หมั่นโถว

หมั่นโถว (จีนตัวย่อ: 馒头; จีนตัวเต็ม: 饅頭; พินอิน: mántóu ออกเสียง หมานโถว) เป็นขนมแป้งนึ่งชนิดหนึ่งที่มีสีขาวและมีสัมผัสอ่อนนุ่ม นิยมรับประทานในภาคเหนือของประเทศจีน นิรุกติศาสตร์พื้นบ้านเชื่อมโยงชื่อหมั่นโถวเข้ากับเรื่องเล่าเกี่ยวกับจูกัดเหลียง

หมั่นโถว

หมั่นโถวสีขาว
ประเภท	ขนมปัง, ติ่มซำ
แหล่งกำเนิด	จีน
ภูมิภาค	เอเชียตะวันออก
ส่วนผสมหลัก	แป้งสาลี, น้ำ,
ตำราอาหาร: หมั่นโถว   สื่อ: หมั่นโถว

หมั่นโถว
อักษรจีนตัวเต็ม	饅頭
อักษรจีนตัวย่อ	馒头
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน mántou IPA [mǎn.tʰou] ( ฟังเสียง) ภาษาอู๋ อักษรโรมันภาษาเซี่ยงไฮ้ meu^上 doe^平 ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน ยฺหวิดเพ็ง maan^4 tau^4 ภาษาหมิ่นใต้ ภาษาฮกเกี้ยน bán-thô or bán-thâu
ชื่อภาษาจีนอื่น ๆ
อักษรจีนตัวเต็ม	麵頭
อักษรจีนตัวย่อ	面头
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน miàntóu ภาษาหมิ่นใต้ ภาษาฮกเกี้ยน mī-thâu

ลักษณะ

หมั่นโถวนิยมรับประทานเป็นในภาคเหนือของประเทศจีนที่ซึ่งมีการเพาะปลูกข้าวสาลีมากกว่าข้าว หมั่นโถวทำจากข้าวสาลี น้ำ และ หมั่นโถวมีขนาดตั้งแต่ 4 เซนติเมตร (1.6 นิ้ว) ซึ่งมีเนื้อสัมผัสที่อ่อนนุ่มในภัตตาคารที่หรูหราที่สุด ไปจนถึงขนาดมากกว่า 15 เซนติเมตร (5.9 นิ้ว) ซึ่งมีเนื้อสัมผัสที่แน่นสำหรับเป็นอาหารกลางวันของผู้ชายวัยทำงาน ในช่วงหนึ่งหมั่นโถวสีขาวมีราคาแพงมาก ถือเป็นอาหารหรูหราในประเทศจีนยุคก่อนอุตสาหกรรม เพราะเวลานั้นแป้งประกอบอาหารใช้กระบวนการผลิตมากมีต้นทุนสูง

หมั่นโถง และบะหมี่เป็นแหล่งคาร์โบไฮเดรตหลักของอาหารจีนภาคเหนือ คล้ายกับข้าวที่เป็นอาหารหลักของจีนภาคใต้ หมั่นโถวนั้นเป็นที่รู้จักในภาคใต้ แต่มักจำหน่ายในฐานะอาหารข้างถนนหรืออาหารในภัตตาคารมากกว่าจะเป็นอาหารหลักหรืออาหารทำที่บ้าน หมั่นโถวในภัตตาคารมักมีขนาดเล็กกว่าและประณีตกว่า และสามารถดัดแปลงเพิ่มเติมได้ เช่นโดยการทอดและจุ่มในนมข้นหวาน อาจเพิ่มเติมสีและ/หรือรสชาติด้วยส่วนผสมอื่น ๆ ตั้งแต่น้ำตาลทรายแดงไปจนถึงสีผสมอาหารในการปรุงหมั่นโถว บางครั้งในโอกาสพิเศษมีการปรุงหมั่นโถวโดยการทำเป็นรูปร่างต่าง ๆ ในมณฑลชานซี ฉ่านซี และชานตง

หมั่นโถวกึ่งสำเร็จรูปมีจำหน่ายทั่วไปในส่วนอาหารแช่แข็งของซูเปอร์มาเก็ตในเอเชีย พร้อมสำหรับการเตรียมโดยการนึ่งหรือให้ความร้อนในเตาอบไมโครเวฟ

ซาลาเปาหรือเปาจึ (包子) เป็นอาหารที่คล้ายคลึงกับหมั่นโถวแต่มีไส้เค็มหรือไส้หวานอยู่ข้างในหมั่นโถวเป็นคำที่เก่าแก่กว่า ในบางภูมิภาค เช่นภูมิภาคเจียงหนานและเกาหลี คำว่า หมั่นโถว (หรือคำอ่านในภาษาท้องถิ่นที่เทียบเท่า) สามารถใช้ระบุถึงขนมแป้งนึ่งทั้งที่มีไส้และไม่มีไส้ ในประเทศญี่ปุ่น คำอ่านท้องถิ่นที่เทียบเท่ากับคำว่าหมั่นโถวในภาษาจีนคือคำว่ามันจู ซึ่งใช้หมายถึงเฉพาะขนมแป้งนึ่งที่มีไส้

นิรุกติศาสตร์และประวัติศาสตร์

หมั่นโถวทอด หรือ "หมั่นโถวเงินทอง" เป็นอาหารหวานของจีนที่เป็นที่นิยม เสิร์ฟพร้อมกับนมข้นหวาน

หมั่นโถวอาจมีต้นกำเนิดจากรัฐฉินในยุคราชวงศ์โจวในสมัยของฉินเจาเซียงหฺวาง (307 – 250 ปีก่อนคริตกาล)หมั่นโถวรวมถึงอาหารที่ทำจากข้าวสาลีอื่น ๆ อย่างก๋วยเตี๋ยว แป้งทอด และซาลาเปากลายมาเป็นที่นิยมในยุคราชวงศ์ฮั่น (206 ปีก่อนคริสตกาล - ค.ศ. 206) และเป็นที่รู้จักในชื่อเรียกรวมกันว่า ปิ่ง (餅; bǐng) หมั่นโถวถูกเรียกว่าเจิงปิ่ง (蒸餅; zhēngbǐng) หรือหลงปิ่ง (籠餅; lóngbǐng) ในยุคราชวงศ์จิ้นตะวันตก (ค.ศ. 265–316) (束皙) เขียนเกี่ยวกับเจิงปิ่ง (蒸餅; zhēngbǐng) ในบทกวี "ถางปิ่งฟู่" (湯餅賦; tāngbǐngfù) ที่เขียนเมื่อราวปี ค.ศ. 300 ชู่ ซีเป็นคนแรกที่เรียกเจิงปิ่งว่าม่านโถว (曼頭; màntóu) ในบทกวีนี้มีการแนะนำให้กินเจิงปิ่งหรือม่านโถวในงานเลี้ยงในช่วงเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ

เชื่อกันว่าชาวมองโกลได้นำหมั่นโถวแบบที่มีไส้ (ซาลาเปาหรือเปาจี) ไปเผยแพร่ในหลายประเทศในเอเชียกลางและเอเชียตะวันออกเมื่อช่วงต้นยุคราชวงศ์หยวนในศตวรรษที่ 13 คำว่าหมั่นโถวกลายเป็นรากศัพท์ของคำว่า manty และ mantı ซึ่งเป็นเกี๊ยวใส่ไส้ในและ (mantu)

คติชาวบ้าน

ตำนานของจีนยอดนิยมเล่าว่าชื่อหมั่นโถว (หมานโถว) แท้จริงแล้วมีที่มาจากคำพ้องเสียงคือคำว่าหมานโถว ที่เขียนว่า 蠻頭 (mántóu) ซึ่งมีความหมายว่า "ศีรษะอนารยชน"

ตำนานเป็นเรื่องราวในยุคสามก๊ก (ค.ศ. 220–280) เมื่อจูกัดเหลียง อัครมหาเสนาบดีแห่งรัฐจ๊กก๊กนำกองทัพจ๊กก๊กทำศึกกับกองกำลังของชนเผ่าลำมัน (南蠻 หนานหมาน) ในดินแดนทางใต้ของจ๊กก๊ก ซึ่งปัจจุบันอยู่บริเวณมณฑลยูนนานของประเทศจีนและทางเหนือของประเทศพม่า

หลังจากปราบเบ้งเฮ็กผู้เป็นมันอ๋อง (蠻王 หมานหวาง) หรือกษัตริย์ของชนเผ่าลำมันให้สวามิภักดิ์ จูกัดเหลียงก็นำทัพกลับจ๊กก๊ก แต่ระหว่างทางมาถึงริมแม่น้ำลกซุย (瀘水 หลูฉุ่ย) ที่ไหลเชี่ยวกรากยากจะข้ามไปได้ คนท้องถิ่นบอกจูกัดเหลียงว่าในสมัยก่อน ชนเผ่าลำมันจะสังเวยมนุษย์ผู้ชาย 49 คน ตัดศีรษะโยนลงไปในแม่น้ำเพื่อทำให้วิญญาณในแม่น้ำสงบลงและยอมให้ข้ามแม่น้ำได้ แต่จูกัดเหลียงไม่ต้องการเข่นฆ่าคนเพิ่มอีก จึงสั่งให้ฆ่าวัวและม้าที่ทัพจ๊กก๊กนำมาด้วย ยัดเนื้อลงในก้อนแป้งสาลีที่ปั้นเป็นรูปคล้ายศีรษะมนุษย์ (ลักษณะกลมและส่วนก้นแบน) จากนั้นนำมานึ่งแล้วโยนขนมแป้งนึ่งเหล่านั้นลงในแม่น้ำ แม่น้ำก็กลับมาสงบ หลังจากข้ามแม่น้ำมาได้ จูกัดเหลียงจึงต้องชื่อขนมแป้งนึ่งนี้ว่า หมานโถว (mántóu, 蠻頭, ซึ่งพัฒนาเป็นอักษรว่า 饅頭 ในปัจจุบัน) ซึ่งมีความหมายว่า "ศีรษะอนารยชน" มีเรื่องเล่าอีกแบบหนึ่งย้อนไปถึงการยกทัพบุกใต้ของจูกัดเหลียง เมื่อจูกัดเหลียงสั่งให้ทหารที่ล้มป่วยด้วยโรคท้องร่วงและโรคอื่น ๆ ที่ระบาดในพื้นที่หนองน้ำให้รับประทานขนมแป้งนึ่งที่ยัดไส้เนื้อหรือไส้หวาน

ความหลากหลายของความหมายนอกภาคเหนือของจีน

หมั่นโถวรูปลูกท้อที่มีไส้ถั่วแดงกวน พบในภัตตาคารอาหารจีนในประเทศญี่ปุ่น

ก่อนยุคราชวงศ์ซ่ง (ค.ศ. 960–1279) คำว่าหมั่นโถวมีความหมายถึงขนมแป้งนึ่งทั้งที่มีไส้และไม่มีไส้ คำว่าเปาจึ (包子) เกิดขึ้นในยุคราชวงศ์ซ่งเพื่อใช้ระบุถึงเฉพาะขนมแป้งนึ่งที่มีไส้ เป็นผลให้คำว่าหมั่นโถวค่อย ๆ กลายเป็นคำที่ใช้ระบุถึงเฉพาะขนมแป้งนึ่งที่ไม่มีไส้ในภาษาจีนกลางและบางภาษาถิ่นของจีน

อย่างไรก็ตาม ในหลายพื้นที่คำว่าหมั่นโถวยังคงมีความหมายถึงขนมแป้งนึ่งที่มีไส้อยู่ ในภูมิภาคเจียงหนานที่พูดภาษาอู๋ คำว่าหมั่นโถวมักหมายถึงทั้งขนมแป้งนึ่งที่มีไส้และไม่มีไส้ ในมณฑลชานซีที่พูด ขนมแป้งนึ่งที่ไม่มีไส้มักเรียกว่า (饃饃) ซึ่งประกอบด้วยตัวอักษรที่มีความหมายว่า "ขนมแป้งนึ่ง" ชื่อหมัวหมัวแพร่หลายในทิเบตและเนปาล และปัจจุบันมักใช้หมายถึงขนมแป้งนึ่งหรือเกี๊ยวที่มีไส้

ชื่อหมั่นโถวเป็นรากศัพท์ของคำว่า manty และ mantı ซึ่งเป็นเกี๊ยวมีไส้ใน และ (mantu, มีที่มาจากผู้อพยพชาวมองโกลเชื้อสายเติร์ก) ในประเทศญี่ปุ่น คำว่า มันจู (饅頭) มักใช้หมายถึงขนมแป้งนึ่งที่มีไส้ ซึ่งแบบดั้งเดิมจะมีไส้ถั่วบดหรือไส้เนื้อบดผสมผัก ( 肉まん "มันจูเนื้อ")หมั่นโถวมีไส้เรียกว่า siyopaw ในภาษาฟิลิปปินส์ แผลงมาจากคำภาษาจีนว่า เชาเปา (燒包) ในประเทศไทยมีหมั่นโถวมีไส้ที่มีคำเรียกว่า ซาลาเปา ในประเทศเกาหลี (만두; 饅頭) สามารถหมายถึงทั้งซาลาเปาหรือเปาจึ (飽子) และเกี๊ยวซ่าหรือ (餃子) ใน buuz และ manty หรือ mantu เป็นเกี๊ยวนึ่ง อาหารนึ่งนี้กล่าวกันว่าเป็นต้นกำเนิดของมันทูในเกาหลี ในประเทศสิงคโปร์แลมาเลเซีย ปูผัดพริกมักเสิร์ฟพร้อมกับหมันโถวทอด ในประเทศนาอูรูและประเทศปาปัวนิวกินี หมั่นโถวรู้จักในชื่อว่า mãju

ดูเพิ่ม

• ซาลาเปา

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ หมั่นโถว

อ้างอิง

1. Graves, Helen (2 October 2013). "Chinese food and drink: Pork belly mantou – recipe". TheGuardian.com. Guardian News & Media LLC. สืบค้นเมื่อ 28 January 2015.
2. Hsiung, Deh-Ta (2002). The Chinese Kitchen: A Book of Essential Ingredients with Over 200 Easy and Authentic Recipes. New York, New York: MacMillan. p. 33. ISBN .
3. Jina (2006-05-24). [History of Mantou]. 中国国学网 (ภาษาจีน). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 2, 2007. สืบค้นเมื่อ April 25, 2018. 《事物绀珠》说，相传"秦昭王作蒸饼"。{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()
4. Jina (2006-05-24). [History of Mantou]. 中国国学网 (ภาษาจีน). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ September 2, 2007. สืบค้นเมื่อ April 25, 2018. 自汉代开始有了磨之后，人们吃面食就方便多了，并逐渐在北方普及，继而传到南方。中国古代的面食品种，通称为"饼"。据《名义考》，古代凡以麦面为食，皆谓之"饼"。以火炕，称"炉饼"，即今之"烧饼"，以水沦，称"汤饼"(或煮饼)，即今之切面、面条：蒸而食者，称"蒸饼"(或笼饼)，即今之馒头、包子：绳而食者，称"环饼"(或寒具)，即今之馓子。{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()

5. 三春之初，陰陽交際，寒氣既消，〈《北堂書鈔》卷一百四十四「消」作「除」。〉溫不至熱。

   — 束皙, 湯餅賦 on Wikisource

6. Malouf, Greg and Lucy (2008). Turquoise: A Chef's Travels in Turkey. San Francisco: Chronicle Books. p. 244. ISBN .
7. Rishi, Inderjeet (2012). Super Snacks: 100 Favorite Snacks from Five Continents. Trafford Publishing. p. 173. ISBN .
8. Brown, Lindsay; Clammer, Paul; Cocks, Rodney (2008). Pakistan and the Karakoram Highway. Lonely Planet. p. 198. ISBN .
9. Bates, Roy (2008). 29 Chinese Mysteries. Lulu.com. pp. 103–104. ISBN .
10. Lee, Keekok (2008). Warp and Weft, Chinese Language and Culture. Strategic Book Publishing. p. 86. ISBN .
11. cf Zhuge Liang tale; also "Shǐ huà " mán tóu " hé " bāo zǐ " yóu lái" 史話“饅頭”和“包子”由來 (ภาษาจีน).
12. "Shǐ huà " mán tóu " hé " bāo zǐ " yóu lái" 史話“饅頭”和“包子”由來 (ภาษาจีน).
13. Gordon, Stewart (2009). When Asia Was the World: Traveling Merchants, Scholars, Warriors, and Monks Who Created the "Riches of the "East" (Reprint ed.). Da Capo Press. p. 13. ISBN .
14. Malouf, Greg and Lucy (2008). Turquoise: A Chef's Travels in Turkey. San Francisco: Chronicle Books. p. 244. ISBN .
15. Civitello, Linda (2007). Cuisine and Culture: A History of Food and People. John Wiley & Sons. p. 89. ISBN .
16. Rishi, Inderjeet (2012). Super Snacks: 100 Favorite Snacks from Five Continents. Trafford Publishing. p. 173. ISBN .
17. Brown, Lindsay; Clammer, Paul; Cocks, Rodney (2008). Pakistan and the Karakoram Highway. Lonely Planet. p. 198. ISBN .
18. The East, Volumes 30-31. Tokyo: East Publications. 1994. p. 9.
19. Eggs, Malcolm; Emina, Seb (2013). The Breakfast Bible. Bloomsbury Publishing. ISBN .
20. Sukphisit, Suthon (1997). The vanishing face of Thailand: folk arts and folk culture. Post Books. p. 155. ISBN .
21. Wong, Lee Anne (2014). Dumplings All Day Wong: A Cookbook of Asian Delights From a Top Chef. New York, New York: Macmillan. p. 51. ISBN .
22. Bloom, Greg; Clammer, Paul; Kohn, Michael (2010). Central Asia. Lonely Planet. p. 86. ISBN .
23. Mezhenina, Tatiana. "Close-up buryat, mongolian or chinese traditional buuz, buuza,." 123RF (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-01-12. Stock Photo - Close-up buryat, mongolian or chinese traditional buuz, buuza, baozi. Asian steamed food made of dough and meat.
24. Pettid, Michael J. (2008). Korean Cuisine: An Illustrated History. Reaktion Books. p. 98. ISBN .
25. Tan, Jeanette (28 October 2014). . Yahoo Asia Pacific Pte. Ltd. Yahoo Entertainment, Singapore. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 29 October 2014. สืบค้นเมื่อ 28 January 2015.
26. Ting, Deanna (12 December 2012). . Successful Meetings. Northstar Travel Media LLC. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ April 2, 2015. สืบค้นเมื่อ 28 January 2015.
27. Sietsema, Robert (7 August 2012). . Village Voice. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2 April 2015. สืบค้นเมื่อ 28 January 2015.