อาจร ยวาท แปลว า วาทะของอาจารย เป นคำท คณาจารย พ ทธศาสนาฝ ายเถรวาทใช เร ยกพ ทธศาสนาน กายใด ๆ ท ไม ยอมร บมต ของพระเถระผ ท

อาจริยวาท แปลว่า วาทะของอาจารย์ เป็นคำที่คณาจารย์พุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทใช้เรียกพุทธศาสนานิกายใด ๆ ที่ไม่ยอมรับมติของพระเถระผู้ทำ แต่ถือตามคำสอนของอาจารย์ของตน จึงเรียกว่า อาจริยวาท

ตามที่ปรากฏในคัมภีร์มหาวงศ์และทีปวงศ์ นิกายที่ถือเป็นอาจริยวาทมี 17 นิกาย ได้แก่

1. มหาสังฆิกะ แยกตัวออกจากเถรวาทราว พ.ศ. 100 หลังการ
2. โคกุลิกะ แยกออกมาจากมหาสังฆิกะ
3. เอกัพยาวหาริกะ แยกออกมาจากมหาสังฆิกะ
4. ปรัชญัปติวาท แยกออกมาจากโคกุลิกะ
5. พหุศรุตียะ แยกออกมาจากโคกุลิกะ
6. ไจติกะ แยกออกมาจากพหุศรุตียะ
7. มหีศาสกะ แยกออกมาจากเถรวาท
8. วาตสีปุตรียะ แยกออกมาจากเถรวาท
9. แยกออกมาจากวาตสีปุตรียะ
10. แยกออกมาจากวาตสีปุตรียะ
11. แยกออกมาจากวาตสีปุตรียะ
12. สางมิตียะ แยกออกมาจากวาตสีปุตรียะ
13. สรวาสติวาท แยกออกมาจากมหีศาสกะ
14. ธรรมคุปต์ แยกออกมาจากมหีศาสกะ
15. กาศยปียะ แยกออกมาจากสรวาสติวาท
16. สังกันติกะ แยกออกมาจากกาศยปียะ
17. เสาตรานติกะ แยกออกมาจากสังกรานติกะ

ปัจจุบันอาจริยวาททั้ง 17 นิกายนี้เสื่อมไปหมดแล้ว คงเหลือแต่นิกายมหายาน ซึ่งเกิดขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 6 โดยพัฒนาต่อมาจากมหาสังฆิกะ

อ้างอิง

สุชีพ ปุญญานุภาพ, พระไตรปิฎก ฉบับสำหรับประชาชน, พิมพ์ครั้งที่ 17, กรุงเทพฯ:มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2550, หน้า 685-6.
Warder, A.K. Indian Buddhism. 2000. p. 11

[1] สุชีพ ปุญญานุภาพ, พระไตรปิฎก ฉบับสำหรับประชาชน, พิมพ์ครั้งที่ 17, กรุงเทพฯ:มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2550, หน้า 685-6.

[2] Warder, A.K. Indian Buddhism. 2000. p. 11