Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ฟรานซิส ไลต์ (อังกฤษ: Francis Light; ป. ค.ศ. 1740–21 ตุลาคม ค.ศ. 1794) เป็นนักสำรวจชาวอังกฤษ ผู้ก่อตั้งอาณานิคมอังกฤษบนเกาะปีนัง (ปัจจุบันอยู่ในประเทศมาเลเซีย) และเมืองหลวงจอร์จทาวน์ขึ้นในปี ค.ศ. 1786 ส่วน บุตรของเขา เป็นผู้ก่อตั้งเมืองแอดิเลดในออสเตรเลีย
ฟรานซิส ไลต์ | |
|---|---|
 | |
| เกิด | ค.ศ. 1740 ซัฟฟอล์ก ราชอาณาจักรบริเตนใหญ่ |
| เสียชีวิต | 21 ตุลาคม ค.ศ. 1794 (53–54 ปี) ปีนัง บริติชมาลายา |
| อาชีพ | เจ้าหน้าที่รัฐอาณานิคม |
| มีชื่อเสียงจาก | นำพาปีนังสู่ความเป็นสมัยใหม่ |
| ญาติ | บุตร: |
ไลต์เสียชีวิตจากมาลาเรียเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม ค.ศ. 1794
ชีวิตช่วงต้น
ไลต์รับศีลจุ่มใน ซัฟฟอล์ก ประเทศอังกฤษ เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม ค.ศ. 1740 มารดาของเขาคือแมรี ไลต์ ญาติซึ่งเป็นขุนนางชื่อวิลเลียม นีกัส (William Negus) รับเขาไปเลี้ยง ไลต์เข้าเรียนใน ในปี ค.ศ. 1747
อาชีพการงาน
ถลาง ประเทศสยาม
ในปี ค.ศ. 1765 เขาออกเดินทางมากับเรือ ไคลฟ์ ของบริษัทอินเดียตะวันออก ซึ่งมีกัปตันเรือคือจอห์น แอลเลน (John Allen) มุ่งหน้าบอมเบย์และมัทราส เมื่อเดินทางถึงอินเดีย เขาได้รับความไว้วางใจให้นำเรือของบริษัทค้าขาย Jourdain, Sulivan & Desouza จากมัทราส ชื่อเรือ สปีดเวลล์ เพื่อออกเดินทางไปสยาม เขาเดินทางและค้าขายไปมาระหว่างถลางในสยาม (ปัจจุบันคือภูเก็ต), อาเจะฮ์ (ปัจจุบันอยู่ในอินโดนีเซีย) และคาบสมุทรมลายู โดยมีถิ่นฐานเป็นหลักแหล่งอยู่ที่ถลาง ที่นั่นเขาพบกับสตรีชื่อว่ามาร์ทีนา รอเซลส์ (Martina Rozells) ทั้งคู่ร่วมกันก่อตั้งสถานีการค้าแห่งหนึ่งขึ้นใน ไม่นานนับจากนั้น เขามีอิทธิพลอย่างมากและได้รับความไว้วางใจจากสุลต่านแห่งไทรบุรี
เขาตั้งรกรากในถลางและอาศัยอยู่เป็นเวลานับสิบปี เขาได้เรียนรู้ภาษาท้องถิ่นทั้งภาษามลายูและภาษาไทย รวมถึงในเวลาต่อมายังเป็นมิตรสหายกับคุณหญิงจัน คุณมุก และเจ้าเมืองถลาง ต่อมาในปี ค.ศ. 1785 เขาได้เตือนชนชั้นปกครองของถลางว่าเกาะอาจถูกพม่าบุกโจมตีอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ คำเตือนของไลต์ทำให้ชาวถลางซึ่งนำโดยท่านผู้หญิงจันและท่านผู้หญิงมุกเตรียมความพร้อมต่อการสู้รบ และชนะข้าศึกพม่าได้สำเร็จ ในปี ค.ศ. 1785 หลังเจ้าเมืองถลางถึงแก่กรรม ภรรยาหม้ายของเขาและญาติได้เสนอให้ไลต์ขึ้นดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าเมืองถลางคนต่อไป อย่างไรก็ตามพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย กษัตริย์แห่งสยามในเวลานั้น ทรงปฏิเสธข้อเสนอนี้
ปีนัง
ไลต์เริ่มสนใจเกาะปีนังตั้งแต่ปี ค.ศ. 1771 เขาเคยเสนอแนวคิดอาณานิคมอังกฤษในแถบนี้แก่วอร์เรน เฮสติงส์ ผู้ว่าการอินเดียของบริษัทอินเดียตะวันออก เขายังเสนอว่าเกาะปีนังสามารถเป็น "สำคัญของการค้าขายในตะวันออก" กระนั้นแนวคิดของเขาไม่ได้รับความสนใจ ในปี ค.ศ. 1776–1777 ไลต์เป็นผู้จัดการการขนส่งอาวุธปืนชุดใหญ่ให้แก่อาณาจักรธนบุรีซึ่งนำโดยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
ในปี ค.ศ. 1786 ไลต์ในฐานะผู้แทนบริษัทอินเดียตะวันออกได้เช่าเกาะปีนังจากสุลต่านอับดุลเลาะห์ มูคาร์ราม ชาห์ ด้วยมูลค่า 6,000 ต่อปี ในสมัยการปกครองของ ไลต์ได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้ว่าการหรือที่ชาวมลายูเรียก เทวราชา (Dewa Raja) ประจำอาณานิคมปีนังในวันที่ 1 กรกฎาคม ค.ศ. 1786 ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มต้นของการปกครองของอังกฤษเหนือ ไลต์เริ่มการหักร้างถางพงเพื่อก่อตั้งเมืองจอร์จทาวน์ขึ้นใหม่ เขาตั้งชื่อเมืองนี้ตามพระนามของพระเจ้าจอร์จที่ 3 ต่อมามีเรือของบริษัทอินเดียตะวันออกสองลำมาจอดบนฝั่งจอร์จทาวน์ ไลต์ถือโอกาสนี้ชักชวนลูกเรือมาร่วมพิธีการที่จัดขึ้นในวันที่ 11 สิงหาคม ค.ศ. 1786 เพื่อประกาศอาณานิคมแห่งใหม่ให้แก่เจ้าชายแห่งเวลส์ ในคืนวันก่อนวันพระราชสมภพของเจ้าชายแห่งเวลส์
อ้างอิง
- Bastin, John; Stubbs Brown, M. (พฤษภาคม 1959). "Historical Sketch of Penang in 1794". Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 32 (1 (185)): 21–22. JSTOR 41503147.
Light died on 21 October 1794, and was succeeded as Superintendent of Penang by Phillip Mannington...succeeded by Thomas Pegou as Acting-Superintendent on 30 November 1795 (footnote 31)
See page-url. - Steuart 1901, p. 4.
- "Light, Francis (The Light Letters)". AIM25. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 มีนาคม 2021. สืบค้นเมื่อ 25 ตุลาคม 2019. Part of The Malay Documents now held by School of Oriental and African Studies.
- "British Merchant east indiaman 'Clive' (1762)". Three Decks. สืบค้นเมื่อ 26 ตุลาคม 2019.
- Khoo, Salma Nasution (2007). Streets of George Town, Penang (4th ed.). Areca Books. pp. 88, 112. ISBN . Full text at archive.org.
- Simmonds 1965, p. 217–222.
- Steuart 1901, p. 9.
- Steuart 1901, p. 7.
- Wade, Geoff (2014). Asian Expansions: The Historical Experiences of Polity Expansion in Asia. Routledge Studies in the Early History of Asia. Routledge. p. 175. ISBN . สืบค้นเมื่อ 26 ตุลาคม 2019.
- Steuart 1901, p. 13-25.
- Steuart 1901, p. 13–25.
บรรณานุกรม
- Simmonds, E.H.S. (ธันวาคม 1965). "Francis Light and The Ladies of Thalang". Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society. Cambridge University Press for SOAS, University of London. 38 (2 (208)): 592–619. ISSN 0126-7353. JSTOR 611568.
- Steuart, Archibald Francis (1901), A short sketch of the lives of Francis and William Light: the founders of Penang and Adelaide, with extracts from their journals, Sampson Low, Marston & Co. (Trove catalogue entry here)
อ่านเพิ่ม
- The SOAS Archives hold the official papers and correspondence of Captain Francis Light as per this entry. "MS 40320Letters (ในภาษามลายู), to Captain Francis Light R.N, first Superintendentof Prince of Wales Island [Penang] 1786–1791, with various Malay rulers and dignitaries. Also documents of the same period relating to [Benkulen] and the West Sumatra Presidency, approximately 1,200 letters, bound in 11 volumes. Detailed catalogue in preparation."
- Sandhu, Kernial Singh (1969), Indians in Malaya : some aspects of their immigration and settlement (1786-1957), Cambridge University Press, ISBN
- Simmonds, E.H.S. (1963). "The Thalang Letters, 1773-94: Political Aspects and the Trade in Arms". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. Cambridge University Press for SOAS, University of London. 26 (3): 592–619. doi:10.1017/S0041977X00070348. ISSN 0041-977X. JSTOR 611568. S2CID 153506132.
- (1970). Indians in Malaysia and Singapore. Kuala Lumpur: Oxford University Press. OCLC 6328370.
ออนไลน์
- "Biography of Francis Light". AIM25. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-02-25. สืบค้นเมื่อ 2022-08-10.
- Mackay, Colin (20 ตุลาคม 2019). "Phuket History: Why Penang was colonised but Phuket was not". The Phuket News. Interesting account of Scott's involvement (Note apparently incorrect statement that Light was knighted)
- Letters from the archive collection held at SOAS Special Collections have been digitised and are available online here เก็บถาวร 2022-08-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Review of Dragon by Rose Gan: Vol. I Penang Chronicles: New Book Unpacks Early Years of 18th century Trailblazer Francis Light (Star News 26 พฤศจิกายน 2021)
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
fransis ilt xngkvs Francis Light p kh s 1740 21 tulakhm kh s 1794 epnnksarwcchawxngkvs phukxtngxananikhmxngkvsbnekaapinng pccubnxyuinpraethsmaelesiy aelaemuxnghlwngcxrcthawnkhuninpi kh s 1786 swn butrkhxngekha epnphukxtngemuxngaexdieldinxxsetreliyfransis iltruppnkhxngfransis ilt thi cxrcthawn pinng maelesiyekidkh s 1740 sffxlk rachxanackrbrietnihyesiychiwit21 tulakhm kh s 1794 53 54 pi pinng britichmalayaxachiphecahnathirthxananikhmmichuxesiyngcaknaphapinngsukhwamepnsmyihmyatibutr iltesiychiwitcakmalaeriyemuxwnthi 21 tulakhm kh s 1794chiwitchwngtniltrbsilcumin sffxlk praethsxngkvs emuxwnthi 15 thnwakhm kh s 1740 mardakhxngekhakhuxaemri ilt yatisungepnkhunnangchuxwileliym niks William Negus rbekhaipeliyng iltekhaeriynin inpi kh s 1747xachiphkarnganthlang praethssyam inpi kh s 1765 ekhaxxkedinthangmakberux ikhlf khxngbristhxinediytawnxxk sungmikptneruxkhuxcxhn aexleln John Allen munghnabxmebyaelamthras emuxedinthangthungxinediy ekhaidrbkhwamiwwangicihnaeruxkhxngbristhkhakhay Jourdain Sulivan amp Desouza cakmthras chuxerux spidewll ephuxxxkedinthangipsyam ekhaedinthangaelakhakhayipmarahwangthlanginsyam pccubnkhuxphuekt xaecah pccubnxyuinxinodniesiy aelakhabsmuthrmlayu odymithinthanepnhlkaehlngxyuthithlang thinnekhaphbkbstrichuxwamarthina rxesls Martina Rozells thngkhurwmknkxtngsthanikarkhaaehnghnungkhunin imnannbcaknn ekhamixiththiphlxyangmakaelaidrbkhwamiwwangiccaksultanaehngithrburi ekhatngrkrakinthlangaelaxasyxyuepnewlanbsibpi ekhaideriynruphasathxngthinthngphasamlayuaelaphasaithy rwmthunginewlatxmayngepnmitrshaykbkhunhyingcn khunmuk aelaecaemuxngthlang txmainpi kh s 1785 ekhaidetuxnchnchnpkkhrxngkhxngthlangwaekaaxacthukphmabukocmtixyanghlikeliyngimid khaetuxnkhxngiltthaihchawthlangsungnaodythanphuhyingcnaelathanphuhyingmuketriymkhwamphrxmtxkarsurb aelachnakhasukphmaidsaerc inpi kh s 1785 hlngecaemuxngthlangthungaekkrrm phrryahmaykhxngekhaaelayatiidesnxihiltkhundarngtaaehnngepnecaemuxngthlangkhntxip xyangirktamphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly kstriyaehngsyaminewlann thrngptiesthkhxesnxni pinng ilterimsnicekaapinngtngaetpi kh s 1771 ekhaekhyesnxaenwkhidxananikhmxngkvsinaethbniaekwxrern ehstings phuwakarxinediykhxngbristhxinediytawnxxk ekhayngesnxwaekaapinngsamarthepn en sakhykhxngkarkhakhayintawnxxk krannaenwkhidkhxngekhaimidrbkhwamsnic inpi kh s 1776 1777 iltepnphucdkarkarkhnsngxawuthpunchudihyihaekxanackrthnburisungnaodysmedcphraecataksinmharach inpi kh s 1786 iltinthanaphuaethnbristhxinediytawnxxkidechaekaapinngcaksultanxbdulelaah mukharram chah dwymulkha 6 000 txpi insmykarpkkhrxngkhxng iltidrbkaraetngtngepnphuwakarhruxthichawmlayueriyk ethwracha Dewa Raja pracaxananikhmpinnginwnthi 1 krkdakhm kh s 1786 sungthuxepncuderimtnkhxngkarpkkhrxngkhxngxngkvsehnux ilterimkarhkrangthangphngephuxkxtngemuxngcxrcthawnkhunihm ekhatngchuxemuxngnitamphranamkhxngphraecacxrcthi 3 txmamieruxkhxngbristhxinediytawnxxksxnglamacxdbnfngcxrcthawn iltthuxoxkasnichkchwnlukeruxmarwmphithikarthicdkhuninwnthi 11 singhakhm kh s 1786 ephuxprakasxananikhmaehngihmihaekecachayaehngewls inkhunwnkxnwnphrarachsmphphkhxngecachayaehngewlsxangxingBastin John Stubbs Brown M phvsphakhm 1959 Historical Sketch of Penang in 1794 Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland 32 1 185 21 22 JSTOR 41503147 Light died on 21 October 1794 and was succeeded as Superintendent of Penang by Phillip Mannington succeeded by Thomas Pegou as Acting Superintendent on 30 November 1795 footnote 31 See page url Steuart 1901 p 4 Light Francis The Light Letters AIM25 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 7 minakhm 2021 subkhnemux 25 tulakhm 2019 Part of The Malay Documents now held by School of Oriental and African Studies British Merchant east indiaman Clive 1762 Three Decks subkhnemux 26 tulakhm 2019 Khoo Salma Nasution 2007 Streets of George Town Penang 4th ed Areca Books pp 88 112 ISBN 978 98 398 8600 9 Full text at archive org Simmonds 1965 p 217 222 Steuart 1901 p 9 Steuart 1901 p 7 Wade Geoff 2014 Asian Expansions The Historical Experiences of Polity Expansion in Asia Routledge Studies in the Early History of Asia Routledge p 175 ISBN 978 1 135 04353 7 subkhnemux 26 tulakhm 2019 Steuart 1901 p 13 25 Steuart 1901 p 13 25 brrnanukrm Simmonds E H S thnwakhm 1965 Francis Light and The Ladies of Thalang Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society Cambridge University Press for SOAS University of London 38 2 208 592 619 ISSN 0126 7353 JSTOR 611568 Steuart Archibald Francis 1901 A short sketch of the lives of Francis and William Light the founders of Penang and Adelaide with extracts from their journals Sampson Low Marston amp Co Trove catalogue entry here xanephimThe SOAS Archives hold the official papers and correspondence of Captain Francis Light as per this entry MS 40320Letters inphasamlayu to Captain Francis Light R N first Superintendentof Prince of Wales Island Penang 1786 1791 with various Malay rulers and dignitaries Also documents of the same period relating to Benkulen and the West Sumatra Presidency approximately 1 200 letters bound in 11 volumes Detailed catalogue in preparation Sandhu Kernial Singh 1969 Indians in Malaya some aspects of their immigration and settlement 1786 1957 Cambridge University Press ISBN 978 0 521 07274 8 Simmonds E H S 1963 The Thalang Letters 1773 94 Political Aspects and the Trade in Arms Bulletin of the School of Oriental and African Studies Cambridge University Press for SOAS University of London 26 3 592 619 doi 10 1017 S0041977X00070348 ISSN 0041 977X JSTOR 611568 S2CID 153506132 1970 Indians in Malaysia and Singapore Kuala Lumpur Oxford University Press OCLC 6328370 xxniln Biography of Francis Light AIM25 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 02 25 subkhnemux 2022 08 10 Mackay Colin 20 tulakhm 2019 Phuket History Why Penang was colonised but Phuket was not The Phuket News Interesting account of Scott s involvement Note apparently incorrect statement that Light was knighted Letters from the archive collection held at SOAS Special Collections have been digitised and are available online here ekbthawr 2022 08 10 thi ewyaebkaemchchin Review of Dragon by Rose Gan Vol I Penang Chronicles New Book Unpacks Early Years of 18th century Trailblazer Francis Light Star News 26 phvscikayn 2021