Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
มิวนิก (อังกฤษ: Munich) หรือชื่อในภาษาเยอรมันคือ มึนเชิน (เยอรมัน: München, [ˈmʏnçn̩] (
มิวนิก | |
|---|---|
      จากบน ซ้ายไปขวา: มารีเอินพลัทซ์กับ และโบสถ์แม่พระมิวนิกเป็นฉากหลัง; พระราชวังนึมเฟินบวร์ค; เอ็งลิชเชอร์การ์เทิน; ; ; และอัลลีอันทซ์อาเรนา | |
 ธง  ตราอาร์ม | |
ที่ตั้งของมิวนิก  | |
  มิวนิก  มิวนิก | |
| พิกัด: 48°08′15″N 11°34′30″E / 48.13750°N 11.57500°E | |
| ประเทศ | เยอรมนี |
| รัฐ | ไบเอิร์น |
| จังหวัด | โอเบอร์ไบเอิร์น |
| อำเภอ | นครนอกอำเภอ |
| ปรากฎชื่อครั้งแรก | 1158 |
| เขตการปกครอง | |
| การปกครอง | |
| • (2020–26) | (SPD) |
| • พรรคที่บริหาร | / SPD |
| พื้นที่ | |
| • | 310.71 ตร.กม. (119.97 ตร.ไมล์) |
| ความสูง | 520 เมตร (1,710 ฟุต) |
| ประชากร (2020-12-31) | |
| • | 1,488,202 คน |
| • ความหนาแน่น | 4,800 คน/ตร.กม. (12,000 คน/ตร.ไมล์) |
| • เขตเมือง | 2,606,021 คน |
| • รวมปริมณฑล | 5,991,144 คน |
| (CET) | |
| • ฤดูร้อน (เวลาออมแสง) | (CEST) |
| 80331–81929 | |
| 089 | |
| ทะเบียนพาหนะ | M |
| เว็บไซต์ | www.muenchen.de |
มิวนิกตั้งอยู่บนฝั่งแม่น้ำอีซาร์ ซึ่งเป็นสาขาของแม่น้ำดานูบ ทางเหนือของเทือกเขาแอลป์ มิวนิกเป็นที่ตั้งสำนักงานเขตปกครองส่วนภูมิภาคโอเบอร์ไบเอิร์น และเป็นเขตปกครองที่มีความหนาแน่นของประชากรสูงที่สุดในเยอรมนี (4,500 คนต่อ ตร.กม.) มิวนิกเป็นเมืองที่ใหญ่เป็นอันดับสองใน รองจากกรุงเวียนนา เมืองหลวงของประเทศออสเตรีย
เมืองนี้ถูกกล่าวถึงครั้งแรกในปี ค.ศ. 1158 ฝ่ายคาทอลิกมิวนิกต่อต้านการปฏิรูปศาสนาอย่างรุนแรงและเป็นจุดแตกทางการเมืองในช่วงที่เกิดสงครามสามสิบปี แต่ไม่เคยเกิดการปะทะกันโดยตรงแม้จะถูกยึดครองโดยชาวโปรเตสแตนต์สวีเดน เมื่อภูมิภาคไบเอิร์นถูกสถาปนาขึ้นเป็นอาณาจักรอธิปไตยในปี ค.ศ. 1806 มิวนิกกลายเป็นศูนย์กลางศิลปะ สถาปัตยกรรม วัฒนธรรม และวิทยาศาสตร์ที่สำคัญของยุโรป ในปี ค.ศ. 1918 ระหว่างการปฏิวัติเยอรมัน ราชวงศ์วิทเทิลส์บัค ซึ่งปกครองไบเอิร์นมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1180 ถูกบังคับให้สละราชสมบัติในมิวนิก หลังจากนั้นได้มีการประกาศตั้งซึ่งมีอายุเพียงไม่นาน ในช่วงคริสต์ทศวรรษที่ 1920 มิวนิกกลายเป็นบ้านของกลุ่มการเมืองหลากหลาย รวมถึงกลุ่ม NSDAP หลังจากการขึ้นสู่อำนาจของนาซี มิวนิกได้รับการประกาศให้เป็น "เมืองหลวงแห่งขบวนการ" เมืองถูกทิ้งระเบิดอย่างหนักในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 แต่ก็ได้มีการฟื้นฟูภูมิทัศน์ของเมืองกลับเป็นแบบดั้งเดิมเกือบทั้งหมด หลังสิ้นสุดการยึดครองของอเมริกาภายหลังสงครามในปี ค.ศ. 1949 ประชากรในเมืองและอำนาจทางเศรษฐกิจเพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงปีที่เรียกว่า หรือ "ปาฏิหาริย์ทางเศรษฐกิจ" มิวนิกเคยเป็นเจ้าภาพการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อน 1972 และเป็นหนึ่งในเมืองเจ้าภาพการแข่งขันฟุตบอลโลก 1974 และ 2006
ปัจจุบัน มิวนิกเป็นศูนย์กลางระดับโลกในด้านศิลปะ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การเงิน สิ่งพิมพ์ วัฒนธรรม นวัตกรรม การศึกษา ธุรกิจ และการท่องเที่ยว และมีมาตรฐานและคุณภาพชีวิตในระดับสูงมาก ตามการสำรวจของ Mercer ในปี ค.ศ. 2018 มิวนิกขึ้นเป็นที่หนึ่งของเยอรมนีและอันดับสามของโลก และถูกจัดอันดับให้เป็นเมืองที่น่าอยู่ที่สุดในโลกตาม จากข้อมูลของเมื่อ ค.ศ. 2015 มิวนิกถูกจัดอันดับเป็นเมืองประเภท Alpha ถือเป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรืองมากที่สุดแห่งหนึ่งและเติบโตเร็วที่สุดในเยอรมนี
เศรษฐกิจหลักของมิวนิกอยู่บนพื้นฐานของอุตสาหกรรม ยานยนต์ ภาคบริการ และอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ รวมถึงด้านไอที เทคโนโลยีชีวภาพ วิศวกรรม และอิเล็กทรอนิกส์ เป็นที่ตั้งสำนักงานใหญ่ของบริษัทข้ามชาติจำนวนมาก เช่น BMW, Siemens, MAN, Allianz และ MunichRE มิวนิกเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยวิจัย 2 แห่ง สถาบันวิทยาศาสตร์มากมาย และพิพิธภัณฑ์เทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์ระดับโลก เช่น พิพิธภัณฑ์เยอรมัน และ มิวนิกมีสถานที่ท่องเที่ยวทางสถาปัตยกรรมและวัฒนธรรม งานกีฬา นิทรรศการ และเทศกาลอ็อกโทเบอร์เฟสต์ประจำปีที่มีชื่อเสียงของเมือง ดึงดูดนักท่องเที่ยวจำนวนมาก ประชากรของเมืองที่มีภูมิหลังเป็นชาวต่างชาติมีสัดส่วนคิดเป็นถึง 37.7% ของประชากรทั้งหมดหรือมากกว่า 530,000 คน
ชื่อ
ชื่อของเมืองมักจะถูกตีความว่ามีรากศัพท์จากหรือ Munichen หมายถึง "โดยเหล่าพระ" (by the monks) ซึ่งหมายถึงพระในคณะเบเนดิกติน ผู้ดูแลวัดในพื้นที่ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นเมืองเก่าของมิวนิก บนตราอาร์มของเมืองในปัจจุบันยังมีภาพของพระอยู่หนึ่งรูป
มิวนิกถูกกล่าวถึงเป็นครั้งแรกในชื่อ forum apud Munichen ในใบอนุญาโตตุลาการเอาคส์บวร์ค (เยอรมัน: Augsburger Schied) เมื่อวันที่ 14 มิถุนายน ค.ศ. 1158 โดยจักรพรรดิฟรีดริชที่ 1 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
ชื่อของเมืองในภาษาเยอรมันสมัยใหม่คือ "München" แต่ถูกแปลออกเป็นภาษาต่าง ๆ ในภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส และภาษาอื่น ๆ ใช้คำว่า "Munich" ในภาษาอิตาลี "Monaco (di Baviera)" ในภาษาโปรตุเกส "Munique"
ประวัติศาสตร์
ยุคก่อนประวัติศาสตร์
การค้นพบทางโบราณคดีในมิวนิก เช่น ในเขตไฟรฮัม/เอาบิง (Freiham/Aubing) บ่งชี้ว่ามีการตั้งถิ่นฐานและหลุมศพยุคแรกที่ย้อนกลับไปถึงยุคสัมฤทธิ์ (ก่อนคริสต์ศักราช 600-700 ปี) นอกจากนี้ยังพบหลักฐานการตั้งถิ่นฐานของชาวเคลต์ในช่วงยุคเหล็กบริเวณพื้นที่รอบเขตแพร์ลัค (Perlach)
ยุคโรมันและหลังยุคโรมัน
ถนนโรมันโบราณสายหนึ่งชื่อ Via Julia ซึ่งเชื่อมเมืองเอาคส์บวร์คและซาลซ์บูร์กเข้าด้วยกัน ตัดข้ามแม่น้ำอีซาร์ทางทิศใต้ของมิวนิกในยุคปัจจุบันบริเวณเมืองไบเยอบรุน (Baierbrunn) และเกาทิง (Gauting) ในเขตเด็นนิง/โบเกินเฮาเซิน (Denning/Bogenhausen) ทางตะวันออกเฉียงเหนือของมิวนิกมีการขุดค้นทางโบราณคดีของชุมชนชาวโรมัน
ในศตวรรษที่ 6 และหลังจากนั้น ได้มีกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ เช่น ชาวบายูวาเริน (เยอรมัน: Bajuwaren) อาศัยอยู่บริเวณใกล้เคียงเมืองมิวนิกในปัจจุบัน เช่น ในเขตโยฮันเนิสเคียร์เชิน (Johanneskirchen), เฟ็ลด์ม็อคคิง (Feldmoching), โบเกินเฮาเซิน (Bogenhausen) และพัสซิง (Pasing) โบสถ์คริสต์แห่งแรกที่รู้จักถูกสร้างขึ้นราว ค.ศ. 815 ในเขตเฟริทมันนิง (Fröttmanning)
กำเนิดเมืองยุคกลาง
ต้นกำเนิดของเมืองมิวนิกสมัยใหม่เป็นผลมาจากการต่อสู้แย่งชิงอำนาจระหว่างขุนศึกทหารกับบิชอปคาทอลิกผู้มีอิทธิพล ไฮน์ริชสิงห์ และ (เสียชีวิต 1195) หนึ่งในเจ้าชายเยอรมันที่ทรงอิทธิพลที่สุดในยุคของเขา ปกครองเหนือดินแดนอันกว้างใหญ่ในจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ของเยอรมันตั้งแต่ทางเหนือและทะเลบอลติกลงไปจนถึงเทือกเขาแอลป์ ไฮน์ริชต้องการขยายอำนาจของเขาในบาวาเรียด้วยการเข้าควบคุมกิจการการค้าเกลือที่สร้างกำไรให้อย่างมาก โดยขณะนั้นผู้ควบคุมกิจการคือคริสตจักรคาทอลิกในไฟรซิง
(เสียชีวิต 1158) เป็นนักปราชญ์ นักประวัติศาสตร์ และบาทหลวงแห่งสังฆมณฑลไฟรซิงซึ่งกินเนื้อที่ขนาดใหญ่ในบาวาเรีย หลายปีก่อนหน้า (เวลาที่แน่นอนไม่ชัดเจน แต่คาดว่าอยู่ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 10) พระเบเนดิกตินได้ช่วยสร้างสะพานเก็บค่าผ่านทางและด่านศุลกากรเหนือแม่น้ำอีซาร์ (คาดว่าอยู่บริเวณเขตโอเบอร์เฟือริงในปัจจุบัน) เพื่อควบคุมเส้นทางการค้าเกลือระหว่างเมืองเอาคส์บวร์คและซาลซ์บูร์กที่มีมาตั้งแต่
ไฮน์ริชต้องการคุมสะพานเก็บค่าผ่านทางซึ่งหมายถึงรายได้สำหรับเขาเอง ดังนั้นเขาจึงทำลายสะพานและด่านศุลกากรของบิชอปในปี ค.ศ. 1156 จากนั้นเขาก็สร้างสะพานเก็บค่าผ่านทางและด่านศุลกากรขึ้นใหม่ รวมถึงตลาดเหรียญในบริเวณใกล้กับแม่น้ำใกล้ชุมชนและบ้านของเขา (ปัจจุบันคือเขตเมืองเก่า บริเวณมารีเอินพลัทซ์, มารีเอินโฮฟ และโบสถ์นักบุญปีเตอร์) สะพานเก็บค่าผ่านทางข้ามแม่น้ำอีซาร์แห่งใหม่นี้คาดว่าตั้งอยู่ที่บริเวณ(เกาะพิพิธภัณฑ์)และสะพานลูทวิช (Ludwigsbrücke) ในปัจจุบัน
บิชอปอ็อทโทประท้วงเรื่องนี้ต่อจักรพรรดิเฟรเดอริค บาร์บาโรซา หลานชายของเขา ความขัดแย้งได้ยุติลงเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน ค.ศ. 1158 ในเอาคส์บวร์ค เมื่อมีอนุญาโตตุลาการเอาคส์บวร์คออกมา ระบุชื่อสถานที่ที่เกิดข้อพิพาทว่า forum apud Munichen (ละติน: ลานใกล้มิวนิก) การตัดสินนี้ให้ประโยชน์แก่ดยุกไฮน์ริช แม้ว่าบิชอปอ็อทโทจะสูญเสียสะพานของเขาไป แต่คณะอนุญาโตตุลาการได้สั่งให้ไฮน์ริชจ่ายค่าชดเชยเป็นเงินหนึ่งในสามของรายได้เขาให้แก่บิชอปแห่งไฟรซิง
เหตุการณ์นี้ทำให้วันที่ 14 มิถุนายน ค.ศ. 1158 ถือเป็น 'วันสถาปนา' อย่างเป็นทางการของเมืองมิวนิก แต่ไม่ใช่เพราะเป็นวันที่มีการตั้งรกรากครั้งแรก การขุดค้นทางโบราณคดีที่มารีเอินโฮฟ ก่อนที่จะมีการก่อสร้างเพื่อขยายเส้นทางรถไฟชานเมืองใต้ดิน (S-Bahn) ในปี 2012 ได้มีการค้นพบซากเรือเก่าจากศตวรรษที่ 11 ซึ่งยืนยันว่าการตั้งถิ่นฐานในมิวนิกมีมาก่อนอนุญาโตตุลาการเอาคส์บวร์ค ค.ศ. 1158 โบสถ์นักบุญปีเตอร์อันเก่าแก่ใกล้กับมารีเอินพลัทซ์เชื่อกันว่าถูกสร้างขึ้นก่อนวันสถาปนาเมือง
ปี ค.ศ. 1175 มิวนิกได้รับสถานะเป็นเมืองและมีการสร้างป้อมปราการเสริมความแข็งแกร่ง ในปี ค.ศ. 1180 ไฮน์ริชสิงห์สูญเสียการยอมรับจากจักรพรรดิเฟรเดอริค เขาได้รับการพิจารณาคดีและถูกเนรเทศ อ็อทโทที่ 1 แห่งวิทเทิลส์บัคได้รับการแต่งตั้งเป็นดยุกแห่งบาวาเรียต่อจากเขา การปกครองเมืองมิวนิกถูกเปลี่ยนมือไปยังบิชอปแห่งไฟรซิง และถูกเปลี่ยนมืออีกครั้งใน ค.ศ. 1240 ไปยังอ็อทโทที่ 2 แห่งวิทเทิลส์บัค ใน ค.ศ. 1255 เมื่อดัชชีแห่งบาวาเรียถูกแบ่งออกเป็นสองภาค มิวนิกก็ได้กลายเป็นที่พำนักของขุนนางแห่งบาวาเรียตอนบน
วันที่ 13 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1327 เกิดเพลิงไหม้ครั้งใหญ่ในมิวนิก กินเวลาสองวันและทำลายเมืองไปราวหนึ่งในสามดยุกลูทวิชที่ 4 ซึ่งเป็นชาวเมืองมิวนิก ได้รับเลือกเป็นกษัตริย์เยอรมันในปี ค.ศ. 1314 และขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์เมื่อ ค.ศ. 1328 พระองค์ได้เสริมสถานะของเมืองให้แข็งแรงยิ่งขึ้นโดยให้เมืองเป็นผู้ผูกขาดการค้าเกลือ เป็นการรับประกันรายได้เพิ่มเติม ค.ศ. 1349 เกิดกาฬโรคระบาดทั่วมิวนิกและบาวาเรีย
ในคริสต์ศตวรรษที่ 15 มิวนิกได้รับการฟื้นฟูศิลปะกอทิก ศาลากลางเก่าได้รับการต่อขยาย โบสถ์แม่พระมิวนิกซึ่งเป็นโบสถ์กอทิกที่ใหญ่ที่สุดของเมืองถูกสร้างขึ้นตั้งแต่ปี 1468 เสร็จภายในเวลาเพียง 20 ปี ปัจจุบันมีสถานะเป็นมหาวิหาร
เมืองหลวงหลังการรวมบาวาเรีย
เมื่อดัชชีย่อยทั้งสี่แห่งของบาวาเรียกลับมารวมกันในปี ค.ศ. 1506 จากการทำสงครามสั้น ๆ กับดัชชีแห่งลันทซ์ฮูท มิวนิกจึงกลายเป็นเมืองหลวงดััชชีแห่งบาวาเรีย ศิลปะและการเมืองได้รับอิทธิพลจากราชสำนักมากขึ้น ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 16 มิวนิกเป็นศูนย์กลางแห่งหนึ่งของการปฏิรูปคาทอลิกและศิลปะเรอแนซ็องส์ในเยอรมนี ดำริให้สร้างโบสถ์ซังกท์มิชชาเอลของคณะเยสุอิต ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นศูนย์กลางแห่งหนึ่งของการปฏิรูปคาทอลิก นอกจากนี้ในปี ค.ศ. 1589 ยังมีการสร้างโรงเบียร์ (Hofbräuhaus) ผลิตเบียร์สีน้ำตาล ปี ค.ศ. 1609 ก่อตั้งสันนิบาตคาทอลิกขึ้นในมิวนิก
ปี ค.ศ. 1623 ช่วงที่เกิดสงครามสามสิบปี มิวนิกมีสถานะเป็นที่ประทับของเจ้านครรัฐผู้คัดเลือก เนื่องด้วยประมุขมัคซีมีลีอานที่ 1 ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นคณะผู้คัดเลือกหนึ่งในการเลือกแต่งตั้งพระจักรพรรดิ แต่หลังจากนั้นในปี ค.ศ. 1632 มิวนิกก็ถูกปกครองโดย กษัตริย์แห่งสวีเดน สองปีต่อมา ระหว่างปี ค.ศ. 1634 และ 1635 เกิดกาฬโรคระบาดทำให้ประชากรของเมืองราวหนึ่งในสามเสียชีวิต ภายใต้สถานะที่ประมุขเป็นผู้คัดเลือก มิวนิกเป็นศูนย์กลางสำคัญของวัฒนธรรมบารอกรวมทั้งต้องประสบกับการยึดครองของราชวงศ์ฮาพส์บวร์คในปี ค.ศ. 1704 และ ค.ศ. 1742
หลังการผูกมิตรกับฝรั่งเศสในยุคของนโปเลียนเมื่อปี ค.ศ. 1806 มิวนิกกลายเป็นเมืองหลวงของราชอาณาจักรบาวาเรียที่สถาปนาขึ้นใหม่ ผู้คัดเลือกมัคซีมีลีอาน โยเซ็ฟ กลายเป็นกษัตริย์องค์แรกของอาณาจักร เป็นที่ตั้งของสภารัฐ (เยอรมัน: Landtag) และอัครมุขมณฑลมิวนิกและไฟรซิงใหม่
ในช่วงต้นถึงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 กำแพงเมืองเก่าส่วนใหญ่ที่เคยทำหน้าที่เป็นป้อมปราการของมิวนิกถูกรื้อถอนเนื่องจากการขยายตัวของประชากร
เทศกาลเบียร์อ็อกโทเบอร์เฟสต์ของมิวนิกที่มีชื่อเสียงและจัดขึ้นทุกปี มีต้นกำเนิดมาจากพิธีอภิเษกสมรสครั้งหนึ่งของราชสำนักเมื่อเดือนตุลาคม ค.ศ. 1810 ลานจัดพิธีเป็นส่วนหนึ่งของสนาม "เทเรเซียนวีเซอ" (Theresienwiese) ในปัจจุบันซึ่งอยู่ใกล้กับเขตเมืองเก่า
ในปี ค.ศ. 1826 มหาวิทยาลัยลูทวิช-มัคซีมีลีอานถูกย้ายจากเมืองลันทซ์ฮูทมายังมิวนิก อาคารที่สวยงามที่สุดหลายแห่งของเมืองมาจากยุคนี้และสร้างขึ้นในรัชสมัยของ(กษัตริย์บาวาเรีย)สามพระองค์แรก โดยเฉพาะในรัชสมัยของ ทรงส่งเสริมสถานะของเมืองมิวนิกให้กลายเป็นศูนย์กลางศิลปะ ดึงดูดศิลปินจำนวนมากเข้ามาและยกระดับคุณค่าทางสถาปัตยกรรมของเมืองด้วยการสร้างถนนใหญ่และอาคารต่าง ๆ
สถานีรถไฟมิวนิกแห่งแรกถูกสร้างขึ้นในปี ค.ศ. 1839 โดยมีเส้นทางหนึ่งสายออกจากเมืองไปทางทิศตะวันตกสู่เอาคส์บวร์ค ในปี ค.ศ. 1849 สถานีรถไฟแห่งใหม่สร้างเสร็จซึ่งกลายเป็นมาสถานีรถไฟกลางมิวนิก มีเส้นทางไปทางทิศเหนือถึงเมืองลันทซ์ฮูทและเรเกินส์บวร์ค
พอเข้าสู่รัชสมัยของพระเจ้าลูทวิชที่ 2 ในปี ค.ศ. 1864 พระองค์ได้ใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่นอกเขตเมืองหลวง สนพระทัยไปกับการสร้างปราสาทอันฟุ้งเฟ้อตามพื้นที่ชนบทของบาวาเรียจนได้รับฉายาในภายหลังว่าเป็น "กษัตริย์เทพนิยาย" หากแต่ในด้านคุณความดีพระองค์ยังทรงเป็นผู้อุปถัมภ์ริชชาร์ท วากเนอร์ คีตกวีคนสำคัญของเยอรมนี ทั้งปราสาทหลายแห่งที่พระองค์ได้สร้างไว้ ดึงดูดนักท่องเที่ยวให้เข้ามายังรัฐไบเอิร์น หลังรัชสมัยพระเจ้าลูทวิชที่ 2 สมัยของเจ้าชาย ผู้ทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ได้มีกิจกรรมทางศิลปะและวัฒนธรรมเพิ่มขึ้นอีกมากในมิวนิก บางส่วนส่งอิทธิพลไปสู่ระดับโลก เช่น ศิลปิน และกลุ่มเบลาเออไรเทอร์
สงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสงครามโลกครั้งที่สอง
ตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่หนึ่งปะทุขึ้นในปี 1914 ชาวเมืองมิวนิกใช้ชีวิตกันอย่างยากลำบาก ฝ่ายสัมพันธมิตรปิดล้อมเยอรมนีทำให้เกิดการขาดแคลนอาหารและเชื้อเพลิง การโจมตีทางอากาศของฝรั่งเศสในปี 1916 มีระเบิดสามลูกตกลงมาในมิวนิก
เดือนมีนาคม ค.ศ. 1916 บริษัทเครื่องยนต์อากาศยานและรถยนต์สามแห่งได้รวมกิจการแล้วจัดตั้ง Bayerische Motoren Werke (BMW) ขึ้นในมิวนิก
หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง มิวนิกกลายเป็นศูนย์กลางความไม่สงบทางการเมืองที่สำคัญ พระเจ้าลูทวิชที่ 3 และครอบครัวของพระองค์ลี้ภัยออกจากเมืองในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1918 ก่อนการปฏิวัติเยอรมันเพียงไม่นาน โค่นล้มราชวงศ์วิทเทิลส์บัคและตั้งรัฐประชาชนบาวาเรียขึ้น เขาดำรงตำแหน่งคนแรก จนถึงเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1919 เขาถูกลอบสังหารโดย ผู้ซึ่งต่อมาได้สถาปนาขึ้น เมื่อคอมมิวนิสต์เข้ายึดอำนาจสำเร็จ เลนิน ซึ่งเคยพำนักอยู่ที่มิวนิกเมื่อหลายปีก่อนหน้า ได้ส่งโทรเลขแสดงความยินดี อย่างไรก็ตาม สาธารณรัฐโซเวียตก็ได้สิ้นสุดลงเมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม ปีเดียวกันโดยกองกำลังไฟรคอร์ ในขณะที่รัฐบาลสาธารณรัฐกำลังฟื้นฟู มิวนิกก็กลายเป็นแหล่งฟูมฟักของการเมืองหัวรุนแรง หนึ่งในนั้น อดอล์ฟ ฮิตเลอร์และพรรคสังคมนิยมแห่งชาติไม่ช้าก็เป็นที่รู้จักขึ้นมา
สตูดิโอภาพยนตร์แห่งแรกของมิวนิก (Bavaria Film) ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1919
ในปี ค.ศ. 1923 อดอล์ฟ ฮิตเลอร์และผู้สนับสนุนเขาซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในมิวนิกได้ก่อการกบฏโรงเบียร์ขึ้นในเมือง พยายามโค่นล้มสาธารณรัฐไวมาร์และยึดอำนาจ แต่ล้มเหลว ส่งผลให้ฮิตเลอร์ถูกจับกุมและพรรคนาซี (NSDAP) เป็นอัมพาตไปชั่วขณะ มิวนิกมีความสำคัญต่อพรรคนาซีขึ้นอีกครั้งเมื่อพวกเขาขึ้นสู่อำนาจในเยอรมนีเมื่อปี ค.ศ. 1933 จากนั้นได้มีการสร้างค่ายกักกันขึ้นแห่งแรกที่เมืองดัคเคา ห่างจากมิวนิกไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ 16 กิโลเมตร เนื่องจากมิวนิกเป็นเมืองที่มีความสำคัญต่อความเจริญรุ่งโรจน์ของระบอบชาติสังคมนิยม จึงถูกเรียกว่า "เมืองหลวงแห่งขบวนการ" (เยอรมัน: Hauptstadt der Bewegung) มิวนิกเคยเป็นที่ตั้งสำนักงานใหญ่พรรคนาซีและอาคารฟือเรอร์ (เยอรมัน: Führerbauten) หลายแห่งที่ถูกสร้างขึ้นรอบ ๆ ลานเคอนิกส์พลัทซ์ (Königsplatz) อาคารบางแห่งยังคงตั้งอยู่มาจนถึงปัจจุบัน
เดือนมีนาคม ค.ศ. 1924 มิวนิกได้ออกอากาศรายการวิทยุรายการแรก สถานีดังกล่าวได้กลายมาเป็น "" (Bayerischer Rundfunk) ในปี 1931
ในปี 1938 อังกฤษและฝรั่งเศสลงนามความตกลงมิวนิกกับเยอรมนีที่เมืองมิวนิก ข้อตกลงนี้เป็นส่วนหนึ่งของนโยบายการจำยอมสละของอังกฤษและฝรั่งเศส โดยนายกรัฐมนตรี เนวิล เชมเบอร์ลินของอังกฤษรับรองการผนวกดินแดนซูเดเทินลันท์ของเชโกสโลวาเกียเข้าเป็นส่วนหนึ่งของเยอรมนีด้วยความหวังที่จะทำให้ฮิตเลอร์พอใจต่อการขยายดินแดนของเขา
ซึ่งเป็นสนามบินแห่งแรกในมิวนิก ก่อสร้างแล้วเสร็จในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1939 ในเขตรีม (Riem) และเปิดทำการจนกระทั่งย้ายไปยังสนามบินแห่งใหม่ใกล้เขตไฟรซิงในปี ค.ศ. 1992
วันที่ 8 พฤศจิกายน 1939 ไม่นานหลังจากสงครามโลกครั้งสองเริ่มขึ้น มีการวางระเบิดในเบือร์เกอร์บร็อยเค็ลเลอร์ในมิวนิก เพื่อพยายามลอบสังหารอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ ในระหว่างการกล่าวสุนทรพจน์ของพรรคการเมือง แต่ฮิตเลอร์ได้ออกจากอาคารไปไม่กี่นาทีก่อนที่จะเกิดการระเบิดขึ้น ปัจจุบันพื้นที่ดังกล่าวเป็นที่ตั้งของอาคาร GEMA, ศูนย์วัฒนธรรมกัสไทก์ (Gasteig) และโรงแรมมิวนิกซิตีฮิลตัน
ช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง มิวนิกเป็นฐานของขบวนการกุหลาบขาว ซึ่งเป็นของนักศึกษาในช่วงเดือนมิถุนายน 1942 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 1943 สมาชิกแกนนำถูกจับกุมและถูกประหารชีวิตหลังมีการแจกใบปลิวในมหาวิทยาลัยมิวนิก โดยฮันส์ (Hans) และโซฟี โชล (Sophie Scholl) มิวนิกได้รับความเสียหายอย่างหนักในช่วงสงครามจากการทิ้งระเบิดของฝ่ายสัมพันธมิตร โดยมีการโจมตีทางอากาศทั้งสิ้น 71 ครั้งภายในเวลาห้าปี ช่วงสิ้นสุดสงคราม กองทหารสหรัฐได้เข้ายึดและปลดปล่อยมิวนิกในวันที่ 30 เมษายน ค.ศ. 1945
หลังสงครามจนถึงปัจจุบัน
หลังการเข้ายึดของสหรัฐในปี ค.ศ. 1945 (พ.ศ. 2488) มิวนิกได้รับการสร้างขึ้นใหม่ทั้งหมดตามแผนที่วางไว้อย่างพิถีพิถัน ผังถนนก่อนสงครามถูกรักษาเอาไว้ มิวนิกเริ่มโตขึ้นโดยในปี 1957 มีประชากรมากกว่า 1 ล้านคน และยังคงรักษาสถานะสำคัญในด้านเศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรมของประเทศเยอรมนีเอาไว้ จนเกิดฉายาเมืองหลวงลับ (Heimliche Hauptstadt) เป็นเวลากว่าหลายทศวรรษหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
สถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งบาวาเรียเริ่มออกอากาศทางโทรทัศน์ครั้งแรกในมิวนิกในปี ค.ศ. 1954
มิวนิกเป็นเมืองเจ้าภาพจัดการประชุมประจำปีเกี่ยวกับนโยบายความมั่นคงระหว่างประเทศ (Munich Security Conference) ตั้งแต่ ค.ศ. 1963 จนถึงปัจจุบัน
มิวนิกยังเป็นที่รู้จักในระดับการเมืองด้วยอิทธิพลอันแข็งแกร่งของนักการเมืองชาวบาวาเรีย (Franz Josef Strauss) ในระหว่างปี 1960 ถึง 1980 ท่าอากาศยานมิวนิกที่สร้างขึ้นในปี 1992 ได้รับการตั้งชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่เขา
มิวนิกเคยเป็นเมืองเจ้าภาพจัดกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อน 1972 ซึ่งเกิดเหตุการณ์สังหารหมู่อันน่าเศร้าขึ้น โดยนักกีฬาชาวอิสราเอล 11 คนถูกสังหารโดยผู้ก่อการร้ายชาวปาเลสไตน์ การสังหารหมู่ยังเกิดขึ้นในปี 1980 และ 2016 มิวนิกได้รับเกียรติให้เป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันฟุตบอลโลก 1974 รอบชิงชนะเลิศ และเป็นหนึ่งในเมืองเจ้าภาพฟุตบอลโลก 2006
ภูมิศาสตร์
เมืองมิวนิกตั้งอยู่บน อยู่ห่างจากตอนเหนือของเทือกเขาแอลป์ไปทางทิศเหนือประมาณ 50 กิโลเมตร มิวนิกตั้งอยู่สูง 520 เมตร (1,706.04 ฟุต) จากระดับน้ำทะเลปานกลาง แม่น้ำสำคัญที่ไหลผ่านได้แก่ แม่น้ำอีซาร์ และ
ภูมิอากาศ
มิวนิกมีสภาพอากาศแบบภาคพื้นทวีป สภาพอากาศที่รุนแรงบางครั้งเกิดโดยการที่อยู่ใกล้กับเทือกเขาแอลป์ ความสูงของเมืองและความใกล้ชิดกับเทือกเขาแอลป์แสดงถึงการมีปริมาณหิมะตกที่สูง พายุฝนมักจะเกิดขึ้นอย่างรุนแรงและคาดไม่ถึง อุณหภูมิระหว่างกลางวันและกลางคืน หรือฤดูหนาวและฤดูร้อนอาจแตกต่างกันมาก ลมอุ่นจากเทือกเขาแอลป์ (เรียกว่า ) สามารถเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิได้รวดเร็วภายในไม่กี่ชั่วโมง แม้แต่ในฤดูหนาว
ฤดูหนาวมีช่วงตั้งแต่เดือนธันวาคมถึงมีนาคม เมืองมิวนิกประสบกับฤดูหนาวที่หนาวจัด ซึ่งฝนตกหนักสามารถเกิดขึ้นได้ในฤดูหนาว แต่ไม่บ่อยนัก ช่วงเดือนที่หนาวที่สุดคือมกราคม ที่มีอุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ -1 องศาเซลเซียส (30 องศาฟาเรนไฮต์) หิมะจะปกคลุมอย่างน้อย 2 อาทิตย์ในฤดูหนาว ส่วนในฤดูร้อนจะมีอากาศเย็นสบาย โดยมีอุณหภูมิเฉลี่ยสูงสุด 23 องศาเซลเซียส (73 องศาฟาเรนไฮต์) โดยเดือนที่ร้อนที่สุดคือกรกฎาคม ช่วงเวลาฤดูร้อนอยู่ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงกันยายน
| ข้อมูลภูมิอากาศของมิวนิก (Dreimühlenviertel), ความสูง: 515 เมตร และ 535 เมตร, ปกติ ค.ศ. 1981–2010, สูงสุด ค.ศ. 1954–ปัจจุบัน | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| เดือน | ม.ค. | ก.พ. | มี.ค. | เม.ย. | พ.ค. | มิ.ย. | ก.ค. | ส.ค. | ก.ย. | ต.ค. | พ.ย. | ธ.ค. | ทั้งปี |
| อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | 18.9 (66) | 21.4 (70.5) | 24.0 (75.2) | 32.2 (90) | 31.8 (89.2) | 35.2 (95.4) | 37.5 (99.5) | 37.0 (98.6) | 31.8 (89.2) | 28.2 (82.8) | 24.2 (75.6) | 21.7 (71.1) | 37.5 (99.5) |
| อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F) | 3.5 (38.3) | 5.0 (41) | 9.5 (49.1) | 14.2 (57.6) | 19.1 (66.4) | 21.9 (71.4) | 24.4 (75.9) | 23.9 (75) | 19.4 (66.9) | 14.3 (57.7) | 7.7 (45.9) | 4.2 (39.6) | 13.9 (57) |
| อุณหภูมิเฉลี่ยแต่ละวัน °C (°F) | 0.3 (32.5) | 1.4 (34.5) | 5.3 (41.5) | 9.4 (48.9) | 14.3 (57.7) | 17.2 (63) | 19.4 (66.9) | 18.9 (66) | 14.7 (58.5) | 10.1 (50.2) | 4.4 (39.9) | 1.3 (34.3) | 9.7 (49.5) |
| อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F) | -2.5 (27.5) | -1.9 (28.6) | 1.6 (34.9) | 4.9 (40.8) | 9.4 (48.9) | 12.5 (54.5) | 14.5 (58.1) | 14.2 (57.6) | 10.5 (50.9) | 6.6 (43.9) | 1.7 (35.1) | -1.2 (29.8) | 5.9 (42.6) |
| อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | -22.2 (-8) | -25.4 (-13.7) | -16.0 (3.2) | -6.0 (21.2) | -2.3 (27.9) | 1.0 (33.8) | 6.5 (43.7) | 4.8 (40.6) | 0.6 (33.1) | -4.5 (23.9) | -11.0 (12.2) | -20.7 (-5.3) | −25.4 (−13.7) |
| หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว) | 48 (1.89) | 46 (1.81) | 65 (2.56) | 65 (2.56) | 101 (3.98) | 118 (4.65) | 122 (4.8) | 115 (4.53) | 75 (2.95) | 65 (2.56) | 61 (2.4) | 65 (2.56) | 944 (37.17) |
| จำนวนชั่วโมงที่มีแดด | 79 | 96 | 133 | 170 | 209 | 210 | 238 | 220 | 163 | 125 | 75 | 59 | 1,777 |
| แหล่งที่มา 1: | |||||||||||||
| แหล่งที่มา 2: SKlima.de | |||||||||||||
เขตการปกครอง
นับตั้งแต่การปฏิรูปการปกครองในปี ค.ศ. 1992 เมืองมิวนิกประกอบด้วยเขตนคร (เยอรมัน: Stadtbezirke) จำนวนทั้งสิ้น 25 เขต (พื้นที่และประชากรเดือนธันวาคม 2021) ได้แก่
| ที่ | เขต | พื้นที่ (ตร.กม.) | ประชากร | ความหนาแน่น (คนต่อตร.กม.) | แผนที่ |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | อัลท์ชตัท-เลเฮิล (Altstadt-Lehel) | 3.15 | 20,626 | 6,556 |  |
| 2 | ลูทวิชส์ฟอร์ชตัท-อีซาร์ฟอร์ชตัท (Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt) | 4.40 | 50,943 | 11,573 | |
| 3 | มักฟอร์ชตัท (Maxvorstadt) | 4.30 | 51,228 | 11,918 | |
| 4 | ชวาบิง-เว็สท์ (Schwabing-West) | 4.36 | 68,255 | 15,643 | |
| 5 | เอา-ฮาอิดเฮาเซิน (Au-Haidhausen) | 4.22 | 62,315 | 14,767 | |
| 6 | เซ็นด์ลิง (Sendling) | 3.94 | 40,704 | 10,334 | |
| 7 | เซ็นด์ลิง-เว็สท์พาร์ค (Sendling-Westpark) | 7.81 | 60,540 | 7,747 | |
| 8 | ชวันทาเลอร์เฮอเออ (Schwanthalerhöhe) | 2.07 | 28,870 | 13,945 | |
| 9 | น็อยเฮาเซิน-นึมเฟินบวร์ค (Neuhausen-Nymphenburg) | 12.91 | 99,415 | 7,698 | |
| 10 | โมซัค (Moosach) | 11.09 | 54,928 | 4,951 | |
| 11 | มิลแบทส์โฮเฟิน-อัม ฮาร์ท (Milbertshofen-Am Hart) | 13.42 | 75,658 | 5,639 | |
| 12 | ชวาบิง-ไฟรมัน (Schwabing-Freimann) | 25.67 | 77,701 | 3,026 | |
| 13 | โบเกินเฮาเซิน (Bogenhausen) | 23.71 | 92,593 | 3,905 | |
| 14 | แบร์คอัมไลม์ (Berg am Laim) | 6.31 | 46,769 | 7,406 | |
| 15 | ทรูเดอริง-รีม (Trudering-Riem) | 22.45 | 74,884 | 3,335 | |
| 16 | ราเมิร์สดอร์ฟ-แพร์ลัค (Ramersdorf-Perlach) | 19.90 | 118,010 | 5,931 | |
| 17 | โอเบอร์กีซิง-ฟาซานการ์เทิน (Obergiesing-Fasangarten) | 5.72 | 53,483 | 9,349 | |
| 18 | อุนเทอร์กีซิง-ฮาร์ลัคชิง (Untergiesing-Harlaching) | 8.06 | 52,999 | 6,578 | |
| 19 | ทาลเคียร์เชิน-โอเบอร์เซ็นด์ลิง-ฟอร์สเทินรีท-เฟือร์สเทินรีท-ซ็อลเลิน (Thalkirchen-Obersendling-Forstenried-Fürstenried-Solln) | 17.76 | 99,260 | 5,588 | |
| 20 | ฮาเดิร์น (Hadern) | 9.22 | 50,290 | 5,452 | |
| 21 | พัสซิง-โอเบอร์เม็นซิง (Pasing-Obermenzing) | 16.50 | 78,232 | 4,742 | |
| 22 | เอาบิง-ล็อกเฮาเซิน-ลังวีด (Aubing-Lochhausen-Langwied) | 34.06 | 51,786 | 1,521 | |
| 23 | อัลลัค-อุนเทอร์เม็นซิง (Allach-Untermenzing) | 15.45 | 34,566 | 2,237 | |
| 24 | เฟ็ลด์ม็อคคิง-ฮาเซินแบร์เกิล (Feldmoching-Hasenbergl) | 28.94 | 62,192 | 2,149 | |
| 25 | ไลม์ (Laim) | 5.29 | 55,881 | 10,572 | |
| มิวนิก | 310.71 | 1,562,128 | 5,028 |
ประชากร
ในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2007 เมืองมิวนิกมีประชากร 1.34 ล้านคน โดย 300,129 คนไม่ใช่พลเมืองชาวเยอรมัน มิวนิกมีชุมชนชาวตุรกีและบอลข่านอยู่อย่างหนาแน่น ชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่มากที่สุดได้แก่ ชาวตุรกี (43,309 คน) (30,385 คน) (24,866 คน) (24,439 คน) กรีก (22,486 คน) ออสเตรีย (21,411 คน) และชาวอิตาลี (20,847 คน) ซึ่ง 37% ของจำนวนชาวต่างชาติที่อยู่ในมิวนิกมาจากสหภาพยุโรป
ในปี ค.ศ. 1700 มิวนิกมีประชากรเพียง 24,000 คน ประชากรเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าในทุก ๆ 30 ปี ตัวอย่างเช่น มิวนิกมีประชากร 100,000 คนใน ค.ศ.1852 และต่อมาในปี ค.ศ. 1883 มีประชากร 250,000 คน และในปี ค.ศ.1901 ได้เพิ่มขึ้นสองเท่าอีกเป็น 500,000 คน ตั้งแต่ตอนนี้ มิวนิกได้กลายเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดอันดับ 3 ในประเทศเยอรมนี ใน ค.ศ.1933 มีประชากร 840,901 คน และในปี ค.ศ.1957 มิวนิกมีประชากรเกินกว่า 1 ล้านคน
ประชากรกว่า 47.4% ในเมืองมิวนิกไม่นับถือศาสนาใด ๆ โดยในวันที่ 31 ธันวาคม ค.ศ. 2008 มีประชากรนับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก 38.3% ศาสนาคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์ 14.0% และยิว 0.3%
กีฬา
มิวนิกเป็นบ้านของทีมฟุตบอลมืออาชีพจำนวนมาก รวมถึงสโมสรฟุตบอลบาเยิร์นมิวนิก ซึ่งเป็นทีมที่มีชื่อเสียงและประสบความสำเร็จมากที่สุดในเยอรมนี ปัจจุบันมีทีมฟุตบอลในเมืองมิวนิกที่ได้เข้าเล่นในบุนเดิสลีกา 3 ทีม ได้แก่ สโมสรฟุตบอลบาเยิร์นมิวนิก, เทเอสเฟา 1860 มึนเชิน และ ซึ่งทั้งสามทีมได้เล่นในดิวิชั่นสูงสุดของฟุตบอลเยอรมัน ส่วนทีมฮอกกี้ของมิวนิกคือ
มิวนิกเคยเป็นเจ้าภาพจัดกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อน 1972 ณ สนามกีฬาโอลิมปิกเมืองมิวนิก นอกจากนี้มิวนิกเป็นหนึ่งในเมืองเจ้าภาพกีฬาฟุตบอลโลก 2006 ซึ่งจัดในสนามกีฬาอัลลิอันซ์อารีนา
ในวันที่ 16 ตุลาคม ค.ศ. 2009 คณะกรรมการโอลิมปิกสากลได้กำหนดมิวนิกเป็นหนึ่งในเมืองที่ขอเสนอตัวเป็นเจ้าภาพกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาว 2018 ซึ่งรวมถึงเมือง ประเทศฝรั่งเศส และเมืองพย็องชังในเกาหลีใต้ ถ้ามิวนิกถูกเลือกให้เป็นเจ้าภาพ จะเป็นเมืองแรกของโลกที่ได้เป็นเจ้าภาพทั้งกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อน และกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาว
เมืองพี่น้อง
มิวนิกเป็นเมืองพี่น้องกับเมืองดังนี้:
![image]()
เอดินบะระ สหราชอาณาจักร (1954)![image]()
เวโรนา ประเทศอิตาลี (1960)![image]()
บอร์โด ประเทศฝรั่งเศส (1964)![image]()
ซัปโปโระ ประเทศญี่ปุ่น (1972)![image]()
ซินซินแนติ สหรัฐ (1989)![image]()
เคียฟ ประเทศยูเครน (1989)![image]()
ฮาราเร ประเทศซิมบับเว (1996)![image]()
เบียร์ชีบา ประเทศอิสราเอล (2021)
หมายเหตุ
- สถานีอุตุนิยมวิทยาสองแห่งมีหน้าที่รับผิดชอบต่อการใส่ข้อมูลภูมิอากาศ
อ้างอิง
- Liste der Oberbürgermeister in den kreisfreien Städten 30 มิถุนายน 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, accessed 18 July 2021.
- [Data and facts about the Munich Metropolitan Region]. Europäische Metropolregion München e.V. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 June 2019. สืบค้นเมื่อ 20 June 2019.
- "Tabellenblatt "Daten 2", Statistischer Bericht A1200C 202041 Einwohnerzahlen der Gemeinden, Kreise und Regierungsbezirke". (ภาษาเยอรมัน). June 2021.
- Landeshauptstadt München, Redaktion. "Landeshauptstadt München – Bevölkerung". Landeshauptstadt München. จากแหล่งเดิมเมื่อ 19 February 2016. สืบค้นเมื่อ 12 February 2016.
- (ภาษาเยอรมัน). Europäische Metropolregion München e.V. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 May 2017. สืบค้นเมื่อ 17 April 2017.
- Englund, Peter (1993). Ofredsår. Stockholm: Atlantis.
- "Quality of Living City Rankings". จากแหล่งเดิมเมื่อ 4 April 2019. สืบค้นเมื่อ 28 June 2018.
- "Munich Named The Most Livable City In The World". Forbes. 25 June 2018. จากแหล่งเดิมเมื่อ 3 July 2018. สืบค้นเมื่อ 2 July 2018.
- "Alpha, Beta and Gamma cities (updated 2015)". Spotted by Locals. 11 March 2019. จากแหล่งเดิมเมื่อ 21 February 2016. สืบค้นเมื่อ 28 February 2016.
- "Wo die reichsten und ärmsten Städte Deutschlands liegen". WirtschaftsWoche (ภาษาเยอรมัน). 19 April 2019. สืบค้นเมื่อ 19 May 2020.
- Boytchev, Hristio (2018). "A European heavyweight". Nature. 563 (7729): S14–S15. Bibcode:2018Natur.563S..14B. doi:10.1038/d41586-018-07208-0. PMID 30382228.
- "Munich Travel Tourism Munich". muenchen.de. จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 February 2016. สืบค้นเมื่อ 12 February 2016.
- "Ausländeranteil in der Bevölkerung: In München ist die ganze Welt zu Hause – Abendzeitung München". www.abendzeitung-muenchen.de. จากแหล่งเดิมเมื่อ 31 December 2015. สืบค้นเมื่อ 31 December 2015.
- "Munich". Online Etymology Dictionary (ภาษาอังกฤษ).
- Wolf-Armin Freiherr von Reitzenstein (2006), "München", Lexikon bayerischer Ortsnamen. Herkunft und Bedeutung. Oberbayern, Niederbayern, Oberpfalz (ภาษาเยอรมัน), München: , p. 171, ISBN
- Deutsches Ortsnamenbuch. Hrsg. von Manfred Niemeyer. De Gruyter, Berlin/Boston 2012, S. 420.
- ดูรายชื่อเต็มที่ วิกิพจนานุกรมภาษาเยอรมัน
- "Archäologie: Forscher finden 3000 Jahre altes Grab in München". Die Welt. July 2014. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-21.
- "Muenchen.de - das offizielle Stadtportal für München". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-21.
- Klaus Schwarz: Atlas der spätkeltischen Viereckschanzen Bayerns – Pläne und Karten. München, 1959
- Wolfgang Krämer: Geschichte der Gemeinde Gauting einschließlich der Hofmarken Fußberg und Königswiesen nebst Grubmühle, Reismühle und Gemeinde Stockdorf sowie der Schwaigen Kreuzing und Pentenried. Selbstverlag der Gemeinde Gauting, 1949.
- Willibald Karl (Hrsg.): Dörfer auf dem Ziegelland. Daglfing-Denning-Englschalking-Johanneskirchen-Zamdorf. Buchendorfer, München 2002, ISBN .
- "Sensationsfund: Die Überreste der ersten Pasinger". 17 June 2016. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-21.
- "Archäologie in München - Archäologische Staatssammlung München". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-21.
- Bernd Meier, Ludwig Maile: Heilig Kreuz Fröttmaning 815-1990. Kirchenverwaltung und Pfarrgemeinderat St. Albert, München 1990, S. 13–15.
- Peter Klimesch: Münchner Isarinseln – Geschichte, Gegenwart und Zukunft. (Zum nördlichen Teil der Museumsinsel mit dem Vater-Rhein-Brunnen.) In: Ralf Sartori (Hrsg.): Die neue Isar, Band 4. München 2012. .
- Wolf-Armin Freiherr von Reitzenstein (2006), "München", Lexikon bayerischer Ortsnamen. Herkunft und Bedeutung. Oberbayern, Niederbayern, Oberpfalz (in German), München: C. H. Beck, p. 171,
- Deutsches Ortsnamenbuch. Hrsg. von Manfred Niemeyer. De Gruyter, Berlin/Boston 2012, S. 420.
- Fritz Lutz: Oberföhring. Zur 75-Jahrfeier der Eingemeindung Oberföhrings. Buchendorf: Buchendorfer Verlag 1988.
- Archaeological Showcase at the Münchner Stadtmuseum: Discoveries from the Marienhof excavations (2011/2012) 2021-11-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 31 March 2019.
- Ausgrabungen und Dokumentation - Vergangenheit aus dem Boden. Zweite Stammstrecke München. Deutsche Bahn Website. https://www.2.stammstrecke-muenchen.de/archaeologie.html 5 พฤษภาคม 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Christian Behrer: Das Unterirdische München. Stadtkernarchäologie in der bayerischen Landeshauptstadt. Buchendorfer Verlag, München 2001, , Kap. 4.2.1: St. Peter, S. 61–83.
- Bayerischer Architekten- und Ingenieurverein (Hrsg.): München und seine Bauten. BoD – Books on Demand, 2012, S. 48/49
- "Suche - Stadtbrand_von_M%C3%BCnchen". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-21.
- Wie die Pest die Münchner dahinraffte - Süddeutsche Zeitung (12. Dezember 2018). https://www.sueddeutsche.de/muenchen/pest-mittelalter-geschichte-1.4250084 13 ธันวาคม 2018 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Brigitte Huber: Mauern, Tore Bastionen. München und seine Befestigungen. Hrsg.: Historischer Verein von Oberbayern. Volk Verlag, München 2015, ISBN
- Bernhard Ücker: Die bayrische Eisenbahn 1835–1920. Süddeutscher Verlag, München,
- Siegfried Bufe: Hauptbahn München–Regensburg. Bufe Fachbuchverlag, Egglham 1997, .
- David Friedmann: Die Bavaria Film 1919 bis 1945: eine Unternehmensgeschichte im Spannungsfeld kulturpolitischer und ökonomischer Einflüsse. München 2017
- BR-Chronik: Der BR von 1922 bis heute" (in German). Bayerischer Rundfunk. 4 June 2013. Retrieved 3 September 2015.
- Cole, Robert A. "Appeasing Hitler: The Munich Crisis of 1938: A Teaching and Learning Resource," New England Journal of History (2010) 66#2 pp 1–30.
- Ralph D. Hildebrand, Rainer Wallbaum: Der Flughafen München. Ein Jahrhundertwerk. Leo, München 1992,
- Moorhouse, Roger, Killing Hitler: The Third Reich and the Plots against the Führer. Jonathan Cape, 2006, pp. 36–58.
- Liberation of Munich April 30, 1945 (Video).https://www.youtube.com/watch?v=UHn5RyaW3kc
- Rosenfeld, Gavriel D. (2000). Munich and Memory: Architecture, Monuments, and the Legacy of the Third Reich (ภาษาอังกฤษ). Berkeley: University of California Press. p. 157. ISBN .
- Das Fernsehen kommt – 1953 bis 1969" (in German). BR.
- Peter Siebenmorgen: Franz Josef Strauß, Ein Leben im Übermaß. Siedler, München 2015, .
- Stationsgeschichte der Messgeräte[], . Retrieved 12 February 2019.
- "CDC (Climate Data Center)". . จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 January 2017. สืบค้นเมื่อ 2 May 2016.
- . sklima.de (ภาษาเยอรมัน). SKlima. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 June 2016. สืบค้นเมื่อ 2 May 2016. |date=May 2016
- Bevölkerungsbestand in München (จำนวนประชากรในมิวนิก) 2022-07-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Statistisches Amt der Landeshauptstadt München (สำนักสถิตินครหลวงรัฐมิวนิก).
- (PDF) (ภาษาเยอรมัน). Statistisches Amt München. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-03-25. สืบค้นเมื่อ May 28, 2010.
{{}}: Cite journal ต้องการ|journal=((help)) - "Partnerstädte". muenchen.de (ภาษาเยอรมัน). Munich. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-21. สืบค้นเมื่อ 27 February 2021.
แหล่งข้อมูลอื่น
![image]()
หาความหมายจากวิกิพจนานุกรม![image]()
ภาพและสื่อจากคอมมอนส์![image]()
เนื้อหาข่าวจากวิกิข่าว![image]()
คำคมจากวิกิคำคม![image]()
ข้อมูลต้นฉบับจากวิกิซอร์ซ![image]()
หนังสือจากวิกิตำรา![image]()
ข้อมูลการเดินทางจากวิกิท่องเที่ยว
- Official website for the City of Munich
- Münchner Verkehrs- und Tarifverbund – public transport network
- München Wiki – open city wiki for Munich with more than 15,000 articles (ในภาษาเยอรมัน)
- On the brink: Munich 1918–1919
- Munichfound – magazine for English speaking Münchners
- Destination Munich – online guide
- Munich Airport – official website Franz Josef Strauss Airport
- münchen.tv – local TV station
- Historical Atlas of Munich (ในภาษาเยอรมัน)
ภาพ
- Geocoded Pictures of Munich 2017-07-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Munich City Panoramas – panoramic views and virtual tpurs
- Globosapiens Travel Community – travel tips
- Tales from Toytown – photos of Munich
- Munich photo gallery
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
miwnik xngkvs Munich hruxchuxinphasaeyxrmnkhux munechin eyxrmn Munchen ˈmʏncn fngesiyng Minga epnemuxnghlwngrthaelaemuxngthiihythisudkhxngrthibexirn praethseyxrmni miprachakrthngsin 1 55 lankhn krkdakhm 2020 inphunthi 310 tarangkiolemtr epnemuxngthiihyepnxndbsamineyxrmnirxngcakebxrlinaelahmbwrkh aelaepnemuxngthiihythisudthiimidmisthanaepnrthintwexng thngniyngthuxepnemuxngthiihyepnxndbthi 11 inshphaphyuorp miphuxyuxasyraw 6 lankhnmiwnik Munchen eyxrmn Minga cakbn sayipkhwa mariexinphlthskb aelaobsthaemphramiwnikepnchakhlng phrarachwngnumefinbwrkh exnglichechxrkarethin aelaxllixnthsxaernathngtraxarmthitngkhxngmiwnikmiwnikaesdngaephnthieyxrmnimiwnikaesdngaephnthirthbawaeriyphikd 48 08 15 N 11 34 30 E 48 13750 N 11 57500 E 48 13750 11 57500praethseyxrmnirthibexirncnghwdoxebxribexirnxaephxnkhrnxkxaephxprakdchuxkhrngaerk1158ekhtkarpkkhrxngkarpkkhrxng 2020 26 SPD phrrkhthibrihar SPDphunthi 310 71 tr km 119 97 tr iml khwamsung520 emtr 1 710 fut prachakr 2020 12 31 1 488 202 khn khwamhnaaenn4 800 khn tr km 12 000 khn tr iml ekhtemuxng2 606 021 khn rwmprimnthl5 991 144 khnUTC 01 00 CET vdurxn ewlaxxmaesng UTC 02 00 CEST 80331 81929089thaebiynphahnaMewbistwww muenchen de miwniktngxyubnfngaemnaxisar sungepnsakhakhxngaemnadanub thangehnuxkhxngethuxkekhaaexlp miwnikepnthitngsanknganekhtpkkhrxngswnphumiphakhoxebxribexirn aelaepnekhtpkkhrxngthimikhwamhnaaennkhxngprachakrsungthisudineyxrmni 4 500 khntx tr km miwnikepnemuxngthiihyepnxndbsxngin rxngcakkrungewiynna emuxnghlwngkhxngpraethsxxsetriy emuxngnithukklawthungkhrngaerkinpi kh s 1158 faykhathxlikmiwniktxtankarptirupsasnaxyangrunaerngaelaepncudaetkthangkaremuxnginchwngthiekidsngkhramsamsibpi aetimekhyekidkarpathaknodytrngaemcathukyudkhrxngodychawopretsaetntswiedn emuxphumiphakhibexirnthuksthapnakhunepnxanackrxthipityinpi kh s 1806 miwnikklayepnsunyklangsilpa sthaptykrrm wthnthrrm aelawithyasastrthisakhykhxngyuorp inpi kh s 1918 rahwangkarptiwtieyxrmn rachwngswithethilsbkh sungpkkhrxngibexirnmatngaetpi kh s 1180 thukbngkhbihslarachsmbtiinmiwnik hlngcaknnidmikarprakastngsungmixayuephiyngimnan inchwngkhristthswrrsthi 1920 miwnikklayepnbankhxngklumkaremuxnghlakhlay rwmthungklum NSDAP hlngcakkarkhunsuxanackhxngnasi miwnikidrbkarprakasihepn emuxnghlwngaehngkhbwnkar emuxngthukthingraebidxyanghnkinchwngsngkhramolkkhrngthi 2 aetkidmikarfunfuphumithsnkhxngemuxngklbepnaebbdngedimekuxbthnghmd hlngsinsudkaryudkhrxngkhxngxemrikaphayhlngsngkhraminpi kh s 1949 prachakrinemuxngaelaxanacthangesrsthkicephimkhunxyangmakinchwngpithieriykwa hrux patihariythangesrsthkic miwnikekhyepnecaphaphkaraekhngkhnkilaoxlimpikvdurxn 1972 aelaepnhnunginemuxngecaphaphkaraekhngkhnfutbxlolk 1974 aela 2006 pccubn miwnikepnsunyklangradbolkindansilpa withyasastr ethkhonolyi karengin singphimph wthnthrrm nwtkrrm karsuksa thurkic aelakarthxngethiyw aelamimatrthanaelakhunphaphchiwitinradbsungmak tamkarsarwckhxng Mercer inpi kh s 2018 miwnikkhunepnthihnungkhxngeyxrmniaelaxndbsamkhxngolk aelathukcdxndbihepnemuxngthinaxyuthisudinolktam cakkhxmulkhxngemux kh s 2015 miwnikthukcdxndbepnemuxngpraephth Alpha thuxepnemuxngthiecriyrungeruxngmakthisudaehnghnungaelaetiboterwthisudineyxrmni esrsthkichlkkhxngmiwnikxyubnphunthankhxngxutsahkrrm yanynt phakhbrikar aelaxutsahkrrmsrangsrrkh rwmthungdanixthi ethkhonolyichiwphaph wiswkrrm aelaxielkthrxniks epnthitngsanknganihykhxngbristhkhamchaticanwnmak echn BMW Siemens MAN Allianz aela MunichRE miwnikepnthitngkhxngmhawithyalywicy 2 aehng sthabnwithyasastrmakmay aelaphiphithphnthethkhonolyiaelawithyasastrradbolk echn phiphithphntheyxrmn aela miwnikmisthanthithxngethiywthangsthaptykrrmaelawthnthrrm ngankila nithrrskar aelaethskalxxkothebxrefstpracapithimichuxesiyngkhxngemuxng dungdudnkthxngethiywcanwnmak prachakrkhxngemuxngthimiphumihlngepnchawtangchatimisdswnkhidepnthung 37 7 khxngprachakrthnghmdhruxmakkwa 530 000 khnchuxtraxarmihykhxngmiwnik chuxkhxngemuxngmkcathuktikhwamwamiraksphthcakhrux Munichen hmaythung odyehlaphra by the monks sunghmaythungphrainkhnaebendiktin phuduaelwdinphunthisungtxmaidklayepnemuxngekakhxngmiwnik bntraxarmkhxngemuxnginpccubnyngmiphaphkhxngphraxyuhnungrup miwnikthukklawthungepnkhrngaerkinchux forum apud Munichen inibxnuyaottulakarexakhsbwrkh eyxrmn Augsburger Schied emuxwnthi 14 mithunayn kh s 1158 odyckrphrrdifridrichthi 1 aehngckrwrrdiormnxnskdisiththi chuxkhxngemuxnginphasaeyxrmnsmyihmkhux Munchen aetthukaeplxxkepnphasatang inphasaxngkvs frngess aelaphasaxun ichkhawa Munich inphasaxitali Monaco di Baviera inphasaoprtueks Munique prawtisastryukhkxnprawtisastr karkhnphbthangobrankhdiinmiwnik echn inekhtifrhm exabing Freiham Aubing bngchiwamikartngthinthanaelahlumsphyukhaerkthiyxnklbipthungyukhsmvththi kxnkhristskrach 600 700 pi nxkcakniyngphbhlkthankartngthinthankhxngchawekhltinchwngyukhehlkbriewnphunthirxbekhtaephrlkh Perlach yukhormnaelahlngyukhormn thnnormnobransayhnungchux Via Julia sungechuxmemuxngexakhsbwrkhaelasalsburkekhadwykn tdkhamaemnaxisarthangthisitkhxngmiwnikinyukhpccubnbriewnemuxngibeyxbrun Baierbrunn aelaekathing Gauting inekhtednning obekinehaesin Denning Bogenhausen thangtawnxxkechiyngehnuxkhxngmiwnikmikarkhudkhnthangobrankhdikhxngchumchnchawormn instwrrsthi 6 aelahlngcaknn idmiklumchatiphnthutang echn chawbayuwaerin eyxrmn Bajuwaren xasyxyubriewniklekhiyngemuxngmiwnikinpccubn echn inekhtoyhnenisekhiyrechin Johanneskirchen efldmxkhkhing Feldmoching obekinehaesin Bogenhausen aelaphssing Pasing obsthkhristaehngaerkthiruckthuksrangkhunraw kh s 815 inekhtefrithmnning Frottmanning kaenidemuxngyukhklang chuxkhxngmiwnikthukklawthungkhrngaerkinxnuyaottulakarexakhsbwrkhinchux munichen tnkaenidkhxngemuxngmiwniksmyihmepnphlmacakkartxsuaeyngchingxanacrahwangkhunsukthharkbbichxpkhathxlikphumixiththiphl ihnrichsingh aela esiychiwit 1195 hnunginecachayeyxrmnthithrngxiththiphlthisudinyukhkhxngekha pkkhrxngehnuxdinaednxnkwangihyinckrwrrdiormnxnskdisiththikhxngeyxrmntngaetthangehnuxaelathaelbxltiklngipcnthungethuxkekhaaexlp ihnrichtxngkarkhyayxanackhxngekhainbawaeriydwykarekhakhwbkhumkickarkarkhaekluxthisrangkairihxyangmak odykhnannphukhwbkhumkickarkhuxkhristckrkhathxlikinifrsing esiychiwit 1158 epnnkprachy nkprawtisastr aelabathhlwngaehngsngkhmnthlifrsingsungkinenuxthikhnadihyinbawaeriy hlaypikxnhna ewlathiaennxnimchdecn aetkhadwaxyuinchwngtnkhriststwrrsthi 10 phraebendiktinidchwysrangsaphanekbkhaphanthangaeladansulkakrehnuxaemnaxisar khadwaxyubriewnekhtoxebxrefuxringinpccubn ephuxkhwbkhumesnthangkarkhaekluxrahwangemuxngexakhsbwrkhaelasalsburkthimimatngaet ihnrichtxngkarkhumsaphanekbkhaphanthangsunghmaythungrayidsahrbekhaexng dngnnekhacungthalaysaphanaeladansulkakrkhxngbichxpinpi kh s 1156 caknnekhaksrangsaphanekbkhaphanthangaeladansulkakrkhunihm rwmthungtladehriyyinbriewniklkbaemnaiklchumchnaelabankhxngekha pccubnkhuxekhtemuxngeka briewnmariexinphlths mariexinohf aelaobsthnkbuypietxr saphanekbkhaphanthangkhamaemnaxisaraehngihmnikhadwatngxyuthibriewnekaaphiphithphnthaelasaphanluthwich Ludwigsbrucke inpccubn bichxpxxthothprathwngeruxngnitxckrphrrdiefredxrikh barbaorsa hlanchaykhxngekha khwamkhdaeyngidyutilngemuxwnthi 14 mithunayn kh s 1158 inexakhsbwrkh emuxmixnuyaottulakarexakhsbwrkhxxkma rabuchuxsthanthithiekidkhxphiphathwa forum apud Munichen latin laniklmiwnik kartdsinniihpraoychnaekdyukihnrich aemwabichxpxxthothcasuyesiysaphankhxngekhaip aetkhnaxnuyaottulakaridsngihihnrichcaykhachdechyepnenginhnunginsamkhxngrayidekhaihaekbichxpaehngifrsing ehtukarnnithaihwnthi 14 mithunayn kh s 1158 thuxepn wnsthapna xyangepnthangkarkhxngemuxngmiwnik aetimichephraaepnwnthimikartngrkrakkhrngaerk karkhudkhnthangobrankhdithimariexinohf kxnthicamikarkxsrangephuxkhyayesnthangrthifchanemuxngitdin S Bahn inpi 2012 idmikarkhnphbsakeruxekacakstwrrsthi 11 sungyunynwakartngthinthaninmiwnikmimakxnxnuyaottulakarexakhsbwrkh kh s 1158 obsthnkbuypietxrxnekaaekiklkbmariexinphlthsechuxknwathuksrangkhunkxnwnsthapnaemuxng miwnikinkhriststwrrsthi 16 pi kh s 1175 miwnikidrbsthanaepnemuxngaelamikarsrangpxmprakaresrimkhwamaekhngaekrng inpi kh s 1180 ihnrichsinghsuyesiykaryxmrbcakckrphrrdiefredxrikh ekhaidrbkarphicarnakhdiaelathukenreths xxthoththi 1 aehngwithethilsbkhidrbkaraetngtngepndyukaehngbawaeriytxcakekha karpkkhrxngemuxngmiwnikthukepliynmuxipyngbichxpaehngifrsing aelathukepliynmuxxikkhrngin kh s 1240 ipyngxxthoththi 2 aehngwithethilsbkh in kh s 1255 emuxdchchiaehngbawaeriythukaebngxxkepnsxngphakh miwnikkidklayepnthiphankkhxngkhunnangaehngbawaeriytxnbn wnthi 13 kumphaphnth kh s 1327 ekidephlingihmkhrngihyinmiwnik kinewlasxngwnaelathalayemuxngiprawhnunginsamdyukluthwichthi 4 sungepnchawemuxngmiwnik idrbeluxkepnkstriyeyxrmninpi kh s 1314 aelakhunkhrxngrachyepnckrphrrdiormnxnskdisiththiemux kh s 1328 phraxngkhidesrimsthanakhxngemuxngihaekhngaerngyingkhunodyihemuxngepnphuphukkhadkarkhaeklux epnkarrbpraknrayidephimetim kh s 1349 ekidkalorkhrabadthwmiwnikaelabawaeriy inkhriststwrrsthi 15 miwnikidrbkarfunfusilpakxthik salaklangekaidrbkartxkhyay obsthaemphramiwniksungepnobsthkxthikthiihythisudkhxngemuxngthuksrangkhuntngaetpi 1468 esrcphayinewlaephiyng 20 pi pccubnmisthanaepnmhawihar emuxnghlwnghlngkarrwmbawaeriy phngemuxngmiwnikemux kh s 1642 emuxyngmikaaephngaelapxmprakarkhxngemuxnglxmrxbphngemuxngmiwnikemux kh s 1858 ehnsthanirthifaelaesnthangrthifipyngemuxngexakhsbwrkhthangthistawntk emuxdchchiyxythngsiaehngkhxngbawaeriyklbmarwmkninpi kh s 1506 cakkarthasngkhramsn kbdchchiaehnglnthshuth miwnikcungklayepnemuxnghlwngdchchiaehngbawaeriy silpaaelakaremuxngidrbxiththiphlcakrachsankmakkhun inchwngkhriststwrrsthi 16 miwnikepnsunyklangaehnghnungkhxngkarptirupkhathxlikaelasilpaerxaensxngsineyxrmni dariihsrangobsthsngkthmichchaexlkhxngkhnaeysuxit sungtxmaidklayepnsunyklangaehnghnungkhxngkarptirupkhathxlik nxkcakniinpi kh s 1589 yngmikarsrangorngebiyr Hofbrauhaus phlitebiyrsinatal pi kh s 1609 kxtngsnnibatkhathxlikkhuninmiwnik pi kh s 1623 chwngthiekidsngkhramsamsibpi miwnikmisthanaepnthiprathbkhxngecankhrrthphukhdeluxk enuxngdwypramukhmkhsimilixanthi 1 idrbkaraetngtngihepnkhnaphukhdeluxkhnunginkareluxkaetngtngphrackrphrrdi aethlngcaknninpi kh s 1632 miwnikkthukpkkhrxngody kstriyaehngswiedn sxngpitxma rahwangpi kh s 1634 aela 1635 ekidkalorkhrabadthaihprachakrkhxngemuxngrawhnunginsamesiychiwit phayitsthanathipramukhepnphukhdeluxk miwnikepnsunyklangsakhykhxngwthnthrrmbarxkrwmthngtxngprasbkbkaryudkhrxngkhxngrachwngshaphsbwrkhinpi kh s 1704 aela kh s 1742 hlngkarphukmitrkbfrngessinyukhkhxngnopeliynemuxpi kh s 1806 miwnikklayepnemuxnghlwngkhxngrachxanackrbawaeriythisthapnakhunihm phukhdeluxkmkhsimilixan oyesf klayepnkstriyxngkhaerkkhxngxanackr epnthitngkhxngspharth eyxrmn Landtag aelaxkhrmukhmnthlmiwnikaelaifrsingihm inchwngtnthungklangkhriststwrrsthi 19 kaaephngemuxngekaswnihythiekhythahnathiepnpxmprakarkhxngmiwnikthukruxthxnenuxngcakkarkhyaytwkhxngprachakr ethskalebiyrxxkothebxrefstkhxngmiwnikthimichuxesiyngaelacdkhunthukpi mitnkaenidmacakphithixphiesksmrskhrnghnungkhxngrachsankemuxeduxntulakhm kh s 1810 lancdphithiepnswnhnungkhxngsnam etheresiynwiesx Theresienwiese inpccubnsungxyuiklkbekhtemuxngeka inpi kh s 1826 mhawithyalyluthwich mkhsimilixanthukyaycakemuxnglnthshuthmayngmiwnik xakharthiswyngamthisudhlayaehngkhxngemuxngmacakyukhniaelasrangkhuninrchsmykhxngkstriybawaeriysamphraxngkhaerk odyechphaainrchsmykhxng thrngsngesrimsthanakhxngemuxngmiwnikihklayepnsunyklangsilpa dungdudsilpincanwnmakekhamaaelaykradbkhunkhathangsthaptykrrmkhxngemuxngdwykarsrangthnnihyaelaxakhartang sthanirthifmiwnikaehngaerkthuksrangkhuninpi kh s 1839 odymiesnthanghnungsayxxkcakemuxngipthangthistawntksuexakhsbwrkh inpi kh s 1849 sthanirthifaehngihmsrangesrcsungklayepnmasthanirthifklangmiwnik miesnthangipthangthisehnuxthungemuxnglnthshuthaelaerekinsbwrkh phxekhasurchsmykhxngphraecaluthwichthi 2 inpi kh s 1864 phraxngkhidichchiwitswnihyxyunxkekhtemuxnghlwng snphrathyipkbkarsrangprasathxnfungefxtamphunthichnbthkhxngbawaeriycnidrbchayainphayhlngwaepn kstriyethphniyay hakaetindankhunkhwamdiphraxngkhyngthrngepnphuxupthmphrichcharth wakenxr khitkwikhnsakhykhxngeyxrmni thngprasathhlayaehngthiphraxngkhidsrangiw dungdudnkthxngethiywihekhamayngrthibexirn hlngrchsmyphraecaluthwichthi 2 smykhxngecachay phuthrngdarngtaaehnngphusaercrachkaraethnphraxngkh idmikickrrmthangsilpaaelawthnthrrmephimkhunxikmakinmiwnik bangswnsngxiththiphlipsuradbolk echn silpin aelaklumeblaexxirethxr sngkhramolkkhrngthihnungaelasngkhramolkkhrngthisxng khwamimsngbrahwangthiekidkbtorngebiyrphaphepriybethiybkhwamesiyhaykhxngxakharinekhtemuxngekacakkarthingraebidinchwngsngkhramolkkhrngthisxng say odypratuemuxngthalbwrkhthxr Talburgtor thukthalaythnghmd aelaphaphpccubnthimikarburnakhunihm khwa tngaetsngkhramolkkhrngthihnungpathukhuninpi 1914 chawemuxngmiwnikichchiwitknxyangyaklabak faysmphnthmitrpidlxmeyxrmnithaihekidkarkhadaekhlnxaharaelaechuxephling karocmtithangxakaskhxngfrngessinpi 1916 miraebidsamluktklngmainmiwnik eduxnminakhm kh s 1916 bristhekhruxngyntxakasyanaelarthyntsamaehngidrwmkickaraelwcdtng Bayerische Motoren Werke BMW khuninmiwnik hlngsngkhramolkkhrngthihnung miwnikklayepnsunyklangkhwamimsngbthangkaremuxngthisakhy phraecaluthwichthi 3 aelakhrxbkhrwkhxngphraxngkhliphyxxkcakemuxngineduxnphvscikayn kh s 1918 kxnkarptiwtieyxrmnephiyngimnan okhnlmrachwngswithethilsbkhaelatngrthprachachnbawaeriykhun ekhadarngtaaehnngkhnaerk cnthungeduxnkumphaphnth kh s 1919 ekhathuklxbsngharody phusungtxmaidsthapnakhun emuxkhxmmiwnistekhayudxanacsaerc elnin sungekhyphankxyuthimiwnikemuxhlaypikxnhna idsngothrelkhaesdngkhwamyindi xyangirktam satharnrthosewiytkidsinsudlngemuxwnthi 3 phvsphakhm piediywknodykxngkalngifrkhxr inkhnathirthbalsatharnrthkalngfunfu miwnikkklayepnaehlngfumfkkhxngkaremuxnghwrunaerng hnunginnn xdxlf hitelxraelaphrrkhsngkhmniymaehngchatiimchakepnthiruckkhunma studioxphaphyntraehngaerkkhxngmiwnik Bavaria Film kxtngkhuninpi kh s 1919 inpi kh s 1923 xdxlf hitelxraelaphusnbsnunekhasungswnihyxyuinmiwnikidkxkarkbtorngebiyrkhuninemuxng phyayamokhnlmsatharnrthiwmaraelayudxanac aetlmehlw sngphlihhitelxrthukcbkumaelaphrrkhnasi NSDAP epnxmphatipchwkhna miwnikmikhwamsakhytxphrrkhnasikhunxikkhrngemuxphwkekhakhunsuxanacineyxrmniemuxpi kh s 1933 caknnidmikarsrangkhaykkknkhunaehngaerkthiemuxngdkhekha hangcakmiwnikipthangthistawntkechiyngehnux 16 kiolemtr enuxngcakmiwnikepnemuxngthimikhwamsakhytxkhwamecriyrungorcnkhxngrabxbchatisngkhmniym cungthukeriykwa emuxnghlwngaehngkhbwnkar eyxrmn Hauptstadt der Bewegung miwnikekhyepnthitngsanknganihyphrrkhnasiaelaxakharfuxerxr eyxrmn Fuhrerbauten hlayaehngthithuksrangkhunrxb lanekhxniksphlths Konigsplatz xakharbangaehngyngkhngtngxyumacnthungpccubn eduxnminakhm kh s 1924 miwnikidxxkxakasraykarwithyuraykaraerk sthanidngklawidklaymaepn Bayerischer Rundfunk inpi 1931 inpi 1938 xngkvsaelafrngesslngnamkhwamtklngmiwnikkbeyxrmnithiemuxngmiwnik khxtklngniepnswnhnungkhxngnoybaykarcayxmslakhxngxngkvsaelafrngess odynaykrthmntri enwil echmebxrlinkhxngxngkvsrbrxngkarphnwkdinaednsuedethinlnthkhxngechoksolwaekiyekhaepnswnhnungkhxngeyxrmnidwykhwamhwngthicathaihhitelxrphxictxkarkhyaydinaednkhxngekha sungepnsnambinaehngaerkinmiwnik kxsrangaelwesrcineduxntulakhm kh s 1939 inekhtrim Riem aelaepidthakarcnkrathngyayipyngsnambinaehngihmiklekhtifrsinginpi kh s 1992 wnthi 8 phvscikayn 1939 imnanhlngcaksngkhramolkkhrngsxngerimkhun mikarwangraebidinebuxrekxrbrxyekhlelxrinmiwnik ephuxphyayamlxbsngharxdxlf hitelxr inrahwangkarklawsunthrphcnkhxngphrrkhkaremuxng aethitelxridxxkcakxakharipimkinathikxnthicaekidkarraebidkhun pccubnphunthidngklawepnthitngkhxngxakhar GEMA sunywthnthrrmksithk Gasteig aelaorngaermmiwniksitihiltn chwngsngkhramolkkhrngthisxng miwnikepnthankhxngkhbwnkarkuhlabkhaw sungepnkhxngnksuksainchwngeduxnmithunayn 1942 thungeduxnkumphaphnth 1943 smachikaeknnathukcbkumaelathukpraharchiwithlngmikaraeckibpliwinmhawithyalymiwnik odyhns Hans aelaosfi ochl Sophie Scholl miwnikidrbkhwamesiyhayxyanghnkinchwngsngkhramcakkarthingraebidkhxngfaysmphnthmitr odymikarocmtithangxakasthngsin 71 khrngphayinewlahapi chwngsinsudsngkhram kxngthharshrthidekhayudaelapldplxymiwnikinwnthi 30 emsayn kh s 1945 hlngsngkhramcnthungpccubn hlngkarekhayudkhxngshrthinpi kh s 1945 ph s 2488 miwnikidrbkarsrangkhunihmthnghmdtamaephnthiwangiwxyangphithiphithn phngthnnkxnsngkhramthukrksaexaiw miwnikerimotkhunodyinpi 1957 miprachakrmakkwa 1 lankhn aelayngkhngrksasthanasakhyindanesrsthkic karemuxng aelawthnthrrmkhxngpraethseyxrmniexaiw cnekidchayaemuxnghlwnglb Heimliche Hauptstadt epnewlakwahlaythswrrshlngsngkhramolkkhrngthisxng sthaniwithyuothrthsnaehngbawaeriyerimxxkxakasthangothrthsnkhrngaerkinmiwnikinpi kh s 1954 miwnikepnemuxngecaphaphcdkarprachumpracapiekiywkbnoybaykhwammnkhngrahwangpraeths Munich Security Conference tngaet kh s 1963 cnthungpccubn miwnikyngepnthiruckinradbkaremuxngdwyxiththiphlxnaekhngaekrngkhxngnkkaremuxngchawbawaeriy Franz Josef Strauss inrahwangpi 1960 thung 1980 thaxakasyanmiwnikthisrangkhuninpi 1992 idrbkartngchuxephuxepnekiyrtiaekekha miwnikekhyepnemuxngecaphaphcdkilaoxlimpikvdurxn 1972 sungekidehtukarnsngharhmuxnnaesrakhun odynkkilachawxisraexl 11 khnthuksngharodyphukxkarraychawpaelsitn karsngharhmuyngekidkhuninpi 1980 aela 2016 miwnikidrbekiyrtiihepnecaphaphcdkaraekhngkhnfutbxlolk 1974 rxbchingchnaelis aelaepnhnunginemuxngecaphaphfutbxlolk 2006phumisastremuxngmiwniktngxyubn xyuhangcaktxnehnuxkhxngethuxkekhaaexlpipthangthisehnuxpraman 50 kiolemtr miwniktngxyusung 520 emtr 1 706 04 fut cakradbnathaelpanklang aemnasakhythiihlphanidaek aemnaxisar aela phumixakas miwnikmisphaphxakasaebbphakhphunthwip sphaphxakasthirunaerngbangkhrngekidodykarthixyuiklkbethuxkekhaaexlp khwamsungkhxngemuxngaelakhwamiklchidkbethuxkekhaaexlpaesdngthungkarmiprimanhimatkthisung phayufnmkcaekidkhunxyangrunaerngaelakhadimthung xunhphumirahwangklangwnaelaklangkhun hruxvduhnawaelavdurxnxacaetktangknmak lmxuncakethuxkekhaaexlp eriykwa samarthepliynaeplngxunhphumiidrwderwphayinimkichwomng aemaetinvduhnaw vduhnawmichwngtngaeteduxnthnwakhmthungminakhm emuxngmiwnikprasbkbvduhnawthihnawcd sungfntkhnksamarthekidkhunidinvduhnaw aetimbxynk chwngeduxnthihnawthisudkhuxmkrakhm thimixunhphumiechliypraman 1 xngsaeslesiys 30 xngsafaerniht himacapkkhlumxyangnxy 2 xathityinvduhnaw swninvdurxncamixakaseynsbay odymixunhphumiechliysungsud 23 xngsaeslesiys 73 xngsafaerniht odyeduxnthirxnthisudkhuxkrkdakhm chwngewlavdurxnxyurahwangeduxnphvsphakhmthungknyayn khxmulphumixakaskhxngmiwnik Dreimuhlenviertel khwamsung 515 emtr aela 535 emtr pkti kh s 1981 2010 sungsud kh s 1954 pccubneduxn m kh k ph mi kh em y ph kh mi y k kh s kh k y t kh ph y th kh thngpixunhphumisungsudthiekhybnthuk C F 18 9 66 21 4 70 5 24 0 75 2 32 2 90 31 8 89 2 35 2 95 4 37 5 99 5 37 0 98 6 31 8 89 2 28 2 82 8 24 2 75 6 21 7 71 1 37 5 99 5 xunhphumisungsudechliy C F 3 5 38 3 5 0 41 9 5 49 1 14 2 57 6 19 1 66 4 21 9 71 4 24 4 75 9 23 9 75 19 4 66 9 14 3 57 7 7 7 45 9 4 2 39 6 13 9 57 xunhphumiechliyaetlawn C F 0 3 32 5 1 4 34 5 5 3 41 5 9 4 48 9 14 3 57 7 17 2 63 19 4 66 9 18 9 66 14 7 58 5 10 1 50 2 4 4 39 9 1 3 34 3 9 7 49 5 xunhphumitasudechliy C F 2 5 27 5 1 9 28 6 1 6 34 9 4 9 40 8 9 4 48 9 12 5 54 5 14 5 58 1 14 2 57 6 10 5 50 9 6 6 43 9 1 7 35 1 1 2 29 8 5 9 42 6 xunhphumitasudthiekhybnthuk C F 22 2 8 25 4 13 7 16 0 3 2 6 0 21 2 2 3 27 9 1 0 33 8 6 5 43 7 4 8 40 6 0 6 33 1 4 5 23 9 11 0 12 2 20 7 5 3 25 4 13 7 hyadnafa mm niw 48 1 89 46 1 81 65 2 56 65 2 56 101 3 98 118 4 65 122 4 8 115 4 53 75 2 95 65 2 56 61 2 4 65 2 56 944 37 17 canwnchwomngthimiaedd 79 96 133 170 209 210 238 220 163 125 75 59 1 777aehlngthima 1 aehlngthima 2 SKlima deekhtkarpkkhrxngnbtngaetkarptirupkarpkkhrxnginpi kh s 1992 emuxngmiwnikprakxbdwyekhtnkhr eyxrmn Stadtbezirke canwnthngsin 25 ekht phunthiaelaprachakreduxnthnwakhm 2021 idaek thi ekht phunthi tr km prachakr khwamhnaaenn khntxtr km aephnthi1 xlthchtth elehil Altstadt Lehel 3 15 20 626 6 5562 luthwichsfxrchtth xisarfxrchtth Ludwigsvorstadt Isarvorstadt 4 40 50 943 11 5733 mkfxrchtth Maxvorstadt 4 30 51 228 11 9184 chwabing ewsth Schwabing West 4 36 68 255 15 6435 exa haxidehaesin Au Haidhausen 4 22 62 315 14 7676 esndling Sendling 3 94 40 704 10 3347 esndling ewsthpharkh Sendling Westpark 7 81 60 540 7 7478 chwnthaelxrehxexx Schwanthalerhohe 2 07 28 870 13 9459 nxyehaesin numefinbwrkh Neuhausen Nymphenburg 12 91 99 415 7 69810 omskh Moosach 11 09 54 928 4 95111 milaebthsohefin xm harth Milbertshofen Am Hart 13 42 75 658 5 63912 chwabing ifrmn Schwabing Freimann 25 67 77 701 3 02613 obekinehaesin Bogenhausen 23 71 92 593 3 90514 aebrkhxmilm Berg am Laim 6 31 46 769 7 40615 thruedxring rim Trudering Riem 22 45 74 884 3 33516 raemirsdxrf aephrlkh Ramersdorf Perlach 19 90 118 010 5 93117 oxebxrkising fasankarethin Obergiesing Fasangarten 5 72 53 483 9 34918 xunethxrkising harlkhching Untergiesing Harlaching 8 06 52 999 6 57819 thalekhiyrechin oxebxresndling fxrsethinrith efuxrsethinrith sxlelin Thalkirchen Obersendling Forstenried Furstenried Solln 17 76 99 260 5 58820 haedirn Hadern 9 22 50 290 5 45221 phssing oxebxremnsing Pasing Obermenzing 16 50 78 232 4 74222 exabing lxkehaesin lngwid Aubing Lochhausen Langwied 34 06 51 786 1 52123 xllkh xunethxremnsing Allach Untermenzing 15 45 34 566 2 23724 efldmxkhkhing haesinaebrekil Feldmoching Hasenbergl 28 94 62 192 2 14925 ilm Laim 5 29 55 881 10 572miwnik 310 71 1 562 128 5 028prachakrobsthesntlukhs rimaemnaxisarsanknganihybiexmdbbliw ineduxnkrkdakhm kh s 2007 emuxngmiwnikmiprachakr 1 34 lankhn ody 300 129 khnimichphlemuxngchaweyxrmn miwnikmichumchnchawturkiaelabxlkhanxyuxyanghnaaenn chawtangchatithixasyxyumakthisudidaek chawturki 43 309 khn 30 385 khn 24 866 khn 24 439 khn krik 22 486 khn xxsetriy 21 411 khn aelachawxitali 20 847 khn sung 37 khxngcanwnchawtangchatithixyuinmiwnikmacakshphaphyuorp inpi kh s 1700 miwnikmiprachakrephiyng 24 000 khn prachakrephimkhunepnsxngethainthuk 30 pi twxyangechn miwnikmiprachakr 100 000 khnin kh s 1852 aelatxmainpi kh s 1883 miprachakr 250 000 khn aelainpi kh s 1901 idephimkhunsxngethaxikepn 500 000 khn tngaettxnni miwnikidklayepnemuxngthiihythisudxndb 3 inpraethseyxrmni in kh s 1933 miprachakr 840 901 khn aelainpi kh s 1957 miwnikmiprachakrekinkwa 1 lankhn prachakrkwa 47 4 inemuxngmiwnikimnbthuxsasnaid odyinwnthi 31 thnwakhm kh s 2008 miprachakrnbthuxsasnakhristnikayormnkhathxlik 38 3 sasnakhristnikayopretsaetnt 14 0 aelayiw 0 3 kilaxllixnsxarinaoxlumephiyes thaelsaboxlimepiy inoxlumephiyphark Olympiapark inemuxngmiwnik miwnikepnbankhxngthimfutbxlmuxxachiphcanwnmak rwmthungsomsrfutbxlbaeyirnmiwnik sungepnthimthimichuxesiyngaelaprasbkhwamsaercmakthisudineyxrmni pccubnmithimfutbxlinemuxngmiwnikthiidekhaelninbunedislika 3 thim idaek somsrfutbxlbaeyirnmiwnik ethexsefa 1860 munechin aela sungthngsamthimidelnindiwichnsungsudkhxngfutbxleyxrmn swnthimhxkkikhxngmiwnikkhux miwnikekhyepnecaphaphcdkilaoxlimpikvdurxn 1972 n snamkilaoxlimpikemuxngmiwnik nxkcaknimiwnikepnhnunginemuxngecaphaphkilafutbxlolk 2006 sungcdinsnamkilaxllixnsxarina inwnthi 16 tulakhm kh s 2009 khnakrrmkaroxlimpiksaklidkahndmiwnikepnhnunginemuxngthikhxesnxtwepnecaphaphkilaoxlimpikvduhnaw 2018 sungrwmthungemuxng praethsfrngess aelaemuxngphyxngchnginekahliit thamiwnikthukeluxkihepnecaphaph caepnemuxngaerkkhxngolkthiidepnecaphaphthngkilaoxlimpikvdurxn aelakilaoxlimpikvduhnawemuxngphinxngmiwnikepnemuxngphinxngkbemuxngdngni exdinbara shrachxanackr 1954 eworna praethsxitali 1960 bxrod praethsfrngess 1964 spopora praethsyipun 1972 sinsinaenti shrth 1989 ekhiyf praethsyuekhrn 1989 haraer praethssimbbew 1996 ebiyrchiba praethsxisraexl 2021 hmayehtusthanixutuniymwithyasxngaehngmihnathirbphidchxbtxkariskhxmulphumixakasxangxingListe der Oberburgermeister in den kreisfreien Stadten 30 mithunayn 2021 thi ewyaebkaemchchin accessed 18 July 2021 Data and facts about the Munich Metropolitan Region Europaische Metropolregion Munchen e V khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 20 June 2019 subkhnemux 20 June 2019 Tabellenblatt Daten 2 Statistischer Bericht A1200C 202041 Einwohnerzahlen der Gemeinden Kreise und Regierungsbezirke phasaeyxrmn June 2021 Landeshauptstadt Munchen Redaktion Landeshauptstadt Munchen Bevolkerung Landeshauptstadt Munchen cakaehlngedimemux 19 February 2016 subkhnemux 12 February 2016 phasaeyxrmn Europaische Metropolregion Munchen e V khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 31 May 2017 subkhnemux 17 April 2017 Englund Peter 1993 Ofredsar Stockholm Atlantis Quality of Living City Rankings cakaehlngedimemux 4 April 2019 subkhnemux 28 June 2018 Munich Named The Most Livable City In The World Forbes 25 June 2018 cakaehlngedimemux 3 July 2018 subkhnemux 2 July 2018 Alpha Beta and Gamma cities updated 2015 Spotted by Locals 11 March 2019 cakaehlngedimemux 21 February 2016 subkhnemux 28 February 2016 Wo die reichsten und armsten Stadte Deutschlands liegen WirtschaftsWoche phasaeyxrmn 19 April 2019 subkhnemux 19 May 2020 Boytchev Hristio 2018 A European heavyweight Nature 563 7729 S14 S15 Bibcode 2018Natur 563S 14B doi 10 1038 d41586 018 07208 0 PMID 30382228 Munich Travel Tourism Munich muenchen de cakaehlngedimemux 14 February 2016 subkhnemux 12 February 2016 Auslanderanteil in der Bevolkerung In Munchen ist die ganze Welt zu Hause Abendzeitung Munchen www abendzeitung muenchen de cakaehlngedimemux 31 December 2015 subkhnemux 31 December 2015 Munich Online Etymology Dictionary phasaxngkvs Wolf Armin Freiherr von Reitzenstein 2006 Munchen Lexikon bayerischer Ortsnamen Herkunft und Bedeutung Oberbayern Niederbayern Oberpfalz phasaeyxrmn Munchen p 171 ISBN 978 3 406 55206 9 Deutsches Ortsnamenbuch Hrsg von Manfred Niemeyer De Gruyter Berlin Boston 2012 S 420 duraychuxetmthi wikiphcnanukrmphasaeyxrmn Archaologie Forscher finden 3000 Jahre altes Grab in Munchen Die Welt July 2014 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 10 21 Muenchen de das offizielle Stadtportal fur Munchen khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 10 21 Klaus Schwarz Atlas der spatkeltischen Viereckschanzen Bayerns Plane und Karten Munchen 1959 Wolfgang Kramer Geschichte der Gemeinde Gauting einschliesslich der Hofmarken Fussberg und Konigswiesen nebst Grubmuhle Reismuhle und Gemeinde Stockdorf sowie der Schwaigen Kreuzing und Pentenried Selbstverlag der Gemeinde Gauting 1949 Willibald Karl Hrsg Dorfer auf dem Ziegelland Daglfing Denning Englschalking Johanneskirchen Zamdorf Buchendorfer Munchen 2002 ISBN 978 3 934036 90 1 Sensationsfund Die Uberreste der ersten Pasinger 17 June 2016 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 10 21 Archaologie in Munchen Archaologische Staatssammlung Munchen khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 10 21 Bernd Meier Ludwig Maile Heilig Kreuz Frottmaning 815 1990 Kirchenverwaltung und Pfarrgemeinderat St Albert Munchen 1990 S 13 15 Peter Klimesch Munchner Isarinseln Geschichte Gegenwart und Zukunft Zum nordlichen Teil der Museumsinsel mit dem Vater Rhein Brunnen In Ralf Sartori Hrsg Die neue Isar Band 4 Munchen 2012 ISBN 978 3 86520 447 9 Wolf Armin Freiherr von Reitzenstein 2006 Munchen Lexikon bayerischer Ortsnamen Herkunft und Bedeutung Oberbayern Niederbayern Oberpfalz in German Munchen C H Beck p 171 ISBN 978 3 406 55206 9 Deutsches Ortsnamenbuch Hrsg von Manfred Niemeyer De Gruyter Berlin Boston 2012 S 420 Fritz Lutz Oberfohring Zur 75 Jahrfeier der Eingemeindung Oberfohrings Buchendorf Buchendorfer Verlag 1988 Archaeological Showcase at the Munchner Stadtmuseum Discoveries from the Marienhof excavations 2011 2012 2021 11 07 thi ewyaebkaemchchin 31 March 2019 Ausgrabungen und Dokumentation Vergangenheit aus dem Boden Zweite Stammstrecke Munchen Deutsche Bahn Website https www 2 stammstrecke muenchen de archaeologie html 5 phvsphakhm 2021 thi ewyaebkaemchchin Christian Behrer Das Unterirdische Munchen Stadtkernarchaologie in der bayerischen Landeshauptstadt Buchendorfer Verlag Munchen 2001 ISBN 3 934036 40 6 Kap 4 2 1 St Peter S 61 83 Bayerischer Architekten und Ingenieurverein Hrsg Munchen und seine Bauten BoD Books on Demand 2012 S 48 49 Suche Stadtbrand von M C3 BCnchen khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 10 21 Wie die Pest die Munchner dahinraffte Suddeutsche Zeitung 12 Dezember 2018 https www sueddeutsche de muenchen pest mittelalter geschichte 1 4250084 13 thnwakhm 2018 thi ewyaebkaemchchin Brigitte Huber Mauern Tore Bastionen Munchen und seine Befestigungen Hrsg Historischer Verein von Oberbayern Volk Verlag Munchen 2015 ISBN 978 3 86222 182 0 Bernhard Ucker Die bayrische Eisenbahn 1835 1920 Suddeutscher Verlag Munchen ISBN 3 7991 6255 0 Siegfried Bufe Hauptbahn Munchen Regensburg Bufe Fachbuchverlag Egglham 1997 ISBN 3 922138 61 6 David Friedmann Die Bavaria Film 1919 bis 1945 eine Unternehmensgeschichte im Spannungsfeld kulturpolitischer und okonomischer Einflusse Munchen 2017 BR Chronik Der BR von 1922 bis heute in German Bayerischer Rundfunk 4 June 2013 Retrieved 3 September 2015 Cole Robert A Appeasing Hitler The Munich Crisis of 1938 A Teaching and Learning Resource New England Journal of History 2010 66 2 pp 1 30 Ralph D Hildebrand Rainer Wallbaum Der Flughafen Munchen Ein Jahrhundertwerk Leo Munchen 1992 ISBN 3 928935 00 3 Moorhouse Roger Killing Hitler The Third Reich and the Plots against the Fuhrer Jonathan Cape 2006 pp 36 58 ISBN 0 224 07121 1 Liberation of Munich April 30 1945 Video https www youtube com watch v UHn5RyaW3kc Rosenfeld Gavriel D 2000 Munich and Memory Architecture Monuments and the Legacy of the Third Reich phasaxngkvs Berkeley University of California Press p 157 ISBN 0520219104 Das Fernsehen kommt 1953 bis 1969 in German BR Peter Siebenmorgen Franz Josef Strauss Ein Leben im Ubermass Siedler Munchen 2015 ISBN 978 3 8275 0080 9 Stationsgeschichte der Messgerate lingkesiy Retrieved 12 February 2019 CDC Climate Data Center cakaehlngedimemux 14 January 2017 subkhnemux 2 May 2016 sklima de phasaeyxrmn SKlima khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 7 June 2016 subkhnemux 2 May 2016 date May 2016 Bevolkerungsbestand in Munchen canwnprachakrinmiwnik 2022 07 11 thi ewyaebkaemchchin Statistisches Amt der Landeshauptstadt Munchen sanksthitinkhrhlwngrthmiwnik PDF phasaeyxrmn Statistisches Amt Munchen khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2009 03 25 subkhnemux May 28 2010 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a Cite journal txngkar journal help Partnerstadte muenchen de phasaeyxrmn Munich khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2021 10 21 subkhnemux 27 February 2021 aehlngkhxmulxunmiwnik thiokhrngkarphinxngkhxngwikiphiediy hakhwamhmaycakwikiphcnanukrmphaphaelasuxcakkhxmmxnsenuxhakhawcakwikikhawkhakhmcakwikikhakhmkhxmultnchbbcakwikisxrshnngsuxcakwikitarakhxmulkaredinthangcakwikithxngethiyw Official website for the City of Munich Munchner Verkehrs und Tarifverbund public transport network Munchen Wiki open city wiki for Munich with more than 15 000 articles inphasaeyxrmn On the brink Munich 1918 1919 Munichfound magazine for English speaking Munchners Destination Munich online guide Munich Airport official website Franz Josef Strauss Airport munchen tv local TV station Historical Atlas of Munich inphasaeyxrmn phaph Geocoded Pictures of Munich 2017 07 02 thi ewyaebkaemchchin Munich City Panoramas panoramic views and virtual tpurs Globosapiens Travel Community travel tips Tales from Toytown photos of Munich Munich photo gallery