Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| วงศ์ปลากระเบนธง ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ครีเทเชียสตอนปลาย-ปัจจุบัน | |
|---|---|
 | |
| ปลากระเบนชายธง (Pastinachus sephen) | |
 | |
| ปลากระเบนทอง (Taeniura lymma) | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Chordata |
| ชั้น: | Chondrichthyes |
| ชั้นย่อย: | Elasmobranchii |
| อันดับใหญ่: | Batoidea |
| อันดับ: | Myliobatiformes |
| อันดับย่อย: | Dasyatoidea |
| วงศ์: | Dasyatidae , 1888 |
| สกุล | |
| | |
| ชื่อพ้อง | |
| |
วงศ์ปลากระเบนธง (อังกฤษ: Whipray) เป็นวงศ์ของปลากระเบนวงศ์หนึ่ง ใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Dasyatidae (/แด-ซี-แอท-อิ-ดี้/) พบได้ทั้งน้ำจืดสนิท, น้ำกร่อย และทะเล มีรูปร่างแบนราบ ไม่มีครีบหลัง ส่วนครีบอกแผ่กว้างรอบตัว ปากอยู่ด้านล่าง ตาอยู่ด้านบน มีช่องน้ำเข้า 1 คู่อยู่ด้านหลัง มีขากรรไกรและฟันที่แข็งแรงจำนวนมากเรียงติดต่อกันเป็นแถว ใช้ขบกัดสัตว์เปลือกแข็งซึ่งเป็นอาหารหลักได้ดี ผิวหนังเรียบนิ่มไม่มีเกล็ด ยกเว้นบริเวณกลางหลัง
มีส่วนหางที่ยาวเหมือน ซึ่งคนโบราณนิยมตัดหางมาทำเป็นแส้ เรียกว่า "แส้หางกระเบน" ที่โคนหางมีเงี่ยงแหลมอยู่ 1-2 ชิ้น (พบมากสุดถึง 4 ชิ้น) ที่อาจยาวได้ถึง 31 เซนติเมตร เป็นอาวุธใช้สำหรับป้องกันตัว มีพิษแรง มีค่าความเป็นกรด-ด่าง (pH) ประมาณ 6 และเมื่อหักไปแล้วงอกใหม่ได้ มักมีผู้ถูกแทงบ่อย ๆ เพราะไปแตะถูกเข้าโดยไม่ระวัง เช่น เท้าไปถูกเข้าระหว่างที่ปลาฝังตัวอยู่ใต้ทราย ขณะที่เดินบริเวณหาด เพราะมีพฤติกรรมมักฝังตัวอยู่ใต้พื้นทราย โดยโผล่มาแค่ส่วนตาและเงี่ยงหางเท่านั้น
จากการที่มีตาอยู่ด้านบนแต่ปากอยู่ด้านล่างทำให้ไม่สามารถมองเห็นอาหารได้เวลาจะกิน จึงมีอวัยวะรับกลิ่นและอวัยวะรับคลื่นไฟฟ้าในการบอกตำแหน่งของอาหาร แพร่ขยายพันธุ์ด้วยการออกลูกเป็นตัว โดยมีการสืบพันธุ์ในฤดูหนาว ตัวผู้จะว่ายน้ำตามประกบตัวเมียอย่างใกล้ชิดและมักกัดบริเวณขอบลำตัวของตัวเมีย เมื่อจะผสมพันธุ์ตัวผู้จะว่ายไปอยู่ด้านบนแล้วปล่อยน้ำเชื้อเข้าสู่ตัวเมีย โดยส่วนมากจะออกลูกคราวละ 5-10 ตัว
ในเลือดของปลาวงศ์นี้มีสารประกอบของยูเรีย จึงมีกลิ่นคล้ายปัสสาวะ
สกุล
ปัจจุบันพบทั้งหมด 8 สกุล ได้แก่ (บางข้อมูลจัดให้แค่ 7)
- Dasyatis Rafinesque, 1810
- Himantura J. P. Müller & Henle, 1837
- Makararaja T. R. Roberts, 2007
- Neotrygon Castenau, 1873
- Pastinachus Rüppell, 1829
- Fowler, 1910
- Taeniura J. P. Müller & Henle, 1837
- Urogymnus J. P. Müller & Henle, 1837
ในประเทศไทย
ปลาในวงศ์ปลากระเบนธงพบทั้งหมดประมาณ 70 ชนิด ที่พบในประเทศไทยมีทั้งหมด 21 ชนิด อาทิ
- ที่พบในน้ำจืด
- ปลากระเบนแม่น้ำโขง (Dasyatis laosensis)
- ปลากระเบนราหู (Himantura chaophraya หรือ polylepis)
- ปลากระเบนแม่กลอง (Himantura kittipongi)
- ปลากระเบนขาว (Himantura signifer)
- ที่พบในน้ำกร่อยหรือทะเล
- ปลากระเบนบัว (Himantura bleekeri)
- ปลากระเบนแมลงวัน (Himantura gerrardi)
- ปลากระเบนลายเสือ (Himantura oxyrhynchus)
- ปลากระเบนชายธง (Pastinachus sephen)
- ปลากระเบนทอง (Taeniura lymma)
พิษปลากระเบน
เงี่ยงหางของปลากระเบนนั้น มีลักษณะเป็นแท่งแบนยาว มีส่วนปลายแหลม ขอบทั้งสองข้างมีรอยหยักเป็นฟันเลื่อย ด้านบนมีร่องจากโคนถึงปลายกลุ่มเซลล์สร้างพิษหรือต่อมพิษ อยู่ใต้ผิวชั้นนอก
พิษจากเงี่ยงหางของปลาในวงศ์นี้ไม่อาจทำให้แก่ชีวิตได้ โดยพิษมีคุณสมบัติเป็นสารโปรตีนจะซึมผ่านทางบาดแผล โดยมีน้ำพิษสีเทาหรือใส และดูดซึมเข้าระบบทางเดินอาหาร จะเกิดการอักเสบ เจ็บปวด เช่นเดียวกับพิษของงูหางกระดิ่ง นอกจากนี้แล้วยังมีเอนไซม์ในการทำลายเนื้อเยื่อได้อีกด้วย ในบุคคลที่มีอาการแพ้มากจะทำให้มีไข้ได้ และบาดแผลอาจลุกลามได้ แต่ไม่ถึงขั้นเสียชีวิต แต่ในกรณีที่ สตีฟ เออร์วิน พิธีกรรายการโทรทัศน์ชาวออสเตรเลียที่เสียชีวิตเพราะถูกเงี่ยงของปลากระเบนชายธงแทงแล้วเสียชีวิตนั้น มิได้เกิดจากพิษโดยตรง แต่เป็นเพราะถูกแทงเข้าที่อวัยวะสำคัญคือ หัวใจ ประกอบอยู่ใต้น้ำด้วย ทำให้น้ำท่วมปอดจนเสียชีวิต
ปัจจุบันนี้ยังไม่มีแก้พิษปลากระเบน ซึ่งวิธีการปฐมพยาบาลขั้นต้น ให้กดบริเวณปากแผลด้วยผ้าสะอาดหนา ๆ เพื่อห้ามเลือด จากนั้นให้แช่บาดแผลในน้ำอุ่นจัดที่มีอุณหภูมิประมาณ 43–45 องศาเซลเซียส หรือใช้ผ้าชุบน้ำร้อนพันรอบบริเวณที่ปวดประมาณ 30–60 นาที หรือเอาอวัยวะส่วนที่โดนแทงไปอังไฟ เพราะความร้อนจะทำลายโปรตีนของพิษ อาการปวดจะค่อยทุเลาลง พิษจะคลายไปเองภายใน 24 ชั่วโมง หากมีอาการแพ้มากให้รีบนำส่งโรงพยาบาล
อ้างอิง
- จาก ITIS.gov (อังกฤษ)
- [https://web.archive.org/web/20100411092705/http://www.fisheries.go.th/marine/KnowladgeCenter/knowledge/Stingray/Stingray.html เก็บถาวร 2010-04-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กระเบน (Stingray) จากกรมประมง]
- สมโภชน์ อัคคะทวีวัฒน์, สาระน่ารู้ปลาน้ำจืดน้ำไทย เล่ม ๑ (พ.ศ. 2547) หน้า 1
- จาก fishbase.org (อังกฤษ)
- Australia mourns 'colourful son' จากบีบีซี
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-14. สืบค้นเมื่อ 2010-12-08.
- สธ.ชี้พิษปลากระเบนไม่รุนแรง พิษแค่ปวดอักเสบเท่านั้น ประชาชนไม่ต้องตระหนก []
แหล่งข้อมูลอื่น
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
wngsplakraebnthng chwngewlathimichiwitxyu khriethechiystxnplay pccubnplakraebnchaythng Pastinachus sephen plakraebnthxng Taeniura lymma karcaaenkchnthangwithyasastrxanackr Animaliaiflm Chordatachn Chondrichthyeschnyxy Elasmobranchiixndbihy Batoideaxndb Myliobatiformesxndbyxy Dasyatoideawngs Dasyatidae 1888skul7 skul duinenuxhachuxphxngDasyatinae wngsplakraebnthng xngkvs Whipray epnwngskhxngplakraebnwngshnung ichchuxwithyasastrwa Dasyatidae aed si aexth xi di phbidthngnacudsnith nakrxy aelathael miruprangaebnrab immikhribhlng swnkhribxkaephkwangrxbtw pakxyudanlang taxyudanbn michxngnaekha 1 khuxyudanhlng mikhakrrikraelafnthiaekhngaerngcanwnmakeriyngtidtxknepnaethw ichkhbkdstwepluxkaekhngsungepnxaharhlkiddi phiwhnngeriybnimimmiekld ykewnbriewnklanghlng miswnhangthiyawehmuxn sungkhnobranniymtdhangmathaepnaes eriykwa aeshangkraebn thiokhnhangmiengiyngaehlmxyu 1 2 chin phbmaksudthung 4 chin thixacyawidthung 31 esntiemtr epnxawuthichsahrbpxngkntw miphisaerng mikhakhwamepnkrd dang pH praman 6 aelaemuxhkipaelwngxkihmid mkmiphuthukaethngbxy ephraaipaetathukekhaodyimrawng echn ethaipthukekharahwangthiplafngtwxyuitthray khnathiedinbriewnhad ephraamiphvtikrrmmkfngtwxyuitphunthray odyophlmaaekhswntaaelaengiynghangethann cakkarthimitaxyudanbnaetpakxyudanlangthaihimsamarthmxngehnxaharidewlacakin cungmixwywarbklinaelaxwywarbkhluniffainkarbxktaaehnngkhxngxahar aephrkhyayphnthudwykarxxklukepntw odymikarsubphnthuinvduhnaw twphucawaynatamprakbtwemiyxyangiklchidaelamkkdbriewnkhxblatwkhxngtwemiy emuxcaphsmphnthutwphucawayipxyudanbnaelwplxynaechuxekhasutwemiy odyswnmakcaxxklukkhrawla 5 10 tw ineluxdkhxngplawngsnimisarprakxbkhxngyueriy cungmiklinkhlaypssawaskulpccubnphbthnghmd 8 skul idaek bangkhxmulcdihaekh 7 Dasyatis Rafinesque 1810 Himantura J P Muller amp Henle 1837 Makararaja T R Roberts 2007 Neotrygon Castenau 1873 Pastinachus Ruppell 1829 Fowler 1910 Taeniura J P Muller amp Henle 1837 Urogymnus J P Muller amp Henle 1837inpraethsithyplainwngsplakraebnthngphbthnghmdpraman 70 chnid thiphbinpraethsithymithnghmd 21 chnid xathi thiphbinnacud plakraebnaemnaokhng Dasyatis laosensis plakraebnrahu Himantura chaophraya hrux polylepis plakraebnaemklxng Himantura kittipongi plakraebnkhaw Himantura signifer thiphbinnakrxyhruxthael plakraebnbw Himantura bleekeri plakraebnaemlngwn Himantura gerrardi plakraebnlayesux Himantura oxyrhynchus plakraebnchaythng Pastinachus sephen plakraebnthxng Taeniura lymma phisplakraebnengiynghangkraebn engiynghangkhxngplakraebnnn milksnaepnaethngaebnyaw miswnplayaehlm khxbthngsxngkhangmirxyhykepnfneluxy danbnmirxngcakokhnthungplayklumesllsrangphishruxtxmphis xyuitphiwchnnxk phiscakengiynghangkhxngplainwngsniimxacthaihaekchiwitid odyphismikhunsmbtiepnsaroprtincasumphanthangbadaephl odyminaphissiethahruxis aeladudsumekharabbthangedinxahar caekidkarxkesb ecbpwd echnediywkbphiskhxngnguhangkrading nxkcakniaelwyngmiexnisminkarthalayenuxeyuxidxikdwy inbukhkhlthimixakaraephmakcathaihmiikhid aelabadaephlxacluklamid aetimthungkhnesiychiwit aetinkrnithi stif exxrwin phithikrraykarothrthsnchawxxsetreliythiesiychiwitephraathukengiyngkhxngplakraebnchaythngaethngaelwesiychiwitnn miidekidcakphisodytrng aetepnephraathukaethngekhathixwywasakhykhux hwic prakxbxyuitnadwy thaihnathwmpxdcnesiychiwit pccubnniyngimmiaekphisplakraebn sungwithikarpthmphyabalkhntn ihkdbriewnpakaephldwyphasaxadhna ephuxhameluxd caknnihaechbadaephlinnaxuncdthimixunhphumipraman 43 45 xngsaeslesiys hruxichphachubnarxnphnrxbbriewnthipwdpraman 30 60 nathi hruxexaxwywaswnthiodnaethngipxngif ephraakhwamrxncathalayoprtinkhxngphis xakarpwdcakhxythuelalng phiscakhlayipexngphayin 24 chwomng hakmixakaraephmakihribnasngorngphyabalxangxingcak ITIS gov xngkvs https web archive org web 20100411092705 http www fisheries go th marine KnowladgeCenter knowledge Stingray Stingray html ekbthawr 2010 04 11 thi ewyaebkaemchchin kraebn Stingray cakkrmpramng smophchn xkhkhathwiwthn saranaruplanacudnaithy elm 1 ph s 2547 hna 1 ISBN 974 00 8701 9 cak fishbase org xngkvs Australia mourns colourful son cakbibisi khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2016 03 14 subkhnemux 2010 12 08 sth chiphisplakraebnimrunaerng phisaekhpwdxkesbethann prachachnimtxngtrahnk lingkesiy wikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb wngsplakraebnthngaehlngkhxmulxunwikispichismikhxmulphasaxngkvsekiywkb Dasyatidae