ศาสนาเชน

ศาสนาเชน, ไชนะ หรือ ชินะ (แปลว่า ผู้ชนะ) (อังกฤษ: Jainism) เป็นศาสนาเก่าแก่ของอินเดีย เป็นหนึ่งในลัทธิสำคัญทั้งหก ที่เกิดร่วมสมัยกับพระโคตมพุทธเจ้า คำว่า เชน หรือ ไชนะ มาจากภาษาสันสกฤต "" อันแปลว่าผู้ชนะ และสามารถลุยข้ามสายน้ำแห่งการเวียนว่ายตายเกิดได้ ศาสนาเชนเชื่อว่าเป็นศาสนาที่เป็นนิรันดร์ ("sanatan") มีประวัติศาสตร์มายาวนานตั้งแต่สมัยตีรถังกรทั้ง 24 องค์ที่ผ่านมา ซึ่งมี "พระอาทินาถ" เป็นองค์แรกในวงจรจักรวาลนี้ () เมื่อราวหลายล้านล้านล้านปีมาแล้ว ตีรถังกรองค์ที่ 23 คือ "พระปารศวนาถ" มีชีวิตอยู่ราว 800 ปีก่อนคริสตกาล และตีรถังกรองค์สุดท้ายและองค์ปัจจุบันในจักรวาลนี้ "พระมหาวีระ" เป็นองค์ที่ 24 มีชีวิตอยู่ราว 500 ปีก่อนคริสตกาล

"ไชนประตีกจินหะ" สัญลักษณ์ทางการสากลของศาสนาเชน

หลักการสำคัญของศาสนาเชนคือหลัก อหิงสา (ahiṃsā; ไม่ใช้ความรุนแรง), (anekāntavāda; many-sidedness), อปริเคราะห์ (aparigraha; ความไม่ยึดติด) และการถือพรตนิยม (asceticism) ศาสนิกชนที่เคร่งจะถือปฏิญญา 5 ประการ คือ อหิงสา (ahiṃsā ไม่รุนแรง), (satya ความจริง), (asteya ไม่ลักขโมย), พรหมจรรย์ (brahmacharya การถือพรหมจรรย์) และอปริเคราะห์ (aparigraha; ความไม่ยึดติด) หลักการเหล่านี้นำไปสู่วัฒนธรรมเชนที่มีลักษณะเฉพาะหลายประการ โดยเฉพาะการทานมังสวิรัติ เพื่อป้องกันการทำลายสัตว์ต่าง ๆ และรบกวนวงจรชีวิตของมัน ศาสนาเชนมีคติพจน์ว่า "" (Parasparopagraho Jīvānām) อันแปลว่า หน้าที่ของสิ่งมีชีวิตหนึ่งคือการช่วยเหลือกันและกัน (the function of souls is to help one another) และมีบทสวดมนต์พื้นฐานที่สุดคือ "" (Ṇamōkāra mantra) ศาสนาเชนแบ่งออกเป็นสองสาขาเก่าแก่หลัก ๆ คือ ทิคัมพร และ เศวตามพร และยังมีสาขาย่อยแตกออกไปอีกมากมายในช่วงคริสต์สหัสวรรษที่ 2 ทั้งสองนิกายนี้มีมุมมองที่ต่างกันหลายประเด็น โดยเฉพาะ การบำเพ็ญทุกรกิริยา, เพศ และ คัมภีร์เล่มใดที่จะยึดเป็นคัมภีร์หลักกลาง

ศาสนาเชนมีศาสนิกชนประมาณ 4-5 ล้านคน ส่วนมากอยู่ในประเทศอินเดีย ส่วนน้อยนอกอินเดีย ได้แก่ แคนาดา ยุโรป เคนยา สหราชอาณาจักร ฮ่องกง ซูรินาเม ฟิจิ และ สหรัฐอเมริกา เทศกาลสำคัญ ๆ ในศาสนาเชน เช่น และ Daslakshana, และ

ศาสดา

ศาสนาเชนเชื่อว่ามีศาสดา เรียกว่า "ตีรถังกร" อยู่ด้วยกัน 24 องค์ในจักรวาลปัจจุบัน () องค์แรกคือพระอาทินาถ และองค์สุดท้ายคือองค์ปัจจุบันคือพระมหาวีระ ตีรถังกรคือบุคคลผู้บรรลุเกวลญาณ (สัพพัญญูในศาสนาเชน - Omniscience) และเผยแผ่ธรรมะนั้น ในบรรดา 24 ตีรถังกร องค์ที่ได้รับการเคารพบูชาสูงสุดสี่องค์คือ พระอาทินาถ, พระเนมินาถ, พระปารศวนาถ, พระมหาวีระ

ตีรถังกรองค์ปัจจุบันและองค์สุดท้าย คือ พระมหาวีระ เดิมมีพระนามเดิมว่า "วรรธมาน" แปลว่า ผู้เจริญมีกำเนิดในสกุลกษัตริย์ เกิดในเมืองเมืองเวสาลี พระบิดานามว่า สิทธารถะแห่งกุนทครามะ พระมารดานามว่า ตฤศลา เมื่อเจริญวัยได้รับการศึกษาศิลปศาสตร์หลายอย่างโดยควรแก่ฐานะแห่งวรรณะกษัตริย์ เผอิญวันหนึ่งขณะเล่นอยู่กับสหาย ได้มีช้างตกมันตัวหนึ่งหลุดออกจากโรงวิ่งมาอาละวาด ทำให้ฝูงชนแตกตื่นตกใจ ไม่มีใครจะกล้าเข้าใกล้และจัดการช้างตกมันตัวนี้ให้สงบได้ แต่เจ้าชายวรรธมานได้ตรงเข้าไปหาช้างและจับช้างพากลับไปยังโรงช้างได้ตามเดิม เพราะเหตุที่แสดงความกล้าหาญจับช้างตกมันได้จึงมีนามเกียรติยศว่า "มหาวีระ" แปลว่า ผู้กล้าหาญมาก ซึ่งเป็นชื่อที่เรียกขานกันต่อมาของศาสดาพระองค์นี้

ศาสดามหาวีระมีพี่น้องร่วมพระมารดาเดียวกัน 2 องค์ คือ พระเชษฐภคินี และพระเชษฐภาดา โดยท่านมหาวีระ เป็นพระโอรสองค์สุดท้าย เมื่อมีพระชนมายุได้ 12 พรรษา ทรงได้รับพิธีคือพิธีสวมด้ายมงคลแสดงพระองค์เป็นศาสนิกตามคติศาสนาพราหมณ์ หลังจากพระบิดาได้ทรงส่งเจ้าชายไปศึกษาลัทธิของพราหมณาจารย์หลายปี เจ้าชายทรงสนพระทัยในการศึกษาแต่ในพระทัยมีความขัดแย้งกับคำสอนของพราหมณ์ที่ว่า วรรณะพราหมณ์ประเสริฐที่สุดในโลก ส่วนวรรณะอื่นต่ำต้อย แม้วรรณะกษัตริย์ยังต่ำกว่าวรรณะพราหมณ์ แต่แล้วพวกพราหมณ์ได้ประพฤติกาย วาจาและใจ เลวทรามไปตามทิฏฐิของลัทธินั้น ๆ

เมื่อศาสดามหาวีระมีพระชนมายุได้ 19 พรรษา พระบิดาทรงจัดให้อภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงยโสธรา ในซึ่งเวลาต่อมาได้พระธิดาองค์หนึ่งนามว่า อโนชา หรือ เจ้าหญิงปริยทรรศนา จนพระชนมายุได้ 28 พรรษา ได้มีความเศร้าโศกเสียพระทัยอย่างมากจากการสิ้นพระชนม์ของพระบิดาและพระมารดา ด้วยวิธีการอดอาหารตามข้อวัตรปฏิบัตรในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งศาสนาพราหมณ์ถือว่าเป็นบุญอย่างหนึ่ง

การสูญเสียพระบิดาและพระมารดาได้ทำให้เจ้าชายทรงเศร้าพระทัยมาก ทรงสละพระชายาและพระธิดา เปลี่ยนผ้าคลุมพระกายเป็นแบบนักพรต เสด็จออกจากพระนครและได้ทรงประกาศมหาปฏิญญาในวันนั้นว่า นับตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป 12 ปี ขอไม่พูดกับใครแม้คำเดียว พระมหาวีระได้ทรงบำเพ็ญตนเป็นนักพรตถือการขอเป็นอาชีพ ได้เสด็จเที่ยวไปตามคามนิคมต่าง ๆ โดยมิได้พูดอะไรกับใครเป็นเวลา 12 ปี ได้บรรลุความรู้ขั้นสูงสุดเรียกว่า "เกวลญาณ" ถือเป็นผู้หลุดพ้นกิเลสทั้งปวง เป็นพระและเป็นผู้ชนะโดยสิ้นเชิง

เมื่อพระมหาวีระได้ทรงบรรลุเกวลญาณแล้ว จึงทรงพิจารณาเห็นว่ามีความจำเป็นต้องละปฏิญญานั้นเสียกลับมาสู่ภาวะเดิมคือต้องพูดกับคนทั้งหลาย เพื่อช่วยกันปฏิรูปความคิดและความประพฤติของคนในสังคมเสียใหม่ แล้วได้เริ่มเที่ยวประกาศศาสนาใหม่ อันมีชื่อว่า ศาสนาเชน หรือ ไชนะ แปลว่า ผู้ชนะ

ศาสดามหาวีระได้ทรงใช้เวลาในการสั่งสอนสาวกไปตามนิคมต่าง ๆ เป็นเวลา 30 ปี และได้ทรงเข้า (เปรียบได้กับนิพพานของศาสนาพุทธ) หรือมรณภาพ เมื่อมีพระชนมายุได้ 72 พรรษา ในประมาณก่อนปีพุทธศักราชที่ 29 ที่เมืองปาวา หรือสาธารณรัฐมัลละ และเมืองนี้ได้เป็นสำหรับศาสนิกเชนทุกคน

หลักปรัชญา

ศาสนาเชนเป็นศาสนาอเทวนิยม กล่าวคือ มองสภาพความจริงว่ามีส่วนประกอบ 2 สิ่งที่มีสภาวะเที่ยงแท้เป็นนิรันดร คือ 1.ชีวะ ได้แก่ วิญญาณ หรือสิ่งมีชีวิต หรือ อาตมันซึ่งเป็นอัตตา จริงแท้ (ตรงข้ามกับศาสนาพุทธที่เป็นอนัตตา) 2. อชีวะ ได้แก่ อวิญญาณ หรือสิ่งไม่มีชีวิต ได้แก่สสารวัตถุต่าง ๆ

สสารประกอบด้วยองค์ประกอบขั้นพื้นฐาน 5 ประการ คือ 1. การเคลื่อนไหว (ธัมมะ) 2. การหยุดนิ่ง (อธัมมะ) 3. อวกาศ (อากาศ) 4. สสาร และ 5. กาลเวลา โดยทั้งหมดเป็นนิรันดรและปราศจากการเริ่มต้น

สรรพสิ่งทั้งหมดยกเว้นชีวะ (วิญญาน) เป็นสิ่งไม่มีชีวิต เวลาและเอกภาพเป็นสิ่งนิรันดร ไม่มีรูป โลกคงมีอยู่ไม่มีวันจบสิ้น เป็นสภาพนิรันดร ไม่สามารถจะเปลี่ยนแปลงได้ แต่สภาวะเปลี่ยนแปลงคงอยู่ตลอดกาล อวกาศเป็นสิ่งขยายไร้รูป เป็นที่รองรับเนื้อที่ทั้งมวลของเอกภาพ และเอกภาพมีรูปร่างเหมือนคนยืนกางขา เอามือเท้าสะเอว รูปร่างเพรียว เอวแบน ตรงกลางเอกภาพมีที่สถิตแห่งดวงวิญญาณ เป็นบริเวณที่สิ่งมีชีวิตทั้งหลายทุกชนดมีอยู่ เหนือบริเวณตอนกลางของเอกภาพขึ้นไป คือ โลกชั้นบน โลกชั้นนี้มีสองส่วน มีสวรรค์ 16 ชั้น มีเขตของท้องฟ้า 14 เขต ชั้นบนที่สุดของเอกภาพเป็นที่ตั้งของ สิทธศิลา ซึ่งเป็นสถานที่มีลักษณะบริเวณโค้ง เป็นที่สถิตของวิญญาณที่หลุดพ้นออกจากกายที่อยู่บนโลกมนุษย์

คัมภีร์

คัมภีร์ในศาสนาเชนเรียกว่า อาคม (Agama) ซึ่งดั้งเดิมนั้นถ่ายทอดกันมาผ่านทางมุขปาฐะจากรุ่นสู่รุ่น เช่นเดียวกันกับทั้งพระพุทธศาสนาและศาสนาฮินดู ศาสนาเชนเชื่อกันว่าเป็นศาสนาที่เป็นนิรันดร์ คำสอนจากพระอาทินาถ ตีรถังกรองค์แรกนั้น มีมานานหลายล้านล้านปีมาแล้ว เชื่อกันว่าเมื่อครั้งตีรถังกรได้เอ่ยปากสอนธรรมะใน "" (samavasarana) คำสอนนั้นจะได้ยินไปทั่วทั้งจักรวาล ทั้งเหล่าทวยเทพและมนุษย์ โอวาทที่ได้กล่าวนั้นเรียกว่า "ศรุตญาณ" (Śhrut Jnāna) และประกอบด้วย "อังคะ" (Anga) ทั้ง 11 และ (purva) ทั้ง 14 โอวาทเหล่านั้นจะถูกจดจำและส่งต่อโดย "" (Ganadhara) ประกอบด้วย 12 อันกา ซึ่งเทียบด้วยสัญลักษณ์เป็นต้นไม้ที่มีกิ่ง 12 กิ่ง ศาสนาเชนเชื่อว่าเมื่อ ได้กล่าวสิ่งใดแล้ว สิ่งนั้นจะกลายเป็น "สูตระ" (sūtra) ซึ่งต่อมาจะกลายเป็นคำสอนในศาสนาเชน การสร้างและส่งต่ออาคมนั้น เป็นหน้าที่ของศาสนิกชน

ข้อปฏิบัติ

ศาสนิกชนประกอบพิธีกรรมในเชนสถานในออสติน รัฐเท็กซัส ต่อหน้ารูปเคารพของพระมหาวีระ

ข้อปฏิบัติของคฤหัสถ์

1. เว้นจากการฆ่าสัตว์
2. เว้นจากการพูดเท็จ
3. เว้นจากการลักฉ้อ
4. สันโดษในลูกเมียตน
5. มีความปรารถนาพอสมควร
6. เว้นจากการฆ่าสัตว์เป็นอาหาร
7. อยู่ในเขตของตนตามกำหนด
8. พอดีในการบริโภค
9. เป็นคนตรง
10. บำเพ็ญพรตประพฤติวัตรในคราวเทศกาล
11. รักษาอุโบสถ
12. บริบูรณ์ด้วยปฏิสันถารต่ออาคันตุ

ข้อปฏิบัติของบรรพชิต

เพิ่มเติมจากข้อปฏิบัติของผู้ครองเรือนอีก 3 ข้อคือ

1. ห้ามประกอบเมถุนธรรม
2. ห้ามเรียกสิ่งต่าง ๆ ว่าเป็นของตนเอง
3. กินอาหารหลังเที่ยงได้ แต่ห้ามกินยามราตรี

จุดหมายสูงสุด

จุดหมายสูงสุดของศาสนาเชนคือการบรรลุเกวลญาณ ด้วยการ "นิรชระ" หรือการทำลายกรรม เพราะการกระทำซึ่งเป็นเหตุให้เกิด "พันธะ" การถูกผูกมัด (เปรียบได้กับอุปาทาน การยึดมั่นถือมั่นของศาสนาพุทธ) เป็นการการบำเพ็ญตนให้หลุดพ้นจากกิเลส หลุดพ้นจากสังสาระ การเวียนว่ายตายเกิด ซึ่งอาจเปรียบได้กับโมกษะของศาสนาพราหมณ์หรือนิพพานของศาสนาพุทธ ในศาสนาพราหมณ์ เมื่อวิญญานหลุดพ้นแล้วจะไปรวมอยู่กับพรหม ส่วนศาสนาเชน เมื่อวิญญานหลุดพ้นแล้ว ก็จะไปอยู่ในส่วนหนึ่งของเอกภาพที่เรียกว่า "สิทธศิลา" ซึ่งเป็นดินแดนแห่งความสุขนิรันดร ไม่ต้องกลับมาเกิดอีก

นิกาย

(นักบวช) ในนิกายทิคัมพรจะเปลือยกาย

เมื่อพระมหาวีระสิ้นไปแล้วศาสนิกก็แตกแยกกันปฏิบัติหลักธรรม จากหลักธรรมที่เรียบง่ายก็กลายเป็นยุ่งเหยิง พ.ศ. 200 ก็แตกเป็น 2 นิกายคือ

1. ทิคัมพร นุ่งลมห่มฟ้า แบ่งแยกออกเป็นนิกายย่อยอีก 5 นิกาย
2. เศวตามพร นุ่งขาวห่มขาว แบ่งแยกออกเป็นนิกายย่อยอีก 84 นิกาย

ศาสนสถาน

หมายเหตุ

1. พระนามคล้ายกันแต่เป็นคนละบุคคลกับพระนางพิมพายโสธราในพุทธประวัติ

เชิงอรรถ

อ้างอิง

1. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554, หน้า 387
2. Sangave 2001, p. 185: "Jainism is an ancient Indian religion and from ancient times to the present day, it has continued to flourish, along with other religions, in different parts of India."
3. Hartney and Noble, Christopher and Jonathan (2011). Cambridge Studies of Religion 2nd Edition. Cambridge University Press. p. 252. ISBN .
4. Tirthankara: Jainism 17 สิงหาคม 2017 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Encyclopedia Britannica
5. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554, หน้า 505
6. Voorst 2015, p. 107.
7. Melton & Baumann 2010, p. lix, 1395.
8. Dundas 2002, pp. 60–61.
9. von Glasenapp 1925, pp. 109–110.
10. Champat Rai Jain 1929b, p. 135. sfn error: no target: CITEREFChampat_Rai_Jain1929b ()
11. Champat Rai Jain 1929b, p. 136. sfn error: no target: CITEREFChampat_Rai_Jain1929b ()
12. Dundas 2002, p. 61.

แหล่งที่มา

• ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. พิมพ์ครั้งที่ ๒, กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. ISBN 
• Agarwal, M.K. (2012), From Bharata to India (ภาษาอังกฤษ) (Volume 1: Chrysee the Golden ed.), iUniverse, ISBN 
• Agarwal, M.K. (2013), The Vedic Core of Human History: And Truth will be the Savior (ภาษาอังกฤษ), iUniverse, ISBN 
• Alberts, Wanda (2007), Integrative Religious Education in Europe: A Study-of-Religions Approach (ภาษาอังกฤษ), Walter de Gruyter, ISBN 
• Appleton, Naomi (2016), Shared Characters in Jain, Buddhist and Hindu Narrative: Gods, Kings and Other Heroes (ภาษาอังกฤษ), Taylor & Francis, ISBN 
• (2007), Udayana, Anamika Publishers & Distributors, ISBN 
• Arunachalam, M., บ.ก. (1981), Aintām Ulakat Tamil̲ Mānāṭu-Karuttaraṅku Āyvuk Kaṭṭuraikaḷ, International Association of Tamil Research
• Babb, Lawrence A. (1996), Absent Lord: Ascetics and Kings in a Jain Ritual Culture, University of California Press, ISBN 
• Bailey, William (2012), The Theological Universe, Bailey Publishing, PA, ISBN 
• (2003), Essays in Jaina Philosophy and Religion, , ISBN 
• Balcerowicz, Piotr (2009), Jainism and the definition of religion (ภาษาอังกฤษ) (1st ed.), Mumbai: , ISBN 
• Balcerowicz, Piotr (2015), Early Asceticism in India: Ājīvikism and Jainism, , ISBN 
• ; และคณะ (1957), Welles, Sam (บ.ก.), The World's Great Religions (1st ed.), New York: Time Incorporated
• Bartley, C.J. (2013), The Theology of Rāmānuja: Realism and Religion, , ISBN 
• (2010), The Anthropology of Values: Essays in Honour of Georg Pfeffer, India: , ISBN 
• Billimoria, P. (1988), Śabdapramāṇa: Word and Knowledge, Studies of Classical India, vol. 10, Springer, ISBN 
• (2003), The First Great Political Realist: Kautilya and His Arthashastra, Lexington Books, ISBN 
• Butalia, Tarunjit Singh; Small, Dianne P., บ.ก. (2004), Religion in Ohio: Profiles of Faith Communities, , ISBN 
• Caillat, Colette (2003a), Gleanings from a Comparative Reading of Early Canonical Buddhist and Jaina Texts, vol. 26, Journal of the International Association of Buddhist Studies
• (1917), The Practical Path, The Central Jaina Publishing House
• Charitrapragya, Samani (2004), Sethia, Tara (บ.ก.), Ahimsā, Anekānta, and Jaininsm, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Chatterjee, Asim Kumar (2000), A Comprehensive History of Jainism: From the Earliest Beginnings to AD 1000, Munshiram Manoharlal, ISBN 
• ; (2009), The World's Religions: Continuities and Transformations, , ISBN 
• (1987), "Medieval Jaina Goddess Traditions", Numen, 34 (2): 235–255, doi:10.1163/156852787x00047
• Cort, John E. (1995), "The Jain Knowledge Warehouses : Traditional Libraries in India", Journal of the American Oriental Society, 115 (1): 77–87, doi:10.2307/605310, JSTOR 605310
• Cort, John E., บ.ก. (1998), Open Boundaries: Jain Communities and Cultures in Indian History, SUNY Press, ISBN 
• Cort, John E. (2001a), Jains in the World : Religious Values and Ideology in India, , ISBN 
• Cort, John E (2001b), White, David Gordon (บ.ก.), Tantra in Practice, , ISBN 
• Cort, John E. (2010), Framing the Jina: Narratives of Icons and Idols in Jain History, , ISBN 
• (2010a) [2006], The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths, Penguin books], ISBN 
• Dalal, Roshen (2010b), Hinduism: An Alphabetical Guide, Penguin Books, ISBN 
• (2005), A History of Indian Literature, 500–1399: From Courtly to the Popular, , ISBN 
• , บ.ก. (1999), Encyclopedia of World Religions, Merriam-Webster, ISBN 
• (2002) [1992], The Jains (Second ed.), London and New York: , ISBN 
• Dundas, Paul (2003a), "Jainism and Buddhism", ใน Buswell, Robert E. (บ.ก.), Encyclopedia of Buddhism, New York: Macmillan Reference Lib., ISBN 
• Dundas, Paul (2006), Olivelle, Patrick (บ.ก.), Between the Empires : Society in India 300 BCE to 400 CE, , ISBN 
• Fergusson, James (1876), A History of Architecture in All Countries: From the Earliest Times to the Present Day, vol. 3, John Murray
• Finegan, Jack (1989), An Archaeological History of Religions of Indian Asia, Paragon House, ISBN 
• Florida, Robert E. (2005), Human Rights and the World's Major Religions: The Buddhist tradition, ABC-CLIO, ISBN 
• (2002), "Terapanth Śvētāmbara Jain Tradition", ใน Melton, J.G.; Baumann, G. (บ.ก.), Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, ABC-CLIO, ISBN 
• Flügel, Peter (2005), King, Anna S.; (บ.ก.), "Present Lord: Simandhara Svami and the Akram Vijnan Movement" (PDF), The Intimate Other: Love Divine in the Indic Religions, New Delhi: , ISBN 
• , บ.ก. (2006), Studies in Jaina History and Culture: Disputes and Dialogues, , ISBN 
• Fohr, Sherry (2015), Jainism: A Guide for the Perplexed, Bloomsbury Academic, ISBN  PB: ISBN ; ePDF: ISBN ; ePub: ISBN .
• Gombrich, Richard (2012), Buddhist Precept & Practice, , ISBN 
• Gopal, Madan (1990), Gautam, K.S. (บ.ก.), India through the ages, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India
• Gough, Ellen (2012), , vol. 8, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-01-30, สืบค้นเมื่อ 2022-11-24
• Granoff, Phyllis (1992), "The violence of non-violence: a study of some Jain responses to non-Jain religious practices", The Journal of the International Association of Buddhist Studies, 15 (1)
• Grimes, John (1996), A Concise Dictionary of Indian Philosophy: Sanskrit Terms Defined in English, New York: SUNY Press, ISBN 
• Hackett, Rosalind I. J. (2008), Proselytization Revisited: Rights Talk, Free Markets and Culture Wars, Equinox Academic, ISBN 
• Harvey, Graham (2016), Religions in Focus: New Approaches to Tradition and Contemporary Practices, , ISBN 
• Jacobi, Hermann (1964), Max Muller (The Sacred Books of the East Series, Volume XXII) (บ.ก.), Jaina Sūtras (Translation), Motilal Banarsidass (Original: )
• Hirakawa, Akira (1993), A History of Indian Buddhism: From Śākyamuni to Early Mahāyāna, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Hiriyanna, M. (1993), Outlines of Indian Philosophy, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Hopkins, Edward Washburn (1902), The Religions of India, Ginn & Company
• Izawa, A. (2008), Empathy for Pain in Vedic Ritual, vol. 12, Journal of the International College for Advanced Buddhist Studies, Kokusai Bukkyōgaku Daigakuin Daigaku
• ; (1978), Jaina Iconography, vol. 12, Brill, ISBN 
• Jain, Kailash Chand (1991), Lord Mahāvīra and His Times, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Jain, Shanti Lal (1998), ABC of Jainism, Jnanodaya Vidyapeeth, ISBN 
• Jaini, Padmanabh (1980), Doniger, Wendy (บ.ก.), Karma and Rebirth in Classical Indian Traditions, University of California Press, ISBN 
• (1991), Gender and Salvation: Jaina Debates on the Spiritual Liberation of Women, University of California Press, ISBN 
• Jaini, Padmanabh S. (1998) [1979], The Jaina Path of Purification, Delhi: , ISBN 
• Jaini, Padmanabh S., บ.ก. (2000), Collected Papers On Jaina Studies (First ed.), Delhi: , ISBN 
• Jambuvijaya, Muni (2002), Piotr Balcerowicz & Marek Mejor (บ.ก.), Essays in Jaina Philosophy and Religion, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Jansma, Rudi; Jain, Sneh Rani (2006), Introduction to Jainism, Jaipur: Prakrit Bharti Academy, ISBN 
• Johnson, W.J. (1995), Harmless Souls: Karmic Bondage and Religious Change in Early Jainism with Special Reference to Umāsvāti and Kundakunda, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Johnston, William M. (2000), Encyclopedia of Monasticism: A–L, , ISBN 
• Jones, Constance; Ryan, James D. (2007), Encyclopedia of Hinduism, Infobase Publishing, ISBN 
• Jones, Lindsay (2005), Encyclopedia of religion, Macmillan Reference, ISBN 
• Juergensmeyer, Mark (2011), The Oxford Handbook of Global Religions, , ISBN 
• Kelting, M. Whitney (2009), Heroic Wives Rituals, Stories and the Virtues of Jain Wifehood, , ISBN 
• Keown, Damien; Prebish, Charles S. (2013), Encyclopedia of Buddhism, , ISBN 
• Ring, Trudy; Watson, Noelle; Schellinger, Paul, บ.ก. (1996), Asia and Oceania: International Dictionary of Historic Places, , ISBN 
• Kishore, Kanika (2015-06-16), "Symbol and Image Worship in Jainism", Indian Historical Review (ภาษาอังกฤษ), 42 (1): 17–43, doi:10.1177/0376983615569814, S2CID 151841865
• Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (2004), A History of India, , ISBN 
• Kumar, Sehdev (2001), A Thousand Petalled Lotus: Jain Temples of Rajasthan: Architecture & Iconography, Abhinav Publications, ISBN 
• Lochtefeld, James G. (2002a), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A–M, vol. 1, The Rosen Publishing Group, ISBN 
• Lochtefeld, James G. (2002b), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N–Z, vol. 2, The Rosen Publishing Group, ISBN 
• (2009), Jainism: An Introduction, I.B. Tauris, ISBN 
• Long, Jeffery D. (2013), Jainism: An Introduction, I.B. Tauris, ISBN 
• Lorenzen, David N. (1978), "Warrior Ascetics in Indian History", Journal of the American Oriental Society, 98 (1): 61–75, doi:10.2307/600151, JSTOR 600151
• Markham, Ian S.; Lohr, Christy (2009), A World Religions Reader, , ISBN 
• Matilal, Bimal Krishna (1990), Logic, Language and Reality: Indian Philosophy and Contemporary Issues, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Matilal, Bimal Krishna (1998), Ganeri, Jonardon; Tiwari, Heeraman (บ.ก.), The Character of Logic in India, State University of New York Press, ISBN 
• McFaul, Thomas R. (2006), The Future of Peace and Justice in the Global Village: The Role of the World Religions in the Twenty-first Century, Greenwood Publishing, ISBN 
• , บ.ก. (2011), Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations, vol. 1, ABC-CLIO, ISBN 
• Melton, J. Gordon; Baumann, Martin, บ.ก. (2010), Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, vol. One: A–B (Second ed.), ABC-CLIO, ISBN 
• Michell, George l (2014), Temple Architecture and Art of the Early Chalukyas: Badami, Mahakuta, Aihole, Pattadakal, Niyogi Books, ISBN 
• Miller, Christopher Patrick; Long, Jeffery D.; Reading, Michael (2019). Beacons of Dharma: Spiritual Exemplars for the Modern Age. Rowman & Littlefield. ISBN .
• Mishra, Susan Verma; Ray, Himanshu Prabha (2016), The Archaeology of Sacred Spaces: The temple in western India, 2nd century BCE–8th century CE, , ISBN 
• (1988) [first published in 1966], Chandragupta Maurya and his times (4th ed.), , ISBN 
• , บ.ก. (2010) [1990], A Comparative Study of Religions (Second ed.), University of Nairobi Press, ISBN 
• Nayanar (2005), Gāthā 1.29
• Neelis, Jason (2010), Early Buddhist Transmission and Trade Networks: Mobility and Exchange Within and Beyond the Northwestern Borderlands of South Asia, Brill Academic, ISBN 
• Nemicandra, Acarya; Balbir, Nalini (2010), Dravyasamgrha: Exposition of the Six Substances, (in Prakrit and English) Pandit Nathuram Premi Research Series (vol-19), Mumbai: , ISBN 
• Nesfield, John Collinson (1885), Brief View of the Caste System of the North-Western Provinces and Oudh, North-Western Provinces and Oudh Government Press
• Olson, Carl (2014), "The conflicting themes of nonviolence and violence in ancient Indian asceticism as evident in the practice of fasting", International Journal of Dharma Studies, 1 (2): 1, doi:10.1186/2196-8802-2-1
• (2012a), Carving Devotion in the Jain Caves at Ellora, Brill, ISBN 
• (2012b), Carving Devotion in the Jain Caves at Ellora, Brill Academic, ISBN 
• (1986), Indian Sculpture: Circa 500 B.C.–A.D. 700, vol. 1, Los Angeles Country Museum of Art, , ISBN 
• Pande, Govind (1957), Studies in the Origins of Buddhism, Motilal Banarsidass (Reprint: 1995), ISBN 
• Pandey, Janardan (1998), Gandhi and 21st Century, ISBN 
• Pandya, Prashant H. (2014), Indian Philately Digest
• Pechilis, Karen; Raj, Selva J., บ.ก. (2013), South Asian Religions: Tradition and Today, , ISBN 
• Pereira, José (1977), Monolithic Jinas, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Perrett, Roy W. (2013), Philosophy of Religion: Indian Philosophy, , ISBN 
• Pope, George Uglow (1880), A Text-book of Indian History, W.H. Allen & Company
• Price, Joan (2010), Sacred Scriptures of the World Religions: An Introduction, Bloomsbury Academic, ISBN 
• Qvarnström, Olle, บ.ก. (2003), Jainism and Early Buddhism: Essays in Honor of Padmanabh S. Jaini, Jain Publishing Company, ISBN 
• Rankin, Aidan D.; (2013), Living Jainism: An Ethical Science, John Hunt Publishing, ISBN 
• Robinson, Thomas Arthur (2006), World Religions, , ISBN 
• Rudolph, Lloyd I.; Rudolph, Susanne Hoeber (1984), The Modernity of Tradition: Political Development in India, , ISBN 
• Salter, Emma (September 2002). Raj Bhakta Marg: the path of devotion to Srimad Rajcandra. A Jain community in the twenty first century (Doctoral thesis). University of Wales. pp. 125–150. สืบค้นเมื่อ 2018-09-21 – โดยทาง University of Huddersfield Repository.
• Salvadori, Cynthia (1989), Through open doors, Kenway, ISBN 
• (1980), Jaina Community: A Social Survey (2nd ed.), Bombay: , ISBN 
• Sangave, Vilas Adinath (2001), Facets of Jainology: Selected Research Papers on Jain Society, Religion, and Culture, Mumbai: , ISBN 
• Sangave, Vilas Adinath (2006) [1990], Aspects of Jaina religion (5 ed.), , ISBN 
• Saraswati, Dayanand (1908), An English translation of Satyarth Prakash (Reprinted in 1970), Lahore : Virganand Press
• Sethia, Tara (2004), Ahiṃsā, Anekānta and Jainism, , ISBN 
• Settar, S. (1989), Ishwaran, K. (บ.ก.), Inviting Death: Indian Attitude Towards the Ritual Death, E. J. Brill, ISBN 
• Singh, Ram Bhushan Prasad (2008) [1975], Jainism in Early Medieval Karnataka, , ISBN 
• (2016), A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century, , ISBN 
• Shah, Natubhai (1998), Jainism: The World of Conquerors, vol. 2, Sussex Academic Press, ISBN 
• Shah, Natubhai (2004) [First published in 1998], Jainism: The World of Conquerors, vol. I, , ISBN 
• (1987), Jaina-rūpa-maṇḍana: Jaina iconography, Abhinav Publications, ISBN 
• Sharma, Ramesh Chandra; Ghosal, Pranati (2006), Jaina Contribution to Varanasi, Jnanapravaha, ISBN 
• Shaw, Jeffrey M.; Demy, Timothy J. (2017), War and Religion: An Encyclopedia of Faith and Conflict, ABC-CLIO, ISBN 
• Sinha, Jadunath (1944), Indian Psychology, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Solomon, Robert C.; Higgins, Kathleen M. (1998), A Passion for Wisdom: A Very Brief History of Philosophy, , ISBN 
• Soni, Jayandra (2000), "Basic Jaina Epistemology", Philosophy East and West, 50 (3): 367–377, JSTOR 1400179
• Sunavala, A.J. (1934), Adarsha Sadhu: An Ideal Monk, , ISBN 
• Sundararajan, K. R.; Mukherji, Bithika, บ.ก. (1997), "20", Hindu spirituality: Postclassical and modern, , ISBN 
• Schwartz, William Andrew (2018), The Metaphysics of Paradox: Jainism, Absolute Relativity, and Religious Pluralism, Lexington Books, ISBN , จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 August 2018, สืบค้นเมื่อ 23 August 2018
• (2008), Encyclopedia of Religion and Nature, Bloomsbury Academic, ISBN 
• Titze, Kurt (1998), Jainism: A Pictorial Guide to the Religion of Non-Violence (2 ed.), , ISBN 
• Truschke, Audrey (2015-09-01), "Dangerous Debates: Jain responses to theological challenges at the Mughal court", Modern Asian Studies, 49 (5): 1311–1344, doi:10.1017/S0026749X14000055, ISSN 0026-749X, S2CID 146540567
• Umāsvāti, Umaswami (1994), That which is (Translator: Nathmal Tatia), Rowman & Littlefield, ISBN 
• Vallely, Anne (2002), Guardians of the Transcendent: An Ethnology of a Jain Ascetic Community, University of Toronto Press, ISBN 
• Vallely, Anne (2013), Bullivant, Stephen; Ruse, Michael (บ.ก.), The Oxford Handbook of Atheism, , ISBN 
• (1925), Jainism: An Indian Religion of Salvation [Der Jainismus: Eine Indische Erlosungsreligion], Shridhar B. Shrotri (trans.), Delhi: (Reprint: 1999), ISBN 
• (2014), RELG: World (2 ed.), , ISBN 
• (2015), RELG: World (Second ed.), Cengage Learning, ISBN 
• Vyas, Dr. R. T., บ.ก. (1995), Studies in Jaina Art and Iconography and Allied Subjects, The Director, Oriental Institute, on behalf of the Registrar, M.S. University of Baroda, Vadodara, ISBN 
• Weber, Thomas (2004). Gandhi as Disciple and Mentor. . ISBN .
• Wiley, Kristi L. (2004), Historical Dictionary of Jainism, Scarecrow, ISBN 
• Wiley, Kristi L. (2009), The A to Z of Jainism, vol. 38, Scarecrow, ISBN 
• Williams, Robert (1991), Jaina Yoga: A Survey of the Mediaeval Śrāvakācāras, , ISBN 
• (1993), History of Indian Literature: Buddhist & Jain Literature, Motilal Banarsidass, ISBN 
• Yandell, Keith E. (1999), Philosophy of Religion A Contemporary Introduction, Routledge, ISBN 
• (1953) [1952], (บ.ก.), Philosophies Of India, London: , ISBN 

Attribution:

• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: Jain, Champat Rai (1929), The Practical Dharma, The Indian Press
• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: Jain, S. A. (1992) [First edition 1960], Reality (English Translation of Srimat Pujyapadacharya's Sarvarthasiddhi) (Second ed.), Jwalamalini Trust
• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: Jain, Vijay K. (2011), Acharya Umasvami's Tattvarthsūtra (1st ed.), Vikalp Printers, ISBN 
• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: Jain, Vijay K. (2012), Acharya Amritchandra's Purushartha Siddhyupaya: Realization of the Pure Self, With Hindi and English Translation, Vikalp Printers, ISBN 
• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: Jain, Vijay K. (2013), Ācārya Nemichandra's Dravyasaṃgraha
• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: Jain, Vijay K. (2016), Ācārya Samantabhadra's Ratnakarandaka-śrāvakācāra: The Jewel-casket of Householder's Conduct, Vikalp Printers, ISBN 
• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: (1976), Sallekhanā is Not Suicide (1st ed.), Ahmedabad: L.D. Institute of Indology

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ศาสนาเชน

• "Jainism | Definition, Beliefs, History, Literature, & Facts", Encyclopædia Britannica,
• 'The Original Home of Jainism' by Dr.