กางเขนไขว หร อ กางเขนน กบ ญแอนดร ว อ งกฤษ Saltire หร อ Saint Andrew s Cross หร อ crux decussata ไม ใช ในม ทราศาสตร เป นภ

กางเขนไขว้ หรือ กางเขนนักบุญแอนดรูว์ (อังกฤษ: Saltire หรือ Saint Andrew's Cross หรือ crux decussata (ไม่ใช้ในมุทราศาสตร์)) เป็นภาษามุทราศาสตร์และธัชวิทยาที่เป็นเครื่องหมาย กางเขนที่มีลักษณะคล้ายอักษร “X” ซึ่งเป็นลักษณะของกางเขนที่เชื่อกันว่าใช้ในการตรึง นักบุญแอนดรูว์

กางเขนไขว้ปรากฏบนธงชาติสกอตแลนด์, ธงชาติจาเมกา และในธง, ตราอาร์ม และ ตราประทับ และใช้ในเครื่องหมายจราจร

นอกจากนั้นแล้วทรงของกางเขนไขว้ก็ยังประยุกต์ไปต่างๆ เช่นที่ใช้บนที่ใช้โดยสเปนระหว่าง ค.ศ. 1506 จนถึง ค.ศ. 1701 สำหรับราชนาวี และจนกระทั่ง ค.ศ. 1843 สำหรับกองทัพบก

สัญลักษณ์ในคริสต์ศาสนา

กางเขนไขว้ปรากฏบน “” (vexillum) ที่มักจะปรากฏเสมอบนเหรียญของจักรพรรดิคริสเตียนของจักรวรรดิโรมันตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 4 แอนน์ โรส์พบบนเหรียญของจักรพรรดิคอนแสตนติอัสที่ 2, , , , จักรพรรดิอาร์เคดิอัส และ จักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 3 เป็นต้น ซึ่งเป็นเพียงเหรียญในที่สะสมโดยพิพิธภัณฑ์บริติชเท่านั้น ในคริสต์ศตวรรษที่ 9 และ 10 การใช้กางเขนไขว้ก็เริ่มนิยมกันอีกในคอนสแตนติโนเปิลเพื่อเป็นสัญลักษณ์ของทวิโลกาธิปไตยหรืออำนาจการเป็นประมุขของทั้งทางโลกและทางศาสนา

สัญลักษณ์ในมุทราศาสตร์

“กางเขนไขว้” ในมุทราศาสตร์เป็นเครื่องหมายที่มีลักษณะคล้ายอักษร “X”

ตัวอย่าง	นิยาม (Blazon) และ คำอธิบาย
	กางเขนไขว้ (Saltire) เช่นเดียวกับเครื่องหมายอื่นๆ ในมุทราศาสตร์ที่ยืดจรดขอบโล่ บางครั้งจะนิยามว่า “cross of St Andrew” (กางเขนนักบุญแอนดรูว์) เช่นที่พบบนธงของโนวาสโกเชีย ที่นิยามว่า “Argent, a cross of St. Andrew azure, charged with an inescutcheon of the royal arms of Scotland” (“พื้นตราสีเงิน กางเขนนักบุญแอนดรูว์สีน้ำเงิน เครื่องหมายบนโล่ภายในตรา”)
	กางเขนไขว้ลอย (Saltire couped) เป็นกางเขนไขว้ที่แขนกางเขนไม่จรดขอบโล่ (“couped” = ตัดออก) เช่นที่พบบนตราของ Mundolsheim
	กางเขนไขว้แคบ (saltorel) เป็นกางเขนที่มีความกว้างเพียงครึ่งหนึ่งของ “กางเขนไขว้” ปกติกางเขนแคบจะพบบ่อยในตราที่สร้างขึ้นใหม่
	กางเขนไขว้บาง (Fillet saltire) เป็นกางเขนที่มีความกว้างเพียงครึ่งหนึ่งของ “กางเขนไขว้แคบ”
	แบ่งกางเขนไขว้ (party per saltire) เป็นเส้นแบ่งชนิดหนึ่งเช่นเดียวกับในตัวอย่างทางซ้าย ซึ่งเป็นการแบ่งโล่ออกเป็นสี่ส่วนตามรูปอักษร “X” ถ้าใช้ผิวตราสองสี สีแรกที่นิยามจะเป็นสีตอนบนของเส้นแบ่งตามด้วยสีในช่องซ้ายหรือขวา ถ้าไม่เช่นนั้นแต่ละช่องก็จะนิยามแยกจากกันที่เริ่มด้วยช่องบนตามด้วยช่องซ้าย, ขวา และ ล่าง
	กางเขนไขว้แปลง (in saltire) กางเขนแปลงหมายถึงกางเขนไขว้สองชนิด ชนิดแรกเป็นกางเขนที่สร้างจากเครื่องหมายอื่นเป็นรูปอักษร “X” เช่นกุญแจที่มักจะเกี่ยวกับนักบุญปีเตอร์ หรือ กางเขนไขว้ที่ใช้เครื่องหมายมากกว่าห้า เครื่องหมายหนึ่งตรงกลาง และอีกหนึ่งหรือมากกว่านั้นบนแต่ละแขนกางเขน