Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
พระเจ้าวาริหู หรือ พระเจ้าฟ้ารั่ว (มอญ: ဝါရေဝ်ရောဝ်, พม่า: ဝါရီရူး, ออกเสียง: [wàɹíjú]; 20 มีนาคม ค.ศ. 1253 – ประมาณ 14 มกราคม ค.ศ. 1307) เป็นปฐมกษัตริย์ในเมืองเมาะตะมะ ซึ่งปัจจุบันตั้งอยู่ในเขตประเทศพม่า ทรงครองราชสมบัติระหว่าง ค.ศ. 1287 ถึง 1307 พระองค์มีพระปรีชาสามารถทั้งด้านการต่างประเทศและการทหาร ทรงปกครองอาณาจักรมอญในพม่าตอนล่างช่วงการล่มสลายของอาณาจักรพุกามประมาณปี ค.ศ. 1280 กระทั่งพระองค์ถูกปลงพระชนม์ในปี ค.ศ. 1307 แต่สายราชสกุลที่สืบเชื้อสายจากพระองค์ก็ปกครองราชอาณาจักรหงสาวดีจนกระทั่งล่มสลายในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 16
| พระเจ้าฟ้ารั่ว ဝါရေဝ်ရောဝ် ဝါရီရူး | |
|---|---|
| พระเจ้าเมาะตะมะ | |
| ครองราชย์ | 30 มกราคม ค.ศ. 1287 – ประมาณ 14 มกราคม ค.ศ. 1307 |
| ราชาภิเษก | 5 เมษายน ค.ศ. 1287 |
| ก่อนหน้า | ไม่มี |
| รัชกาลถัดไป | พระเจ้ารามประเดิด |
| มุขมนตรี | ลักคี (ค.ศ. 1287–ประมาณ ค.ศ. 1296) |
| ผู้ปกครองเมืองเมาะตะมะ | |
| ครองราชย์ | ประมาณ 11 มกราคม ค.ศ. 1285 – 30 มกราคม ค.ศ. 1287 |
| ก่อนหน้า | อลิมามาง (ฐานะผู้ว่าราชการแทน) |
| ถัดไป | ยกเลิก |
| ประสูติ | 20 มีนาคม ค.ศ. 1253 บ้านเกาะวาน อาณาจักรพุกาม |
| สวรรคต | ประมาณ 14 มกราคม ค.ศ. 1307 (53 พรรษา) เมาะตะมะ อาณาจักรหงสาวดี |
| คู่อภิเษก | แม่นางเทพสุดาสร้อยดาว ชินสอลา |
| พระราชบุตร | เมนินเธียนดยา |
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์หงสาวดี (ราชวงศ์ฟ้ารั่ว) |
| ศาสนา | พุทธเถรวาท |
พระเจ้าฟ้ารั่วประสูติ เมื่อวันที่ 20 มีนาคม ค.ศ. 1253 โดยมีพระนามเดิมว่า มะกะโท (แมะกะตู) ต่อมาใน ค.ศ. 1272 ขณะพระชนมายุได้ 19 พรรษาก็ติดตามบิดาไปค้าขายที่อาณาจักรสุโขทัยในรัชสมัยพ่อขุนบานเมือง กษัตริย์รัชกาลที่ 2 แห่งราชวงศ์พระร่วง พระองค์ได้เข้ารับราชการในราชสำนักสุโขทัยโดยเริ่มจากตำแหน่งควาญช้างกระทั่งทำความดีความชอบเรื่อยมาจนได้รับปูนบำเหน็จเป็นขุนวังในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช กษัตริย์รัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์พระร่วง และมีใจผูกพันรักใคร่กับเจ้านางสร้อยดาว พระราชธิดาของพ่อขุนรามคำแหงมหาราชและได้พาเจ้านางสร้อยดาวหนีไป
ใน ค.ศ. 1285 เมื่อพระองค์ออกจากสุโขทัยกลับมายังเมาะตะมะ ได้มีเรื่องกระทบกระทั่งกับอลิมามาง เจ้าเมืองเมาะตะมะที่ราชสำนักพุกามส่งมาปกครอง ในที่สุดพระองค์สามารถสังหารอลิมามางสำเร็จ พร้อมกับสถาปนาพระองค์เป็นกษัตริย์ และประกาศอิสรภาพจากอาณาจักรพุกามเมื่อ ค.ศ. 1287 เมื่อสถาปนาพระองค์เป็นกษัตริย์เมืองเมาะตะมะแล้ว พระองค์ได้ส่งพระราชสาส์นมาขอขมาพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ซึ่งพ่อขุนรามคำแหงมหาราชได้พระราชทานอภัยโทษ และได้พระราชทานพระนามกษัตริย์มะกะโท ตามจารึกในสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าฟ้ารั่ว แต่ชาวมอญเรียกว่า พระเจ้าวาโรตะละไตเจิญภะตาน หรือ สมิงวาโร พระองค์ใช้เวลาเกือบสิบปีจัดการศัตรูทางการเมืองจนหมดสิ้น กระทั่งสามารถรวบรวมแผ่นดินมอญให้เป็นปึกแผ่นได้สำเร็จใน ค.ศ. 1296 พระองค์ยังได้รับการยอมรับจากราชวงศ์หยวนของจีนในปี ค.ศ. 1298
พระเจ้าฟ้ารั่วเสด็จสวรรคต เมื่อวันที่ 14 มกราคม ค.ศ. 1307 เนื่องจากถูกปลงพระชนม์โดยพระราชโอรส 2 พระองค์ของพระเจ้าตะยาพยาแห่งกรุงหงสาวดี อดีตพันธมิตรของพระเจ้าฟ้ารั่ว เพื่อแก้แค้นให้กับพระบิดาที่ถูกพระเจ้าฟ้ารั่วจับสำเร็จโทษ และเนื่องจากพระเจ้าฟ้ารั่วสวรรคตโดยไร้รัชทายาททำให้มะกะตาพระอนุชาได้ขึ้นสืบราชบัลลังก์ต่อมาเป็นพระเจ้ารามประเดิด
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ประชุมพงศาวดารเล่ม 2, หน้า 22
- MSK Vol. 12 1972: 334
- Aung-Thwin 2017: 238
- Harvey 1925: 110
- Pan Hla 2005: 32
- ราชาธิราช, หน้า 30
- ประชุมพงศาวดารเล่ม 2, หน้า 21
- Htin Aung 1967: 80
- Phayre 1967: 65
- Pan Hla 2005: 36
- บรรณานุกรม
- เจ้าพระยาพระคลัง (หน). วรรณกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ หมวดบันเทิงคดี เรื่อง ราชาธิราช. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2546. 500 หน้า. หน้า 17-47.
- ประชุมพงศาวดารเล่ม 2 (ประชุมพงศาวดารภาค 1 ตอนปลาย และภาค 2). กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2506. 336 หน้า. หน้า 21-24.
- Gerry Abbott, Khin Thant Han, บ.ก. (2000). The Folk-Tales of Burma: An Introduction (Illustrated ed.). Leiden; Boston; Cologne: Brill. p. 392. ISBN .
- Aung-Thwin, Michael A.; Maitrii Aung-Thwin (2012). A History of Myanmar Since Ancient Times (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN .
- Aung-Thwin, Michael A. (2017). Myanmar in the Fifteenth Century. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN .
- Coedès, George (1968). Walter F. Vella (บ.ก.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN .
- , D.G.E. (1960). Burma (3rd ed.). Hutchinson University Library. ISBN .
- Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.
- Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press.
- Huxley, Andrew (1990). Tadeusz Skorupski (บ.ก.). "How Buddhist Is Theravada Buddhist Law?". The Buddhist Forum. Psychology Press. 1: 121. ISBN .
- Huxley, Andrew (2005). Paul Williams (บ.ก.). "Buddhism and Law: The View from Mandalay". Buddhism: Buddhism in South and Southeast Asia. Taylor & Francis. ISBN .
- , Victor B. (2003). Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, c. 800–1830, volume 1, Integration on the Mainland. Cambridge University Press. ISBN .
- Lingat, R. (1950). (PDF). Journal of the Siam Society. Siam Society Heritage Trust. 38 (1): 13–24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-24. สืบค้นเมื่อ 2017-11-14.
- (ภาษาพม่า). Vol. 12. Yangon: . 1972. pp. 333–334.
- (ภาษาพม่า). แปลโดย Shwe Naw (1922 ed.). Yangon: Burma Publishing Workers Association Press. 1785.
- Nyein Maung, บ.ก. (1972–1998). Shay-haung Myanma Kyauksa-mya [Ancient Burmese Stone Inscriptions] (ภาษาพม่า). Vol. 1–5. Yangon: Archaeological Department.
- , Major-General Sir Arthur P. (1873). "The History of Pegu". Journal of the Asiatic Society of Bengal. Calcutta. 42: 23–57, 120–159.
- , Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 ed.). London: Susil Gupta.
- Schmidt, P.W. (1906). "Slapat des Ragawan der Königsgeschichte". Die äthiopischen Handschriften der K.K. Hofbibliothek zu Wien (ภาษาเยอรมัน). Vienna: Alfred Hölder. 151.
- South, Ashley (2003). Mon Nationalism and Civil War in Burma: The Golden Sheldrake. Routledge. ISBN .
- (December 1959). "History of Burma: A.D. 1300–1400". Journal of Burma Research Society. XLII (II).
- Than Tun (1964). Studies in Burmese History (ภาษาพม่า). Vol. 1. Yangon: Maha Dagon.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phraecawarihu hrux phraecafarw mxy ဝ ရ ဝ ရ ဝ phma ဝ ရ ရ xxkesiyng waɹiju 20 minakhm kh s 1253 praman 14 mkrakhm kh s 1307 epnpthmkstriyinemuxngemaatama sungpccubntngxyuinekhtpraethsphma thrngkhrxngrachsmbtirahwang kh s 1287 thung 1307 phraxngkhmiphraprichasamarththngdankartangpraethsaelakarthhar thrngpkkhrxngxanackrmxyinphmatxnlangchwngkarlmslaykhxngxanackrphukampramanpi kh s 1280 krathngphraxngkhthukplngphrachnminpi kh s 1307 aetsayrachskulthisubechuxsaycakphraxngkhkpkkhrxngrachxanackrhngsawdicnkrathnglmslayinchwngklangkhriststwrrsthi 16phraecafarw ဝ ရ ဝ ရ ဝ ဝ ရ ရ phraecaemaatamakhrxngrachy30 mkrakhm kh s 1287 praman 14 mkrakhm kh s 1307rachaphiesk5 emsayn kh s 1287kxnhnaimmirchkalthdipphraecarampraedidmukhmntrilkkhi kh s 1287 praman kh s 1296 phupkkhrxngemuxngemaatamakhrxngrachypraman 11 mkrakhm kh s 1285 30 mkrakhm kh s 1287kxnhnaxlimamang thanaphuwarachkaraethn thdipykelikprasuti20 minakhm kh s 1253 banekaawan xanackrphukamswrrkhtpraman 14 mkrakhm kh s 1307 53 phrrsa emaatama xanackrhngsawdikhuxphieskaemnangethphsudasrxydaw chinsxlaphrarachbutremninethiyndyarachwngsrachwngshngsawdi rachwngsfarw sasnaphuththethrwathbthkhwamnimixksrphma hakxupkrnkhxngkhunimsamarthernedxrxksrniid khunxacehnekhruxnghmaykhatham xksrphiess klxng hruxsylksnxun aethnthixksrphma phraecafarwprasuti emuxwnthi 20 minakhm kh s 1253 odymiphranamedimwa makaoth aemakatu txmain kh s 1272 khnaphrachnmayuid 19 phrrsaktidtambidaipkhakhaythixanackrsuokhthyinrchsmyphxkhunbanemuxng kstriyrchkalthi 2 aehngrachwngsphrarwng phraxngkhidekharbrachkarinrachsanksuokhthyodyerimcaktaaehnngkhwaychangkrathngthakhwamdikhwamchxberuxymacnidrbpunbaehncepnkhunwnginrchsmyphxkhunramkhaaehngmharach kstriyrchkalthi 3 aehngrachwngsphrarwng aelamiicphukphnrkikhrkbecanangsrxydaw phrarachthidakhxngphxkhunramkhaaehngmharachaelaidphaecanangsrxydawhniip in kh s 1285 emuxphraxngkhxxkcaksuokhthyklbmayngemaatama idmieruxngkrathbkrathngkbxlimamang ecaemuxngemaatamathirachsankphukamsngmapkkhrxng inthisudphraxngkhsamarthsngharxlimamangsaerc phrxmkbsthapnaphraxngkhepnkstriy aelaprakasxisrphaphcakxanackrphukamemux kh s 1287 emuxsthapnaphraxngkhepnkstriyemuxngemaatamaaelw phraxngkhidsngphrarachsasnmakhxkhmaphxkhunramkhaaehngmharach sungphxkhunramkhaaehngmharachidphrarachthanxphyoths aelaidphrarachthanphranamkstriymakaoth tamcarukinsuphrrnbtwa phraecafarw aetchawmxyeriykwa phraecawaortalaiteciyphatan hrux smingwaor phraxngkhichewlaekuxbsibpicdkarstruthangkaremuxngcnhmdsin krathngsamarthrwbrwmaephndinmxyihepnpukaephnidsaercin kh s 1296 phraxngkhyngidrbkaryxmrbcakrachwngshywnkhxngcininpi kh s 1298 phraecafarwesdcswrrkht emuxwnthi 14 mkrakhm kh s 1307 enuxngcakthukplngphrachnmodyphrarachoxrs 2 phraxngkhkhxngphraecatayaphyaaehngkrunghngsawdi xditphnthmitrkhxngphraecafarw ephuxaekaekhnihkbphrabidathithukphraecafarwcbsaercoths aelaenuxngcakphraecafarwswrrkhtodyirrchthayaththaihmakataphraxnuchaidkhunsubrachbllngktxmaepnphraecarampraedidxangxingechingxrrthprachumphngsawdarelm 2 hna 22 MSK Vol 12 1972 334 Aung Thwin 2017 238 Harvey 1925 110 Pan Hla 2005 32 rachathirach hna 30 prachumphngsawdarelm 2 hna 21 Htin Aung 1967 80 Phayre 1967 65 Pan Hla 2005 36 brrnanukrmecaphrayaphrakhlng hn wrrnkrrmsmyrtnoksinthr hmwdbnethingkhdi eruxng rachathirach krungethph sankwrrnkrrmaelaprawtisastr 2546 500 hna hna 17 47 prachumphngsawdarelm 2 prachumphngsawdarphakh 1 txnplay aelaphakh 2 krungethph xngkhkarkhakhxngkhuruspha 2506 336 hna hna 21 24 Gerry Abbott Khin Thant Han b k 2000 The Folk Tales of Burma An Introduction Illustrated ed Leiden Boston Cologne Brill p 392 ISBN 90 04 11812 8 Aung Thwin Michael A Maitrii Aung Thwin 2012 A History of Myanmar Since Ancient Times illustrated ed Honolulu University of Hawai i Press ISBN 978 1 86189 901 9 Aung Thwin Michael A 2017 Myanmar in the Fifteenth Century Honolulu University of Hawai i Press ISBN 978 0 8248 6783 6 Coedes George 1968 Walter F Vella b k The Indianized States of Southeast Asia trans Susan Brown Cowing University of Hawaii Press ISBN 978 0 8248 0368 1 D G E 1960 Burma 3rd ed Hutchinson University Library ISBN 978 1 4067 3503 1 Harvey G E 1925 History of Burma From the Earliest Times to 10 March 1824 London Frank Cass amp Co Ltd Htin Aung Maung 1967 A History of Burma New York and London Cambridge University Press Huxley Andrew 1990 Tadeusz Skorupski b k How Buddhist Is Theravada Buddhist Law The Buddhist Forum Psychology Press 1 121 ISBN 9780728601628 Huxley Andrew 2005 Paul Williams b k Buddhism and Law The View from Mandalay Buddhism Buddhism in South and Southeast Asia Taylor amp Francis ISBN 9780415332330 Victor B 2003 Strange Parallels Southeast Asia in Global Context c 800 1830 volume 1 Integration on the Mainland Cambridge University Press ISBN 978 0 521 80496 7 Lingat R 1950 PDF Journal of the Siam Society Siam Society Heritage Trust 38 1 13 24 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2015 09 24 subkhnemux 2017 11 14 phasaphma Vol 12 Yangon 1972 pp 333 334 phasaphma aeplody Shwe Naw 1922 ed Yangon Burma Publishing Workers Association Press 1785 Nyein Maung b k 1972 1998 Shay haung Myanma Kyauksa mya Ancient Burmese Stone Inscriptions phasaphma Vol 1 5 Yangon Archaeological Department Major General Sir Arthur P 1873 The History of Pegu Journal of the Asiatic Society of Bengal Calcutta 42 23 57 120 159 Lt Gen Sir Arthur P 1883 History of Burma 1967 ed London Susil Gupta Schmidt P W 1906 Slapat des Ragawan der Konigsgeschichte Die athiopischen Handschriften der K K Hofbibliothek zu Wien phasaeyxrmn Vienna Alfred Holder 151 South Ashley 2003 Mon Nationalism and Civil War in Burma The Golden Sheldrake Routledge ISBN 9780700716098 December 1959 History of Burma A D 1300 1400 Journal of Burma Research Society XLII II Than Tun 1964 Studies in Burmese History phasaphma Vol 1 Yangon Maha Dagon