ฝ ายมหาอำนาจกลาง อ งกฤษ Central Powers เยอรม น Mittelmächte ฮ งการ Központi hatalmak ต รก ittifak Devletleri Bağlaşma De

ฝ่ายมหาอำนาจกลาง (อังกฤษ: Central Powers; เยอรมัน: Mittelmächte; ฮังการี: Központi hatalmak; ตุรกี: İttifak Devletleri / Bağlaşma Devletleri; บัลแกเรีย: Централни сили, อักษรโรมัน: Tsentralni sili) เป็นกลุ่มประเทศมหาอำนาจและเป็นพันธมิตรทางการทหารกลุ่มหนึ่งในทวีปยุโรป ซึ่งร่วมมือกันต่อสู้กับฝ่ายสัมพันธมิตรในช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง นำโดยจักรวรรดิเยอรมัน จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี และจักรวรรดิออตโตมัน

มหาอำนาจกลาง

ค.ศ. 1914–1918

ฝ่ายมหาอำนาจกลาง เมื่อวันที่ 6 กันยายน 1915

สี่พันธมิตร:

รัฐบริวาร/รัฐหุ่นเชิด:

สถานะ

พันธมิตรทางการทหาร

เมืองหลวง

ไม่มี (โดยนิตินัย)
เบอร์ลิน (โดยพฤตินัย)

ยุคประวัติศาสตร์

สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง

• ทวิพันธมิตร
(เยอรมนี / ออสเตรีย-ฮังการี)

7 ตุลาคม ค.ศ. 1879

• ก่อตั้ง

28 มิถุนายน ค.ศ. 1914

• พันธมิตรเยอรมัน-ออตโตมัน

2 สิงหาคม ค.ศ. 1914

• สนธิสัญญาบัลแกเรีย-เยอรมนี

6 กันยายน 1915 (ทางลับ)
14 ตุลาคม 1915 (สาธารณะ)

• ล่มสลาย

11 พฤศจิกายน 1918

ก่อนหน้า

	ทวิพันธมิตร
	ไตรพันธมิตร

ฝ่ายสัมพันธมิตร (และรัฐในอาณัติ)

  **ฝ่ายมหาอำนาจกลาง** (และรัฐในอาณัติ)

  ประเทศที่เป็นกลาง

รัฐสมาชิก

ฝ่ายมหาอำนาจกลางมีสมาชิกอยู่ 4 ประเทศ

ชาติ	ดินแดน	เข้าร่วม WWI
เยอรมนี ปรัสเซีย บาวาเรีย ซัคเซิน เวือร์ทเทิมแบร์ค	แอฟริกาตะวันออก นิวกินี	1 สิงหาคม 1914
ออสเตรีย-ฮังการี - -	อาร์ชดัชชีออสเตรีย ราชอาณาจักรฮังการี โบฮีเมีย แดลเมเชีย บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา	28 กรกฎาคม 1914
จักรวรรดิออตโตมัน		29 ตุลาคม 1914
ราชอาณาจักรบัลแกเรีย		14 ตุลาคม 1915

สถิติพลังอำนาจของฝ่ายมหาอำนาจกลาง
	ประชากร	พื้นที่	จีดีพี
จักรวรรดิเยอรมัน (รวม อาณานิคม), 1914	67.0m (77.7m)	0.5m km² (3.5m km²)	$244.3b ($250.7b)
จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี, 1914	50.6m	0.6m km²	$100.5b
จักรวรรดิออตโตมัน, 1914	23.0m	1.8m km²	$25.3b
ราชอาณาจักรบัลแกเรีย, 1915	4.8m	0.1m km²	$7.4b
รวมมหาอำนาจกลางทั้งหมดในปี 1914	151.3m	6.0m km²	$376.6b

กองกำลังทางทหารของฝ่ายมหาอำนาจกลาง
	กองกำลัง	ทหารเสียชีวิต	ทหารบาดเจ็บ	ทหารหายสาบสูญ	รวมกำลังพลสูญเสีย	คิดเป็นร้อยละจากกำลังพลที่ระดมมา
จักรวรรดิเยอรมัน	13,250,000	1,808,546	4,247,143	1,152,800	7,208,489	66%
จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี	7,800,000	922,500	3,620,000	2,200,000	6,742,500	86%
จักรวรรดิออตโตมัน	2,998,321	325,000	400,000	250,000	975,000	34%
ราชอาณาจักรบัลแกเรีย	1,200,000	75,844	153,390	27,029	255,263	21%
รวมมหาอำนาจกลางทั้งหมด	25,248,321	3,131,890	8,419,533	3,629,829	15,181,252	66%

ผู้นำในสงคราม

ผู้นำแห่งฝ่ายมหาอำนาจกลาง (ซ้ายไปขวา):
วิลเฮล์มที่ 2 ของเยอรมนี
ฟรันซ์ โยเซฟที่ 1 ของออสเตรีย-ฮังการี
เมห์เหม็ดที่ 5 ของจักรวรรดิออตโตมัน
เฟอร์ดินานด์ที่ 1 ของบัลแกเรีย

ผู้นำทางทหารช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง: จอมพลฮินเดินบวร์ค (เยอรมนี), พลเอกลูเดินดอร์ฟ (เยอรมนี), จอมพลเรือเทียร์พิทซ์ (เยอรมนี), (ออสเตรีย-ฮังการี), (ออสเตรีย-ฮังการี), พลจัตวาแอนแวร์ (ออตโตมัน), พลจัตวาเคมัล (ออตโตมัน) และ (บัลแกเรีย)

วิลเฮล์มที่ 2, เมห์เหม็ดที่ 5, ฟรันซ์ โยเซฟที่ 1 สามจักรพรรดิของฝ่ายมหาอำนาจกลาง

หัวหน้ารัฐบาลฝ่ายมหาอำนาจกลาง: เทโอบัลท์ ฟ็อน เบทมัน ฮ็อลเวค (เยอรมนี), คาร์ล ฟ็อน ชเตือร์ค (ออสเตรีย), อิชต์วาน ติซอ (ฮังการี), (ออตโตมัน) และ (บัลแกเรีย)

แผนผังแสดงของผู้บัญชาการทหารฝ่ายมหาอำนาจกลาง

จักรวรรดิเยอรมัน

จักรพรรดิวิลเฮ็ล์มที่ 2 – ไคเซอร์แห่งจักรวรรดิเยอรมัน
เทโอบัลท์ ฟ็อน เบทมัน ฮ็อลเวค – นายกรัฐมนตรีจักรวรรดิเยอรมัน
– นายกรัฐมนตรีจักรวรรดิเยอรมัน
เกออร์ค ฟ็อน แฮร์ทลิง – นายกรัฐมนตรีจักรวรรดิเยอรมัน
เจ้าชายมัคซีมีลีอานแห่งบาเดิน – นายกรัฐมนตรีจักรวรรดิเยอรมัน
– รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศจักรวรรดิเยอรมัน
พลเอกอาวุโส เฮ็ลมูท ฟ็อน ม็อลท์เคอ – หัวหน้าคณะเสนาธิการใหญ่จักรวรรดิเยอรมัน
พลเอก เอริช ฟ็อน ฟัลเคินไฮน์ – หัวหน้าคณะเสนาธิการใหญ่จักรวรรดิเยอรมัน
จอมพล เพาล์ ฟ็อน ฮินเดินบวร์ค – หัวหน้าคณะเสนาธิการใหญ่จักรวรรดิเยอรมัน
พลเอก เอริช ลูเดินดอร์ฟ – เจ้าพนักงานใหญ่ผู้บัญชาการยุทธภัณฑ์จักรวรรดิเยอรมัน
– ผู้บัญชาการทหารกลุ่มทัพบกเจ้าชายเลโอพ็อลท์แห่งบาวาเรีย
มกุฎราชกุมารวิลเฮ็ล์ม – ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 5 และ กลุ่มทัพบกมกุฎราชกุมารเยอรมัน
– ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 6 และ กลุ่มทัพบกรูพเพร็คท์แห่งบาวาเรีย
อัลเบร็คท์ ฟ็อน เวือร์ทเทิมแบร์ค – ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 4 และ กลุ่มทัพบกดยุกอัลเบร็คท์
จอมพลเรือ อัลเฟรท ฟ็อน เทียร์พิทซ์ – รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทหารเรือจักรวรรดิเยอรมัน
– ผู้บัญชาการทหารอากาศจักรวรรดิเยอรมัน

จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี

จักรพรรดิฟรันทซ์ โยเซ็ฟที่ 1 – ไคเซอร์แห่งจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
จักรพรรดิคาร์ลที่ 1 – ไคเซอร์แห่งจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
คาร์ล ฟ็อน ชเตือร์ค – มุขมนตรี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออสเตรีย
– มุขมนตรี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออสเตรีย
– มุขมนตรี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออสเตรีย
– มุขมนตรี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออสเตรีย
– มุขมนตรี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออสเตรีย
อิชต์วาน ติซอ – นายกรัฐมนตรีราชอาณาจักรฮังการี
– นายกรัฐมนตรีราชอาณาจักรฮังการี
– ผู้บัญชาการทหารสูงสุดของกองทัพบกจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
– หัวหน้าคณะเสนาธิการใหญ่จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
– หัวหน้าคณะเสนาธิการใหญ่จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
– จอมพลแห่งออสเตรีย-ฮังการี และ ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 3, กองทัพบกที่ 5
– หัวหน้าผู้บัญชาการทหารเรือของกองทัพเรือจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี
– ผู้บัญชาการทหารอากาศของกองกำลังทางอากาศจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี

จักรวรรดิออตโตมัน

สุลต่านเมห์เหม็ดที่ 5 – สุลต่านจักรวรรดิออตโตมัน
สุลต่านเมห์เหม็ดที่ 6 – สุลต่านจักรวรรดิออตโตมัน
– มหาเสนาบดี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออตโตมัน
– มหาเสนาบดี (หัวหน้ารัฐบาล) จักรวรรดิออตโตมัน และ หนึ่งใน
แอนแวร์ พาชา – หัวหน้าผู้บัญชาการทหารของกองทัพบกจักรวรรดิออตโตมัน และ หนึ่งใน
– ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 4 ในซีเรีย และ หนึ่งใน
มุสทาฟา เคมัล พาชา − ผู้บัญชาการทหารที่มีชื่อเสียงจากการมีส่วนร่วมในการทัพกัลลิโพลี

ราชอาณาจักรบัลแกเรีย

พระเจ้าซาร์เฟอร์ดินานด์ที่ 1 – พระมหากษัตริย์บัลแกเรีย
– นายกรัฐมนตรีบัลแกเรีย
– นายกรัฐมนตรีบัลแกเรีย
– หัวหน้าผู้บัญชาการทหารของกองทัพบกบัลแกเรีย
– ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 2, กองทัพบกที่ 3 ในการทัพโรมาเนีย และ รองหัวหน้าผู้บัญชาการทหารของกองทัพบกบัลแกเรีย
– ผู้บัญชาการทหารกองทัพบกที่ 1 ในการทัพเซอร์เบีย

ลำดับเหตุการณ์

การก่อตั้ง

จักรวรรดิเยอรมันเริ่มผูกมิตรกับจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการีตั้งแต่ พ.ศ. 2422 โดยการก่อตั้งไตรพันธมิตรและดำเนินนโยบายทางการเมืองในทางตรงข้ามกับประเทศอังกฤษ ฝรั่งเศสและรัสเซียที่รวมตัวเป็นกลุ่มไตรภาคี (ซึ่งเป็นเสาหลักของกองกำลังฝ่ายสัมพันธมิตรในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1)

การประกาศสงครามโลกเริ่มจากจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการียื่นคำขาดต่อเซอร์เบียเกี่ยวกับคดีลอบปลงพระชนม์มกุฎราชกุมาร อาร์คดยุค ฟรานซ์ เฟอร์ดินานด์ แต่ทางการเซอร์เบียกลับปฏิเสธ ออสเตรีย-ฮังการีจึงประกาศสงครามกับเซอร์เบีย เยอรมนีเข้าช่วยจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี ส่วนรัสเซียอยู่ข้างเดียวกับเซอร์เบีย การประกาศสงครามกับฝรั่งเศสของเยอรมนีและบุกฝรั่งเศสโดยผ่านเบลเยียมทำให้อังกฤษต้องเข้าร่วมสงครามโดยการประกาศสงครามกับเยอรมนี ทำให้สงครามนั้นขยายตัวจนกลายเป็นสงครามโลกในที่สุด

นอกจากเยอรมนีกับจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการีแล้ว มีชาติอื่นเข้าร่วมมือกับฝ่ายมหาอำนาจกลางอีก 2 ชาติคือ จักรวรรดิออตโตมัน (ประเทศตุรกีในปัจจุบัน) และ ราชอาณาจักรบัลแกเรีย ส่วนชาติอื่น ๆ ประกาศสงครามกับฝ่ายมหาอำนาจทั้งหมด รวมถึงสยาม

อิตาลี

การเข้าร่วมของจักรวรรดิออตโตมัน

จักรวรรดิออตโตมัน (ตุรกี) มีความสัมพันธ์ที่ดีกับจักรวรรดิเยอรมันมาตั้งแต่ก่อนสงครามเริ่มต้น ผู้นำชาตินิยมของตุรกีมีความทะเยอทะยานในการได้ดินแดนของศัตรูเก่า คือรัสเซีย และตุรกีโกรธแค้นที่อังกฤษยึดเรือที่ตนสั่งต่อในอังกฤษ จึงนับว่าเพียงพอแล้วที่จะเข้าร่วมสงคราม จักรวรรดิออตโตมันเข้าร่วมสงครามโดยอยู่ข้างเดียวกับฝ่ายมหาอำนาจกลางในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1914

การเข้าร่วมของบัลแกเรีย

ขบวนการอื่น

การยอมแพ้

แผนภูมิวงกลมแสดงจำนวนทหารฝ่ายมหาอำนาจกลางที่เสียชีวิต

บัลแกเรียเป็นชาติแรกที่ยอมแพ้เมื่อ 29 กันยายน พ.ศ. 2461 หลังจากถูกบุกโดยอังกฤษ ฝรั่งเศสและเซอร์เบียพร้อมกัน และเยอรมนีไม่อาจช่วยเหลือได้ ตุรกียอมแพ้เมื่อ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2461 ออสเตรียฯ ยอมแพ้เมื่อ 4 พฤศจิกายน ปีเดียวกัน เยอรมนียอมแพ้เป็นชาติสุดท้ายเมื่อ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2461

ระยะเวลาการยอมแพ้ของฝ่ายมหาอำนาจกลาง
ธง	ชื่อ	วันยอมแพ้
	บัลแกเรีย	000000001918-09-29-000029 กันยายน 1918
	จักรวรรดิออตโตมัน	000000001918-10-30-000030 ตุลาคม 1918
	ออสเตรีย-ฮังการี	000000001918-11-04-00004 พฤศจิกายน 1918
	จักรวรรดิเยอรมัน	000000001918-11-11-000011 พฤศจิกายน 1918

สนธิสัญญาที่ฝ่ายแพ้สงครามถูกบังคับให้ลงนามตามลำดับ
ธง	ชื่อ	สนธิสัญญา
	ออสเตรีย	สนธิสัญญาแซ็ง-แฌร์แม็ง
	บัลแกเรีย	สนธิสัญญาเนอยี
	เยอรมนี	สนธิสัญญาแวร์ซาย
	ฮังการี	สนธิสัญญาทรียานง
	จักรวรรดิออตโตมัน ตุรกี	และ สนธิสัญญาโลซาน

ดูเพิ่ม

ผู้นำฝ่ายมหาอำนาจกลางระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง

อ้างอิง

S.N. Broadberry, Mark Harrison. The Economics of World War I^[]. illustrated ed. Cambridge University Press, 2005, pp. 9-10.
Spencer Tucker. The European powers in the First World War: an encyclopedia. Taylor & Francis, 1996, pg. 173.

ปรีชา ศรีวาลัย. สงครามโลกครั้งที่ 1. โอเดียนสโตร์. 2542
สมใจ ไพโรจน์ธีระรัชต์. สารานุกรมประวัติศาสตร์ยุโรปฉบับราชบัณทิตยสถาน เล่ม C-D

[1] S.N. Broadberry, Mark Harrison. The Economics of World War I^[]. illustrated ed. Cambridge University Press, 2005, pp. 9-10.

[2] Spencer Tucker. The European powers in the First World War: an encyclopedia. Taylor & Francis, 1996, pg. 173.