ศ ลาจาร ก เป นวรรณกรรมชน ดลายล กษณ อ กษรอย างหน ง อาศ ยการบ นท กบนเน อศ ลา ท งชน ดเป นแผ น และเป นแท ง โดยใช โลหะแหลมข ด

ศิลาจารึก เป็นวรรณกรรมชนิดลายลักษณ์อักษรอย่างหนึ่ง อาศัยการบันทึกบนเนื้อศิลา ทั้งชนิดเป็นแผ่น และเป็นแท่ง โดยใช้โลหะแหลมขูดเนื้อศิลาให้เป็นตัวอักษร เรียกว่า จาร หรือ การจารึก ศิลาจารึกมีคุณค่าในเชิงบันทึกทางประวัติศาสตร์ ผู้จารึกหรือผู้สั่งให้มีศิลาจารึกมักจะเป็นผู้มีอำนาจ มิใช่บุคคลทั่วไป เนื้อหาที่จารึกมีความหลากหลายตามความประสงค์ของผู้จารึก เช่น บันทึกเหตุการณ์ บันทึกเรื่องราวในศาสนา บันทึกตำรับตำราการแพทย์และวรรณคดีเป็นต้น

จารึกบนแท่งศิลานั้นมีความคงทนและ คงสภาพอยู่ได้นับพัน ๆ ปี ด้วยเหตุนี้ นักประวัติศาสตร์และนักภาษาศาสตร์จึงสามารถสืบสานความรู้ย้อนไปได้นับพัน ๆ ปี โดยเฉพาะความรู้ด้านอักษรและภาษา ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงเรื่อยมา

ศิลาจารึกสำคัญ ๆ อาทิ

จารึก "สฺยํกุก" ที่ระเบียงภาพปราสาทนครวัด อันเป็นแหล่งความรู้ที่สำคัญอย่างหนึ่ง เกี่ยวกับที่มาและความหมายของคำว่า สยาม
ศิลาโรเซตตา พบที่เมืองโรเซ็ตตา ประเทศอียิปต์ เป็นจารึก 3 ภาษา นับเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยให้นักภาษาศาสตร์สามารถอ่านความหมายของอักษรภาพอียิปต์โบราณได้สมบูรณ์ขึ้นอย่างมาก

ศิลาจารึกประเทศไทย

ศิลาจารึกเก่าที่สุดที่ค้นพบในประเทศไทยเท่าที่มีหลักฐานทางศักราชปรากฏอยู่ด้วย คือ “” พบที่ อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว สร้างขึ้นใน พ.ศ. 1180 เขียนเป็นภาษาสันสกฤตและเขมรโดยใช้อักษรปัลลวะ

การจัดทำศิลาจารึกในยุคกรุงสุโขทัยนับว่าค่อนข้างแพร่หลาย โดยจารึกที่ค้นพบและอ่านแล้วมีไม่น้อยกว่า 100 หลัก หลักที่สำคัญ อาทิ

จารึกพ่อขุนรามคำแหง (จารึกหลักที่ 1) นับเป็นศิลาจารึกภาษาไทยยุคแรก ๆ บอกเล่าเหตุการณ์ในสมัยสุโขทัย
จารึกวัดศรีชุม (จารึกหลักที่ 2)
จารึกนครชุม (จารึกหลักที่ 3)
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาเขมร) (จารึกหลักที่ 4)
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาไทย) หลักที่ 1 (จารึกหลักที่ 5)
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาบาลี) (จารึกหลักที่ 6)
จารึกวัดป่ามะม่วง (ภาษาไทย) หลักที่ 2 (จารึกหลักที่ 7)
จารึกวัดเขาสุมนกูฏ (จารึกหลักที่ 8)
จารึกกฎหมายลักษณะโจร (จารึกหลักที่ 38)
(จารึกหลักที่ 45)

อ้างอิง

http://www.sukhothai.go.th/history/hist_08.htm 2009-06-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศิลาจารึกจังหวัดสุโขทัย
https://www.saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=16&chap=4&page=t16-4-infodetail04.html จารึกที่พบในประเทศไทย
จารึกเขาน้อย https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe/detail/62
http://www.satit.up.ac.th/BBC07/AroundTheWorld/hist/70.htm 2021-07-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศิราจารึกสมัยสุโขทัย
https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe ฐานข้อมูลจารึก ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร

แหล่งข้อมูลอื่น

Funerary Stela 2009-04-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

บทความประวัติศาสตร์นี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[1] ttp://www.sukhothai.go.th/history/hist_08.htm 2009-06-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศิลาจารึกจังหวัดสุโขทัย

[2] ttps://www.saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=16&chap=4&page=t16-4-infodetail04.html จารึกที่พบในประเทศไทย

[3] จารึกเขาน้อย https://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe/detail/62

[4] ttp://www.satit.up.ac.th/BBC07/AroundTheWorld/hist/70.htm 2021-07-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ศิราจารึกสมัยสุโขทัย

[5] ttps://db.sac.or.th/inscriptions/inscribe ฐานข้อมูลจารึก ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร