เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงส์ สุจริตกุล)

มหาอำมาตย์โท เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงส์ สุจริตกุล) อดีตรัฐมนตรีและองคมนตรี ได้รับพระราชทานนามสกุล "สุจริตกุล"

ประวัติ

เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี มีนามเดิมว่าหงส์ เกิดเมื่อวันศุกร์ ขึ้น 6 ค่ำ เดือน 9 ปีมะแม ตรงกับวันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2378 เป็นบุตรคนโตหลวงอาสาสำแดง (แตง) และคุณท้าวสุจริตธำรง (นาค)

ได้รับราชการเป็นมหาดเล็กตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้รับแต่งตั้งเป็นนายพลพัน หุ้มแพรมหาดเล็ก แล้วเลื่อนเป็นนายจ่าเรศ ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้รับบรรดาศักดิ์เป็นหลวงนาวานุรักษ์ กรมรักษาโรงเรือ ต่อมาเลื่อนเป็นพระยาราชประสิทธิ์ แล้วเลื่อนเป็นพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษาธิบดี ในปี พ.ศ. 2437

วันอังคารที่ 3 มกราคม ร.ศ. 129 (พ.ศ. 2453) ได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยา มีสมญาจารึกในหิรัญบัฏว่า เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี เทพวัชรีมหาประยุรญาติ บรมนารถมานิตวิสิษฐศักดิ์ สัตยารักษ์สถาพร จิรุปกรณ์ราชกิจ สุจริตจริยวัตร รัตตัญญุบุรุษ สุทธิถิราธยาไศรย ศรีรัตนไตรยคุณธาดา อภัยพิริยบรากรมพาหุ ถือศักดินา 10,000

เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี ป่วยเป็นโรคชรา ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2463 เวลา 20:30 น. สิริอายุได้ 86 ปี ได้รับพระราชทานโกศไม้สิบสองบรรจุศพ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2453 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2442 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2436 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการในพระองค์ (ร.ด.ม.(พ))
• พ.ศ. 2436 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2439 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2447 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 3 (ม.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)

ลำดับสาแหรก

ลำดับสาแหรกของเจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงส์ สุจริตกุล)

16. เจ้าพระยาพิษณุโลก (เมฆ)               8. เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)                       4. พระยาจินดารังสรรค์ (แก้วแขก)                             18. หลวงฤทธิ์นายศร               9. ท่านผู้หญิงน้อย                       19. ท่านยายนวล               2. หลวงอาสาสำแดง (แตง)                                   5. คุณหญิงจีน จินดารังสรรค์                             1. เจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงส์ สุจริตกุล)                                         3. ท้าวสุจริตธำรง (นาค)

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวอสัญกรรม, เล่ม ๓๗, ตอน ๐, ๕ กันยายน ๒๔๖๓, หน้า ๑๗๐๕-๕
2. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงมุรธาธร เรื่อง ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๑ 2011-11-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๓๐, ตอน ๐ ง, ๒๖ มิถุนายน ๒๔๕๖, หน้า ๖๕๓
3. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 163 (เชิงอรรถ)
4. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 160
5. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศตั้งเจ้าพระยา, เล่ม ๒๗, ตอน ๐ ง, ๑๑ มกราคม ๒๔๕๓, หน้า ๒๔๒๓-๖
6. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๐๐, ๑๑ มกราคม ๑๒๙
7. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ 2019-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๘ ตอนที่ ๔๖ หน้า ๘๗๔, ๑๖ กุมภาพันธ์ ๑๒๐
8. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๖ ตอนที่ ๒๖ หน้า ๓๖๒, ๒๔ กันยายน ๑๑๘
9. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๐ ตอนที่ ๔๒ หน้า ๔๗๑, ๑๔ มกราคม ๑๑๒
10. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และสัญญาบัตร, เล่ม ๑๓ ตอนที่ ๒๖ หน้า ๒๘๕, ๒๗ กันยายน ๑๑๕
11. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๔ 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๖๕, ๖ พฤศจิกายน ๑๒๓
12. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า, เล่ม ๒๕ ตอนที่ ๓๕ หน้า ๑๐๑๓, ๒๙ พฤศจิกายน ๑๒๗
13. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า 2015-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๑๒, ๑๑ มกราคม ๑๒๙

บรรณานุกรม

• สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 160-3. ISBN