในองค์พระนางมารีย์พรหมจารี |  |
(Nordic Cross) | ใช้ในธงที่มาจากธงแดนเนอบรอก |  |
(Occitan cross) | เป็นกางเขนที่มาจากตราอาร์มของเคานต์แห่งตูลูซที่กลายมาเป็นสัญลักษณ์ของ (Occitania) ทั้งหมด |  |
(Papal Cross) | เป็นกางเขนที่มีแขนกางเขนสามแขนขวางแกนกลางที่เป็นสัญลักษณ์ของไตรอำนาจของพระสันตะปาปาในฐานะบิชอปแห่งโรม ประมุขของคริสตจักรตะวันตก และ ผู้สืบการเป็นประมุขของคริสเตียนต่อมาจากนักบุญเปโตร |  |
(Patriarchal cross) | มีลักษณะคล้ายแต่มีแขนกางเขนสั้นเพิ่มอีกหนึ่งแขนเหนือแขนหลักที่เป็นสัญลักษณ์ของอาร์ชบิชอปและอัครบิดรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ บางครั้งก็จะมีแขนกางเขนทแยงบนตอนล่างของแกนตั้ง และมีลักษณะคล้าย และ |  |
| กางเขนเพรสไบทีเรียน (Presbyterian Cross) | ใช้โดยนิกายเพรสไบทีเรียน |  |
(Red Cross) | สภากาชาดใช้เป็นสัญลักษณ์ของการรักษาพยาบาลเกือบทั่วโลก ยกเว้นประเทศในกลุ่มอิสลามที่ใช้ตราง (Red Crescent) และ ดาราแห่งเดวิด (Star of David) สีแดงในอิสราเอล |  |
(Cross of Sacrifice) | เป็นกางเขนลาตินประดับดาบที่ปลายดาบห้อยลงข้างล่างที่เป็นสัญลักษณ์ของ (Commonwealth War Graves Commission) ที่จะพบในสุสานทหารหลายแห่ง |  |
| กางเขนซาเล็ม (Cross of Salem) | หรือบางครั้งก็เรียกว่า “กางเขนพระสันตะปาปา” เพราะเป็นกางเขนที่ใช้นำหน้าพระสันตะปาปาที่มีลักษณะคล้าย แต่มีแขนกางเขนเพิ่มอีกหนึ่งแขนใต้แขนหลักที่มีความยาวเท่ากับแขนบนสุด และมีลักษณะคล้าย |  |
| กางเขนจอร์เจีย (Royal Flag of Georgia) | ใช้ในจอร์เจียเป็นธงประจำชาติ ใช้เป็นครั้งแรกโดยพระมหากษัตริย์จอร์เจีย ในคริสต์ศตวรรษที่ 5 และต่อมานำมาใช้โดยพระราชินีในคริสต์ศตวรรษที่ 13 เป็นธงที่มีกางเขนเยรูซาเลมที่เริ่มใช้ในรัชสมัยของผู้ทรงขับชาวมองโกลออกจากจอร์เจียในปี ค.ศ. 1334 |  |
| กางเขนเถาองุ่น (Grapevine cross St. Nino's Cross) | กางเขนเถาองุ่นตามธรรมเนียมแล้วเป็นกางเขนของผู้เป็นผู้ทำพิธีรับศีลจุ่มให้แก่ชาวจอร์เจีย และใช้เป็นสัญลักษณ์ของนิกาย |  |
(Nasrani Menorah St. Thomas Cross Mar Thoma Cross) | เป็นกางเขนของนักบุญทอมัสอัครสาวกแห่งอินเดีย ใช้เป็นสัญลักษณ์ของนิกาย (Syro-Malabar Catholic Church) หรือใช้โดย “” (Syrian Malabar Nasrani) |  |
| กางเขนไขว้ (Saint Andrew's Cross Saltire Boundary Cross crux decussata) | ใช้เป็นธงชาติสกอตแลนด์, ตรากองทัพเรือรัสเซีย และอดีตสมาพันธรัฐอเมริกา (Confederate States of America) บางครั้งก็เรียกว่า “กางเขนเขตแดน” เพราะใช้โดยโรมันสำหรับเป็นเครื่องหมายขอบเขต และ “กางเขนพระสันตะปาปา” เชื่อกันว่านักบุญอันดรูว์ถูกตรึงกางเขนบนกางเขนทรงนี้ซึ่งทำให้ได้รับชื่อดังว่า |  |
(St George's Cross) | ใช้ในธงชาติอังกฤษ |  |
(Cross of St. Peter Inverted Cross | เป็นกางเขนละตินกลับหัวกลับหางที่เชื่อกันว่าเป็นลักษณะของกางเขนที่นักบุญซีโมนเปโตรถูกตรึงห้อยหัว ในปัจจุบันกางเขนนี้มักจะเกี่ยวข้องกับผู้เป็นปฏิปักษ์ต่อคริสต์ศาสนา หรือกลุ่มลัทธิซาตาน |  |
(Skull and crossbones) | ไม่เชิงเป็นกางเขน แต่เป็นกระดูกที่จัดในรูปกางเขนไขว้ และตอนบนประดับด้วยหัวกะโหลก |  |
(Cross of Tau Saint Anthony's Cross Egyptian Cross crux commissa) | เป็นกางเขนที่เป็นสัญลักษณ์ของนักบุญแอนโทนีอธิการ มีลักษณะคล้ายอักษร “T” นักบุญฟรังซิสแห่งอัสซีซีใช้กางเขนนี้เป็นเป็นสัญลักษณ์ |  |
| กางเขนโจร Thieves' Cross Furka Cross | มีลักษณะคล้ายอักษร “Y” [1] |  |
| กางเขนสมอ กางเขนนักบุญเคลเมนต์ Mariner's Cross St. Clement's Cross | เป็นกางเขนแปลงที่มีลักษณะเหมือน หรือบางครั้งก็ถือว่าเป็นกางเขนของ ที่ตามตำนานกล่าวว่าถูกมัดกับสมอเรือและจับถ่วงน้ำในทะเลดำ |  |
Order of Christ Cross | เพิมเป็นกางเขนที่ใช้โดยของโปรตุเกส แต่ต่อมากลายมาเป็นสัญลักษณ์ของโปรตุเกสที่ใช้บนเรือ ระหว่าง และในปัจจุบันในเขตปกครองตนเองมาเดราของโปรตุเกส และ |  |
| กางเขนเคลติก ประยุกต์ | กลุ่ม (white nationalist) และ บางกลุ่มใช้กางเขนเคลติกประยุกต์เป็นสัญลักษณ์ ที่เป็นเส้นสายง่ายๆ โดยไม่มีสิ่งตกแต่งอันซับซ้อนเช่นกางเขนเคลติกตามปกติ |  |
(Serbian cross Tetragrammatic cross) | เป็นกางเขนที่ประยุกต์มาจากและใช้บนเหรียญไบแซนไทน์ ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 6 เครื่องหมายสี่เชื่อกันว่าเป็นหินเหล็กไฟ หรือ หินตีไฟ หรือเป็นอักษร “ß” ของคำแรกของคำขวัญของ: “ราชาแห่งราชาปกครองเหนือราชาทั้งปวง” (กรีก: ßασιλεύς ßασιλέων, ßασιλεύων ßασιλευόντων - Basileus Basileōn, Basileuōn Basileuontōn) กางเขนนี้ใช้โดยรัฐในเซอร์เบียและนิกายตั้งแต่สมัยกลางตั้งแต่รัชสมัยของ เมื่อทรงได้รับการสวมมงกุฎเป็นซาร์แห่งเซอร์เบียและกรีซในปี ค.ศ. 1345 ในปัจจุบันกางเขนเป็นสัญลักษณ์ของชาติพันธุ์ ชาติ และ ศาสนาของชาวเซิร์บ และ เซอร์เบีย |  |
| สวัสติกะ (Swastika) | สวัสติกะเป็นกางเขนที่เป็นเครื่องหมากากบาทที่ตอนปลายหักเป็นมุมฉากที่อาจจะหันไปทางซ้าย (卐) หรือ ทางขวา (卍) ก็ได้ การใช้สวัสติกะมีมาตั้งแต่ยุคหินใหม่ในบริเวณที่ในปัจจุบันคืออินเดีย บางครั้งก็ใช้เป็นลายตกแต่งเรขาคณิต หรือบางครั้งก็จะเป็นสัญลักษณ์ทางศาสนา สวัสติกะยังคงเป็นสัญลักษณ์ที่นิยมใช้กันใน / เช่น ศาสนาฮินดู, ศาสนาพุทธ และ ศาสนาเชน แม้ว่าจะเป็นสัญลักษณ์ที่เป็นที่นิยมใช้กันโดยทั่วไปทั่วโลก แต่เมื่อมาได้รับการใช้โดยนาซีเยอรมนี สัญลักษณ์นี้ก็กลายเป็นสัญลักษณ์ต้องห้ามในโลกตะวันตก |  |
ในมุทราศาสตร์
กางเขนที่ปรากฏข้างล่างใช้ในการสร้างตราอาร์ม และบางครั้งอาจจะไม่มีความหมายพิเศษแต่อย่างใด
| ชื่อกางเขน | คำบรรยาย | รูป |
|---|---|---|
| กางเขนในกลุ่ม “เรขลักษณ์” | กางเขนแบบพื้นฐานที่สุดในมุทราศาสตร์ (จะไม่นิยามถ้าใช้ลักษณะมาตรฐาน) แขนกางเขนสี่แขนจะมีความยาวเท่าๆ กันและได้สัดส่วนกับแบบของโล่ที่ใช้ โดยแขนกางเขนทั้งสีจรดของโล่ เช่นในนิยาม “Azure, a cross Or” (พื้นตราสีน้ำเงิน กางเขนสีทอง) กางเขนที่ปลายไม่ยืดไปจรดขอบเรียกว่า “humetty” หรือ “กางเขนลอย” |  |
(Cross anchry) | เป็นกางเขนประยุกต์ที่มีลักษณะเหมือน |  |
(Cross barbée cross barby arrow cross) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายเป็นลูกศร การใช้ที่เป็นที่รู้จักกันดีคือโดยฟาสซิสต์ของ (Arrow Cross Party) ในคริสต์ทศวรรษ 1930 แต่เป็นสัญลักษณ์ที่ใช้กันมานานก่อนหน้านั้น ที่ใช้โดยชนฮังการีในสมัยกลาง.[] ในการใช้ทางคริสต์ศาสนา ปลายกางเขนดูเหมือนขอตกปลา หรือหอกแทงปลา ซึ่งที่เป็นนัยยะถึงสัญลักษณ์ของพระเยซูผู้เป็น “fishers of men” ในพระคัมภีร์ |  |
| กางเขนปลายดอกจิก (Cross anchry) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายมีลักษณะเหมือน (trefoil) ที่ปรากฏในสถาปัตยกรรม ตัวอย่างของเครื่องหมายนี้เช่นบน |  |
(Cross cercelée) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายแตกเป็นสองแฉกบานออกไปทั้งสองข้างคล้ายเขาแพะ |  |
| กางเขนปลายกางเขน (Cross anchry) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายของแต่ละแฉกเป็นกางเขนเล็ก |  |
(Cross fleury) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายของแต่ละแฉกมีลักษณะเหมือนสัญลักษณ์ดอกลิลลี |  |
| กางเขนปลายซ่อม (Cross anchry) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายของแต่ละแฉกแตกออกไปเป็นรูป “Y” (fourchée หรือ fourchy) |  |
(Cross fylfot) | กางเขนแนวตั้งที่มีปลายงอคล้ายสวัสติกะ |  |
(Jerusalem cross Crusader's Cross) | เป็นกางเขนที่เป็นสัญลักษณ์ของราชอาณาจักรเยรูซาเลมของนักรบครูเสดที่รุ่งเรืองอยู่เกือบสองร้อยปีหลังจากสงครามครูเสดครั้งที่ 1 กางเขนเล็กสี่กางเขนกล่าวกันว่าเป็นสัญลักษณ์ของพระวรสารสี่เล่ม (Gospel) หรือทิศทั้งสี่ของโลกที่ศาสนาคริสต์เผยแพร่ออกไปจากกรุงเยรูซาเลม หรือกางเขนทั้งห้าอาจจะถือว่าเป็นแผลทั้งห้าของพระเยซูที่ทรงได้รับเมื่อถูกตรึงกางเขน กางเขนเดียวกันนี้ใช้ใช้บนธงประจำชาติขเงจอร์เจีย และเป็นตราของ (Order of the Holy Sepulchre) และของนิกายผู้รักษาดินแดนศักดิ์สิทธิ์ (Custody of the Holy Land) ของลัทธิฟรานซิสกัน |  |
| กางเขนมอลตา (Maltese Cross) | เป็นกางเขนที่แต่แฉกเป็นสามเหลี่ยมปลายแหลมที่แต่ละยอดมาจรดตรงกลาง ปลายนอกบานออกไป โดยมีฐานที่หยักแหลม |  |
(Cross moline) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายแตกเป็นสองแฉกบานออกไปทั้งสองข้างคล้ายและความบานตอนปลายน้อยกว่ามาก |  |
| กางเขนลิลลีหนา (Cross anchry cross patonce) | มีลักษณะคล้ายกางเขนลิลลีแต่หนากว่า |  |
(Cross pattée formée) | มีลักษณะคล้ายกางเขนมอลตาแต่ปลายที่จรดกันตรงศูนย์กลางกว้างกว่าและปลายฐานด้านนอกไม่หยักแหลม (ดูกางเขนเหล็ก) |  |
| กางเขนปลายปุ่ม (Cross anchry pommée pommy) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายแขนแต่ละแขนเป็นปุ่มกลม |  |
(Cross potent) | มีลักษณะเป็นกากบาทที่ตอนปลายแขนแต่ละแขนเป็นแกนขวางประกบเหมือนตัว “T” คำว่า “Potent” เป็นคำเก่าที่แปลว่าไม้ยัน และเป็นคำที่ใช้ในมุทราศาสตร์ที่หมายถึงทรง ตัว “T” |  |
| กางเขนจตุรัสทับกลาง (Quadrate) | เป็นกางเขนที่มีสี่เหลี่ยมจตุรัสทับกลางจุดตัดของแขนกางเขน |  |
| กางเขนสาน (Cross triple parted and fretted) | กางเขนนี้จะนิยามว่า “cross triple parted and fretted” หรือ “treble parted and fretted” (“กางเขนสามตั้งและนอน”) สานกัน |  |
| กางเขนกลวง (Cross anchry Gammadia) | กางเขนนี้จะนิยามว่า “cross voided throughout” มีลักษณะเป็นกางเขนกรีกที่ตอนกลางกลวงออก |  |
| ?? (Cross fitchy) | ปลายด้านล่างแหลมเหมือนดาบ |  |
| กางเขนนักบุญเจมส์ (Cross of St James) | คล้ายกับ Cross fitchy แต่ปลายสองข้างเป็นดอกลิลลีและตอนล่างแหลมเป็นดาบ ซึ่งเป็นกางเขนสำหรับนักรบ และมักจะเป็นสีแดง |  |
ในธัชวิทยา
ธงของประเทศหลายประเทศใช้เครื่องหมายกางเขนบนธง รวมทั้งธงของทุกชาติในสแกนดิเนเวียที่เรียกกันว่ากางเขนสแกนดิเนเวีย
ธงที่ใช้เครื่องหมายกางเขน
ตัวอย่างของตราอาร์มที่ใช้กางเขน
 |  |  |  |  |  |  |
| กางเขนลาติน ตำรวจอิตาลี | Antoine de Beck | กางเขนเขา แพะน้อย John Fordham | กางเขนไขว้ Crion | กางเขนปลาย ดอกจิก Ain | Le Monastier-Pin-Mories | กางเขนงู Montfort en Bretagne |
 |  |  |  |  |  |  |
| กางเขนลอย Courcelles | กางเขน fitchy Jean de Commercy | Ostoja - Sciborye | Beaumont-du-Ventoux | Edwin of Tegeingl | Irañeta |
อ้างอิง
- Chevalier, Jean (1997). "The Penguin Dictionary of Symbols". Penguin
- Koch, Rudolf (1955). The Book of Signs. Dover, NY. .
- Drury, Nevill (1985). Dictionary of Mysticism and the Occult. Harper & Row
- Webber, F. R. (1927, rev 1938). Church Symbolism: an explanation of the more important symbols of the Old and New Testament, the primitive, the mediaeval and the modern church. Cleveland, OH. OCLC 236708.
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ กางเขน วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ กางเขนในมุทราศาสตร์
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
kangekhn xngkvs Cross epnekhruxnghmaythrngerkhakhnitthiprakxbdwyaeknsxngaekntdepnmumchakkn tampktiaelwaekncaepnaenwtngkhwangkbaenwnxn aetthatdthaeyngknkcaeriykwakangekhnikhw hrux kangekhnnkbuyaexndruwkangekhnaebbthingaythisuderiykwakangekhnlatin hrux crux ordinaria thiepnsylksnkhxngkartrungphraeysuthikangekhntamkhwamechuxinkhristsasna kangekhnepnsylksnthiekaaekthisudthiichodymnusy aelaichepnsylksnsasnahlaysasnathirwmthngkhristsasna kangekhnbxykhrngcaepnsylksnkhxngthatuhlkthng 4 khxngolk echwaliey kh s 1997 hruxxikkhwamhmayhnungkhuxkhwamepnxnhnungxnediywknkhxngethphthiepnaekntngaelaolkthikhuxaeknnxn khxkh kh s 1955 thimakhxngkhakhawa Cross ekhamainphasaxngkvsinkhriststwrrsthi 10 thiichsahrbxupkrninkarsngharphraeysu thimaaethnthikhawa rood thiichxyuaetedim khawa Cross macakphasalatin crux thiaephlngmaepn cros thiinphasalatinhmaythungekhruxngmuxthiichinkartrungkangekhnkangekhnthiichepnekhruxnghmaykangekhnichepnekhruxnghmayhlayxyangodyechphaainkhnitsastrthirwmthng elkhormnsahrbelkh 10 khux X xksrormnsahrbxksr X aela t elk xksrcinsahrbelkh 10 十 ekhruxnghmay obelus ekhruxnghmay sahrbbwk aela x sahrbkhuninkhnitsastr ekhruxnghmay x sahrbrabuwaepnsingthieluxkkangekhnaebbtangchuxkangekhn khabrryay rup Latin cross crux ordinaria epnthrngkangekhnthiniymmakthisudinkhristsasna epnsylksnkhxngkarithbapihmnusykhxngphraeysu emuxmikartrungphraeysuthikangekhnbn True Cross aelakarkhunchiphkhxngphraxngkh tamthibrryayinkhmphiribebilphakhphnthsyyaihm Ankh Egyptian Cross Key of the Nile Looped Tau Cross Ansate Cross epnkangekhnkhxngxiyiptobranthiepnsylksnkhxngchiwitaelakarecriyphnthu fertility bangkhrngkcaidchuxepnphasalatinemuxpraktinbnthukkhxngkhrisetiynechn crux ansata kangekhnmuxthux Coptic ankh khxptikaexngkhepnthimimakxnkhxngphunbthuxkhristsasnainxiyipt Original Coptic Cross kangekhnkhxptikdngedimepnkangekhnkhxptikthiichodykhristsasnikchninxiyipt Coptic Cross epnkangekhnthimiwngaehwntngxyutrngklangodymirsmisiaechkepnruptw T thaeyngxxkipsithisodymihwtwthixyudannxk thiepnsylksnkhxngtaputhiichinkartrungkangekhnphraeysu kangekhnchnididrbchuxcakkhxptikxxrthxdxksthimisunyklangxyuthixaelksanedriyinxiyipt New Coptic Cross ihmepnkangekhnthiichodychawxiyiptphunbthuxkhristsasnanikaythiwiwthnakarmacak A gallery of Coptic Crosses can be found Sun cross Sunwheel solar cross Odin s cross hruxthieriykwa kangekhnoxdin ephraasylksnkhxngoxdininepnkangekhninwngklm epnkangekhnthiichknodythwipinwthnthrrmkhxngchnphunemuxnginthwipxemrikathiepnsylksnkhxng Medicine Wheel khxngchiwit aelaepnsylksnkhxngkhbwnkariyyniymkangekhnekhltik High cross Celtic cross kangekhnekhltikthiyunednmkcaphbodythwipinixraelndaelabangaehnginbrietnihy aelacaphbbxyinsusan Canterbury cross ichodyaexngklikhnepnkangekhnsiaechkthimikhwamyawethakn playkhxngaetlaaechkcabanxxkipcaksunyklangkhlayibkhwancndannxkekuxbcacrdknepnwngklm klangaechkaetlaaechkcamiekhruxnghmayepnrupsamehliym triquetra thiepnsylksnkhxngtriexkphaph icklangkhxngkangekhnepnsiehliymelk sylksnedimkhxngaexngokl aesksnthiepnekhmkldmixayumatngaetraw kh s 850 thimakhudphbinpi kh s 1867 thiaekhnethxrebxriinxngkvsmhakangekhn Crucifix epnkangekhnthiepnsylksnkhxngkartrungphraeysuthikangekhn epnkangekhnthiichinnikayormnkhathxlik aexngklikhn aelaxisethirnxxrthxdxks thiennkaresiyslakhxngphraxngkhodykarphlichiphbnkangekhnkangekhnkrik Greek cross crux immissa quadrata epnkangekhnthiichodyechphaainxisethirnxxrthxdxksaelasasnakhristyukhaerk thiaekhnaetlakhangkhxngkangekhnmikhwamyawethaknkangekhnkrikflxeriyn Florian cross kangekhnnitngchuxtamnkbuyflxeriynphuepnkbuyxngkhxupthmphkhxnginopaelnd xxsetriy aela eyxrmni milksnaiklekhiyngkbkangekhnmxltaaela aetaetktangtrngthiplaykangekhncamilksnaokhngepnkhlun thimidwyknsxnglksna aerkmkcaphbintrasylksn badge khxngphubrikardbephling tralangmkcaichinehriyythisrangchlxngnkbuyflxeriyn Eastern cross epnkangekhnthiichodyxisethirnxxrthxdxksaelaxisethirnkhathxlikaehngibaesnithn esnbnklawwaepnsylksnkhxnghwetiyng aelaesnlangepnsylksnkhxngthiphketha esnthaeyngepnsylksnkhxngphraeysuthithrngbidphrawrkaydwykhwamecbpwdxyangrunaerngcnthiphkphrabathhludeluxncakthi thiphkphrabaththaeyngkhunipthangsay thiepnthisthangkhxngocrphuklawkbphraxngkhwa cakhadwyemuxthanekhasuxanackrkhxngthan sungthuxwaepnsylksnkhxngkhunthrrmthichnaxthrrm twxksr IC XC txnplaykhxngkangekhnkhwangsxngkhangepn Christogram thixksryxcakphasakrik IHSOYS XRISTOS hrux IHCOYC XPICTOC sungepnphranamkhxngphraxngkh St Brigid s Cross epnkangekhnthiphbthwipinixraelnd thiklawknwaepnkangekhnthisrangodybricidluksawkhxngkstriynxkkhristsasnacakibhyaephuxcaichinkarthaphithiepliynsasna aetchux Brigid macak Brigit sakdxunkidaek Brighde Bride aela Bride epnethphiaehngif kwiniphnth aelachangehlk khxngekhltikh inpccubnepnkangekhnthiepnsylksninkarpxngknxkhkhiphy kangekhnniepntwxyangkhxngkarphsanrahwangkhristsasnakbwthnthrrmphunban Chi Rho labarum epnkangekhnthiepnsylksnkhxngckrphrrdikhxnsaetntinthi 1 thimacakinphasakrik Xristos chi ch aela rho r kangekhnthiichxksryxnimidwyknhlayaebb Cross of Lorraine epnkangekhnthiichinmuthrasastrthimilksnaekuxbehmuxn aetaekhnkangekhnhnungtngxyuekuxbklangcudtdkhxngkangekhn aelaxikaekhnhnungxyutxnbn aethnthithngsxngaekhncatngxyudwykntxnbn kangekhnlxraernepnekhruxnghmaythiichintraxarmkhxngaekhwnlxaernthangtawnxxkkhxngfrngess edimechuxwaepnsylksnkhxngoynxxfxarkhphutxtankarkhrxbkhrxngkhxngxngkvsinfrngessrahwangsngkhramrxypi Marian Cross epnkangekhnthiichintraxarmkhxngsmedcphrasntapapacxhn pxlthi 2 thiprayuktmacakkangekhnkhrisetiynthiennkhwamsrththainxngkhphranangmariyphrhmcari Nordic Cross ichinthngthimacakthngaednenxbrxk Occitan cross epnkangekhnthimacaktraxarmkhxngekhantaehngtulusthiklaymaepnsylksnkhxng Occitania thnghmd Papal Cross epnkangekhnthimiaekhnkangekhnsamaekhnkhwangaeknklangthiepnsylksnkhxngitrxanackhxngphrasntapapainthanabichxpaehngorm pramukhkhxngkhristckrtawntk aela phusubkarepnpramukhkhxngkhrisetiyntxmacaknkbuyepotr Patriarchal cross milksnakhlayaetmiaekhnkangekhnsnephimxikhnungaekhnehnuxaekhnhlkthiepnsylksnkhxngxarchbichxpaelaxkhrbidrxisethirnxxrthxdxks bangkhrngkcamiaekhnkangekhnthaeyngbntxnlangkhxngaekntng aelamilksnakhlay aelakangekhnephrsibthieriyn Presbyterian Cross ichodynikayephrsibthieriyn Red Cross sphakachadichepnsylksnkhxngkarrksaphyabalekuxbthwolk ykewnpraethsinklumxislamthiichtrang Red Crescent aela daraaehngedwid Star of David siaednginxisraexl Cross of Sacrifice epnkangekhnlatinpradbdabthiplaydabhxylngkhanglangthiepnsylksnkhxng Commonwealth War Graves Commission thicaphbinsusanthharhlayaehngkangekhnsaelm Cross of Salem hruxbangkhrngkeriykwa kangekhnphrasntapapa ephraaepnkangekhnthiichnahnaphrasntapapathimilksnakhlay aetmiaekhnkangekhnephimxikhnungaekhnitaekhnhlkthimikhwamyawethakbaekhnbnsud aelamilksnakhlaykangekhncxreciy Royal Flag of Georgia ichincxreciyepnthngpracachati ichepnkhrngaerkodyphramhakstriycxreciy inkhriststwrrsthi 5 aelatxmanamaichodyphrarachiniinkhriststwrrsthi 13 epnthngthimikangekhneyrusaelmthierimichinrchsmykhxngphuthrngkhbchawmxngoklxxkcakcxreciyinpi kh s 1334kangekhnethaxngun Grapevine cross St Nino s Cross kangekhnethaxnguntamthrrmeniymaelwepnkangekhnkhxngphuepnphuthaphithirbsilcumihaekchawcxreciy aelaichepnsylksnkhxngnikay Nasrani Menorah St Thomas Cross Mar Thoma Cross epnkangekhnkhxngnkbuythxmsxkhrsawkaehngxinediy ichepnsylksnkhxngnikay Syro Malabar Catholic Church hruxichody Syrian Malabar Nasrani kangekhnikhw Saint Andrew s Cross Saltire Boundary Cross crux decussata ichepnthngchatiskxtaelnd trakxngthpheruxrsesiy aelaxditsmaphnthrthxemrika Confederate States of America bangkhrngkeriykwa kangekhnekhtaedn ephraaichodyormnsahrbepnekhruxnghmaykhxbekht aela kangekhnphrasntapapa echuxknwankbuyxndruwthuktrungkangekhnbnkangekhnthrngnisungthaihidrbchuxdngwa St George s Cross ichinthngchatixngkvs Cross of St Peter Inverted Cross epnkangekhnlatinklbhwklbhangthiechuxknwaepnlksnakhxngkangekhnthinkbuysiomnepotrthuktrunghxyhw inpccubnkangekhnnimkcaekiywkhxngkbphuepnptipkstxkhristsasna hruxklumlththisatan Skull and crossbones imechingepnkangekhn aetepnkradukthicdinrupkangekhnikhw aelatxnbnpradbdwyhwkaohlk Cross of Tau Saint Anthony s Cross Egyptian Cross crux commissa epnkangekhnthiepnsylksnkhxngnkbuyaexnothnixthikar milksnakhlayxksr T nkbuyfrngsisaehngxssisiichkangekhnniepnepnsylksnkangekhnocr Thieves Cross Furka Cross milksnakhlayxksr Y 1 kangekhnsmx kangekhnnkbuyekhlemnt Mariner s Cross St Clement s Cross epnkangekhnaeplngthimilksnaehmuxn hruxbangkhrngkthuxwaepnkangekhnkhxngthitamtananklawwathukmdkbsmxeruxaelacbthwngnainthaeldaOrder of Christ Cross ephimepnkangekhnthiichodykhxngoprtueks aettxmaklaymaepnsylksnkhxngoprtueksthiichbnerux rahwang aelainpccubninekhtpkkhrxngtnexngmaedrakhxngoprtueks aelakangekhnekhltik prayukt klum white nationalist aela bangklumichkangekhnekhltikprayuktepnsylksn thiepnesnsayngay odyimmisingtkaetngxnsbsxnechnkangekhnekhltiktampkti Serbian cross Tetragrammatic cross epnkangekhnthiprayuktmacakaelaichbnehriyyibaesnithn tngaetkhriststwrrsthi 6 ekhruxnghmaysiechuxknwaepnhinehlkif hrux hintiif hruxepnxksr ss khxngkhaaerkkhxngkhakhwykhxng rachaaehngrachapkkhrxngehnuxrachathngpwng krik ssasileys ssasilewn ssasileywn ssasileyontwn Basileus Basileōn Basileuōn Basileuontōn kangekhnniichodyrthinesxrebiyaelanikaytngaetsmyklangtngaetrchsmykhxng emuxthrngidrbkarswmmngkudepnsaraehngesxrebiyaelakrisinpi kh s 1345 inpccubnkangekhnepnsylksnkhxngchatiphnthu chati aela sasnakhxngchawesirb aela esxrebiyswstika Swastika swstikaepnkangekhnthiepnekhruxnghmakakbaththitxnplayhkepnmumchakthixaccahnipthangsay 卐 hrux thangkhwa 卍 kid karichswstikamimatngaetyukhhinihminbriewnthiinpccubnkhuxxinediy bangkhrngkichepnlaytkaetngerkhakhnit hruxbangkhrngkcaepnsylksnthangsasna swstikayngkhngepnsylksnthiniymichknin echn sasnahindu sasnaphuthth aela sasnaechn aemwacaepnsylksnthiepnthiniymichknodythwipthwolk aetemuxmaidrbkarichodynasieyxrmni sylksnnikklayepnsylksntxnghaminolktawntkinmuthrasastrkangekhnthipraktkhanglangichinkarsrangtraxarm aelabangkhrngxaccaimmikhwamhmayphiessaetxyangid chuxkangekhn khabrryay rupkangekhninklum erkhlksn kangekhnaebbphunthanthisudinmuthrasastr caimniyamthaichlksnamatrthan aekhnkangekhnsiaekhncamikhwamyawetha knaelaidsdswnkbaebbkhxngolthiich odyaekhnkangekhnthngsicrdkhxngol echninniyam Azure a cross Or phuntrasinaengin kangekhnsithxng kangekhnthiplayimyudipcrdkhxberiykwa humetty hrux kangekhnlxy Cross anchry epnkangekhnprayuktthimilksnaehmuxn Cross barbee cross barby arrow cross milksnaepnkakbaththitxnplayepnluksr karichthiepnthiruckkndikhuxodyfassistkhxng Arrow Cross Party inkhristthswrrs 1930 aetepnsylksnthiichknmanankxnhnann thiichodychnhngkariinsmyklang txngkarxangxing inkarichthangkhristsasna playkangekhnduehmuxnkhxtkpla hruxhxkaethngpla sungthiepnnyyathungsylksnkhxngphraeysuphuepn fishers of men inphrakhmphirkangekhnplaydxkcik Cross anchry milksnaepnkakbaththitxnplaymilksnaehmuxn trefoil thipraktinsthaptykrrm twxyangkhxngekhruxnghmayniechnbn Cross cercelee milksnaepnkakbaththitxnplayaetkepnsxngaechkbanxxkipthngsxngkhangkhlayekhaaephakangekhnplaykangekhn Cross anchry milksnaepnkakbaththitxnplaykhxngaetlaaechkepnkangekhnelk Cross fleury milksnaepnkakbaththitxnplaykhxngaetlaaechkmilksnaehmuxnsylksndxklillikangekhnplaysxm Cross anchry milksnaepnkakbaththitxnplaykhxngaetlaaechkaetkxxkipepnrup Y fourchee hrux fourchy Cross fylfot kangekhnaenwtngthimiplayngxkhlayswstika Jerusalem cross Crusader s Cross epnkangekhnthiepnsylksnkhxngrachxanackreyrusaelmkhxngnkrbkhruesdthirungeruxngxyuekuxbsxngrxypihlngcaksngkhramkhruesdkhrngthi 1 kangekhnelksikangekhnklawknwaepnsylksnkhxngphrawrsarsielm Gospel hruxthisthngsikhxngolkthisasnakhristephyaephrxxkipcakkrungeyrusaelm hruxkangekhnthnghaxaccathuxwaepnaephlthnghakhxngphraeysuthithrngidrbemuxthuktrungkangekhn kangekhnediywknniichichbnthngpracachatikhengcxreciy aelaepntrakhxng Order of the Holy Sepulchre aelakhxngnikayphurksadinaednskdisiththi Custody of the Holy Land khxnglththifransisknkangekhnmxlta Maltese Cross epnkangekhnthiaetaechkepnsamehliymplayaehlmthiaetlayxdmacrdtrngklang playnxkbanxxkip odymithanthihykaehlm Cross moline milksnaepnkakbaththitxnplayaetkepnsxngaechkbanxxkipthngsxngkhangkhlayaelakhwambantxnplaynxykwamakkangekhnlillihna Cross anchry cross patonce milksnakhlaykangekhnlilliaethnakwa Cross pattee formee milksnakhlaykangekhnmxltaaetplaythicrdkntrngsunyklangkwangkwaaelaplaythandannxkimhykaehlm dukangekhnehlk kangekhnplaypum Cross anchry pommee pommy milksnaepnkakbaththitxnplayaekhnaetlaaekhnepnpumklm Cross potent milksnaepnkakbaththitxnplayaekhnaetlaaekhnepnaeknkhwangprakbehmuxntw T khawa Potent epnkhaekathiaeplwaimyn aelaepnkhathiichinmuthrasastrthihmaythungthrng tw T kangekhnctursthbklang Quadrate epnkangekhnthimisiehliymctursthbklangcudtdkhxngaekhnkangekhnkangekhnsan Cross triple parted and fretted kangekhnnicaniyamwa cross triple parted and fretted hrux treble parted and fretted kangekhnsamtngaelanxn sanknkangekhnklwng Cross anchry Gammadia kangekhnnicaniyamwa cross voided throughout milksnaepnkangekhnkrikthitxnklangklwngxxk Cross fitchy playdanlangaehlmehmuxndabkangekhnnkbuyecms Cross of St James khlaykb Cross fitchy aetplaysxngkhangepndxklilliaelatxnlangaehlmepndab sungepnkangekhnsahrbnkrb aelamkcaepnsiaednginthchwithyathngkhxngpraethshlaypraethsichekhruxnghmaykangekhnbnthng rwmthngthngkhxngthukchatiinsaekndienewiythieriykknwakangekhnsaekndienewiy thngthiichekhruxnghmaykangekhn xxsetreliy burundi ednmark dxminika satharnrthodminikn finaelnd cxreciykris ixsaelnd caemka mxlta nxrewy esxrebiy solwaekiyswiedn switesxraelnd txngnga shrachxanackr sardieniy Bandera de Basauri midi pieren twxyangkhxngtraxarmthiichkangekhn kangekhnlatin tarwcxitali Antoine de Beck kangekhnekha aephanxy John Fordham kangekhnikhw Crion kangekhnplay dxkcik Ain Le Monastier Pin Mories kangekhnngu Montfort en Bretagnekangekhnlxy Courcelles kangekhn fitchy Jean de Commercy Ostoja Sciborye Beaumont du Ventoux Edwin of Tegeingl Iranetaxangxinghttp nasrani net 2008 02 29 analogical review on st thomas cross the symbol of nasranis Chevalier Jean 1997 The Penguin Dictionary of Symbols Penguin ISBN 0 14 051254 3 Koch Rudolf 1955 The Book of Signs Dover NY ISBN 0 486 20162 7 Drury Nevill 1985 Dictionary of Mysticism and the Occult Harper amp Row ISBN 0 06 062093 5 Webber F R 1927 rev 1938 Church Symbolism an explanation of the more important symbols of the Old and New Testament the primitive the mediaeval and the modern church Cleveland OH OCLC 236708 duephimmuthrasastr thchwithya niyaminmuthrasastr ekhruxnghmayinmuthrasastraehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxekiywkb kangekhn wikimiediykhxmmxnsmisuxekiywkb kangekhninmuthrasastr