พระมาลัยคำหลวง

พระมาลัยคำหลวง รู้จักกันในท้องถิ่นว่า พระมาลัยกลอนสวด เป็นวรรณคดีศาสนาพุทธ ที่เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ทรงพระนิพนธ์เมื่อปี พ.ศ. 2280 ทำนองเช่นเดียวกับกาพย์มหาชาติ กล่าว คือ แต่งด้วย บางแห่งมีลักษณะคล้ายกาพย์ยานีปนอยู่บ้าง แต่เดิมนั้นพระมาลัยคำหลวงใช้สวดในงานมงคลสมรส ต่อมาเปลี่ยนไปใช้สวดเฉพาะงานศพหรือสวดหน้าศพ

ประติมากรรมรูปองค์พระมาลัย ศิลปะต้นรัตนโกสินทร์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

ตำนานพระมาลัย

ในเรื่องราวหลายแบบ พระมาลัยเป็นพระภิกษุที่สั่งสมบุญมากจนได้อภิญญา ท่านใช้พลังนี้เดินทางไปยังนรกชั้นต่าง ๆ โดยพบกับผู้ได้รับการลงโทษ และกำลังอ้อนวอนให้ญาติที่กำลังมีชีวิตทำบุญให้ตนด้วย เมื่อท่านได้พบกับพระอินทร์ที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ และพบพระศรีอริยเมตไตรยที่สวรรค์ชั้นดุสิต ผู้สั่งสอนให้ท่านทำบุญมากขึ้น ส่วนใดก็ตามที่ไม่มีในนี้ เป็นส่วนที่ถูกปรับแต่งและพัฒนาให้ผู้ฟังได้รับความบันเทิง

พระมาลัยดูผู้ทำผิดประเวณีได้รับเคราห์กรรมในนรก ภาพในวัดมาจีรัม ประเทศมาเลเซีย พระมาลัยดูผู้ทำผิดประเวณีได้รับเคราห์กรรมในนรก ภาพในวัดมาจีรัม ประเทศมาเลเซีย  พระมาลัยสั่งสอนผู้ตายในนรก ภาพในวัดมาจีรัม ประเทศมาเลเซีย พระมาลัยสั่งสอนผู้ตายในนรก ภาพในวัดมาจีรัม ประเทศมาเลเซีย  พระมาลัยในสวรรค์ ตัวอย่างจากประเทศกัมพูชา, พระมาลัยในสวรรค์ ตัวอย่างจากประเทศกัมพูชา,   พระมาลัยสนทนากับพระอินทร์, พระมาลัยสนทนากับพระอินทร์,   พระมาลัยในกระดาษดำ, พระมาลัยในกระดาษดำ,   รูปปั้นพระมาลัยแบบกรุงเทพในคริสต์ศตวรษที่ 18 รูปปั้นพระมาลัยแบบกรุงเทพในคริสต์ศตวรษที่ 18

ประวัติ

เอกสารตัวเขียนเกี่ยวกับพระมาลัยที่เก่าแก่ที่สุดถูกบันทึกใน จ.ศ. 878 (ค.ศ. 1516) ซึ่งเขียนด้วยภาษาบาลีและภาษาไทยถิ่นเหนือ อย่างไรก็ตาม เอกสารตัวเขียนที่รอดส่วนใหญ่อยู่ในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 ถึงคริสต์ศตวรรษที่ 19 มีความเป็นไปได้ว่าเนื้อเรื่องเดิมมาจากประเทศศรีลังกา แต่ถูกบันทึกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยได้รับความนิยมมากที่สุดในประเทศไทย ในตอนแรก เรื่องราวของพระมาลัยมักถูกอ่านในงานศพซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของความบันเทิง โดยพระภิกษุหลายรูปจะใส่ตอนจบหักมุมเพื่อสร้างความบันเทิงแก่ผู้ฟัง ต่อมาตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมา การแสดงแบบนี้ถือว่าไม่เหมาะสม และพระภิกษุถูกห้ามไม่ให้อ่านเรื่องพระมาลัยในงานศพ แต่มีการหลบเลี่ยงการห้ามโดยการให้อดีตพระภิกษุครองผ้าไตรไปอ่านเรื่องนี้

การพรรณาทางวัฒนธรรม

พระมาลัยเป็นที่นิยมในเอกสารตัวเขียนสีวิจิตรการอย่างมากในประเทศไทยช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19 เนื้อเรื่องมักเขียนด้วยอักษรเขมรแบบภาษาไทยลงในสมุดข่อย ส่วนใหญ่เขียนด้วยภาษาพูดและมีลูกเล่น เอกสารพระมาลัยส่วนใหญ่มี 7 หัวเรื่อง โดยปกติจะเป็นคู่: เทวดาหรือเทวะ; พระสงฆ์เข้าฆราวาส; ฉากในนรก; ฉากการหยิบดอกบัว; พระมาลัยกับพระอินทร์ที่สถูปสวรรค์; เทวดาล่องลอยในอากาศ และฉากที่ตัดกันของคนชั่วที่ทะเลาะวิวาทกับคนดีนั่งสมาธิ หนังสือนี้เคยเป็นคู่มือการสวดสำหรับพระภิกษุและสามเณร เพราะการผลิตและสนับสนุนมันมีผลบุญมาก ทำให้มีการผลิตขึ้นไว้ตกแต่งในงานศพของผู้เสียชีวิตอย่างหรูหรา

ดูเพิ่ม

• พระมหาโมคคัลลานะ
• มาลิยเทวะ
• พระกษิติครรภโพธิสัตว์
• กรุณา (พรหมวิหาร)

อ้างอิง

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ พระมาลัยคำหลวง

1. Brereton, Bonnie Pacala (1995). Thai tellings of Phra Malai : texts and rituals concerning a popular Buddhist saint. Arizona State University, Program for Southeast Asian Studies. ISBN .
2. Heijdra, Martin, "The Legend of Phra Malai", Princeton University Graphic Arts Collection
3. Williams, Paul, and Ladwig, Patrice, Buddhist Funeral Cultures of Southeast Asia and China pp. 83-4
4. Brereton, Bonnie Pacala (1993). "Some Comments on a Northern Phra Malai Text Dated C.S. 878 (AD. 1516)". Academia.edu. Journal of the Siam Society, Vol. 81.1. p. 141-5. สืบค้นเมื่อ 14 December 2020.{{}}: CS1 maint: date and year ()
5. Igunma, Jana, "A Thai Book of Merit: Phra Malai's Journeys to Heaven and Hell, Asian and African Studies Blog
6. Ginsburg, Henry, "Thai Art and Culture: Historic Manuscripts from Western Collections", pp. 92-111

วิกิซอร์ซ มีงานต้นฉบับเกี่ยวกับ:

พระมาลัยคำหลวง