Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
พระนางเชงสอบู (พม่า: ရှင်စောပု, ออกเสียง: [ʃɪ̀ɰ̃.sɔ́.bṵ]; มอญ: မိစဴဗု; อักษรโรมัน: Shin Sawbu; ในราชาธิราชทับศัพท์เป็น แสจาโป) หรือ พระนางพระยาท้าว, ตละเจ้าปุ, พระนางพญาท้าว, ตละเจ้าท้าว และ นางพระยาตละเจ้าท้าว (พม่า: ဗညားထောဝ်; มอญ: ဨကရာဇ်ဗြဲဗညာထဴ; อักษรโรมัน: Binnya Thau) เป็นสมเด็จพระราชินีนาถเพียงพระองค์เดียวที่ปกครองอาณาจักรมอญเป็นเวลา 17 ปี (ค.ศ. 1454–1471) และถือเป็นกษัตริย์ในราชวงศ์ฟ้ารั่วองค์สุดท้ายที่ปกครองอาณาจักรมอญ พระองค์เป็นพระราชธิดาในพระเจ้าราชาธิราช หลังจากพระเจ้าราชาธิราชเสด็จสวรรคต ได้มีกษัตริย์สืบต่อมาอีกหลายพระองค์จนสิ้นรัชทายาทที่เป็นบุรุษ จึงได้ยกพระนางขึ้นปกครองแทน
| พระนางเชงสอบู မိစဴဗု ရှင်စောပု | |
|---|---|
 รูปปั้นของพระนางเชงสอบู | |
| พระราชินีนาถเเห่งหงสาวดี | |
| ครองราชย์ | ค.ศ. 1454–1471 |
| ก่อนหน้า | มะมุดตาว |
| รัชกาลถัดไป | พระเจ้าธรรมเจดีย์ |
| พระมเหสีตำหนักกลางแห่งอังวะ | |
| ครองราชย์ | 20 พฤษภาคม ค.ศ. 1426–1429 |
| ก่อนหน้า | พระนางเชงสอบู |
| รัชกาลถัดไป | พระนางธัมมเทวีแห่งอังวะ |
| พระมเหสีตำหนักกลางแห่งอังวะ | |
| ครองราชย์ | ธันวาคม ค.ศ. 1423 – สิงหาคม ค.ศ. 1425 |
| ก่อนหน้า | มินบยาน |
| รัชกาลถัดไป | พระนางเชงสอบู |
| พระราชสมภพ | 11 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1394 หงสาวดี |
| สวรรคต | ค.ศ. 1471 (77 พรรษา) ตะเกิง |
| ฝังพระศพ | สันจวง |
| พระราชสวามี | พญาบเว พระเจ้าสีหตู |
| พระราชบุตร | พญาพะโร มิปาคาธอ |
| ราชวงศ์ | หงสาวดี |
| พระราชบิดา | พระเจ้าราชาธิราช |
| พระราชมารดา | ทุตธรรมยา |
| ศาสนา | พุทธเถรวาท |
พระราชประวัติ
พระนางเชงสอบู เป็นพระราชธิดาในพระเจ้าราชาธิราชแห่งอาณาจักรหงสาวดี เมื่อพระราชบิดาคือพระเจ้าราชาธิราชสวรรคต ผู้ที่ได้สืบราชสมบัติต่อมาคือพญาธรรมราชา แต่พระอนุชาของพระองค์ พระยาราม และพระยาแคง (พญาเกียรติ์) ไม่พอพระทัย จึงไปสวามิภักดิ์พระเจ้าสีหตูแห่งกรุงอังวะ พญาธรรมราชาไม่ปรารถนาที่จะรบพุ่งกับพม่า พระองค์จึงได้ประนีประนอมกับพระอนุชาโดยให้พระยารามเป็นมกุฎราชกุมารไปครองเมืองพะสิม และพระยาแคง (พญาเกียรติ์) ไปครองเมืองเมาะตะมะ ครั้นถึงสมัยรัชกาลของพระยาราม พระองค์ได้นำพระขนิษฐาคือพระนางเชงสอบูส่งไปถวายแก่พระเจ้าสีหตูแห่งกรุงอังวะ ซึ่งเป็นการตอบแทนที่ได้ช่วยเหลือพระองค์ในการครองราชย์ที่กรุงหงสาวดี ขณะนั้นพระองค์มีพระชนมายุ 29 พรรษา เป็นแม่ม่ายมีพระโอรส 1 พระองค์ และพระธิดา 2 พระองค์ ได้แก่พญาพะโร (Binnya Waru), เนตาคาตอ (Netaka Taw) และเนตาคาถิน (Netaka Thin)
ความขัดแย้ง
พระเจ้าสีหตูมีความหลงใหลเสน่หาแก่พระองค์เป็นอย่างยิ่ง ทำให้พระนางชีนโบ่แม พระมเหสีเก่าซึ่งมีสายสัมพันธ์กับทางไทใหญ่เกิดความอาฆาตริษยา พระนางชีนโบ่แมจึงไปสมคบคิดกับไทใหญ่ให้ยกทัพมาตีอังวะกลายเป็นสงครามที่รุนแรง พระเจ้าสีหตูทรงออกรบเองจนสวรรคตใน ค.ศ. 1425 พระเจ้ามี่นละแง กษัตริย์องค์ต่อมาก็สวรรตเพราะถูกพระนางชีนโบ่แมวางยาพิษ พระเจ้ากะเล่เจ้ตองโญ พระปิตุลาของพระเจ้ามี่นละแงจึงได้ขึ้นเป็นกษัตริย์แทน ต่อมาพระเจ้าโม่ญี่นตะโด้ได้โค่นล้มพระเจ้ากะเล่เจ้ตองโญกับพระนางชีนโบ่แมแล้วตั้งตนเป็นกษัตริย์กรุงอังวะ
คืนสู่หงสาวดี
พระนางเชงสอบูทรงได้นิมนต์สามเณรแห่งเข้ามาแสดงพระธรรมเทศนาในพระราชวังเป็นประจำ สามเณรท่านนี้เทศนาได้ดี เป็นที่พอพระทัยของพระองค์ จึงได้รับมาเป็นบุตรบุญธรรม ต่อมาเมื่อสามเณรท่านนี้มีอายุครบที่จะอุปสมบทได้แล้ว พระองค์ก็ทรงจัดงานอุปสมบทขึ้นอย่างยิ่งใหญ่สมพระเกียรติตามธรรมเนียมของเชื้อพระวงศ์ (บุตรบุญธรรม) และได้รับสมญานามว่า "พระมหาปิฏกธร"
พระมหาปิฎกธร ทราบถึงความวุ่นวายทางการเมืองภายในอังวะ และพระนางเชงสอบูไม่สามารถกลับคืนสู่เมืองหงสาวดีได้ จึงพาศิษย์สี่คนคิดกลอุบายพาพระนางเชงสอบูกลับสู่เมืองหงสาวดีได้สำเร็จ พระมหาปิฎกธรมีความรู้สึกไม่สบายใจที่ตนเข้าไปมีส่วนร่วมในการคิดกลอุบายดังกล่าวจึงขอลาสิกขา ต่อมาพญาพะโร พระโอรสของพระนางเชงสอบูที่เกิดจากพระสวามีเก่า ได้ครองเมืองหงสาวดีในปี ค.ศ. 1446 อยู่ในราชสมบัติได้เพียง 4 ปีจึงสวรรคต ขณะนั้นไม่เหลือเชื้อสายของพระเจ้าราชาธิราชที่เป็นชายสืบสกุล พระนางเชงสอบูจึงได้ขึ้นเสวยราชย์ และได้ตั้งพระมหาปิฎกธรเป็นรัชทายาท พระองค์อยู่ในราชสมบัติ 7 ปี ต่อมาได้มอบราชสมบัติให้พระมหาปิฎกธรเป็นกษัตริย์หงสาวดี และมีพระนามตามจารึกกัลยานีว่า พระเจ้ารามาธิบดี แต่พงศาวดารรามัญเรียกว่า พระเจ้าธรรมเจดีย์ หรือ พระมหาปิฎกธร
พระราชกรณียกิจ
พระนางเชงสอบูทรงเป็นพุทธมามกะซึ่งศรัทธาในพระพุทธศาสนา อีกทั้งในวัยเยาว์ก็มีพระทัยมุ่งมั่นในการศึกษาพระไตรปิฏก จึงทำให้ในรัชสมัยของพระองค์พระพุทธศาสนาในเมืองหงสาวดีเจริญรุ่งเรืองมาก พระองค์ยังได้บริจาคทองคำเท่าน้ำหนักตัวของพระองค์เพื่อตีเป็นแผ่นหุ้มเจดีย์ชเวดากอง แม้หลังสละราชสมบัติแล้วพระองค์ยังทำนุบำรุงศาสนาพุทธต่อ จนกระทั่งพระองค์สิ้นพระชนม์เมื่อปี ค.ศ. 1471
หมายเหตุ
- ประชุมพงศาวดารขอม เรียก พระยาแก่ท้าว
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-06-29. สืบค้นเมื่อ 2009-10-26.
- หลวงวิจิตรวาทการ (วิจิตร วิจิตรวาทการ).งานค้นคว้าเรื่องชนชาติไทย. กรุงเทพฯ:สร้างสรรค์บุ๊คส์, 2549. หน้า 214
- Kala Vol. 2 2006: 58
- (Harvey, 1925, 368)
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-03-24. สืบค้นเมื่อ 2009-10-26.
- (Halliday, 2000, p. 101)
- บรรณานุกรม
- Forchammer Notes on the Early History and Geography of British Burma – I. The Shwedagon Pagoda, II. The First Buddhist Mission to Suvannabhumi, publ. Superintendent Government Printing, Rangoon 1884.
- Fraser (1920) "Old Rangoon" , volume X, Part I, pp. 49–60.
- Furnivall, Syriam Gazetteer.
- Guillon, Emmanuel (tr. ed. James V. Di Crocco) (1999) The Mons: A civilization of Southeast Asia, Bangkok: The Siam Society.
- Halliday, Robert (2000) (Christian Bauer ed.) The Mons of Burma and Thailand, Volume 2. Selected Articles, Bangkok: White Lotus.
- Harvey, G.E. (1925) History of Burma: From the earliest times to 10 March 1824 the beginning of the English conquest, New York: Longmans, Green, and Co.
- Sayadaw Athwa [The Monk of Athwa], Burmese translation of his Talaing History of Pegu used by Phayre, now in the British Museum, being manuscripts OR 3462-4.
- Saya Thein (1910) "Shin Sawbu,"
[Summarizing the "Thaton-hnwe-mun Yazawin" below, but also giving the slightly different chronology of the Burmese chronicle "Hmannan Yazawin"]
- Saya Thein (1912) "Rangoon in 1852" .
- Schmidt, P.W. (1906) Slapat ragawan datow smim ron. Buch des Ragawan, der Konigsgeschichte, publ. for Kais. Akademie der Wissenschaften by Holder, Vienna, pp. 133–135
- Shorto, Harry Leonard (1958) "The Kyaikmaraw inscriptions," Bulletin of the School of Oriental and African Studies (BSOAS), 21 (2) : 361–367.
- Shorto (1971) A dictionary of Mon inscriptions from the sixth to the sixteenth centuries. London: Oxford University Press.
- Shorto (tr.) (no date) Unpublished typescript translation of pp. 34–44, 61–264 of Phra Candakanto (ed.) Nidana Ramadhipati-katha (or as on binding Rajawamsa Dhammaceti Mahapitakadhara), authorship attributed to Bannyadala (c. 1518–1572), Pak Lat, Siam, 1912.
- Singer, Noel F. (1992) "The Golden Relics of Bana Thau," Arts of Asia, September–October, 1992. [Contains many interesting and original historical interpretations]
- Thaton-hnwe-mun Yazawin, unpublished manuscript cited in Harvey, p. 117, the facts about Baña Thau in this chronicle are summarised in (Hmawbi Saya Thein, 1910)
- Athwa, Sayadaw (1785). Mon Yazawin (Slapat Rajawan) (ภาษาพม่า) (1922 ed.). Yangon: Burma Publishing Workers Association Press.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Photo of the gold crown of Shin Sawbu 2010-07-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Color imaginative recreation of Shin Sawbu's picture 2011-07-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
lingkkhamphasa inbthkhwamni miiwihphuxanaelaphurwmaekikhbthkhwamsuksaephimetimodysadwk enuxngcakwikiphiediyphasaithyyngimmibthkhwamdngklaw krann khwrribsrangepnbthkhwamodyerwthisud phranangechngsxbu phma ရ င စ ပ xxkesiyng ʃɪ ɰ sɔ bṵ mxy မ စ ဗ xksrormn Shin Sawbu inrachathirachthbsphthepn aescaop hrux phranangphrayathaw tlaecapu phranangphyathaw tlaecathaw aela nangphrayatlaecathaw phma ဗည ထ ဝ mxy ဨကရ ဇ ဗ ဗည ထ xksrormn Binnya Thau epnsmedcphrarachininathephiyngphraxngkhediywthipkkhrxngxanackrmxyepnewla 17 pi kh s 1454 1471 aelathuxepnkstriyinrachwngsfarwxngkhsudthaythipkkhrxngxanackrmxy phraxngkhepnphrarachthidainphraecarachathirach hlngcakphraecarachathirachesdcswrrkht idmikstriysubtxmaxikhlayphraxngkhcnsinrchthayaththiepnburus cungidykphranangkhunpkkhrxngaethnphranangechngsxbu မ စ ဗ ရ င စ ပ ruppnkhxngphranangechngsxbuphrarachininatheehnghngsawdikhrxngrachykh s 1454 1471kxnhnamamudtawrchkalthdipphraecathrrmecdiyphramehsitahnkklangaehngxngwakhrxngrachy20 phvsphakhm kh s 1426 1429kxnhnaphranangechngsxburchkalthdipphranangthmmethwiaehngxngwaphramehsitahnkklangaehngxngwakhrxngrachythnwakhm kh s 1423 singhakhm kh s 1425kxnhnaminbyanrchkalthdipphranangechngsxbuphrarachsmphph11 kumphaphnth kh s 1394 hngsawdiswrrkhtkh s 1471 77 phrrsa taekingfngphrasphsncwngphrarachswamiphyabew phraecasihtuphrarachbutrphyaphaor mipakhathxrachwngshngsawdiphrarachbidaphraecarachathirachphrarachmardathutthrrmyasasnaphuththethrwathbthkhwamnimixksrphma hakxupkrnkhxngkhunimsamarthernedxrxksrniid khunxacehnekhruxnghmaykhatham xksrphiess klxng hruxsylksnxun aethnthixksrphmaphrarachprawtimngkudkhxngphranangechngsxbu pccubncdaesdngthi phiphithphnth V amp A lxndxn phranangechngsxbu epnphrarachthidainphraecarachathirachaehngxanackrhngsawdi emuxphrarachbidakhuxphraecarachathirachswrrkht phuthiidsubrachsmbtitxmakhuxphyathrrmracha aetphraxnuchakhxngphraxngkh phrayaram aelaphrayaaekhng phyaekiyrti imphxphrathy cungipswamiphkdiphraecasihtuaehngkrungxngwa phyathrrmrachaimprarthnathicarbphungkbphma phraxngkhcungidpranipranxmkbphraxnuchaodyihphrayaramepnmkudrachkumaripkhrxngemuxngphasim aelaphrayaaekhng phyaekiyrti ipkhrxngemuxngemaatama khrnthungsmyrchkalkhxngphrayaram phraxngkhidnaphrakhnisthakhuxphranangechngsxbusngipthwayaekphraecasihtuaehngkrungxngwa sungepnkartxbaethnthiidchwyehluxphraxngkhinkarkhrxngrachythikrunghngsawdi khnannphraxngkhmiphrachnmayu 29 phrrsa epnaemmaymiphraoxrs 1 phraxngkh aelaphrathida 2 phraxngkh idaekphyaphaor Binnya Waru entakhatx Netaka Taw aelaentakhathin Netaka Thin khwamkhdaeyng phraecasihtumikhwamhlngihlesnhaaekphraxngkhepnxyangying thaihphranangchinobaem phramehsiekasungmisaysmphnthkbthangithihyekidkhwamxakhatrisya phranangchinobaemcungipsmkhbkhidkbithihyihykthphmatixngwaklayepnsngkhramthirunaerng phraecasihtuthrngxxkrbexngcnswrrkhtin kh s 1425 phraecaminlaaeng kstriyxngkhtxmakswrrtephraathukphranangchinobaemwangyaphis phraecakaelectxngoy phrapitulakhxngphraecaminlaaengcungidkhunepnkstriyaethn txmaphraecaomyintaod idokhnlmphraecakaelectxngoykbphranangchinobaemaelwtngtnepnkstriykrungxngwa khunsuhngsawdi phranangechngsxbuthrngidnimntsamenraehngekhamaaesdngphrathrrmethsnainphrarachwngepnpraca samenrthanniethsnaiddi epnthiphxphrathykhxngphraxngkh cungidrbmaepnbutrbuythrrm txmaemuxsamenrthannimixayukhrbthicaxupsmbthidaelw phraxngkhkthrngcdnganxupsmbthkhunxyangyingihysmphraekiyrtitamthrrmeniymkhxngechuxphrawngs butrbuythrrm aelaidrbsmyanamwa phramhapitkthr phramhapidkthr thrabthungkhwamwunwaythangkaremuxngphayinxngwa aelaphranangechngsxbuimsamarthklbkhunsuemuxnghngsawdiid cungphasisysikhnkhidklxubayphaphranangechngsxbuklbsuemuxnghngsawdiidsaerc phramhapidkthrmikhwamrusukimsbayicthitnekhaipmiswnrwminkarkhidklxubaydngklawcungkhxlasikkha txmaphyaphaor phraoxrskhxngphranangechngsxbuthiekidcakphraswamieka idkhrxngemuxnghngsawdiinpi kh s 1446 xyuinrachsmbtiidephiyng 4 picungswrrkht khnannimehluxechuxsaykhxngphraecarachathirachthiepnchaysubskul phranangechngsxbucungidkhuneswyrachy aelaidtngphramhapidkthrepnrchthayath phraxngkhxyuinrachsmbti 7 pi txmaidmxbrachsmbtiihphramhapidkthrepnkstriyhngsawdi aelamiphranamtamcarukklyaniwa phraecaramathibdi aetphngsawdarramyeriykwa phraecathrrmecdiy hrux phramhapidkthrphrarachkrniykicphranangechngsxbuthrngepnphuththmamkasungsrththainphraphuththsasna xikthnginwyeyawkmiphrathymungmninkarsuksaphraitrpitk cungthaihinrchsmykhxngphraxngkhphraphuththsasnainemuxnghngsawdiecriyrungeruxngmak phraxngkhyngidbricakhthxngkhaethanahnktwkhxngphraxngkhephuxtiepnaephnhumecdiychewdakxng aemhlngslarachsmbtiaelwphraxngkhyngthanubarungsasnaphuththtx cnkrathngphraxngkhsinphrachnmemuxpi kh s 1471hmayehtuprachumphngsawdarkhxm eriyk phrayaaekthawxangxingechingxrrth khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2019 06 29 subkhnemux 2009 10 26 hlwngwicitrwathkar wicitr wicitrwathkar ngankhnkhwaeruxngchnchatiithy krungethph srangsrrkhbukhs 2549 hna 214 Kala Vol 2 2006 58 Harvey 1925 368 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 03 24 subkhnemux 2009 10 26 Halliday 2000 p 101 brrnanukrmForchammer Notes on the Early History and Geography of British Burma I The Shwedagon Pagoda II The First Buddhist Mission to Suvannabhumi publ Superintendent Government Printing Rangoon 1884 Fraser 1920 Old Rangoon volume X Part I pp 49 60 Furnivall Syriam Gazetteer Guillon Emmanuel tr ed James V Di Crocco 1999 The Mons A civilization of Southeast Asia Bangkok The Siam Society Halliday Robert 2000 Christian Bauer ed The Mons of Burma and Thailand Volume 2 Selected Articles Bangkok White Lotus Harvey G E 1925 History of Burma From the earliest times to 10 March 1824 the beginning of the English conquest New York Longmans Green and Co Sayadaw Athwa The Monk of Athwa Burmese translation of his Talaing History of Pegu used by Phayre now in the British Museum being manuscripts OR 3462 4 Saya Thein 1910 Shin Sawbu Summarizing the Thaton hnwe mun Yazawin below but also giving the slightly different chronology of the Burmese chronicle Hmannan Yazawin Saya Thein 1912 Rangoon in 1852 Schmidt P W 1906 Slapat ragawan datow smim ron Buch des Ragawan der Konigsgeschichte publ for Kais Akademie der Wissenschaften by Holder Vienna pp 133 135 Shorto Harry Leonard 1958 The Kyaikmaraw inscriptions Bulletin of the School of Oriental and African Studies BSOAS 21 2 361 367 Shorto 1971 A dictionary of Mon inscriptions from the sixth to the sixteenth centuries London Oxford University Press Shorto tr no date Unpublished typescript translation of pp 34 44 61 264 of Phra Candakanto ed Nidana Ramadhipati katha or as on binding Rajawamsa Dhammaceti Mahapitakadhara authorship attributed to Bannyadala c 1518 1572 Pak Lat Siam 1912 Singer Noel F 1992 The Golden Relics of Bana Thau Arts of Asia September October 1992 Contains many interesting and original historical interpretations Thaton hnwe mun Yazawin unpublished manuscript cited in Harvey p 117 the facts about Bana Thau in this chronicle are summarised in Hmawbi Saya Thein 1910 Athwa Sayadaw 1785 Mon Yazawin Slapat Rajawan phasaphma 1922 ed Yangon Burma Publishing Workers Association Press aehlngkhxmulxunPhoto of the gold crown of Shin Sawbu 2010 07 15 thi ewyaebkaemchchin Color imaginative recreation of Shin Sawbu s picture 2011 07 25 thi ewyaebkaemchchin