พุทธศาสนาเถรวาท

เถรวาท (บาลี: Theravādaแปลว่า 'นิกายพระเถระ') เดิมชื่อ สถวีรวาท เป็นนิกายในศาสนาพุทธที่เก่าแก่ที่สุด ฝ่ายมหายานเรียกนิกายนี้ว่า หีนยาน (บาลี/สันสกฤต: हीनयान)

นิกายเถรวาทเป็นนิกายหลักที่ได้รับการนับถือในประเทศศรีลังกา (ประมาณ 70% ของประชากรทั้งหมด) และประเทศในแผ่นดินเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ ไทย กัมพูชา ลาว และพม่า และเป็นส่วนน้อยในประเทศจีนและเวียดนาม โดยเฉพาะในมณฑลยูนนาน เนปาล บังกลาเทศที่ภาคจิตตะกอง เวียดนามทางตอนใต้ใกล้ชายแดนกัมพูชา อินโดนีเซีย มาเลเซียมีนับถือทางตอนเหนือของประเทศ มีศาสนิกส่วนใหญ่เป็นชาวไทยและชาวสิงหล ตัวเลขผู้นับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาทอยู่ที่ประมาณ 177,400,000 ล้านคน

สำหรับประเทศไทยมีผู้นับถือพุทธศาสนานิกายเถรวาทประมาณ 94% ของประชากรทั้งหมด นิกายเถรวาทได้รับการนับถือคู่กับนิกายอาจริยวาท (คือนิกายมหายาน ในปัจจุบัน)

ความเป็นมาของนิกายเถรวาท

การแพร่กระจายของพุทธศาสนาเถรวาทลัทธิลังกาวงศ์เข้าสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

หลังจากพระโคตมพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพานได้ 3 เดือน พระอรหันตสาวกผู้ได้เคยสดับสั่งสอนของพระองค์จำนวน 500 รูป ก็ประชุมทำ ณ ใกล้เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ใช้เวลาสอบทานอยู่ 7 เดือน จึงประมวลคำสอนของพระพุทธเจ้าได้สำเร็จเป็นครั้งแรก นับเป็นบ่อเกิดของคัมภีร์พระไตรปิฎกภาษาบาลี คำสอนที่ลงมติกันไว้ในครั้งปฐมสังคายนาและได้นับถือกันสืบมา เรียกว่า เถรวาท แปลว่า คำสอนที่วางไว้เป็นหลักการโดยพระเถระ คำว่า เถระ ในที่นี้ หมายถึงพระเถระผู้ประชุมทำสังคายนาครั้งแรก และพระพุทธศาสนาซึ่งถือตามหลักที่ได้สังคายนาครั้งแรกดังกล่าว เรียกว่า นิกายเถรวาท อันหมายถึง คณะสงฆ์กลุ่มที่ยึดคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ทั้งถ้อยคำ และเนื้อความที่ท่านสังคายนาไว้โดยเคร่งครัด ตลอดจนรักษาแม้แต่ตัวภาษาดั้งเดิมคือภาษาบาลี

คณะสงฆ์เถรวาท

คณะสงฆ์เถรวาทในแต่ละประเทศ ได้แบ่งย่อยออกเป็นหลายนิกาย โดยยังคงยึดถือพระธรรมวินัยเดียวกัน

• ประเทศบังกลาเทศ:
  • (Sangharaj Nikaya)
  • (Mahasthabir Nikaya)
• ประเทศพม่า :
  • (Thudhamma Nikaya)
  • (Shwekyin Nikaya)
  • (Dvara Nikaya)
• ประเทศศรีลังกา:
  • สยามนิกาย (Siam Nikaya)
    • (Malwaththa)
    • (Asgiriya)
    • (Waturawila) หรือ มหาวิหารวังศิกศยาโมปาลีวนาวาสนิกาย (Mahavihara Vamshika Shyamopali Vanavasa Nikaya)
  • (Amarapura Nikaya)
    • (Dharmarakshitha)
    • (Kanduboda) หรือ ชเวจินนิกาย (Swejin Nikaya)
    • (Tapovana) หรือ กัลยาณวงศ์ (Kalyanavamsa)
  • • (Galduwa) หรือ ศรีกัลยาณีโยคาศรม สังสถา (Śrī Kalyāṇī Yogāśrama Saṃstha)
    • (Delduwa)
• ประเทศไทย, ประเทศกัมพูชา และประเทศมาเลเซีย (ในกลุ่มชาวไทย)
  • มหานิกาย (Maha Nikaya)
  • ธรรมยุติกนิกาย (Dharmmayuttika Nikaya)

หมายเหตุ

1. สิงหล: ථේරවාදය; พม่า: ထေရဝါဒ; เขมร: ថេរវាទ : Thérôvéat [tʰeːreaʔʋiət]; ลาว: ເຖຣະວາດ; : 테라바다; บาลี: 𑀣𑁂𑀭𑀯𑀸𑀤; อังกฤษ: Theravada /ˌtɛrəˈvɑːdə/

อ้างอิง

1. (2005), Bodhi, Bhikkhu (บ.ก.), In the Buddha's Words: An Anthology of Discourses from the Pali Canon, : , p. ix, ISBN 
2. Reynolds, Frank E.; Kitagawa, Joseph M.; ; ; (2018), "Theravada", britannica.com, Encyclopaedia Britannica, Theravada (Pali: "Way of the Elders"; Sanskrit, Sthaviravada) emerged as one of the (Sanskrit: "Lesser Vehicle") , traditionally numbered at 18, of early Buddhism. The Theravadins trace their lineage to the school, one of the two major schools (the มหาสังฆิกะ was the other) that supposedly formed in the wake of the (now in Bihar state) held some 100 years after the Buddha's death. Employing Pali as their sacred language, the Theravadins preserved their version of the Buddha's teaching in the ("Three Baskets").
3. . CIA World Factbook. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-12-24. สืบค้นเมื่อ 2008-10-26..
4. "The World Factbook: Thailand". CIA World Factbook. สืบค้นเมื่อ 2008-10-26.^[]
5. พระไตรปิฎก เล่มที่ ๗ พระวินัยปิฎก เล่มที่ ๗ จุลวรรค ภาค ๒ ปัญจสติกขันธกะ (เรื่องพระมหากัสสปเถระ สังคายนาปรารภคำของพระสุภัททวุฑฒบรรพชิต). พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก <[1]>. เข้าถึงเมื่อ 9-6-52

• พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548

แหล่งข้อมูลอื่น

• พุทธศาสนาสอนอะไร